MASTERPLAN INNOPEDIA

MASTERPLAN INNOPEDIA

Auteurs:

ir. Herbert P.T. Zwanen, SBR Jan Willem van de Groep, SEV Maurice Coen, SEV

Datum: 1 november 2011

EXTERN SUMMARY EnergieSprong EnergieSprong is een programma dat in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties/ WWI wordt uitgevoerd door de SEV, Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting. De looptijd van het programma is van 2010 tot 2014. EnergieSprong wil alle partijen in de gebouwde omgeving in beweging zetten om innovatief naar energiegebruik te kijken. Dat moet leiden tot een sprong naar grootschalige toepassing van duurzame energie en een forse reductie van het gebruik van fossiele brandstoffen. Om de doelstellingen van EnergieSprong te halen dient de juiste kennis bij de juiste mensen beschikbaar te zijn. Enerzijds dient EnergieSprong-kennis beschikbaar te zijn, anderzijds dient reeds bestaande kennis beter en door mensen gebruikt te gaan worden. Dit zijn nu taken voor Innopedia. Initiatiefnemer van Innopedia is EnergieSprong. Masterplan Innopedia Het Masterplan Innopedia – een living document waarin alle relevante zaken betreffende Innopedia kunnen worden gebundeld – is gezamenlijk opgesteld door Jan Willem van de Groep (programmaregisseur bij SEV en opdrachtgever Masterplan Innopedia), Maurice Coen (projectmanager Innopedia) en Herbert Zwanen (projectmanager SBR).

De inhoud van het Masterplan is verzameld door middel van een groot aantal interviews, vijf werksessies en meerdere besprekingen, die hebben plaatsgevonden in de periode van november 2010 tot en met oktober 2011. Innopedia Innopedia is de voorlopige werktitel voor een digitale kennisdelingsplek rond energiezuinig bouwen en renoveren met een hoge ambitie (minimaal 45% reductie). Innopedia wil professionals helpen kennis over energiezuinig bouwen met een hoog ambitieniveau te vinden, te delen en te ontwikkelen. Doelstelling van Innopedia is bouwprofessionals met elkaar te verbinden om kennis te ontwikkelen en om kennis te ontsluiten op een zodanig wijze dat er meer innovatie ontstaat gericht op energiezuinig bouwen en het realiseren van, in toenemende mate, energiezuinige gebouwconcepten. Eenieder pakt wat nodig is om knelpunten op te lossen en/ of innovaties te realiseren. Ook kan Innopedia een rol spelen in het realiseren van de verbinding tussen het onderwijs en het bedrijfsleven om kennis over energiezuinig bouwen (door) te ontwikkelen en in te zetten. Innopedia is een ‘wereld’, waar mensen, kennis en tools samenkomen. Innopedia als kennissen- en kennisplatform. Innopedia gaat in nauwe samenwerking met de gebruikers verder uitgebouwd worden. De ervaringen en – nieuwe – inzichten die continu worden opgedaan zijn leidend voor de (door)ontwikkeling van Innopedia. De onderdelen waaruit Innopedia bestaat zijn: 1. Het Framework. Voor wie doen we wat, waarom en met welk doel. 2. De Tools. Deze gaan gebruikt worden voor het ontsluiten, delen, (door)ontwikkelen e.d. van kennis en het verbinden van kennissen. Een flink aantal van die tools kan nu al gerealiseerd worden, zoals een projectendatabase, een scraptool voor

Versie 1.2

2

Masterplan Innopedia

woningcorporaties, kennis- en informatieportals en zoekmogelijkheden in de Wizerdatabase 3. De Samenhang. Oftewel de infrastructuur. De tools staan niet op zich. Er zijn essentiële verbindingen. De tools zijn verbonden en hebben samenhang. Het betreft zowel technische samenhang als de samenhang vanuit het perspectief van de gebruiker of de kennis.

Definitie tool Innopedia: een verzamelnaam voor een digitaal instrument dat via internet bereikbaar en te gebruiken is. En staat voor alle mogelijke verschijningsvormen; voor een website, blog, wiki, forum, rekenhulp, ePub-boek, videostream, App en alle andere denkbare en toekomstige vormen.

Innopedia bestaat uit nieuw te ontwikkelen en reeds bestaande tools. De nieuw te bouwen tools zijn onder te verdelen in twee groepen, namelijk: 1. tools bestemd voor een specifieke doelgroep met een specifieke functie 2. tools die ontstaan doordat er winst op het gebied van samenhang is te boeken, bijvoorbeeld door kennis en/ of functies van bestaande tools te combineren. In onderstaande figuur staat de bouwtekening van Innopedia.

Omgeving Innopedia Innopedia ondersteunt de gehele bouwketen, te weten: 1. Klant/ opdrachtgever 2. Ontwerpend 3. Engineerend 4. Uitvoerend 5. Toeleveranciers

Versie 1.2

3


6. Beherend 7. Financiers 8. Overige betrokkenen, zoals Vereniging Eigen Huis en energiebedrijven Innopedia richt zich primair op de ambitieuze koplopers (innovators) op het gebied van energiezuinig bouwen, zodat potentiële energiezuinig bouwers (early adopters) geïnspireerd raken en gefaciliteerd worden. Het betreft zowel renovatie/ bestaande bouw als woningbouw als utiliteitsbouw als gebiedsontwikkeling.

De kennis die door Innopedia ontsloten wordt is afkomstig uit vier verschillende bronnen, namelijk: 1. gevalideerde kennis rechtstreeks afkomstig van experts, kennisleveranciers en/ of Wizer 2. kennis uit EnergieSprong-projecten 3. door EnergieSprong ontwikkelde kennis voor specifieke doelgroepen 4. kennis uit - in-the-cloud - kennis(netwerken) en communities 5. kennis afkomstig van een groot aantal andere relevante websites De kans op succes van Innopedia neemt toe naarmate het meer en betere oplossingen biedt voor bestaande knelpunten op het gebied van energiezuinig bouwen en het ontwikkelen en opleveren van vooruitstrevende energiezuinige concepten en gebouwen. Voor de (door)ontwikkeling van Innopedia is het daarmee van belang dat een oplossing wordt geboden voor de volgende bestaande knelpunten: 1. Gebrek aan samenwerking 2. Verkeerde aansturing 3. Door de bomen is het bos niet meer te zien 4. Gebrek aan feiten en cijfers 5. Gebrek aan ervaringsgegevens 6. Onvoldoende inspiratie 7. Gebruikersperspectief ontbreekt

Realisatie Innopedia De realisatie van Innopedia verloopt in vier stappen, te weten: Stap 0: Projectvoorbereiding Stap 1: Voorbereiding • vaststellen te ontwikkelen tools en randvoorwaarden en samenhang waarmee rekening moet worden gehouden. Stap 2: Realisatie en oplevering • ontwikkelen Framework en tools Stap 3: Gebruik en monitoring • borgen invloed van gebruikers op (door)ontwikkeling en identificeren nieuwe initiatieven Om deze vier stappen goed te doorlopen wordt vanzelfsprekend ook invulling gegeven aan algemeen projectmanagement.

Versie 1.2

4


Innopedia richt zich in de beginfase op de koplopers in de markt. Er worden in eerste instantie tools ontwikkeld die EnergieSprong-experimenten ondersteunen en die de kennis die daarin wordt opgedaan, ontsluit. De overige tools zullen voornamelijk rond deze kennis ontwikkeld worden.

Het realiseren van Innopedia bestaat zoals gezegd uit het realiseren van het Framework en de afzonderlijke tools. En dat zijn stuk voor stuk projecten op zich. Elke tool kent een eigen doelgroep, eigen functionaliteiten en een eigen toepassingsgebied. Voor elk ontwikkeltraject wordt daarom een project gestart. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een gestandaardiseerde werkwijze. Daarmee wordt de kwaliteit gewaarborgd, en wordt verder de aanwezige samenhang benut en wordt rekening gehouden met de geldende uitgangspunten en randvoorwaarden.

Nieuwe tools worden in vijf stappen gerealiseerd, te weten: Stap 0: Projectstart Stap 1: Diagnose Stap 2: Leveranciersselectie Stap 3: Ontwikkeling Stap 4: Nazorg Het inpassen van bestaande tools volgt in principe dezelfde route als het ontwikkelen van een nieuwe tool, maar dan in een sterk vereenvoudigde vorm. Voor het ontwikkelingsproces van Innopedia wordt gewerkt met persona’s. Persona’s zorgen voor focus, zijn goed te onthouden, bieden een gemeenschappelijk doel en zijn dwingend in het voor ogen houden van de toekomstige gebruiker. Het gebruik van persona’s biedt daarmee houvast. Voor de (door)ontwikkeling van Innopedia zijn de volgende zeven persona’s gekozen: 1. Projectmanager (intern); klant/ opdrachtgever 2. Architect; ontwerpend 3. Constructeur Concept; engineerend

Versie 1.2

5


4. 5. 6. 7.

Installatie engineer; engineerend Hoofdaannemer bouwbedrijf; uitvoerend Fabrikant/ producent; toeleverancier Gebouwbeheerder (corporatie); beherend

Groeipad Innopedia Innopedia volgt het volgende groeipad: 1. In eerste instantie is een bètaversie van Innopedia gemaakt waarmee bestaande kennis ontsloten wordt ter ondersteuning van de EnergieSprong-experimenten. Deze versie is in samenwerking met Wizer, www.wizer.nl, van SBR ontwikkeld en op 1 april 2011 gelanceerd, www.innopedia.wizer.nl. 2. Eind 2011 komt er concrete kennis voort uit de lopende experimenten. Dan is ook een eerste versie van het Framework gereed, waarin tools met deze kennis zijn opgenomen. Vanaf dan kunnen meerdere typen tools in Innopedia worden geplaatst en kan het Framework zich verder ontwikkelen. 3. Halverwege 2012 is Innopedia volledig operationeel. Dan ondersteunt Innopedia ook ‘het creëren van kennis’. Het biedt communities die experimenten uitvoeren de mogelijkheid om een virtuele werkplaats in te richten met instrumentarium om het ontwikkelen van kennis, diensten en tools te ondersteunen. 4. Eind 2013 is alle kennis uit de EnergieSprong-experimenten aanwezig en is Innopedia gereed voor de volgende fase. 5. Vanaf 2014 is Innopedia volwassen en wordt het t/m 2015 beheerd en beschikbaar gehouden ‘as it is’. De tools die onderdeel zijn van Innopedia kennen elk een eigen toekomst. Sommige tools zijn eigendom van organisaties, waarmee wordt overeengekomen dat zij de fase vanaf 2014 verder invullen. Voor de andere tools is tijdens de ontwikkelfase vastgesteld hoe de toekomst wordt ingevuld. 6. Voor de periode na 2015 moeten aanvullende plannen worden ontwikkeld. Projectorganisatie, planning en budget De projectorganisatie voor de (door)ontwikkeling van Innopedia bestaat uit: • opdrachtgever, Jan Willem van de Groep • stuurgroep: Jan Willem van de Groep, Maurice Coen • projectleider: Maurice Coen • projectteam: Maurice Coen, Herbert Zwanen. Op afroep aangevuld met specialisten op het gebied van onder andere techniek, interaction design, e.d. • programmateam EnergieSprong: Lex de Boer, Jan Willem van de Groep, Claudia Laumans, Jasper van de Munckhof en Ivo Opstelten. Zoals hiervoor aangegeven verloopt het realiseren van Innopedia via vier stappen. Per stap worden onderstaande deliverables opgeleverd. Deliverables stap 0: Projectvoorbereiding 1. Masterplan Innopedia, versie 2.0; 30-10-2011 2. Projectorganisatie Innopedia; 15-11-2011 3. Beschrijving werkwijze en voorwaarden ontwikkeling tools; 15-11-2011 4. Afstemming met communicatiemanager EnergieSprong; 30-11-2011 5. Budget ontwikkeling tools en Innopedia; 15-11-2011 6. Projectplanning t/m juni 2012; 15-11-2011

Versie 1.2

6


Deliverables stap 1: Voorbereiding 1. Geprioriteerde lijst met te realiseren tools; 15-11-2011 2. Geprioriteerde lijst met in te passen tools; 15-11-2011 3. Richtlijn over samenhang tussen doelgroepen, kennis en tools; 15-11-2011 4. Richtlijn over samenhang techniek tussen en voor tools; 15-11-2011 Deliverables stap 2: Realisatie en oplevering 1. Framework Innopedia; 31-12-2011 2. Minimaal 1 nieuwe tool per programmaregisseur; 31-12-2011 3. Minimaal 5 ingepaste bestaande tools; 31-12-2011 Deliverables Stap 3: Gebruik en monitoring 1. Geprioriteerde lijst bestaande tools; 31-12-2011 2. Aanpassingen samenhang kennis en doelgroepen; 31-12-2011 3. Aanpassingen samenhang gebruikers; 31-12-2011 4. Aanpassingen technische samenhang; 31-12-2011 5. Redactie en beheer; doorlopend Voor de ontwikkeling van Innopedia, zoals beschreven in dit Masterplan Innopedia is benodigd: € 1.282.000. In onderstaande tabel zijn de bedragen per jaar gespecificeerd. 1. Framework inclusief Innopedia-Wizer 2. Hosting 3. Beheer 4. Redactie 5. Toolontwikkeling 6. Projectmanagement

Versie 1.2

2011 € 30.000

2012 € 70.000

2013 € 50.000

2014

2015

Totaal € 150.000

€ 10.000 € 20.000 € 40.000 € 300.000 85.000

€ 12.000 € 20.000

€ 12.000

€ 50.000 € 25.000

€ 8.000 € 20.000 € 40.000 € 400.000 90.000

€ 42.000 € 60.000 € 80.000 € 750.000 € 200.000 1.282.000

7


INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING ........................................................................................................................... 9 2. TOTSTANDKOMING MASTERPLAN ................................................................................ 10 3. ENERGIESPRONG............................................................................................................ 12 4. INNOPEDIA........................................................................................................................ 14 4.1 Inleiding ................................................................................................................ 14 4.2 Innopedia 0.1 en Wizer......................................................................................... 14 4.3 Visie en doelstellingen .......................................................................................... 15 4.4 Omgeving Innopedia............................................................................................. 17 4.5 Vergezicht en perspectieven ................................................................................ 19 4.6 Randvoorwaarden ................................................................................................ 20 5. AANPAK EN REALISATIE ................................................................................................. 23 5.1 Inleiding ................................................................................................................ 23 5.2 Ontwikkelvisie ....................................................................................................... 23 5.3 Tools en samenhang ............................................................................................ 24 5.4 Model realisatie Innopedia.................................................................................... 26 5.5 Uitgangspunten realisatie ..................................................................................... 29 5.6 Communicatie....................................................................................................... 33 5.7 Succesvoorwaarden ............................................................................................. 34 5.8 Projectorganisatie, planning en budget ................................................................ 36 6. CONTACTGEGEVENS...................................................................................................... 40 BIJLAGE I GEPRIORITEERDE LIJST BESTAANDE TOOLS BIJLAGE II GEPRIORITEERDE LIJST MET TE REALISEREN NIEUWE TOOLS BIJLAGE III IDEEËN VOOR TOOLS INNOPEDIA BIJLAGE IV ZEVEN TOOLS MET DENKRICHTING BIJLAGE V WERKWIJZE EN SJABLONEN REALISATIEPROJECTEN

Versie 1.2

8


1. INLEIDING Het Masterplan Innopedia – een living document waarin alle relevante zaken betreffende Innopedia kunnen worden gebundeld – is gezamenlijk opgesteld door Jan Willem van de Groep (programmaregisseur bij SEV en opdrachtgever Masterplan Innopedia), Maurice Coen (projectmanager Innopedia) en Herbert Zwanen (projectmanager SBR). Innopedia is de voorlopige werktitel voor een digitale kennisdelingsplek rond energiezuinig bouwen en renoveren met een hoge ambitie (minimaal 45% reductie). Innopedia wil professionals helpen kennis over energiezuinig bouwen met een hoog ambitieniveau te vinden, te delen en te ontwikkelen. De doelstelling van dit Masterplan Innopedia is drieledig: 1. Een gestructureerde opsomming te geven van alle informatie van belang voor en samenhangend met Innopedia. Evenals het volledige randvoorwaardelijke en inhoudelijk kader voor Innopedia 2. Een planning op hoofdlijnen te geven op basis waarvan Innopedia de komende jaren kan worden gerealiseerd en doorontwikkeld. 3. Het formele – living – document te zijn waarin alle relevante zaken betreffende Innopedia kunnen worden gebundeld, waardoor de komende jaren op een consistente wijze kan worden gewerkt aan de doorontwikkeling van Innopedia. Centraal in de tot nu toe uitgevoerde activiteiten stond enerzijds het ontwikkelen van een gezamenlijk gedragen en kansrijke visie op Innopedia. Daarnaast is de bètaversie Innopedia ontwikkeld en op 1 april 2011 gelanceerd, www.innopedia.wizer.nl. De inhoud van dit Masterplan Innopedia is tot stand gekomen met belangrijke bijdragen van Monique Fransen, Sanne Roemen, Marrit van der Schaar en Elma Wolschrijn. In het volgende hoofdstuk wordt de totstandkoming van het Masterplan Innopedia toegelicht. Hoofdstuk 3 beschrijft het ambitieuze programma EnergieSprong, waaraan Innopedia een bijdrage levert. EnergieSprong beoogt de (markt)condities te scheppen voor een energieneutrale gebouwde omgeving in Nederland. In hoofdstuk 4 staat Innopedia centraal. Hier wordt ingegaan op de visie op en doelstellingen van Innopedia, de zoekmachine en het online kennisplatform voor de bouw Wizer, de omgeving van Innopedia, maar ook een vergezicht op Innopedia vanuit meerdere perspectieven. Hoofdstuk 5 ten slotte beschrijft welke tools beschikbaar komen voor Innopedia, de wijze waarop deze ontwikkeld en gerealiseerd gaan worden inclusief de daarbij behorende planning en het budget.

Versie 1.2

9


2. TOTSTANDKOMING MASTERPLAN De inhoud van dit Masterplan en de daarin opgenomen grondschets van Innopedia is tot stand gekomen door middel van een groot aantal interviews, vijf werksessies en meerdere besprekingen. De interviews, werksessies en besprekingen zijn gehouden in de periode van november 2010 tot en met oktober 2011. Er zijn interviews gehouden met stakeholders van de EnergieSprong, te weten: • Lex de Boer, directeur SEV • Jan Willem van de Groep, programmaregisseur EnergieSprong en projectleider Innopedia, SEV • Jasper van den Munckhof, programmaregisseur EnergieSprong, SEV • Ivo Opstelten, programmaregisseur EnergieSprong, SEV Daarnaast zijn interviews gehouden met inhoudelijk experts, te weten: • Mark Damen, projectmanager Ketensamenwerking, SBR • Gerben van Dijk, expert Duurzaam Bouwen, SBR • Claudia Laumans, communicatiemanager, EnergieSprong, SEV • Sanne Roemen, adviseur social media • Perica Savanovic, programmamanager Ketensamenwerking, SBR Aan de vijf werksessies hebben deelgenomen: • Wouter Borsboom, TNO • Jan Willem Croon, Woonbron • Mathijssen van Dijk, Welldesign • Geurt Donze, WE Adviseurs • Jan Willem van de Groep, SEV • Claudia Laumans, SEV • Quint Meijer, SEV • Jasper van den Munckhof, SEV • Conradine de Reus, ToDo 2.0 • Sanne Roemen, OOMPH • Marrit van der Schaar, SEV • Sjoerd Klein Veldeman, BAM • André Verschoor, Grontmij • Vincent van Zantvoort, Kwerreveld dak

Versie 1.2

10


Aan de overige besprekingen hebben deelgenomen: • Lex de Boer, SEV • Maurice Coen, SEV • Jan Willem van de Groep, SEV • Claudia Laumans, SEV • Jasper van den Munckhof, SEV • Ivo Opstelten, SEV • Tessie Vilé, SEV Ten slotte zijn onder andere ook nog de volgende bronnen geraadpleegd: • Meerjarenplan EnergieSprong 2011, EnergieSprong • Inventarisatie informatiebronnen en netwerken, New-Energy-Works • Kansrijke aanpakken in gebouwgebonden energiebesparing, MeerMetMinder • Jaarrapport ‘10-’11, Bouwkennis • Onderzoek effectiviteit kennisoverdrachtmiddelen 2007, Pego

Versie 1.2

11


3. ENERGIESPRONG EnergieSprong is een programma dat in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties/ WWI wordt uitgevoerd door de SEV, Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting. De looptijd van het programma is van 2010 tot 2014. EnergieSprong wil alle partijen in de gebouwde omgeving in beweging zetten om innovatief naar energiegebruik te kijken. Dat moet leiden tot een sprong naar grootschalige toepassing van duurzame energie en een forse reductie van het gebruik van fossiele brandstoffen. De noodzaak voor deze energietransitie is een optelsom van vier simpele feiten: 1. De bronnen van fossiele energie zijn eindig. 2. De CO2-uitstoot is in de huidige omvang schadelijk. 3. De gebouwde omgeving benut zo’n 41% van het totale energiegebruik. 4. De betaalbaarheid van woningen en andere gebouwen staat zwaar onder druk door de stijgende energielasten. Op weg naar een sectorbreed antwoord Deze feiten zijn algemeen bekend: duurzame energie en energiereductie vormen een maatschappelijk agendapunt. De bouwwereld heeft de afgelopen jaren niet stilgestaan. Verschillende bouwers en opdrachtgevers hebben hun nek durven uitsteken en zijn aan de slag gegaan met nieuwe, energiezuinige technieken en concepten. Toch blijft een adequaat, sectorbreed antwoord uit. In het licht van de huidige economische omstandigheden is het zaak dat veel meer partijen nu de voorsprong pakken in deze innovatieslag. EnergieSprong werkt met die partijen samen en richt zich daarbij zowel op de vraagzijde als op de aanbodzijde van de markt: corporaties, vastgoedeigenaren, beleggers, Verenigingen van Eigenaren (VvE’s), particuliere eigenaren, gemeenten, ontwikkelaars, ontwerpers, aannemers en adviseurs. Daarbij beschouwt EnergieSprong integrale samenwerkingsvormen tussen makers en opdrachtgevers én tussen makers onderling als een keiharde voorwaarde voor succes. Learning by doing: EnergieSprong ondersteunt projecten EnergieSprong wordt gekenmerkt door learning by doing. EnergieSprong stimuleert de innovatie allereerst door concrete projecten te ondersteunen, financieel of procesmatig. Die ondersteuning betreft niet zozeer de technische aspecten, maar vooral de innovatie in het proces. Het kan gaan om woningbouw-, utiliteitsbouw- en gebiedsontwikkelingsprojecten, en zowel om nieuwbouw als om renovatie. EnergieSprong is daarmee voortdurend op zoek naar woningbouwprojecten met energieambities vanaf 45% reductie, nieuwbouw of (bij voorkeur) renovatie, geïnitieerd door corporaties, eigenaar-bewoners of VvE’s. Daarnaast ondersteunt EnergieSprong een selectie van utiliteitsprojecten en een aantal gebiedsontwikkelingsprojecten. De keuze wordt in belangrijke mate bepaald door de vraag bij welk project vanuit opschalingperspectief de meeste (energie)winst te halen valt. Criteria Naast de eis dat ze een substantiële bijdrage leveren aan energiedoelen, moeten de geselecteerde projecten aan de volgende criteria voldoen: • Ze hebben een hoge impact bij het denken over energiegebruik bij specifieke gebouwtypes. • Ze zijn vernieuwend en opschaalbaar.

Versie 1.2

12


•

Na de experimentfase kunnen ze zelfstandig hun weg op de markt vinden.

Alle kennis delen In ruil voor de ondersteuning worden de kennis en de ervaring die een project oplevert publiek bezit en landelijk gedeeld. EnergieSprong brengt mensen met kennis, ervaring en ideeën bij elkaar, soms virtueel, soms in levende lijve. Met als doel successen, fouten, mislukkingen en nieuwe inzichten te delen. Aanvullend doet EnergieSprong ook onderzoek en ontwikkelt tools waarmee partijen zelf aan de slag kunnen om energieambities waar te maken. En EnergieSprong probeert met overleg, advies of afspraken organisatorische belemmeringen in de markt weg te nemen. Wat levert EnergieSprong op? Het doel van EnergieSprong is marktrijpe concepten op te leveren die, via een reductie van 45% en vervolgens 60 %, uiteindelijk 80% energiezuiniger zijn dan hun traditionele voorgangers. Wanneer deze concepten worden opgeschaald naar landelijk niveau, zullen zij in 2030 een halvering van het energiegebruik in de gebouwde omgeving ten opzichte van 1990 bewerkstelligen. De bijbehorende paradigmaveranderingen zijn evidente daaraan gekoppelde doelen. Economisch belang energietransitie De economische waarde van deze innovatieslag is evident: de energietransitie biedt Nederlandse bedrijven nieuwe economische kansen. Bedrijven in de bouwsector die een duurzame, economische toekomst willen, moeten nu actie ondernemen en deel uitmaken van deze sprong. Voor bewoners, beheerders en gebruikers betekent de energietransitie dat de energielasten in de toekomst betaalbaar blijven.

Versie 1.2

13


4. INNOPEDIA 4.1 Inleiding Om de doelstellingen van EnergieSprong te halen dient de juiste kennis bij de juiste mensen beschikbaar te zijn. Enerzijds dient EnergieSprong-kennis beschikbaar te zijn, anderzijds dient reeds bestaande kennis beter en door mensen gebruikt te gaan worden. Dit zijn nu taken voor Innopedia. Innopedia een voorlopige werktitel voor een kennisdelingsplek rond energiezuinig bouwen en renoveren met een hoge ambitie (minimaal 45% reductie). Initiatiefnemer van Innopedia is EnergieSprong, www.energiesprong.nl. In dit hoofdstuk worden alle voor de (door)ontwikkeling van Innopedia relevante onderwerpen behandeld. Eerst wordt kort ingegaan op de inmiddels beschikbare bètaversie van Innopedia die gebruik maakt van de zoekmachine Wizer. In paragraaf 4.3 worden de visie op en doelstelling van Innopedia beschreven. De omgeving en doelgroepen van Innopedia zijn uitgebreid en divers. Dit wordt uitgewerkt in paragraaf 4.4. Omdat Innopedia zich ook richt op het bijdragen aan het realiseren van doelstellingen op de middellange termijn wordt vervolgens een richtinggevend vergezicht met bijhorende verschillende perspectieven uitgewerkt. Ten slotte wordt aan het eind van dit hoofdstuk een opsomming gegeven van de randvoorwaarden die van belang zijn om van Innopedia een succes te maken. 4.2 Innopedia 0.1 en Wizer Inmiddels is in samenwerking met Wizer, www.wizer.nl, van SBR de bètaversie van Innopedia ontwikkeld en op 1 april 2011 gelanceerd, www.innopedia.wizer.nl. Als bètaversie bevat Innopedia nu nog beperkte functionaliteit en inhoud, die echter steeds verder aangevuld wordt. Momenteel is op Innopedia informatie uit diverse bronnen te vinden. Innopedia bevat een zoekmachine die in diverse - open en besloten - databanken zoekt naar informatie over energiezuinig bouwen en renoveren. Innopedia maakt gebruik van bestaande bronnen. Deze bevatten gevalideerde, Wizer, en niet gevalideerde informatie, zoals websites en forums. Wizer is de zoekmachine van de bouw-, infra- en installatiebranche, die gefundeerde kennis kan vinden van gerenommeerde kennisleveranciers. Je kunt via Wizer zoeken in meerdere kennisbanken tegelijk. Deze zoekmachine heeft een unieke infrastructuur en navigatie, die dwars door de databanken van de aangesloten kennisleveranciers antwoorden kan vinden. Wizer gaat dus dieper dan gewone zoekmachines. Deze vooruitstrevende tool wordt aangeboden door de bouwbranche, zodat alle vakmensen uit de bouw-, infra- en installatiebranche snel de juiste kennis kunnen vinden en gebruiken. Maar Wizer is meer. In het Lab kan geëxperimenteerd worden met nieuwe kennisgroepen. Gebruikers kunnen suggesties doen en ideeën spuien via de feedback buttons op elke pagina. Ook wordt met Wiki’s van verschillende kennisleveranciers online kennis ontwikkeld. Wizer is tegelijk een plek, waar kennisgebruikers, kennisleveranciers en het onderwijs samen kennis kunnen maken en doorontwikkelen. Op dit moment vindt Wizer vakkennis van de volgende vooraanstaande kennisleveranciers: Arbouw, Bouwen met Staal, BRIS, Cement&BetonCentrum, CUR, DGBC, IBR, Gietbouwcentrum, PSIBouw, ISSO, Nationale Renovatieprijs, RRBouw, SBR, SEV, STABU, Vernieuwing Bouw en CROW. Wizer vindt ook metaalkennis van onder meer NEN en het Aluminium Centrum via Metanet.nl. Het zoekdomein van Wizer omvat bijvoorbeeld: bouwbesluiten, wetten en regelingen, beoordelings-richtlijnen, gemeentelijke bouwverordeningen, NEN-normbladen, NIBRApublicaties, kennis van de Vereniging Stadswerk, VROM-publicaties, CUR-publicaties, het politiekeurmerk Veilig Wonen, de SBR-referentiedetails, en meer. Andere kennisleveranciers sluiten zich de komende tijd aan. Wizer groeit door en wordt via reacties elke dag beter.

Versie 1.2

14


Voor Innopedia is het de wens in de toekomst ook experts en andere betrokkenen te kunnen vinden en de mogelijkheid te bieden informatie met elkaar uit te wisselen. Innopedia gaat in nauwe samenwerking met de gebruikers verder uitgebouwd worden. Innopedia heeft zich ten doel gesteld om kennis over energiezuinig bouwen en renoveren te delen en mensen te verbinden die zich met dit onderwerp bezig houden. Innopedia zet er op in om mensen met elkaar te verbinden én ze van relevante kennis te voorzien. Innopedia ondersteunt ook het (door)ontwikkelen van kennis. Door mensen en kennis te verbinden en mensen te ondersteunen bij het samenwerken kan er nieuwe kennis ontstaan. Innopedia is een ‘wereld’, waar mensen, kennis en tools samenkomen en nieuwe en betere kennis en tools ontstaan. Innopedia als kennissen- en kennisplatform. 4.3 Visie en doelstellingen Op basis van de gehouden interviews met de stakeholders en inhoudelijk experts, de discussies tijdens de werksessies en de informatieanalyse is een gezamenlijk gedragen en kansrijke visie op Innopedia ontwikkeld.

De missie van de EnergieSprong is marktcondities te creëren voor een grote sprong richting een energieleverende gebouwde omgeving. Dit zal stapsgewijs gerealiseerd gaan worden. De concrete doelstelling die aan de EnergieSprong ten grondslag ligt is een energiereductie en het gebruik van duurzame energie te realiseren in utiliteitsbouw, woningbouw en gebiedsontwikkeling, zowel in renovatie als nieuwbouw van eerst 45% en via 60% oplopend naar uiteindelijk 80%. Om uiteindelijk in 2030 in Nederland te resulteren in een halvering van het energiegebruik in de gebouwde omgeving ten opzichte van 1990.

Versie 1.2

15


In plaats van de visie op Innopedia in één allesomvattende zin samen te brengen wordt er voor gekozen alle relevante aspecten op te sommen die met elkaar invulling geven aan de visie op Innopedia. Deze opsomming maakt het daarmee praktisch mogelijk de visie te gebruiken bij de (door)ontwikkeling van Innopedia. De aspecten die in onderlinge samenhang invulling geven aan de visie op Innopedia zijn: • Facilitator o Innopedia helpt bestaande platforms met het brengen van kennis bij de doelgroep en het met elkaar verbinden van mensen. • Wegwijzer o Innopedia is een wegwijzer die toont welke initiatieven en kennisbronnen er te vinden zijn en wat ze te bieden hebben. • Kennislocaties- en bronnen o Innopedia verzamelt kennis en bundelt deze in een toegankelijk, op de doelgroep afgestemd formaat, waarbij in ieder geval zichtbaar wordt gemaakt wat de impact van mensen en de populariteit van trefwoorden is. • Community o Innopedia verrijkt kennis door op haar platform ondermeer innovatieve totaalconcepten te plaatsen. Bezoekers reageren en voegen eigen informatie toe. Community-managers geven antwoorden op vragen, beheren bijdragen en zorgen regelmatig voor nieuwe concepten. o Innopedia biedt faciliteiten voor communities om digitaal kennis te delen en waar mogelijk die kennis te ontsluiten voor andere communities of bouwprofessionals. • Werkplaats o Innopedia ondersteunt groepen mensen bij het (door)ontwikkelen van kennis, diensten en tools. Door een virtuele werkplaats te bieden die gevuld kan worden met instrumenten die helpen bij de (door)ontwikkeling van kennis, diensten en tools. • Mash-up intern en extern o Innopedia verzamelt kennis elders op het internet (mash-up), maar slaat ook zelf informatie op. Innopedia toont echte kennis over energiezuinig bouwen. Doelstelling van Innopedia is bouwprofessionals met elkaar te verbinden om kennis te ontwikkelen en om kennis te ontsluiten op een zodanig wijze dat er meer innovatie ontstaat gericht op energiezuinig bouwen en het realiseren van, in toenemende mate, energiezuinige gebouwconcepten. De kennis die door Innopedia ontsloten wordt is afkomstig uit vijf verschillende bronnen, namelijk: 1. gevalideerde kennis rechtstreeks afkomstig van experts, kennisleveranciers en/ of Wizer 2. kennis uit EnergieSprong-projecten 3. door EnergieSprong ontwikkelde kennis voor specifieke doelgroepen 4. kennis uit - in-the-cloud - kennis(netwerken) en communities 5. kennis afkomstig van een groot aantal andere relevante websites Ten slotte, Innopedia herkent een bezoeker. Dit is mogelijk door zijn of haar surf- en zoekgedrag, aan de hand van zijn of haar profiel en locatie. Hierdoor kan Innopedia de vragen van de gebruiker nog beter beantwoorden, namelijk door de kennis en tools te tonen die precies passen bij de functie van de bezoeker. En hierdoor kan Innopedia, ook ongevraagd, aanvullende informatie aanbieden die ook relevant kan zijn voor de betreffende persoon.

Versie 1.2

16


4.4 Omgeving Innopedia Innopedia ondersteunt de gehele bouwketen. Om het mogelijk te maken dat wat gevraagd wordt ook gemaakt kan worden en dat alle partijen in de bouwketen beter leren samenwerken dient Innopedia zich expliciet op alle partijen te richten, die zich bezig houden met de gebouwde omgeving.

Innopedia richt zich primair op de ambitieuze koplopers (innovators) op het gebied van energiezuinig bouwen, zodat potentiële energiezuinig bouwers (early adopters) geïnspireerd raken en gefaciliteerd worden. Innopedia richt zich verder op bouwprofessionals en niet op particulieren. In Nederland zijn ongeveer – afhankelijk van waar je de grens trekt – 60.000 tot 70.000 bouwprofessionals actief. Kijkend naar de markten die in de bouwbranche onderscheiden kunnen worden richt Innopedia zich op: • Renovatie/ bestaande bouw; dit betreft veruit het grootste volume • Woningbouw o Particulieren, woningen o VvE’s, woningen o Corporaties, woningen • Utiliteitsbouw • Gebiedsontwikkeling Nieuwbouw wordt door strenge weten regelgeving al dusdanig goed gereguleerd, dat in nieuwbouw al veel bereikt is de afgelopen jaren op het gebied van energiebesparende maatregelen. Ook de komende jaren zal nog veel bereikt worden. Daarbij is de omvang van de nieuwbouwmarkt slechts een fractie van de bestaande bouw. Kijkend naar de mensen waarop Innopedia zich richt kunnen deze in acht verschillende groepen worden verdeeld, namelijk: 1. Klant/ opdrachtgever • Beslisser, zoals CEO, directeur en CFO • Eigenaar, beheerder VvE • Gedelegeerd opdrachtgever • Projectmanager in- of extern • Belegger 2. Ontwerpend • Architect • Stedenbouwkundige • Landschapsarchitect 3. Engineerend • Constructeur Concept • Constructeur Details • Installatie engineer • Klimaat & bouwfysisch adviseur

Versie 1.2

17


• • • • •

Materiaaldeskundige Ergonoom Specialist gebouwtype EPA-adviseur Eco-intermediair

4. Uitvoerend • Bouwbedrijf hoofdaannemer • Bouwbedrijf onderaannemer • Installatiebedrijf hoofdaannemer • Installatiebedrijf onderaannemer • Afbouwbedrijf, zoals stukadoor en schilder • Opzichter • Toezichthouder 5. Toeleveranciers • Fabrikant/ producent • Tussenhandel • Consortia 6. Beherend • Facilitymanager • Bestuurder VvE • Schoonmaakbedrijf • Onderhoudsbedrijf • Gebouwbeheerder, onder andere van corporaties 7. Financiers • Hypotheekverstrekker • Verzekeraar • Makelaar-taxateur • NHG 8. Overige betrokkenen • Vereniging Eigen Huis • Garantie Instituut Woningbouw • Energiebedrijf Individuen kunnen grenzen verleggen en daarmee voor innovatie zorgen. Innopedia zal dus juist deze individuele mensen moeten bereiken. Hiervoor zijn al ongeveer 40 verschillende functies/ groepen individuen genoemd. Innopedia zal de genoemde groepen op een verschillende, passende manier dienen te bedienen. De toegang tot en de manier waarop Innopedia gebruikt wordt dient afgestemd te worden op het profiel van de gebruiker. Daarbij is het abstractieniveau een vertrekpunt maar ook het werkveld waarin de professional zich beweegt. Het onderwijs kan ook een belangrijke rol spelen in het behalen van de doelstellingen van EnergieSprong. De verbinding tussen Innopedia en het onderwijs ligt dus eveneens voor de hand. Hierbij kan gedacht worden aan hogescholen die als regionale kennishub kunnen optreden. Maar ook aan studenten, docenten en lectoren die bijdragen aan het ontwikkelen van kennis en tools. Ook kan Innopedia een rol spelen in het realiseren van de verbinding

Versie 1.2

18


tussen het onderwijs en het bedrijfsleven om kennis over energiezuinig bouwen (door) te ontwikkelen en in te zetten. 4.5 Vergezicht en perspectieven EnergieSprong is een meerjarenprogramma, waarbij de uiteindelijk nagestreefde resultaten eerst over vele jaren zichtbaar worden in Nederland. Het is om deze reden dat voor de doorontwikkeling van Innopedia niet alleen een planning van belang is, maar ook een richtinggevend vergezicht noodzakelijk is. Als – voorlopig – eindpunt van het vergezicht wordt uitgegaan van het jaar 2020. Voor 2020, 2016 en 2012 zijn hierna voor Innopedia de essentiële aspecten benoemd. 2020: Visie, ideaalbeeld en droom • De pijn van de consumptiemaatschappij voorbij: ruimte voor nieuwe samenleving • Energieneutraal is vanzelfsprekend • Lange termijn financiële verantwoordelijkheid • Verdienmodellen 100% op toegevoegde waarde opdrachtgever/ klant en leverancier • ‘Wonen’ aanbieden • Plug-in en -out. Prefab woongebied zelf voorziend • Onze kinderen weten wel beter: zij worden en zijn ermee opgevoed • Aanbieders: clusters met rollen, geen hiërarchie, ad hoc samengesteld, allianties, e.d. • Cocreatie met eindgebruikers • Zelflerende systemen • Bouw werkt alleen met bestaand materiaal en C2C materialen • Duurzame materialen, gezond(heid) en welness • Energieconcept bekleed met natuurlijke materialen • Aanpasbaar aan gebruiker • Demontabele bouw voor hergebruik • Experimenten gaan samen in een expertcentrum • Onafhankelijke straten vernoemd naar de pioniers van nu • Materialen en arbeid in één concept gecheckt voor verandering 2016: Hoe zijn de knelpunten opgelost? • Duurzaam = Woonkwaliteit • Conglomeraten van creatieve teams • Marktgroepen van opdrachtgevers / klanten zijn georganiseerd • Inzichten, randvoorwaarden en ervaringen verzameld met feedback mechanismen • Systeemgrenzen doorbroken door cocreatie met toeleveranciers • Beperkt aantal, maar waardevolle social-vrienden • Informatiebutler • Projecten en projectmanagement bestaan niet meer; opgaven, vragen en oplossingen • Keurmerk voor basisdata opgericht, gevuld met evaluaties 2010 - 2016 • Energieprestatiecontracten effectief • VvE’s coöperatief operationeel • Regierol overheid • Wetgeving en regels aangepast • Samen met de bouwpartners; allen opgeleid door samenwerking 2012: Wat biedt Innopedia? Content: • Proceservaringen

Versie 1.2

19


• • •

• • • • • • • • •

Best passende samenwerkingsvorm Top 10 van 45-60-80 concepten en voorbeelden Best practices: o doorbreken systeemgrenzen o gebruikersinteractie o knelpunten in gebruik Contacten Inspiratie Standaard model Zicht op hoe het nieuwe bouwen ingevuld kan worden Opleidingsbeurs voor talentvolle student Communicatiehulp Economische ontwikkelhulp Jaarlijks gala Juridisch kader

Functionaliteiten: • Uitgebreid en gestructureerd filter • Platform/ ontmoetingsplaats voor gelijkgezinden • Communities; regie • Faciliteren en ontlokken van dialoog • Experts identificeren; bedrijven en personen • Nieuwe ideeën vinden • Verzamelt fundamentele kennis; dé kennisbank van de Bouwkunst • Platform voor rating van kennis • Open Source innovatiesysteem • Maakt bij elke stap de balans op voor de kerndata • Kennis push: lerend systeem • Faciliteren en verlenen van diensten en service Met het vergezicht als richtinggevend punt wordt voor de realisatie van de genoemde content en functionaliteiten waarover Innopedia in 2012 gaat beschikken een concrete werkplanning opgesteld. De ervaringen en – nieuwe – inzichten die continu worden opgedaan zijn leidend voor de doorontwikkeling van Innopedia. Tevens wordt tijdens het ontwikkelen van Innopedia het vergezicht continu aangescherpt en verbeterd. 4.6 Randvoorwaarden De kans op succes van Innopedia neemt toe naarmate het meer en betere oplossingen biedt voor bestaande knelpunten op het gebied van energiezuinig bouwen en het ontwikkelen en opleveren van vooruitstrevende energiezuinige concepten en gebouwen. Voor de ontwikkeling van de eerder genoemde tools en voor de doorontwikkeling van Innopedia is het daarmee van belang dat een oplossing wordt geboden voor de volgende bestaande knelpunten: 1. Gebrek aan samenwerking • Van dromers naar denkers naar doeners. “Dromers bedenken plannen > denkers zien de problemen > doeners maken wat ze kennen“. • De energieprestaties van een gebouw zijn op dit moment vaak lager dan mogelijk; het klopt op papier, maar niet in werkelijkheid. “Omdat de isolatie van het huis niet goed was uitgevoerd, voldeed ook de installatie niet meer.”

Versie 1.2

20


•

Betrokkenen werken niet vanaf het begin toereikend samen. De praktijkkennis van engineers, uitvoerders en beheerders wordt dus niet (geheel) meegenomen in het ontwerp.

2. Verkeerde aansturing • Een opdrachtgever vraagt om individuele maatregelen en krijgt dus suboptimale oplossingen. “Ik wil muurisolatie en een HR-ketel.” • Opdrachtgevers hebben moeite doelstellingen scherp neer te zetten. “Het gebouw moet vooroplopen qua duurzaamheid …” 3. Door de bomen is het bos niet meer te zien • Er zijn te veel websites, rapporten, regelingen, stichtingen, netwerken, forums, etc. "Als er iets verzonnen wordt, komt er een nieuwe stichting. Dat versnippert de markt enorm.” “Ik heb geen behoefte aan 100 rapporten, ik wil de drie goede rapporten.” • Er blijft daarmee dus veel onbekend. “Je weet niet wat je niet weet en kent.” 4. Gebrek aan feiten en cijfers • Professionals missen kengetallen om rationele en correct onderbouwde beslissingen te kunnen nemen. “Wat kost het?” “Wat levert het op?” • Inzicht in de ‘total cost of ownership’ ontbreekt. “Wat zijn de (energie)kosten voor het bouwen?” “Wat zijn de beheerkosten en de energielasten tijdens het gebruik van het gebouw?” “Is het wel duurzamer of goedkoper om het huidige gebouw te vervangen?” • Het tijdsperspectief is vaak te kort; 4 tot 6 jaar. “Door als tijdshorizon 50 of 100 jaar te nemen, kunnen beslissingen heel anders uitvallen.” • De industrie pusht richting hightech oplossingen. Het ontbreekt echter aan feiten over de werkelijke voordelen en energieprestaties. 5. Gebrek aan ervaringsgegevens • Er wordt beperkt gemonitord. “Wat zijn de werkelijke prestaties, de klachten en de faalkosten?” • Ervaringen opgedaan tijdens het gebruik en beheer van het gebouw komen niet terug in de ontwerpfase. “Een feedbackloop ontbreekt.” • Evaluaties worden niet gedeeld. Fouten worden onder tafel geschoven. “We missen bloopers om van te leren.” • Er zijn weinig mogelijkheden om met anderen ervaringen te delen. “Het is interessant om te weten hoe anderen tot hun keuzes zijn gekomen.” 6. Onvoldoende inspiratie • Duurzame ontwerpen worden nog onvoldoende als begeerlijk gezien en bouwprofessionals worden te weinig geïnspireerd. “Als je eenmaal enthousiast bent, vind je wel een weg.” • Het ontbreekt aan kennis over het enthousiasmeren en inspireren van de vraagzijde. 7. Gebruikersperspectief ontbreekt • Hoe de gebruiker de oplossing ervaart wordt niet meegenomen. “Hoe comfortabel en prettig in gebruik is een oplossing?” “Wat zijn de onderhoudskosten?” • Er is een gebrek aan informatie over het gedrag en de motieven van de gebruikers van een gebouw. “Wanneer zet een gebruiker zijn raam open en waarom?” • De gebruikers van een gebouw worden te weinig betrokken bij het ontwerpproces.

Versie 1.2

21


Kennisdeling vormt een essentieel onderdeel van Innopedia. De uitgevoerde onderzoeken hebben inzicht opgeleverd in de motieven van en omstandigheden waaronder bouwprofessionals al dan niet kennis (willen) delen. Belangrijke succesvoorwaarden voor Innopedia zijn daarmee gebruik maken van de motieven en omstandigheden die bouwprofessionals stimuleren kennis te delen en de te ontwikkelen tools bij te laten dragen aan het afzwakken en/ of oplossen van de belemmeringen om kennis te delen. Motieven en omstandigheden waarom bouwprofessionals wel bereid zijn kennis te delen, zijn: 1. Aanjager; er is een aanjager die mensen enthousiasmeert om kennis te delen. 2. Chemie; mensen komen samen en er is een persoonlijk klik. 3. Complementariteit; de groep bestaat uit complementaire personen en/ of bedrijven die elkaars kennis aanvullen. 4. Vooroplopen; bouwprofessionals die weten dat ze koploper zijn, zijn minder bang om kennis te delen. 5. Positioneren; door kennis te delen positioneer ik mij als expert. 6. Samen weten we meer; het bewustzijn dat door kennis te delen er betere oplossingen ontstaan, waar iedereen baat bij heeft. Er zijn echter ook omstandigheden die belemmerend werken voor het delen van kennis. Motieven en omstandigheden waarom bouwprofessionals geen kennis willen delen, zijn: 1. Aanleiding; een bouwprofessional gaat niet zomaar kennis ergens heen brengen zonder dat duidelijk is wat daar tegenoverstaat. 2. Onbegrip en ongelijkwaardigheid; niet elkaars taal spreken, deelnemers worden niet serieus genomen. 3. Concurrentie; een bouwprofessional wil zijn kennisvoorsprong behouden op de concurrent. 4. Eigenaarschap; de bedenker en ontwikkelaar wil patent kunnen aanvragen.

Versie 1.2

22


5. AANPAK EN REALISATIE 5.1 Inleiding In het vorige hoofdstuk is vooral ingegaan op de context, de visie, het vergezicht, de doelstellingen en de omgeving van Innopedia. Het daadwerkelijk realiseren van Innopedia gebeurt op basis van een ontwikkelvisie. Deze wordt in paragraaf 5.2 beschreven. Samenhang tussen alle onderdelen van Innopedia die ontwikkeld gaan worden is essentieel en wordt dan ook uitgebreid behandeld in paragraaf 5.3. In de daaropvolgende twee paragrafen wordt de werkwijze van het feitelijke realiseren van Innopedia beschreven en in paragraaf 5.6 wordt het belang van een slimme en zorgvuldige communicatiestrategie aangestipt. De randvoorwaarden voor het project en de planning met budget worden ten slotte beschreven in de paragrafen 5.7 resp. 5.8. 5.2 Ontwikkelvisie Het maken van de stap van het vergezicht, de doelstellingen en de omgeving van Innopedia naar het daadwerkelijk realiseren van Innopedia lijkt complex. Echter, door Innopedia te ontleden en de losse onderdelen te benoemen wordt het mogelijk de stap te maken. Zodra de onderdelen zijn vastgesteld kunnen de afhankelijkheden tussen de verschillende onderdelen worden benoemd, kan de volgordelijkheid worden bepaald en kan een realisatiemodel worden vastgesteld. Een aardige start hiervoor is om Innopedia als volgt voor te stellen: 1. Het Framework. Oftewel de grondplaat. Deze is beschreven in het vorige hoofdstuk van dit Masterplan; ….voor wie doen we wat, waarom en met welk doel. 2. De Tools. Op de grondplaat worden de huisjes gebouwd. Dat zijn met andere woorden ‘tools’ of ‘apps’ die gebruikt gaan worden voor het ontsluiten, delen, (door)ontwikkelen e.d. van kennis en het verbinden van kennissen. Een flink aantal van die tools kan nu al gerealiseerd worden. Zoals: • een projectendatabase • een scraptool voor woningcorporaties • kennis- en informatieportals • een virtuele werkplaats • zoekmogelijkheden in de Wizer-database 3. De Samenhang. Oftewel de infrastructuur. De huisjes staan niet op zich. Er zijn essentiële verbindingen tussen de verschillende huisjes noodzakelijk. De ‘tools’ of ‘apps’ zijn verbonden en hebben samenhang. Definitie tool Innopedia: een verzamelnaam voor een digitaal instrument dat via internet bereikbaar en te gebruiken is. En staat voor alle mogelijke verschijningsvormen; voor een website, blog, wiki, forum, rekenhulp, ePub-boek, videostream, App en alle andere denkbare en toekomstige vormen.

Kortom, gesteld kan worden dat Innopedia kennisvraagstukken helpt op te lossen door het inzetten van kennis en kennissen. Innopedia bestaat uit nieuw te ontwikkelen en reeds bestaande tools. Eenieder pakt wat nodig is om knelpunten op te lossen en/ of innovaties te realiseren. Er is samenhang tussen de tools en de kennis. In onderstaande figuur worden in

Versie 1.2

23


de bouwtekening van Innopedia twee typen tools onderscheiden. Nieuw te ontwikkelen tools en bestaande tools, de grijze variant.

De onderdelen van Innopedia zijn: 1. Framework 2. Tools 3. Samenhang

Figuur 1: Bouwtekening Innopedia

5.3 Tools en samenhang De samenhang tussen de tools kent vervolgens ook nog eens twee vormen. Namelijk de technische samenhang en de samenhang vanuit het perspectief van de gebruiker of de kennis. In het volgende figuur wordt de technische samenhang geïllustreerd door een ‘profiel’. Als bijvoorbeeld voor een aantal tools gebruik gemaakt gaat worden van profielen, dan is het aan te raden om daar één profielsysteem voor te gebruiken. Dat geldt ook voor de manier waarop content wordt opgeslagen en voor de manier waarop tools aan elkaar gekoppeld worden door middel van API’s (application programming interfaces). De samenhang vanuit het perspectief van de gebruiker of de kennis betreft iets geheel anders. Een architect bijvoorbeeld kan immers geholpen zijn met kennis uit meerdere tools. Deze samenhang is gedeeltelijk vooraf te definiëren als bekend is welke tools gemaakt gaan worden en welke kennis ontsloten gaat worden. Deels echter is deze samenhang pas

Versie 1.2

24


achteraf vast te stellen. Bijvoorbeeld door het gebruik van tools nauwgezet te volgen en door het te vragen aan de gebruikers van de tools. Samenhang vanuit het perspectief van de gebruiker kan weer leiden tot het ontwikkelen van nieuwe tools.

Voor de realisatie van Innopedia betekent samenhang: 1. Technische samenhang 2. Samenhang van gebruikers en kennis, die a. vooraf is vast te stellen b. tijdens het gebruik wordt vastgesteld

Figuur 2: Samenhang van tools in Innopedia

De samenhang die vooraf in kaart gebracht wordt, krijgt een plek in de werkwijze voor de realisatie van tools. Zoals hiervoor genoemd gaat Innopedia dus bestaan uit een samenstel van nieuw te bouwen tools en bestaande tools. De nieuw te bouwen tools zijn ook weer onder te verdelen in twee groepen, namelijk: 1. tools bestemd voor een specifieke doelgroep met een specifieke functie 2. tools die ontstaan doordat er winst op het gebied van samenhang is te boeken, bijvoorbeeld door kennis en/ of functies van bestaande tools te combineren. Een voorbeeld ter illustratie. In bovenstaande figuur wordt dit weergeven door de ‘woco-set’, een tool die relevante kennis vanuit meerdere bronnen specifiek voor woningcorporaties bundelt en een ‘iGoogle-tool’ voor constructeurs.

Versie 1.2

25


De verschillende tools van Innopedia zijn: 1. Bestaande tools 2. Nieuwe tools a. tools voor een specifieke doelgroep en met een specifieke kennis b. tools die samenhang-winst uitnutten

5.4 Model realisatie Innopedia Innopedia wordt dus een toolbox, waaruit de doelgroep de op dat moment best passende tool of set van tools kan kiezen. Oftewel, Innopedia maakt geen keuzes, maar faciliteert zo breed mogelijk met tools. De tools zullen gefaseerd opgeleverd worden. Tools kunnen in de toekomst steeds verder aangevuld en doorontwikkeld worden. Innopedia start dus bescheiden en groeit voor het oog van de gebruiker. De gebruiker is dan ook een belangrijke medeproducent van Innopedia. De gebruiker geeft aan welke verbeteringen nodig zijn en de gebruiker bepaalt mede welke tools ontwikkeld gaan worden. De realisatie van Innopedia verloopt in vier stappen, te weten: Stap 0: Projectvoorbereiding Stap 1: Voorbereiding Stap 2: Realisatie en oplevering Stap 3: Gebruik en monitoring Om deze vier stappen goed te doorlopen wordt vanzelfsprekend ook invulling gegeven aan algemeen projectmanagement. In paragraaf 5.8 zijn per stap de activiteiten, deliverables en het benodigde budget uitgewerkt. In onderstaand realisatiemodel voor Innopedia is de samenhang en relatie tussen de verschillende stappen weergegeven. Tijdens de voorbereiding, stap 1, wordt vastgesteld welke tools ontwikkeld worden en met welke randvoorwaarden en samenhang rekening moet worden gehouden. Tijdens stap 2 worden het Framework en de tools ontwikkeld. Uiteraard heeft de gebruiker een flinke stem tijdens de stappen 1 en 2. Verder wordt tijdens stap 3 geborgd dat de gebruikers ook invloed houden op de verdere ontwikkeling. Tijdens deze stap kunnen weer nieuwe initiatieven ontstaan voor het (door)ontwikkelen van kennis en tools.

Versie 1.2

26


Figuur 3: Realisatiemodel Innopedia

5.4.1 Inzet bestaande tools Er is op Internet al veel kennis te vinden die Innopedia kan verrijken. Door New-energyWorks is dit geïnventariseerd en is een lijst met bestaande tools en websites opgesteld. De programmaregisseurs hebben deze lijst aangevuld. De meest relevante tools worden als eerste ingezet. In bijlage I is deze geprioriteerde lijst te vinden. Bestaande tools worden constant verzameld. Deze lijst wordt dus constant geactualiseerd.

 Actie

Het borgen van het actueel houden van de geprioriteerde lijst met bestaande tools in het project moet nog plaatsvinden.

Noot: In deze conceptversie van het Masterplan Innopedia heeft de prioritering van bestaande tools nog niet plaatsgevonden. Daarom is de NEW-energy-Works-lijst opgenomen in bijlage I. 5.4.2 Nieuw te realiseren tools Innopedia richt zich in de beginfase op de koplopers in de markt. Er worden in eerste instantie tools ontwikkeld die EnergieSprong-experimenten ondersteunen en die de kennis die daarin wordt opgedaan, ontsluit. De overige tools zullen voornamelijk rond deze kennis ontwikkeld worden. Programmaregisseurs hebben al initiatieven lopen voor dergelijke tools. Daarnaast zijn tijdens de interviews, werksessies en besprekingen vele interessante en bruikbare ideeën genoemd voor Innopedia. Op basis van de bovengenoemde ingrediënten hebben de programmaregisseurs een inventarisatie samengesteld van de te realiseren nieuwe tools. In bijlage II is deze geprioriteerde lijst te vinden. Deze lijst wordt constant geactualiseerd. Door de programmaregisseurs, maar uiteraard ook als gevolg van het gebruik van Innopedia (stap 3).

Versie 1.2

27


 Actie

Het borgen van het actueel houden van de geprioriteerde lijst met te realiseren nieuwe tools in het project moet nog plaatsvinden.

Noot: In deze conceptversie van het Masterplan Innopedia heeft de prioritering van te realiseren nieuwe tools nog niet plaatsgevonden. Daarom is een conceptversie van deze lijst opgenomen in bijlage II. In bijlage III zijn vervolgens de ideeën die tijdens de interviews, werksessies en besprekingen zijn genoemd - in willekeurige volgorde – beschreven. Op basis van het tot nu toe uitgevoerde onderzoek en de gehouden werksessies en besprekingen zijn zeven tools voor Innopedia ter illustratie reeds wat verder uitgewerkt, namelijk: 1. EnergieZuinige gebouwen in kaart gebracht 2. Nieuwsmagazine door de community 3. Koplopersclub EnergieZuinig Bouwen 4. Vraag & Antwoord EnergieZuinig Bouwen 5. Gereedschapskist met praktische templates 6. Makelaar voor Vraag & Aanbod 7. Design Challenge EnergieZuinige Concepten De programmaregisseurs kunnen bij het inventariseren en beschrijven van tools gebruik maken van deze uitwerkingen. Voor de zeven tools is in bijlage IV een denkrichting geschetst, waarbij steeds een eenvoudige en uitgebreide variant is uitgewerkt. 5.4.3 Werkwijze realisatie Framework en tools Het realiseren van Innopedia bestaat zoals gezegd uit het realiseren van het Framework en de afzonderlijke tools. En dat zijn stuk voor stuk projecten op zich. Elke tool kent een eigen doelgroep, eigen functionaliteiten en een eigen toepassingsgebied. Voor elk ontwikkeltraject wordt daarom een project gestart. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een gestandaardiseerde werkwijze. Daarmee wordt de kwaliteit gewaarborgd, en wordt verder de aanwezige samenhang benut en wordt rekening gehouden met de geldende uitgangspunten en randvoorwaarden. In bijlage V is de werkwijze beschreven, waaronder sjablonen voor de initiatiefnotitie en het projectplan en de checklisten voor samenhang, randvoorwaarden en uitgangspunten. Onderstaand een korte beschrijving van de verschillende fases van de realisatie van een tool en het Framework. Het inpassen van bestaande tools volgt in principe dezelfde route als het ontwikkelen van een nieuwe tool, maar dan in een sterk vereenvoudigde vorm. De inititiatieffase. Een programmaregisseur vervult, in de regel, de rol van opdrachtgever. Voor het Framework zal dat de programmaregisseur van Innopedia zijn. Voor de realisatie van een tool is dat de programmaregisseur die de initiatiefnemer is van de tool of de ontwikkelde kennis. Gestart wordt met het opstellen van een initiatiefnotitie. Dit is een gestandaardiseerd document waarin een aantal onderwerpen beschreven moeten worden, zoals doel, doelgroep, kennispartners, toepassingen, etc. Een initiatiefnotitie wordt besproken tijdens het Besluitenoverleg.

Versie 1.2

28


Bij een positief besluit wordt een nieuw te ontwikkelen tool gerealiseerd in vijf stappen, te weten: Stap 0: Projectstart • inrichten projectorganisatie • benoemen projectleider • vaststellen projectplan Stap 1: Diagnose • opnemen representanten doelgroep in projectorganisatie • in kaart brengen eisen en wensen • toetsen bij doelgroep Stap 2: Leveranciersselectie • identificeren drie potentiële leveranciers • kiezen leverancier • toetsen aan technische samenhang, doelgroepsamenhang Stap 3: Ontwikkeling • agile via scrum • samen met representanten doelgroep • opnemen in LAB Innopedia • bèta release • verzamelen reacties • aanpassen en verbeteren tool • release Stap 4: Nazorg • evalueren met gebruikers • monitoren gebruik • terugkoppelen aan opdrachtgever (programmaregisseur) • verlenen decharge 5.5 Uitgangspunten realisatie Innopedia sluit niets uit dat relevant is of kan zijn met betrekking tot energiezuinig bouwen. Voor een tool binnen Innopedia geldt dat uiteraard niet. Een tool ondersteunt altijd bepaalde zaken meer en uitdrukkelijker dan andere zaken. Om deze reden zijn zes dilemma’s geïdentificeerd, waarbij voor iedere tool kan worden aangegeven hoe deze is gepositioneerd op de schaal van het betreffende dilemma. De zes geïdentificeerde dilemma’s zijn: 1. Wegwijzer 

Verzamelaar

2. Kwaliteitscontrole



Geen kwaliteitscontrole

3. Commerciële content



Niet-commerciële content

4. Redactionele content



Community generated content

5. High-level kennis



Diepgaande kennis

6. Online cocreëren



Vastleggen wat er is

Versie 1.2

29


Zoals in paragraaf 4.4 reeds is beschreven zijn er ongeveer 40 verschillende functies/ groepen individuen die Innopedia op een specifieke manier dient te bedienen. Omwille van het overzicht, de beheersbaarheid en het focussen gaat een beperkt aantal persona’s gekozen worden die centraal staan bij en als uitgangspunt worden gehanteerd voor het (door)ontwikkelen van Innopedia. A persona is a user archetype you can use to help guide decisions about product features, navigation, interactions, and even visual design. Alan Cooper The Inmates Are Running the Asylum (1998)

Persona’s zorgen voor focus, zijn goed te onthouden, bieden een gemeenschappelijk doel en zijn dwingend in het voor ogen houden van de toekomstige gebruiker. Het gebruik van persona’s biedt daarmee houvast door het hele ontwikkelingsproces van Innopedia heen en resulteert nagenoeg zeker in een betere besluitvorming. Ten behoeve van de doorontwikkeling van Innopedia zijn de volgende zeven persona’s gekozen: 1. Projectmanager (intern); klant/ opdrachtgever 2. Architect; ontwerpend 3. Constructeur Concept; engineerend 4. Installatie engineer; engineerend 5. Hoofdaannemer bouwbedrijf; uitvoerend 6. Fabrikant/ producent; toeleverancier 7. Gebouwbeheerder (corporatie); beherend

Versie 1.2

30


Versie 1.2

31


Versie 1.2

32


Daarnaast wordt onderstaand schema gebruikt om met betrekking tot het abstractieniveau enigszins tot een systeem te komen waarbij de verschillende typen doelgroepen niet bedolven raken onder een brei van voor hen niet relevante informatie en kennis. Voor Innopedia richten we ons op de centrale as ZW – NO. De naastliggende vlakken zijn secundair voor de ontwikkeling, opbouw, inhoud en zoekfunctie van Innopedia.

Ten slotte zijn de volgende twee uitgangspunten gedefinieerd die bij de realisatie van Innopedia gehanteerd gaan worden: 1. Laat EnergieSprong-experimenten leidend zijn voor de ontwikkeling van de tools. Innopedia moet experimenten ondersteunen tijdens het uitvoeren van experimenten. Kennis en tools worden ontwikkeld en verzameld in samenhang met de kennis die uit de EnergieSprong-experimenten voortkomt. 2. Bedenk dat Innopedia langer bestaat dan het project. 5.6 Communicatie Gedurende de realisatie van Innopedia wordt een communicatieplan ontwikkeld onder verantwoordelijkheid van de communicatiemanager van EnergieSprong. Toch is het belangrijk om een aantal aspecten nu reeds onder de aandacht te brengen.

Versie 1.2

33


Innopedia wordt bescheiden gestart en voor het oog van de gebruiker verder ontwikkeld. Het is dus van belang om van meet af aan een heldere communicatiestrategie te volgen waarin ‘werk in uitvoering’ een goede plaats heeft. De gebruiker is een belangrijke medeproducent. Bij het (verder) ontwikkelen van tools, maar ook van Innopedia in het geheel. Het betrekken en motiveren van de gebruiker is daarmee een belangrijk aspect voor Communicatie. Omdat de gebruiker een belangrijke medeproducent is, kan het ‘eindproduct’ niet van te voren worden vastgesteld. Dit vraagt een andere Communicatieaanpak dan bij de traditionele weg, waarbij dat wel het geval is. Elke tool op zich kent een doelgroep, een doel en specifieke functionaliteiten. Er zal dus voor elke tool telkens weer tool- en doelgroepspecifieke communicatie moeten worden ingezet. Waarbij ook rekening wordt gehouden met de bijdrage die wordt geleverd aan de verdere bouw van Innopedia. Suggestie. Wellicht is het mogelijk om een aanpak, een communicatiewerkwijze te ontwikkelen waarbij er een optimale wisselwerking is tussen deze werkwijze en het proces van realisatie en oplevering van tools.

 Actie

Afstemming vindt plaats met de communicatiemanager van EnergieSprong. Zie planning, projectvoorbereiding, actie 4, oplevering: 30-11-2011.

5.7 Succesvoorwaarden Algemene succesvoorwaarden om de ontwikkeling van – de tools voor – Innopedia tot een succes te maken zijn: 1. Weet wat er is en wat werkt • Zorg voor hergebruik van kennis en tools, bouw voort op en maak gebruik van bestaande oplossingen en technologieën. Ontwikkel bijvoorbeeld geen nieuwe profielen, maar gebruik bestaande profielen, zoals die van LinkedIn. Experimenteer met de inzet van bestaande oplossingen als: o www.wosju.com o www.silkapp.com o www.mixtent.com • Vul de bestaande hiaten op. Biedt die kennis en tools die nog niet geboden worden. Beoordeel van iets wat er nog niet is steeds hoe relevant het is. En ga het eerst zelf ontwikkelen indien het echt relevant is en iets toevoegt dat het behalen van de doelstellingen van Innopedia en EnergieSprong dichterbij brengt. 2. Sluit aan bij de doelgroep • Betrek de doelgroep actief bij het bouwen van Innopedia. • Begrijp de drijfveren van de doelgroep en sluit daarbij aan. • Leg de relatie met employability; meer kans op werk en beter carrièreperspectief. • Biedt objectiviteit zowel door beoordeling door een 'jury' als door het 'publiek'. • Laat niet EnergieSprong bepalen wat relevant is, maar de koplopers zelf. 3. Innopedia hoeft niet één ding te zijn • Zorg ervoor dat Innopedia wel een samenhangend systeem gaat vormen.

Versie 1.2

34


• • •

Maak Innopedia zichtbaar en geef het een herkenbare identiteit. Geef voor de herkenbaarheid de verschillende onderdelen van Innopedia een eigen naam. Bewaak voortdurend hoe Innopedia zich verhoudt ten opzichte van de EnergieSprong.

4. Experimenteer en monitor • Begin met kleine dingen, monitor, leer en verbeter. • Ontwikkel op een incrementele manier. • Begin met oplossingen die tegen lage kosten realiseerbaar zijn. • Creëer een Lab-omgeving in Innopedia waar onbeperkt geëxperimenteerd en geleerd kan worden. • Herontwerp en verbeter bestaande oplossingen op basis van opgedane ervaringen en ontvangen feedback. • Meet het gebruik van Innopdia en leer van de indicatoren. Mogelijke indicatoren/ parameters voor het gebruik van Innopedia zijn: • Het aantal mensen dat zich aansluit bij Innopedia. • De intensiteit van interactie bij Innopedia. • Het aantal hits op Wizer-informatie. • Het aantal hits op eigen informatie. • Het aantal concepten/ de hoeveelheid content met hoge ambitie die door Innopedia wordt ontsloten. 5. Laat Innopedia zelf ook vernieuwend zijn • Mobiel; weg van de desktop. • Gamification voor onderdelen van Innopedia. • Zeker niet alleen een website. • Maak verbinding met meerdere sociale media. • Haal de kennis die al in de community zit naar boven. • Benut de community als filter op de informatie. • Faciliteer kenniscreatie. 6. Maak Innopedia laagdrempelig toegankelijk • Gebruik de metafoor van een delta; meerdere stromen die op één punt bij elkaar komen. • Betrek dit niet alleen op de website en de tools van Innopedia, maar ook op het bijdragen aan een vereenvoudiging van de samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven. • Presenteer het op een leuke, speelse en visuele manier. • Zorg dat de oplossing praktisch, handig en makkelijk is. • Biedt een geografische oriëntatie; relateer aan nabijheid. • Zorg dat informatie naar de doelgroep toe komt. • Maak de informatie vergelijkbaar. • Biedt de mogelijkheid de beschikbare informatie op maat te maken; personaliseren. 7. Steek veel energie in het levend maken en houden van Innopedia • Communiceer alle stappen en initiatieven in het ontwikkelingsproces van Innopedia zelf; sta open voor kritiek. • Monitor het gedrag van de gebruikers van Innopedia. • Combineer online met ofline activiteiten; off-line life = online marketing. • Ga journalistiek te werk met een redactionele toonzetting.

Versie 1.2

35


• •

Biedt een beloning; plaats bijvoorbeeld mensen of bedrijven in de picture. Biedt bewijsvoering en bouw voort op wat werkt; overtuigingskracht.

5.8 Projectorganisatie, planning en budget De precieze projectorganisatie wordt in de komende weken vastgesteld en aangepast in dit masterplan. De acties hiervoor zijn opgenomen in onderstaande planning, stap 0, Projectvoorbereiding. Deze paragraaf betreft dus ‘werk in uitvoering’. Voor het ontwikkelen van tools en de realisatie van het Framework worden separate projectplannen opgesteld. De aanpak hiervoor is te vinden in de bijlage: ‘Werkwijze en sjablonen realisatieprojecten’. 5.8.1 Projectorganisatie De hier beschreven projectorganisatie betreft het overkoepelende project Innopedia. Projectorganisatie Opdrachtgever: Jan Willem van de Groep. Stuurgroep: Jan Willem van de Groep, Maurice Coen Projectleider: Maurice Coen Projectteam: Maurice Coen, Herbert Zwanen. Op afroep aangevuld met specialisten op het gebied van onder andere techniek, interaction design, e.d. Programmateam EnergieSprong: Lex de Boer, Jan Willem van de Groep, Claudia Laumans, Jasper van de Munckhof en Ivo Opstelten. Overlegstructuur • Stuurgroepoverleg o éénmaal per twee weken o onderwerpen: Realisatie, Budget, Planning • Initiatiefoverleg o éénmaal per maand met Programmateam tijdens het besluitenoverleg o onderwerpen: Doornemen en prioriteren tools, samenhang, voortgang realisatie • Projectteamoverleg o éénmaal per twee weken o onderwerpen: Planning, Realisatie Framework, realisatie tools 5.8.2 Projectplanning Innopedia volgt het volgende groeipad: 1. In eerste instantie is een bètaversie van Innopedia gemaakt waarmee bestaande kennis ontsloten wordt ter ondersteuning van de EnergieSprong-experimenten. Deze versie is in samenwerking met Wizer, www.wizer.nl, van SBR ontwikkeld en op 1 april 2011 gelanceerd, www.innopedia.wizer.nl. 2. Eind 2011 komt er concrete kennis voort uit de lopende experimenten. Dan is ook een eerste versie van het Framework gereed, waarin tools met deze kennis zijn opgenomen. Vanaf dan kunnen meerdere typen tools in Innopedia worden geplaatst en kan het Framework zich verder ontwikkelen. 3. Halverwege 2012 is Innopedia volledig operationeel. Dan ondersteunt Innopedia ook ‘het creëren van kennis’. Het biedt communities die experimenten uitvoeren de mogelijkheid

Versie 1.2

36


om een virtuele werkplaats in te richten met instrumentarium om het ontwikkelen van kennis, diensten en tools te ondersteunen. 4. Eind 2013 is alle kennis uit de EnergieSprong-experimenten aanwezig en is Innopedia gereed voor de volgende fase. 5. Vanaf 2014 is Innopedia volwassen en wordt het t/m 2015 beheerd en beschikbaar gehouden ‘as it is’. De tools die onderdeel zijn van Innopedia kennen elk een eigen toekomst. Sommige tools zijn eigendom van organisaties, waarmee wordt overeengekomen dat zij de fase vanaf 2014 verder invullen. Voor de andere tools is tijdens de ontwikkelfase vastgesteld hoe de toekomst wordt ingevuld. 6. Voor de periode na 2015 moeten aanvullende plannen worden ontwikkeld. Het realiseren van Innopedia verloopt via vier stappen. Stap 0: Projectvoorbereiding 1. Vaststellen Masterplan Innopedia o

JWvdG, programmaregisseurs en MC

o

MC

o

MC en programmaregisseurs

o

CL

o

JWvdG en programmaregisseurs

o

JWvdG en MC

2. Inrichten projectorganisatie 3. Vaststellen werkwijze ontwikkeling tools 4. Vaststellen communicatie-aanpak 5. Vaststellen budget 6. Vaststellen projectplanning Deliverables stap 0: 1. Masterplan Innopedia, versie 1.0 o

oplevering: 30-10-2011

o


o


o


o


o


2. Projectorganisatie Innopedia 3. Beschrijving werkwijze en voorwaarden ontwikkeling tools 4. Afstemming met communicatiemanager EnergieSprong 5. Budget ontwikkeling tools en Innopedia 6. Projectplanning t/m juni 2012 Stap 1: Voorbereiding 1. Vaststellen te realiseren tools, gebruikmakend van uitkomsten workshops (7 tools) o

programmaregisseurs en MC

o


o


o

MC

2. Vaststellen overzicht bestaande tools 3. Vaststellen samenhang tussen doelgroepen, kennis en tools 4. Vaststellen samenhang techniek tussen en voor tools Deliverables stap 1: 1. Geprioriteerde lijst met te realiseren tools o

Versie 1.2


37


2. Geprioriteerde lijst met in te passen tools o


o


o


3. Richtlijn over samenhang tussen doelgroepen, kennis en tools 4. Richtlijn over samenhang techniek tussen en voor tools Stap 2: Realisatie en oplevering 1. Ontwikkelen Framework Innopedia o

MC

o o o

JWvdG: <> JvdM: <> IO: <>

o

MC

o

MC

2. Ontwikkelen nieuwe tools

3. Inpassen bestaande tools 4. Begeleiden ontwikkeling tools en bewaken uitgangspunten, samenhang (doelgroepen en techniek) en vergezicht Innopedia Deliverables stap 2: 1. Framework Innopedia o


o


o


2. Minimaal 1 nieuwe tool per programmaregisseur 3. Minimaal 5 ingepaste bestaande tools Stap 3: Gebruik en monitoring 1. Actueel en compleet houden lijst met relevante bestaande tools o


o


o


o

MC

2. Doorontwikkelen samenhang kennis en doelgroepen 3. Doorontwikkelen samenhang gebruikers 4. Doorontwikkelen technische samenhang 5. Redactie en beheer o programmaregisseurs en MC Deliverables stap 3: 1. Geprioriteerde lijst bestaande tools o


o


o


o


o

doorlopend

2. Aanpassingen samenhang kennis en doelgroepen 3. Aanpassingen samenhang gebruikers 4. Aanpassingen technische samenhang 5. Redactie en beheer

Versie 1.2

38


Projectmanagement algemeen 1. Actualiseren Masterplan Innopedia o o

MC éénmaal per kwartaal

o o

JWvdG en MC éénmaal per kwartaal

o o

JWvdG en programmaregisseurs éénmaal per kwartaal

o o

MC en JWvdG doorlopend

2. Actualiseren projectplanning 3. Actualiseren budget 4. Projectleiding en projectadministratie

5.8.3 Budget Voor de ontwikkeling van Innopedia, zoals beschreven in dit Masterplan Innopedia is benodigd: € 1.282.000. Dit bedrag wordt ingezet voor: 1. Het (door)ontwikkelen van het framework, inclusief Innopedia-Wizer t/m 2013 2. Het beschikbaar maken en houden van Innopedia t/m 2015; hosting 3. Het beheren van Innopedia t/m 2014 4. Het voeren van de redactie voor Innopedia en de tools t/m 2013 5. Het ontwikkelen van tools inclusief projectmanagement voor toolontwikkeling t/m 2013 6. Projectmanagement t/m 2013 Per activiteit worden de volgende bedragen besteed. In onderstaande tabel zijn deze bedragen per jaar gespecificeerd: 1. Framework inclusief Innopedia-Wizer € 150.000 2. Hosting € 42.000 3. Beheer € 60.000 4. Redactie € 80.000 5. Toolontwikkeling inclusief projectmanagement € 750.000 • investering per tool: € 10.000 - € 50.000 • gemiddelde investering per tool: € 30.000 • 25 tools 6. Projectmanagement € 200.000 Tabel 1: Budget Innopedia

1. Framework inclusief Innopedia-Wizer 2. Hosting 3. Beheer 4. Redactie 5. Toolontwikkeling 6. Projectmanagement

2011 € 30.000

2012 € 70.000

2013 € 50.000

2014

2015

Totaal € 150.000

€ 10.000 € 20.000 € 40.000 € 300.000 85.000

€ 12.000 € 20.000

€ 12.000

€ 50.000 € 25.000

€ 8.000 € 20.000 € 40.000 € 400.000 90.000

€ 42.000 € 60.000 € 80.000 € 750.000 € 200.000 1.282.000

Totaal

Versie 1.2

39


Voor de besteding van het budget dat is toegewezen voor de ontwikkeling van het Framework wordt samenwerking gezocht met Wizer, het kennisplatform voor de Bouw. Hiermee wordt bereikt dat de reeds door Wizer ontwikkelde technologie – www.innopedia.wizer.nl – budgetvriendelijk wordt ingezet voor Innopedia. Voor de besteding van het toegewezen budget voor hosting, beheer, redactie en management en worden per jaar contracten afgesloten. Voor de besteding van het budget voor de te ontwikkelen nieuwe en in te passen bestaande tools voor Innopedia: • worden voor op dit moment lopende tool-initiatieven specifieke uitvragen gerealiseerd; • wordt voor toekomstige tools één uitvraag geplaatst, waarbij een oproep wordt gedaan aan kennisorganisaties, bedrijfsleven en onderwijs om initiatieven voor tools aan te dragen. In onderstaande tabel wordt aangegeven voor welke bedragen in 2011 reeds een uitvraag wordt gedaan. Met een uitvraag wordt bedoeld het openbaar aan de markt vragen om middels een inhoudelijk voorstel met offerte in te schrijven op de realisatie van onderdelen van Innopedia. Elk onderstaand onderdeel kan kan uit meerdere uitvragen bestaan. Tabel 2: Uitvraag ontwikkeling Innopedia 2011

1. Ontwikkelen framework inclusief Innopedia-Wizer 2. Ontwikkelen nieuwe tools 3. Inpassen bestaande tools 4. Afsluiten contracten hosting, beheer, redactie en management Totaal

Versie 1.2

40

Uitvraag 2011 € 100.000 € 250.000 € 100.000 € 150.000 € 600.000


6. CONTACTGEGEVENS SEV Jan Willem van de Groep Maurice Coen Stationsplein 45, unit A7.194 Postbus 1878 3000 BW ROTTERDAM Tel. 010 – 282 50 50 SBR ir. Herbert P.T. Zwanen Stationsplein 45, unit A6.016 Postbus 1819 3000 BV ROTTERDAM Tel. 010 – 206 59 59

Versie 1.2

41


BIJLAGE I GEPRIORITEERDE LIJST BESTAANDE TOOLS <>

Versie 1.2

42


BIJLAGE II GEPRIORITEERDE LIJST MET TE REALISEREN NIEUWE TOOLS <>

Versie 1.2

43


BIJLAGE III IDEEËN VOOR TOOLS INNOPEDIA De interessante en bruikbare ideeën voor tools voor Innopedia zijn ingedeeld in drie verschillende thema’s: 1. Soort kennis die Innopedia kan bieden • Prestaties en kengetallen o Kengetallen en monitoringgegevens bieden feiten en cijfers om rationele beslissingen te nemen en om te overtuigen o Suggesties:  Periodiek onderzoek en rapport (als IT monitor Ernst & Young)  Permanente monitoring van energiegebruik en CO2/ energiebesparing; Routine Outcome Monitoring  Benchmark tool  Marktcijfers •

Praktische tools o Met hands-on en makkelijk bruikbare informatie en tools helpt Innopedia de doelgroep sneller een energiezuinig project realiseren o Suggesties:  Check-lists  Vraag & Antwoord  Best practise (top 40)  Overzicht duurzame oplossingen  Database met EnergieSprong instructies op oplossingsniveau voor de bouw; download-/ printbaar  Open source BIM-concepten

•

Wie is wie? o Innopedia laat zien welke mensen en bedrijven bezig zijn met energiezuinig bouwen. Zodat bouwprofessionals de mensen kunnen vinden die hen aanvullen (partners) of die vergelijkbare kennis hebben (‘soortgenoten’) o Suggesties:  Database met namen van partijen die het gerealiseerd hebben  Tool die laat zien wie ook met een bepaald onderwerp bezig is  Wie-is-wie gids: alle personen en marktpartijen die zich bewezen hebben  Op ieder kennisthema zijn 5 telefoonnummers beschikbaar van experts in Nederland

•

Bewijsvoering o Goed voorbeeld doet volgen. Door te zien wat mogelijk is worden opdrachtgevers en ontwikkelaars enthousiast o Suggesties:  Google map met geografische informatie over energiezuinig bouwen  Gerealiseerde oplossingen: zien is geloven  Inspirerende foto’s van mooie energiezuinige gebouwen

•

Ervaringen en beoordelingen o Naast feitelijke gegevens zijn juist de ervaringen van anderen belangrijk om van te leren. Deze worden nog veel te weinig uitgewisseld. Daarnaast helpt

Versie 1.2

44


o

•

het beoordelen van het aanbod om een gevarieerd beeld van de meningen te krijgen Suggesties:  Product-beoordelingssite: ruimte voor professionals om ervaringen met een product te delen en alternatieven aan te bevelen  Peer-to-peer ranking bouwbedrijven  Plek waar professionals elkaar vragen kunnen stellen  Plek voor consumenten en opdrachtgevers om ervaringen te melden  Succes en faalverhalen (anoniem) delen  Persoonlijke ervaringen van anderen, installateurs, uitvoerders, e.d.

Samenwerkingskennis o EnergieSprong kan alleen een succes worden als alle spelers erbij betrokken worden. Innopedia moet samenwerking in de keten facliliteren o Suggesties:  Holistische kennisingang, zoals ketensamenwerking, concept, techniek, productkeuze  Proceskennis: ervaringen van mensen met samenwerking  Voorbeeld opdracht met checklist online zetten

2. Activiteiten die Innopedia kan faciliteren • Faciliteren van ontmoetingen o Doordat de koplopers elkaar vinden en ontmoeten ontstaat er een beweging en staat men open voor kennisuitwisseling o Suggesties:  Ontmoet de koplopers  Communities of Practice (CoP’s) voor projectmanagers  Vereniging van experts •

Faciliteren van kennisuitwisseling o Innopedia zorgt dat professionals kennis gaan uitwisselen en elkaar gaan helpen. Dit doet Innopedia door koplopers op een voetstuk te plaatsen (faming) en door het makkelijk te maken om kennis te delen (ondersteunen) o Suggesties:  Forums op LinkedIn opzetten en modereren  Plek waar Community of Practice’s (CoP's) kennis delen en verspreiden  Projectomgeving die ook inside out kennis levert  Community rondom concepten voor woningtypen, rondom relevante kennisdragers, e.d.  Besloten community voor een complementair team dat samen concept ontwikkelt en publiekelijk maakt  Prijzen voor het beste project (€’s, publiciteit, e.d.)  Verhalen-oogster aanstellen, zoals studenten  Succesverhalen presenteren

•

Faciliteren van onderwijs o Doordat bouwprofessionals op school of op een cursus leren over energiezuinig bouwen wordt het voor hen vanzelfsprekend

Versie 1.2

45


o

Suggesties:  Zorgen dat EnergieSprong onderwerpen in lesprogramma's bouwonderwijs komen  Virtuele masterclasses  Zorgen voor goed instructiemateriaal, op alle gebruikte devices die bouwprofessionals gebruiken  Opleidingscredits voor bouwprofessionals op basis van geleverde bijdragen en inzet  Links naar MBO/ HBO opleidingen/ cursussen

3. Presentatievorm van Innopedia • Filteren en brengen o De community geeft aan welke kennis relevant is. Zo wordt de grote hoeveelheid informatie ingedikt. Informatie wordt op één plek verzameld, zodat de professional niet alle bronnen hoeft af te lopen. Hij loopt onverwacht tegen nuttige kennis aan die hij niet zocht (serendipiteit) o Suggesties:  Site waar bouwprofessionals rapporten naar toe kunnen brengen  Pre-filled iGoogle  Dashboard met inzicht in alle discussies en berichten elders op internet  Site als KLM travel bèta  Actieve Twitter account met alles over energiezuinig bouwen  Social search: mensen die dit zochten vonden ook dit  Verschillende ingangen voor Innopedia •

Aantrekkelijk verpakken o Door een visuele en uitdagende presentatie wordt kennis beter toegankelijk o Suggesties:  Webinars organiseren  Jaarlijks EnergieSprong boek  Bijeenkomsten filmen en online delen  Spannende boegbeelden betrekken, zoals Joris Luijendijk, en Wubbo Okkels  Datavisualisatie en infographics; bijvoorbeeld Visual.ly  Storytelling; spannende verhalen  Studenten app’s laten maken; Stef van Grieken  Mobiele applicaties en Layer app’s over energiezuinig bouwen

Versie 1.2

46


BIJLAGE IV ZEVEN TOOLS MET DENKRICHTING Tool 1: EnergieZuinige gebouwen in kaart gebracht Met deze tool worden gerealiseerde energiezuinige gebouwen zichtbaar gemaakt. Door veel foto’s en gegevens over de energieprestaties te bieden wordt duidelijk wat mogelijk is. Innopedia zorgt voor het in de schijnwerpers zetten van zowel de gebouwen als de makers, zodat anderen geïnspireerd raken en kunnen volgen.

Versie 1.2

47


Tool 2: Nieuwsmagazine door de community Innopedia helpt bouwprofessionals om op de hoogte te blijven van de meest relevante kennis en ontwikkelingen. De community bepaalt wat belangrijk is. Innopedia zorgt dat het op een plezierig leesbare manier wordt samengebracht en bij een grote groep geïnteresseerden terecht komt.

Versie 1.2

48


Tool 3: Koplopersclub EnergieZuinig Bouwen In de koplopersclub komt een selecte groep bouwprofessionals samen. Door fysieke ontmoeting zal men elkaar on-line eerder helpen en is er meer kans op samenwerking gebaseerd op wederzijds vertrouwen. Alle spelers uit de keten zijn vertegenwoordigd, maar alleen zij die bijzondere energiezuinige gebouwen hebben gerealiseerd of interessante energiezuinige concepten hebben ontwikkeld worden toegelaten. Inclusief een aantal topstudenten.

Versie 1.2

49


Tool 4: Vraag & Antwoord EnergieZuinig Bouwen Vraag & Antwoord is een plek waar koplopers elkaar vinden en praktische en gedetailleerde vragen kunnen stellen. Doordat de antwoorden bewaard blijven, ontstaat een naslagwerk met inzicht in de experts en hun meningen, ervaringen en antwoorden.

Versie 1.2

50


Tool 5: Gereedschapskist met praktische templates De gereedschapskist biedt voor alle spelers in de keten handige downloadables, zoals templates voor opdrachtbeschrijving, instructies voor het maken van een dakrand, excelsheets met energiecalculaties, BIM-bestanden, etc. Direct toepasbaar en tijdbesparend.

Versie 1.2

51


Tool 6: Makelaar voor Vraag & Aanbod Door het onoverzichtelijke en verspreide aanbod hebben opdrachtgevers en aanbieders van energiezuinige gebouwen moeite elkaar te vinden. Door als makelaar op te treden faciliteert Innopedia het ontstaan van samenwerkingsverbanden zowel tussen aanbieders onderling als tussen aanbieders en opdrachtgevers. Daarnaast wordt ondersteuning gegeven bij het samenwerkingsproces.

Versie 1.2

52


Tool 7: Design Challenge EnergieZuinige Concepten Studenten van MBO, HBO en WO worden uitgedaagd om met nieuwe oplossingen voor energiezuinig bouwen te komen en zo samen concepten te ontwikkelen. Ieder vanuit de eigen discipline. Hoe beter ze samenwerken, hoe meer kans op een succesvol totaalconcept. Iedere design challenge wordt afgesloten met een prijsuitreiking door de opdrachtgever.

Versie 1.2

53


BIJLAGE V WERKWIJZE EN SJABLONEN REALISATIEPROJECTEN Werkwijze realisatie / financiering tools De werkwijze beschrijft alle fases van toolontwikkeling. Van ideefase, via initiatieffase, realisatiefase, in gebruikname, evaluatie, acceptatie tot beheer. Sjabloon Initiatiefnotitie. In de initiatiefnotitie worden de volgende onderwerpen beschreven door de programmaregisseur: • Naam tool • Doel • Doelgroep • Kenniselementen • Kennispartner • Vergezichtje – alinea • Toepassing en gebruik • vanuit het werkproces van de gebruiker • voor de 6 dilemma’s • zie aspecten beschreven in de zeven tools ter illustratie • Technische samenhang • Doelgroepsamenhang • Beheer tijdens het project • Beheer na het project • Redactie tijdens het project • Redactie na het project • Eigenaar van de kennis • Gevalideerde kennis / niet gevalideerde kennis • Betaalde kennis / niet betaalde kennis • Budget Sjabloon Projectplan De (eventueel aangepaste) initiatiefnotitie maakt onderdeel uit van het projectplan. Verder beschrijft het projectplan de projectorganisatie, de planning, het budget en geeft het handvatten voor kwaliteitsborging. Checklist technische samenhang Dit is een eenvoudige checklist met technische uitgangspunten waar tools aan moeten voldoen. Checklist randvoorwaarden en uitgangspunten Hierin staan uitgangspunten m.b.t. eigendom van de content en de techniek. Maar ook dat een tool voorbereid moet zijn op de tijd nadat het project is gestopt. Checklist doelgroepen kennissamenhang Hier verzamelen we alle ideeen over mogelijke samenhangende componenten die Innopedia sterker maken. Bijvoorbeeld gebundelde kennis voor een bepaalde doelgroep.

Versie 1.2

54


MASTERPLAN INNOPEDIA

Recommend Documents