16 mei '06 01:04 jan calis schreef: 5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
Maurice heeft mij expliciet verzocht om een reactie op zijn betoog over het arrest van het Hof Den Bosch. Hier komt die. Eerst een opmerking vooraf. Ik ben me in de discussie op deze site gaan mengen, omdat ik het een keer niet laten kon ergens op te reageren. Een een tweede keer ook niet, enz. En af en toe werd ik dan weer vergast op reacties, waarop ik dan weer wilde reageren. Zo ben ik er van lieverlee in verzeild geraakt. Daarbij was mijn inbreng meestal krities. Maar ik ben niet aan de discussie begonnen met een idee over Louwes' schuld of onschuld als uitgangspunt. Ik heb nooit van daaruit geredeneerd, en ik heb nooit de stelling willen verdedigen dat Louwes de dader was. Dat niet omdat ik bv. volkomen blanco ben op dat punt - maar omdat ik daarover niet wil bakkeleien. En omdat ik de bij zo'n opinie horende bewijslast niet op me wil nemen. Waarbij ik dus ook expliciet rekening wilde houden met de mogelijkheid dat wat ik al met al toch wel aannemelijk vond, bij nader inzien toch niet waar kon blijken. Om vergelijkbare redenen wil ik ook bij voorkeur geen discussie voeren op laten we zeggen 'feitelijk niveau' - bv. in het kader van een mogelijke, waarschijnlijke enz. reconstructie van de toedracht. Ik doe ook niet mee aan wat iemand - Ada? of was het toch Jetty? - aanduidde als 'spelletjes cluedo'. Het komt mij volslagen onzinnig voor om te proberen met zijn allen achter de computer een moord op te lossen. Maar nu heb ik recent in een antwoord aan Jetty mij laten ontvallen dat ik het arrest van het Hof Den Bosch uitvoerig, degelijk en helder gemotiveerd vond. En daaraan toegevoegd dat het wat mij betreft overtuigend was. Dat kwam me op een nogal gebeten reactie van Maurice te staan. Het punt dat hij daarbij wilde maken heeft hij nu in een nieuwe, meer zelfstandige (niet reactieve) variant naar voren gebracht in bovenstaand log. Het antwoord dat ik in gedachten had op zijn reactie in eerste instantie, is daarom nu niet meer helemaal up-to-date, om zo te zeggen, en omdat Maurice nu ook citeert uit het arrest heb ik maar even de tijd genomen voor herlezen en controle van een en ander, en voor een ietwat uitvoerige reactie. Om te beginnen relativeert Maurice de waarde van een heldere en deugdelijke motivering door te verwijzen naar het arrest van het Hof Arnhem, waarbij Louwes voor het eerst veroordeeld werd. Dat zou ook helder en degelijk gemotiveerd kunnen heten, of daarvoor door hebben gegaan - maar het bleek achteraf toch een dwaling te behelzen - zo vat ik het maar samen. Maar juist als je die twee arresten concreet gaat vergelijken, valt op wat ik heb bedoeld met mijn kwalificaties van het arrest van Den Bosch. De bewijsoverweging van het Hof Arnhem is zeer sober en zelfs karig te noemen; de tekst ervan vult nog niet 1 A-4'tje. Het arrest van Den Bosch heb ik uitgeprint; het geheel behelst dan 20 pagina's, waarvan er 17 aan de bewijsoverwegingen zijn gewijd. Uitvoerig mag ik de motivering dus zeker noemen. Uit het geheel spreekt ook zeker zorgvuldigheid. Alle elementen van de bewijsconstructie worden aangeduid en zo goed mogelijk toegelicht. Enz. Qua motivering steekt het arrest van hof Den Bosch zeker boven het gemiddelde uit. Die vergelijking kan ik inmiddels wel maken. Eén ding moet ik daarbij wel toegeven: de kwaliteit van de motivering zoals die uit de tekst kan worden opgemaakt is een 'innerlijke kwaliteit'. De motivering kan nog zo uitvoerig zijn, en daarbij consistent, helder en wat dan ook - je kunt uit de tekst natuurlijk niet opmaken waaraan de rechter evt. voorbijgaat, wat hij niet vermeldt, onweersproken laat, etc. In dat opzicht is de kwaliteit van de motivering inderdaad maar betrekkelijk. Je kunt er dus niet zomaar uit afleiden dat de beslissing dus wel juist moet zijn; en je kunt ook niet zonder meer zeggen: deze motivering is zo goed - hier kan geen dwaling zijn. Maar dat een goede motivering nu ook weer niet alles zegt, betekent niet omgekeerd dat het dus helemaal niets zegt. Vervolgens wil Maurice in concreto aantonen dat de motivering van het arrest op een bepaald punt helemaal niet degelijk is, maar juist gebrekkig. En dus ook niet overtuigend.
55
60
65
70
75
80
85
90
Op een essentiëel punt zou de bewijsvoering op een pure aanname berusten. Het gaat dan volgens Maurice om een lichtrode vlek op de blouse van de weduwe. Daarvan wordt aangenomen, althans vermoed, dat die vlek gemaakt is door make-up van de weduwe. Die make-up zou op de handen van de dader terecht zijn gekomen, en zo weer op de blouse. Volgens Maurice zou eenvoudig te achterhalen zijn geweest of die vlek inderdaad van de make-up van de weduwe komt, wat men niet heeft gedaan; en bovendien heeft hij inmiddels een aanwijzing dat dit niet zo is. Een niet onbelangrijk element heb ik nu nog niet genoemd - maar daar kom ik zo straks nog op terug. Nu eerst even een overweging uit mijn antwoord op de eerste versie van dit verhaal. Stel dat de vlekken - want het gaat om meer dan één vlek - van make-up afkomstig zijn, zou dat Louwes dan tot dader maken? Dat denken jullie vast niet. Ik ook al niet. Het is nl. niet zo. Stel dat de vlekken niet van make-up afkomstig zijn, zou dat Louwes dan vrijpleiten, of zou het toch minstens ontlastend zijn? Dat is dan natuurlijk ook niet zo - er valt geen ontlastende informatie, geen bewijs weg. Kortom: de vlekken hebben helemaal geen direkte bewijskracht (tegen Louwes of welke andere mogelijke dader dan ook). En dat is niet zo vreemd. Ze mogen dan misschien 'dadersporen' zijn, d.w.z. van de dader afkomstig, maar ze wijzen geen dader aan. Of het nou make-up is, of iets anders. Bij wijze van voorlopige conclusie kun je hier al twee gevolgtrekkingen maken. Ten eerste dat het niet zo vreemd is dat het hof genoegen neemt met de verklaring dat de vlekken vermoedelijk van make-up afkomstig zijn. Ten tweede dat het niet zo vreemd is dat de betreffende afdeling van NFI zich afvroeg of de bewijswaarde van de vaststelling van de herkomst van de vlekken wel op zou wegen tegen de kennelijk grote investering van moeite, tijd en geld die het benodigde onderzoek zou vergen. (Ik ga even voorbij aan de vraag waarom men niet de simpele 'methode De Hond' heeft geprobeerd - daar is wel een antwoord op, maar dat is voor nu teveel een zijlijn.) Nu kun je vragen: als die vlekken, resp. wat voor vlekken het zijn, er zo weinig toe zou(den) doen, waarom heeft men het er dan over? Welnu, ze leveren weer wel indirect bewijs, doordat in de rode vlekken DNA-sporen zijn gevonden. Die DNA-sporen zijn natuurlijk het centrale en directe bewijs: ze wijzen naar een specifiek individu. En dat die sporen in de rode vlekken zijn gevonden, draagt bij aan het bewijs dat die sporen van Louwes dadersporen zijn. Maurice zegt daarover echter, dat de veronderstelling dat de vlekken van make-up afkomstig zijn het cruciale bewijs zouden zijn dat de DNA-sporen geen contactsporen (kunnen) zijn. (Zo zegt hij het niet letterlijk, maar het is wel een correcte samenvatting en hierop is zijn kritiek gebaseerd). Dit is een misrepresentatie van de functie van de verklaring van de herkomst van de vlekken in het geheel van de bewijsconstructie, en wel een schromelijke overdrijving daarvan. Zou het waar zijn, dan had het Hof natuurlijk nooit met een hypothese of vermoeden mogen volstaan. Maar het klopt niet, en bovendien heeft het Hof, anders dan Maurice het doet voorkomen, zijn vermoeden wel degelijk ergens op gebaseerd.
95 Ik zal nu aan de hand van de tekst eerst het laatste aantonen. Daarna zal ik aangeven wat de functie van de verklaring van de rode vlekken in het geheel dan wel is.
100
105
Maurice 'citeert' het Hof als volgt: 'Dit zegt de rechter in het vonnis van 9 februari 2004: "Het uitgangspunt van ing. Eikelenboom dat de lichtrode substantie, die op verschillende plaatsen op de blouse is aangetroffen, make-up betreft is deugdelijk gemotiveerd en is daarmee een betrouwbaar uitgangspunt.” ' Dit citaat is echter niet letterlijk uit de tekst overgenomen; m.n. is het drasties ingekort. De werkelijke tekst luidt als volgt: "Het hof acht voorts het uitgangspunt van ing. Eikelenboom, dat de lichtrode substantie die op verschillende plaatsen op de blouse is aangetroffen make-up betreft, door de op pagina 10 van zijn rapport van 22 januari 2004 daarvoor gegeven argumenten (waaronder de kleur van de substantie, de locaties van de substantie op de blouse - in de buurt van de hals en het gezicht van het slachtoffer - in relatie tot de in het sectieverslag neergelegde bevindingen dat zich een groot aantal geweldshandelingen
110
115
120
125
rond deze locaties heeft afgespeeld en een experiment met een proefpersoon met foundation op het gezicht die een wit truitje droeg met een kraag), een deugdelijk gemotiveerd en daarmee betrouwbaar uitgangspunt." Dit hele citaat is één zin, die daarmee inderdaad wel wat onoverzichtelijk is. Je kunt er het citaat van Maurice wel ongeveer in terugvinden. Daarvoor moet je over het volgende gedeelte heenlezen of dit weglaten (zoals Maurice dus deed): " door de op pagina 10 van zijn rapport van 22 januari 2004 daarvoor gegeven argumenten (waaronder de kleur van de substantie, de locaties van de substantie op de blouse - in de buurt van de hals en het gezicht van het slachtoffer - in relatie tot de in het sectieverslag neergelegde bevindingen dat zich een groot aantal geweldshandelingen rond deze locaties heeft afgespeeld en een experiment met een proefpersoon met foundation op het gezicht die een wit truitje droeg met een kraag)" Heet Hof heeft zijn vermoeden, dat de lichtrode substantie die de vlekken maakt make-up is, dus wel degelijk ergens op gestoeld; het is daarbij afgegaan op de rapportage van ing. Eikelenboom, die de betreffende veronderstelling met een aantal argumenten heeft onderbouwd. Dat wil dus zeggen dat de kritiek van Maurice op dit punt onterecht en misplaatst is. Maar wat erger is: Maurice heeft de passage waarin die onderbouwing van het Hof, resp. de verwijzing naar het rapport, voorkwam bewust uit de tekst weggelaten. Waardoor het de schijn heeft dat de motivering van het Hof op dit punt op een ongefundeerde aanname berust. Wie zo doet, moet niet de goede trouw van iemand die het niet met hem eens is aan de orde gaan stellen. Of anders gezegd: hoe de waard is, vertrouwt hij zijn gasten!
130
135
140
145
150
155
160
Nu het eerste punt: wat doet de verklaring van de herkomst van de rode vlekken er toe? Welke rol speelt dat in het bewijs? Welnu, inderdaad komen de opmerkingen over de rode vlekken en het vermoeden dat het om make-up gaat voor in een weerlegging van de door de verdediging geopperde mogelijkheid, dat de DNA-sporen gewone 'contactsporen' zouden zijn, d.w.z. sporen die bij een normaal zakelijk contact (kunnen) zijn overgedragen. Maar die vlekken spelen daarbij een secundaire rol, en dat het om make-up zou gaan is daarbij al helemaal van ondergeschikt belang. Het Hof zegt: "de hypothese dat het op de blouse aangetroffen, van een mannelijk individu afkomstige celmateriaal is overgedragen tijdens een gewelddadig incident, vindt veel steun in een aantal - hierna te noemen bevindingen." Dan wordt in overweging 2.1.6 uitgelegd dat er zoveel celmateriaal is overgebracht dat dit wijst op een ander dan gewoon zakelijk contact. Dat is de primaire overweging, die op zichzelf al wel het bewijs kan dragen. In de volgende overweging 2.1.7 worden er een zevental aanvullende bevindingen genoemd. In drie daarvan worden de lichtrode vlekken genoemd. In één daarvan wordt dan min of meer terloops gezegd dat die vlekken vermoedelijk van make-up afkomstig zijn. Dat 'gegeven' (zoals ik het toch maar even noem) is voor de bedoelde weerlegging, resp. voor het bewijs, volstrekt bijkomstig, en zeker niet essentiëel. Weliswaar geeft de make-up hypothese een verklaring voor de herkomst van de vlekken, die je natuurlijk graag wilt hebben. Dus als de verklaring klopt, is dat mooi. Wordt de hypothese weerlegd, dan is dat jammer. Maar dat betekent dan niet meer dan dat we nog de vraag hebben: Wat zijn dat toch voor vlekken? De DNA-sporen worden er niet minder bewijskrachtig door. En het is ook niet zo, dat er plotseling geen steun meer is voor de veronderstelling dat die sporen dadersporen moeten zijn, overgebracht tijdens 'het incident'. De weerleggingsfunctie t.a.v. de hypothese van overbrenging door zakelijk contact hebben de vlekken ook zonder een aanname over de aard van de substantie die de vlekken veroorzaakt. Een van de bevindingen is nl. dat de DNA-sporen tegelijk met de lichtrode substantie zijn overgebracht. De donor van die DNA-sporen moet dus iets aan zijn handen hebben gehad, wat die vlekken veroorzaakt heeft. Hoe aannemelijk is het, dat Louwes bij zijn zakelijke bezoek eerder op die donderdag van de moord de weduwe op diverse plekken heeft aangeraakt - o.m. op of nabij de linkerborst - terwijl hij iets aan zijn handen had dat vieze rode vlekken veroorzaakt?
165
En hoe aannemelijk is het daarbij dat de weduwe de vies geworden blouse gewoon aanhoudt? Kortom: we can do without make-up.
170
Hier laat ik het maar bij. Mijn conclusie zal duidelijk zijn, en het verhaal is zo al lang genoeg. Er zijn nog wel een aantal aanvullende opmerkingen te maken en nog wat restvragen te beantwoorden. Maar dat laat ik voor 'een andere keer'.
18 mei '06 19:19 jan calis schreef: 175
180
185
Maurice had verwacht dat ik net zo zou reageren als al die mensen die koppig vasthouden aan hun mening dat Louwes terecht veroordeeld is. Nl. niet op de (aangedragen) feiten ingaan, maar gewoon met weer andere argumenten aankomen. Ik ben uitvoerig ingegaan op wat hij had aangedragen en heb zijn argumentatie ontkracht.. Nu constateert Maurice, dat ik net zo reageer als al die mensen die koppig vasthouden aan hun opinie over de terechte veroordeling van Louwes. Nl. niet op iets anders ingaan - t.w. de verdachtmakingen aan het adres van MdJ en zijn vriendin Meike. Het kan verkeren ......... (of juist merkwaardig hetzelfde blijven). Maurice zegt ook het volgende: "En als dan een cruciale bouwsteun in de volgende veroordeling (Den Bosch) volledig op veronderstellingen is gebaseerd en niet op bewijzen dan blijkt deze ineens toch minder belangrijk te zijn: "we can do without make-up", zoals Jan Calis het zegt. Dat was precies de reactie van het OM na de uitspraak van de Hoge Raad in juli 2003 "we can do without the knife"."
190
195
200
205
210
215
220
Ja, ja. Lukt het niet met het mes? Dan proberen we toch gewoon iets anders. O, is de make-up twijfelachtig? Nou dan zoeken we toch iets anders? Maar dat was niet mijn reactie. En zo was ook niet de reactie van het OM. In het requisitoir van de herzieningszaak zei de A-G nu juist, dat ze aan de zaak was begonnen met het idee dat ze vrijspraak zou (moeten gaan) vorderen. En tijdens de terechtzitting, ik dacht eerder, maar ben daar niet zeker van, heeft ze gezegd dat de veroordeling op de door Arnhem gehanteerde bewijsmiddelen niet had gemogen (of iets in die trant althans, ik heb dit uit de tweede hand). In mijn stukje betekent "we can do without make-up" een verwijzing naar de ondergeschikte en niet-centrale rol die de veronderstelling over de herkomst van de vlekken speelt in het arrest van Den Bosch. Als dat voor Maurice nieuw is ("blijkt ineens....."), dan kan ik dat niet helpen. Dan had hij dat arrest maar moeten lezen alvorens er een opinie over te vormen. Om het voor iedereen duidelijk te maken nog maar weer een keer citaat. In overweging 2.1.7. zegt het Hof o.m. het volgende: [a] "2* - de lichtrode substantie, vermoedelijk make-up (op gezicht en/of hals aangebrachte foundation), waarin celmateriaal van een mannelijk individu (hof: overeenkomend met het celmateriaal van verdachte) is aangetroffen bevindt zich op locaties waar het slachtoffer strangulatiesporen en ribbreuken heeft opgelopen." Dit is één van de zeven bevindingen, die aanvullende steun geven aan de veronderstelling dat de DNA-sporen tijdens "een gewelddadig incident" moeten zijn overgebracht. Het is ook de enige plek in de bewijsopbouw van het hof waarin sprake is van het vermoedelijk van make-up afkomstig zijn van de vlekken waarin zulke sporen zijn gevonden. (De andere plaats waar hierover wordt gesproken en die door Maurice valseiijk was geciteerd maakt geen onderdeel uit van de bewijsopbouw). Iedereen die de moeite neemt om goed te lezen kan zien dat de aard van de lichtrode substantie er niet of nauwelijks toe doet voor de steun voor de veronderstelling dat de DNA-sporen tijdens een gewelddadig incident (i.o.v. gewoon zakelijk contact) zijn overgebracht. Je kunt het zelfs schrappen. Proef op de som: [b] "2* - de lichtrode substantie, waarin celmateriaal van een mannelijk individu (hof: overeenkomend met het celmateriaal van verdachte) is aangetroffen bevindt zich op locaties waar het slachtoffer
225
230
235
strangulatiesporen en ribbreuken heeft opgelopen." Geeft [b] minder steun dan [a] aan de stelling: 'de DNA-sporen zijn tijdens een gewelddadig incident overgebracht'? Het antwoord is nee. Zelfs is [b] doorzichtiger en daarmee inzichtelijker dan [a]. Conclusie: de aanname dat de lichtrode substantie make-up is vormt geen dragend onderdeel van de bewijsvoering dat de DNAsporen tijdens "het plegen van het delict" zijn overgebracht. Er wordt derhalve aan het eigenlijke bewijs geen enkele afbreuk gedaan als zou blijken dat de vlekken niet van make-up, resp. van de make-up die de weduwe gebruikte, afkomstig zijn. Maurice zegt nog dat hij zich baseert op de NFI-rapporten en op wat de deskundige ter zitting heeft verklaard. Daarin zouden de make-up vlekken wel een belangrijke schakel in het bewijs zijn. Als dat inderdaad zo is - en niet zelf ook weer op slecht lezen of eenzijdig interpreteren o.i.d. berust dan blijkt daar alleen maar uit dat het Hof de deskundigenverklaringen en -rapportages kritisch heeft bestudeerd. Want in plaats van blind te varen op de deskundigenberichten, en die klakkeloos over te nemen, heeft het Hof dan 'make-up' teruggebracht tot 'een lichtrode substantie' en aldus wijselijk niet meer gezegd en aangenomen dan nodig was. En dan zeker was. Daaruit zou dan juist blijken dat het Hof in zijn motivering zorgvuldig te werk is gegaan.
240
245
Ik had gezegd dat het arrest van het Hof te Den Bosch uitvoerig, helder en degelijk gemotiveerd was. Tegen die stelling was Maurice ten strijde getrokken en die stelling heb ik hier willen verdedigen. Niet de stelling dat Louwes schuldig is en terecht veroordeeld. Of de bewijsvoering door het Hof ook overtuigend is, laat ik aan ieder om zelf te beoordelen. Maar dan moet je het arrest wel lezen, natuurlijk, en de bewijsvoering tot je nemen.
