Master thesis. Committee

CHEATING, LYING & STEALING

2

Master thesis Title:

Cheating, Lying & Stealing

Subtitle:

How Literature Affects the Reader

Author:

S.H.J.A. (Suzanne) Aussems

Student number:

s789066

Date:

June 7, 2012

Program:

Master in Art and Culture Studies

Specialization:

Arts, Public and Society

Institution:

Tilburg University Committee

Dr. P.A. (Sander) Bax Tilburg School of Humanities Department of Culture Studies Dr. H. (Kiek) Tates Tilburg School of Humanities Department of Communication and Information Sciences


3

Abstract In this study, the reading process of reading literature is investigated. Inspired by Rorty’s work, it is suggested that literature might cause effects that are related to ethics and morality. Two research questions are posed, that are related to the effects that literature might cause. These effects are operationalized as emotional, pre-ethical, ethical and moral. It is argued that these effects are caused by literary textual elements. Besides that, two research questions are posed that are concerned with the methodology of this study. The vignette technique is used to present fragments of three literary works to six experienced readers during in-depth interviews. These six participants also took part in online group discussions. The dataset was processed through encoding the textual elements and effects. The results show that textual elements such as the complexity of the characters, plot, reflecting on fictionality, reading perspective and rhetorical devices cause emotional, pre-ethical and ethical effects on the reader. These textual elements made the participants reflect on their norms and values, and the consequences of certain behavior. None of the results show the occurrence of moral effects. Due to the complexity of the characters, the most effects occurred, but metaphors and the implied author did not cause any effects at all. Based on these results, it was concluded that reading literature increases moral awareness, for it enables the reader to explore his own set of norms and values. In the discussion section the methodology was discussed. The method has proved to be adequate for testing if literary textual elements cause effects on readers that are related to ethics and morality.

Keywords: Reading literature, emotions, ethics, morality, textual elements, narrativity.


4

Table of Contents

1.0 Introduction 2.0 Theory Preliminary 2.1 The moral laboratory 2.2 Taking position 2.3 What effects are we talking about? 2.3.1 Pre-ethical effects 2.3.2 Ethical effects 2.3.3 Moral effects 2.3.4 Emotional effects 2.4 Summary 2.5 Narrativity and literature 2.5.1 Implied author 2.5.2 Reflecting on fictionality 2.5.3 Reading perspective 2.5.4 Complexity of the characters 2.5.5 Rhetorical devices 2.5.6 Plot 2.6 A challenge to ethical reflection 2.7 Changing readers 2.8 Reflection and criticism 2.9 Four experimental studies 2.9.1 Study one 2.9.2 Study two 2.9.3 Study three 2.9.4 Study four 3.0 Method Preliminary 3.1 Participatory observation research 3.2 Two other studies 3.3 In-depth interviewing 3.3.1 The structure of the in-depth interview 3.4 Online focus group 3.5 Participants 3.6 Taking into account 3.7 Methodology 3.7.1 Validity 3.8 Procedure 3.9 Processing the data 4.0 Results

Page 6 13 13 13 14 15 15 16 17 18 19 20 23 24 26 27 29 30 32 34 35 39 40 41 43 45 49 49 49 50 51 53 57 59 60 61 62 63 66 69


Preliminary 4.1 Sample 4.2 Anna Karenina 4.2.1 Pre-ethical effects 4.2.2 Ethical effects (norms) 4.2.3 Ethical effects (values) 4.2.4 Moral effects 4.2.5 Emotional effects 4.2.6 Online group discussion 4.3 De Straat van de Hond 4.3.1 Pre-ethical effects 4.3.2 Ethical effects (norms) 4.3.3 Ethical effects (values) 4.3.4 Moral effects 4.3.5 Emotional effects 4.3.6 Online group discussion 4.4 Dr. Klondyke 4.4.1 Pre-ethical effects 4.4.2 Ethical effects (norms) 4.4.3Ethical effects (values) 4.4.4 Moral effects 4.4.5 Emotional effects 4.4.6 Online group discussion 4.5 Total of effects 5.0 Conclusion Preliminary 5.1 Answering research question 1a 5.2 Answering research question 1b 5.3 The system of norms and values 5.4 Perceived contrast 6.0 Discussion Preliminary 6.1 Answering research question 2a 6.2 Answering research question 2b 6.3 Reflecting on results 6.4 Researcher’s interference 6.5 Literature 6.6 The role of emotions 6.7 Relevance 7.0 Limitations Acknowledgements References

5

69 69 70 70 71 72 73 73 73 75 75 76 76 77 77 78 78 79 79 80 81 81 81 82 85 85 85 85 86 87 88 88 88 89 90 91 94 94 95 97 99 100


6

1.0 Introduction It was the American philosopher Richard Rorty whose work has inspired me the most during my Master program of Art and Culture Studies. In his book, Contingency, Irony & Solidarity, Rorty (1989) describes human characteristics such as cruelty and solidarity. According to his work, these human characteristics are strongly connected to literature. By showing fragments of literary works written by Nabokov and Orwell, he tries to illustrate the relationship between cruelty, solidarity and literary texts. This fascinating relationship will be discussed more in-depth in this introduction. To be able to do so, it is necessary to explain Rorty’s vision on literature, and therefore, I will discuss the types of books he distinguishes. According to Rorty (1989) there are two types of literary books: (1) books that help us to become autonomous, and (2) books that help us to become less cruel. He describes the autonomy of the reader as striving for perfection, or independency on a personal level. Literary works that help us to become autonomous help us to become who we are, to reach our goals in life. Fiction like that of Henry James or Nabokov gives us the details about what sorts of cruelty we ourselves are capable of, and thereby lets us redescribe ourselves. The second type of books is books that help us become less cruel. Those books are relevant to our relations with others; they help us notice the effects of our actions on other people. The books which help us become less cruel can be roughly divided into books which help us see the effects of social practices and institutions on others, and those which help us see the effects of our private idiosyncrasies on others (Rorty, 1989). The latter tell us about the ways in which particular sorts of people are cruel to other particular sorts of people. Within this latter category of books, the most useful books are works of fiction which exhibit the blindness of a certain kind of person to the pain of another kind of person (Rorty, 1989). In particular, such books show how our attempts at autonomy, our private obsessions


7

with the achievement of a certain sort of perfection, may make us oblivious to the pain and humiliation we are causing. They are the books which dramatize the conflict between duties to self and duties to others. Rorty (1989) tries to draw between relevance to autonomy and relevance to cruelty. For that reason, he believes that we should ask ourselves about the purposes of the book in the first place. His classification of purpose is built around two distinctions, which are based on final vocabularies. He proposes that each of us has a set of beliefs whose contingency we more or less ignore, which he calls our “final vocabulary” (Rorty, 1989). An individual may extend this set of norms and values through contact with other individuals who have a different final vocabulary. The first distinction that Rorty draws is that between the range of purposes recognizable within some familiar, or widely used, final vocabulary and the purpose of working out a new final vocabulary. The second distinction divides this new final vocabulary into a new private final vocabulary and a new public final vocabulary. The new private vocabulary answers questions like: “What shall I be?”, “What will I become?” and “What have I been?”. The latter answers questions like: “What sorts of things about what sorts of people do I need to notice?” The second distinction is clearly a distinction between self-interest and public interest, or public and private. Based on this distinction between public and the private vocabularies, Rorty describes literary works of Orwell and Nabokov. Rorty (1989) argues that different writers want to do different things. To illustrate this thought, he analyzes Orwell’s 1984 and Nabokov’s Lolita. He argues that these two writers have different views on cruelty because they have different opinions on authorship as such. According to him, Nabokov’s authorship was based on beauty and self-preservation; Orwell wanted to be of use to people who were suffering. In Rorty’s analysis of Orwell’s 1984, he


8

focuses on the element of public vocabulary in the construction of the text, because that vocabulary can stimulate readers to think about public problems. When he analyzes Nabokov’s Lolita, he focuses on the element of private vocabulary in the text, which stimulates the reader to think about private problems. Through analyzing different fragments of both works he illustrates that despite the different use of authorship as such, Nabokov as well as Orwell help the reader to get inside cruelty. The bottom line here is that Nabokov and Orwell had quite different gifts, and their self-images were quite different. However, in the end, their accomplishment was pretty much the same. Both of them warn against temptations to be cruel. Both of them dramatize the tension between private and the public. According to Rorty (1989), the distinction between relevance to autonomy and relevance to cruelty is blurred. To understand cruelty in a story it is useful to talk about it in terms of solidarity. In his ninth chapter Rorty (1989) explains the importance of this concept. We were not born with a sense of human solidarity, but through all our lives we develop it and learn to think about it. Developing a greater sense of human solidarity can be achieved by reading literature. The most important matter that Rorty’s work implies is that the point of literature is not to represent human emotions or situations “correctly”. Rather, the text shows the reader different point of views on one matter. This way, the text enables the reader to think to about certain topics from different perspectives. By understanding the text, being receptive to the final vocabulary of the author, one can be more understanding and show more sympathy for the victims of cruelty. A greater sense of human solidarity may, according to Rorty (1989), be fueled by reading literature. He explains how different final vocabularies can affect the reader, and states that public final vocabularies can lead to a greater sense of human solidarity. Rorty’s


9

work can be seen as a pragmatic approach of a problem that many societies face: the lack of human solidarity. In his ninth chapter, Rorty argues that because humans tend to use “westatements”, and they find it easier to be cruel to those who they can define as “them”. He therefore urges that we continue to expand our definition of “we” to include more subsets of the human population until no one can be considered less-than-human. This problem is reflected in the concept solidarity, which is explained thoroughly in his final chapter. In Rorty’s utopia, human solidarity would be seen as a goal to be achieved. It is to be achieved by the imaginative ability to see strange people as fellow sufferers. He argues that reading literature can help the reader to develop a greater sense of human solidarity, for literature enables readers to use their imaginative abilities. Rorty subjects the work of Nabokov and Orwell to an analysis and concludes that Orwell’s work may lead to a greater sense of human solidarity, because Orwell’s public final vocabulary makes the reader think about groups of people and helps him to become less cruel. Human solidarity is one goal, one value, that people who live in societies should pursue all their lives. What is interesting about Rorty’s theory, is that he claims that a sense of human solidarity can be fueled by reading literature. When we translate this to a bigger context, it is stated that reading literature stimulates the reader to pursue certain values. Rorty (1989) notes that Nabokov has often been read as an aesthete as a matter of form and language, and in particular as someone whose work illustrates the view that language works all by itself. Nabokov the theorist and generalizer encourages such a reading, but the reading ignores the point which Rorty takes to be illustrated by Nabokov’s best practice: Only what is relevant to our sense of what we should do with ourselves, or for others, is aesthetically useful. It is up to the reader to decide what to do with the text, and what kind of


10

effects the text may have on the reader. This part of his theory implies that reading literature affects every reader in different ways. In Rorty’s analysis of Nabokov’s work and Orwell’s work, he shows how cruelty is present in the text and explains how this can lead to a striving for perfection on a personal level, or a greater human solidarity of the reader. But how exactly does this work in practice? And does the reader really experience this cruelty, for example, in the same way as Rorty describes it? From the next chapter of this thesis, in which the theoretical framework is constructed, it will become clear that the presumptions about the effects of reading literature rarely have empirical bases other than the theorist’s introspection. Although all theories seem to point in the same direction, namely that reading literature does cause effects on the reader, it seems wise to take into consideration the possibility that reading literature causes no effects related to ethics or morality at all. Therefore the first research question of this thesis is: RQ1a: Does reading literature cause effects on the reader that are related to ethics and morality? In Rorty’s analysis of 1984 and Lolita he shows fragments of the text that show the reader cruelty from the inside. Through reading about this kind of cruelty, the reader might be affected by the text and develop a greater sense of human solidarity. But what exactly is it about the text that might affect the reader? There must be something about the text that enables the reader to get inside this cruelty. In this thesis it is investigated if possible effects on the reader can be accounted for by specific elements of the literary narrative. Therefore, another research question on the effects is formulated: RQ1b: Which elements of the literary narrative have the potential to cause which effects on the reader?


11

Investigating if literary texts do indeed cause effects on the reader requires an adequate research method, and therefore the second research question is a methodological one: RQ2a: How can the effects that a literary text potentially causes on the reader, become visible in reading practice? In the next chapter the concepts that are mentioned in the research questions are operationalized. It will be discussed what kind of effects may occur when reading literature, and from a narratological point of view the potential of different elements of a literary text that may cause effects on the reader during the reading process will be discussed. Different theories are described to point out which textual features have the potential to lead to certain effects, and in the third chapter a research method is developed to investigate if these textual features do indeed affect the reader. Research question 2a is extended by questioning the research method itself. This resulted into the following research question: RQ2b: Is using fragments of literary works as vignettes in a face-to-face in-depth interview, combined with online group discussions, a good methodological way to obtain valuable research results, when investigating the way in which reading literature potentially affects readers? It must be clarified from the beginning, to avoid any disappointments, that this thesis does not provide answers to questions such as “does reading literature make us better human beings?” or “does it make us more moral?” It would be a too ambitious goal to investigate such matters, for the reason that these matters can hardly be investigated. From the theoretical framework it will become clear that the few researchers who took the effort of setting up an empirical investigation on this topic did try to answer those questions, which I find quite disturbing. In my opinion, this is probably the main reason why those researchers were not able to find useful results. Therefore, in this thesis, I suggest we focus on the reader and the


12

text again, let us go back to basics. This is how I interpret Rorty’s claim that all discussion of literature in relation to reality should be abandoned. Later on in this thesis, we will see that many researchers try to investigate if texts have an influence on our moral judgments and decisions; if they are life changing. In the present study, I aim at revealing the interaction between the text and the reader before any assumptions are made about how literature is related to ethics and morality. The focus of this study lies on the literary text in the first place, and the reader in the second place. I try to develop a method that aims at analyzing the reading process of a reader who reads a literary text. After that, I think about how this is related to ethics and perhaps morality, and how possible effects can be made visible. Even then, the focus lies on what the reader does with the text. What does he find remarkable? What does het notice? Only then, it will be discussed if the found results are related to ethics and morality, and if so, how they are related to ethics and morality.


13

2.0 Theory Preliminary In the previous section, four research questions were formulated that involved concepts that require some explanation. In this chapter, those concepts will be operationalized. The purpose of this chapter is to clarify what emotional, pre-ethical, ethical and moral effects are, and which elements of the literary narrative potentially lead to a stronger moral awareness, and which do not. Moral awareness is understood in this thesis as being able to understand your own final vocabulary, which is your own system of norms and values. I will proceed with discussing Hakemulder’s (2000) work, because it is strongly related to what I wish to investigate. His dissertation exists for the most part of theory, which eventually results into four studies on ethical and moral effects related to reading narratives. 2.1 The moral laboratory In the first part of this chapter I intent to realize a critical analysis of Hakemulder’s (2000) theory. The dissertation I am referring to is titled: The Moral Laboratory. In short, his dissertation describes theories about ethics and morality related to reading, for the most part, and besides that he describes and criticizes other researchers’ experiments examining the effects of reading (literature) on social perception and moral self-concept. Hakemulder (2000) analyzes the reliability of those experimental studies and builds his theory based upon them. Hakemulder (2000) is not the only one who has studied the effects of reading related to ethics and morality. Booth (1988), Rorty (1989), Nussbaum (1990), and Phelan (2005) have parallel theories that are also relevant to take into account for this thesis. These theories were chosen, because they go deeper into explaining the literary narrative, and the specific elements of literature, whereas Hakemulder’s (2000) theory falls short on these matters. Therefore those theories will be cited and paraphrased in this chapter too, so that the debate


14

on ethics and morality in literature can be mapped out. Hakemulder’s theory will serve as a skeleton for the theoretical framework, and the more specific theories will fill up the empty spots. Numerous studies have been conducted on the various facets of ethics and morality in books (Biskin & Hoskisson; Johnson 1990; Justice 1989; Berg-Cross & Berg-Cross 1978; Burt 1972; Keefe 1975; Kinnard 1986; Hakemulder, 2000). Only few of those studies assumed that there was a relation between reading a book and ethics and morality. However, most of these experimental studies showed positive effects, and some of them even showed significant results. Still, it remains unclear what it is, during the reading process that affects the moral awareness of the reader. In the following sections, I describe different point of views on literature, narrativity, in relation to ethics and morality. After that, I analyze six studies on reading in relation to ethics and morality. 2.2 Taking position According to the first paragraph of Hakemulder’s dissertation, the aim of his work is to clarify the unsolved disagreement that appears in the debate on ethics in literature. Some theorists say literature causes no effects at all in relations to ethics and morality, and some argue that literature does have such effects on the reader. Hakemulder’s goal is to solve this issue for once and for all. By positioning himself like this, he seems to forget the reason why this debate has been going on for so long in the first place. Studying the effects of reading literature entails very complex problems. A lot of variables play their part. One does not simply reveal the effects that literature might cause, for that would mean that as a researcher, you would have to get inside the reader’s head and monitor his moral decisions for a long time. Still, this topic intrigues people, and Hakemulder is not to blame for wanting to investigate this. However, I do believe that his stakes were too high. He was looking for


15

effects that would be, in a way, life-changing. In this study, we will have a closer look at Hakemulder’s definition of ethics and morality. However, I do not wish to start with focusing on how reading narratives might influence future moral decisions that readers might have to make, like Hakemulder does. The goal of this study, in the first place, is to develop a research method that helps me to find out what happens when readers read a literary text. In the end, I hope to provide insights in my readers’ final vocabulary. What does their system of norms and values look like, and do literary texts enable them to clarify and enrich their norms and values? 2.3 What effects are we talking about? After positioning himself in the discussion, Hakemulder (2000) sharpens his terminology. When Hakemulder (2000) speaks of effects caused by reading narratives, he relates those effects to ethical enhancement and moral development of the reader. To explain these terms, he uses definitions of ethics and morals. According to him, ethics generally refers to “an inquiry to our actions from the viewpoint of norms and values, good and evil, responsibility and choice” (Hakemulder, 2000, p 3). This definition of ethics was retrieved from several philosophical dictionaries from the eighties and nineties. Morals refer to “the whole of behavioral norms accepted in a given community” (Hakemulder, 2000, p. 3). Subsequently, ethics and morals are translated to effects that reading narratives may bring about. 2.3.1 Pre-ethical effects Hakemulder (2000) distinguishes three effects that can be caused by reading a text: preethical, ethical and moral effects. The so-called pre-ethical effects are likely to help the reader make ethical inquiries such as: “What are my own norms and values?” and “Do I fully understand the question or the dilemma that the literary work is posing on me?” In this respect


16

the reader has the ability to understand the conflicting demands and the ability to predict the consequences of each option of the dilemma written in literature (Hakemulder, 2000). 2.3.2 Ethical effects What then are ethical effects? Hakemulder (2000) proposes to reserve this term for the “enhancement of ethical reflection” (p. 4). In this respect, the reader has the ability to reflect on, and think about his own norms and values. Hakemulder (2000) does not go deeper into the concept of norms and values, but uses the two terms as one term, like people often do in politics. However I wish to define them both separately. Norms are “unwritten guidelines for how to act in a society, which are based on a system of values” (Encyclo, 2012). Norms are beliefs about how people should or should not behave in certain situations. An example of a norm is believing that lying is bad. “The motives and the ideals on which the norms are based are called values” (Encyclo, 2012). Examples of values are solidarity, honesty, happiness, equality, love and justice. Norms are guidelines that exist to pursue these values. Humans develop and define their norms and values throughout all their lives. When you grow up, you are taught what are right and wrong ways to behave. When you are old enough, you will understand which values society upholds, that are related to those norms. Values are, in a way, concepts that can be seen as the ultimate goal that pursuing certain norms lead to. This idea about the separation of norms and values is supported by Valstar (1998), who has written a handbook about learning how to reflect on ethics. According to him, norms and values are both part of a system. He states that values are the underlying thoughts behind norms. In his book, it is suggested that explaining certain values can be useful to make people understand certain norms. Therefore, norms and values will be coded separately, in the context of ethical effects. In the results section we will see if participants talk about norms and related values, and if this leads to a better understanding of their position.


17

2.3.3 Moral effects Hakemulder (2000) has also classified moral effects in his dissertation. This term is reserved for “the actual persuasion in favor of some moral position” (p. 4). When the reader becomes aware, or becomes convinced, that jealousy is a vice, because a literary work is constantly showing how it destroys trust and relationships, the reader has been subject to moral effects (Hakemulder, 2000, p. 4). Defining moral effects like Hakemulder (2000) does seems not legitimate, because in practice a text will hardly ever convince the reader to change his morals. It takes more radical events to happen, than reading a book, for an individual to change his norms or values. Therefore, this definition is expected not lead to any results in practice. Later on, we will see that Hakemulder has experienced that defining moral effects in this way, was unfortunately too ambitious. His fourth study will be described, which is the main study in his dissertation. The results of that fourth study do not show significant outcomes that indicate that reading literature has moral effects on readers. However, there is a research group at Ohio State that have recently (Press Release: May 8, 2012) claimed that “reading can be a powerful way to change our behavior and thoughts in meaningful and beneficial ways.” The research group has completed the study, and the results will soon be published in the Journal of Personality and Social Psychology. On the website of the Ohio State University, the results and conclusions have already been posted. Researchers at Ohio State University examined what happened to people who, while reading a fictional story, found themselves feeling the emotions, thoughts, beliefs and internal responses of one of the characters as if they were their own - a phenomenon the researchers call “experience-taking.” They found that, in the right situations, experience-taking may lead to real changes, if only temporary, in the lives of readers. In contrast to Hakemulder’s results, their results suggest that a text can convince people to change their thoughts and behavior.


18

Since two different studies show contrasting results, I will look for moral effects in the present study. When combining the two studies, this leads to the following definition of moral effects: a) effects that show an actual persuasion in favor of some moral position; b) effects that show that the text influences the reader’s possible future behavior. I will look for statements such as: “I used to believe that…, but now I am convinced that…” or “Before, I was likely to behave like…, but since I have read this I am more likely to behave like…”. 2.3.4 Emotional effects Next, Hakemulder (2000) argues that emotions, aroused by reading, should be taken in account too. The effect of emotions is advantageous because we go through strong emotions such as compassion and anger during the reading process. Even though the norms and values of the characters are not our own, the reader is able to feel the do’s and don’ts just like them. It is in this context that Hakemulder (2000) refers to Rorty (1989), saying that reading novels enhances moral awareness, because during the reading experience we find ourselves in the shoes of a wide diversity of people (p. 13). Relief of emotion is neither moral nor ethical in itself, so Hakemulder (2000) calls it a pre-ethical effect. Hakemulder (2000) states that through emotions we do actually make more well-considered judgments and thus we contribute to ethical reflection and moral action. In my opinion, emotions of readers are indeed valuable enough to analyze, however, I disagree with the way in which Hakemulder (2000) classifies emotions. In my opinion, emotions are a primary response to certain behavior and events, and in the first place they have nothing to do with rationalizing over the consequences of characters’ behavior and understanding the characters’ choices. Rather, emotions should be seen as inner feelings that might precede such rationalizations, and perhaps motivate people to think about what is going on in the story. For that reason, they will not be categorized as pre-ethical effects but as separate category of emotional effects. In this thesis, I will try to capture expressions of readers that reveal emotional aspects that they have


19

experienced during the reading process. In the end, my intention is to say something about the role of emotions during the reading process. 2.4 Summary To summarize, characters or certain events in a literary text may evoke inner feelings of emotions that affect the reader and may cause him to think about what is going on or what will happen next. Then, there are pre-ethical effects that take place before the reader makes ethical inquiries. For example, the reader may think of the consequences of the characters’ behavior. Through this thinking process the reader may be subjected to ethical reflection, which means he defines his own norms and/or values. When this happens this is called an ethical effect. A literary text may cause the reader to think over his norms and values, and when this happens, these norms and values are automatically strengthened by the text, which leads to greater moral awareness. Thus, emotional, pre-ethical, and ethical can lead to greater moral awareness, which means that norms and values can be understood, reinforced or defined more specifically. In this thesis, the effects are investigated in the context of literary texts, however, the effects are operationalized in a way that it is also possible to use them in the context of other cultural objects such as films or artworks. Although the introduction of this thesis might have given the impression that the focus would be on values, norms are also particularly important, because they present guidelines that help to pursue certain values. Now that the concept of moral awareness is translated to the occurrence of emotional, pre-ethical, ethical and moral effects, I would like to proceed with what it is exactly, that causes those effects to occur. As mentioned before, Hakemulder (2000) does not focus on what it is about a literary narrative that may cause effects on the reader. He rather takes on a psychological approach, as he describes in his conclusion, in which he focuses on identifying with the characters and how this may provoke the reader’s emotions.


20

This, in turn, leads to the previous discussed effects. However, in this thesis the importance of literature is emphasized, and for that reason it is important to get an idea of what literary scholars say about literature. Therefore, in the next sections, I turn to theories of researchers such as Bal, Van Boven & Dorleijn, Ryan, Genette, and Herman and Vervaeck. Their theories will provide insights in the construction of a literary narrative. First, I will describe the scientific field that studies the narrative: narratology. 2.5 Narrativity and literature Narrativity is a term which is derived from the narratology, the formal study of narrative. In her book, Narratology: Introduction to the Theory of Narrative, Bal (1997) explains narratology as “the theory of narratives, narrative texts, images, spectacles, events; cultural artifacts that tell a story. Such a theory helps to understand, analyze, and evaluate narrative” (p. 3). Narratology begins with defining the characteristics that all of the stories have in common, particularly in terms of their construction. This leads to a description of the narrative system. Next, possible variations are investigated, which occur when the system is concretized in individual narrative texts. Narratologists assume that the infinite number of existing (and still to be written) narrative texts can be described using the concepts of the narrative scheme. What narratology offers, is a set of instruments with which in principle, any text can be analyzed. The narrative of a medium can be seen as an instrument to analyze the story. It consists of the interrelationships within the text itself, the meaning of the text and the history or series of events that form the foundation of the text (Bork, Struik, Verkruijsse & Vis, 2002). The narrative is the whole of elements that are distinguished. Narratology is not only for literary narratives, but for all cultural objects of which can be said that they in one way or another contain a story.


21

There are several theories (Bal 1997; Van Boven & Dorleijn 2003; Genette 1983; Herman & Vervaeck 2009) that describe features of the narrative. However, within narratology, not everyone agrees on what elements are part of the narrative system and how these elements relate to each other. For example, there are significant differences between the narratology of Mieke Bal and the more traditional view of the French literary theorist Gérard Genette. Bal (1997) has criticized Genette’s theory, and later on her ideas were partly adopted by Herman and Vervaeck (2009), and Ryan (2004). Next, we will see how it can be determined which elements of the narrative are relevant in the context of this thesis. In Narrative across Media Ryan (2004) attempts to answer the question of how the intrinsic properties of the medium shape the form of the narrative and affect the narrative experience. Ryan (2004) suggests that media are not hollow conduits for the transmission of messages, but material supports of information whose materiality, precisely, “matters” for the type of meanings that can be encoded (Ryan, 2004, p. 1). The built-in properties of the media “open up possibilities and impose constraints which shape the narration, the text, and even the story” (Ryan, 2004, p. 2). In this thesis, we focus on the medium literature. Within that medium one can distinguish literary books and non-literary books. We can roughly distinguish non-literary narratives and literary narratives. Literary narratives tell a story in a different way than non-literary narratives, for they have different properties than non-literary narratives. To continue this reasoning it is important to look at the properties of the literary narratives. Many researchers have attempted to define literature, including Hakemulder. Literature is defined by Hakemulder (2000) as “literary narratives, as literary in literary criticism and general usage” (p. 4). However, a complete definition of literature does not exist. As long as writers keep writing, literary critics debate about whether a work meets a certain standard to be classified as literature. Sometimes, when a consensus could not be


22

reached, this is left open. What I wish to do in this thesis, is present a theory on a characteristic of literature, which was written by Shlovsky, to show that literary works have different properties than non-literary works. According to Ryan (2004), the text and even the story are shaped differently when a medium uses different properties. The Russian literary scholar Shklovsky (1917) developed an influential formalist concept, which is called “defamiliarization” (also known as “estrangement”). According to Shklovsky (1917), “the purpose of literature is to impart the sensation of things as they are perceived and not as they are known1” (p. 12). He states that the technique of art is to make objects “unfamiliar”, to make forms difficult, and to increase the difficulty and length of perception because the process of perception is an aesthetic end in itself and must be prolonged (Shklovsly, 1917, p.12). Thus, the purpose of literature is to renew and refresh our perception of the world, by presenting our world in a new, estranging way. This defamiliarization may affect the reader’s awareness about others and their own position in society. According to Hakemulder (2000), reading helps us “to reflect on the world, on our prejudices, thus avoiding the fossilization of our political and social norms” (p. 23). It is in this defamiliarization that literature may generate effects of an intensity not encountered in non-literary narratives. We will see later on, if the results of this study do indeed show any indications of this defamiliarization, and what its implications are. For example, if the results show any emotional, (pre-) ethical or moral effects, it will be discussed if these effects are related to the concept of defamiliarization. In the next section, I will describe different elements of a literary narrative and explain how defamiliarization may occur due to these elements. At the same time, I will argue if those elements are likely to

1

In the introduction I speak of the distinction between a new vocabulary and a traditional vocabulary of a book, as it was proposed by Rorty (1989). This distinction is consistent with Shklovsky’s (1917) idea of what literature is.


23

cause any emotional, (pre-) ethical or moral effects on the reader. With the goal of this study kept in mind, choices had to be made. Due to time limits it was not possible to discuss all the elements of a literary narrative. Choices that had to be made were based on several reasons which will be described in following paragraphs. Mostly, choices were based on the potential to cause emotional, (pre-) ethical and moral effects. The elements of the literary narrative that will be described, were derived from theories from respected literary scholars such as Aristotle, Forster, Booth, Plato and Genette, starting with Booth’s implied author. 2.5.1 Implied author In his work The Rhetoric of Fiction, Wayne Booth (1961) identifies a feature of the literary narrative which he calls the implied author. This element of the literary narrative is relevant to the purpose of this thesis, because it is a figment of the imagination of the reader, a phenomenon that is constructed by the mind of the reader. By discussing the implied author, part of the reading process can be revealed. Booth (1961) argues that, whether or not an author—as distinct from the narrator of a text—intrudes directly in a work, the reader will always infer the existence of an author behind any text he encounters. Booth (1961) suggests throughout the text that every choice the author makes is valueladen. By choosing one plot device over another, or one narrative strategy over another, the author is making a value-judgment as to the best kind of device for that text or part of the text: “Indeed, most seeming facts carry, in fiction, a heavy load of evaluation. They order in some way the importance of the parts; they work on the beliefs of the reader.” (Booth, 1961, p. 177). Booth (1961) also states that the reader always draws conclusions about the beliefs and judgments of a text's implied author, along the text's various lines of interest. The implied author should not be confused with the narrator or the author. It is an entity which stands


24

between the author and the narrator (Herman & Vervaeck, 2009, p. 18). The implied author is an abstract author which is constructed by the reader. With his attitude and intentions the implied author stands for the meaning of the literary work. Booth (1961) says the following about the implied author: “However impersonal he may try to be, his readers will inevitably construct a picture of the official scribe who writes in this manner – and of course that official scribe will never be neutral toward all values. Our reaction to his various commitments, secret or overt, will help to determine our response to the work.” (Booth, 1961, p. 71). In his later work, Booth (1988) asserts that the implied author’s thoughts become our thoughts even if we decide to repudiate them immediately (The Company we Keep, p. 141). The implied author enables the reader to compare his final vocabulary with a vocabulary other than his own. This could stimulate the reader to think over his own norms and values, and could even lead to an estranging experience if the final vocabulary that the reader constructs as the final vocabulary of the author’s second self, differs a lot from his own. Booth (1988) establishes that all language is value-laden and therefore we continuously practice an implicit ethical criticism. According to this theory, the reader always draws conclusions about the beliefs and judgments of a text’s implied author, therefore I will include the implied author in my research. 2.5.2 Reflecting on fictionality Regarding the fictionality of a literary work, back in the nineteenth century, there was a famous poet who came up with the idea of “the willing suspension of disbelief”. The concept was invented by Samuel Taylor Coleridge, who suggested that if a writer could infuse a “human interest and a semblance of truth” into a story, the reader would suspend judgment concerning the implausibility of the narrative. The willing suspension of disbelief is a formula


25

for justifying the use of fantastic or non-realistic elements in literary works of fiction. According to Coleridge (1817), fiction in a story involves telling or showing imaginative events or feelings that are in contrast with reality, or with facts. Coleridge (1817) states that although a reader realizes that the narrative world is not real, he enters the narrative world and considers the characters and the events as if they were real. So far, fictionality is described in a way in which it could be about fictionality in popular novels, as well as in literary works. However, in literary works reflecting on fictionality requires a lot more effort from the reader. To explain this, I make use of Aristotle’s definition of diegesis and Genette’s theory of narrative levels. Diegesis is a style of representation in fiction which presents an interior view of a world and is a) that world itself experienced by the characters in situations and events of the narrative; b) telling, recounting, as opposed to showing, enacting (Aristotle, 1974). In Genette’s terms, we refer to the basic level of narrative as intradiegetic; to the narrating situation as ‘extradiegetic’; to the situation of the author as ‘extra-extradiegetic’; and if one of the characters becomes a narrator, the events that this character relates to would constitute the ‘metadiegetic’ level of narrative. Fictive discourse inevitably implies a space, a relative indeterminacy, between the extradiegetic and the intradiegetic level, and between the intradiegetic and the metadiegetic level. According to Oriel (1990), this ‘space’ allows for a full functionality of figurative uses of language, of metaphor, and of irony. It is a space that invites, indeed, demands to be filled in by the reader. This, of course, is what we call ‘interpretation’ (Oriel, 1990). This leaves room for authors to put the readers on the wrong track, by withholding certain information from them. Authors of literary works tend to leave open spaces or open ends in their works. Therefore, literary works stimulate the reader to form an interpretation,


26

more than popular novels do. Often, it is left to the reader to ‘complete the connection’, to infer a plausible yet equally fictive context for the fictive text (Oriel, 1990). Thus, defamiliarization in fiction involves using a person’s ignorance or lack of knowledge to promote suspension of disbelief. This tension between fiction and reality does not occur in non-literary narratives. In the present study, I will investigate how my respondents reflect on the level of fictionality of different works. Reflecting on fictionality was chosen, because it requires a lot of effort from the reader, which may lead to proper insights in the reading process, of which interpretation is an important part. 2.5.3 Reading perspective Besides the implied author, which is an abstract entity, there are also narrators present who tell the story. One can try to point out the narrators in a literary work, but sometimes they are hard to find. Herman & Vervaeck (2009) describe six different institutions who narrate in a story. First of all, when the narrator is not part of the story, but hovers over the narrated world, this is called an extradiegetic narrator (Herman & Vervaeck, 2009, p. 81). As was discussed earlier, when Genette (1983) was cited, diegesis is the space and time in which the story takes place. The extradiegetic narrator is external to any diegesis. An intradiegetic narrator, on the other hand, is part of the diegesis and is narrated by another agency above him (Herman & Vervaeck, 2009, p. 81). This hierarchic relationship between those two institutions does not imply that the extradiegetic narrator is more important than the intradiegetic narrator. That depends on the story. Subsequently, when an intradiegetic narrator is telling a story about a character who is also telling a story, then Herman and Vervaeck (2009) call this character an intradiegetic narrator of the second level (p. 81). When the narrator is telling about his own experiences, he is called a homodiegetic narrator, and when he is telling about someone else’s experiences, the narrator is called heterodiegetic (Herman & Vervaeck, 2009, p. 84-85). It is also possible that the narrator is narrating out of experience,


27

and that he saw everything as a witness. When this is the case he is called an allodiegetic narrator (Herman & Vervaeck, 2009, p. 84). If the narrator is telling a story in which he is the main character, then Herman and Vervaeck (2009) call him an autodiegetic narrator (p. 85). These six entities make the reading perspective of literary narratives very complex, for there could be more institutions present in a literary narrative. It gets even more complicated when the different agencies tell different stories. Who should the reader believe? The difference between non-literary narratives and literary narratives is that the multiple narrators are not always easy to detect in literary narratives. As a reader, you are not constantly aware of who is narrating. Besides that, narrator(s) can appear to be untrustworthy in the story. On top of that, it is typical for literature that stories are embedded in other stories. The more narrative levels are embedded in the main plot, the more narrators a literary work may have. According to Genette (1983), multiple narrative levels are a characteristic of literature. Besides that it is typical for literary narratives that multiple narrators tell the story. These narrators may have different opinions on, and different knowledge of, what is going on in the story. They share their thoughts and observations with the reader, or they may withhold important information. Therefore, they have an influence on the reader’s knowledge of what is going on in the story. Thus, they have an influence on how (based on which information) the reader forms his opinion. For that reason, the reading perspective affects the reading process, which may result into emotional, (pre-) ethical or moral effects on the reader. Thus, the reading perspective will be taken into account in the present study. 2.5.4 Complexity of the characters According to Hakemulder (2000), making sense of the emotions of characters in a popular novel does not demand so much reflection or imagination (p. 15). On the contrary, literary characters like Henry Perowne (IanMcEwan’s Saturday) are not so one-dimensional. The


28

complexity of literary characters helps readers to have more complete and refined ideas about other’s emotions and motives than stereotyped characters in popular fiction. As Booth (1988) proposes, reading involves temporarily sharing the same anxieties and desires characters have (as cited in Hakemulder 2000, p. 15). Reader’s arousal may be explained by the adoption of a character’s perspective. They may temporarily feel, for instance, the same fear a fictional murderer will have of being caught. This feeling, according to Booth (1988), can lead to character formation and stimulates our imagination about who we are and what we may be. We may also become aware of what we not want to be like. Also, Hakemulder (2000) argues that readers try out certain roles and reflect on the consequences of these roles (p. 18). The complexity of literary characters can lead to defamiliarization. The reader may be confused for a moment by the complexity of the literary characters. For example: when the characters’ actions or sayings are not consistent with the previous sayings and actions. This may confuse the reader and make him change his image of the character. Characters of popular novels are flat characters, which means they are characters that are built around a particular idea, presented as a caricature, and they fulfill a certain functional or structural role (Forster, 1927). They are predictable and do not change during the story. Literary characters are round characters, which means they are autonomous self-contained entities that are presented as elaborated characters with their own unique psyche (Forster, 1927). Round characters do change during the story, which may confuse the reader. Their unique psyche and non-typical behavior makes round characters complex, which may lead to defamiliarization. The complexity of the characters may lead to some of the effects that were discussed earlier. If we consider reading literature to be some kind of training for real life, as


29

Hakemulder (2000) does, we may expect that reading literature leads to a more competent perception of others’ emotions in everyday situations. It is in this sense that I also want to pay attention to Nussbaum’s (1990) claim that literature reveals the complexity of making moral decisions. Literary novels, she argues, offer detailed descriptions of concrete situations involving moral problems and ethical issues (Nussbaum, 1990). Therefore, I will take this element of the narrative, the complexity of literary characters, into account. 2.5.5 Rhetorical devices Hakemulder (2000) argues that rhetorical devices, such as metaphors, irony and repetition may have a persuasive effect. (Note that rhetoric is the only textual feature of the narrative so far.) He discusses that literature’s appeal to emotions is assumed to come from rhetoric, “the art of persuasion” (p. 18). Rhetorical devices do not only move a reader’s affections, but also affect his judgment (Hakemulder, 2000). Rhetorical devices are tropes such as metaphors, paradoxes, rhetorical questions, repetition and irony for example. According to New Critics, partisans of a movement from the forties, devices such as irony can help to achieve a balance or reconciliation between dissimilar, or even conflicting, elements in a text (Ransom, 1941). Such devices show the reader to which things he should be paying attention. Therefore, rhetorical devices may influence the reader’s perception and interpretation of the text. According to Harris (2012), there are more than sixty traditional rhetorical devices. I have made a selection of the more common devices that can be found in almost every literary narrative. I have chosen the five devices above, to put to the test. I can ask my respondents if they have noticed any repetition, but there is no point in asking them if they have noticed a polysyndeton or oxymoron, for the simple reason that they might not know what they are. For that reason, they will not be aware of the presence of those devices, and there is no point in asking them to reflect on them. At


30

the end of this study I wish to say something meaningful about the individual rhetorical devices that were discussed in the present study. Now that I have made a selection, I wish to discuss how these rhetorical devices can cause defamiliarization. Defamiliarization may occur, for example, when patterns of repetition are interrupted. This interruption leaves the reader unaware and confused. Also, a trope like a paradox can confuse the reader with its inner contradictions. Like the sentence ‘thank God I am an atheist’. Tropes such as metaphors can be so ambiguous or opaque that they may confuse the reader and they require a lot of effort to understand them. Rhetorical devices such as irony and rhetorical questions can also cause confusion, and therefore lead to defamiliarization. These rhetorical devices are typically literary features. Possibly, they encourage the reader to think over what he has just read. Such devices may indicate what is important to notice in the text, and the reader may learn from them. Repetition, for example, makes the reader aware of important aspects of the story. Depending on the topic of the story, these devices are able to make the reader think about what is wrong and what is right. For example, when they are presented with a paradox that includes an ethical matter. Therefore, I will look for proof that rhetorical devices within literature can lead to emotional, (pre-) ethical or moral effects. In the next paragraph I wish to discuss one important feature that is typical for literary narratives, which I have found in Phelan’s work. 2.5.6 Plot Phelan (2005) points out a very important difference between literature and other sorts of texts. He argues that we should conceive a literary text as “a site of a multi-layered communication between author and audience, one that involves the engagement of the audience’s intellect, psyche, emotions, and values” (Phelan, 2005, p. 630-631). What I wish to highlight here, is that he points out that literature is multi-layered. In contrast to non-literary narratives, literary narratives consist of multiple narrative levels, which were discussed earlier


31

in the paragraph about reading perspective. Through analyzing the story one can detect connections that are present on a deeper layer of the story. These multiple levels can be attributed to the structure of the story, which brings me to the plot. There is a difference between plot and story. According to Herman and Vervaeck (2005), the plot can be described as “the order of events that is presented by the book” (p. 11). The story, on the other hand, is “a chronologic reconstruction of the events” (p. 12). In contrast to the story, a plot is not only a mere chronological presentation of an event, or series of events. There can be a main plot in combination with other story lines. According to Herman and Vervaeck (2009), it is up to the reader to fill in how these events are connected to each other (p. 12). It is the reader who links the different elements of the story to each other. “Most classic literary narratives, novels and short stories, tend to avoid the flat enumeration of disconnected facts, and to foreground the dramatic quality of their constituents, i.e. the organization of incident and character in such a way as to arouse curiosity, reflection and suspense” (Narratology, Plot & Time, 2011). The presence of elements which either interrupt the main story-line, or cause it to branch off into different directions (involving different settings, different characters, or even different periods of time) are an omnipresent phenomenon within literary works. In almost every story, literary or non-literary narratives, the plot and the story are not similar to each other. Because literary narratives are multi-layered and often have more directions or storylines than popular novels, it is much more difficult to determine the chronological order of the story events. The plot of a literary narrative has a certain creativity in it, and is more complex than that of a non-literary narrative. Therefore, it is harder to reconstruct the story of a literary work than of a popular novel. It requires more effort from the reader. The order of events in the book, the plot, affects the order of the thoughts of the reader. Events can be left out on purpose in the beginning of the book to confuse the reader and stimulate him to use his own mind and


32

imagination. At the end of the book everything will fall in its place, or not. As was mentioned before, within literature, there are often empty spaces left in the story, and it is up to the reader to fill them in. In popular novels, generally, all the information is present. Also, when reading literary narratives, it is possible that unexpected twists in the plot can confuse the reader and defamiliarization may occur. In this study the plot will be put to the test. Another element of a literary narrative is time. When one reconstructs the story based on the plot that is given, time already plays a prominent role. It is integrated in reconstructing the story. Therefore I do not believe that it is necessary to form a separate category for time. When we talk about the narrative there is also the element space. The order of the events is not the only difference between story and plot. Space is integrated in the plot. Herman and Vervaeck (2009) explain it using a story, and I will try to do the same. Suppose we take the following sentence as a story: ‘The king died of grief because the queen died last December in the castle.’ This is an example of the plot of a literary narrative. When we want to reconstruct the story, it becomes: ‘The queen died and then the king died too’. The context which consists of time and space elements is integrated in the plot. For that reason, I do not believe that it is necessary to form a separate category for space. 2.6 A challenge to ethical reflection In the next section of his work Hakemulder (2000) focuses on implications of cognitive processes. Literature typically deals with questions regarding the meaning of life, what makes a life worth living, and what does not. Thus, readers may come to reflect on choices and actions, or on qualities like courage, loyalty, passion and reliability. Rorty (1989) and Nussbaum (1991) similarly argue that literature is closely geared toward ethical problems we meet in daily life. Literary texts show us ethically relevant details, acknowledging the particularity of the circumstances, and the “ineptness of universal moral laws” (Hakemulder,


33

2000, p. 21). Also, literature can stimulate readers to reflect on some very important issues related to contemporary developments in society. In this last section of the first chapter Hakemulder (2000) asks what makes literature a particularly suitable instrument for reflection on private and public problems. First of all, literary texts provide readers with new ways to perceive the world. Looking through the eyes of a horse, for example, readers of Tolstoy’s story Cholstomer can renew their perception of the world of humans (Hakemulder, 2000). Secondly, literature makes readers become acquainted with a wider range of moral perspectives (Hakemulder, 2000). Being aware of various possible points of view is a precondition for adequate ethical reflection. Unfortunately, this statement cannot be tested in this thesis, because it would take too much time before any effects will become visible. Thirdly, another line of reasoning emphasizes the reflective distance typical for literary communication. The mental distance readers maintain toward fictional events in literary texts allows them to make more careful moral inquiries. As became clear earlier this chapter, this is in my opinion a plausible argument. Considering the above arguments, it seems that Hakemulder (2000) states that reading literature enhances the quality of ethical and moral reflection. In addition, the involvement in ethical and moral reflection itself may improve future reflections. Hakemulder (2000) ends this first chapter by saying that reading (literary) narratives stimulate ethical and moral reflection, which enhances the understanding of ethical discourse. We will see later on, that in his conclusions, he suggests that the effects of reading literature and popular novels are the same.


34

2.7 Changing readers In his second chapter Hakemulder (2000) tries to relate qualitative, experimental approaches of researchers to statements he has made in the first chapter. He points out several correlations and qualitative studies that show that literature is a suitable vehicle for “tackling sensitive issues” (p.31). In the table that follows, Hakemulder (2000) divides fifty-seven studies into eight different groups. He divides research on norms and values, moral development, empathy, out-group attitudes, sex-role concepts, self-esteem, critical thinking and anxiety reduction. Subsequently, he evaluates the experiments by criteria that are derived from Cook and Campbell (1979, p. 37-94). The studies are classified as reliable or unreliable studies. Hakemulder (2000) finds that thirty-one studies of the fifty-seven studies are reliable. In twenty-six of those studies, researchers have found significant effects. On behalf of these studies he argues that reading has effects on reader’s attitudes, norms, values, beliefs, selfconcept, social abilities, and level of critical and moral thinking. How much of the treatment effects can actually be attributed to reading literature is yet to be discussed. For the purpose of this thesis only two groups are important. The first group; norms and values (ethics), and the second group; moral development (morality). Norms and values research provides only two reliable studies reporting significant effects of reading literature (Berg-Cross & Berg-Cross 1978; Burt 1972). On the contrary, one experimenter concluded that values expressed in narrative texts should not be assumed to have an effect on reader’s values (Kigar, 1978). Hakemulder (2000) concludes that reading literature may affect norms and values, but that further research is needed to find out under what conditions such effects occur. Reviewing moral development research, there are five reliable studies with positive results (Biskin & Hoskisson; Johnson 1990; Justice 1989; Keefe 1975; Kinnard 1986). The


35

results of those studies show that literature-based programs may significantly enhance the natural development of moral judgment. Unfortunately, none of the studies on moral development, that are discussed above, show that exposure to literary narratives leads to significant changes. Those studies are based on treatments and experiments that combine reading literature with other activities such as listening to literature and role-play. Therefore, they do not allow conclusions about the mere exposure to literature itself, since their results may just as well be caused by the other activities alone (Hakemulder, 2000). In this study, I wish to fill up the gap that Hakemulder (2000) indicates when he analyzes norms and values studies. To achieve this goal, my study should include at least one condition that consists only of individually reading literature. When I want to make the moral awareness of readers visible, I need to take emotional, (pre-) ethical and moral effects into account. As said before, those effects are all part of a reader’s moral awareness. In this thesis I investigate the conditions under which readers reflect on their own norms and values. I argue that this is due to the elements of a literary narrative. In the end, I hope to see patterns that indicate that specific textual elements cause a specific effect. 2.8 Reflection and criticism Although Hakemulder (2000) makes his point clear in chapter one, his terminology is not specific enough at some points. He defines literature in a broad sense, and he indicates which of the studies that he describes are based on literature. Unfortunately, most of the studies are not based on literature or the researchers simply did not clarify whether the research was based on literary works or not. Hakemulder (2000) is always safely referring to the term ‘narrative’ when he formulates his hypotheses and arguments, nonetheless, a narrative is not bound to literature. A narrative is present in other media too.


36

Hakemulder (2000) uses the term ‘narrative’, but in my opinion, he does not pay enough attention to the different elements of a narrative. Those elements are for example, time, space, characters, narrator, and perspective. Narrative components are the formal elements of a story or concept. Hakemulder (2000) does speak of the importance of literary characters and about the importance of through whose eyes the story is perceived (focalization). However, that does not refute the fact that he does not pay as much attention to the narrative, or the text, in the way he should. First of all, there is no explanation or definition of a narrative as such, while he often uses the term. In a lot of cases, it seems like he is not referring to literature when he uses the term. For example, in some hypotheses he uses the term ‘literary narratives’ and in others only ‘narratives’, which indicates that he is not always referring to reading literature. There is no explanation given for this distinction, which is odd, for his hypotheses imply that reading popular novels may also cause certain effects, but some effects are expected to be caused exceptionally by reading literature. Besides that, some hypotheses that do include literariness are in my opinion not specific enough. For example he hypothesizes: “Literature makes readers become acquainted with a wider range of moral perspectives.” (Hakemulder, 2000, p. 26). What is it then, about literature, which causes the moral effects that Hakemulder (2000) is speaking of? At the end of the first section, Hakemulder (2000) hypothesizes which elements of the text may cause pre-ethical, ethical and moral effects on the reader. Only eight out of seventeen hypotheses are explicitly about literature or literary textual elements. He categorizes those seventeen different hypotheses into hypotheses about pre-ethical, ethical and moral effects. Literary characters and defamiliarization cause pre-ethical effects on readers according to Hakemulder (2000). In the category of the ethical effects, there is no textual element in any of the hypotheses. In the category of the moral effects one of the hypotheses is about the fictionality of a work. Hakemulder (2000) hypothesizes that the fictionality of


37

narratives does not cause effects on reader beliefs and behavioral norms. This hypothesis is not about literature per se. As I have argued before, I do think that the fictionality causes these effects on readers. Besides that, there is no elaborated definition of fiction, while the term is used en passant, especially when Booth (1988) is cited. The last textual element that can be extracted from Hakemulder (2000) is rhetoric. Hakemulder (2000) hypothesizes that rhetoric can lead to moral effects on readers. He does not indicate if literary rhetorical devices can cause these effects. Often, Hakemulder (2000) refers to the relation between the text and the world, and the reader and the world. Sometimes he speaks of the reader and the text, but even then the centre of gravity lies with the reader, and his view on the world, and not with the text. In my opinion, he focuses too much on the relation between the reader and the world, and because of that, the relation between the reader and the text is somehow neglected. To understand the relation between the reader and the text, the focus should be on the text in the first place, and on the reader’s interpretation of the text. I wish to clarify my point by referring to a movement in literary theory that dominated literary criticism in the beginning of the twentieth century: Practical Criticism. One of the beliefs of Practical Criticism was that the study of literature has a social and moral function (Richards, 1929). It leads to moral and spiritual growth. According to practical critics, an individual who reads and analyzes literature will be a better citizen and a better person (Richards, 1929). Within the movement, the function of literature in the world was centralized. The unexpected consequence of the Practical Criticism was that people started interpreting literary works externally, based on prejudices and elements which were founded not in the text, but in the real world (Richards, 1929).


38

The upcoming idea that interpreting a text should take place internally (based on the elements of the world that is summoned by the text itself) took over, and the New Criticism was born (Ransom, 1941). The foundations of the New Criticism were laid in writings in the 1920s and 1930s by I. A. Richards (Practical Criticism, 1929), William Empson (Seven Types of Ambiguity, 1930), and T. S. Eliot (The Function of Criticism, 1933). The approach was significantly developed later, however, by a group of American poets and critics (Ransom, 1941). One of the first people who argued that interpreting should take place internally was Ivor Armstrong Richards, who stated: “Literature is autonomous and the relationship between text and reality (referentiality) is irrelevant to interpretation” (as cited in Brekelmans, 1999, par. 7). Still, Richards sees a literary text as an object that can “exert a beneficial effect in the world” (as cited in Brekelmans, 1999, par. 7). I believe that approaching emotional, preethical, ethical and moral effects from a point of view that is in line with the New Criticism, which focuses on the relation between the text and the reader, will do more justice to the effect of literature per se. Therefore, the focus of this study will be on the internal interpretation of the participants, which is the relation between the text and the reader. In the next chapter, it will become clear how this approach stands at the basis of my methodology. I will explain the importance of not rushing from the narrative world to the real world when processing a text. Hakemulder’s (2000) ideas are more in line with the beliefs of the Practical Criticism, for he focuses on the relation between the reader and the world, which implies external interpreting. We will see in his four studies, that his method aims for participants’ reflections on real world problems, rather than it focuses on what happens in the text. In the previous part, I have mentioned that literature can be seen as autonomous. To elaborate on the idea of the autonomy of literature, I wish to mention the structuralist idea that “the reader is programmed by the system of the text” (Herman & Vervaeck, 2009, p. 123), as


39

it is formulated by structuralists such as Philippe Hamon and Liesbeth Korthals Altes. Reading as a text-driven programming makes clear that the text itself does all the work. For that reason, I chose to fathom the literary narrative and its elements. I have determined which elements of a literary narrative may cause the discussed effects on the reader. I have come to the conclusion that emotional, (pre-) ethical and moral effects could be accounted for by the reading perspective, the complexity of the characters, the implied author, rhetorical devices, the plot and how the reader reflects on the fictionality of a narrative. In the present study, we will have a closer look at these six elements in concrete texts, and how the reader reflects on them. Next, four studies that were conducted in the context of Hakemulder’s dissertation will be discussed. 2.9 Four experimental studies In his dissertation, Hakemulder (2000) carries out four experimental studies. Below, all these studies will be described shortly. The first three studies try to examine the influence of roletaking in changing beliefs about other people, that is, social perception. To examine this influence, Hakemulder (2000) looks at different reader responses to a story and an essay. An essay, that is, a text without characters, may address human concerns, and readers may form a mental representation of the emotions people may have. This requires them to activate their knowledge, just like reading stories would. Hakemulder (2000) therefore argues that essays and stories may both have an effect on readers’ social perception. However, as opposed to reading essays, reading stories also allows for role-taking, because stories contain characters. Hakemulder (2000) argues that role-taking causes stronger effects on social perception. The fourth study focuses on the effects of role-taking through manipulation of the narrative perspective.


40

2.9.1 Study one In his first experiment, Hakemulder (2000) compares the effects of a story and an essay on social perception. In this study, 55 students (47 female and 8 male) with an average age of 20 participated. The texts used in the experiment concern the position of women in fundamentalist Islamic countries. As a story, the first chapter of Malika Mokkedem’s novel De Ontheemde was used. As an essay, the second chapter of Jan Goodwin’s De Tol van de Eer was chosen. Although Hakemulder (2000) argues there is a difference between essays and stories, for stories allow for role-taking and essays do not, the essay was manipulated by eliminating passages that dealt with experiences of individual women (short narratives or case studies). This is odd, for it implies that reading essays does indeed allow for role-taking. Hakemulder (2000) wants to test the difference between a narrative presentation of a topic and a non-narrative presentation of a topic. He has overlooked the fact that an essay can also contain narrative presentations of a topic, or perhaps narrative elements that present a topic. In this case, the characters are eliminated from the essay. This suggests that Hakemulder (2000) has not paid that much attention to the narrative as he should. In the context of a role-taking task, the participants were asked to consider what it would be like to be a woman brought up in Algeria. They were asked to rate the possibility that they would a) fully accept the man-woman relations as normal; b) be able to follow an education of their own choice; c) resist the underprivileged position of women; d) consider emigrating to a country where men and women have more equal rights. The participants were randomly assigned to the essay, story or control group. Participants in the control group first answered the questions before they read either the story or the essay. The experiment was run in a group session. Participants noticed that others were reading a different text, and carrying out the task in a different order. This probably has raised


41

their suspicion. A cover-up was used to prevent that the participants guessed the goal of the study. The participants were asked what they thought the outcome of the study would be. The set-up of the experiment and the cover-up still enabled twelve participants to guess the goal of the study. Many participants did not answer that question, so the number of participants that saw through the cover-up could be much higher. The twelve participants who guessed the goal of the study were excluded from any statistical analyses. Statistical tests revealed no significant differences between the groups on any of the items from the questionnaire that was used. Hakemulder (2000) states that this is either due to the fact that the participants knew what the purpose of the study was, or due to a too small sample (of 43 participants). 2.9.2 Study two In this study, 36 students (30 female and 6 male) participated. The average age of the participants was not mentioned. The procedure of the second study was largely the same, but two adjustments were made. First of all, more effort was put in concealing the purpose of the study. An extra task was included, to add to the credibility of the cover-up. The participants were asked to mark transitions in the text, from one topic to another. Secondly, items relevant to the persuasiveness were included in the questionnaire, to check if possible effects were not caused by one of the texts being more convincing than the other. Thirdly, the questionnaire was shortened due to time limits, and five-point scales were replaced by four-points, because in the first study the participants tended to herd in the middle. This time, almost all the participants answered the question about the purpose of the study. Only one female participant made an on-target guess, and was excluded from any statistical tests. Statistical analysis revealed a significant effect for one of the four items. Considering whether one would accept Algerian norms pertaining to men-women relations, yielded lower probability estimates for the story readers than both the essay readers and the


42

control group. The essay readers’ response was approximately the same as the response of the control group. Their response differed significantly from the response of the story group. No significant differences were found for the other three items. When the participants were asked to estimate the position of Algerian women in relation to women in other nations, story readers unanimously considered this position to be the worst. Again, the essay readers’ response was approximately the same as the response of the control group. Hakemulder (2000) concludes that these results changed the beliefs of the story readers about women from Algeria, while the essay had no effect. We have to keep in mind, that this conclusion is based on only one question that was included in a questionnaire with four items and many more questions. Moreover, in the question about the position of Algerian women in relation to other countries, only non-Islamic countries were included for comparison. Both studies include an essay, which is compared to reading literature. Actually, it is not reading literature that is put to the test, but reading a narrative. This is compared to reading non-narratives. However, the fact that Hakemulder (2000) needs to eliminate certain passages from the essay in advance, implies that as well as stories, essays might also contain narrativity. In my opinion, the essay group was not necessary in the experiment. First of all, this proves nothing about reading literature. Though, some things can be said about reading narratives and texts that are less story like. The found results only suggest that reading narrative texts, which are, texts with characters, affects the reader more than essays of which this narrative component was eliminated. Hakemulder (2000) assumes that if a text with characters has a stronger effect on the beliefs of the reader than a text without characters, this means that the effect is caused by roletaking. However, there are more differences between stories and essays, for example the


43

writing style. Also, he was not able to check if the participants indeed took the opportunity of the role-taking process that the character(s) of the story offered. 2.9.3 Study three In this study, 55 students (41 female and 14 male) with an average age of 20 participated. The procedure of the third experiment was largely the same as the procedure of the previous studies, however, this time the different groups both had to read the story. One group was given the specific instruction to imagine, while they were reading, that they were in the position of the main female character of the story. A second group received no such instruction, but the participants in this group were asked to read the story and mark the structure of the text. The participants in the control group received no instructions and answered the questions before they read the text, as in the previous studies. However, in the previous studies getting instructions was not a variable. It would be more logical if they had read the text first without instructions, and then answered the questions. The expectation was that both instructions would show effects on the readers’ beliefs, however, the empathybuilding instruction was expected to show stronger effects. Approximately the same questionnaire was used as in the previous studies, only fourpoint scales were replaced by six-points. In this study, only two participants made on-target guesses about the purpose of the study. Those participants were excluded from further analyses. Statistical tests show that both reading instructions affected participants’ response to the first item as compared to the control group. However, the level of significance might be reached, not only because of the effect of the instructions, but also through the effect of reading a narrative. As opposed to the two experimental groups, the control group did not read


44

a text before they answered the questionnaire. Therefore, this finding is in my opinion not valid. Further analysis shows that the mean of two items of the empathy condition differs significantly from the mean of the placebo-instruction group, showing that the empathy instruction leads to stronger effects. These items include a question about accepting the menwomen relation as an Algerian woman, and a question about the Algerian women’s willingness to emigrate. The empathy instruction group believed more strongly in the eagerness of Algerian women to emigrate, and they more strongly espoused the view that as an Algerian woman they would not accept men-women relations as normal. Further effects that were found occurred equally in both instruction groups. Thus, empathy instructions only showed stronger effects on some of the items. As was done in the second study, a measurement was included that asked about the position of Algerian women in relation to other countries. This time, other Islamic countries such as Iran and Iraq were also included in the measurement. The results show no difference in effects on the beliefs about Algerian women, neither on beliefs about Islamic women in general. This is inconsistent with conclusions about changes in participants’ beliefs that were drawn in the second study. So far, Hakemulder (2000) has conducted three studies, of which some results show that narrative texts affect readers more than non-narrative texts. He concludes that it is something particular in narratives that affect readers’ notions about other people’s feelings and goals. Essay readers also made inferences about Islamic women’s feelings and thought, however story readers went one step further than that. They participated in the fictional world and were thus stimulated to reflect on what the implications would be for themselves to be in a similar position as Algerian women. This particular dimension of response was given an


45

extra boost in study three, which resulted into stronger effects on the empathy response group than on the placebo-instruction group on some of the measurements. Hakemulder (2000) states that further research is needed to make more generalizable statements about effects on social perception, for instance by using different texts. Besides that, he explains that the effects of an empathy-building instruction, a structural reading style, or a placebo-instruction can hardly be considered to resemble effects of reading under natural conditions. In my opinion, this is one of the main discussion points for doubting his conclusions. 2.9.4 Study four In the third chapter of his dissertation, Hakemulder (2000) has shown that certain text qualities may focus readers’ attention on a character and enhance role-taking. These text qualities are, for example, appearance in the first lines of a story and narrative perspective. He assumes that the narrative perspective plays a crucial role, for readers seem more likely to represent the emotional states of characters through whom they perceive the fictional world. Therefore, his fourth experiment examines the effects of role-taking through manipulation of the narrative perspective. Two stories on adultery were used as stimuli, namely Chekhov’s The Butterfly and Beattie’s Learning to Fall. The originals were rewritten to create 4 versions of each story. One focused version, in which the narrative perspective is only the female main character’s. One diffused version in which the main character gets a name and everything is focalized through other characters. Both the focalized versions and the diffused versions were manipulated to create versions with a happy ending and a sad ending. Thus, there were 9 conditions in this experiment, which means that each experimental group and the control group contained 12 participants. The participants in the control group read a text unrelated to adultery, namely an essay on political economy.


46

The average age of the participants was 19 (68 females and 40 males. Individually, they read one of the versions of the stories. After that, they filled in a questionnaire that consisted of a story evaluation task and several personality measures. The participants were told that the experimenter was interested in responses to fiction and nonfiction, and the story evaluation task was part of the cover-up. Subsequently, they were asked to rate the main character on 14 adjectives using an 11-point scale. Four adjectives referred to morality and the other ten were filler items, for example ‘intelligent’. There was also a self-concept measure included, which contained 25 items. Those items were related to marital satisfaction, adultery and committing adultery. Finally, they were also presented with an empathy test. In my opinion, the focus of this study is too much on possible personality changes and the moral implications of these changes, than on what is actually going on when the participants read a story. The results show that the participants who read the focused version of Beattie’s story made readers more lenient in their moral judgments of the adulteress than the diffuse version, however, this was not the case with the participants who read Chekhov’s story. The manipulation of Beattie’s story seems far more radical than the manipulation of Chekhov’s story, which could have caused these results to occur. In the Chekhov condition it was found that the focused happy ending caused higher scores on the morality scale than the diffused sad ending. This result was not found in the Beattie condition. The results of this study reveal only one significant main effect. An ANOVA revealed that there are differences in response based on the gender of the participants. First, male respondents who read the text focalized by the adulteress scored significantly lower on future adulterous selves than male respondents who read the text about political economy. This was only the case in the Beattie condition. Second, the sad version of Beattie’s story written from the perspective of the female character caused a significant effect on subjects’ beliefs about the consequences of secret affairs. The


47

empathy test led to no significant results. Overall, it should be noticed that the groups were actually too small to allow an interpretation of any statistical results. Hakemulder (2000) concludes that males were particularly susceptible to the manipulations of the stories. According to him, females probably have a more well-defined self-concept, and are therefore more difficult to influence. In his final conclusion, he states that reading (both literary and popular) involves psychological processes that contribute to the adequacy of our ethical reflection. This contribution consists of insight into human character and moral self-knowledge (Hakemulder, 2000). In his final conclusions Hakemulder (2000) states that in his studies he has found some indications that reading literature may enhance the adequacy of our ethical reflection. However, based on his studies he cannot suggest what precisely causes these effects. As a result he cannot claim that particular text qualities are responsible. Besides that, he used manipulated texts in his studies, which have nothing to do with literature. Still he draws conclusions about reading literature. He thinks that reading literature involves psychological processes that contribute to the adequacy of our ethical reflection. This ethical adequacy involves being able to imagine other people’s emotions, thoughts and goals and knowing where one stands in moral matters. His most important conclusion is that role-taking plays an important part in the effects of story-reading. Hakemulder (2000) suggests that to get a better grip on causal relations between text qualities and effects on readers, future research may consider using texts that are easier to manipulate. In the present study, the effects of certain properties of the text are tested, to see if they cause any effects. To test this, it is important that the literary texts stay intact, which will lead to more natural results, that can actually be related to reading literature, and possibly even to the textual elements.


48

So far, my theoretical framework has provided insight into moral awareness, and into emotional, (pre-) ethical and moral effects that could indicate such a moral awareness. Also, a comprehensive review of Hakemulder’s (2000) dissertation was provided to show which questions still remain. The most important question that was left unanswered is what it is about the literary narrative that causes emotional, (pre-) ethical and moral effects. In that context it was discussed what elements of the narrative could potentially lead to such effects. In the following chapter, I will clarify the method that I wish to use to try and get some insights into the reading process.


49

3.0 Method Preliminary In this chapter, I will describe the methods I have used to obtain my research results. I have put my final research design in a scheme that can be found in Figure 1. Below the scheme, the different approaches and the process of choosing between different approaches is described. Also, the choices that were made are explained.

First research method: Ethnographic research 1.

Exploring the field through participatory observation. Second research method: In-depth interviewing

2.

Interview guide based on the vignette technique

3.

Pilot interview

4.

Face-to-face in-depth interviews Third research method: Online focus group

5.

Group discussion design2

6.

Group discussion

Figure 1. Research design. 3.1 Participatory observation research Participatory observation research was conducted to explore the field before I chose my research methods. This chapter is mainly written to answer the second research question: How can the effects that a literary text potentially causes on the reader, become visible in reading practice? To explore the field, I attended a reading about the novel Boven Is het Stil, written

2

The content of the group discussion was based on the results of the face-to-face interviews. Three interpretations were placed on a protected blog on WordPress.com from September 5 until September 26, 2011.


50

by Gerbrand Bakker, which was held at my local library. I recorded the reading on digital audio tapes using the recorder on my smartphone. Field notes were taken of events that in one way or another caught the eye, mainly documenting non-verbal information, including pictures shown on the white board. There were no indications that the presence of the microphone or the researcher contaminated the authenticity of the data. The recorder was put out of view of both the speakers and the participants of the reading. The audience consisted for the most part of experienced readers (who are members of respected book clubs). Boven Is het Stil is about a son who lets his old father waste away in the attic. When neighbors or friends ask for the father, the son tells them his father has passed away. There was something about this situation that was wringing. According to my norms and values, this is not how a son should treat his father. It stroke me that none of the participants asked questions about all the unethical events that were going on in the book. During the break I decided to participate in some discussions about the book and elicit information in an unobtrusive way. I started asking people about their reading experiences and their opinions on some of the ethical matters in the book. I had a hard time getting the book club members to talk, because they only responded to direct and specific questions. Two of them indicated that they had not discussed the book yet with their book club, but that they did read it. They indicated that it was easier to talk about the message of the book and the actions and motifs of the characters if they had a closer look at fragments of the story and if they would be able to discuss them with other members. This exploratory research was an eye-opener and I have based decisions that I had to make during the process of choosing a method on this experience. 3.2 Two other Studies For the purpose of this thesis, which is trying to get an in-depth understanding of the reading process, I have decided to use a qualitative research approach. This choice was based on the


51

gained insights of the previous section and based on two norms and values studies, that are mentioned in Hakemulder (2000), that have shown significant effects of reading literature (Berg-Cross & Berg-Cross, 1978; Burt, 1972). In the first study, researchers adopted a qualitative research approach to question children, after reading them stories, to study changes in their social attitudes. The second study was based on a qualitative research method that is called ‘bibliotherapy’. In that study, the effect of group reading and discussion on adult inmates in two correctional institutions was discussed. Not as important as the previous, but certainly worth mentioning, is that the other studies (not reliable ones, or not causing any effects) that are discussed in Hakemulder (2000), were based on qualitative approaches that questioned students only. In the remaining category of studies on moral development, none of the studies showed that the mere exposure to literary narratives leads to significant changes. 3.3 In-Depth Interviewing The most efficient way to obtain data for this study is in my opinion in-depth interviewing. Bryman (2008) has written a practical handbook for social research methods, which was taken into account for the methodological part of this thesis. I have chosen this work, because chapter 18 is specifically about how to conduct a face-to-face interview. I focus on this chapter, because it provides an overview of all the different approaches that can be used for in-depth interviewing, and the pros and cons of these approaches. In-depth interviewing enables me to formulate follow-up questions that are related to previously given answers. In this way, underlying motivations, thoughts and ideas can be revealed and rich, detailed information can be obtained. Unlike survey researchers, I can observe body language and facial expressions during the in-depth interviewing. This can help me to formulate the right follow-up questions.


52

I have designed an interview guide in advance, because I have a specified set of questions that I wish to pose on my respondents (Appendix A, Table 1). Bryman (2008) would say that designing a structure for an interview is typical for a quantitative approach. However, I do have a great interest in the interviewee’s point of view, and I do wish to give insight into what the interviewee sees as relevant. Also, I am not bound to the guide I make, which means I can vary the order and even the wording of questions. Finally, I do wish to obtain “rich, detailed answers” and those are all typical features of a qualitative interview (Bryman, 2008, p. 437). Besides that, participatory observation research showed that it is necessary to pose specific questions to stimulate people to talk about ethical issues. The interview guide I have designed is semi-structured. I had developed a list of questions on fairly specific topics that needed to be covered, but the interviewee did have a great deal of leeway in how to reply. The idea of an interview guide is much less specific than the notion of a structured interview schedule. In fact, the main purpose of an interview guide is to have all the topics that need to be covered written down. The interviewee can take as long as he or she likes to give an answer. The questions that were included in the interview guide were mostly open ended questions. Questions that would stimulate the interviewee to start a conversation or discussion such as ‘Could you say something more about that?’, ‘Why do you say that?’ or ‘Why do you think so?’ were included. Also, questions such as ‘What were you thinking when you read this?’, or ‘What went through your mind when you understood the situation?’ were posed to find out more about what goes through the reader’s mind during the reading process. Follow-up questions were posed that were related to previous answers of the interviewee to talk more in-depth about specific topics.


53

The hardest part was to think of questions about the textual element, that was in the fragment, without giving away the purpose of the interview. The use of specific questions helped me to discuss textual elements more in depth. For example, ‘Can you understand what is going on in the character’s head?’, ‘Why did the character act like that?’ and ‘What do you feel when you think of that character?’. Finally, if the interviewee was wandering off too far, questions that are concerned with the structure of the interview led the interviewee back to the topic of the question. Now that the types of questions are discussed, I will move on to the structure of the in-depth interview in the next section. 3.3.1The Structure of the In-Depth Interview In the practicable interview guide (Appendix B, Table 2) I have included a technique that can be useful to elicit information from interviewees. The technique I am referring to, is the vignette technique; a technique which is used to question respondents about sensitive issues, which they do not have specific ideas or clear opinions about. Finch (1987) explains the use of the vignette technique in survey research, but I considered this technique to be suitable for face-to-face interviews too. According to Finch (1987), the vignette technique is considered to be an appropriate method for the study of normative material. Vignettes are short stories about hypothetical characters in specified circumstances, to whose situation the interviewee is invited to respond (Finch, 1987, p. 105). Vignettes move further away again from a direct and abstract approach, and allow for features of the context to be specified, so that the respondent is invited to make statements about a set of circumstances (Barter & Renold, 1999, par. 1). Also, Bryman (2008) writes: “using an image may help to provide both parties to the interview with a meaningful context for a discussion.” (p. 448). This is in line with the outcome of the participatory


54

observation research. There, it was also mentioned that being able to look at fragments of the novel would make it easier to discuss it. The vignette technique can be used in various ways. The common element is the hypothetical situation; this may be short and simple or longer and complex. Stories need to avoid depicting eccentric characters and disastrous events, and should instead reflect ‘mundane’ occurrences (Finch 1987; Hughes 1998), although Barter and Renold (1999) also states that in some circumstances it can be advantageous to incorporate some “unusual occurrences” into the story line (par. 5). Indeed, Hazel (1995) argues that “the more inappropriate or controversial the behavior featured in the vignette, the more confident participants will feel about offering a response” (p. 2). In this study I did not make up a hypothetical situation, however I have used existing literary works and fragments of those works. Three reading materials were selected out of twenty-five possible materials. All twenty-five possible choices were literary works, written by respected writers of literature, which have been canonized by literary criticism. The literariness of a work was not the only criterion for a work to be chosen. Also, the story had to present wringing situations to the reader, which could potentially stimulate the reader to think about what is going on. I have chosen three literary works as reading materials for my respondents that are, according to my perception, presenting ethical issues, or controversial behavior to the reader. I will describe the three reading materials in short, and explain why I feel that the topics are wringing and could lead to discussions and conversations about ethical and moral issues. The first reading material that was chosen was part of Anna Karenina, written by Lev Tolstoy (1877). The respondents read five chapters of the first part of the book. In those five chapters one of the male characters got caught cheating on his wife. In the story, the emotions,


55

thoughts and feelings of the wife, husband, and children are described. The narrator provides the reader with a lot of information about the characters’ feelings and this might potentially lead to reader to think about the consequences of cheating. The second choice was the short story De Straat van de Hond, written by Ben Borgart (1977). This short story is about a young man who kidnaps a dog and locks him up for several days, because the dog attacks him every day. He wants to teach the dog a lesson. This character’s behavior may lead the reader to think about situations in which stealing could, or could not, be tolerated. The third choice was the novel Dr. Klondyke, written by W.F. Hermans (1946). This story is about a young man who pretends he is a doctor, and then practices his methods on a real patient. The young man had convinced a real doctor to let him treat the patient. There were several characters in the story who knew that he was practicing without a license. Pretending he is a doctor, the young man visits the ill girl frequently. At first, the patient seems to get better. However, in the end the patient dies. This may lead the reader to think about situations in which lying, or deceiving could, or could not, work out well. Of course, there are a lot of things happening in the reading materials, besides the above events, that could be seen as ethical issues or controversial behavior. Nevertheless, I am not interested in investigating what I see as controversial behavior, so it is up to my participants to notice behavior that leads them to reflecting upon their own norms and values. The stories were chosen because there are three different topics: cheating, lying and stealing. These topics might lead the interviewees to reflect upon what they think is wrong and right behavior in the context of these topics. The idea was to have my respondents read all the reading materials in advance of the interview, so that they were under no time pressure during the interview. Also, they were able


56

to process the story and take time to think about what they had read. I took this precaution so there would be no confusions, or surprises, because the participants already knew what we would be discussing. A short story is in my opinion in itself a hypothetical situation with hypothetical characters, so it is a suitable substitute for a vignette. The three reading materials were the base vignettes. To study the effects of the implied author, a base vignette was used, because the implied author is not visible, but present while reading the story. To get a closer look at a textual element, focused vignettes were retrieved from the base vignette. The vignettes were short or long, depending on the textual element that needed to be covered. I have made an analysis of the three reading materials based on the textual elements that were discussed in the previous chapter. The vignettes I have selected are, according to my analysis, representing those textual elements. The vignettes consisted of parts of the reading materials that were not manipulated whatsoever. Also, if the reading materials allowed for it, the chosen parts contained behavior that at least raises questions or could be seen as inappropriate or controversial. So, I created vignettes of which the topic clearly was cheating, lying or stealing. For example, a paradox was presented to the interviewees: “If you do not get caught, then you are not a thief”. I asked the interviewees what their thoughts were on this matter. Obviously, not all the vignettes presented events or behavior that raised questions, but all of the vignettes were related to one of the six discussed textual elements. In these cases, it was up to the interviewee to reflect on the behavior or events related to those vignettes. For example, I showed them a small part of the story (a conversation or an event) and asked them what was going on and how this could be interpreted. After presenting the vignette, I have elicited information from my interviewees through a preconceived list of open-ended questions (Appendix A). Those questions were


57

illustrated by vignettes that were derived from the three literary reading materials. This resulted in a practicable interview guide that included all the questions and vignettes (Appendix B). The base vignettes and focused vignettes are italicized to create a clear overview in the table. The practicable interview guide, including the vignettes and suitable questions for these vignettes, was written in Dutch, since the respondents were Dutch. To reproduce this study, the Dutch version of the interview guide can be used, or, a similar interview guide in another language can be designed using fragments of literature written in that language as vignettes. One of the limitations Hakemulder (2000) found when he discussed self-report studies was that “respondents may be sincere in their self-observations, but their personal reconstruction of their past experiences and the formative effect of these on their character may not always be reliable and is scarcely verifiable” (p. 31). I wish to argue that this weakness was reduced in this thesis by implementing the vignette technique in the interview design. The key was to draw the subject’s past experience, in this case the reading experience, to the present, to make him remember and reconstruct his thoughts in a more reliable way. To accomplish this, relevant fragments from the story, which the interviewees had already read in the context of the whole story, were presented to them to refresh their minds. To examine the usefulness of the interview design that included the vignette technique, I ran a pilot interview. 3.4 Online focus group After designing an interview guide, running a pilot and conducting the in-depth interviews, I designed a format for a group discussion on WordPress.com (Appendix C, Figure 1-4). Interpretations which were derived from the interviews were posted on the blog in order to provoke discussions. One of the reasons I have included an online group discussion in this


58

study is that I wanted my respondents to have the possibility to share their reading experiences. In my opinion, this will help to obtain more useful research results besides the results of the in-depth interviews. By exchanging and discussing each other’s interpretations, the respondents may become aware of multiple perspectives on a literary text. This is in line with the statements of the people that I had spoken to during the participatory observation research in my local library. Social interaction, especially with peers, may also contribute to readers’ reading engagement, more than when an individual processing of a literary text is required (Janssen, Braaksma & Couzijn, 2009). In other studies it is argued that increased reading engagement in turn may lead to higher levels of response and a deeper understanding of the text (Applebee, Langer, Nystrand & Gamoran, 2003; Eeds & Wells, 1989; Nystrand, 2006, as cited in Janssen, et al., 2009). Talking to others about the story is part of processing the story. An online focus group is a lot different from in-depth interviewing, and my goal is to benefit from that. As a researcher, it was possible that I unconsciously had an influence on the interviewee. Also, I was the only one who could stimulate the interviewee to start a conversation or discussion. These two disadvantages of in-depth interviewing were compensated by the online group discussion. In practice people do not form their opinions or perception in isolation, but when they interact with others. We do often know what we think of a topic after hearing someone else’s opinion, while we might find it hard to formulate our own opinions in an interview with a neutral researcher. I have taken this into account by asking my interviewees to take part in an online group discussion after the interview was conducted. Later on, I will argue if an online group discussion leads to a deeper understanding of the text or not. The online posts will be coded and interesting insights will be treated in separate paragraphs in the results section. In the next section, I will discuss the type of respondents I have asked to take part in this research.


59

3.5 Participants Not every reader formulates questions during the reading process. Little children, students and adult inmates of correctional institutions, who were respondents in earlier discussed studies, are not exactly experienced readers of literature. Studies on the reading behavior of experienced readers and inexperienced readers (of literature) show that particularly the experienced readers read in a more open, active way (Andringa, 1995; Earthman, 1992). According to these two studies, inexperienced readers generally read in a more closed, passive way. Those readers do not ask many questions during the reading process. If they actually do detect any problems, they do not attempt to solve them at all (Andringa, 1995; Earthman, 1992). Adult literature contains textual features such as changes of perspective, complex characters and open ends, and children and undergraduate students do not have enough experience with these complex elements. Those textual features of literature make it harder for those inexperienced readers to read and interpret the text (Janssen & Braaksma, 2006, p. 51). Therefore, it seemed wise to focus on experienced adult readers of literature, since I did not wish to make it too hard for my respondents to be part of this study. This study is about describing the respondents’ reading experiences; describing which effects the literary texts have on the readers. I wish to point out that this research method required a lot of thinking of my respondents. Although my respondents were selected on their experience in reading literature, I did not expect them to analyze literary features at this level on daily base. Therefore, I thought it was wise to use the vignettes to illustrate some the questions. For example, if the respondent could not think of repetition, I showed him a vignette that contained repetition.


60

3.6 Taking into account In this thesis I try to distinguish myself from other researchers by explicitly using literary works in my research. When I chose to design an online focus group and to interview people, I had to take in account one of the hardest conditions of this research. It was of great importance I made sure that my respondents did not rush from the narrative world that the text provides, into their own world. Culler (2002) calls this rapid movement “the unseemly rush from words to world” (p. 151). This movement should be avoided because of “a desire to avoid premature foreclosure, to allow the text to differentiate itself from ordinary language, to grant maximum scope to the play of formal features and of semantic uncertainties” (Culler 2002, p. 187). My respondents should be ‘in the story’ as long as possible, so that the text has enough space to fully play its game with meaning, design and construction. By rushing from the world of the narrative, into their own world, respondents could ignore meanings that are embedded in the structure of the text, in favor of more or less accidental personal meanings. When I want to say something meaningful about reading literature, the narrative world of the text is of greater importance than the world of the respondent. Culler (2002) states that it is most important for the respondent to ‘stay in the story’ as long as possible (as cited in Van Der Pol, 2010, p. 212). ‘As long as possible’ raises the question when it does become sufficient to travel from words to world. Even though Culler (2002) does not explicitly provide an answer to this question, it becomes clear that, according to him, there is no actual movement that is indeed sufficient (p. 187). Cutting the connection between the world of the narrative and the world of the respondent, however, is not an option (Van Der Pol, 2010, p. 213). It is useful to analyze these movements in the context of this thesis, because the topic is ethical reflection and moral awareness. Talking about ethical and moral matters that are in


61

the world of the narrative to understand the interaction between a reader and a text is sufficient, but if the respondent relates the ethical or moral matter to his own world it can be sufficient too, because it is probably the narrative of the literary work that causes this effect. A narrative is not a reflection of the world; it creates an own world, and that particular world uses the conventions and rules of the literary system (Van Der Pol, 2010, p. 210). I wanted to prevent that my respondents rushed into their own world immediately, because in that way they would ignore the literary system and the literariness of a work. On the other hand, I did want my respondents to reflect on their own world too, because I want to say something meaningful about whether the text causes (pre-) ethical and moral effects (i.e. moral awareness, as said in chapter 2), or not. Researchers who are concerned that the use of an interview guide will not allow genuine access to the world views of their participants are likely to favor an unstructured interview (Bryman, 2008, p.439). However, I am mainly interested in the specific effects of textual elements, and besides that, I am interested in the world view of the reader. I had a very clear focus and thus it was likely that my interviews were semi-structured, so that the more specific issues would definitely be discussed. The hardest part of obtaining data was to carefully balance out these two discussed aspects in the interview guide and online focus group discussions. I chose a semi-structured design for both the interview and online group discussion, so that both the effects of the textual elements and the world view of the reader would be discussed. 3.7 Methodological At the end of the introduction, the fourth research question was posed to point out the methodological relevance of this thesis. The vignette technique is used in various types of research and is comparable to various types of other methods. The goal of this thesis is to show the potential of the vignette technique, when it comes to investigating the effects of literature on readers. To my knowledge, no researcher has ever used literary works, or


62

fragments of those works as vignettes. Most of the time, the vignette technique is used in survey research. Researchers make a list of fifty sentences that contain an imaginary situation. The questions can be answered with ‘yes’ or ‘no’. For example: A passenger gets robbed on the street. Would you interfere, yes or no? My method requires a lot more effort of the respondents, for the vignettes are much longer and harder to understand. From a methodological point of view this research is relevant, because it puts a new research method at display. 3.7.1 Validity When it comes to criteria for validity, I refer to “trustworthiness of the research based on credibility of findings” (e.g. respondent validation) and the “extent to which the research process can be audited by outsiders” (transparency) (Bryman, 2004, p. 276). According to Bryman (2008), validity refers to the integrity of the conclusions that have been obtained in a particular research. There are different types of validity: (a) measurement validity or construct validity; (b) internal validity; (c) external validity; (d) ecological validity. When it comes to construct validity, the research method, or measurement, is used to investigate viewpoints that are derived from several theories. Internal validity is about causality. Bryman (2008) says the following: “Internal validity has to do with the question of whether a causal relationship conclusion that incorporates a between two or more variables holds water.” (p. 41). In this study it is suggested that the textual elements of a literary work cause emotional, pre-ethical, ethical and moral effects on the reader. Internal validity is concerned with the assurance that the textual elements of literary works are indeed responsible for the appointed effects and not something else that is producing an apparent causal relationship. External validity is about the generalization of the results and conclusions. Finally, the ecological validity is concerned with the naturalness of the obtained results. I have paid a lot of attention to the reliability and validity of this study. To claim a degree of validity the following was taken into account:


63

First of all, I focused on the reproducibility of this study. Therefore, the procedure and the resources are explicitly described. There was a focus on the effect of ‘setting’: the same setting was chosen for each faceto-face in-depth interview. The respondent was at his or her home alone, and the interviews were conducted and recorded in the living room. The setting during the interviews was informal to comfort the interviewee, who knew the interview was recorded. Also, rules for the online group discussions were introduced on the blog, to create a nice setting for online discussions. There was no time pressure for the respondents, not during the in-depth interviews and not during the online group discussions. The respondents had twenty-one days to discuss three interpretations. In the discussion section I will discuss to what extent this thesis is based on a valid research method. In the next section, the procedure of this research is described, so that other researchers are able to reproduce this research. 3.8 Procedure Seven respondents were selected, who were prepared to read two short stories and one part of the work Anna Karenina. I selected the respondents based on what they normally read, and how often they read. In general, I chose enthusiastic and experienced readers of literature. Respondents were recruited through asking them in person. When I asked my respondents to cooperate, they were informed I wanted to interview them, and let them be part of an online group discussion. After they gave their consent, an introduction email (Appendix D, Figure 5) was sent. In this email their anonymity was guaranteed and the procedure of the research was explained. It was made clear what was expected of the respondents. They were told that we were going to discuss three different stories. I have deliberately left out as much information as possible about the purpose of the study. In a following email (Appendix D, Figure 6) they


64

were asked to read the first five parts of the first book of Anna Karenina on GoogleBooks.com. In the meantime two other texts were sent hardcopy to their home addresses by mail. The respondents were asked to contact me once they had read all three texts. I ran a pilot interview with the first participant that contacted me. After the pilot interview it became clear that the interview would take between two to three hours. The remaining respondents were informed about the length of the interview and one of them dropped out. The pilot went smooth and I had already collected a lot of useful data. Minimal changes were carried out in the interview guide. For example, follow-up questions that proved to be useful in the pilot were written down for the next interview. After that, individual appointments were made at the homes of the remaining respondents to conduct the in-depth interviews. Before the interview took place, the procedure was explained once again. The respondents were assured that no wrong answers could be given and that their anonymity was guaranteed. They were told that we were going to discuss the stories in an informal way, so they should not feel uncomfortable. In the practicable interview guide, it was marked which questions belonged to which vignettes. The questions could refer to a base vignette, which consists of a whole reading material, or they could refer to a focused vignette, which was a specific fragment of a reading. Before the interview started, the vignettes were handed over to the interviewee on a separate sheet. The interviewees were told to look at a certain vignette before the questions were posed. For obvious reasons, the respondents received no other information than the vignettes during the interview. Also, to obtain useful results, I thought it to be best that the interviewees were not aware of the purpose of this study until after the online group discussions, because then, their answers would remain pure and natural. All six respondents were very devoted to


65

reading their stories and all the interviews, including the pilot interview, were useful. The average length of the interviews was between 120 minutes and 180 minutes. The interviews were recorded with a voice-recorder and transcribed on the same day, according to an instruction model that was handed out by dr. H. Tates and dr. E. Huls for the course Research Interview 2010-2011. I read the interviewees’ interpretations and I chose one notable interpretation per story and placed it online for the group discussion. The online group discussion took place on a blog I had designed at the website WordPress.com. The people who took part in the online group discussion were the same people who took part in the indepth interviews, thus the online focus group consisted of six people. Overall, time pressure was minimized, using a so-called asynchronous format. This way, the respondents could choose when and where they wanted to place their reaction on the blog I had created. The asynchronous nature of online posts allowed the users to take time to compose and edit their posts, and made them able to communicate at their own temporal convenience, without the requirement that message recipients were logged on. In my opinion, these asynchronous features, together with a text-only interface, allowed my users to manage their selfpresentation to a greater extent than synchronous communication. email Before the group discussion started, the procedure was explained to the respondents, using an instruction email (Appendix D, Figure 7). I had created an anonymous username and a password for each participant which was send to them in the instruction email. The blog was not visible to users who had not been invited by me. On the homepage of the blog I had placed the instructions, so that my respondents had easy access to dates and times. I also created a page where I placed the rules for discussion to make sure that no one would get annoyed or insulted by the other participants. Besides that, the participant could choose to receive an email from WordPress.com if another participant responded to one of their posts. It was possible to activate this option on each page. I had also created a recognizable username


66

for myself (suzanneaussems2011), so that I could interfere as a researcher and pose questions on the blog. To be able to approve my participants’ posts quickly, I installed the Word Press application on my smartphone. This application was linked directly to the blog. The group discussion started at nine o’clock in the morning on Monday, September 5, 2011 and ended at nine o’clock in the evening on Monday, September 26, 2011. In the first week new interpretations were posted on Monday, Wednesday and Friday at nine o’clock sharp in the morning. When the blog was closed, the participants received a thank-you-note with a small reading light as a token of my appreciation for their time and effort. 3.9 Processing the data After conducting the interviews and online group discussions, transcripts were made in a particular format so that uniformity was assured (Appendix E). Table 3 in appendix E is concerned with the meaning of the punctuation that is used in the transcripts. The format of the face-to-face interviews includes time, date, interviewer, interviewee, and setting in this particular order. In the tables 4-9 it was subsequently described who said what. All the statements were numbered. The same question and answer have the same number in every interview. The interviewer was marked by odd numbers and the interviewee was marked by even numbers. Any different follow-up questions were indicated with ‘a’ and ‘b’, so that the synchrony was maintained. Also, what was posted in the online group discussion, was formatted according to an instruction model that was handed out by dr. H. Tates and dr. E. Huls for the course Research Interview 2010-2011 (Appendix F, Table 10). Since the interviews were automatically structured per reading material, I have decided to adopt the same structure for the online focus group transcript. For the online focus group I had created three different pages for the three different reading materials. Per page it was chronologically transcribed who posted what message. Indentations were used in the transcript, to show a


67

thread of responses. This way, it became clear if the participants responded to a particular post of other participants, or if they just responded to the interpretation of the reading material that was posted online by me. After the transcripts were formatted and finished, all of them were individually coded under the supervision of two independent researchers. Next, the codes were enlisted per interviewee, which resulted into table 11 (Appendix G). In the table, all statements of the interviewees were included. This table enabled me to compare the interviewees’ answers, because it gives a clear overview of the answers each interviewee gave per question. Also, the table gave a clear overview of follow-up questions, which were indicated with “a” and “b”. The answers were sorted per textual element and per story. At some points, the structure of the interviews deviated from the structure of the interview guide. Thus, per question and answer combination that showed any effects it was checked again to which category of textual elements it belonged. This procedure was repeated for the transcript of the online group discussion. My dataset exists of over 1200 statements, and over 30 posts in the online group discussion, and the tables enabled me to track down interesting fragments in the interview easily, using the numbers and codes. The horizontal table in appendix G functioned as an index of the statements of the interviewees. It made it easy for me to see which interviewee answered what and where the interviewees’ answers differed from each other. I read the interviews over and over again, looking for interesting data to analyze in the context of emotional, (pre-) ethical and moral effects. When I had found interesting statements in one interview, the numbers and the codes in the table made it easy for me to see what other interviewees answered. The numbers of the statements were written down and looked up in the transcripts for analysis. Possible emotional, (pre-) ethical and moral effects were coded several times over a period of two weeks, with the help of one objective researcher. Using an


68

Excell Spread sheet on Google docs made cooperating convenient. This spread sheet can be accessed by request, for it was not included in the appendix, because tables were designed that give a clear overview of the results. The quantitative results were put in table 12 (Appendix H). The next step was an interpretive one. The interpreting and translating of the interviewees’ statements was done executed with the help of one objective researcher. We had encoded effects, and after that, we had to translate all the statements that contained effects into concrete norms and values, which resulted into the tables 13-17 (Appendix I). In those tables all the references to the statements in the interviews are included. I call this an interpretive step, because sometimes the interviewees stayed really close to the world of the literary narrative, still there was an effect visible that reflected their own norms or values, it just needed to be translated to a more abstract level. For example, if an interviewee states that a situation appears to be completely ridiculous to him, for he cannot get his head around the fact that Stipan openly loves his daughter more than his son, then the norm is that parents should love their children equally. In the tables 18-21, the totals of the norms, values and emotions that were encoded throughout the interviews were categorized (Appendix J). The most promising results that came out of the analysis are presented in the next chapter.


69

4.0 Results Preliminary During the interviews my participants reflected a lot on norms and values that were presented by the behavior of the characters and the statements of the narrator(s) in the reading material. Sometimes their own norms and values were reflected in their statements about certain behavior, and at some points they would even share their own experiences or tell me what they would do when they would find themselves in a similar situation. This resulted into very interesting discussions and conversations that to not only reflect my respondents’ norms and values, but also how they read and process a literary text. In the next sections I will illustrate my quantitative results with a few examples per reading material that revealed information about the reading process and norms and values of the respondents. 4.1 Sample In this research a focused sample of six participants was used. Three of them were male participants and three of them were female participants. The average age of the participants was thirty-two. All the participants were Dutch and lived in the province of North-Brabant in the Netherlands. They took part in both an individual in-depth interview and online group discussions. The results of both the in-depth interviews and online group discussions will be described per reading material. Since the numbering of the questions and answers is the same for each interviewees’ transcript, the statements I am referring to will be indicated with one number, preceded by an “I”, which stands for interview. When I refer to the posts of the online group discussions I will also indicate the number of the post, preceded by a “G”, which stands for group discussions. When I refer to a particular statement of one interviewee, I will use the number of the statement, preceded by the abbreviation that was used in the transcript. In this results section I use rough translations from Dutch to English to indicate what my


70

interviewees said, but one can look up the statements in the Appendix, which is separately attached to this thesis. 4.2 Anna Karenina In the first reading material, a wealthy man named Stipan has been cheating on his wife Darja and his two children with the governess (PTD4, MKL4). In the parts that my interviewees had to read there were long contemplations of the characters about the situation. The wife is torn apart by mixed feelings about her marriage (CDB4, MKL4); should she fight for the marriage or leave Stipan (PTD4)? Stipan thinks he can get away with it, because he does not believe he is the one to blame (PTD44). Taking in consideration all the contemplations of Darja and Stipan, and the fact that they were married with children for nine years already, my interviewees started to reflect on this situation. 4.2.1 Pre-ethical effects During the interviews some of the interviewees criticized the behavior of the character Stipan. A lot of this criticism resulted into pre-ethical effects that discussed the consequences of certain behavior. For example, one of the interviewees state that Stipan is lazy and abuses his status, and that is why he gets in trouble in the first place (THG58). Also, two interviewees indicate that Stipan does not think about the consequences of his behavior (MKL68), and that he should have thought about the consequences before acting, because he does not realize he is in trouble until he is actually in trouble (THG74). Besides that, in some of the answers the general perception of Stipan’s behavior is reflected. It was stated that Stipan does not think about what is best for others (WDV76). Table 12 in appendix H shows all the quantitative results of the coded effects that came out of the analysis. In total, four different pre-ethical effects were found in the case of Anna Karenina (Appendix J, Table 18). All pre-ethical


71

effects that were coded in the part of the interviews, in which this first reading material was discussed, appeared to be caused by the complexity of the characters (Appendix I, Table 13). 4.2.2 Ethical effects (norms) Table 14 of appendix I shows that most of the ethical effects that showed reflecting on norms were caused by the complexity of the characters. In total 49 ethical effects occurred that caused my interviewees to reflect on their own norms (Appendix H, Table 12). The following results can be found in appendix J, table 19. Sixteen different categories of norms were created. The four norms that were encoded the most in the conversations about the first reading material were being faithful (16), stealing is wrong (8), to treat each other equally (6) and being honest (4). The numbers in between brackets show how many times the coding occurred. This structure will be apprehended in the entire results section. In general, these ethical effects occurred while discussing the complexity of the characters and to a lesser extent while discussing the reading perspective (Appendix I, Table 14). For example, while reflecting on the male character’s actions, one of the interviewees states that the fact that Stipan cheats on his wife is nobody’s fault but his (MKL74). She indicates that she does not understand why he ruins his life like this while he has a nice wife and two children (MKL74). Since the importance of being faithful was stressed in this statement, this was also the norm that was encoded. Several times the ethical effects were caused by reflecting on the level of fictionality, and in two particular cases when a paradox was discussed, and when irony was discussed in the category of rhetorical devices. At some point during the interviews my interviewees were presented with a vignette that contained a description of Stipan, the male character. The interviewees were asked what their thoughts were on the description (I107). They reflected upon the veracity of what was written and concluded that some of the statements were inconsistent with the rest of the story (I108). It was argued that the honesty of Stipan, as it was described, is inconsistent with his behavior and thoughts (THG108,


72

WDV108 and SBD108). He was in fact caught cheating on his wife and that makes him not an honest person (WDV108). The norm that is reflected in these ethical effects is being honest. My interviewees were reflecting on the level of fictionality within the narrative world, because they asked themselves what they believed to be true about the character based on what they had read. 4.2.3Ethical effects (values) Consequently, 12 ethical effects occurred that caused my interviewees to reflect on their values (Appendix H, Table 12). The results that follow can be found in appendix J, table 20. In total, eight different categories were created. The interviewees indicated that they value equality (3), equality/honesty (2), honesty (2), loyalty (1), use of common sense (1), stability (1), love (1) and happiness (1). Most of the effects were caused by the complexity of the characters (Appendix H, Table 15). Similar effects were caused by reflecting on fictionality and to a lesser extent by the reading perspective. These values are related to the norms that were derived from the answers of the interviewees (Appendix H, Table 15). For example, being honest is related to honesty, or truth, and treating each other equally is related to equality. When an interviewee reflected on a norm, often he or she reflected on the related value too. To illustrate this: one of the interviewees states that, as human beings, we should treat each other equally (WDV52-54). He thinks it is not fair that members of the elite are entitled to more privileges than other groups in society, by which he moves on to stressing the importance of the value equality (WDV56). 4.2.4 Moral effects In the parts of the interview where Anna Karenina was discussed, no moral effects were found (Appendix I, Table 16).


73

4.2.5 Emotional effects During the interviews the participants have often expressed themselves emotionally. In total, 20 emotional effects were found in the parts about Anna Karenina (Appendix H, Table 12). The results that follow can be found in appendix J, table 21. The emotions were categorized into ten different categories. My participants indicated that they felt empathy (6), sad (3), pity (3), regretful (2), compassion (1), empathic (1), light aversion (1), powerless (1), irritated (1) and anger (1). Emotional effects that occurred during the parts of the interviews, in which the first reading material was discussed, were mainly caused by the complexity of the characters and to a lesser extent by the plot (Appendix I, Table 17). For example, while discussing the actions of the character Stipan, THG states that he feels compassion for him, but on the other hand he also thinks he is a loser (THG76). 4.2.6 Online group discussion During the asynchronous discussion on WordPress.com, my respondents did not only reflect on similar norms and values, they also interpreted the norms and values of the characters and compared them to their own norms and values. During the online discussion I have placed an interpretation online of one of the participants, in which it is stated that Stipan does not love his wife Darja anymore. One of the participants responds to this interpretation by saying that she feels that Stipan should not try to save his marriage, because he feels sorry for his wife rather than he loves her (G2). She states that she does not think this is fair, but she understands why it happens (G2). She indicates that she accepts the fact that the story was written in another time, and that things were different back then (G2). In reply to this statement, one of the male participants argues that place also plays an important role when it comes to determining the norms and values of a society (G3). He remarks that a lot of Russians from that time period would attach more value to caring, stability and decency, than to the love a man and wife share (G3). In reply to this, another participant adds that in the


74

reading material, it seems that status is more important than feelings (G5). Interestingly enough, she suggests that there is a hierarchy in the system of norms and values. Next, she compares the norms and values of 19th century Russia, to the norms and values of modern society (G5). For her, acting according to your feelings is more important than social status (G5), which is stated to be true by other participants (G17). In her next statement it becomes clear that she would rather have someone to love and be poor, so she can be happy, than someone who is rich but does not love her (G7). Again, there appears to be some kind of hierarchy in the set of norms and values. Love becomes more important than social status and it is love that leads to happiness, not social status. In modern society, many people will believe that a marriage based on love makes you happier than a marriage based on decency (G12). As a remark, this participant suggests that the other participants must not underestimate the value of stability, for stability also leads to happiness (G12). In the discussion participant 4 notices that sometimes other values, besides love, are important to decide to stay married (G8). These values can be long build trust, task division within the family, the prospect of growing old lonely, and what is best for the children (G8). According to him, the characters in the story value honor and today people tend to value other things (G8). Nowadays, getting divorced is much more accepted, and one of the participants thinks that the Stipan would have chosen a divorce if he lived today (G10). In one of the posts, one male participant states that he thinks that Tolstoy wants to show the reader that the norms and values of the time were not right (G8). During the online group discussions the respondents shifted back and forth from the world of the literary narrative, to their own worlds. In the particular case of Anna Karenina, they even try to describe the norms and values of Russia in the 19 th century. They use the norms and values that were presented to them by the story, to reflect upon their own norms and values and the norms and values of Russians that lived a few centuries ago. This rapid


75

movement from the narrative world to their own world and to their image of Russian society of a few centuries ago is what Culler (2002) would call the unseemly rush from words to worlds. 4.3De Straat van de Hond In the second reading material, the neighborhood of a man named Cuzzi was described (THG150, PTD150). Whenever he leaves his house and walks through the street he lives in, a dog awaits him and bites him in the ankles (CDB150). The dog owner does not do a thing about it (WDV150). The man decides to kidnap the dog and keeps him in the attack for several days (MKL150). While he is held hostage, the dog is domesticated and turns out to be a friendly dog (THG150). Still, Cuzzi is arrested for kidnapping the dog (SBD150). Since the dog seems so friendly at the police station, nobody believes that he wanted to teach the dog a lesson (THG150). 4.3.1 Pre-ethical effects In total, two pre-ethical effects were found in the interviewees’ statements (Appendix H, Table 12). Those effects occurred when two of the interviewees were thinking aloud about the presence of two women in the second reading material. Those two women were neighbors of the character Cuzzi and they are having a conversation on the corner of the street every time Cuzzi leaves his house (MKL150). As it was stated in the story, one of them was the owner of the dog. The interviewees say that if the neighbors were not standing there, Cuzzi had already done something to the dog that bit him every day (SBD252, CDB254). On top of that, one of them argues that the presence of the neighbors is the reason the story goes as it goes (SBD252). For the reason that these statements are predictions and explanations of the consequences of certain behavior, they were encoded as pre-ethical effects. These pre-ethical effects were caused by repetition, which is one of the rhetorical devices, and by the complexity of the characters (Appendix I, Table 13).


76

4.3.2 Ethical effects (norms) In the second part of the interviews, 34 norms were encoded in total (Appendix H, Table 12). The results that follow can be found in appendix J, table 19. In total, twelve different norms were encoded. Norms that were found were stealing is wrong (8), being honest (8), be honest/treat each other equally/be concerned with people/act professional (7), social control is a good thing (4), taking responsibility/one should consider the fact that there are also other human beings (3), and an eye for an eye (2). All the ethical effects that made the interviewees reflect on their norms were caused by the complexity of the characters, except for one case in which reflecting on the level of fictionality caused one interviewee to reflect on his norms (Appendix I, 14). In the interview, SBD indicates that he trusts the male character Cuzzi (SBD246). The next question that was posed was why he trusts him. He answers by stating that nothing in the story makes him seem untrustworthy, except the fact that he steels a dog (SBD248). The participant reflects on the veracity of the story here. This was encoded as an ethical effect, because it is stated that stealing is not a good thing and makes you seem untrustworthy. 4.3.3 Ethical effects (values) To a lesser extent than in the conversations about the first reading material, my interviewees reflected on values while discussing the second reading material. Only two different values were encoded (Appendix H, Table 12). Through the complexity of the characters, my interviewees reflected on values such as justice and vigilantism (Appendix J, Table 20). The latter is strongly related to the norm an eye for an eye, which was mentioned earlier. Let me show this by giving an example. During the interviews my interviewees were presented with a vignette that presented a character’s thoughts (I155). In the fragment the character states that he would have kicked the dog if he had the chance. The interviewees were asked what they were thinking when they first read this. One of the interviewees responds to this by saying


77

that completely agrees with the character’s reasoning and that he himself would also have kicked the dog when he had the chance (SBD156). Several follow-up questions led to a concluding question about the topic. The interviewee was asked if he thought the character’s actions to be right or wrong (SBD193). He responds by saying that his actions are justified and that he would teach the dog a lesson too (SBD194). With this example, I want to show how talking about certain norms can lead to discussing certain values too. It was in this particular interview that the norm an eye for an eye was mentioned, and talking more in-depth about the topic resulted into discussing the value justice. 4.3.4 Moral effects In the parts of the interviews in which De Straat van de Hond was discussed, no moral effects were found (Appendix I, Table 16). 4.3.5 Emotional effects In total, 4 different emotional effects were found in the parts of the interviews about De Straat van de Hond (Appendix H, Table 12). The results that follow can be found in appendix J, table 21. My participants indicated that they felt empathy (1), empathic (1), compassion (1) and sad (1) (Appendix J, Table 21). In three cases these emotions were evoked by the character Cuzzi and in one case by the dog Lupus. One of the interviewees states that he feels compassionate about the dog and he would like to take good care of him (THG222). The emotions were mainly evoked by the complexity of the characters and to a lesser extent by the plot (Appendix I, Table 17). Something else I noticed was that the short story De Straat van de Hond has confused some of the interviewees. During the interview, THG was asked if the character Cuzzi deserved to be arrested based on the fact that he kidnapped a dog. He states that his feeling says that he did not deserve to be arrested, but on the other hand, he stole a dog (THG168). In


78

the same way, he explains the need of separating the facts from his emotions on this matter. He feels empathy for the character, which makes him quite tolerant towards the character’s behavior, but the facts that are presented in the story tell him to judge differently, which he finds quite confusing (THG168). He chooses to go with the facts and states that the character knew what he was doing and therefore he does deserve to be arrested, because what he did was wrong (THG168). 4.3.6 Online group discussion A similar statement was found in the online group discussion on the interpretation of De Straat van de Hond, but then explained by another participant. In G23 participant number 4 argues that he did not know what to do with the story when he first read it. The participant states that processing the story gets confusing, because as a reader, you often feel empathy for the characters (G23). As a result, he suggests in the online discussion that by looking at the facts in the story, without allowing your emotions to play their part, it is possible to perceive the character’s actions from another perspective. Participant 5, who also did not know what to do with the story when she first read it, has taken on this perspective and read the story again. She indicated that this time, reading the story was more worthwhile (G24). The posts were very helpful in gaining more insight in emotional effects, but no pre-ethical, ethical or moral effects were encoded. 4.4 Dr. Klondyke In the interviews, my interviewees state that a young man who goes by the name Floris Klondyke pretends to be a doctor and treats a real patient (I282). The patient was an old acquaintance of Floris, possibly his ex-girlfriend (WDV228). Her name was Lilly, a girl who was paralyzed (CDB282). He deceives Lily by telling her that he is a real doctor (SBD282). Although he is not a real doctor, Floris visits her frequently and puts a lot of effort in trying to


79

cure her (MKL282). His treatments seem to work and he tells Lily that she might be able to walk again soon (THG282). Unfortunately, she gets worse, and in the end she dies (PTD228). 4.4.1 Pre-ethical effects Only one pre-ethical effect was found in the parts of the interviews in which Dr. Klondyke was discussed (Appendix H, Table 12). This pre-ethical effect occurred when one of the interviewees noticed that Floris Klondyke was not thinking over the consequences of his deceiving behavior (THG392). This pre-ethical effect was caused by the level of fictionality (Appendix I, Table 13). THG reflects on the veracity of the reading material and concludes that he does not trust the main character Floris, because this character has forced himself into a situation where he has to keep telling lies (THG390). He believes this main character is not aware of the consequences of his lies and how they may affect the female character Lilly (THG392). 4.4.2 Ethical effects (norms) In the interviews, 49 ethical effects were coded concerning the norms of the interviewees (Appendix H, Table 12). The results that follow can be found in appendix J, table 19. Twelve different norms were mentioned by the interviewees. The five norms that were mentioned the most will be described here. The answers the interviewees gave indicated that they believe that a doctor should not have a personal relationship with a patient (10). They do believe that a doctor should be very concerned with the patient, though in a professional way (8). In line with the previous norm they think helping others is a good thing (7). While discussing the complexity of the characters, the interviewees stated that they thought it to be inappropriate to make statements about something you lack knowledge of (9). Also, the interviewees agreed that a doctor cannot convey a patient to someone who has no medical degree (5). Almost all the norms that were encoded in the part of the interviews, in which the second reading material was discussed, were caused by the complexity of the characters


80

(Appendix I, Table 14). In two cases the effects were caused by a paradox and in one case by a rhetorical question (Appendix I, Table 14). In I421 a paradox was presented to the interviewees that contained a statement of one of the characters, who is a real doctor in the story. He says that the strange thing about being a doctor is that one has to study for many years and in the end does not need to know a thing, because a patient’s illness is a sign of genetic low resistance, and, because of that, one can never cure him. One of the interviewees responds to this by saying that this is wrong; as a doctor you should always want the best for your patients (MKL422b). Another interviewee states that as a doctor you should not be able to feel this way, and it is very inappropriate to say this out loud (SBD422). He adds that doctors are there to cure people, not to do just anything that comes to their mind (SBD422). 4.4.3Ethical effects (values) In the parts of the interviews about the third reading material, 6 values were coded (Appendix H, Table 14). The results that follow can be found in appendix J, table 20.Those values were placed into six different categories that showed some overlap. The reading materials made the interviewees reflect on values such as commitment/integrity (1), humaneness (1), humaneness/commitment (1), altruism (1), commitment (1) and love (1). These values are, indeed, strongly related to the discussed norms. Most of the norms had to do with integrity issues that are recognized by the interviewees (CDB430, MKL430, SBD430 and WDV430). Values that were derived from the answers in the interviews were primarily caused by the complexity of the characters, and in one case by a paradox (Appendix I, Table 14). For example, one of the interviewees shares his opinion on the character Floris Klondyke. In his opinion Floris is kind hearted, and he values the fact that he is committed to helping others (WDV344).


81

4.4.4 Moral effects In the parts of the interviews in which Dr. Klondyke was discussed, no moral effects were found (Appendix I, Table 16). 4.4.5 Emotional effects In total, 6 emotional effects were encoded in the parts about the third reading material (Appendix H, Table 12). The results that follow can be found in appendix J, table 21. The interviewees indicated that they felt sad (1), regretful (1), sadness (1), depression (1), empathy (1), pity (1) and sympathy (1). The emotional effects were caused equally by the plot and the complexity of the characters (Appendix I, Table 17). For example, in the beginning of the conversation, one of the interviewees was asked what event came to mind when he thought of the story. He indicated that it was not so much one of the events that came to mind, but rather the feelings that he felt while reading (THG286). He states that he felt sorry and depressed, for he regrets the fact that Floris has lost his lovely Lily due to her illness (THG286). This particular emotional effect was evoked by discussing the plot. 4.4.6 Online group discussion On the blog, an interesting discussion emerged that shows how my participants spontaneously started to share their perspectives on reading a text. One participant includes information in his posts about the author of the reading material, which is interesting, because the author has not been mentioned before by any of the participants. In G28 participant number 5 indicates that she feels that it is a good thing that the male character Floris was in Lily’s life a few months before she died (G28). She indicates that Floris made those last few months bearable and less miserable (G28). Participant number 4 responds to this post and asks participant number 5 what the message of the author would be in this context (G29). He specifically asks which values are at stake here, and if participant number 4 can explain this, for he likes to look at a story from different perspectives (G29). Participant number 4 replies by saying that


82

positivism is valued in the story (G30). Others can help you to approach life in a positive way and this positivism will bring you further in life (G30). In reply to this, participant 5 asks why W.F. Hermans, the author of Dr. Klondyke, would let Lily die if his message is that positivism will bring you further in life (G31). Interestingly enough, he answers his own question by interpreting the event according to what he knows about W.F. Hermans. According to him, W.F. Hermans is known for being cynical, and this leads him to thinking the direct opposite of what participant number 4 thinks, namely that all effort is in vain (G32). No consensus was reached about interpreting this reading material. 4.5Total of effects In the previous sections a lot of effects were described per reading material. In the graph below, those effects were summed up to provide a clear overview of which textual elements cause what type of effects. 120

100

80

Emotional effects 60

Pre-ethical effects Ethical effects (norm) Ethical effects (value)

40

Moral effects 20

0 Implied author

Reflecting Reading Complexity Rhetorical on perspective of the devices fictionality characters

Figure 2. Coded effects per literary textual element.

Plot


83

The graph shows that the implied author did not cause any effects. Also, it shows that moral effects did not occur at all. Clearly, the complexity of the characters has caused the most effects when compared to other textual elements. Especially, ethical effects that included the interviewees’ reflection on norms were mostly observed within this category. Also, reflecting on fictionality, the reading perspective and rhetorical devices caused the interviewees to reflect on their norms, but to a lesser extent. Ethical effects that made the interviewees reflect on their values were caused by the complexity of the characters, reflecting on fictionality, the reading perspective and to a lesser extent by rhetorical devices. Emotional effects occurred mostly when the complexity of the characters and the plot were discussed. Besides that, it was analyzed which emotions played their part during the reading process. The graph in figure 3 shows which emotions are evoked during the reading process, and which emotions occurred during the reading process of all three materials.

9 8

7 6 5

Dr. Klondyke

4

De Straat van de Hond

3

Anna Karenina

2 1

0

Figure 3. Coded emotions for all three reading materials.


84

The graph shows that only empathy presented itself as an emotional effect for all three reading materials. Empathy was also the emotion that was expressed most. Besides empathy, the interviewees mostly felt pity, sad, regretful, compassion and empathic while discussing two out of three reading materials. The rest of the emotions that occurred were found only once in the parts of the interviews on Anna Karenina and Dr. Klondyke. Finally, the graph shows that while discussing the first reading material, Anna Karenina, the interviewees expressed the most emotions.


85

5.0 Conclusion Preliminary In the introduction, four research questions were formulated. Two of those questions were about the possible effects that reading literature causes, and two of them questioned the methodology of this study. In this conclusion, I want to formulate answers to the first two questions that were concerned with the possible effects that literature causes. These questions were numbered as research question 1a and 1b. Final answers to those questions will be provided, and in the discussion I will talk more in-depth about the research methods that were questioned in research question 2a and 2b. 5. 1 Answering research question 1a The first research question that was presented in the introduction was: RQ1a: Does reading literature cause effects on the reader that are related to ethics and morality? The results showed that readers started to reflect on norms, values and the consequences of certain behavior. These reflections were indeed related to ethics and morality. All three reading materials caused emotional, pre-ethical and ethical effects on the reader. No moral effects were found in the interviews, or in the posts of the online group discussion. 5.2 Answering research question 1b The second research question that was presented in the introduction was: RQ1b: Which elements of the literary narrative have the potential to cause which effects on the reader?


86

From the results section it became clear that the complexity of the characters has the most potential to cause effects on the reader, especially emotional effects and ethical effects that involve reflecting on norms. The category of rhetorical devices has showed the most potential to cause pre-ethical effects (except for metaphors). The results show that the complexity of the characters and the plot have the most potential to cause emotional effects on the reader. The complexity of the characters showed to have the most potential for causing ethical effects that cause the reader to reflect on his own values, followed by reflecting on fictionality and the reading perspective. Hakemulder (2000) suggested in his dissertation that literature’s appeal to emotions is assumed to come from rhetoric, “the art of persuasion” (p. 18). This is inconsistent with the results that were found in the present study. Emotional effects were evoked only by the plot and the complexity of the characters. Rhetorical devices mainly caused the interviewees to think about the consequences of certain behavior, and to reflect on certain norms and values. Rhetorical devices such as metaphors did not cause any effects at all. Also, the implied author did not cause any effects. The metaphor and the implied author do not have the potential to cause emotional, pre-ethical, ethical or moral effects on the reader. In the discussion section I will reflect on why these two textual elements did not cause any effects. 5.3The system of norms and values During the online group discussions the participants had a greater leeway in formulating their answers than in the interviews. Each online discussion started off with an interpretation of one of the reading materials. There was less structure in the online group discussions than during the interviews and soon the participants were not only discussing what happened in the narrative world, but also what would happen in their own world, how they feel about certain matters, and what the norms and values of Russian people from the 19 th century looked like


87

(in the case of Anna Karenina). They moved rapidly from words to worlds, as Culler (2002) would say. In this case, this was not disturbing, for the participants had already spent hours on discussing and interpreting the story during the interviews. The results from the online group discussions point out that the participants feel that there is a certain hierarchy present within a set of norms and values. They indicated that love is more important than status, and above all happiness is most valued. Reading literature helps you to reflect on your norms and values, to think about certain situations, and to form a judgment about certain behavior. MKL states at the end of our interview that she feels that a doctor should always want to help his patients. She must have picked up this idea somewhere, and reading literature makes her aware of this norm again. Even though the text is showing her the exact opposite of the norm, she is able to explain her ideas on the matter, and that is what I call reflection. 5.4 Perceived contrast The results section showed that the first reading material caused the most effects on the readers. Through reading literature from another time and place, in this case 19 th century literature from Russia, my respondents tend to take into account the time period. They notice that back then and there, the norms and values were different. The reading material was written a long time ago in a different society and this makes the contrast between the norms and values in the reading material and the norms and values of the respondents even bigger. Consequently, they are able to define their own norms and values in a more precise way, because of the big contrast. I conclude that classic literature served its purpose well here. When there is a big contrast between the norms and values at display, this provokes the reader to think about his own norms and values. Old-fashioned literature shows more contrasting norms and values, which leads to greater moral awareness of the reader.


88

6.0 Discussion Preliminary As was mentioned in the previous section, research question 2a and 2b will be discussed in this section. Those research questions are: RQ2a: How can the effects that a literary text potentially causes on the reader, become visible in reading practice? RQ2b: Is using fragments of literary works as vignettes in a face-to-face in-depth interview, combined with online group discussions, a good methodological way to obtain valuable research results, when investigating the way in which reading literature potentially affects readers? 6.1 Answering research question 2a In this study, the effects of reading literature have been investigated through discussing six different textual elements of three reading materials. A research method that included in-depth interviews and online group discussions was carefully chosen, based on an explorative participatory observation research and earlier studies on the topic. The vignette technique was used to set up a semi-structured interview design for the in-depth interviews. This technique was considered to be useful, for the vignettes could enable the interviewees to focus on fragments of the story, which could help them remember what they were thinking when they read the story. The interviewees have shared comprehensive interpretations of the story with me, which did not only include their reflections on what happened in the story, but also reflections on their own norms and values. It was possible to derive interpretations from the interviews, which have been placed on WordPress.com, in order to start online group discussions. The online discussions were far less structured than the interviews, and this


89

caused the participants to rush from the narrative world into their own world, and in the case of the first reading material, to the world of Russia in the 19 th century as they imagined it to be. This is the reason that I considered it to be inappropriate to include the effects that were coded in the posts of the online discussions, in the graph that contained the total of effects. Since the participants rushed into other worlds than the narrative world, there is reason to believe that not all the effects were caused by the elements of the narrative. That is why I have described them separately in the results section. Nonetheless, the online discussions have proved to be useful too. 6.2 Answering research question 2b Using the vignette technique in semi-structured interviews has proved to be successful when one wants to investigate how literary textual elements affect the reader. The online group discussions provided me with new insights into why certain effects occur, and they led the participants to new interpretations. Combining in-depth interviews and online group discussions with a focused group of six participants provided me with good insights in the reading process, and also made effects that are related to ethics and morality visible in reading practice. It could be argued that a semi-structured in-depth interview and an online focus group are not the right methods to obtain natural results, because of the researcher’s interference. Advocates of this statement would say that posing questions triggers the interviewee to give a certain answer. I agree with this argument, however, I think it can also be advantageous to trigger the reader when questioning him. Besides that, I believe in the context of this thesis it was also necessary to pose questions, for I did not know beforehand to which textual elements the reader pays attention during the reading process. For example, when I questioned an interviewee about his opinion about the author of a reading material, he indicated more than


90

once that he was not interested in the author at all (SBD22), and that he never thinks about the author when he is reading (SBD172). One question that was posed to start a conversation about the implied author was: ‘What is your impression of the author, can you say something about him based on the story?’ (I121, I171, I311). Overall, my respondents indicated that they did not have a clear impression of the author (I22, I172, and I312). One of the interviewees states that it is not possible to get an impression of the author, based on the story alone (SBD312). Also, my respondents indicate that they do not think about the author at all when they read (PTD22, SBD172 and WDV172). If I had used an unstructured interview, they would never have started talking about the author for the simple reason that they are not interested in the author and they never think about him when reading. When there is no elicitation, it cannot be determined whether the interviewees include thinking about the author in their reading process, or not. The participants only discussed the possibility of the author trying to communicate a certain message during the group discussions, but then again, as was explained earlier, they travelled outside the narrative world in those discussions, which made it possible for them to reflect on this matter. This implies that the reading process takes place in the narrative world, and it suggests that the author is in their opinion not part of the narrative world. This is probably also why the implied author did not cause any effects at all. The author is not part of the narrative world according to the participants of this study, and therefore, they did not construct an entity such as the implied author during the reading process. 6.3 Reflecting on results No effects were caused by the rhetorical device metaphor. An explanation for this could be that the participants had a hard time interpreting the metaphors. Very specific questions in the interviews could not help to overcome this problem. During the online discussions it became


91

clear that some of the participants still did not know how to interpret some of the metaphors, and asked others for their opinion (G32). Also, not many effects were caused by the reading perspective. When I analyze the reading materials, it becomes clear that there are multiple narrators who are telling the story. For example, in the second reading material, there is one extradiegetic heterodiegetic allodiegetic narrator and one intradiegetic homodiegetic autodiegetic narrator. Meaning that there is one narrator who hovers above the story and tells the about someone else’s experiences as if he was a witness, and one narrator who is part of the story and tells a story about his own experiences in which he is the main character. Analyzing the reading perspective was a real burden for the interviewees, because it was at some points too complicated to determine who was narrating (THG170, SBD248b). As a result, the interviewees were more focused on finding out who was narrating, rather than on what was said. This might explain the fact that in this study the reading perspective caused fewer effects than, for example, the plot or the complexity of the characters. 6.4 Researcher’s interference In some occasions, my interference helped the interviewees to remember how the reflected on the text during the reading process. Especially, when it was asked if they noticed any inconsistencies (I105, I235 and I377) or repetition (I121, I249 and I393). Some of the interviewees would immediately start talking about all the odd things they noticed. This even led me to new insights about the reading materials. Other interpretations and perspectives stimulated me to adjust mine. This was also what happened during the online discussions. Interaction with peers during the online discussions made the participants aware of other interpretations than their own. They started sharing their point of views and this helped to make the reading experience of other participants more worthwhile. Repeatedly, the


92

interviewees mentioned that they never thought of approaching the text in the way other participants did, and when they took on that approach, the text became more meaningful. Something happened in this study. Emotional, pre-ethical and ethical effects were triggered in this study. The question is if they were triggered by the researcher’s interference, or purely by reading literature. This is the main issue for the (internal) validity of this research. Are the results valid? The issue of validity speaks to the “truthfulness” of the retrieved results. I think every participant got a great deal of leeway when it comes to discussing his or her personal reading experience. Without a doubt it can be stated that their opinion was reflected in the interviews and online discussions, for the norms and values that were discussed differed among the participants. In Appendix H there is a table included that contains all the numbers of the effects and that were encoded in the interviews (Appendix H). There are not only big differences in numbers between the reading materials, which indicates that different reading materials have different effects on readers, but there are also big differences between the individuals who took part in the interviews. Meaning that it also differs on a personal level in what sorts of ways literature may affect you. Besides that, the results showed that in some parts of the interviews, for example the parts on the implied author, or when metaphors were discussed, no effects were found. This also confirms my notion that my questions are not triggering emotional, (pre-) ethical and moral effects, but certain literary elements are, and certain literary elements are not. Of course, when it was asked directly how they felt about certain behavior, it is hard to tell if the text had already caused them to think about the matter, or if my questions did. However, quite often my interviewees started talking spontaneously about their opinions, about what moved them and about what confused them. In my opinion, the effects occurred due to both the researcher’s interference and the textual elements of a literary text. Is this really that bad? To what extent does this affect the internal validity of this research? During the interviews, the interviewees were asked to think of the story and tell me


93

about an event that pops up in their minds. In the following part, two of the interviewees started talking about the event in which a father spends some time with his two children. They indicated that they found it hard to believe that the father in the story loves his daughter more than he loves his son and that this situation is hard to understand for them (WDV8, PTD8). Together, we take a look at that part of the story in the form of a vignette and I asked them some specific questions. In one of the following answers WDV explains that he feel empathy for the son, because his father loves him less than his sister (WDV12). However, he also feels empathy for the father, because he tries to behave nicely towards his son, but it is not his fault that he loves him less (WDV12). The interviewee finds this quite confusing and he states that he feels sorry for the whole situation. What my interviewee does here, is explaining in a precise way why he felt this part of the story was difficult to understand. In my opinion, this explanation is triggered by showing him a vignette and asking him specific questions. Without the questioning and the vignette he might not have come to such an important reflection. This example also shows that the answers of my interviewees will always reflect their opinions and reflections. Interviewees will say what they want to say. In my case, the interviewees were not aware of the purpose of the study, so they could not give desirable answers. The occurrence of effects due to the researcher´s interference was almost inevitably. In future research, real-time reading experiments can be conducted in which the participant shares all his thoughts with the experimenter during the reading process. In this case, it is of importance that the researcher and the participant have a trust relationship and the researcher must collect information about the participant so that he knows how much the participant reads, what he reads, and how much he already knows about the literary work that is used as a reading material. Future research that includes real-time reading experiments could point out if we could overcome the problem of the interference of the researcher.


94

6.5 Literature It could be argued that my conclusions are not restricted to reading literature, for we are not sure if the reading materials are indeed literary works. In my method I have stated that I used three literary texts as reading materials. The only indication that these texts were indeed literary texts was the fact that the texts had been classified as such by literary critics. I have described Shlovsky’s theory about defamiliarization, which states that “the purpose of literature is to impart the sensation of things as they are perceived and not as they are known” (1917, p. 12). One of the characteristics that helps to fulfill this purpose is defamiliarization. In the next paragraph I will show results that indicate the occurrence of defamiliarization. 6.6 The role of emotions The results of the interviews and the online group discussions show that emotions cause confusion for all three reading materials, which can be interpreted as defamiliarization. The perception of the participants of what is right or wrong is contrasting with what according to their known set of norms of values is supposed to be right or wrong. I wish to argue that the purpose of literature, as it was described by Shlovsky (1917), was fulfilled during the reading process of all three reading assignments. As he suggested, the purpose of literature is to impart the sensation of things as they are perceived and not as they are known. Literature makes objects unfamiliar, forms more difficult, and increases the difficulty and length of perception because the process of perception is an aesthetic end in itself and must be prolonged. During the conversations on all three reading materials it became clear that my participants had to deal with mixed feelings, which blurred their clear judgment. It seems to be the case that the emotions that are evoked by the story, cause the reader to be more tolerant towards the character’s behavior. Especially the post in the online discussions have proved to be helpful in understanding the readers´ emotions. According to the participants’ answers,


95

empathy for the characters makes Stipan´s adultery understandable, Cuzzi´s theft acceptable, and the lies Floris tells seem less severe. Cheating, lying and stealing are justified by the emotions that are evoked by the plot and the complexity of the characters. When asked to judge the character’s behavior as being wrong or right, the reader is more or less forced to choose sides between his emotions, and what he already knew before he even read the story. Reading literature has showed to cause emotional, pre-ethical and ethical effects on the reader. Readers were presented with norms and values by the story, which caused them to reflect on their own norms and values. Empathic responses were evoked by all three reading materials. Feeling empathy for the characters confused my readers, but in their final judgment they always safely referred to their final vocabulary. Emotions play an important role in the considerations of a reader. They increased the difficulty and length of perception, which is exactly what literature does, and non-literary works do not. Reading literature increases the moral awareness of the reader in the sense that they explore their own pre-existing set of norms and values. This was perhaps the reason why no moral effects occurred during the reading process. People are not easily convinced of something that contrasts their beliefs. Emotional, pre-ethical and ethical effects lead to moral awareness of the reader, which can also be explained (in Rorty’s terms) as exploring the final vocabulary of others, and becoming aware of their own final vocabulary. 6.7 Relevance This thesis has been approved for the conference of Research in Cultural Education, which will take place at June 21, 2012, at Erasmus University Rotterdam. The relevance of this thesis to society lies in stressing the importance of reading literature. Through reading literary works, people may become aware of what their own norms and values are. They learn how to predict the consequences of certain behavior, and to reflect on the behavior of others. Scientifically, this thesis has also proven to be relevant, for it puts a new research method at


96

display. What was innovative about this research method was that fragments of literary works were used as vignettes in in-depth interviews to investigate the effects of literary textual elements. One disadvantage of the research method was that it required a lot of effort from the participants. If I were to do it again, I would still use multiple reading materials, but assign only one reading material to each participant. This way, the external validity could be improved upon, for a bigger sample is required.


97

7.0 Limitations One of the limitations of this study was that I chose my vignettes in a normative way. One criterion for the vignettes was that they had to contain behavior that had to raise questions, or be inappropriate or controversial. Thus, the vignettes were chosen based on the way I perceived certain parts of the text, according to my norms and values. This means that in advance, it was not sure at all if the interviewee would also question the behavior in the vignettes. In my case, now and then some of the interviewees did ask themselves questions about the behavior that was presented to them by the vignettes or the whole reading material. However, there was a risk at stake here. It could be that the behavior in the vignettes that I chose was not wringing in the interviewee’s perception, and that other parts that were not presented as vignettes were. It is possible that those parts would not be discussed in the interview, because the interviewee did not bring it up. To reduce this risk, in future research it would be a good idea to mark the wringing parts in a reading material individually and compare them with other researchers who performed the same task. Then, the parts all researchers have marked can be chosen to present as vignettes. Still, the interviewee may not perceive the behavior in those parts as wringing, but the chances are higher that he will when more people feel that a part is wringing. A second limitation of this study is that at some points in the interviews the right follow-up questions were not posed. In some cases this can be explained by the lack of skills of the researcher and in some cases the predefined structure of the interview played part in this. When analyzing the data, some statements that appeared to be of value were not discussed in-depth enough during the interviews. In this study, more valuable results could have been obtained when the right follow-up questions were posed at the right moment. Fortunately, the interviews were long enough to be able to choose other parts of the interviews that went well. Besides that, the online group discussion provided a second chance


98

to pose questions to the respondents. One participant states in one of his posts of the online discussion that he was not that outspoken about the topic of the posted interpretation during the interview, and therefore he looked at the reading material again and wrote down a comprehensive explanation (G23).


99

Acknowledgements Since 2010 I have been working on this immense project, which has become much bigger than I ever expected. This thesis could not have been written without the help and motivating input of a lot of people. A special thank you goes to Sander Bax, who has guided me throughout the whole process of writing this thesis. From the moment I explained my interest in the topic he was encouraging me and sharing his expertise in the field. Being my supervisor for the second time, he has always given me the input and support I needed (especially when I panicked for no apparent reason). Second, I wish to t hank Kiek Tates, who is open to questions and always gives good advice. I also wish to thank my family and friends, who were patient with me when I stressed out and made sure that I did not miss a meal. In particular I would like to thank Auke de Vries, for great mental support. The biggest thank you goes to my six wonderful participants, without whom this whole research would not be possible. Their devotion to my project made the whole process pretty intense but also a lot of fun. A special thank you goes to Corry, who has unexpectedly passed away during the establishment of this thesis, which I deeply regret. Besides that, I would like to thank my amazing colleagues at TiCC, who were always there for me when I had questions about the structure of my thesis, and helped me with objectively coding and categorizing my data. People might have noticed the transition I have made from Culture Studies to Communication and Information Sciences. I would not like to think of this thesis as the final product of my education in Culture Studies. I rather consider it to be a landmark in the career I wish to pursue as a researcher. Hopefully, in the future, a lot of cultural challenges will come my way.


100

References Andringa, E. (1995). Ontwikkelingen in het omgaan met literaire complexiteit. Tijdschrift voor Onderwijsresearch 20, 3, 271-284. Aristotle. (1974). Poetics. Trans. S.H. Butcher. In: Dramatic Theory and Criticism: Greeks to Grotowski. KY: Heinle & Heinle, p. 31-55. Bal, M. (1997). Narratology: Introduction to the theory of narrative. Toronto: Toronto University Press, p. 3. Barter, C., & Renold, E. (1999). The use of vignettes in qualitative research. In: Social Research Update, 25. Retrieved from http://sru.soc.surrey.ac.uk/SRU25.html Booth, W. C. (1961). The rhetoric of fiction. Chicago, IL: University of Chicago Press, p. 177. Booth, W. C. (1988). The company we keep: An ethics of fiction. Berkeley, CA: University of California Press. Borgart, B. (1977). De straat van de hond. In: De beste korte verhalen van De Bezige Bij, Amsterdam: De Bezige Bij, p. 405-413. Bork, Van, G.J., Struik, H., Verkruijsse, P.J., & Vis, G.J. (2002). Letterkundig lexicon voor de neerlandistiek. Retrieved from http://www.dbnl.org/tekst/bork001lett01_01/bork001lett01_01_0015.php#n010 Braaksma, M., & Janssen, T. (2006). Lezen in de diepte. Leren interpreteren van verhalen door vragen stellen. In: Lezen in de lengte en lezen in de breedte, Amsterdam: University of Amsterdam.


101

Brekelmans, K. (1999). Benaderingen Letterkunde. Retrieved from http://cf.hum.uva.nl/benaderingenlk/lw/ncrit/lw-ncrit-midden-1.htm Bryman, A. (2008). Social research methods (first edition). Oxford: Oxford University Press. Coleridge, S.T. (1817). Biographia Literaria, Chapter XIV. Culler, J. (2002, 1975). Structuralist poetics: Structuralism, linguistics and the study of literature. Londen/New York, NY: Routledge. Finch, J. (1987). The vignette technique in survey research. In: Sociology, 21, 105–114. Forster, E.M. (1927). Aspects of the novel. Cambridge, Trinity College. Earthman, E.A. (1992). Creating the virtual work: readers' processes in understanding literary texts. Research in the Teaching of English 26, 4, 351-384. Harris, R.A. (2012, March 23). Writing with clarity and style: A guide to rhetorical devices for contemporary writers. Los Angeles: Pyrczak Publishing. Retrieved from http://www.virtualsalt.com/wcsad.htm Grabmeier, J. (2012). “Losing yourself” in a fictional character can affect your real life. Columbus, OH: Research News Ohio State University. Retrieved from http://researchnews.osu.edu/archive/exptaking.htm Gsite.univ-provence.fr, website of Université de Provence, (2011). Chapter 3 – Narratology, Plot & Time. Retrieved from http://gsite.univ-provence.fr/gsite/Local/dema/dir/user286/3_NARRATOLOGY.pdf Hakemulder, J. (2000). The moral laboratory: Experiments examining the effects of


102

reading literature on social perception and moral self-concept. Utrecht: Utrecht University, John Benjamins Publishing Company. Hazel, N. (1995) Elicitation techniques with young people, In: Social Research Update, Issue 12, Department of Sociology, Surrey: University of Surrey. Retrieved from http://www.soc.surrey.ac.uk/sru/SRU12.html Herman, L., & Vervaeck, B. (2005). Handbook of narrative analysis. Lincoln, NE: University of Nebraska Press. Herman, L., & Vervaeck, B. (2009). Vertelduivels. Handboek verhaalanalyse, Uitgeverij Vantilt. Hermans, W. F. (1946). Dr. Klondyke. In: De beste korte verhalen van De Bezige Bij, Amsterdam: De Bezige Bij, p. 25-43. Hughes, R. (1998) Considering the vignette technique and its application to a study of drug injecting and HIV risk and safer behavior. In: Sociology of Health and Illness 20 (3) p.381- 400. Janssen, T., Braaksma, M., & Couzijn, M. (2009). Self-questioning in the literature classroom: Effects on students’ interpretation and appreciation of short stories. L1 – Educational Studies in Language and Literature, 9 (1), p. 91-116. Janssen, T., Braaksma, M., & Rijlaarsdam, G. (2010). Reading and teaching short stories, based on process studies and experimental research. In: D. Wyse, R. Andrews, & J.V. Hoffman (Eds.), The Routledge International Handbook of English, Language and Literacy Teaching, London/New York: Routledge, p. 45-58.


103

Lombardi, E. (n.d.). ‘1984’ Questions for study and discussion. In: Classic Literature. Retrieved from http://classiclit.about.com/od/nineteeneightyfour/a/aa_1984question.htm Lombardi, E. (n.d.). Top 10 banned books. In: Classic Literature. Retrieved from http://classiclit.about.com/od/ladychatterleyslover/tp/aatp-ban.htm Lombardi, E. (n.d.). Top 10 Gustave Flaubert books. In: Classic Literature. Retrieved from http://classiclit.about.com/od/flaubertgustave/tp/aatp-gf.htm Lombardi, E. (n.d.). Top 10 studying the Bible as literature. In: Classic Literature. Retrieved from http://classiclit.about.com/od/religioninliterature/tp/aatp-bible.htm Marsch, C. (1982). The survey method. London: Routledge and Kegan Paul. Norm. (n.d.). In Ecyclo Online Encyclopedie Retrieved from http://www.encyclo.nl/begrip/norm Nussbaum, M.C. (1990). Love’s knowledge: Essays on philosophy and literature. Oxford: Oxford University Press. Oriel, C. (1990). Narrative Levels and the Fictionality of Don Quijote, I: Cardenio’s Story. In: Cervantes: Bulletin of the Cervantes Society of America 10.2, 55-72. Phelan, J. (2005). Rhetorical literary ethics. In: Rhetorical literary ethics and lyric narrative: Robert Frost’s “home burial”, Ohio, OH: Duke University Press, p. 630631. Pol, Van Der, C. (2010). Een mimetische leeshouding: Het verhaal als middel om te leren over de wereld. In: Prentenboeken lezen als literatuur, Stichting lezen 2010, p. 206. Pol, Van Der, C. (2010). Waarom het ‘ongepast’ is om meteen van de woorden naar de


104

wereld te gaan. In: Prentenboeken lezen als literatuur, Stichting lezen 2010, p. 209211. Ransom, J.C. (1947). The new criticism. Santa Barbara, CA: Praeger. Richards, I.A. (1929). Practical criticism. A study of literary judgment. Londen: Trubner. Rorty, R. (1989). Contingency, irony and solidarity. Cambridge: Cambridge University Press, p. 141-198. Tolstoy, L.N. (1877). Anna Karenina (Dutch edition). MobileReference, part I, II, III, IV, V. Retrieved from http://books.google.nl/books?id=g7mdAiWNT7sC&pg=PT1&dq=anna+karenina+dut ch&hl=nl&sa=X&ei=KGxHT7y8LpDpOfad1PwN&ved=0CD4Q6AEwAA#v=onepag e&q&f=false Valstar, J. (1998). Ethisch leren reflecteren. Een oriëntatie voor studenten aan de lerarenopleiding basisonderwijs. Retrieved from http://www.waarden.org/studie/hoeken/2artikelen/ethisch/ Waarde. (n.d.). In Ecyclo Online Encyclopedie Retrieved from http://www.encyclo.nl/begrip/waarde


1

0


2 Table of Contents

Appendix A Table 1 Appendix B Table 2 Appendix C Figure 1 Figure 2 Figure 3 Figure 4 Appendix D Figure 5 Figure 6 Figure 7 Appendix E Table 3 Table 4 Table 5 Table 6 Table 7 Table 8 Table 9 Appendix F Table 10 Appendix G Table 11 Appendix H Table 12 Appendix I Table 13 Table 14 Table 15 Table 16 Table 17 Appendix J Table 18 Table 19 Table 20 Table 21

Page 3 3 6 6 26 26 26 27 27 28 28 29 30 31 31 31 62 95 126 158 187 220 220 231 231 252 252 254 254 254 259 260 260 262 262 262 263 264


3 Appendix A

Table 1 Interview Guide Questions on Textual Elements Translated into Dutch and English Dutch Version

English Version

Plot

Plot

Hoe heeft u het verhaal gelezen, verliep het

How did you read the story, did it go

soepel?

smoothly?

Kunt u kort vertellen waar het verhaal over

Can you briefly tell what the story was

gaat?

about?

Zaten er stukken in het verhaal die moeilijk te

Were there parts in the story that were hard

begrijpen waren?

to understand?

Welke gebeurtenis komt in u op als u

Which event comes to mind when you

terugdenkt aan het verhaal?

think of the story?

Wat dacht u op dat moment?

What were you thinking at that point?

Zaten er onverwachte wendingen in het

Were there any unexpected plot twists?

verhaal? Zo ja, hoe ging u om met die onverwachte

If so, how did you deal with those plot

wendingen?

twists? Impliciete auteur

Implied author

Wie vertelt het verhaal?

Who is telling the story?

Wat is uw beeld van de auteur?

What is your impression of the author?

Heeft de auteur een boodschap voor de lezer?

Does the author have a message for the reader?

Zijn de auteur en de verteller een en dezelfde

Are the author and the narrator the same

persoon?

person?


4

Perspectief

Reading perspective

Wie praat?

Who is talking?

Door wiens ogen we kijken?

Through whose eyes are we watching?

Wat is het perspectief van het verhaal?

What is the perspective of the story?

Zijn er meer vertellers die het verhaal

Are there more narrators telling the story?

vertellen? Wie vertelt het verhaal?

Who is narrating?

Complexiteit van de personages

Complexity of the characters

Kunt u dit personage in een paar woorden

Can you describe this character in a few

beschrijven?

words?

Is dat personage veranderd gedurende het

Did that character change during the story?

verhaal? Kunt u mij iets vertellen over de acties van dat

Can you tell me something about that

personage?

character’s actions?

Zijn zijn of haar daden goed of slecht?

Are his or her actions good or bad?

Waarom heeft dat personage dat gedaan?

Why did he or she do that?

Kent u iemand die hetzelfde zou doen?

Do you know someone who would do the same?

Zou u dat doen?

Would you do that?

Kunt u begrijpen wat er omgaat in het hoofd

Can you understand what is going on in the

van het personage?

character’s head?

Als u denkt aan dat personage, wat voelt u dan?

When you think of that character, what do you feel?

Nadenken over fictionaliteit Is dit een waar gebeurd verhaal?

Reflecting on fictionality Is this a true story?

CHEATING, LYING & STEALING Waarom denkt u dat het verhaal niet waar

5 What makes you think the story is not true?

gebeurd is? Zou het een waar gebeurd verhaal kunnen zijn?

Could it be a true story?

Waarom denkt u dat?

Why do you believe so?

Tijdens het lezen van het verhaal, heeft u dan

While reading the story, did you feel that it

het gevoel gehad dat dit allemaal echt

was all really happening?

gebeurde? Tijdens het lezen van het verhaal, heeft u toen

While reading, did you have any doubts if

ergens getwijfeld aan het waarheidsgehalte van

what you were reading was true or not?

het verhaal? Zitten er inconsistenties in het verhaal?

Are there any inconsistencies in the story?

Als dat zo is, welke kant van het verhaal

If so, which side of the story do you believe

gelooft u dan en waarom?

and why?

Als ik u zou vertellen dat dit verhaal waar

Would you believe me, if I told you this has

gebeurd is, zou u me dan geloven?

all really happened?

Waarom zou u me wel/niet geloven?

Why (not)?

Retorische middelen

Rhetorical devices

Zitten er elementen in het verhaal die terug

Are there elements in the story that keep

blijven komen?

coming back?

Wat betekent dit?

What does this mean?

Ik zal wijzen op passages die een metafoor,

I will point out fragments which contain a

ironie, retorische vraag of een paradox bevatten

metaphor, irony, rhetorical question, or a

en vragen of de respondent hier betekenissen

paradox and I will ask if the respondent can

aan toe wil kennen.

give meaning to it.


6 Appendix B

Table 2 Practicable Interview Guide Basis vignet 1: Vijf hoofdstukken uit Anna Karenina, geschreven door Lev Tolstoy. Plot Basis vignet 1: Vijf hoofdstukken uit Anna Karenina, geschreven door Lev Tolstoy. Hoe hebt u het verhaal gelezen, verliep het soepel? Kunt u kort vertellen waar het verhaal over gaat? Zaten er stukken in het verhaal die moeilijk te begrijpen waren? Welke gebeurtenis komt in u op als u terugdenkt aan het verhaal? Ik zal wijzen op een passage en vragen wat de respondent op dat moment dacht. Gefocust vignet 1a: “Ach, ach! Alles is in de war,” dacht Stipan; “daar loopen de kinderen nu alleen door het huis rond.” Hij ging naar de deur en riep ze binnen. Zij lieten de doos, die een wagen moest voorstellen, staan en gingen naar hun vader. Het meisje, zijn lieveling, liep fluks op hem toe, omarmde hem en hing lachend aan zijn hals. Zij hield veel van haar vader, van zijn liefkozingen en den heerlijken geur, die uit zijn baard opsteeg. Het meisje kuste zijn door de gebogen houding blozend gelaat, dat van teederheid straalde en wilde weer wegloopen. “Goeden morgen!” zei hij vriendelijk tot de nu hem ook groetenden knaap. Hij besefte, dat hij van dezen minder hield, en deed zijn best dit niet te toonen. Maar den knaap gevoelde het en beantwoorde den koelen lach van zijn vader niet. Wat dacht u toen u dit las? Wat voelt u als u aan de zoon denkt? Zaten er onverwachte wendingen in het verhaal? Zo ja, hoe ging u om met die onverwachte wendingen? Als het antwoord nee is, dan zal ik een passage aanwijzen waarin het verhaal een heel andere


7

wending neemt. Gefocust vignet 1b: Nadat kinderjuffrouw Matrescha Stipan Arkadiewitsch er met moeite van heeft overtuigd dat hij moet gaan biechten bij zijn vrouw in deel II, vraagt hij Matjeff om hem te kleden. Aangekleed neemt Stipan in deel III zijn post door, leest hij een artikel en geniet hij van zijn ontbijt. Bovendien wordt er uitgeweid over de liberale krant die Stipan leest. Daarnaast spreekt hij met zijn kinderen en met de kapiteinsvrouw. Wat verwachtte u na deel II? Kwamen uw verwachtingen uit? Impliciete auteur Basis vignet 1: Vijf hoofdstukken uit Anna Karenina, geschreven door Lev Tolstoy. Wie vertelt het verhaal? Wat is uw beeld van de auteur? Heeft de auteur een boodschap voor de lezer? Zijn de auteur en de verteller een en dezelfde persoon? Perspectief Basis vignet 1: Vijf hoofdstukken uit Anna Karenina, geschreven door Lev Tolstoy. Wie praat? Door wiens ogen we kijken? Wat is het perspectief van het verhaal? Zijn er meer mensen die het verhaal vertellen? Ik zal wijzen op een aantal passages en vragen wie er vertelt. Gefocust vignet 1c: Daar hij juist een streep daglicht door de rolgordijnen zag schemeren, wipte hij vlug zijn beenen van de sofa, tastte hij daarmede naar de geborduurde pantoffels, een geschenk van zijn vrouw op zijn laatsten verjaardag, en strekten toen, zooals hij negen jaar gewoon was, zonder zich op te richten, de hand naar de plaats uit, waar in het

CHEATING, LYING & STEALING slaapvertrek zijn chambercloak placht te hangen. Daar hij dien niet vond, herinnerde hij zich, waarom hij niet in het slaapvertrek ontwaakt was. De lach verdween van zijn gelaat, zijn voorhoofd rimpelde zich. Wie vertelt het verhaal hier? Waarom denkt u dat? Gefocust vignet 1d: “Neen, zij zal het mij niet vergeven, zij kan niet vergeven! En het ergste is, dat alles mijn schuld is! ’t Is geheel en al mijn schuld en toch ben ik de schuldige niet. Dat is het tragische ervan!” dacht hij. Wie vertelt het verhaal hier? Waarom denkt u dat? Ben u het eens met wat hier gezegd wordt? Gefocust vignet 1e: Ondanks zijn lichtzinnigheid en jeugd viel hem vroeg een betrekkin g als president van een Moskouer gerechtshof ten deel, waaraan een groot inkomen verbonden was. Deze betrekking had hij te danken aan den echtgenoot zijner zuster Anna, Alexei Alexandrowitsch Karenin, die een der gewichtigste posten aan het ministerie bekleedde. Doch al had Alexander zijn zwager deze plaats niet bezorgd, dan zou Stiwa Oblonsky toch door een aantal andere personen, broeders, zusters, ooms en nichten, deze of een dergelijke betrekking met zes duizend roebels inkomen, die hij noodig had, gevonden hebben; want hoewel zijn vrouw vermogen aangebracht had, waren zijn financiën altijd in de war.[…] Hij behoorde tot de elite van de Russische maatschappij. Een derde der oude staatslieden waren vrienden zijns vader geweest en kenden hem van jongs af aan, met twee derde stond hij op heel familiaren voet en het laatste derde waren goede kennissen van hem. […] Zonder de geringste inspanning deed hij zijn geheele leven door, wat andere menschen, die goed willen zijn, met veel moeite trachten te doen en toch nooit kunnen. Welk deel van de Russische samenleving wordt hier beschreven?

8

CHEATING, LYING & STEALING Wat wordt er gezegd? Wie vertelt dit deel van het verhaal? Wat is zijn mening over de Russische elite/aristocratie? Wat is uw mening over de Russische elite/aristocratie? Wat vindt u ervan dat het Stipan allemaal zo in de schoot geworpen wordt? Complexiteit van de personages Basis vignet 1: Vijf hoofdstukken uit Anna Karenina, geschreven door Lev Tolstoy. Kunt u Stipan Arkadiewitsch beschrijven in een paar woorden? Kunt u hetzelfde doen met Darja Alexandrowna? Verandert Stipan gedurende het verhaal? Kunt u me iets vertellen over zijn acties in het verhaal? Waarom heeft hij dat gedaan? Zijn zijn daden goed of slecht? Kent u iemand die hetzelfde zou handelen? Zou u hetzelfde handelen? Kunt u begrijpen wat er in Stipans hoofd omgaat? Als u aan dat personage denkt, wat voelt u dan? Kunt u me iets vertellen over Darja Alexandrowna’s acties? Waarom deed ze dat? Zijn haar acties goed of slecht? Kent u iemand die hetzelfde zou doen? Zou u hetzelfde doen? Kunt u begrijpen wat er in Darjas hoofd omgaat? Als u aan dat personage denkt, wat voelt u dan? Gefocust vignet 1f: Omdat zij hem met je aansprak, keek hij haar dankbaar aan en wilde

9

CHEATING, LYING & STEALING haar hand nemen. Zij wendde zich echter met afschuw van hem af. “Ik denk aan de kinderen en voor hen zou ik alles ter wereld willen doen. Maar ik weet niet, hoe ik het beste voor hen zorgen kan, door ze aan hun vader te ontnemen of hen bij een liederlijken vader te laten, ja! Bij een liederlijken vader! Zeg nu zelf, of er na het voorgevallene nog mogelijkheid bestaat om samen te leven! Zeg, is het mogelijk” herhaalde zij met verheffing van stem, “nadat mijn echtgenoot, de vader mijner kinderen, een minnehandel heeft aangeknoopt met de gouvernante zijnder kinderen?” “Maar hoe kan ik het toch weer goedmaken?” vroeg hij op klagenden toon en liet het hoofd steeds dieper zinken. “Gij zijt mij onuitstaanbaar”, riep zij uit, zich al meer en meer opwindend. “Uw tranen hebben voor mij geen waarde! Gij hebt mij nooit bemind, gij hebt geen hart, geen edelmoedigheid! Gij staat mij tegen, gij zijt voor mij een vreemde, ja geheel een vreemde geworden!” Wie handelt er juist of onjuist in dit gesprek? Waarom denkt u dat? Nadenken over Fictionaliteit Basis vignet 1: Vijf hoofdstukken uit Anna Karenina, geschreven door Lev Tolstoy. Is dit een waar gebeurd verhaal? Waarom denkt u dat het verhaal niet waar gebeurd is? Zou het een waar gebeurd verhaal kunnen zijn? Tijdens het lezen van het verhaal, heeft u dan het gevoel gehad dat dit allemaal echt gebeurde? Tijdens het lezen van het verhaal, heeft u toen ergens getwijfeld aan het waarheidsgehalte van het verhaal? Zitten er inconsistenties in het verhaal?

10

CHEATING, LYING & STEALING Als dat zo is, welke kant van het verhaal gelooft u dan en waarom? Als het antwoord nee is, zal ik wijzen op een passage die inconsistenties bevat en vragen stellen over deze passage. Gefocust vignet 1g: Stipan Arkadiewitsch werd door allen, die hem kenden, niet alleen om zijn vroolijk, goedhartig karakter en zijn stipte eerlijkheid bemind, maar in zijn aangenaam, net uiterlijk, zijn glinsterende oogen, donkere wenkbrauwen en haar en de frischheid van zijn gelaat lag iets, dat ieder voor hem innam. Klopt deze beschrijving van Stipan Arkadiewitsch met de rest van het verhaal? Wat is de ware aard van Stipan Arkadiewitsch? Als de respondent problemen heeft met het beantwoorden van deze vragen, zal ik wijzen op één specifieke passage die het gemakkelijker maakt om de vragen te beantwoorden. Gefocust vignet 1h:”Ja, ja, hoe was het ook weer?” hij zocht zich een droom te herinneren. “Ja, hoe was het toch? Juist! Alabim gaf een diner te Darmstadt, neen! Niet te Darmstadt… Het was iets Amerikaansch. Ja, maar dan was Darmstadt in Amerika. Ja, Alabin gaf een diner op glazen tafels, en die tafels zongen”. Is dit fragment echt? Is de rest van het verhaal echt? Zou dit waar gebeurd kunnen zijn? Als ik zou vertellen dat dit verhaal waar gebeurd is, zou u me dan geloven? Waarom zou u me wel/niet geloven? Retorische middelen Basis vignet 1: Vijf hoofdstukken uit Anna Karenina, geschreven door Lev Tolstoy. Zitten er elementen in het verhaal die terug blijven komen? Als het antwoord nee is, zal ik wijzen op een passage die herhaling bevat. Gefocust vignet 1i: In de verschillende delen wordt meerdere keren benadrukt hoe

11

CHEATING, LYING & STEALING goedhartig en eerlijk Stipan is. Darja Alexandrowna: “Ja, hij is gelukkig en tevreden,” dacht zij, “en ik?….O, die afschuwelijke goedigheid, waarom ieder hem prijst en bemint—Ik haat ze!” Waarom wordt dit steeds herhaald? Wat betekent dat? Ik zal wijzen op passages die een metafoor, ironie, retorische vraag of een paradox bevatten en vragen of de respondent hier betekenissen aan toe wil kennen. Gefocust vignet 1j (irony):Stipan Arkadiewitsch is de president van een Moskouer gerechtshof. Is het toeval dat Stipan aan het gerechtshof werkt? Denkt u dat Stipan de juiste persoon is voor een dergelijke baan? Welke thema’s kunt u in het verhaal aanduiden? Wat is de betekenis van het gerechtshof in de context van die thema’s? Gefocust vignet 1k (ironie): ”Als zij eens wisten, welk een schuldige knaap hun voorzitter een uur geleden nog was,” dacht hij en boog onder het voorlezen van het bericht zijn hoofd een weinig, terwijl zijn ogen lachten. Waarom vindt Stipan dit vermakelijk? Gefocust vignet 1l (paradox): “Als men niet gepakt wordt, is men geen dief,” dacht hij. Wat denkt u als u deze zin leest? Bent u het er mee eens? Gefocust vignet 1m (retorische vraag): “Biecht nog eens, mijnheer? U kan niet anders doen. Wie den bal kaatst, moet hem…” “Zij wil mij immers in het geheel niet meer zien?” “Dan hebt gij tenminste het uwe gedaan.” Als Stipan wordt gevraagd om te gaan biechten bij zijn vrouw, antwoordt hij met een vraag.

12


13

Is dat wel een vraag? Denkt u dat Stipan het antwoord op de vraag al weet? Denkt u dat hij het juist heeft? Basis vignet 2: De straat van de hond, geschreven door Ben Borgart. Plot Basis vignet 2: De straat van de hond, geschreven door Ben Borgart. Hoe hebt u het verhaal gelezen, verliep het lezen soepel? Kunt u kort vertellen waar het verhaal over gaat? Zaten er stukken in het verhaal die moeilijk te begrijpen waren? Welke gebeurtenis komt in u op als u terugdenkt aan het verhaal? Ik zal wijzen op een passage en vragen wat de respondent op dat moment dacht. Gefocust vignet 2a: Nu hoeft het niet onder stoelen of banken te worden geschoven, dat ik die donder al lang een rotschop zou hebben verkocht… als men dit vrij had kunnen doen. Bij het stoepje stonden namelijk steevast twee kletsende vrouwen. Wat dacht u toen u dit las? Wat voelt u als u aan Cuzzi denkt? Zaten er onverwachte wendingen in het verhaal? Zo ja, hoe ging u om met die onverwachte wendingen? Als het antwoord nee is, dan zal ik een passage aanwijzen waarin het verhaal een heel andere wending neemt. Gefocust vignet 2b: ’s Avonds om halfzes ongeveer, toen buiten de duisternis het wat veiliger maakte, was er nog een boodschap te doen: een blik hondevlees. Zodat Luup, voor de zekerheid, zolang in het rommelhok werd gezet. ‘Laatste keer buddy,’lachte ik, ‘wees nou maar niet beteuterd, ik ben zo terug.’ Wat maar al te waar was. Bij het afdalen der trappen kwamen er juist twee heren naar boven. Heren met legitimatie. En op het goeie adres.


14

Wat dacht u dat er zou gebeuren toen Cuzzi weg ging? Kwamen uw verwachtingen uit? Wat gebeurde er? Denkt u dat Cuzzi dat verdiend heeft? Impliciete auteur Basis vignet 2: De straat van de hond, geschreven door Ben Borgart. Wie vertelt het verhaal? Wat is uw beeld van de auteur? Heeft de auteur een boodschap voor de lezer? Zijn de auteur en de verteller een en dezelfde persoon? Perspectief Basis vignet 2: De straat van de hond, geschreven door Ben Borgart. Wie praat? Door wiens ogen we kijken? Wat is het perspectief van het verhaal? Zijn er meer mensen die het verhaal vertellen? Ik zal wijzen op een aantal passages en vragen wie er vertelt. Gefocust vignet 2c: Op een zekere middag, om schemertijd, verlaat de neerslachtige Cuzzi een lokaal aan het Rosapark. Wie vertelt het verhaal? Waarom denkt u dat? Gefocust vignet 2d: Hoe die stommerd nou zo ver van huis kwam? Niks mee te maken! Terwijl ik ‘m met zijn eigen truuk naderde, nl. in de rug, bonkte mijn hart van opwinding. Geen mens in de buurt. Bij elke voorzichtige stap werd het moment van eerherstel zekerder… Wie vertelt het verhaal?

CHEATING, LYING & STEALING Waarom denkt u dat? Wat vindt u ervan dat Cuzzi hetzelfde bij de hond doet als de hond bij hem heeft gedaan? Gefocust vignet 2e: Zolang de mensen van benee, het verhurende echtpaar, op vakantie naar Tirol waren, was Cuzzi’s wil wet op zolder. Er was nl. besloten om ‘Lupus’ een gevangenisstraf te geven. Iedere moralist zou kunnen vertellen dat dieren hechtenis niet als ‘leniging van schuld’ of zo iets ervaren, laat staan zich er door zouden beteren. Maar tja. Dat geldt voor menselijke delinkwenten net zo goed. Een gevangenisstraf maakt timide. Daar gaat het om. Wie vertelt het verhaal? Waarom denkt u dat? Wat vindt u van wat er gezegd wordt? Bent u het er mee eens? Complexiteit van de personages Basis vignet: De straat van de hond, written by Ben Borgart. Wie is het hoofdpersonage? Kunt u dat personage in een paar woorden beschrijven? Veranderde dit personage gedurende het verhaal? Kunt u me iets over de daden vertellen van het hoofdpersonage? Waarom deed hij dat? Zijn zijn daden goed of slecht? Kent u iemand die hetzelfde zou doen? Zou u hetzelfde doen? Kunt u begrijpen wat er in het hoofd van het personage omgaat? Wat voelt u, als u aan dat personage denkt? Gefocust vignet 2f: ‘We bedoelen er niks onaardigs mee hoor - ja huil maar effe uit – dan eh,

15

CHEATING, LYING & STEALING dan ben jij voor een jongen van Jan de Wit nogal bang uitgevallen voor woeven, bedoelen we maar, want dit dier is toch heus geen vuurspugende draak, zou’k zo zeggen, eerder een doetje. En die zat jóu achterna.’ ‘Ik? Ik ga al op de loop voor een flinke pekinees.’ ‘Aha…! Schrijf op, collega: beter, op, de, hoogte, met, honderassen, dan, eerst, wilde, doen, voorkomen…’Tik tik tik tik. Wie handelt er juist of onjuist in dit gesprek? Waarom denkt u dat? Nadenken over Fictionaliteit Basis vignet 2: De straat van de hond, geschreven door Ben Borgart. Is dit een waar gebeurd verhaal? Waarom denkt u dat het verhaal niet waar gebeurd is? Zou het een waar gebeurd verhaal kunnen zijn? Tijdens het lezen van het verhaal, heeft u dan het gevoel gehad dat dit allemaal echt gebeurde? Tijdens het lezen van het verhaal, heeft u toen ergens getwijfeld aan het waarheidsgehalte van het verhaal? Zitten er inconsistenties in het verhaal? Als dat zo is, welke kant van het verhaal gelooft u dan en waarom? Als het antwoord nee is, zal ik wijzen op een passage die inconsistenties bevat en vragen stellen over deze passage. Gefocust vignet 2g: Lupus, al lang gewend aan persoonlijke geurtjes, doet niets dan spelen, kwijlen, kwispelstaarten. De onbevangen uitdrukking op zijn snuit doet je even bijna in de lach schieten. Klopt dit met wat de rest van het verhaal ons vertelt over Lupus?

16

CHEATING, LYING & STEALING Wat is de ware aard van Lupus? Als de respondent problemen heeft met het beantwoorden van deze vragen, zal ik een specifieke passage aanwijzen om het makkelijker te maken. Gefocust vignet 2h: ‘Goed. Geeft niet. Dat is jammer bedoel ik, maar eh, dus geen flauw idee hè dat het een Bedlingtonner is hè.’ ‘Heren nog aan toe. Natuurlijk niet. Voor het me gezegd werd, nee, ik moet het maar als kennisgeving aannemen, ik steek er me jat niet voor in het vuur – en eerlijk gezegd, heren, ik geloof het ook niet helemaal.’ ‘Ho ho. Even serieus blijven… Het gaat namelijk hierom: als dat nou eens geen rashond was geweest, hè, dan is zoiets toch immers een lauwe moeite?’ ‘Wat.’ ‘Om Bello te strikken…’ Ach niks geen vangwerk, verzin ik. Gewoon. Pats. Hij achtervolgde je, kolere brutaal, het trapportaal in: de deur viel achter ons toe. Wat is er aan de hand? Wie vertelt de waarheid? Vertrouwt u Cuzzi? Waarom (niet)? Retorische middelen Basis vignet 2: De straat van de hond, geschreven door Ben Borgart. Zitten er elementen in het verhaal die terug blijven komen? Als het antwoord nee is, zal ik wijzen op een passage die herhaling bevat. Gefocust vignet 2i: Bij het stoepje stonden namelijk steevast twee kletsende buurvrouwen. […] Voortaan beschouwden ze mijn komst als een dagelijkse attractie. Wanneer je stil de benedendeur uit ging – alleen het slot klapte nogal hard – dan stootten die twee elkaar alvast

17

CHEATING, LYING & STEALING geinerig aan en plachten de gebeurtenissen te volgen met gezichten van: dúrf ‘m eens wat te doen! De buurvrouwen komen steeds terug in het verhaal. Wat betekent dat? Wat vindt Cuzzi van de buurvrouwen? Welk beeld van sociale controle/inmenging geeft het verhaal? Is sociale controle/inmenging volgens u goed of slecht? Ik zal wijzen op passages die een metafoor, retorische vraag, ironie of een paradox bevatten en vragen of de respondent hier betekenissen aan toe wil kennen. Gefocust vignet 2j (metafoor):’Gezwam. U weet heel goed mevrouw, dat uw huisdier mij een aantal keren heeft toegetakeld, en ik die heb dat lijdelijk, als een klootzak, ondergaan… hee, zo ging het.’ Waar staat het woord ‘klootzak’ voor? Wat betekent het? Wat vindt u van wat er gezegd wordt? Gefocust vignet 2k (metafoor): Bij het afdalen kwamen er juist twee heren naar boven. Heren met legitimatie. En op het goeie adres. Waar staat ‘heren met legitimatie’ voor? Wist u meteen wat er bedoeld werd met ‘heren met legitimatie’? Zo ja, kunt u iets meer zeggen over hoe u wist dat er politie bedoeld werd? Denkt u dat het feit dat Cuzzi iets aanstootgevends gedaan heeft, er mee te maken heeft hoe u ‘heren met legitimatie’ geïnterpreteerd heeft? Gefocust vignet 2l (ironie): Van de ene dag op de andere, terwijl op zak de laatste knaken rinkelden, ontstond er de overweging om er politiewerk van te maken. Waarom is dit grappig?

18


19

Gefocust vignet 2m (ironie): Maak je zakken maar leeg. Schertsend brengt men je weg naar het cellenblok, naar de baas met de sleutels. Verwachtte Cuzzi dat dit zou gebeuren toen hij Lupus een lesje wilde leren? Denkt u dat Cuzzi het verdiende om op het politie bureau gehouden te worden? Gefocust vignet 2n (retorische vraag): En toch, bijgod, op zichzelf best een fijne straat: zo’n levende, rommelige en evengoed wel nette volksstraat waar men graag doorheen loopt. Waar men graag woont en waar men graag bij hoort. Maar nu? Jezus. Dit kon toch niet langer? Wat denkt u als u dit leest? Denkt u dat hij gelijk heeft? Basis vignet 3: Dr. Klondyke, geschreven door W.F. Hermans. Plot Basis vignet 3: Dr. Klondyke, geschreven door W.F. Hermans. Hoe hebt u het verhaal gelezen, verliep het lezen soepel? Kunt u kort vertellen waar het verhaal over gaat? Zaten er stukken in het verhaal die moeilijk te begrijpen waren? Welke gebeurtenis komt in u op als u terugdenkt aan het verhaal? Ik zal wijzen op een passage en vragen wat de respondent op dat moment dacht. Gefocust vignet 3a: Eindelijk ging de deur open. ‘U heeft de dokter geroepen!’ riep de arts naar boven en tegen Kalmans zei hij: ‘’k Zou hier niet in de kou blijven wachten. Ga maar even mee, ik zal zeggen dat je een collega van mij bent; deze mensen zijn toch allemaal gek.’ Wat dacht u toen u dit las? Wat voelt u als u aan de dokter denkt? Denkt u dat een dokter dergelijke dingen mag zeggen over zijn patiënten? Zaten er onverwachte wendingen in het verhaal? Zo ja, hoe ging u om met die onverwachte wendingen?


20

Als het antwoord nee is, dan zal ik een passage aanwijzen waarin het verhaal een heel andere wending neemt. Gefocust vignet 3b: Nadat Lily en Floris hebben gekust en gepraat volgt de volgende scène: Het adres van zuster Ferro had hij leren kennen uit een raamadvertentie. Medische en Sportmassage. Hij had besloten nu er kans op herstel bleek te zijn, zijn toevallige tactiek te verlaten. Wat dacht u dat er zou gebeuren? Kwamen uw verwachtingen uit? Wat gebeurde er? Hoe ging u om met het feit dat er opeens een nieuw personage in het verhaal kwam? Wist u meteen dat de ‘hij’ uit dit fragment Floris (dr. Klondyke) was? Kunt u iets zeggen over de moeite die Floris doet voor Lily? Vindt u dat juist of verkeerd? Impliciete auteur Basis vignet 3: Dr. Klondyke, geschreven door W.F. Hermans. Wie vertelt het verhaal? Wat is uw beeld van de auteur? Heeft de auteur een boodschap voor de lezer? Zijn de auteur en de verteller een en dezelfde persoon? Perspectief Basis vignet 3: Dr. Klondyke, geschreven door W.F. Hermans. Wie praat? Door wiens ogen we kijken? Wat is het perspectief van het verhaal? Zijn er meer mensen die het verhaal vertellen?

CHEATING, LYING & STEALING Ik zal wijzen op een aantal passages en vragen wie er vertelt. Gefocust vignet 3c: Toen bukte hij zich over Lily, zei haar dat zij haar arm om zijn hals moest leggen, steunde haar in de zij en richtte haar op. Wie vertelt het verhaal? Waarom denkt u dat? Gefocust vignet 3d: ‘Dat is een grote vooruitgang,’ zei hij, maar dacht: ‘Dit heb ik niet verdiend. Of niet verdiend? Niet verdiend? Wie ter wereld weet welke medicijnen de ware zijn? De mensen worden ziek, de mensen worden beter. Misschien zijn de medicijnen en doktoren maar volkomen bijkomstig. Het komt er alleen op aan wat te doen en ik heb wat gedaan: dat alleen is belangrijk geweest.’ Wie vertelt het verhaal? Waarom denkt u dat? Bent u het eens met wat er gezegd wordt? Gefocust vignet 3e: Zuster Ferro verzette zich, bijna onder tranen, omdat hij haar plotseling niet meer tutoyeerde. Zij antwoordde dat ontspanning de spieren sterkt. Dat Lily nu reeds allebei haar benen een beetje buigen kon. Wie vertelt het verhaal? Waarom denkt u dat? Wat denkt u van wat er gezegd wordt? Wat vindt u van zuster Ferro’s reactie? Complexiteit van de personages Basis vignet 3: Dr. Klondyke, geschreven door W.F. Hermans. Wie is het hoofdpersonage? Kunt u dat personage in een paar woorden beschrijven? Veranderde dit personage gedurende het verhaal?

21

CHEATING, LYING & STEALING Kunt u me iets over de daden vertellen van het hoofdpersonage? Waarom deed hij dat? Zijn zijn daden goed of slecht? Kent u iemand die hetzelfde zou doen? Zou u hetzelfde doen? Kunt u begrijpen wat er in het hoofd van het personage omgaat? Wat voelt u, als u aan dat personage denkt? Gefocust vignet 3f: Op een warme avond in april, dat haar raam openstond, was er een wonder gebeurd. ‘Onderzoek mij,’ beval zij en keek bijna trots. ‘Waarom?’ vroeg hij, terwijl hij met trillende vingers voor ’t eerst zijn stethoscoop te voorschijn bracht. ‘voel je je niet goed, hoest je?’ Hij ‘onderzocht’ haar. Hij luisterde overal, met een gezicht dat hij zonder moeite vol aandacht hield. ‘Ik kan naar waarheid zeggen wat zoveel doktoren zeggen,’ overwoog hij, ‘dat ik niets kan vinden omdat ik het nu eenmaal niet kan.’ Toen zei ze: ‘Kijk naar mijn linkerbeen.’ Hij keek en zag dat zij in staat was het zonder hulp een klein beetje op te heffen, het te buigen in de knie.[…] ‘Ik denk dat je over een week je andere been ook zo ver zult kunnen bewegen,’ concludeerde hij boud. ‘Ja,’ vroeg zij, ‘denk je dat? En lopen? Wanneer kan ik lopen? Van opwinding zwaaide zij met haar armen; haar hoofd in de grote kussens was een en al lach. ‘Nog een maand of drie…op zijn kortst,’ zei hij. Wat denkt u van dit gesprek? Handelt er iemand onjuist in het gesprek? Wat vindt u van dr. Klondykes diagnose? Nadenken over Fictionaliteit Basis vignet 3: Dr. Klondyke, geschreven door W.F. Hermans. Is dit een waar gebeurd verhaal? Waarom denkt u dat het verhaal niet waar gebeurd is?

22

CHEATING, LYING & STEALING Zou het een waar gebeurd verhaal kunnen zijn? Tijdens het lezen van het verhaal, heeft u dan het gevoel gehad dat dit allemaal echt gebeurde? Tijdens het lezen van het verhaal, heeft u toen ergens getwijfeld aan het waarheidsgehalte van het verhaal? Zitten er inconsistenties in het verhaal? Als dat zo is, welke kant van het verhaal gelooft u dan en waarom? Als het antwoord nee is, zal ik wijzen op een passage die inconsistenties bevat en vragen stellen over deze passage. Gefocust vignet 3g: Ik had moeten zeggen: ‘Aha, je versmaadt mij, je zet me buiten als een vuilnisemmer of een opgerold versleten vloerkleed? Welnu, ik vervloek je, je zult de gevolgen wel ondervinden en het zal je spijten. Je versmaadt mij, er zal een tijd komen dat je zelf door iedereen versmaad zult worden.’ De student lachte eerst om zijn veronderstelling, maar toen hij in de portiek van zijn vriend stond, begon hij zacht te huilen. Want dit had hij haar toch eigenlijk nooit toegewenst. Zij die zo mooi was en nog zo jong… Wat is er aan de hand? Hoe kan het dat Floris eerst het ene zegt, en daarna iets compleet anders? Begrijpt u welke emoties het hoofdpersonage hier voelt? Als de respondent problemen heeft met het beantwoorden van deze vragen, zal ik wijzen op één specifieke passage die het gemakkelijker maakt om de vragen te beantwoorden. Gefocust vignet 3h: ‘Neen, dat is zo,’ antwoordde hij verlicht, ‘ik heet inderdaad Floris, Floris Klondyke.’ ‘En ben je nu klaar met je studie? Ben je nu dokter?’ ‘Ja, ik ben dokter. Ik heb je indertijd maar voor de grap verteld dat ik voor pillendraaier studeerde.’

23

CHEATING, LYING & STEALING Wat is er aan de hand? Wie vertelt de waarheid? Vertrouwt u Floris? Waarom (niet)? Retorische middelen Basis vignet 3: Dr. Klondyke, geschreven door W.F. Hermans. Zitten er elementen in het verhaal die terug blijven komen? Als het antwoord nee is, zal ik wijzen op een passage die herhaling bevat. Gefocust vignet 3i: In het verhaal zitten een aantal gesprekken waarin gezegd wordt dat dr. Klondyke eigenlijk geen dokter is. Waarom wordt dat steeds herhaald? Ik zal wijzen op passages die een metafoor, ironie, retorische vraag of een paradox bevatten en vragen of de respondent hier betekenissen aan toe wil kennen. Gefocust vignet 3j (metafoor): Een vochtig schelpje dat door zijn glans zijn aandacht trok, raapte hij op en daarmee in de hand bleef hij een uur staan staren over het water. Toen was het schelpje opgedroogd en hoe hij er ook met zijn mouw over wreef, het wilde niet meer blinken. Wat betekent dat? Welk personage vertoont gelijkenissen met ‘een vochtig schelpje dat door zijn glans zijn aandacht trok’, en waarom denkt u dat? Welk personage vertoont gelijkenissen met ‘het schelpje dat niet meer wilde blinken’, en waarom denkt u dat? Gefocust vignet 3k (metafoor): ‘Het gaat niet goed met mij, Floris,’ antwoordde zij, ‘ik kan je geen hand geven, ik kan mij helemaal niet meer bewegen. Alleen nog mijn hoofd. En ik heb zo’n pijn. Ik zal wel gauw doodgaan.’

24

CHEATING, LYING & STEALING Haar stem was bijna niet te horen. Hij ging zitten naar het hoofdeinde van het bed en kon als enig antwoord slechts zijn keel schrapen of hij een graat had ingeslikt. Wat betekent ‘alsof hij een graat had ingeslikt’? Wat vindt Floris van het meisje? Denkt u dat deze gevoelens gepast of ongepast zijn? Waarom? Gofocust vignet 3l (ironie): Toen werd hij op een dag zelf ziek. Het was midden augustus en zeer heet. Waarom denkt u dat dr. Klondyke ziek werd? Is het op de een of andere manier grappig dat dr. Klondyke ziek werd? Verdiende hij het om ziek te worden? Gefocust vignet 3m (paradox): Hij was vernederd en toch gestreeld. Begrijpt u waarom Floris zich zo voelt? Wat vindt u van zuster Ferro’s gedrag? Gefocust vignet 3n (paradox): ‘Het zonderlinge van het beroep van medicus,’ zei de arts, ‘is dat men er lang voor studeren moet en tenslotte niets hoeft te weten. Als een patiënt ziek wordt, is dat een teken van aangeboren geringe weerstand. Je kunt hem nooit beter maken.’ Wat vindt u van wat hier gezegd wordt? Bent u het er mee eens? Gefocust vignet 3o (retorische vraag): En nu stel ik voor dat je deze patiënte aan mij overdraagt. Waarom zou je het niet doen? Het is immers een hopeloos geval, niet waar? Wat denkt u als u deze zin leest? Vindt u dat Floris gelijk heeft? Wat vindt u van de manier waarop Floris deze vragen stelt? Hoe kan dr. Hemelrijk deze vragen het beste beantwoorden volgens u?

25


26 Appendix C

Figure 1. Screenshot online group discussion. Homepage (1/2) of the blog on WordPress.com

Figure 2. Screenshot online group discussion. Homepage (2/2) of the blog on WordPress.com


Figure 3. Screenshot online group discussion. Rules of participation (1/2)

Figure 4. Screenshot online group discussion. Rules of participation (2/2)

27


28 Appendix D

Beste deelnemer, Onlangs heeft u ermee ingestemd om deel te nemen aan het onderzoek voor mijn afstudeerscriptie, in het kader van mijn opleiding Algemene Cultuurwetenschappen aan de Universiteit van Tilburg. Deze e-mail bevat een overzicht van wat er van u verwacht wordt tijdens het onderzoek en wat u van mij kunt verwachten. Allereerst wil ik benadrukken dat alle gegevens die over u verzameld worden met grote zorgvuldigheid behandeld zullen worden en dat uw anonimiteit gewaarborgd wordt. Zoals u weet bestaat het eerste gedeelte van mijn onderzoek uit interviews. U krijgt van mij drie leesmaterialen die u voor het interview moet lezen. Wanneer u alle drie de leesmaterialen gelezen heeft, kunt u contact met mij opnemen zodat we een afspraak kunnen maken voor het interview. Het tweede gedeelte van mijn onderzoek bestaat uit een online groepsdiscussie. Deze discussie zal plaatsvinden nadat ik de interviews van alle deelnemers heb afgenomen. Ruim voordat de groepsdiscussie van start gaat zal ik u hiervan op de hoogte stellen via e-mail. Binnen drie dagen zal ik u een e-mail sturen over de leesmaterialen voor het interview. Ik hoop u voor nu genoeg informatie verstrekt te hebben over uw deelname. Ik kan echter niets zeggen over het doel of de inhoud van mijn onderzoek, omdat dat de resultaten negatief kan beïnvloeden. Ik vraag hiervoor uw begrip. Als ik alle resultaten binnen heb, wil ik met plezier alles vertellen over de inhoud van mijn onderzoek. Mocht u vragen hebben, dan kunt u me altijd bereiken op mijn e-mail adres: [email protected], of op mijn mobiele nummer: 06-22296490.

CHEATING, LYING & STEALING Alvast hartelijk dank voor uw deelname! Suzanne Aussems Figuur 5. E-mail 1. E-mail to introduce the participation in the research Beste deelnemer, In deze e-mail vindt u een link naar een online boek dat ik heb geselecteerd als leesmateriaal. Het gaat om Anna Karenina geschreven door Lev Tolstoy. Het is de bedoeling dat u alleen part I tot en met part V leest van het boek. Wanneer u start met het lezen van Anna Karenina, zal ik in de tussentijd het overige leesmateriaal hardcopy naar het door u opgegeven adres sturen met de post. U zult De Straat van de Hond ontvangen, een kort verhaal geschreven door Ben Borgart, en het korte verhaal Dr. Klondyke van W.F. Hermans. Alle teksten zijn in het Nederlands. Mocht u problemen ondervinden in verband met de link, laat het me alstublieft weten. De eerste vijf delen van het eerste boek van Anna Karenina kunt u vinden op: http://books.google.nl/books?id=g7mdAiWNT7sC&pg=PT1&dq=anna+karenina+dutch&hl= nl&sa=X&ei=KGxHT7y8LpDpOfad1PwN&ved=0CD4Q6AEwAA#v=onepage&q&f=false Wanneer u al het leesmateriaal gelezen hebt, kunt u contact met mij opnemen via e-mail: [email protected] of via mijn mobiele nummer 06-22296490. Ik wens u veel leesplezier! Suzanne Aussems Figuur 6. E-mail 2. E-mail to send out the reading materials Beste deelnemer,

29

CHEATING, LYING & STEALING Het eerste gedeelte van mijn onderzoek is nu afgerond. Alle interviews zijn binnen en er zijn erg interessante interpretaties naar voren gekomen. Per verhaal zal ik één interpretatie op een blog plaatsen op WordPress.com. U kunt op deze interpretaties reageren en in discussie gaan met andere deelnemers. Ook in dit gedeelte van het onderzoek wordt uw anonimiteit gewaarborgd. Onderaan vindt u uw persoonlijke inloggegevens en een link naar de juiste blog. Dit is een beveiligde blog, waar alleen personen toegang toe hebben die deelnemen aan dit onderzoek. Verstrekt u alstublieft u inloggegevens niet aan derden. Ik zal zelf ook reacties plaatsen op de blog. U kunt mij herkennen aan de volgende gebruikersnaam: suzanneaussems2011. De groepsdiscussie gaat van start op maandag 5 september 2011 en eindigt op maandag 26 september, 2011. Ik wil u vragen om de komende week eens op de blog te kijken naar de data en tijden waarop de interpretaties geplaatst worden. Naast uitgebreide instructies, zult u ook de spelregels van de groepsdiscussie vinden op de blog. Ik wil u vragen deze goed door te lezen alvorens te beginnen. Mocht u problemen ervaren met inloggen, of mochten er dingen niet duidelijk zijn, schroom dan niet om contact met mij op te nemen via e-mail: [email protected] of via mijn mobiele nummer: 06-22296490. Uw inloggegevens zijn: Gebruikersnaam: deelnemer2 Wachtwoord: deelnemer2! U kunt hier mee inloggen op http://groepsdiscussie.wordpress.com Vriendelijke groet, Suzanne Aussems Figuur 7. E-mail 3. E-mail to send out logins for the online group discussion

30


31 Appendix E

Table 3 Meaning of the Punctuation [] Interviewer and interviewee speak simultaneously. () The respondent is unintelligible or difficult to hear on the tape. Any text in brackets indicates a presumption of what is said. ((<)) A so-called short pause, a pause not longer than two seconds. ((>)) A so-called long pause, a pause that is greater than or equal to two seconds. .,?:; Normal punctuation. (( )) Clarification, usually information about the context. 1 = Indicates the connection between two parts of a speaking turn. ᵃ Table 4 Transcript of the First In-Depth Interview (Pilot) ((Interviewer: Suzanne Aussems Abbreviation interviewer: SA Abbreviation interviewee: SBD Date: August 22, 2011 Time: 13.00h – 15:15h Setting of the interview: The interview was conducted at the interviewee’s house, in a setting in which only the interviewee and the interviewer were present. After a short introduction, in which was explained what was expected of the interviewee, we started the conversation. The interviewee had read three reading materials in advance of the interview. Those reading materials were discussed during the interview showing the interviewee short vignettes that were retrieved from the reading materials.)) Nr.

Spreker

Transcriptie

1

SA

Basis vignet 1: Vijf hoofdstukken uit Anna Karenina, geschreven door Lev Tolstoy. Hoe hebt u het verhaal gelezen, verliep het soepel?

2

SBD

Nee, het ging niet soepel ik heb een aantal stukken twee keer moeten lezen.

2a

SA

Waar lag dat aan?

2b

SBD

Aan het taalgebruik dat volgens mij heel oud Nederlands is.

3

SA

Kunt u kort vertellen waar het verhaal over gaat?

Coderingen

Niet soepel

Taalgebruik moeilijk

ᵃ1This way of referring to different situations in the transcripts is derived from an instruction model written by dr. H. Tates en dr. E. Huls.

CHEATING, LYING & STEALING 4

SBD

Het gaat over een Russische man die een verhouding heeft gehad met zijn kinderjuf en daardoor volgt een echtscheiding.

5

SA

Zaten er stukken in het verhaal die moeilijk te begrijpen waren?

6

SBD

Het woordgebruik vond ik op veel plaatsen moeilijk. Ik kan niet exact aanduiden waar.

7

SA

Welke gebeurtenis komt in u op als u terugdenkt aan het verhaal?

8

SBD

De ruzie tussen Stipan en zijn vrouw in de slaapkamer. Waarom weet ik niet.

9

SA

Gefocust vignet 1a: “Ach, ach! Alles is in de war,” dacht Stipan; “daar loopen de kinderen nu alleen door het huis rond.” Hij ging naar de deur en riep ze binnen. Zij lieten de doos, die een wagen moest voorstellen, staan en gingen naar hun vader. Het meisje, zijn lieveling, liep fluks op hem toe, omarmde hem en hing lachend aan zijn hals. Zij hield veel van haar vader, van zijn liefkozingen en den heerlijken geur, die uit zijn baard opsteeg. Het meisje kuste zijn door de gebogen houding blozend gelaat, dat van teederheid straalde en wilde weer wegloopen. “Goeden morgen!” zei hij vriendelijk tot de nu hem ook groetenden knaap. Hij besefte, dat hij van dezen minder hield, en deed zijn best dit niet te toonen. Maar den knaap gevoelde het en beantwoorde den koelen lach van zijn vader niet. Wat dacht u toen u dit las?

10

SBD

Dat is erg vervelend voor dat manneke.

11

SA

Wat voelt u als u aan de zoon denkt?

12

SBD

Dat het zielig is, omdat hij duidelijk merkt dat hij minder liefde krijgt dan zijn zus. Dus dat is erg verdrietig als je zo’n jong mannetje bent.

13

SA

Zaten er onverwachte wendingen in het verhaal? Zo ja, hoe ging u om met die onverwachte wendingen?

14

SBD

Niet speciaal, behalve dan dat die vriend ineens verscheen in het gerechtshof. Ik merkte pas dat het echt iets nieuws was, toen ik helemaal klaar was met lezen.

15

SA

Gefocust vignet 1b: Nadat kinderjuffrouw Matrescha Stipan Arkadiewitsch er met moeite van heeft overtuigd dat hij moet

32 Beschrijving

Complex taalgebruik

Terugdenken aan ruzie

Vervelend voor zoon

Zielig, verdrietig

Omgaan met nieuw personage


33

gaan biechten bij zijn vrouw in deel II, vraagt hij Matjeff om hem te kleden. Aangekleed neemt Stipan in deel III zijn post door, leest hij een artikel en geniet hij van zijn ontbijt. Bovendien wordt er uitgeweid over de liberale krant die Stipan leest. Daarnaast spreekt hij met zijn kinderen en met de kapiteinsvrouw. Wat verwachtte u na deel II? 16

SBD

Ik verwachtte dat hij dat ging doen, maar hij deed eerst het een en ander om tot rust te komen.

17

SA

Kwamen uw verwachtingen uit?

18

SBD

Ja wel want ik verwachtte dat hij uiteindelijk zou gaan biechten.

19

SA


20

SBD

Een verteller, maar door de ogen van Stipan.

21

SA

Wat is uw beeld van de auteur? Kun je daar iets over zeggen op basis van dit verhaal.

22

SBD

Nee, dat vind ik heel moeilijk, ik denk nooit na over de auteur.

23

SA

Heeft de auteur een boodschap voor de lezer? Als er iets is wat je kan leren van deze tekst, wat zou het dan zijn?

24

SBD

Als je je familie liefhebt, dan moet je niet met het kindermeisje aan de haal gaan.

25

SA

Zijn de auteur en de verteller een en dezelfde persoon volgens u?

26

SBD

Ja, maar ik weet niet of het op de waarheid gebaseerd is.

27

SA

Wie praat er dan?

28

SBD

Ik weet het niet zo goed, het verschilt per stukje. Ik denk dat Stipan sowieso wel praat.

29

SA

Door wiens ogen kijken we?

Verwachting respondent

Verwachting uitgekomen

Verteller vertelt, focus op Stipan

Geen beeld auteur, denkt niet na over auteur

Niet vreemdgaan

Geen onderscheid auteur & verteller, weet niet of het waar is

Stipan praat


SBD

Stipans ogen.

31

SA


32

SBD

Vanuit een man, Stipans oogpunt, vanuit het personage.

33

SA

Zijn er meer mensen die het verhaal vertellen?

34

SBD

Er zijn conversaties, maar ik heb het idee dat dat vanuit de verteller gebeurd. Het verhaal wordt door een verteller verteld, maar de personages praten af en toe. Als er staat dat iemand de trap oploopt en hijgt dan is dat natuurlijk niet Stipan die vertelt, maar de verteller.

35

SA

Gefocust vignet 1c: Daar hij juist een streep daglicht door de rolgordijnen zag schemeren, wipte hij vlug zijn beenen van de sofa, tastte hij daarmede naar de geborduurde pantoffels, een geschenk van zijn vrouw op zijn laatsten verjaardag, en strekten toen, zooals hij negen jaar gewoon was, zonder zich op te richten, de hand naar de plaats uit, waar in het slaapvertrek zijn chambercloak placht te hangen. Daar hij dien niet vond, herinnerde hij zich, waarom hij niet in het slaapvertrek ontwaakt was. De lach verdween van zijn gelaat, zijn voorhoofd rimpelde zich. Wie vertelt het verhaal hier?

36

SBD

De verteller.

37

SA

Waarom denkt u dat?

38

SBD

Omdat er in de hij-vorm verteld wordt.

39

SA

Gefocust vignet 1d: “Neen, zij zal het mij niet vergeven, zij kan niet vergeven! En het ergste is, dat alles mijn schuld is! ’t Is geheel en al mijn schuld en toch ben ik de schuldige niet. Dat is het tragische ervan!” dacht hij. Wie vertelt het verhaal hier?

40

SBD

Ja ook de verteller.

41

SA

Waarom denkt u dat?

42

SBD

Want er wordt weer van buitenaf vertelt in de hij-vorm.

43

SA

Bent u het eens met wat hier gezegd wordt?

34 Stipans ogen

Vanuit het personage Stipan

Verteller vertelt, personages praten

Verteller vertelt

Derde persoon enkelvoud

Verteller vertelt

Van buitenaf, derde persoon enkelvoud


44

SBD

Ja, tot op zekere hoogte. Tuurlijk is het wel zijn schuld, maar misschien is hij door de situatie in de sleur geraakt. Er gaat natuurlijk een heel huwelijk en leven aan vooraf, voordat je zoiets doet.

45

SA

Gefocust vignet 1e: Ondanks zijn lichtzinnigheid en jeugd viel hem vroeg een betrekkin g als president van een Moskouer gerechtshof ten deel, waaraan een groot inkomen verbonden was. Deze betrekking had hij te danken aan den echtgenoot zijner zuster Anna, Alexei Alexandrowitsch Karenin, die een der gewichtigste posten aan het ministerie bekleedde. Doch al had Alexander zijn zwager deze plaats niet bezorgd, dan zou Stiwa Oblonsky toch door een aantal andere personen, broeders, zusters, ooms en nichten, deze of een dergelijke betrekking met zes duizend roebels inkomen, die hij noodig had, gevonden hebben; want hoewel zijn vrouw vermogen aangebracht had, waren zijn financiën altijd in de war.[…] Hij behoorde tot de elite van de Russische maatschappij. Een derde der oude staatslieden waren vrienden zijns vader geweest en kenden hem van jongs af aan, met twee derde stond hij op heel familiaren voet en het laatste derde waren goede kennissen van hem. […] Zonder de geringste inspanning deed hij zijn geheele leven door, wat andere menschen, die goed willen zijn, met veel moeite trachten te doen en toch nooit kunnen. Welk deel van de Russische samenleving wordt hier beschreven?

46

SBD

De upperclass.

47

SA

Wat wordt er gezegd?

48

SBD

Dat Stipan als jonge knaap op een hoge functie is gekomen, door zijn vrouw, maar door zijn eigen connecties was hij daar ook wel voor aangenomen.

49

SA

Wie vertelt dit deel van het verhaal?

50

SBD

De verteller vertelt iets over hem.

51

SA

Wat is zijn mening over de Russische elite?

52

SBD

Dat je als je erbij hoort, dat je dan verder niet heel speciaal hoeft te zijn. Als je eenmaal in dat milieu zit dan is het goed.

53

SA

Wat is uw mening over de Russische elite?

35

Eens met verteller, Stipans schuld, situatie vooraf schuld

Elite

Stipan bedeeld door connecties

Verteller vertelt

Als je erbij hoort dan zit je goed, hoef je niets te kunnen


36

54

SBD

Ik denk dat het wel klopte toen, en dat het misschien nu ook wel soms zo is.

Met verteller eens, toen en nu

55

SA

Wat vindt u ervan dat het Stipan allemaal zo in de schoot geworpen wordt?

56

SBD

Niet helemaal eerlijk, maar zo gaat het en het is wel lekker makkelijk voor hem.

57

SA

Kunt u Stipan Arkadiewitsch beschrijven in een paar woorden?

58

SBD

Goedaardige, eerlijke man, rechtvaardig, iemand die wordt gerespecteerd. Ook al heeft hij niets leuks te vertellen, je kijkt altijd weer uit naar de volgende keer dat je met hem praat.

Reflectie op personage

58b

SBD

= Dat baseer ik op het verhaal, wat er wordt verteld over Stipan. Niet echt op mijn eigen mening.

Gebaseerd op verhaal

59

SA

Kunt u hetzelfde doen met Darja Alexandrowna?

60

SBD

Die is niet zoveel in de spotlights geweest. Ik denk dat het een lieve vrouw is voor haar kinderen, maar niet meer spannend genoeg voor haar man.

61

SA

Verandert Stipan gedurende het verhaal?

62

SBD

Nee, ik durf het niet te zeggen.

63

SA

Kunt u me iets vertellen over zijn acties in het verhaal?

64

SBD

Hij wordt wakker, hij heeft meteen ruzie met zijn vrouw omdat hij is vreemdgegaan, dan heeft ie met zijn personeel een conversatie en met zijn kinderen. Dan gaat hij terug, koffie drinken etc. en hij gaat het goedmaken met zijn vrouw.

65

SA

Waarom gaat hij het goedmaken?

66

SBD

Omdat hij inderdaad toch wel spijt heeft van zijn acties. Hij heeft spijt omdat hij zijn vrouw zoveel pijn heeft gedaan. Van de actie zelf heeft hij geen spijt.

67

SA

Zijn zijn daden goed of slecht?

68

SBD

Op zich allemaal goed, want hij probeert alles uit te praten. Maar dat hij is vreemdgegaan is daaraan vooraf gegaan, dat is niet helemaal sjofel.

Oneerlijk, lekker makkelijk


Weet niet of Stipan verandert

Acties personage


Goed en slecht


69

SA

Kent u iemand die hetzelfde zou handelen?

70

SBD

Ik denk dat er heel veel mensen zijn die zo zijn, goedmaken zal iedereen wel proberen dan als ze dat willen.

71

SA

Zou u hetzelfde handelen?

72

SBD

Als ik nog mijn vrouw terug zou willen, dan zou ik het ook proberen goed te maken. Maar wellicht eerst een kopje koffie en goed wakker worden, ja. ((lacht))

73

SA

Kunt u begrijpen wat er in Stipans hoofd omgaat?

74

SBD

Ja, denk ik wel. De man heeft toch kinderen en al 10 jaar ofzo met die vrouw samengewoond. Dat hij een dilemma heeft dat snap ik wel, en dat hij dat goed wil maken.

75

SA

Als u aan dat personage denkt, wat voelt u dan?

76

SBD

Ik vind het sneu voor hem en voor de rest dat het misschien toch wel afgelopen kan zijn. Ik ben niet zozeer boos, ik vind het eerder jammer.

77

SA

Kunt u me iets vertellen over Darja Alexandrowna’s acties?

78

SBD

Ze is heel erg in de war, het eerste wat je van haar ziet is de ruzie. Ieder zijn karakter, op zich begrijp ik dat wel dat ze zo boos is en dat ze weg wil. Ze heeft het eigenlijk niet meer onder controle.

79

SA

Waarom liet ze de boel de boel?

80

SBD

Omdat ze het niet meer onder controle had.

81

SA

Zijn haar acties goed of slecht?

82

SBD

Ik denk dat ze in eerste instantie voor zichzelf goed handelt, want haar boosheid blijft even binnen die muren. Dat ze weg wil lijkt me niet verkeerd.

83

SA


84

SBD

Ja, wederom, meerdere mensen, mijn moeder.

85

SA

Zou u hetzelfde doen?

37

Kent mensen die zo zouden handelen

Zou hetzelfde handelen

Begrip personage

Sneu, jammer


Geen controle

Positief oordeel personage



86

SBD

Ik zou rust voor mezelf zoeken. Dat doet zij ook.

87

SA

Kunt u begrijpen wat er in Darjas hoofd omgaat?

88

SBD

Ja tuurlijk, ze houdt nog van hem, maar andersom merkt ze dat hij meer van het idee van een gezin houdt en niet meer van haar.

89

SA


90

SBD

Hetzelfde als bij Stipan, het is sneu. Jammer dat het zo moet gebeuren. Hij heeft iets gedaan, dus zij kan er helemaal niets aan doen.

91

SA

Gefocust vignet 1f: Omdat zij hem met je aansprak, keek hij haar dankbaar aan en wilde haar hand nemen. Zij wendde zich echter met afschuw van hem af. “Ik denk aan de kinderen en voor hen zou ik alles ter wereld willen doen. Maar ik weet niet, hoe ik het beste voor hen zorgen kan, door ze aan hun vader te ontnemen of hen bij een liederlijken vader te laten, ja! Bij een liederlijken vader! Zeg nu zelf, of er na het voorgevallene nog mogelijkheid bestaat om samen te leven! Zeg, is het mogelijk” herhaalde zij met verheffing van stem, “nadat mijn echtgenoot, de vader mijner kinderen, een minnehandel heeft aangeknoopt met de gouvernante zijnder kinderen?” “Maar hoe kan ik het toch weer goedmaken?” vroeg hij op klagenden toon en liet het hoofd steeds dieper zinken. “Gij zijt mij onuitstaanbaar”, riep zij uit, zich al meer en meer opwindend. “Uw tranen hebben voor mij geen waarde! Gij hebt mij nooit bemind, gij hebt geen hart, geen edelmoedigheid! Gij staat mij tegen, gij zijt voor mij een vreemde, ja geheel een vreemde geworden!” Wie handelt er juist of onjuist in dit gesprek?

92

SBD

Allebei handelen ze onjuist. Ik denk dat zij wel een beetje ruzie aan het zoeken is.

93

SA

Waarom denkt u dat?

94

SBD

Ik denk dat ze allebei hun eigen manier van ruzie maken hanteren hier.

95

SA

Is dit een waar gebeurd verhaal?

96

SBD

Zou kunnen.

38


Begrip personage

Jammer

Negatief oordeel personages

Eigen manier ruzie maken

Mogelijk waar


SA

Zit er niks in het verhaal dat echt met geen mogelijkheid waar zou kunnen zijn?

98

SBD

Nee.

99

SA

Zou het een waar gebeurd verhaal kunnen zijn?

100

SBD

Het gebeurt bij de helft van de families tegenwoordig, dus ja.

101

SA

Tijdens het lezen van het verhaal, heeft u dan het gevoel gehad dat dit allemaal echt gebeurde?

102

SBD

Ja op zich wel.

103

SA

Tijdens het lezen van het verhaal, heeft u toen ergens getwijfeld aan het waarheidsgehalte van het verhaal?

104

SBD

Nee.

105

SA

Zitten er inconsistenties in het verhaal? Als dat zo is, welke kant van het verhaal gelooft u dan en waarom?

106

SBD

De enige tegenstrijdigheid die ik heb kunnen vinden is dat ze zeggen dat hij heel goed is, maar dat hij toch vreemd is gegaan. Dat klopt niet helemaal.

107

SA

Gefocust vignet 1g: Stipan Arkadiewitsch werd door allen, die hem kenden, niet alleen om zijn vroolijk, goedhartig karakter en zijn stipte eerlijkheid bemind, maar in zijn aangenaam, net uiterlijk, zijn glinsterende oogen, donkere wenkbrauwen en haar en de frischheid van zijn gelaat lag iets, dat ieder voor hem innam. Klopt deze beschrijving van Stipan Arkadiewitsch met de rest van het verhaal?

108

SBD

Nee, zijn eerlijkheid klopt niet omdat hij dus vreemd is gegaan. Dan is hij dus niet honderd procent eerlijk.

109

SA

Wat is de ware aard van Stipan Arkadiewitsch?

110

SBD

Ik denk dat hij tot op zekere hoogte wel eerlijk is, maar dat iedere man zijn minpunten heeft. Je kan beiden aannemen.

111

SA

Gefocust vignet 1h:”Ja, ja, hoe was het ook weer?” hij zocht zich een droom te herinneren. “Ja, hoe was het toch? Juist! Alabim gaf een diner te Darmstadt, neen! Niet te

39

Alles is mogelijk

Alles kan waar zijn

In de wereld van de tekst kruipen

Geen twijfel

Inconsistenties opgemerkt

Eerlijkheid klopt niet

Wel eerlijk, met minpunten


40

Darmstadt… Het was iets Amerikaansch. Ja, maar dan was Darmstadt in Amerika. Ja, Alabin gaf een diner op glazen tafels, en die tafels zongen”. Is dit fragment echt? 112

SBD

Hoezo echt, hij beschrijft hier een droom die hij had. De droom kan wel echt zijn, maar het is niet echt gebeurd. Die tafels die zongen niet.

Droom kan echt zijn, niet echt gebeurd

113

SA

Is de rest van het verhaal echt?

114

SBD

Ik blijf erbij dat ik het niet weet.

115

SA

Zou het zo kunnen zijn dat hij dit echt gedroomd heeft?

116

SBD

Ja natuurlijk.

117

SA

Als ik zou vertellen dat dit verhaal waar gebeurd is, zou u me dan geloven?

118

SBD

Ja.

119

SA

Waarom zou u me wel geloven?

120

SBD

Omdat ik nergens echt gedachten heb van nou wat is dit voor flauwekul.

121

SA

Zitten er elementen in het verhaal die terug blijven komen?

122

SBD

Behalve dan dat Stipan elke keer terugdenkt aan wat een eikel Stipan stom hij is geweest, volgens mij geen. geweest

123

SA

Gefocust vignet 1i: In de verschillende delen wordt meerdere keren benadrukt hoe goedhartig en eerlijk Stipan is. Darja Alexandrowna: “Ja, hij is gelukkig en tevreden,” dacht zij, “en ik?….O, die afschuwelijke goedigheid, waarom ieder hem prijst en bemint—Ik haat ze!” Waarom wordt dit steeds herhaald?

124

SBD

((>)) Om toch duidelijk te maken dat het een goede man is.

125

SA

Probeert de verteller het goed te praten dat hij is vreemdgegaan?

126

SBD

Nee, ik denk van niet.

127

SA

Gefocust vignet 1j (irony):Stipan Arkadiewitsch is de

Geen idee

Mogelijk echt

Gelooft waar gebeurd

Voorstelbaar verhaal

Goede man

Verteller praat daden niet goed


41

president van een Moskouer gerechtshof. Is het toeval dat Stipan aan het gerechtshof werkt? 128

SBD

Dat hij die functie heeft, komt door die vrienden. Het gerechtshof, die functie, misschien omdat er ook elke keer herhaald wordt dat hij zo eerlijk en rechtvaardig is.

129

SA

Denkt u dat Stipan de juiste persoon is voor een dergelijke baan?

130

SBD

Dat wordt in het verhaal geschreven dat hij het heel goed doet. Ik zou hem ook wel uitkiezen voor die functie. Privé en zakelijk moet je scheiden.

131

SA

Welke thema’s kunt u in het verhaal aanduiden?

132

SBD

Berouw, verdriet, spijt, eerlijkheid.

133

SA

Wat is de betekenis van het gerechtshof in de context van die thema’s?

134

SBD

Niet echt. Het gerechtshof is beter te koppelen aan de persoonlijkheid van Stipan.

135

SA

Gefocust vignet 1k (ironie): ”Als zij eens wisten, welk een schuldige knaap hun voorzitter een uur geleden nog was,” dacht hij en boog onder het voorlezen van het bericht zijn hoofd een weinig, terwijl zijn ogen lachten. Waarom vindt Stipan dit vermakelijk?

136

SBD

Ja, omdat ze allemaal tegen hem op kijken, en dat hij eigenlijk helemaal niet zo is als ze denken. Dat is de ironie, dat staat er ook gewoon.

137

SA

Gefocust vignet 1l (paradox): “Als men niet gepakt wordt, is men geen dief,” dacht hij. Wat denkt u als u deze zin leest?

138

SBD

Uh ja.

139

SA

Bent u het er mee eens?

140

SBD

Nee daar ben ik het gewoon niet mee eens, omdat je gewoon een dief bent als je steelt.

Elite, eerlijkheid en rechtvaardigheid

Stipan juiste persoon, privé en zakelijk scheiden

Berouw, verdriet, spijt, eerlijkheid

Gerechtshof link persoonlijkheid Stipan

Tegen hem op kijken, ironie opgemerkt, anders dan hij werkelijk is

Geen antwoord

Oneens paradox


SA

Gefocust vignet 1m (retorische vraag): “Biecht nog eens, mijnheer? U kan niet anders doen. Wie den bal kaatst, moet hem…” “Zij wil mij immer in het geheel niet meer zien?” “Dan hebt gij tenminste het uwe gedaan.” Als Stipan wordt gevraagd om te gaan biechten bij zijn vrouw, antwoordt hij met een vraag. Is dit wel een vraag?

142

SBD

Het is meer een statement.

143

SA

Denkt u dat Stipan het antwoord op de vraag al weet?

144

SBD

Ja, maar hij hoopt dat die vrouw iets meer erover weet. Eigenlijk weet hij wel hoe laat het is, maar hij hoopt op beter.

145

SA

Basis vignet 2: De straat van de hond, geschreven door Ben Borgart. Hoe hebt u het verhaal gelezen, verliep het lezen soepel?

146

SBD

Ja, één stukje niet helemaal.

147

SA

Welk stukje?

148

SBD

Dat hij de hond ging vangen, dat ging me even te snel. Hij zat voor mijn gevoel opeens in huis.

149

SA


150

SBD

Het gaat over een meneer, die wacht op een aanstelling bij de boswachterschool. Hij woont in een straat. Als hij naar rechts gaat wordt hij gebeten. Als hij naar links gaat komt hij langs de Albert Heijn waar hij ook niet langs wil komen. Dan vangt hij de hond en wordt er vrienden mee, en dan wordt hij opgepakt voor hondendiefstal. Dit verhaal sprak me het minst aan.

151

SA

Hoe kwam dat?

152

SBD

Ja, dat weet ik niet, er gebeurt niet zoveel.

153

SA


154

SBD

Hetzelfde als wat ik net beschreef, dat hij hem ging vangen, omdat ik het in eerste instantie niet begreep heb ik daar ook het meeste aandacht aan besteed.

42

Statement

Hij weet hoe laat het is, hoopt op beter

Vrij soepel

Te snel

Beschrijving

Verhaal sprak niet aan

Terugdenken aan vangen hond


43

155

SA

Gefocust vignet 2a: Nu hoeft het niet onder stoelen of banken te worden geschoven, dat ik die donder al lang een rotschop zou hebben verkocht… als men dit vrij had kunnen doen. Bij het stoepje stonden namelijk steevast twee kletsende vrouwen. Wat dacht u toen u dit las?

156

SBD

Dat hij groot gelijk heeft. Klotehond.

157

SA

Wat voelt u als u aan Cuzzi denkt?

158

SBD

Ik krijg er niet echt hoogte van. Hij maakt ruzie met een Moeilijk hond, maar ja, hij vindt het zo erg dat hij er al die moeite voor identificeren doet. Ik kon me er moeilijk mee identificeren.

159

SA


160

SBD

Ja, hij werd opgepakt, ik dacht dat de mensen daar op vakantie waren. Hoe weten ze dan dat die hond daar zit.

161

SA

Gefocust vignet 2b: ’s Avonds om halfzes ongeveer, toen buiten de duisternis het wat veiliger maakte, was er nog een boodschap te doen: een blik hondevlees. Zodat Luup, voor de zekerheid, zolang in het rommelhok werd gezet. ‘Laatste keer buddy,’lachte ik, ‘wees nou maar niet beteuterd, ik ben zo terug.’ Wat maar al te waar was. Bij het afdalen der trappen kwamen er juist twee heren naar boven. Heren met legitimatie. En op het goeie adres. Wat dacht u dat er zou gebeuren toen Cuzzi weg ging?

162

SBD

Dat hij een blik vlees ging halen.

163

SA

Kwam uw verwachtingen uit?

164

SBD

Nee.

165

SA

Wat gebeurde er?

166

SBD

Hij werd opgepakt wegens hondendiefstal.

167

SA

Denkt u dat Cuzzi dat verdiend heeft?

168

SBD

Nee, omdat het niet waar is dat hij hem gestolen heeft. Niet met de intentie om hem vervolgens te verkopen om het dure ras dat hij was.

Personage groot gelijk

Beschrijving


Verwachting niet uitgekomen

Beschrijving

Personage heeft gelijk


169

SA


170

SBD

Er is weer een verteller.

171

SA


172

SBD

Ik sta niet stil bij de auteur tijdens het lezen. Ik concentreer me gewoon op het verhaal dat is gegeven.

173

SA

Zit er een boodschap in het verhaal?

174

SBD

Dat je geen hond moet stelen.

175

SA

Zijn de auteur en de verteller een en dezelfde persoon?

176

SBD

Ja.

177

SA

Wie praat?

178

SBD

Volgens mij zijn het wel Cuzzi’s gedachtes maar worden die verteld door een buitenstaander. Een verteller.

179

SA


180

SBD

Die van een buitenstaander.

181

SA


182

SBD

Hij-vorm.

183

SA


184

SBD

Er is één buitenstaander.

185

SA

Gefocust vignet 2c: Op een zekere middag, om schemertijd, verlaat de neerslachtige Cuzzi een lokaal aan het Rosapark. Wie vertelt het verhaal?

186

SBD

De verteller.

187

SA

Waarom denkt u dat?

44

Verteller

Geen beeld auteur, concentratie op verhaal

Geen hond stelen

Geen onderscheid auteur & verteller

Verteller vertelt

Vertellers ogen


Er is één buitenstaander, één verteller

Verteller vertelt


SBD

Omdat er geen ik in staat. Er wordt iets beschreven.

189

SA

Gefocust vignet 2d: Hoe die stommerd nou zo ver van huis kwam? Niks mee te maken! Terwijl ik ‘m met zijn eigen truuk naderde, nl. in de rug, bonkte mijn hart van opwinding. Geen mens in de buurt. Bij elke voorzichtige stap werd het moment van eerherstel zekerder… Wie vertelt het verhaal?

190

SBD

Cuzzi.

191

SA

Waarom denkt u dat?

192

SBD

Omdat er ik staat.

193

SA

Wat vindt u ervan dat Cuzzi hetzelfde bij de hond doet als de hond bij hem heeft gedaan?

194

SBD

Gerechtigheid. Ik zou die hond dat ook gewoon eens afleren.

195

SA

Gefocust vignet 2e: Zolang de mensen van benee, het verhurende echtpaar, op vakantie naar Tirol waren, was Cuzzi’s wil wet op zolder. Er was nl. besloten om ‘Lupus’ een gevangenisstraf te geven. Iedere moralist zou kunnen vertellen dat dieren hechtenis niet als ‘leniging van schuld’ of zo iets ervaren, laat staan zich er door zouden beteren. Maar tja. Dat geldt voor menselijke delinkwenten net zo goed. Een gevangenisstraf maakt timide. Daar gaat het om. Wie vertelt het verhaal?

196

SBD

De verteller.

197

SA

Waarom denkt u dat?

198

SBD

Omdat er weer de naam Cuzzi staat en niet ik.

199

SA

Wat vindt u van wat er gezegd wordt?

200

SBD

Een beetje omslachtig.

201

SA


202

SBD

Nee, het is geen goed idee om die hond vast te houden.

203

SA

Wie is het hoofdpersonage?

45 Geen ik-vorm

Cuzzi vertelt

Eerste persoon enkelvoud

Gerechtigheid

Verteller vertelt

Gaat over personages

Omslachtig

Oneens verteller


SBD

Cuzzi.

205

SA

Kunt u dat personage in een paar woorden beschrijven?

206

SBD

Nee, buiten het feit dat ie een beetje sjofel is en dat hij boswachter wil worden. Hij kan trouwens ook niet goed met honden omgaan.

207

SA

Veranderde dit personage gedurende het verhaal?

208

SBD

Hij verandert ten opzichte van Lupus, zijn mening over Lupus.

209

SA

Kunt u me iets over de daden vertellen van het hoofdpersonage?

210

SBD

Hij wordt gebeten, en hij bijt terug.

211

SA

Waarom deed hij dat?

212

SBD

Omdat hij die hond wilde terugpakken, hij kan nu niet links en niet rechts.

213

SA


214

SBD

Slecht. Tussen de hond en hem heeft het wel goed uitgepakt. Over het algemeen zijn het slechte daden.

215

SA


216

SBD

Nee.

217

SA


218

SBD

Nee, ik zou de hond gewoon met rust laten.

219

SA

Kunt u begrijpen wat er in het hoofd van het personage omgaat?

220

SBD

Tot op zekere hoogte, als hij elke keer aangevallen wordt dan snap ik wel dat hij er een stokje voor wil steken. Je moet wel echt in dezelfde situatie terecht komen om hetzelfde te kunnen denken.

221

SA

Wat voelt u, als u aan dat personage denkt?

46 Cuzzi hoofdpersonage

Beschrijving

Mening over hond verandert

Acties personage


Negatief oordeel personage

Kent niemand die zo zou handelen

Zou zelf niet zo handelen

Begrip personage


SBD

Ik heb er weinig gevoel bij.

223

SA

Gefocust vignet 2f: ‘We bedoelen er niks onaardigs mee hoor - ja huil maar effe uit – dan eh, dan ben jij voor een jongen van Jan de Wit nogal bang uitgevallen voor woeven, bedoelen we maar, want dit dier is toch heus geen vuurspugende draak, zou’k zo zeggen, eerder een doetje. En die zat jóu achterna.’ ‘Ik? Ik ga al op de loop voor een flinke pekinees.’ ‘Aha…! Schrijf op, collega: beter, op, de, hoogte, met, honderassen, dan, eerst, wilde, doen, voorkomen…’ Tik tik tik tik. Wie handelt er juist of onjuist in dit gesprek?

224

SBD

Die jongen probeert zijn onschuld te bewijzen. Die mannen hebben een vooroordeel en dagen hem uit. Cuzzi juist, mannen onjuist.

225

SA


226

SBD

Het zou kunnen, maar ik zeg van niet.

227

SA

Waarom denkt u dat het verhaal niet waar gebeurd is?

228

SBD

Te veel toevalligheden.

229

SA


230

SBD

Dat kan altijd, maar ik zie het niet gebeuren.

231

SA


232

SBD

Nee, ik heb het gevoel gehad dat het een verhaal was.

233

SA


234

SBD

Nee, het was gewoon allemaal een verhaal.

235

SA


47 Weinig gevoel

Cuzzi juist, mannen onjuist

Niet waar gebeurd

Te veel toevalligheden

Mogelijk waar

Niet het gevoel dat het echt gebeurde, gevoel verhaal

Geen twijfel waarheid, alles verhaal


236

SBD

Nee, ik kan er zo geen bedenken.

237

SA

Gefocust vignet 2g: Lupus, al lang gewend aan persoonlijke geurtjes, doet niets dan spelen, kwijlen, kwispelstaarten. De onbevangen uitdrukking op zijn snuit doet je even bijna in de lach schieten. Klopt dit met wat de rest van het verhaal ons vertelt over Lupus?

238

SBD

Ja, want hij heeft een proces doorgemaakt. Hij is gevangen genomen, en door tijd met de hoofdpersoon door te brengen is hij vrienden geworden met de hoofdpersoon.

239

SA

Wat is de ware aard van Lupus?

240

SBD

Een goedaardige hond.

241

SA

Gefocust vignet 2h: ‘Goed. Geeft niet. Dat is jammer bedoel ik, maar eh, dus geen flauw idee hè dat het een Bedlingtonner is hè.’ ‘Heren nog aan toe. Natuurlijk niet. Voor het me gezegd werd, nee, ik moet het maar als kennisgeving aannemen, ik steek er me jat niet voor in het vuur – en eerlijk gezegd, heren, ik geloof het ook niet helemaal.’ ‘Ho ho. Even serieus blijven… Het gaat namelijk hierom: als dat nou eens geen rashond was geweest, hè, dan is zoiets toch immers een lauwe moeite?’ ‘Wat.’ ‘Om Bello te strikken…’ Ach niks geen vangwerk, verzin ik. Gewoon. Pats. Hij achtervolgde je, kolere brutaal, het trapportaal in: de deur viel achter ons toe. Wat is er aan de hand?

242

SBD

De hoofdpersoon wist niet dat het een rashond was, en dat geloven de agenten niet.

243

SA

Wie vertelt de waarheid?

244

SBD

De hoofdpersoon, omdat dat zo in het verhaal geschetst wordt dat hij die hond een lesje wil leren omdat hij bijt, niet omdat hij er geld aan wil verdienen.

245

SA

Vertrouwt u Cuzzi?

48

Geen inconsistenties opgemerkt

Klopt, Lupus verandering doorgemaakt

Goedaardige hond

Beschrijving van de situatie

Cuzzi waarheid


SBD

Ja.

247

SA

Waarom wel?

248

SBD

Nergens in het verhaal wordt hij neergezet als iemand die niet te vertrouwen is, buiten het feit dat hij een hond pikt dan.

248a SA

Wie vertelt het verhaal in dit fragmentje?

248b SBD

De verteller, want er staan aanhalingstekens. ((>)) Maar er staat ook een ik-vorm in, ik weet het dus niet zeker.

249

SA


250

SBD

Niet specifiek.

251

SA

Gefocust vignet 2i: Bij het stoepje stonden namelijk steevast twee kletsende buurvrouwen. […] Voortaan beschouwden ze mijn komst als een dagelijkse attractie. Wanneer je stil de benedendeur uit ging – alleen het slot klapte nogal hard – dan stootten die twee elkaar alvast geinerig aan en plachten de gebeurtenissen te volgen met gezichten van: dúrf ‘m eens wat te doen! De buurvrouwen komen steeds terug in het verhaal. Wat betekent dat?

252

SBD

Die weerhouden hem ervan om de hond te schoppen. Dus zij zijn ook een klein beetje de reden waarom het verhaal loopt zoals het loopt.

253

SA

Wat vindt Cuzzi van de buurvrouwen?

254

SBD

Hij heeft er niet zo’n hoge pet van op.

255

SA

Geeft het verhaal een beeld van sociale controle/inmenging?

256

SBD

Ja tot op zekere hoogte. Vanuit het perspectief van Cuzzi is de sociale controle vervelend.

257

SA

Is sociale controle/inmenging volgens u goed of slecht?

258

SBD

Sociale controle, daar is niets mis mee over het algemeen. In het verhaal gaat Cuzzi niet goed om met de sociale controle. Hij kon ook de eigenaresse aanspreken in plaats van de hond straffen.

49 Vertrouwt Cuzzi

Enige onbetrouwbare is hond stelen

Verteller of ikpersoon

Geen herhaling opgemerkt

Weerhouden schoppen, reden verloop verhaal

Geen hoge pet

Cuzzi sociale controle vervelend

Sociale controle is niks mis mee, Cuzzi kan er niet mee omgaan, alternatief Cuzzi


259

SA

Gefocust vignet 2j (metafoor): ‘Gezwam. U weet heel goed mevrouw, dat uw huisdier mij een aantal keren heeft toegetakeld, en ik die heb dat lijdelijk, als een klootzak, ondergaan…hee, zo ging het.’ Waar staat het woord ‘klootzak’ voor?

260

SBD

Hij vindt zichzelf een mietje, een sukkel dat hij die hond niet durfde te schoppen.

261

SA


262

SBD

Begrijpelijk. Dit klopt gewoon vanuit zijn beleving.

263

SA

Gefocust vignet 2k (metafoor): Bij het afdalen kwamen er juist twee heren naar boven. Heren met legitimatie. En op het goeie adres. Waar staat ‘heren met legitimatie’ voor?

264

SBD

Politie. Iets in die trend, misschien dierenpolitie. Autoriteiten.

265

SA

Wist u meteen wat er bedoeld werd met ‘heren met legitimatie’? Zo ja, kunt u iets meer zeggen over hoe u wist dat er politie bedoeld werd?

266

SBD

Nee, ik wist het bij de volgende twee zinnen pas. Achteraf was het wel duidelijk, dat komt door de context van het verhaal.

267

SA

Denkt u dat het feit dat Cuzzi iets aanstootgevends gedaan heeft, er mee te maken heeft hoe u ‘heren met legitimatie’ geïnterpreteerd heeft?

268

SBD

Nee, want ik had wel door dat hij iets slechts had gedaan. Maar dat de politie erbij zou komen dat was nog niet in me opgekomen.

268a SA

Dus dat was niet in je opgekomen? Vind je honden op deze manier kidnappen en een lesje leren dan niet zo erg dat er politie bij hoeft te komen?

268b SBD

Ik vind het wel erg genoeg om de politie in te schakelen want de mensen zijn gewoon de hond kwijt.

269

Gefocust vignet 2l (ironie): Van de ene dag op de andere, terwijl op zak de laatste knaken rinkelden, ontstond er de overweging om er politiewerk van te maken.

SA

50

Mietje, durfde niet

Begrijpelijk, klopt vanuit zijn beleving

Metafoor, politie

Wist niet meteen wat er bedoeld werd, context

Aanstootgevends geen reden interpretatie

Politie is nodig, diefstal


51

Waarom is dit grappig? 270

SBD

Omdat de echte politie er ook werk van maakt. Ze eindigen hoe dan ook bij de politie.

271

SA

Gefocust vignet 2m (ironie): Maak je zakken maar leeg. Schertsend brengt men je weg naar het cellenblok, naar de baas met de sleutels. Verwachtte Cuzzi dat dit zou gebeuren toen hij Lupus een lesje wilde leren?

272

SBD

Nee.

273

SA

Denkt u dat Cuzzi het verdiende om op het politie bureau gehouden te worden?

274

SBD

Jawel, hij heeft die hond ook opgesloten. Hij heeft het alleen niet zo bedoeld tegenover die hond. Eigenlijk is er niets kwaads gebeurd. Vanuit de beleving van de hond denk ik.

275

SA

Gefocust vignet 2n (retorische vraag): En toch, bijgod, op zichzelf best een fijne straat: zo’n levende, rommelige en evengoed wel nette volksstraat waar men graag doorheen loopt. Waar men graag woont en waar men graag bij hoort. Maar nu? Jezus. Dit kon toch niet langer? Wat denkt u als u dit leest?

276

SBD

Als ik me in dat personage inleef, dan is het wel erg vervelend als je niet naar links of naar rechts kan.

277

SA

Denkt u dat hij gelijk heeft?

278

SBD

Ik vind ook dat er iets moet gebeuren ja, maar de keuze die hij dan maakt zou ik niet maken.

278a SA

Wat zou u dan doen?

278b SBD

Ik weet niet meer precies wat er bij die Albert Heijn was, maar dat lijkt me een makkelijkere zaak om op te lossen. Ik zou het in ieder geval niet met de hond oplossen, eerder met het baasje.

279

Basis vignet 3: Dr. Klondyke, geschreven door W.F. Hermans. Hoe hebt u het verhaal gelezen, verliep het lezen soepel?

SA

Ironie opgemerkt

Onverwacht

Cuzzi verdient cel, hoewel de hond niet geschaad is

Inleven, begrip vervelende positie

Er moet iets gebeuren maar niet dat wat hij doet

Albert Heijn oplossen, met baasje oplossen


52

280

SBD

Ja, het ging wel goed. Dit verhaal kon ik het beste lezen.

Soepel

281

SA


282

SBD

Het is een verhaal over Floris, die een vriend heeft die dokter Beschrijving is. Door die dokter komt hij in contact met Lily, zijn ex, en hij maakt haar wijs dat hij dokter is. Hij behandelt haar en uiteindelijk lukt het niet om haar beter te maken. Eerst lijkt het wel goed te gaan.

283

SA


284

SBD

Nee niet echt.

285

SA


286

SBD

Toch het sterven van Lily. Dat had het meeste impact op mij. Het verhaal werkt daar een beetje naartoe uiteindelijk.

287

SA

Gefocust vignet 3a: Eindelijk ging de deur open. ‘U heeft de dokter geroepen!’ riep de arts naar boven en tegen Kalmans zei hij: ‘’k Zou hier niet in de kou blijven wachten. Ga maar even mee, ik zal zeggen dat je een collega van mij bent; deze mensen zijn toch allemaal gek.’ Wat dacht u toen u dit las?

288

SBD

Dat is niet echt professioneel als je zo praat over de mensen die je behandelt, als dokter zijnde.

289

SA

Wat voelt u als u aan de dokter denkt?

290

SBD

Hij zal zijn vak wel verstaan, maar ik denk dat hij het op de een of andere manier niet helemaal serieus neemt. Zo wordt het hier neergezet.

291

SA

Denkt u dat een dokter dergelijke dingen mag zeggen over zijn patiënten?

292

SBD

Hij mag het wel denken, maar niet uitspreken. Ik vind niet dat je zoiets kan zeggen, zeker niet als je zo’n voorbeeldfunctie hebt als dokter.

293

SA


294

SBD

Dat die dokter er ineens niet meer was, bij de overlijdensakte.

Niet moeilijk

Terugdenken aan dood Lily

Dr. Hemelrijk onprofessioneel

Dr. Hemelrijk neemt dokter zijn niet serieus

Negatief oordeel dr. Hemelrijk

Onverwacht plot,

CHEATING, LYING & STEALING Het verhaal is het verhaal, ik neem het gewoon allemaal in me op. Ik laat het gewoon over me heenkomen. 295

SA

Gefocust vignet 3b: Nadat Lily en Floris hebben gekust en gepraat volgt de volgende scène: Het adres van zuster Ferro had hij leren kennen uit een raamadvertentie. Medische en Sportmassage. Hij had besloten nu er kans op herstel bleek te zijn, zijn toevallige tactiek te verlaten. Wat dacht u dat er zou gebeuren?

296

SBD

Ik dacht dat hij ging leren om haar zelf beter te kunnen maken. En toen ik het volgende stukje las dacht ik dat hij dus ging leren masseren.

297

SA


298

SBD

Nee. Die zuster ging het doen.

299

SA

Wat gebeurde er daarna?

300

SBD

Dan gaat zij haar behandelen en op een gegeven moment heeft hij gestudeerd wat de beste behandeling is. En ze besluiten dat het anders moet, niet volgens het boekje.

301

SA

Hoe ging u om met het feit dat er opeens een nieuw personage in het verhaal kwam?

302

SBD

Ik liet het gewoon over me heenkomen. Ik had niet het gevoel dat ik iets gemist had. Zo’n overgang, daar heb ik geen moeite mee.

303

SA

Wist u meteen dat de ‘hij’ uit dit fragment Floris (dr. Klondyke) was?

304

SBD

Ja, die blijft gewoon hetzelfde. Ik had dat in eerste instantie gewoon aangenomen dat het dr. Klondyke was.

305

SA

Kunt u iets zeggen over de moeite die Floris Klondyke doet voor Lily?

306

SBD

Hij doet er uiteindelijk heel veel moeite voor haar. Eerst alleen door er te zijn, en daarna stelt hij mensen aan om te masseren en doet hij onderzoek.

307

SA

Vindt u dat juist of verkeerd?

308

SBD

Dat hij doet alsof hij dokter is, is niet goed, maar dat hij wel

53 geen moeite



Beschrijving

Geen moeite met nieuw personage

Logisch

Veel moeite, door er te zijn en mensen erbij te halen

Oordeel

CHEATING, LYING & STEALING zoveel moeite doet is wel goed. Eigenlijk doet hij meer moeite dan de echte dokter.

54 Klondyke positief door moeite, negatief door leugen

309

SA


310

SBD

Ook weer een verteller.

311

SA


312

SBD

Op basis van het verhaal kan ik me daar geen voorstelling van Geen beeld maken. auteur

313

SA


314

SBD

Dat je vooral niet te veel moeite moet doen, want het loopt toch wel slecht af.

315

SA


316

SBD

Ja.

317

SA

Wie praat?

318

SBD

De verteller en de personages.

319

SA


320

SBD

Door de ogen van de verteller.

321

SA


322

SBD

Hij-vorm.

323

SA


324

SBD

Nee, er is één verteller.

325

SA

Gefocust vignet 3c: Toen bukte hij zich over Lily, zei haar dat zij haar arm om zijn hals moest leggen, steunde haar in de zij en richtte haar op. Wie vertelt het verhaal?

326

SBD

De verteller.

Verteller

Geen moeite doen loopt toch slecht af


Verteller en personages praten

Vertellers ogen


Eén verteller

Verteller vertelt


327

SA

Waarom denkt u dat?

328

SBD

Omdat er hij staat.

329

SA

Gefocust vignet 3d: ‘Dat is een grote vooruitgang,’ zei hij, maar dacht: ‘Dit heb ik niet verdiend. Of niet verdiend? Niet verdiend? Wie ter wereld weet welke medicijnen de ware zijn? De mensen worden ziek, de mensen worden beter. Misschien zijn de medicijnen en doktoren maar volkomen bijkomstig. Het komt er alleen op aan wat te doen en ik heb wat gedaan: dat alleen is belangrijk geweest.’ Wie vertelt het verhaal?

330

SBD

Nog steeds de verteller.

331

SA

Waaraan kunt u dat zien?

332

SBD

De verteller vertelt gewoon wat er is, en hij vertelt wat dr. Klondyke denkt.

333

SA

Bent u het eens met wat er gezegd wordt?

334

SBD

Voor een groot deel wel, ik denk ook dat veel dingen psychologisch zijn. Beter worden bijvoorbeeld. Als je er maar in gelooft.

335

SA

Gefocust vignet 3e: Zuster Ferro verzette zich, bijna onder tranen, omdat hij haar plotseling niet meer tutoyeerde. Zij antwoordde dat ontspanning de spieren sterkt. Dat Lily nu reeds allebei haar benen een beetje buigen kon. Wie vertelt het verhaal?

336

SBD

De verteller.

337

SA


338

SBD

Ik kan er niks van maken.

339

SA

Wat vindt u van zuster Ferro’s reactie?

340

SBD

Ik vind het onzin dat ze huilt.

341

SA


342

SBD

Floris Klondyke.

55


Verteller vertelt


Eens met verteller, beter worden als je erin gelooft

Verteller vertelt

Geen mening

Onbegrip zuster Ferro

Floris


56 hoofdpersonage

343

SA


344

SBD

Hij is een mislukt arts, zonder doel in zijn leven. Via Lily weet hij zich ergens aan vast te klampen.

345

SA


346

SBD

Ja, eerst is hij doelloos, hij gaat maar om er te zijn. Daarna wil hij er echt voor werken. Dan heeft hij wel een doel.

347

SA


348

SBD

Hij doet alsof hij een arts is. Hij behandelt Lily, en het lukt hem niet.

349

SA

Waarom deed hij alsof hij een arts is?

350

SBD

Om mee naar binnen te mogen.

350a SA

Waarom bleef hij het volhouden?

350b SBD

Omdat Lily ervan overtuigd van was dat hij arts was, en hij wilde haar niet teleurstellen. Hij vond het wel fijn om met haar in contact te zijn.

351

SA


352

SBD

Aan de ene kant is het niet goed, want hij speelt voor dokter. Aan de andere kant doet hij meer dan die echte dokter. Hij geeft haar hoop.

Levensdoel

Doelloos

Faalt

Reden Floris

Niet teleurstellen, fijn contact

Goed en slecht

352a SA

Jij zegt hij geeft haar hoop, maar ze gaat dood. Is het wel juist dan dat hij haar hoop geeft?

352b SBD

Jawel, want of ze had helemaal weg zitten kwijnen. Nu had ze toch nog iets om handen, iets om op te hopen.

353

SA

Kent u iemand die hetzelfde zou doen als dr. Klondyke?

354

SBD

Nee.

355

SA


356

SBD

Ik zou haar wel helpen, maar ik zou niet doen alsof ik een arts Zou wel helpen

Hoop is goed

Kent niemand die hetzelfde zou handelen


57

ben. 357

SA


358

SBD

Als ik me inleef in hem inleef kan ik het wel begrijpen, maar ik zou het zelf nooit doen.

358a SA

Wat zou jij dan doen?

358b SBD

Ik zou of buiten blijven wachten, of als vriend mee naar binnen gaan. Als ik haar wil helpen dan moet dat ook kunnen zonder dat ik dokter ben.

359

SA


360

SBD

Ik ben niet boos op hem, ik ben ook niet blij voor hem. Het is gewoon sneu voor hem.

361

SA

Gefocust vignet 3f: Op een warme avond in april, dat haar raam openstond, was er een wonder gebeurd. ‘Onderzoek mij,’ beval zij en keek bijna trots. ‘Waarom?’ vroeg hij, terwijl hij met trillende vingers voor ’t eerst zijn stethoscoop te voorschijn bracht. ‘voel je je niet goed, hoest je?’ Hij ‘onderzocht’ haar. Hij luisterde overal, met een gezicht dat hij zonder moeite vol aandacht hield. ‘Ik kan naar waarheid zeggen wat zoveel doktoren zeggen,’ overwoog hij, ‘dat ik niets kan vinden omdat ik het nu eenmaal niet kan.’ Toen zei ze: ‘Kijk naar mijn linkerbeen.’ Hij keek en zag dat zij in staat was het zonder hulp een klein beetje op te heffen, het te buigen in de knie.[…] ‘Ik denk dat je over een week je andere been ook zo ver zult kunnen bewegen,’ concludeerde hij boud. ‘Ja,’ vroeg zij, ‘denk je dat? En lopen? Wanneer kan ik lopen? Van opwinding zwaaide zij met haar armen; haar hoofd in de grote kussens was een en al lach. ‘Nog een maand of drie…op zijn kortst,’ zei hij. Wat denkt u van dit gesprek?

362

SBD

Dat vind ik te veel van het goede, hij geeft haar te veel hoop.

363

SA

Handelt er iemand onjuist in het gesprek?

364

SBD

Dr. Klondyke.

365

SA

Wat vindt u precies van dr. Klondykes diagnose?

366

SBD

Dat kan hij niet maken, hij mag dat niet zeggen want hij heeft er geen verstand van.

Begrip personage

Helpen

Niet boos, niet blij, sneu

Te veel van het goede

Floris onjuist

Ongehoord, geen verstand van


58 zaken

367

SA


368

SBD

Nee.

369

SA


370

SBD

Het voelt veel te verhaalachtig aan.

371

SA


372

SBD

Ja, dat zou kunnen, maar dit is te verhaalachtig.

373

SA


374

SBD

Ja, ik zat goed in het verhaal.

375

SA


376

SBD

Niet echt.

377

SA


378

SBD

Nee.

379

SA

Gefocust vignet 3g: Ik had moeten zeggen: ‘Aha, je versmaadt mij, je zet me buiten als een vuilnisemmer of een opgerold versleten vloerkleed? Welnu, ik vervloek je, je zult de gevolgen wel ondervinden en het zal je spijten. Je versmaadt mij, er zal een tijd komen dat je zelf door iedereen versmaad zult worden.’ De student lachte eerst om zijn veronderstelling, maar toen hij in de portiek van zijn vriend stond, begon hij zacht te huilen. Want dit had hij haar toch eigenlijk nooit toegewenst. Zij die zo mooi was en nog zo jong… Wat is er aan de hand?

380

SBD

Dat hij in eerste instantie haar vervloekt, en ten tweede heel

Niet waar gebeurd

Verhaalachtig

Mogelijk, maar verhaalachtig


Geen twijfel waarheidsgehalte


Vervloekt,

CHEATING, LYING & STEALING verdrietig is om wat er met Lily aan de hand is. 381

SA

Hoe kan het dat Floris eerst het ene zegt, en daarna iets compleet anders?

382

SBD

Eerst is het boosheid, daarna denkt hij pas reëel.

383

SA

Begrijpt u welke emoties het hoofdpersonage hier voelt?

384

SBD

Ja boosheid, spijt dat hij het zei en liefde voor haar.

385

SA

Gefocust vignet 3h: ‘Neen, dat is zo,’ antwoordde hij verlicht, ‘ik heet inderdaad Floris, Floris Klondyke.’ ‘En ben je nu klaar met je studie? Ben je nu dokter?’ ‘Ja, ik ben dokter. Ik heb je indertijd maar voor de grap verteld dat ik voor pillendraaier studeerde.’ Wat gebeurt hier?

386

SBD

Zij herkent hem als wie hij echt is en hij vertelt dat hij dokter is.

387

SA


388

SBD

Zij.

389

SA

Vertrouwt u Floris Klondyke?

390

SBD

Ja.

391

SA

Waarom?

392

SBD

Hij staat keihard te liegen hier, maar de rest van het verhaal komt uit de goedheid van zijn hart.

393

SA


394

SBD

Dat het elke keer wel heel duidelijk is dat hij maar wat doet.

395

SA

Gefocust vignet 3i: In het verhaal zitten een aantal gesprekken waarin gezegd wordt dat dr. Klondyke eigenlijk geen dokter is. Waarom wordt dat steeds herhaald?

396

SBD

Om de lezer dat niet te laten vergeten.

397

SA

Gefocust vignet 3j (metafoor): Een vochtig schelpje dat door zijn glans zijn aandacht trok, raapte hij op en daarmee in de

59 verdrietig

Boosheid, rede

Boosheid, spijt, liefde

Herkenning, hij liegt

Lily waarheid

Vertrouwt Floris

Liegt, goedheid van zijn hart

Nep dokter herhaling

Lezer herinneren


60

hand bleef hij een uur staan staren over het water. Toen was het schelpje opgedroogd en hoe hij er ook met zijn mouw over wreef, het wilde niet meer blinken. Wat betekent dat? 398

SBD

Ik kan er niets van maken.

399

SA

Welk personage vertoont gelijkenissen met ‘een vochtig schelpje dat door zijn glans zijn aandacht trok’, en waarom denkt u dat?

400

SBD

Lily, door haar jongheid en schoonheid trok zij ook zijn aandacht.

401

SA

Welk personage vertoont gelijkenissen met ‘het schelpje dat niet meer wilde blinken’, en waarom denkt u dat?

402

SBD

Lily, omdat ze overleden is.

403

SA

Gefocust vignet 3k (metafoor): ‘Het gaat niet goed met mij, Floris,’ antwoordde zij, ‘ik kan je geen hand geven, ik kan mij helemaal niet meer bewegen. Alleen nog mijn hoofd. En ik heb zo’n pijn. Ik zal wel gauw doodgaan.’ Haar stem was bijna niet te horen. Hij ging zitten naar het hoofdeinde van het bed en kon als enig antwoord slechts zijn keel schrapen of hij een graat had ingeslikt. Wat betekent ‘alsof hij een graat had ingeslikt’?

404

SBD

Hij had een brok in zijn keel.

405

SA

Wat vindt Floris van het meisje?

406

SBD

Hij is verliefd op haar.

407

SA

Denkt u dat deze gevoelens gepast of ongepast zijn?

408

SBD

Die gevoelens heb je, daar kan je niets anders van maken. Hij behandelt haar, dus het is niet gepast.

409

SA

Waarom?

410

SBD

Omdat hij haar behandelt. Ook al is hij geen dokter.

411

SA

Gofocust vignet 3l (ironie): Toen werd hij op een dag zelf ziek. Het was midden augustus en zeer heet. Waarom denkt u dat dr. Klondyke ziek werd?

Metafoor te moeilijk

Lily, jongheid en schoonheid

Lily, overlijdt

Brok in zijn keel

Verliefd

Gevoelens heb je, ongepast

Omdat hij haar behandelt


SBD

Daar heb ik eigenlijk niet over nagedacht. Ik dacht gewoon dat het zo in het verhaal paste. Maar als ik er nu over nadenk, zal het wel door de stress komen.

413

SA

Is het op de een of andere manier grappig dat dr. Klondyke ziek werd?

414

SBD

Nee.

415

SA

Verdiende hij het om ziek te worden?

416

SBD

Nee.

417

SA

Gefocust vignet 3m (paradox): Hij was vernederd en toch gestreeld. Begrijpt u waarom Floris zich zo voelt?

418

SBD

Ja, omdat ze hem vernedert. Maar toch niet te erg, want hij voelt zich ook gestreeld.

419

SA

Wat vindt u van zuster Ferro’s gedrag?

420

SBD

Ongepast. Als ze het er niet mee eens was, en als ze wist dat hij geen dokter was, dan moest ze Lily ook niet behandelen.

421

SA

Gefocust vignet 3n (paradox): ‘Het zonderlinge van het beroep van medicus,’ zei de arts, ‘is dat men er lang voor studeren moet en tenslotte niets hoeft te weten. Als een patiënt ziek wordt, is dat een teken van aangeboren geringe weerstand. Je kunt hem nooit beter maken.’ Wat vindt u van wat hier gezegd wordt?

422

SBD

Ik ben het er niet mee eens. En ik vind ook dat hij dit niet kan zeggen. Als dokter moet je dat gewoon niet zo kunnen voelen. Het is erg ongepast. Je bent er als dokter om de mensen beter te maken, niet om gewoon maar wat te doen.

423

SA

Gefocust vignet 3o (retorische vraag): En nu stel ik voor dat je deze patiënte aan mij overdraagt. Waarom zou je het niet doen? Het is immers een hopeloos geval, niet waar? Wat denkt u als u deze zin leest?

61 Niet over nagedacht, stress

Ironie niet opgemerkt

Floris verdient ziek worden niet

Halve uitleg paradox

Zuster Ferro ongepast, weet dat hij geen dokter is en behandelt toch

Oneens paradox, kan dit niet maken, mag dit niet zo voelen als dokter, taak mensen beter maken


62

424

SBD

Hij wil gewoon Lily behandelen.

Floris wil Lily behandelen

425

SA

Vindt u dat Floris gelijk heeft?

426

SBD

Ja, want hij doet er toch niets mee, die dokter. Als hij denkt dat hij het beter kan, waarom niet?

427

SA

Wat vindt u van de manier waarop Floris deze vragen stelt?

428

SBD

Hij verdraait het een beetje, hij legt de dokter een antwoord in Verdraait, legt de mond. Hij stelt de vragen heel slim. Hij weet zo goed als antwoord in de zeker dat hij het juiste antwoord krijgt. mond, heel slim

429

SA

Hoe kan dr. Hemelrijk deze vragen het beste beantwoorden volgens u?

430

SBD

Hij had misschien een beetje beter moeten nadenken over de belangen van alle partijen, je kunt niet zomaar een patiënt weggeven aan iemand die geen dokter is. Zelfs met de beste bedoelingen niet.

Floris gelijk, Hemelrijk doet toch niets voor patiënt

Belangen van partijen, kan niet zomaar patiënt weggeven aan iemand die geen dokter is, zelfs niet beste bedoelingen

Table 5 Transcript of the Second In-Depth Interview ((Interviewer: Suzanne Aussems Abbreviation interviewer: SA Abbreviation interviewee: THG Date: August 24, 2011 Time: 14.00h – 17:15h Setting of the interview: The interview was conducted at the interviewee’s house, in a setting in which only the interviewee and the interviewer were present. After a short introduction, in which was explained what was expected of the interviewee, we started the conversation. The interviewee had read three reading materials in advance of the interview. Those reading materials were discussed during the interview showing the interviewee short vignettes that were retrieved from the reading materials.)) Nr. 1

Spreker SA

Transcriptie Basis vignet 1: Vijf hoofdstukken uit Anna Karenina,

Coderingen


63

geschreven door Lev Tolstoy. Hoe hebt u het verhaal gelezen, verliep het soepel? 2

THG

Het uitgebreide taalgebruik en onlogische zinsopbouw remde mijn leestempo af.

3

SA


4

THG

Een combinatie van complexe familie situaties.

5

SA


6

THG

Ja, soms wel, als het taalgebruik zo ingewikkeld werd. Het is ook oud Nederlands.

7

SA


8

THG

De ruzie.

9

SA


10

THG

Het lijkt op een gewoon huiselijk tafereel, maar uiteindelijk blijkt dat hij heel veel verschil maakt in de liefde voor zijn kinderen.

11

SA


12

THG

Dan denk ik aan Anders Breivik, want dit jongetje voelt van kinds af aan dat hij niet meetelt. Dat kan hiertoe leiden.

13

SA


Taalgebruik ingewikkeld

Complexe relaties


Terugdenken aan ruzie

Liefde voor kinderen

Slechte jeugd leidt tot slechte daden


14

THG

Dat Lewin ten tonele verschijnt, dan vraag ik me af wat hij komt doen.

15

SA

Gefocust vignet 1b: Nadat kinderjuffrouw Matrescha Stipan Arkadiewitsch er met moeite van heeft overtuigd dat hij moet gaan biechten bij zijn vrouw in deel II, vraagt hij Matjeff om hem te kleden. Aangekleed neemt Stipan in deel III zijn post door, leest hij een artikel en geniet hij van zijn ontbijt. Bovendien wordt er uitgeweid over de liberale krant die Stipan leest. Daarnaast spreekt hij met zijn kinderen en met de kapiteinsvrouw. Wat verwachtte u na deel II?

16

THG

Dat hij met zijn vrouw ging praten.

17

SA


18

THG

Ja, uiteindelijk komt er een ruzie.

19

SA


20

THG

Het is moeilijk want er zit een verhaal in het verhaal. Eerst wordt er verteld wat er gebeurd is tot nu, en dan wordt er in de tegenwoordige tijd verteld. De verteller: Aangekleed neemt Stipan de post door ((<)) etcetera. Ik denk dat er heel vaak tussen de personages en de auteur een verteller inzit.

21

SA

Wat is uw beeld van de auteur? Kun je daar iets over zeggen op basis van dit verhaal?

22

THG

Ja, ik denk dat het een knappe auteur is die van tevoren schetsen heeft gemaakt van alle relaties en situaties, zodat hij zich niet vergist en zelf niet in de war raakt. Het is heel complex.

23

SA

Heeft de auteur een boodschap voor de lezer? Als er iets is wat u kunt leren van deze tekst, wat zou het dan zijn?

24

THG

Ik vraag me af of hij erop uit is om ons wat te leren. Misschien is hij gewoon bezig met een familie trilogie te vertellen zonder verdere boodschap.

25

SA


26

THG

Nee, het is allemaal erg geconstrueerd.

64

Nadenken over verloop van verhaal


Verwachting uitgekomen.

Onderscheid auteur & verteller, verteller vertelt

Auteur heeft constructies vooraf gemaakt, complex

Vraagt zich af of het werk bedoeld is als boodschap

Onderscheid


65 auteur & verteller

27

SA

Wie praat?

28

THG

De verteller en personages praten om beurten. Het is allemaal mooi aan elkaar gebreid.

29

SA


30

THG

Door de ogen van de verteller, die het gereedschap van de auteur is.

31

SA


32

THG

Het lijkt alsof de personages in een huis zonder dak zitten, en dat de verteller er zo in kijkt. Ik heb het gevoel dat de personages soms een denkwolkje boven hun hoofd hebben dat wordt ingevuld door de verteller.

33

SA


34

THG

De verteller vertelt het verhaal, of dat er meer zijn dat weet ik niet.

35

SA


36

THG

Ik vind chambercloak zo’n mooi woord. De schrijver tilt het verhaal hier naar een hoger niveau. Maar goed, ik denk dat de verteller niet alleen de situatie weergeeft hier, maar ook de gemoedstoestand. De bezorgdheid van Stipan. Hij wordt wakker met de realisatie dat hij een probleem heeft.

37

SA

Waarom denkt u dat?

38

THG

Ik vind het een afstandelijke beschrijving zonder betrokkenheid van de verteller. Ik voel een afstand tussen de verteller en wat er gebeurt. Hij beschrijft als objectieve buitenstaander klinisch wat hij ziet.

Personages & verteller praten

Verteller als gereedschap van de auteur

Poppenhuis, denkwolkje

Eén verteller

Verteller vertelt

Objectiviteit van verteller, afstandelijk


39

SA


40

THG

Dit is nou zo’n typisch voorbeeld waarvan ik vind dat je een theater voor je ziet waarin de personages geregisseerd worden door de verteller middels gedachteballonnetjes.

41

SA

Waarom denkt u dat?

42

THG

Omdat hier ook staat ‘dacht hij’

43

SA


44

THG

Dat is het tragische ervan. Dat is het moeilijke van zijn karakter, hij vindt zichzelf schuldig maar toch ook niet. Hij is verleid, bezweken door schoonheid.

45

SA


46

THG

Hij hoorde echt tot de happy few, de elite.

47

SA


48

THG

Dat ze elkaar de bal toe spelen binnen die elite, het is een heel netwerk waarbinnen ze elkaar helpen. Tussendoor kun

66

Personages geregisseerd door verteller

Persoonsvorm

Eens met personage

Elite

Vriendjespolitiek, trouwen good


67

je ook zeggen dat er ook getrouwd werd vanwege vermogen, catch in plaats van een goede catch is belangrijk in plaats van liefde. liefde 49

SA


50

THG

Het zijn constateringen van de verteller, die heeft het totale overzicht. Die maakt hier het milieu van Stipan duidelijk.

51

SA

Wat is zijn mening over de Russische elite/aristocratie?

52

THG

Als je het twee keer leest kun je stellen dat hij er met minachting over spreekt. Waaraan ik dat zie dat weet ik niet, dat is een gevoel. Als je in die kringen geboren wordt dan kom je niets te kort.

53

SA

Wat is uw mening over de Russische elite/aristocratie?

54

THG

Het was één en al corruptie natuurlijk. Als het Italië was geweest hadden ze het maffia genoemd. Dat is mijn mening.

55

SA


56

THG

Het losbandige leven dat hij eigenlijk leidt, kan ook ontstaan door het leven dat hij leidt. Hij heeft tijd, lust en energie over. Hij is gewoon een decadent mannetje. Zijn leven staat al vast, hij wil uitbreken en doet dat door overspel.

57

SA


58

THG

Een free-loading bastard, een profiteur die door zijn afkomst in een bepaald milieu is gedropt die niet weet hoe het is om iets te begrijpen. Hij lanterfantert en maakt daar op een bepaalde manier misbruik van. Zo zie ik hem. Uiteraard kun je het dan niet vermijden om in de problemen te raken. Het moeilijke is ook dat hij geen enkele feeling heeft met de gevoelens van zijn partner, en zijn eigenlijk feelings vind ik erg oppervlakkig. Hij denkt wel over zijn daden van ja het is erg maar dat is het dan ook.

59

SA


60

THG

Wat in mij opkomt, is dat zij gekrenkt is, zij heeft twijfels in haar gevoelens van wat wil ze nou van hem. Zij creëert nu de afstand als straf, want ze is gekwetst.

61

SA


Verteller totale overzicht

Minachting verteller

Eens met verteller





68

62

THG

Ja, hij begint zich steeds schuldiger te voelen, of dat zijn Reflectie op gedrag zal veranderen is nog maar de vraag. Hij is toch zoals personage hij is.

63

SA


64

THG

Hij maakt vooral misbruik van zijn sociale status, dat vind ik Negatief oordeel wel een rode draad. Hem komen dingen aanwaaien die acties personage andere mensen niet eens kunnen bereiken in hun leven. Dat vindt hij vanzelfsprekend.

65

SA

Waarom gaat hij het goedmaken met zijn vrouw? Waar ligt voor hem de meerwaarde?

66

THG

Ik denk dat het gewoon makkelijk is, dan heeft hij geen gezeur en gezanik aan zijn hoofd. Dat valt hem niet mee want zijn vrouw is niet van plan om het allemaal zomaar te vergeten.

67

SA


68

THG

Ik denk dat hij een opportunist is.

69

SA


70

THG

Ja.

71

SA


72

THG

Nee.

73

SA


74

THG

Ja, ik snap het heel goed. Hij had van tevoren moeten nadenken. Wat hij denkt heeft een te kleine draagkracht om te doorgronden wat de gevolgen zijn van zijn handelingen. Hij is alleen maar oppervlakkigheid gewend. Hij realiseert zich pas dat hij in de problemen zit als hij in de problemen zit.

75

SA


76

THG

Aan de ene kant mededogen, maar aan de andere kant vind ik het toch een loser.

77

SA


Reflectie op personage, negatief oordeel personage



Zou niet hetzelfde doen als personage

In het hoofd van personage kruipen

Dubbel gevoel


78

THG

Zij probeert te dealen met een situatie die niet door haar toedoen ontstaan is. Ze is gekrenkt ze is boos, ze houdt de kinderen van hem weg. Ze wil niets met hem te maken hebben. Maar ze gaat niet weg want ze is overspoeld door tegenstrijdige emoties.

79

SA

Waarom handelde ze op deze manier?

80

THG

Teleurstelling en verraad, eenzaamheid, niet fysiek maar emotioneel. Ze voelt zich een beetje in de steek gelaten.

81

SA


82

THG

Ze is bevangen door emoties, dat is heel normaal. Een vrouw die dit meemaakt reageert waarschijnlijk zo.

83

SA


84

THG

Ja.

85

SA


86

THG

Nee.

87

SA


88

THG

Ik begrijp het wel, maar ik zou het zelf niet zo doen.

89

SA


90

THG

Vooral begrip voor de situatie, maar ze zou nog een fase verder moeten evalueren in het verhaal waarbij ze de draad weer oppakt en het verstand ook weer laat zegevieren.

91

SA

Gefocust vignet 1f: Omdat zij hem met je aansprak, keek hij haar dankbaar aan en wilde haar hand nemen. Zij wendde zich echter met afschuw van hem af. “Ik denk aan de kinderen en voor hen zou ik alles ter wereld willen doen. Maar ik weet niet, hoe ik het beste voor hen zorgen kan, door ze aan hun vader te ontnemen of hen bij een liederlijken vader te laten, ja! Bij een liederlijken vader! Zeg nu zelf, of er na het voorgevallene nog mogelijkheid bestaat

69


In het hoofd van personage kruipen

Begrip voor acties personage

Kent iemand die zo zou handelen


In het hoofd kruipen van personage, zou niet hetzelfde doen als personage

Begrip voor personage


70

om samen te leven! Zeg, is het mogelijk” herhaalde zij met verheffing van stem, “nadat mijn echtgenoot, de vader mijner kinderen, een minnehandel heeft aangeknoopt met de gouvernante zijnder kinderen?” “Maar hoe kan ik het toch weer goedmaken?” vroeg hij op klagenden toon en liet het hoofd steeds dieper zinken. “Gij zijt mij onuitstaanbaar”, riep zij uit, zich al meer en meer opwindend. “Uw tranen hebben voor mij geen waarde! Gij hebt mij nooit bemind, gij hebt geen hart, geen edelmoedigheid! Gij staat mij tegen, gij zijt voor mij een vreemde, ja geheel een vreemde geworden!” Wie handelt er juist of onjuist in dit gesprek? 92

THG

Als ik met hem mag beginnen, het is logisch dat hij vraagt of hij het goed kan maken, want hij wil zijn makkelijke leven niet kwijt. Of hij echt spijt heeft dat valt nog te bezien. Hij bekent ook zijn fout. Dat is wel goed.

93

SA

En zij?

94

THG

Zij wil daar niet aan, zij voelt zich ook als vrouw gekwetst. Als dit een van haar buien is, dan snap ik het prima. Maar als dit het is, dit is de uitkomst, dat vind ik het niet kunnen. Dit is denk ik gewoon pure frustratie, emotie.

95

SA


96

THG

Het zou zomaar kunnen.

97

SA

Zit er niets in het verhaal dat echt met geen mogelijkheid waar zou kunnen zijn?

98

THG

Alles kan waar zijn.

99

SA


100

THG

Ja, dus.

101

SA


102

THG

Ja.

103

SA


In het hoofd van personage kruipen, positief oordeel personage


Zou waar gebeurd kunnen zijn

Alles kan waar zijn

Kan waar gebeurd zijn



THG

Nee hoor, ik vind het goed beschreven, gedetailleerd, logische reacties.

105

SA


106

THG

De inconsistentie is dat zij niet handelt volgens haar gedachten. Zij zet die laatste stap niet, want ze gaat niet weg bij hem. Daar denkt ze wel heel de tijd over. Maar dat is ook het dilemma.

107

SA


108

THG

Nee, want uit eerdere beschrijvingen blijkt dat hij helemaal niet zo eerlijk was.

109

SA


110

THG

Een charlatan, een opportunist, een non-valeur.

111

SA

Gefocust vignet 1h:”Ja, ja, hoe was het ook weer?” hij zocht zich een droom te herinneren. “Ja, hoe was het toch? Juist! Alabim gaf een diner te Darmstadt, neen! Niet te Darmstadt… Het was iets Amerikaansch. Ja, maar dan was Darmstadt in Amerika. Ja, Alabin gaf een diner op glazen tafels, en die tafels zongen”. Is dit fragment echt?

112

THG

Lijkt me niet. Dit is een droom.

113

SA


114

THG

Ja, wat ik straks zei dat zou zomaar kunnen.

115

SA


116

THG

Ja.

71 Geen twijfel, goed beschreven, gedetailleerd, logische reacties

Inconsistentie opgemerkt


Charlatan, opportunist, nonvaleur

Niet echt

Wel echt

Echt gedroomd


SA


118

THG

Ja.

119

SA


120

THG

Omdat ik me deze situatie zo kan voorstellen, zelfs in deze tijd. Uiteraard met andere woorden en met een andere setting. Ondanks de ellende is de vrouw van het stel te loyaal. Vrouwen ondergaan te veel ellende.

121

SA


122

THG

Zijn schuldbesef en haar frustratie.

123

SA


124

THG

Ja, hij is dus een two-faced man, hij kan zich voor de buitenwereld heel minzaam presenteren, terwijl hij in werkelijkheid gewoon een oplichter is.

125

SA


126

THG

Nee, hij ((Stipan)) probeert voor zichzelf te bedenken dat hij verleid is. Naar haar ((Darja)) toe bekent hij wel schuld.

127

SA

Gefocust vignet 1j (irony):Stipan Arkadiewitsch is de president van een Moskouer gerechtshof. Is het toeval dat Stipan aan het gerechtshof werkt?

128

THG

Nee, dat is door het maffioos gedoe in die laag van de bevolking.

129

SA


72



Schuldbesef en frustratie

Two-faced, minzaam buitenwereld, werkelijkheid oplichter

Stipan houdt zich voor dat hij verleid is, bekent schuld aan vrouw

Maffioos gedoe


THG

Ik denk dat niet, dan zou je zelf wel van onbesproken gedrag moeten zijn.

131

SA


132

THG

Overmoed, opportunisme, schuld, eerlijkheid, frustratie, verdriet en pijn.

133

SA


134

THG

Het feit dat het om een gerechtshof gaat daarmee willen ze aanduiden dat hij voor de buitenwereld eigenlijk een rechtschapen man is. Terwijl wij als lezers weten dat hij een bedrieger is.

135

SA


136

THG

Omdat hij nu een bericht krijgt in zijn positie als president van het gerechtshof, een man van onbesproken gedrag, terwijl hij een uur geleden nog ruzie zat te maken met zijn vrouw omdat hij een misstap begaan heeft. Hier zie je de ware aard van Stipan, hij is gewoon een schavuit. Hij kan er gewoon om grinniken.

137

SA


138

THG

Hmm, ja, dus als ik nou naar de emte ga en ik stop een fles wijn in mijn binnenzak dan ben ik geen dief. Dat is al primitief denken toch?

139

SA


140

THG

Nee, tuurlijk niet, je hebt hem wel gestolen maar niemand weet het. Dan ben je nog wel een dief, het wordt alleen niet hardop gezegd.

141

SA

Gefocust vignet 1m (retorische vraag): “Biecht nog eens,

73 Stipan onjuiste persoon voor de baan

Overmoed, opportunisme, schuld, eerlijkheid, frustratie, verdriet en pijn

Buitenwereld rechtschapen, bedrieger voor ons

Ware aard, schavuit, onbesproken gedrag

Klopt niet, primitief denken

Oneens, dief


74

mijnheer? U kan niet anders doen. Wie den bal kaatst, moet hem…” “Zij wil mij immer in het geheel niet meer zien?” “Dan hebt gij tenminste het uwe gedaan.” Als Stipan wordt gevraagd om te gaan biechten bij zijn vrouw, antwoordt hij met een vraag. Is dit wel een vraag? 142

THG

Nee, hij werpt die vraag op maar in feite wil ze hem wel zien maar dat ziet hij niet. Alsof hij wil bereiken dat zij hem helemaal niet meer zien.

143

SA


144

THG

Ja, dat weet hij al.

144a SA

Wat wil hij er dan mee bereiken?

144b THG

Hij wil begrip hebben voor wat hij zegt, terwijl hij eigenlijk dit helemaal niet gemakkelijk vindt. Ze wil me toch niet meer zien, ik heb er toch van alles aan gedaan, terwijl de fout bij hem ligt.

145

SA


146

THG

Soepel verhaal, waar ik heel snel een jeugdig gevoel bij kreeg. Ik vond het heel komisch. Het wordt afstandelijk maar toch heel gedetailleerd beschreven. Ik vond het onderwerp leuk.

147

SA

Wat vond u het leukst?

148

THG

Dat er een groeiende obsessie in het verhaal zit.

149

SA


150

THG

Een jongen die angst heeft voor een hond die hem bijt, bedenkt vluchtwegen om die hond te ontlopen. Dan elimineert hij het gevaar en stopt hij de hond in een zak en bewaart hem op zijn kamer. Hij wordt gedomesticeert. De confrontatie wijst uit dat die hond niet gevaarlijk was en hij wordt dan niet geloofd.

151

SA

Vond u het een moeilijk verhaal?

Alsof Stipan wil bereiken dat Darja hem niet meer wil zien

Stipan weet antwoord

Fout ligt bij Stipan, alsof het Darja’s fout is als zij hem niet wil zien

Soepel, jeugdig, komisch, afstandelijk, gedetailleerd, leuk

Obsessie

Beschrijving


152

THG

Nee.

153

SA


154

THG

Als ik terugdenk aan het verhaal dan denk ik aan een hond in een juten zak.

155

SA


156

THG

Dat hij het eigenlijk niet durft, hij zou het wel willen. Want een van die vrouwen blijkt ook de eigenaresse te zijn van de hond.

157

SA


158

THG

Het is een eenzame verlaten jongen. Hij heeft heg noch steg.

159

SA


160

THG

Alles wat kwam vond ik redelijk voorspelbaar. Behalve de afloop dan, met de politie. Dat verwachtte ik niet.

161

SA


162

THG

Ik dacht dat de hond weg zou zijn als hij terug kwam.

163

SA


164

THG

Nee.

75

Niet moeilijk

Terugdenken aan hond in zak

Personage durft niet

Eenzaam, heg noch steg

Onvoorspelbaar einde




76

165

SA

Wat gebeurde er?

166

THG

Hij werd op de trap al tegengehouden door de rechercheurs.

167

SA


168

THG

Mijn gevoel zegt nee, maar hij heeft wel een hond ontvreemd natuurlijk. Hij wist wel dat die bij één van die dames hoorde. Dus hij verdient het wel. Je moet de feiten wel even loskoppelen van de emoties natuurlijk. Emotioneel kun je met die jongen meevoelen natuurlijk, maar de feiten zeggen wat anders.

169

SA


170

THG

Geen flauw idee. Een buitenstaander die het verhaal observeert. Geen personage. Iemand zegt dat hij iets denkt of zegt.

171

SA

Heeft u een beeld van de auteur op basis van dit verhaal?

172

THG

Nee, geen enkel.

173

SA


174

THG

Voor mij niet.

175

SA

Zijn de auteur en de buitenstaander een en dezelfde persoon?

176

THG

Nee, ik denk dat de auteur een buitenstaander in het leven heeft geroepen en die laat hij het verhaaltje vertellen zodat de auteur zelf buiten beeld blijft.

177

SA

Wie praat?

178

THG

De buitenstaander en de personages krijgen ook een stem.

179

SA


180

THG

Door de ogen van de buitenstaander die het allemaal voor Vertellers ogen, zich ziet. Die is multifunctioneel inzetbaar want hij is overal, verteller is overal steeds ergens anders. Hij neemt alles waar.

Beschrijving plotwending

Personage verdient lot niet, reflectie op situatie, overweging, verdient lot wel. Emoties die opgeroepen worden door het verhaal zorgen voor verwarring

Buitenstaander, geen personage

Geen beeld auteur

Geen boodschap

Auteur roept buitenstaander in het leven, blijft zelf buiten beeld

Verteller en personages


181

SA


182

THG

Hij-vorm. Er zit een laag tussen eigenlijk. Ik word ook niet zo in het verhaal gezogen als wanneer het in de ik-vorm geschreven zou zijn. Ik blijf ook een beetje op afstand. Ik kijk ook naar een toneel waar zich van alles afspeelt. De afstand tussen mij en het verhaal blijft.

183

SA


184

THG

Er is één buitenstaander die vertelt. Er zijn wel meer mensen die aan het verhaal deelnemen. Soms wordt het wat onpersoonlijker, als hij meer informatie geeft. Soms vertelt Cuzzi wel zelf wat.

185

SA


186

THG

De onpartijdige verteller.

187

SA

Waarom denkt u dat?

188

THG

Omdat het over Cuzzi gaat, het zijn geen andere personages. Dus dan moet het de verteller zijn.

189

SA


190

THG

Cuzzi.

191

SA

Waarom denkt u dat?

192

THG

Omdat er ik staat.

193

SA


194

THG

Beetje simpel, primitief gedrag. Hij is eenvoudig van geest. Ik denk niet dat hij een intellectueel persoon is.

195

SA

Gefocust vignet 2e: Zolang de mensen van benee, het

77

Derde persoon enkelvoud, laag ertussen, afstand

Meerdere vertellers

Verteller vertelt


Cuzzi vertelt


Primitief gedrag, eenvoudig van geest


78

verhurende echtpaar, op vakantie naar Tirol waren, was Cuzzi’s wil wet op zolder. Er was nl. besloten om ‘Lupus’ een gevangenisstraf te geven. Iedere moralist zou kunnen vertellen dat dieren hechtenis niet als ‘leniging van schuld’ of zo iets ervaren, laat staan zich er door zouden beteren. Maar tja. Dat geldt voor menselijke delinkwenten net zo goed. Een gevangenisstraf maakt timide. Daar gaat het om. Wie vertelt het verhaal? 196

THG

De verteller.

197

SA

Waaraan kun je dat zien?

198

THG

Aan de tekst. Het gaat weer over Cuzzi.

199

SA


200

THG

Dat is nog maar zeer de vraag. Dat is een uitgesproken mening van de verteller, of van de auteur. De auteur laat de verteller misschien ook dingen zeggen die hij zelf vindt.

201

SA


202

THG

Nee.

203

SA


204

THG

Lupus.

205

SA


206

THG

Ik denk dat het een klein mormel is, dat tijdenlang onheus bejegend is door zijn baasje. Eigenlijk is het een lieve hond, die vals geworden was, en nu weer lief gemaakt. Door de weliswaar foute behandeling van Cuzzi.

207

SA


208

THG

Ja, hij wordt van kuitenbijter tot een lief schoothondje.

209

SA


Verteller vertelt


Uitgesproken mening van verteller of auteur, dat is de vraag

Oneens verteller, auteur

Lupus hoofdpersonage

Niet goed behandeld, negatief oordeel personage

Van kuitenbijter tot schoothondje


THG

Hij wordt agressief, hij bijt.

211

SA


212

THG

Omdat hij liefde en aandacht tekort kwam.

213

SA


214

THG

Ik vind het vooral logisch, ik hang er geen waardeoordeel aan. Ik vind het begrijpelijk.

215

SA


216

THG

De meeste mensen, je moet bijten natuurlijk niet letterlijk nemen. Vooral het agressief worden. Als iemand geen begrip voor je heeft, dan kan je zo worden.

217

SA

Zou u zo reageren?

218

THG

Nee, ik zou me terugtrekken in mijn misère. De eenzaamheid opzoeken en dan zwelgen in mijn verdriet.

219

SA


220

THG

Als daar iets in omgaat, ja.

221

SA


222

THG

Begrip, ik heb zo iets van geef mij die hond maar, ik zal er wel eens goed voor zorgen. Medeleven.

223

SA


224

THG

Je hebt de rechercheurs en Cuzzi. Cuzzi handelt vooral in het nauw gedreven, hij reageert heel primair. De rechercheurs die zijn bewust aan het bang maken en provoceren. Dat vind ik niet juist.

79 Acties personage

Liefde en aandacht tekort

Geen oordeel, begrijpelijk

Kent mensen die agressief zouden worden

Zou niet hetzelfde doen

Begrip personage

Medeleven, wil helpen

Negatief oordeel personages


225

SA


226

THG

Het zou kunnen.

227

SA

Waarom denkt u dat het verhaal waar gebeurd is?

228

THG

Er zijn heel veel mensen die zo zouden reageren op een hond.

229

SA


230

THG

Ja, maar het is nog maar de vraag of het een rashond is.

231

SA


232

THG

Nee, ik heb het gevoel gehad dat het een leuk verhaal was.

233

SA


234

THG

Nee, ik wist van tevoren dat het niet waar zou zijn, zo voelde ik het.

235

SA


236

THG

Ik denk dat ik geneigd ben om Cuzzi te geloven. Hij zegt dat die hond gebeten heeft, en de vrouwen zeggen dat hij een lief hondje is en dat hij niet gebeten heeft.

237

SA


238

THG

Dit beeld had ik in het begin niet van Lupus. Dit is extreem neergezet. Hoe hij eerst was en hoe hij nu is. Hij is kennelijk heel snel veranderd. Mensen veranderen ook heel snel als ze opeens wel aandacht krijgen en liefde.

80


Reactie mogelijk


Niet het gevoel dat het echt gebeurde

Wist van tevoren dat het niet waar was

Gelooft Cuzzi, de hond bijt

Extreem beeld, snel veranderd


SA


240

THG

Een lieve hond, die het wel verdient om met respect behandeld te worden.

241

SA


242

THG

Die rechercheurs vertellen Cuzzi dat het een Bedlingtonner is. Je ziet hier Cuzzi’s denkproces. Die denkt potverdomme ik ben er mooi klaar mee als het echt een rashond is.

243

SA


244

THG

Dat weten we niet, want het wordt nergens duidelijk of het echt een rashond is. We kunnen alleen afgaan op wat er gezegd wordt door de rechercheurs. Ik vertrouw het niet helemaal.

245

SA

Vertrouwt u Cuzzi?

246

THG

Vanuit zijn beleving klopt alles wel.

247

SA

Waarom vertrouw je hem wel?

248

THG

Omdat hij onwetend is, het is zijn beleving.

248a SA

Wie vertelt het verhaal in dit fragmentje?

248b THG

Cuzzi in de ik-vorm.

249


SA

81

Lieve hond


Geen vertrouwen in rechercheurs

Beleving Cuzzi klopt

Beleving, onwetend

Cuzzi vertelt


82

250

THG

Ik lees tussen de regels door dat hij eenzaam is en eenzaam blijft. Hij heeft geen referentiekader. Hij heeft niemand die hem kan helpen en waar hij zijn twijfels mee kan delen.

Eenzaamheid Cuzzi

251

SA


252

THG

Die vrouwen wisten dat die hond zo zou reageren. Die zetten Buurvrouwen het waarheidsgehalte op scherp. Ze worden niet zo neergezet wisten dat hond dat je ze serieus neemt. vals was, niet serieus te nemen

253

SA


254

THG

Hij vindt het helemaal niks, hij is er bang voor. Zonder iets te zeggen vindt hij dat ze dominant zijn. Er is geen enkele scène waarin ze met hem in gesprek gaan, tot het einde dan.

255

SA

Welk beeld van sociale controle/inmenging geeft het verhaal?

256

THG

Alleen Cuzzi ervaart dat als sociale controle. Er staat nergens dat die buurvrouwen dat ook werkelijk doen. Cuzzi vindt het erg vervelend.

257

SA


258

THG

Heel slecht. Ik vind dat iedereen zich met zijn eigen zaken moet bemoeien. Als er een noodsituatie is, dan grijp je in.

259

SA


260

THG

Als een onderdanig manneke. Hij deed niks.

261

SA


262

THG

Hij heeft het zo ervaren, hij vond het heel erg. Hij voelde

Buurvrouwen dominant, Cuzzi bang, geen gesprek

Cuzzi’s ervaring sociale controle, erg vervelend

Sociale controle slecht, ingrijpen bij nood

Onderdanig Cuzzi

Cuzzi ervoer het


83

zich zo op het moment dat die hond hem beet, hij spreekt dat als heel erg, nu pas uit. Als je het opgekropt hebt, komt het er verhevigd opgekropt, uit. verhevigd 262a SA

Is het in zijn voordeel om zich zo op het politiebureau te uiten?

262b THG

Hij heeft er inderdaad belang bij, in die situatie, om zich als slachtoffer te presenteren.

263

SA


264

THG

Rechercheurs.

265

SA


266

THG

Ja. Dat leek me logisch. Je weet steeds dat hij iets gedaan heeft wat niet in de haak is.

267

SA

Denkt u dat het feit dat Cuzzi iets gedaan heeft wat niet in de haak is, er mee te maken heeft hoe u ‘heren met legitimatie’ geïnterpreteerd heeft?

268

THG

Ja.

269

SA

Gefocust vignet 2l (ironie): Van de ene dag op de andere, terwijl op zak de laatste knaken rinkelden, ontstond er de overweging om er politiewerk van te maken. Waarom is dit grappig?

270

THG

Omdat uiteindelijk de politie hem opzoekt, in plaats van andersom.

271

SA


272

THG

Nee, natuurlijk niet.

273

SA

Denkt u dat Cuzzi het verdiende om op het politie bureau

Slachtofferrol, belang

Metafoor rechercheurs

Logisch, niet in de haak

Aanstootgevend reden interpretatie

Ironie opgemerkt

Onverwacht


84

gehouden te worden? 274

THG

Nee, dat vind ik dan weer overdreven. Het misplaatste machogedrag van de rechercheurs stoort me.

275

SA


276

THG

Hij zit met een probleem.

277

SA


278

THG

Ja, het kan zo niet, maar hij heeft verzuimd om te stoppen en met die vrouwen te praten. Houd hem nou eens binnen of doe er iets aan, jullie zien toch dat hij mij bijt iedere dag. Het had niet zo ver hoeven te komen.

279

SA


280

THG

Die W.F. Hermans is natuurlijk een interessante schrijver, maar ik merk dat ik het taalgebruik moeilijk vind.

281

SA


282

THG

Floris Klondyke is geen arts, zijn vriend wel. Hij gaat mee op ziekenbezoek. Uiteindelijk blijkt dat het zieke meisje een meisje is dat hij al lang kent. Het meisje is verlamd en hij vraagt of hij alleen met haar mag zijn. Zij verwijt hem allerlei dingen. Hij zegt dat hij dokter is. Hij neemt de behandeling over van zijn vriend en uiteindelijk kan ze zich een beetje bewegen. Hij zegt dat ze dan wel weer kan lopen over een paar maanden, maar ze gaat dood.

283

SA


284

THG

Nee.

285

SA


Cuzzi niet verdiend, gedrag rechercheurs storend

Beschrijving

Cuzzi gelijk, had niet zover hoeven komen, ook Cuzzi’s schuld

Complex taalgebruik

Beschrijving

Niet moeilijk


THG

Eerder het gevoel wat ik heb, spijtig, gemiste kans, verloren liefde. Triestheid, depressie.

287

SA


288

THG

Ik heb het beeld hierbij van een communistische woonkazerne. Een grote poort, waar een aantal mensen in wonen in door kakkerlakken bevolkte appartementen.

289

SA


290

THG

Die is zijn motivatie totaal kwijt. Die doet maar iets, zijn roeping is hij kwijtgeraakt.

291

SA


292

THG

Nee, natuurlijk niet.

293

SA


294

THG

Ik zat hier heel comfortabel gelezen. Ik was verrast toen bleek dat zij hem kende. Dat zij een verleden samen hadden. Ik lees met een open mind.

295

SA


296

THG

Een van de mogelijkheden was dat de liefde weer zou opbloeien. Twee dat hij onaangenaam verrast was en niet meer terug wilde komen daar.

297

SA


85 Terugdenken aan gevoel dat het verhaal oproept, spijtig, gemiste kans, triestheid, depressie

Visualisatie

Dokter Hemelrijk is motivatie kwijt

Negatief oordeel dokter Hemelrijk

Verrassend plot, leest met open mind



THG

Nee.

299

SA

Wat gebeurde er?

300

THG

Hij ging wel terug, als had hij een soort schuldgevoel.

301

SA


302

THG

Niet. Ik vond het verrassend. Hij ging toch op zoek naar een mogelijkheid om haar te helpen. Snel verder lezen welke rol deze dame daarin speelt.

303

SA


304

THG

Ja, ik vond het logisch.

305

SA

Kunt u iets zeggen over de moeite die Floris doet voor Lily?

306

THG

Het feit dat hij moeite doet vind ik al prijzenswaardig.

307

SA


308

THG

Ik vind dat goed, dat laat zien dat hij een mens is.

309

SA


310

THG

Er moet iemand zijn die buiten alle personages staat, die ook tegen de lezer zegt wat er gebeurt, waar we nu zijn. Die persoon, die buitenstaander, en de personages en wat er gebeurt dat is een ontwerp van Hermans.

311

SA


312

THG

Dat het een goede schrijver is. Zeer gedetailleerd taalgebruik.

313

SA


314

THG

Dat veel mensen andere mensen kwetsen zonder het zelf te willen, en dat ze daar maar mee moeten dealen. Lily uit haar frustratie tegen Floris en eigenlijk weet hij wel dat hij haar pijn gedaan heeft. Ik kan heel goed met iemand begaan zijn

86 Verwachting niet uitgekomen

Schuldgevoel van personage

Nieuw personage verrassend, verder lezen

Logisch

Moeite Klondyke prijzenswaardig

Positief oordeel Klondyke

Buitenstaander, ontwerp van auteur

Goede schrijver, gedetailleerd taalgebruik

Dealen met gekwetst worden


87

en toch niet verliefd op die persoon zijn, uit medemenselijkheid en dat zie ik ook terug bij Floris. 315

SA


316

THG

Het zou kunnen in dit verhaal. Maar de auteur plaatst zichzelf buiten het boek zodat niemand hem op het gezegde kan aanspreken. De verteller is een gereedschap van Hermans die ons door het verhaal leidt. De verteller kan zijn eigen leven leiden.

317

SA

Wie praat?

318

THG

Soms lijkt het alsof de verteller met onzichtbare signalen aangeeft en nu mag jij iets zeggen. Alsof hij een soort touwtjes in handen heeft, waarmee hij de personages bestuurt. De verteller praat niet, maar de personages praten omstebeurt.

319

SA


320

THG

De verteller, wij zien net als hij alles.

321

SA


322

THG

Hij-vorm.

323

SA


324

THG

De verteller vertelt, maar ik weet niet of het altijd dezelfde is.

325

SA


326

THG

De verteller.

327

SA

Waarom denkt u dat?

328

THG

Wie zou het anders moeten vertellen.

328a SA

De personages?

Onderscheid auteur & verteller, auteur plaatst zich buiten het verhaal, verteller als gereedschap van auteur, verteller leidt eigen leven

Verteller laat personages praten, onzichtbare touwtjes

Vertellers ogen


Twijfel, één verteller

Verteller vertelt

Verteller enige optie


328b THG

Nee, de verteller vertelt want die is alomtegenwoordig. Hij heeft een soort helikopterview waarmee hij alles kan waarnemen en vertellen over een situatie. De verteller heeft de regie in handen.

329

SA


330

THG

Het is heel moeilijk, ik zie Floris voor me maar hij heeft een ballonnetje boven zijn hoofd met zijn gedachten. Hij denkt het, maar iemand, de regisseur, die weet wat hij denkt. Dus de verteller. Het is een soort strip.

331

SA


332

THG

Maar dacht:…

333

SA


334

THG

Nee, dat medicijnen en doktoren bijkomstig zijn kun je huldigen als je zegt ieder lijf heeft gebreken. Maar dat ‘iets doen’ dat is onzin. Daar ben ik het niet mee eens.

335

SA


336

THG

De verteller, de regisseur.

337

SA


338

THG

Zij is er zo van overtuigd dat haar methode juist is, en hij haalt dat onderuit.

339

SA


340

THG

Begrijpelijk, zij zit in een soort tunnelvisie. Haar waarheid is de waarheid, en hij denkt out of the box.

88

Verteller alomtegenwoordig, helikopterview, regie

Verteller vertelt


Oneens met verteller, onzin

Verteller vertelt

Beschrijving

Reactie begrijpelijk


SA


342

THG

Floris.

343

SA


344

THG

Ja, hij is een verlopen lanterfanterige luie student.

345

SA


346

THG

Hij is eerst erg lui, maar dan doet hij toch moeite dus ja.

347

SA


348

THG

Hij gaat studeren om haar beter te maken.

349

SA


350

THG

Om Lily te helpen.

351

SA


352

THG

Zijn intentie is goed, maar hij bewandelt niet de juiste weg.

353

SA


354

THG

Gewoon nu hier in de reële wereld? Nee, die ken ik niet. Ik ken wel mensen die veel voor andere mensen overhebben. Dit is tegen beter weten in rare dingen doen.

355

SA


356

THG

Nee, ik zou iemand proberen te helpen door een vriend te bellen waarvan ik denk dat hij wel de juiste kennis heeft.

357

SA


358

THG

Ja, ik denk dat hij dit allemaal uit schuldgevoel doet. Empathie voor het meisje, hij wordt heel fanatiek dus het doet hem wel iets dat hij haar zo ziet.

359

SA


360

THG

Er zijn dingen in hem, die ik herken. Bijvoorbeeld: ik ken iemand die geen geld heeft, en het bovenstuk van zijn

89

Floris hoofdpersonage

Beschrijving

Lui, moeite

Beschrijving acties

Behulpzaam

Goede intentie, niet juiste pad


Zou niet hetzelfde handelen

Schuldgevoel, empathie

Identificatie met personage


90

klarinet was gescheurd. Toen heb ik daar slecht van geslapen. Ik heb 500 euro gepind en die jongen dat geld gegeven. Als ik in een dergelijke situatie zat dan zou ik het ook geweldig vinden dat iemand mij onbaatzuchtig wilde helpen. Toen belde zijn vriendin om te vragen wat ik van hem moest. Daarmee wil ik zeggen dat je niet per se uitgebreide redenen hoeft te hebben om andere mensen te helpen. Soms zijn bedoelingen gewoon zuiver. Het komt vanuit je menselijkheid. Floris heeft ook geen bijbedoelingen, hij helpt haar uit menselijkheid. 361

SA


362

THG

Ze wil niet alleen onderzocht worden, maar lichamelijk contact. Hij voelt zich daar ongemakkelijk bij.

363

SA


364

THG

Floris, het feit dat hij haar een goed gevoel wil geven, daar is niets mis mee. Maar hij gaat te ver door feitelijkheden te geven waar hij geen verstand van heeft.

365

SA

Wat vindt u van dr. Klondykes diagnose?

366

THG

Goed bedoeld, maar volkomen uit de lucht gegrepen.

367

SA


368

THG

Zou zomaar kunnen.

369

SA


Redenen Lily, Floris ongemakkelijk

Floris onjuist

Onzin diagnose



370

THG

Ik denk dat er wel situaties zijn waarin dit zou kunnen voorkomen.

371

SA


372

THG

Ja, dus.

373

SA


374

THG

Nee.

375

SA


376

THG

Ja, dat die Floris dat vertelt dat kan wel, maar wat hij zegt is niet waar.

377

SA


378

THG

Nee, niet echt.

379

SA


380

THG

Hij is verdrietig over de liefde die voorbij is. We krijgen een fragment te zien waarin hij verscheurd is.

381

SA


91

Mogelijk dat het voorkomt



Floris niet waar


Beschrijving, Floris liefde voorbij, verscheurd


THG

Dat is zijn verscheurd gemoed, hij weet het ook allemaal niet meer.

383

SA


384

THG

Twijfel, verdriet, teleurstelling, boosheid. Ik denk dat hij onderhuids wel nog om haar geeft, maar dat hij het zelf niet weet.

385

SA

Gefocust vignet 3h: ‘Neen, dat is zo,’ antwoordde hij verlicht, ‘ik heet inderdaad Floris, Floris Klondyke.’ ‘En ben je nu klaar met je studie? Ben je nu dokter?’ ‘Ja, ik ben dokter. Ik heb je indertijd maar voor de grap verteld dat ik voor pillendraaier studeerde.’ Wat is er aan de hand?

386

THG

Hij zegt dat hij dokter is tegen haar, omdat hij ziet dat zij daar hoop uit put.

387

SA


388

THG

Hij niet in ieder geval.

389

SA

Vertrouwt u Floris?

390

THG

Nee. Ik denk dat hij in een bepaalde situatie beland is, waarin hij maar blijft liegen.

391

SA

Waarom niet?

392

THG

Hij gaat maar door met liegen. Hij overziet de consequenties niet. Hij ziet niet wat het met haar doet.

393

SA

Zitten er elementen in het verhaal die blijven komen?

394

THG

Ja, apathie, lanterfanten maar ook betrokkenheid. Toch.

395

SA


396

THG

Om de lezer ervan te doordringen dat ze zich niet moeten laten misleiden door het verhaal, waarin hij zich steeds gedraagt als arts.

92 Verscheurd gemoed

Twijfel, verdriet, teleurstelling, liefde

Hoop geven

Floris liegt

Vertrouwt Floris niet, blijft liegen

Blijft liegen, overziet consequenties niet

Apathie, lanterfanten, betrokkenheid

Lezer herinneren


SA

Gefocust vignet 3j (metafoor): Een vochtig schelpje dat door zijn glans zijn aandacht trok, raapte hij op en daarmee in de hand bleef hij een uur staan staren over het water. Toen was het schelpje opgedroogd en hoe hij er ook met zijn mouw over wreef, het wilde niet meer blinken. Wat betekent dat?

398

THG

Ik vind het een hele mooie beeldspraak om te vertellen dat het leven eruit is, uit hem is het ook weg.

399

SA


400

THG

Lily, haar ogen glansden ook.

401

SA


402

THG

Lily, die niet meer tot leven gewekt kan worden. Het kan ook slaan op Floris’ leven dat nu definitief zijn glans verloren heeft zonder Lily.

403

SA


404

THG

Hij voelde zich heel ongemakkelijk en wist zich geen houding te geven, hij kon niet omgaan met haar openheid. Want in tegenstelling tot hem, deelde zij wel heel haar hart met hem.

405

SA


406

THG

Een mengeling van verloren liefde, maar ook empathie.

407

SA


408

THG

Die gevoelens dat mag, maar er gebeuren weinig ongepaste dingen behalve dat kussen.

409

SA

Dus als er uitingen zijn van die gevoelens dan kan dat niet?

93

Beeldspraak, leven is eruit

Lily glanzende ogen

Lily dood, Floris leven glans verloren

Ongemakkelijk, kan niet omgaan met openheid

Verloren liefde, empathie

Weinig ongepast, behalve kussen


410

THG

Dat ligt eraan wat voor uitingen. Kussen vind ik niet kunnen tussen arts en patiënt.

410a SA

Maar hij is geen arts?

410b THG

Het is alleen gepast, als zij ook wist dat hij geen arts was.

411

SA


412

THG

Hij hield te veel rekening met haar, en had zichzelf verwaarloosd.

413

SA


414

THG

Ja, hij heeft haar in de steek gelaten, en dan wordt hij zelf ook ziek.

415

SA


416

THG

Nee, hoewel hij niet alles volgens het boekje deed, verdiende hij het niet.

417

SA


418

THG

Ja, want ze overlegt wel met hem alsof hij arts is, maar ze spreekt wel heel de tijd uit dat ze hem door heeft.

419

SA


420

THG

Ja, zij heeft tunnelvisie. Dat gedrag vind ik star.

421

SA

Gefocust vignet 3n (paradox): ‘Het zonderlinge van het beroep van medicus,’ zei de arts, ‘is dat men er lang voor studeren moet en tenslotte niets hoeft te weten. Als een patiënt ziek wordt, is dat een teken van aangeboren geringe weerstand. Je kunt hem nooit beter maken.’ Wat vindt u van wat hier gezegd wordt? Bent u het hier mee eens?

94

Kussen kan niet

Gepast als Lily wist dat Floris geen arts was

Verwaarloosd

Ironie opgemerkt

Floris niet verdiend, niet volgens het boekje

Paradox uitgelegd

Tunnelvisie, star gedrag


95

422

THG

Onzin. Nee, natuurlijk niet. Dat is niet zo.

Onzin, nadrukkelijk oneens

423

SA


424

THG

Hij wil zelf met Lily aan de slag. Op deze manier hoeft hij Belang Floris niet tegen zijn vriend te zeggen dat hij persoonlijke belangen heeft.

425

SA


426

THG

Ik denk dat hij het niet serieus meent.

427

SA


428

THG

Hij heeft een verborgen agenda.

429

SA


430

THG

Gewoon toegeven, dat past het beste bij zijn persoon.

Niet serieus

Verborgen agenda

Toegeven aan Floris, past bij persoonlijkheid

Table 6 Transcript of the Third In-Depth Interview ((Interviewer: Suzanne Aussems Abbreviation interviewer: SA Abbreviation interviewee: PTD Date: August 25, 2011 Time: 19.00h – 21:30h Setting of the interview: The interview was conducted at the interviewee’s house, in a setting in which only the interviewee and the interviewer were present. After a short introduction, in which was explained what was expected of the interviewee, we started the conversation. The interviewee had read three reading materials in advance of the interview. Those reading materials were discussed during the interview showing the interviewee short vignettes that were retrieved from the reading materials.)) Nr. 1

Spreker SA

Transcriptie Basis vignet 1: Vijf hoofdstukken uit Anna Karenina, geschreven door Lev Tolstoy. Hoe hebt u het verhaal gelezen, verliep het soepel?

Coderingen


96

2

PTD

Het ging eigenlijk niet zo soepel, want ik vond het taalgebruik moeilijk.

Niet soepel, taalgebruik complex

2a

SA

Waar lag dat aan?

2b

PTD

Het was ouderwets, daarom vond ik het moeilijk om te lezen. Niet alleen de woorden waren moeilijk maar ook de zinsopbouw.

3

SA


4

PTD

Het verhaal gaat over een man, en die man heeft een verhouding met een vrouw. Zijn vrouw ontdekt dat door een brief. Zijn vrouw wordt erg boos want zij houdt nog wel van hem. Vanuit zijn kant heeft hij eigenlijk niet zo veel meer met zijn vrouw. Daardoor loopt het helemaal fout in het verhaal.

5

SA


6

PTD

Nee, ik vond het taalgebruik over het algemeen moeilijk en de zinsopbouw. Buiten dat begreep ik het verhaal wel. Het moeilijkste stuk vond ik het stuk over politiek en over de liberale krant.

7

SA


8

PTD

Dat zijn kinderen komen en dat hij met zijn dochter meer Terugdenken aan heeft dan met zijn zoon. Dan bedenkt hij zelf in zijn hoofd dat kinderen hij minder van zijn zoon houdt.

8a

SA

Waarom juist dat stukje?

8b

PTD

Eigenlijk heeft het niet per se veel met het verhaal te maken, maar toch omdat ik zelf met kinderen bezig ben. Ik oordeel over de hoofdpersoon, ik vind het vreemd, want je hoort van al je kinderen hetzelfde te houden. Het is misschien wel mogelijk dat je dat zo voelt, maar ik vind het heel vreemd dat een kindje dat kan merken. Dat vind ik toch wel heel erg slecht, en dat doet me wel iets.

9

SA

Gefocust vignet 1a: “Ach, ach! Alles is in de war,” dacht Stipan; “daar loopen de kinderen nu alleen door het huis rond.” Hij ging naar de deur en riep ze binnen. Zij lieten de doos, die een wagen moest voorstellen, staan en gingen naar hun vader. Het meisje, zijn lieveling, liep fluks op hem toe,

Complexe zinsopbouw, taalgebruik

Beschrijving

Complexe zinsopbouw, complex taalgebruik

Relatie met eigen wereld, negatief oordeel hoofdpersoon, onbegrip, inleving, emotie


97

omarmde hem en hing lachend aan zijn hals. Zij hield veel van haar vader, van zijn liefkozingen en den heerlijken geur, die uit zijn baard opsteeg. Het meisje kuste zijn door de gebogen houding blozend gelaat, dat van teederheid straalde en wilde weer wegloopen. “Goeden morgen!” zei hij vriendelijk tot de nu hem ook groetenden knaap. Hij besefte, dat hij van dezen minder hield, en deed zijn best dit niet te toonen. Maar den knaap gevoelde het en beantwoorde den koelen lach van zijn vader niet. Wat dacht u toen u dit las? 10

PTD

Ja, wat ik net zei dat ik hem daar slecht door beoordeel.

11

SA


12

PTD

Ik vind het sneu voor het zoontje.

13

SA


14

PTD

Het lezen ging best vloeiend, dus nee.

15

SA


16

PTD

Dat hij naar zijn vrouw toe ging.

17

SA


18

PTD

Nee, want ik had het eerder verwacht.

19

SA


20

PTD

Stipan. ((>)) Het is eigenlijk eerder een derde persoon. Er is niemand die in het verhaal speelt die het vertelt.

21

SA

Wat is uw beeld van de auteur? Kun je daar iets over zeggen


Sneu

Vloeiend



Aanduiding derde persoon, maar geen van de personages vertelt


98

op basis van dit verhaal. 22

PTD

Ik moet bekennen dat ik daar nooit echt over nadenk. Ik ben meer met het verhaal bezig. De schrijver interesseert me niet.

Staat nooit stil bij de auteur

23

SA

Heeft de auteur een boodschap voor de lezer? Als er iets is wat u kunt leren van deze tekst, wat zou het dan zijn?

24

PTD

Dat je niet een verhouding bekennen aan je vrouw weg kan lachen. Een betere aanpak is vereist.

25

SA


26

PTD

Ik lees het niet met de gedachte dat het dezelfde persoon is. Ik Onderscheid ben daar niet mee bezig. auteur & verteller, niet mee bezig

27

SA

Wie praat?

28

PTD

De personen in het verhaal.

29

SA


30

PTD

Door de ogen van Stipan en Darja.

31

SA


32

PTD

Hij-vorm.

33

SA


34

PTD

Het is een persoon volgens mij. Die derde persoon die vertelt.

35

SA


Verhouding weglachen, betere aanpak vereist

Personages praten

Stipan en Darja’s ogen


Eén verteller


PTD

Die derde persoon.

37

SA

Waarom denkt u dat?

38

PTD

Omdat er nog steeds over hem gepraat wordt, waar hij mee bezig is.

39

SA


40

PTD

Toch nog steeds die derde persoon, die vertelt wat hij zegt.

41

SA

Waarom denkt u dat?

42

PTD

Omdat er op het einde wordt gezegd dacht hij.

43

SA


44

PTD

Nee, ik ben het niet eens met dat hij zegt dat hij de schuldige niet is. Ik snap wel dat hij het zegt, want hij zit ook maar in het huwelijk omdat het moet. Maar dat is geen excuus voor wat hij doet, want hij kon dan beter tegendraads niet trouwen.

45

SA


99 Verteller vertelt


Verteller vertelt


Oneens, Stipan is schuldig


100

46

PTD

((lacht)) Dit is nou zo’n stukje waar ik niets van begrijp. Maar Elite het gaat hier over de rijke mensen.

47

SA


48

PTD

Dat hij een goede baan heeft.

49

SA


50

PTD

De derde persoon.

51

SA


52

PTD

Hij vindt het minder dat hij zo weinig inspanning hoeft te verrichten, omdat hij uit zo’n rijk milieu komt.

53

SA


54

PTD

Ik kijk altijd heel erg persoonsgebonden. Ik vind het niet eerlijk om iedereen over een kam te scheren.

55

SA


56

PTD

Dat vind ik eigenlijk niet helemaal kunnen, maar goed, ehm, het is wel iets wat nu eenmaal zo in de maatschappij zit, zelfs nu nog.

57

SA


58

PTD

((<)) Egoïstisch, omdat hij zichzelf vrijpleit voor alles. Hij denkt dat hij met alles zomaar wegkomt. Ik zie hem wel negatief.

59

SA


60

PTD

Zoals het is beschreven zie ik haar positief, ze zorgt goed voor haar kinderen. Ze houdt wel veel van Stipan, ik begrijp haar reacties wel goed. Ik denk dat ik dat zelf ook zou doen.

61

SA


62

PTD

Hij verandert wel een beetje als hij bij zijn vrouw is, dan begint hij te huilen. Hij heeft geen verdriet, maar huilt wel. Hij heeft medelijden met haar, dat het haar zoveel pijn doet.

Goede baan

Verteller vertelt

Negatief beeld verteller over elite

Oneens verteller, iedereen over een kam scheren

Oneerlijk, maatschappij van nu vergelijken


Positief oordeel personage



SA


64

PTD

Hij voert vrij weinig uit. Hij deelt bevelen uit. Hij zoekt wel contact met zijn vrouw. Hij bedenkt niet echt een oplossing.

65

SA


66

PTD

Volgens mij uit medelijden.

67

SA


68

PTD

Goed en slecht. Hij wordt niet boos, hij stelt zich niet boven zijn vrouw. Maar aan de andere kant ook niet per se goed, want hij zet er niet echt vaart achter om het goed te maken.

69

SA


70

PTD

Nee.

71

SA


72

PTD

Nee. Ik ben juist zo dat ik meteen naar die persoon toe ga.

73

SA


74

PTD

Ja en nee. Hoe kun je uitleggen of je iets begrijpt? ((lacht)) Dat hij verplicht moet trouwen en liefhebben, dan snap ik het wel dat het vervelend voor hem is. Eigenlijk ook weer niet, want dan nog kun je nog steeds die persoon het leven ook leuk maken.

75

SA


76

PTD

Ik sta eerder achter de vrouw. Ik sta tegen hem, zeg maar.

77

SA


78

PTD

Die vrouw is bezig met alles regelen. Ze laat het even liggen het werk, want ze heeft verdriet.

79

SA

Waarom liet ze alles even liggen?

101

Acties personage





Begrip en onbegrip

Negatieve gevoelens personage

Acties personage


PTD

Omdat ze verdriet had, maar ze ging toch verder.

81

SA


82

PTD

Op het moment dat ze ruzie hebben dan vind ik haar niet goed, omdat zij eigenlijk door hoort te gaan. Het is heel begrijpelijk dat zij gewoon effe helemaal in de shit zit. Dat ze gewoon effe niet meer kan omdat zij gewoon wel de liefde voor haar man heeft. Dan vind ik dat gewoon logisch dat ze zo reageert.

83

SA


84

PTD

Ja, ikzelf.

85

SA


86

PTD

Ja, ik denk het wel. Zij raakt gewoon over de zeik. Ze heeft voor zichzelf bedacht dat het klaar is.

87

SA


88

PTD

Ja, als ik zou weten dat ik nooit gelukkig zal worden van mijn man, dan zou ik ook zulke overwegingen maken. Ik zou ook wel heel boos zijn.

89

SA


90

PTD

Medelijden.

91

SA

Gefocust vignet 1f: Omdat zij hem met je aansprak, keek hij haar dankbaar aan en wilde haar hand nemen. Zij wendde zich echter met afschuw van hem af. “Ik denk aan de kinderen en voor hen zou ik alles ter wereld willen doen. Maar ik weet niet, hoe ik het beste voor hen zorgen kan, door ze aan hun vader te ontnemen of hen bij een liederlijken vader te laten, ja! Bij een liederlijken vader! Zeg nu zelf, of er na het voorgevallene nog mogelijkheid bestaat om samen te leven! Zeg, is het mogelijk” herhaalde zij met verheffing van stem, “nadat mijn echtgenoot, de vader mijner kinderen, een minnehandel heeft aangeknoopt met de gouvernante zijner kinderen?” “Maar hoe kan ik het toch weer goedmaken?” vroeg hij op klagenden toon en liet het hoofd steeds dieper zinken. “Gij zijt mij onuitstaanbaar”, riep zij uit, zich al meer en meer opwindend. “Uw tranen hebben voor mij geen waarde!

102 Reflectie op personage

Negatief oordeel personage, begrip


Zou hetzelfde doen, over de zeik, het is klaar

Begrip personage

Medelijden


103

Gij hebt mij nooit bemind, gij hebt geen hart, geen edelmoedigheid! Gij staat mij tegen, gij zijt voor mij een vreemde, ja geheel een vreemde geworden!” Wie handelt er juist of onjuist in dit gesprek? 92

PTD

((>)) Hij handelt juist, omdat hij het juiste doet. Maar hij voelt niet het juiste, hij doet het omdat het moet. Daarom handelt hij ook onjuist. En zij doet het niet juist omdat ze zo boos schreeuwt, maar ze toont wel haar gevoel heel goed.

93

SA

Waarom denkt u dat ze schreeuwt?

94

PTD

Omdat ze gewoon echt heel boos op hem is.

95

SA


96

PTD

Mogelijk.

97

SA


98

PTD

Ik denk van niet.

99

SA


100

PTD

Ja.

101

SA


102

PTD

Nee, maar dat komt door de zinsopbouw en de woorden. Ik zat er niet helemaal in. Ik moest heel gefocust lezen.

103

SA


104

PTD

Nee.

105

SA


106

PTD

Ik heb niets zo gezien. Ik heb het ook niet zo duidelijk gelezen, snap je?

107

SA

Gefocust vignet 1g: Stipan Arkadiewitsch werd door allen, die hem kenden, niet alleen om zijn vroolijk, goedhartig karakter en zijn stipte eerlijkheid bemind, maar in zijn

Reflectie op personages

Darja Boos

Mogelijk

Alles is mogelijk

Alles is mogelijk

Niet in de wereld van de tekst kruipen

Geen twijfel



104

aangenaam, net uiterlijk, zijn glinsterende oogen, donkere wenkbrauwen en haar en de frischheid van zijn gelaat lag iets, dat ieder voor hem innam. Klopt deze beschrijving van Stipan Arkadiewitsch met de rest van het verhaal? 108

PTD

Nouja, dat wat er staat over eerlijkheid, dat klopt niet. Zo eerlijk is hij niet, anders had hij niet zo lang een relatie met iemand anders.

109

SA


110

PTD

Ik weet niet hoe je het in een woord kunt zeggen. ((>)) Stiekem denk ik.

111

SA


112

PTD

Nee die tafels zongen, dus dat kan niet.

113

SA


114

PTD

Zou mogelijk zijn.

115

SA


116

PTD

Ja.

117

SA


118

PTD

Ja.

119

SA


120

PTD

Omdat het misschien stiekem toch wel een veelvoorkomend probleem is, dat vreemdgaan.

121

SA


122

PTD

Kan ik me zo effe niet voor de geest halen.


Stiekem

Niet echt

Mogelijk echt

Echt gedroomd


Veelvoorkomend probleem als onderwerp

Geen herhaling


SA


124

PTD

Misschien omdat dat in zijn werk zo hoort. Misschien is hij het ook wel echt, want hij was wel echt verliefd op die minnares. Je kan er niet helemaal omheen. Je wilt niemand kwetsen.

125

SA


126

PTD

Ik weet het niet. ((<)) Ik heb zo het idee van niet, maar hij valt het ook niet af.

127

SA

Gefocust vignet 1j (ironie):Stipan Arkadiewitsch is de president van een Moskouer gerechtshof. Is het toeval dat Stipan aan het gerechtshof werkt?

128

PTD

Nee, want het kwam door zijn relaties.

129

SA


130

PTD

Dat vind ik moeilijk want ik ken maar een verhaal van zijn leven. Op basis daarvan zou ik liever iemand hebben die altijd alles perfect doet.

131

SA


132

PTD

Vroeger, liefde, bedriegen.

133

SA


134

PTD

Om te laten zien dat het ook bij een rechter kan gebeuren. Dat niet alles rozengeur en maneschijn is.

135

SA


105

Gelooft oprechtheid Stipan, verliefd minnares, wil niemand kwetsen

Verteller onpartijdig

Door elite

Liever perfect, wil ook niet afrekenen op een ding

Vroeger, liefde, bedriegen

Kan iedereen gebeuren


136

PTD

Omdat zij ongelijk hebben.

137

SA


138

PTD

Dat vind ik onzin.

139

SA


140

PTD

Nee, dat is jezelf goedpraten.

141

SA


142

PTD

Het kan een vraag zijn, maar het is eigenlijk zo dat hij het zegt dat het zo is. Maar hij wil eigenlijk weten of hij het fout heeft. Dat zij hem toch wil zien.

143

SA


144

PTD

Ja ik denk het eigenlijk wel ja.

145

SA


146

PTD

Ja, het verhaal ging soepeler dan de vorige. Het was alleen niet per se boeiend voor mij.

147

SA

Wat vond je niet boeiend?

148

PTD

Het onderwerp.

149

SA


150

PTD

Een vrouw heeft een hond en die hond, die ehm. ((<)) Het gaat over een man die door een straat loopt en die wordt gebeten door die hond. Die vrouw vindt dat nogal grappig. Die man heeft een plan bedacht om die hond, ja om er een

106

Collega’s weten ware aard niet

Oneens paradox

Jezelf goedpraten

Wil weten of hij het fout heeft

Weet antwoord al

Soepel, niet per se boeiend

Onderwerp niet boeiend

Beschrijving


107

eind aan te maken. 151

SA

Wat was dat plan?

152

PTD

Dat hij even aan de hond laat zien wie de baas is.

153

SA


154

PTD

Het stuk dat die hond bij hem op zolder vastzit en dat die hond dan aardiger wordt, en dat die man ook aardig doet tegen de hond.

155

SA


156

PTD

Ik begrijp hem wel.

157

SA


158

PTD

Dat het naar mijn mening op zich wel een aardige gast is maar dat hij het niet getroffen heeft.

159

SA

Zaten er onverwachte wendingen in het verhaal?

160

PTD

Ik had van tevoren niet bedacht dat hij dat plan zou bedenken en uitvoeren.

161

SA


162

PTD

Gewoon dat hij het voer ging halen, niks bijzonders.

163

SA


164

PTD

Nee.

Laten zien wie de baas is

Terugdenken aan tijd op zolder


Sympathie voor personage

Onverwachte wendingen


Verwachting niet


108 uitgekomen

165

SA

Wat gebeurde er?

166

PTD

Er kwamen twee heren naar boven, ja die, ehm beschuldigen hem van het feit dat die hond daar is.

167

SA


168

PTD

Nee, dat heeft hij niet verdiend, ik vind dat hij wel terecht handelt. Hij wilde hem ook wel weer teruggeven.

169

SA


170

PTD

Hij en de derde persoon.

171

SA


172

PTD

Ik heb geen beeld, niet over nagedacht.

173

SA


174

PTD

Dat idee had ik niet per se. Het is gewoon een verhaaltje.

175

SA


176

PTD

Misschien wel. ((<)) Nee, ik zou eerder zeggen dat dit een verzinselverhaal is.

177

SA

Wie praat?

178

PTD

De personen.

179

SA


180

PTD

Die van de hoofdpersoon.

181

SA


182

PTD

Ik-vorm.

Beschrijving

Niet verdiend, gelijkstellen personage, verdedigen

Cuzzi en derde persoon vertellen

Geen beeld auteur, niet over nagedacht

Geen boodschap, gewoon verhaaltje

Denkt na, nee het is verzonnen, onderscheid auteur & verteller

Personages praten

Cuzzi’s ogen

Eerste persoon


109 enkelvoud

183

SA


184

PTD

Ja volgens mij wel, de ene keer is het ik en de andere keer wordt er wel verteld wat er gebeurt, niet vanuit hem.

185

SA


186

PTD

De derde persoon.

187

SA

Waarom denkt u dat?

188

PTD

Cuzzi, zo heet de hoofdpersoon. Omdat er over hem verteld wordt.

189

SA


190

PTD

Vanuit Cuzzi.

191

SA

Waarom denkt u dat?

192

PTD

Omdat er mijn hart staat. Hij praat over zichzelf.

193

SA


194

PTD

Ik zou het niet zo doen. Ik keur het af.

195

SA


Meerdere vertellers, ikpersoon en verteller

Verteller vertelt


Cuzzi vertelt

Over personage zelf

Afkeuren


196

PTD

De derde persoon.

197

SA

Waarom denkt u dat?

198

PTD

Omdat er ook weer over Cuzzi verteld wordt.

199

SA


200

PTD

Ik vind dat dieren inderdaad niet zo ervaren dat gevangen zijn schuldig zijn is.

201

SA


202

PTD

Nee, want ik ben het niet eens met wat hij doet.

203

SA

Wie is het hoofdpersonage volgens u?

204

PTD

Cuzzi.

205

SA


206

PTD

Nee. ((lacht)) Ehm ((<)), eigenlijk heb ik geen slecht beeld van hem. Hij doet wel slecht maar ik vind hem niet per se een slecht persoon.

207

SA


208

PTD

Nee.

209

SA


210

PTD

Wat ik weet is dat hij door de straten loopt, maar ik weet eigenlijk helemaal niet waar hij naartoe gaat. Uiteindelijk neemt hij die hond gevangen.

211

SA


212

PTD

Om hem terug te pakken.

213

SA


214

PTD

Slecht want een hond heeft daar geen benul van.

110

Verteller vertelt


Oneens met verteller, eens met moralisten

Oneens met manier personage

Cuzzi hoofdpersonage

Geen slecht persoon, maakt verkeerde keuzes

Geen verandering

Acties personage

Terugpakken

Negatief oordeel Cuzzi


215

SA


216

PTD

Nee.

217

SA


218

PTD

Ik zou niet hetzelfde doen, maar ik zit te denken in iets kleins. Ik zou hem wel een rotschop kunnen verkopen, maar dat is ook helemaal niet eerlijk want die hond begrijpt dat toch niet.

219

SA


220

PTD

Ja.

221

SA


222

PTD

Begrip, half medelijden.

223

SA


224

PTD

De politie handelt onjuist omdat zij al een verhaal hebben bedacht zonder dat ze het zeker weten of het waar is. Cuzzi vertelt hier de waarheid.

225

SA


226

PTD

Ik zou zo zeggen van niet.

227

SA


228

PTD

Ik vind het vergezocht. Ik zou niet zo zien dat iemand dat doet, ik denk dat mensen toch eerst de politie zouden bellen of die hond gewoon wat aan doen waar die vrouwen bij zijn.

229

SA


111



Begrip personage

Medelijden

Rechercheurs onjuist, Cuzzi juist

Niet waar gebeurd

Vergezocht, onvoorstelbare reactie


112

230

PTD

Het is mogelijk.

Mogelijk waar gebeurd

231

SA


232

PTD

Nee.

233

SA


234

PTD

Ja, wat ik dus eigenlijk zei, het is wel mogelijk maar ik geloof Twijfel niet dat iemand zo iets doet. Zo veel moeite om het op die waarheidsgehalte manier op te lossen.

235

SA

Zitten er inconsistenties in het verhaal?

236

PTD

Volgens mij niet.

237

SA


238

PTD

Nee, de rest van het verhaal wordt de slechte kant van de hond benadrukt.

239

SA


240

PTD

De hond kan slecht zijn maar hij is ook lief. Die hond is lief, net als wat er staat, ehm ((<)) maar hij doet iets waarvan hij niet weet dat het fout is want hij wordt er niet voor gestraft door die vrouw.

241

SA

Gefocust vignet 2h: ‘Goed. Geeft niet. Dat is jammer bedoel ik, maar eh, dus geen flauw idee hè dat het een Bedlingtonner is hè.’ ‘Heren nog aan toe. Natuurlijk niet. Voor het me gezegd werd, nee, ik moet het maar als kennisgeving aannemen, ik steek er me jat niet voor in het vuur – en eerlijk gezegd, heren, ik geloof het ook niet helemaal.’ ‘Ho ho. Even serieus blijven… Het gaat namelijk hierom: als



Slechte kant benadrukt

Lieve hond, weet niet dat hij fout zit, wordt niet gestraft door eigenaresse


113

dat nou eens geen rashond was geweest, hè, dan is zoiets toch immers een lauwe moeite?’ ‘Wat.’ ‘Om Bello te strikken…’ Ach niks geen vangwerk, verzin ik. Gewoon. Pats. Hij achtervolgde je, kolere brutaal, het trapportaal in: de deur viel achter ons toe. Wat is er aan de hand? 242

PTD

De politie is van mening dat hij die hond heeft gekidnapt voor Beschrijving van het geld. de situatie

243

SA


244

PTD

Cuzzi, want de politie heeft het fout.

245

SA

Vertrouwt u Cuzzi?

246

PTD

Ja.

247

SA

Waarom?

248

PTD

Omdat ik er niet zo bij stil heb gestaan. Hij heeft zijn redenen verteld.

248a SA

Wie vertelt het verhaal in het fragmentje?

248b PTD

De derde persoon vertelt wat ze aan het zeggen zijn.

249

SA


250

PTD

Nee eigenlijk niet.

251

SA


252

PTD

Dat is de reden waarom hij alles stiekem moet doen.

253

SA


Cuzzi waarheid, politie fout

Vertrouwt Cuzzi

Cuzzi’s redenen

Verteller vertelt

Geen herhaling opgemerkt

Reden stiekem


PTD

Niet leuk.

255

SA


256

PTD

Slecht beeld, omdat hij niet gewoon rustig door die straat kan lopen.

257

SA


258

PTD

Kan beiden kanten zijn. In dit verhaal vind ik het slecht.

259

SA


260

PTD

Ik zou zeggen dat hij zichzelf een klootzak vindt dat hij zo gereageerd heeft.

261

SA


262

PTD

Ik vind dat het wel klopt. Voor mijn mening was het al duidelijk dat hij toch geen gesprek aan kon gaan met die mensen omdat zij daar niet geschikt voor waren.

263

SA


264

PTD

Ik denk wel gelijk aan politie.

265

SA


266

PTD

Ik weet het niet, ik denk dat het zo wel vaker omschreven wordt.

267

SA


114 Cuzzi vindt buurvrouwen niet leuk

Slecht beeld sociale controle verhaal

Slecht beeld sociale controle respondent

Cuzzi vond dat hij anders moest reageren

Buurvrouwen niet aanspreekbaar

Metafoor politie

Vaker gebruikte metafoor


268

PTD

Ja, misschien wel.

269

SA

Gefocust vignet 2l (ironie): Van de ene dag op de andere, terwijl op zak de laatste knaken rinkelden, ontstond er de overweging om er politiewerk van te maken. Is dit op de een of andere manier grappig?

270

PTD

Ja, hij komt toch nog bij de politie.

271

SA


272

PTD

Nee.

273

SA


274

PTD

Ik vind van niet, omdat hij netjes de hond uiteindelijk terug had gebracht. Op die manier dacht hij het op te lossen.

275

SA


276

PTD

Dat ik het heel goed begrijp.

277

SA


278

PTD

Ja.

279

SA


280

PTD

Ja, ging wel goed.

281

SA


282

PTD

Ehm, ((<)) dr. Klondyke, of ja dokter, dat mag ik eigenlijk niet zeggen, hij ging mee met een echte dokter. Die moest bij

115

Aanstootgevends reden interpretatie

Ironie opgemerkt

Onverwacht

Cuzzi verdient cel niet

Begrip Cuzzi

Cuzzi gelijk

Soepel

Beschrijving


116

een patiënt op bezoek want die was heel erg ziek. Die dokter had gezegd ga maar gewoon effe mee. Klondyke kende die patiënt. De patiënt heeft later gezegd dat ze liever hem als arts heeft want zij denkt dat hij een arts is. Klondyke vindt haar stiekem wel leuk en hij is de arts en hij doet heel erg zijn best om haar beter te maken. Uiteindelijk overlijdt zij. 283

SA


284

PTD

Eigenlijk viel het nu wel mee.

285

SA


286

PTD

Het moment waarop zij vraagt aan hem of dat hij wil uitleggen wat er gebeurt buiten en dat hij haar oppakt en zelf laat kijken. Dat heel romantische moment waarop de vogeltjes voorbijkomen vliegen en alles heel mooi is.

287

SA


288

PTD

Dat er niet per se belangrijke personen binnen zitten.

289

SA


290

PTD

Geen nette man.

291

SA


292

PTD

Nee, zeker niet. Dat zegt voor mij dat hij zelf gek is!

293

SA


294

PTD

Het feit, zeg maar, dat hij de patiënt kende en dat hij de dokter werd. Maar dan lees ik gewoon door hoor.

295

SA

Gefocust vignet 3b: Nadat Lily en Floris hebben gekust en gepraat volgt de volgende scène: Het adres van zuster Ferro

Niet moeilijk

Terugdenken aan naar buiten kijken

Personen binnen niet belangrijk

Dr. Hemelrijk geen nette man


Onverwacht plot


117

had hij leren kennen uit een raamadvertentie. Medische en Sportmassage. Hij had besloten nu er kans op herstel bleek te zijn, zijn toevallige tactiek te verlaten. Wat dacht u dat er zou gebeuren? 296

PTD

Ik dacht dat ze zo even grof gezegd, dat er een idee kwam dat ze aan een relatie gaan beginnen.

297

SA


298

PTD

Nee.

299

SA

Wat gebeurde er?

300

PTD

Er wordt niet echt op ingegaan op de relatie. Er wordt meer over haar klachten verteld.

301

SA


302

PTD

Dat ging gewoon vanzelf goed. Ik vond haar wel apart omdat ze zei jij bent helemaal geen dokter.

303

SA


304

PTD

Dat heb ik eigenlijk heel de tijd wel zo gelezen omdat het heel de tijd over zijn persoon ging.

305

SA


306

PTD

Ja, het ehm ((<)) ik heb het idee dat hij wel echt om haar geeft.

307

SA


308

PTD

Nee, ik vind dat wel goed.

309

SA


310

PTD

Hij en de derde persoon.

311

SA


312

PTD

Geen beeld.



Beschrijving

Geen moeite met nieuw personage

Logisch

Klondyke geeft om Lily

Positief over Klondyke

Floris en derde persoon vertellen

Geen beeld auteur


313

SA


314

PTD

Naar mijn idee, had ik het idee dat er een beetje een placebo effect in het verhaal zit. Dat je door een sterk geloof in je dokter of in je beter worden, ook echt beter kan worden.

315

SA


316

PTD

Nee.

317

SA

Wie praat?

318

PTD

Weer de personages.

319

SA

En door wiens ogen kijken we?

320

PTD

Die van Floris.

321

SA


322

PTD

Hij-vorm en ik-vorm.

323

SA


324

PTD

Alleen hij en de derde persoon. Dus ja.

325

SA


326

PTD

De derde persoon.

327

SA

Waarom denkt u dat?

328

PTD

Omdat er over hem verteld wordt.

329

SA

Gefocust vignet 3d: ‘Dat is een grote vooruitgang,’ zei hij, maar dacht: ‘Dit heb ik niet verdiend. Of niet verdiend? Niet verdiend? Wie ter wereld weet welke medicijnen de ware zijn? De mensen worden ziek, de mensen worden beter. Misschien zijn de medicijnen en doktoren maar volkomen

118

Placebo-effect

Onderscheid auteur & verteller

Personages praten

Klondykes ogen

Derde persoon enkelvoud, eerste persoon enkelvoud

Meerdere vertellers

Verteller vertelt



119

bijkomstig. Het komt er alleen op aan wat te doen en ik heb wat gedaan: dat alleen is belangrijk geweest.’ Wie vertelt het verhaal? 330

PTD

Hij. ((>)) O, nee wacht, de derde persoon.

331

SA


332

PTD

Omdat hij zegt zij hij.

333

SA


334

PTD

Het kan misschien zo zijn in deze situatie, maar dat is natuurlijk op alle situaties van toepassing.

335

SA


336

PTD

De derde persoon.

337

SA


338

PTD

((<)) Daar heb ik eigenlijk geen mening over.

339

SA


340

PTD

Ik begrijp niet helemaal waarom ze zo traant. Het is toch allemaal niet zo erg als je anders denkt.

341

SA


342

PTD

Dr. Klondyke.

343

SA


344

PTD

Hij is wel lief, hij is niet echt een dokter.

345

SA


346

PTD

Ja, in het begin was hij heel kort van stof en hij denkt meer over dingen na in de loop van het verhaal. Hij studeert meer, daardoor denkt hij anders en meer.

Verteller vertelt


Zou kunnen in deze situatie, niet altijd

Verteller vertelt

Geen mening

Onbegrip zuster Ferro


Geen echte dokter

Denkt meer na door studeren


347

SA


348

PTD

Hij is alleen maar met haar bezig.

349

SA


350

PTD

Voor de rest heeft hij niks.

351

SA


352

PTD

Goed in de zin van dingen op gevoel doen. Slecht in de zin van dat hij niet weet of hij de juiste beslissing neemt voor de patiënt. Maar hij toont wel veel inzet en liefde.

353

SA


354

PTD

Ik geloof niet dat iemand zo zou zeggen dat hij een dokter is terwijl het niet zo is.

355

SA


356

PTD

Nee, ik zou het niet durven.

357

SA


358

PTD

Ja, omdat hij zich verplicht voelt.

359

SA


360

PTD

Ik heb wel een fijn idee van hem.

361

SA

Gefocust vignet 3f: Op een warme avond in april, dat haar raam openstond, was er een wonder gebeurd. ‘Onderzoek mij,’ beval zij en keek bijna trots. ‘Waarom?’ vroeg hij, terwijl hij met trillende vingers voor ’t eerst zijn stethoscoop te voorschijn bracht. ‘voel je je niet goed, hoest je?’ Hij ‘onderzocht’ haar. Hij luisterde overal, met een gezicht dat hij zonder moeite vol aandacht hield. ‘Ik kan naar waarheid zeggen wat zoveel doktoren zeggen,’ overwoog hij, ‘dat ik niets kan vinden omdat ik het nu eenmaal niet kan.’ Toen zei ze: ‘Kijk naar mijn linkerbeen.’ Hij keek en zag dat zij in staat was het zonder hulp een klein beetje op te heffen, het te buigen in de knie.[…] ‘Ik denk dat je over een week je andere

120

Acties personage

Heeft niks om handen

Goed en slecht



Verplicht

Positieve gedachte


121

been ook zo ver zult kunnen bewegen,’ concludeerde hij boud. ‘Ja,’ vroeg zij, ‘denk je dat? En lopen? Wanneer kan ik lopen? Van opwinding zwaaide zij met haar armen; haar hoofd in de grote kussens was een en al lach. ‘Nog een maand of drie…op zijn kortst,’ zei hij. Wat denkt u van dit gesprek? 362

PTD

Nou ja, het klopt niet, maar ik begrijp wel zijn overweging waarom dat hij het zegt.

363

SA


364

PTD

Ja, eigenlijk hij, maar ik begrijp het wel. Dat hij haar hoop geeft, omdat hij het zelf ook gelooft, dat ze wel beter kan worden.

365

SA


366

PTD

Dat vind ik helemaal fout dat hij een tijd aangeeft.

367

SA


368

PTD

Nee.

369

SA


370

PTD

Ik kan me niet voorstellen dat je je kunt voordoen als arts. Dat zij daar nooit achter komt dat hij dat niet is.

371

SA


372

PTD

Misschien wel, ergens in verwegistan waar het allemaal niet zo goed loopt.

373

SA


374

PTD

Nee.

375

SA


376

PTD

Ja, dat hij zegt dat hij dokter is en dat ik dacht van niet.

377

SA

Zitten er inconsistenties in het verhaal?

Begrip personage, klopt niet

Floris gelooft in beterschap

Slecht

Niet waar gebeurd

Onvoorstelbaar

Zou waar kunnen zijn


Twijfel waarheid


122

Als dat zo is, welke kant van het verhaal gelooft u dan en waarom? 378

PTD

Ja, bijvoorbeeld over die zuster, ik geloof haar. Zij zegt dat hij geen dokter is, en dat klopt volgens mij.

Inconsistenties opgemerkt

379

SA


380

PTD

Toen zij nog samen waren heeft zij hem eruit gezet. Hij denkt Schuldgevoel nu dat hij beter zoiets had kunnen zeggen. Nu denkt hij dat hij personage haar vervloekt heeft. Hij voelt zich hier wel schuldig.

381

SA


382

PTD

Omdat het eerste wat hij denkt is hoe hij zich toen voelde, in emotie zoiets zeggen, en wat hij daarna zegt is achteraf gezien, wanneer de emotie weg is.

383

SA


384

PTD

Ja, gewoon in eerste instantie dat hij verdriet heeft. En daarna eigenlijk van ehm ((>)) doordat het verdriet en alle emotie weg is, wens je eigenlijk niemand zoiets toe.

385

SA


386

PTD

Hij liegt tegen haar dat hij dokter is.

387

SA


388

PTD

Alleen hij vertelt, en hij vertelt niet de waarheid.

Emotie boventoon, rede boventoon personage

Begrip personage, emoties personage

Floris liegt

Floris liegt


389

SA

Vertrouwt u Floris?

390

PTD

Ik zou hem niet vertrouwen.

391

SA

Waarom niet?

392

PTD

Omdat hij zich anders voordoet.

393

SA


394

PTD

Ja, elke keer dat hij moet vertellen dat hij dokter is.

395

SA


396

PTD

Dat het duidelijk is voor de lezer.

397

SA


398

PTD

Dat er op een gegeven moment iets verdwijnt. Dat zij overlijdt.

399

SA


400

PTD

Lily, omdat hij haar een mooie meid vond.

401

SA


402

PTD

Ook Lily, omdat zij niet beter wordt en uiteindelijk overlijdt.

403

SA

Gefocust vignet 3k (metafoor): ‘Het gaat niet goed met mij, Floris,’ antwoordde zij, ‘ik kan je geen hand geven, ik kan mij helemaal niet meer bewegen. Alleen nog mijn hoofd. En ik heb zo’n pijn. Ik zal wel gauw doodgaan.’ Haar stem was bijna niet te horen. Hij ging zitten naar het

123

Vertrouwt Floris niet

Anders voordoen

Nep dokter herhaling

Duidelijk voor lezer

Gemis

Lily, schoonheid

Lily overlijdt


124

hoofdeinde van het bed en kon als enig antwoord slechts zijn keel schrapen of hij een graat had ingeslikt. Wat betekent ‘alsof hij een graat had ingeslikt’? 404

PTD

Ja gewoon, dat het moeilijk ging. Dat hij het er moeilijk mee heeft.

405

SA


406

PTD

Ik denk dat hij haar leuk vindt.

407

SA


408

PTD

In principe ongepast want een dokter hoort niet zo persoonlijk Ongepast patiënt te zijn met een patiënt. dokter relatie

408a SA

Hij is toch geen echte dokter?

408b PTD

Hij doet zich voor als een dokter, dus moet hij zich ook zo gedragen.

409

SA

Omdat zij het niet weet, bedoel je?

410

PTD

Ja, precies.

411

SA


412

PTD

Heb ik eigenlijk niet over nagedacht. Maar als ik er nu over nadenk, misschien stress?

413

SA


414

PTD

Dat vind ik niet.

415

SA


416

PTD

Vind ik ook niet per se. Hij probeerde het wel goed te doen.

417

SA

Gefocust vignet 3m (paradox): Hij was vernederd en toch

Floris moeilijk met situatie Lily

Floris gevoel voor Lily

Voordoen als dokter geldt

Lily weet niet dat Floris geen dokter is, dus ongepast

Oorzaak ziekte Floris stress

Geen ironie opgemerkt

Floris verdient het niet om ziek te worden


125

gestreeld. Begrijpt u waarom Floris zich zo voelt? 418

PTD

Vernederd omdat hij geen dokter is, maar omdat ze wel naar hem luistert. Ze stuurt hem niet weg.

419

SA


420

PTD

Het is zo apart dat zij meteen wist dat hij geen dokter was.

421

SA

Gefocust vignet 3n (paradox): ‘Het zonderlinge van het beroep van medicus,’ zei de arts, ‘is dat men er lang voor studeren moet en tenslotte niets hoeft te weten. Als een patiënt ziek wordt, is dat een teken van aangeboren geringe weerstand. Je kunt hem nooit beter maken.’ Wat vindt u van wat hier gezegd wordt? Bent u het er mee eens?

422

PTD

Een beetje vreemd, tuurlijk zijn er soms situaties waarop iemand niet per se beter wordt. Maar er zijn ook genoeg situaties waarin dat wel kan gebeuren. Je weerstand kan je opbouwen.

423

SA


424

PTD

Aan de ene kan denk ik er wel positief over dat hij het zo zegt, want die echte dokter die deed er niet veel meer mee. Eigenlijk niets.

425

SA


426

PTD

Hij bedoelt niet per se dat hij het echt zo vindt.

427

SA


428

PTD

Hij probeert de echte dokter over te halen om de patiënt aan hem over te dragen. Ik vind het een sneaky manier.

429

SA


430

PTD

Dat hij het raar vindt dat hij daarmee komt, en het zal toch mijn patiënt blijven want jij bent geen dokter.

Reflectie op gevoel personage Floris

Verbaasd door zuster

Oneens uitspraak

Positief oordeel Floris, negatief Hemelrijk

Floris meent het niet

Floris stiekem

Juiste alternatief dokter Hemelrijk


126

Table 7 Transcript of the Fourth In-Depth Interview ((Interviewer: Suzanne Aussems Abbreviation interviewer: SA Abbreviation interviewee: WDV Date: August 29, 2011 Time: 18.00h – 20:15h Setting of the interview: The interview was conducted at the interviewee’s house, in a setting in which only the interviewee and the interviewer were present. After a short introduction, in which was explained what was expected of the interviewee, we started the conversation. The interviewee had read three reading materials in advance of the interview. Those reading materials were discussed during the interview showing the interviewee short vignettes that were retrieved from the reading materials.)) Nr. 1

Spreker SA


Coderingen

2

WDV

Ik had het boek al een keer gelezen, ik kende het verhaal al, dus het ging wel goed.

Bekend met verhaal

2a

SA

Dus je had nergens moeite mee?

2b

WDV

Voor mij is lezen als wandelen.

3

SA


4

WDV

Je komt in een huis van een Russisch gezin, dat redelijk vermogend is. Ze hebben bedienden, kinderen. Stipan, de hoofdpersoon van dit gedeelte, is vreemdgegaan met een gouvernante. Zijn vrouw komt daar achter door een briefje. Het draait erop uit dat zijn vrouw van hem wil scheiden, maar hij wil dat niet. Hij weet alleen niet hoe hij het moet voorkomen.

5

SA


6

WDV

Nee.

7

SA


8

WDV

De gebeurtenis van de twee kinderen. Twee kinderen komen naar hem toe en dan wil hij van zijn dochter weten hoe het met zijn vrouw gaat. Er staat bij dat hij zijn

Geen moeite

Beschrijving

Niet moeilijk

Terugdenken aan kinderen, onbegrip voor personage


127

dochter liever vindt dan zijn zoon. Dat vind ik een moeilijk te begrijpen situatie. 9

SA


10

WDV

Ik vraag me af of er nog een geschiedenis komt over hoe die voorliefde voor de dochter ontstaan is.

11

SA


12

WDV

Ik voel medelijden met het jongetje, toch ook wel met de vader zelf want je hebt het idee dat hij vriendelijk probeert te zijn, maar hij houdt meer van het meisje. Daar kan hij zelf niet zoveel aan doen, hij kan alleen zijn best doen om hem goed te behandelen. Medelijden met de situatie dus.

13

SA


14

WDV

Ik vind het wel moeilijk. ((<)) Daar kan ik moeilijk op antwoorden.

15

SA


16

WDV

Ik verwacht wel dat hij er naar toe gaat, maar hij zegt niet

Afvragen geschiedenis, voorafgaande

Medelijden met de situatie

Moeilijk

Verwachting

CHEATING, LYING & STEALING dat er iets tussenkomt, hij vertelt gewoon door. 17

SA


18

WDV

Ja, hij ging er naar toe.

19

SA


20

WDV

Gewoon een verteller toch.

21

SA


22

WDV

Ik weet dat hij heel politiek betrokken is en dat komt ook naar voren in dit deel van het verhaal.

23

SA

Heeft de auteur een boodschap voor de lezer? Als er iets is wat je kunt leren van deze tekst, wat zou het dan zijn?

24

WDV

((<)) Het losbandige, het zedenloze leven, ik denk dat deze tekst ervoor staat dat je niet zo moet leven.

25

SA


26

WDV

Volgens mij wel.

27

SA

Wie praat?

28

WDV

Stipan, zijn vrouw, die Matresja, zijn dochter, Lewin, die twee kantoormedewerkers.

29

SA


30

WDV

Door die van Stipan.

31

SA


32

WDV

Hij-vorm.

33

SA


34

WDV

Nee.

35

SA

Gefocust vignet 1c: Daar hij juist een streep daglicht

128 respondent


Verteller vertelt vanzelfsprekend

Weet dat auteur politiek betrokken is

Boodschap geen losbandig leven


Personages praten

Stipans ogen


Eén verteller


129

door de rolgordijnen zag schemeren, wipte hij vlug zijn beenen van de sofa, tastte hij daarmede naar de geborduurde pantoffels, een geschenk van zijn vrouw op zijn laatsten verjaardag, en strekten toen, zooals hij negen jaar gewoon was, zonder zich op te richten, de hand naar de plaats uit, waar in het slaapvertrek zijn chambercloak placht te hangen. Daar hij dien niet vond, herinnerde hij zich, waarom hij niet in het slaapvertrek ontwaakt was. De lach verdween van zijn gelaat, zijn voorhoofd rimpelde zich. Wie vertelt het verhaal hier? 36

WDV

De schrijver.

37

SA

Waarom denkt u dat?

38

WDV

Gewoon omdat het beschrijvend is.

39

SA


40

WDV

Stipan. ((>)) Ja, nee, het is eigenlijk de verteller toch.

41

SA

Waarom denkt u dat?

42

WDV

Doordat er dacht hij staat.

43

SA


44

WDV

Je kunt het er moeilijk mee eens zijn, want het kan niet je schuld zijn en toch ook weer wel. Het is het een of het ander.

44a

SA

Waarom zegt hij het zo?

44b

WDV

Omdat er wat meer achter steekt, je bent nooit alleen schuldig. Ik denk eerlijk gezegd niet dat de schuld bij de vrouw ligt, maar bij het instituut huwelijk van die tijd.

45

SA

Gefocust vignet 1e: Ondanks zijn lichtzinnigheid en jeugd viel hem vroeg een betrekkin g als president van een Moskouer gerechtshof ten deel, waaraan een groot inkomen verbonden was. Deze betrekking had hij te danken aan den echtgenoot zijner zuster Anna, Alexei

Auteur vertelt

Beschrijvend

Twijfel Stipan, verteller vertelt


Oneens, een of het ander

Huwelijk schuld


130

Alexandrowitsch Karenin, die een der gewichtigste posten aan het ministerie bekleedde. Doch al had Alexander zijn zwager deze plaats niet bezorgd, dan zou Stiwa Oblonsky toch door een aantal andere personen, broeders, zusters, ooms en nichten, deze of een dergelijke betrekking met zes duizend roebels inkomen, die hij noodig had, gevonden hebben; want hoewel zijn vrouw vermogen aangebracht had, waren zijn financiën altijd in de war.[…] Hij behoorde tot de elite van de Russische maatschappij. Een derde der oude staatslieden waren vrienden zijns vader geweest en kenden hem van jongs af aan, met twee derde stond hij op heel familiaren voet en het laatste derde waren goede kennissen van hem. […] Zonder de geringste inspanning deed hij zijn geheele leven door, wat andere menschen, die goed willen zijn, met veel moeite trachten te doen en toch nooit kunnen. Welk deel van de Russische samenleving wordt hier beschreven? 46

WDV

De elite.

47

SA


48

WDV

Dat je met vriendjespolitiek overal kan komen in Rusland.

49

SA


50

WDV

Weer de schrijver gewoon.

51

SA


52

WDV

Ja, dat je als je bij de elite hoort dat het makkelijk is om je te handhaven. Dat ze alle spullen onder elkaar verdelen. Daar hij is hij het niet mee eens.

53

SA


54

WDV

Ik vind dat zelf ook een kwalijke zaak.

55

SA


56

WDV

Als het je gemakkelijk af gaat is dat niet vervelend, alleen het is als je het vergelijkt met andere Russen die als boeren geboren worden, dan is dat wel oneerlijk om te zien natuurlijk.

57

SA

Kunt u Stipan Arkadiewitsch beschrijven in een paar

Elite

Vriendjespolitiek

Auteur vertelt

Auteur minacht vriendjespolitiek

Eens met auteur

Oneerlijk


131

woorden? 58

WDV

Ehm, ((<)) vrolijk, ehm ((<)), makkelijk, ehm ((>)) even kijken, ja hoe zeg je het precies. Dat hij een beetje een levensbeschouwing heeft die het best bij zijn leven past, hij denkt niet echt na maar hij doet wat hem uitkomt. Weinig ambities.

59

SA


60

WDV

Ongelukkig, ziekelijk, overspannen.

61

SA


62

WDV

Nee.

63

SA


64

WDV

Hij gaat vreemd, hij gaat het goedmaken.

65

SA


66

WDV

Het is grotendeels uit medelijden, ik denk ook wel om gewoon zijn eigen leventje hetzelfde te houden als het is.

67

SA


68

WDV

Ehm ((>)) ja het vreemdgaan zelf vind ik niet goed, maar hij gaat ook naar zijn werk en daar voert hij zijn taken wel goed uit. Het gaat allemaal niet met veel zelfbewustzijn. Ik heb een beetje het idee dat hij niet echt heel moreel begaan is.

69

SA


70

WDV

Ja, Collin.

71

SA


72

WDV

Nee.

73

SA


74

WDV

Ja, ik kan dat wel begrijpen, als jij bepaalde keuzes maakt dan vind ik niet dat je daar lichtzinnig van af kan stappen.



Geen verandering

Acties personages


Negatief oordeel acties personage

Kent iemand die hetzelfde zou handelen


Begrip personage


132

Of je moet eerst zorgen dat beslissingen die je hebt gemaakt ongedaan gemaakt worden. Dus je moet eerst zorgen dat je relatie achter de rug is voordat je aan iets nieuws begint. 75

SA


76

WDV

Ehm ((>)) zijn vrolijkheid dat komt wel over, alleen ik heb ook een lichte afkeer omdat hij dus niet echt kritisch is op zijn eigen levenswijze. Dat hij de liberale krant leest omdat dat de richting is die het best bij hem past, omdat dat het beste uitkomt. Omdat die de leeswijze voorschrijft die voor hem het beste te hanteren is. Hij denkt niet na wat het beste is voor anderen.

77

SA


78

WDV

Huilen, niets doen in het huishouden. Ze is eigenlijk alleen maar heel erg moedeloos, met haar eigen verdriet bezig.

79

SA


80

WDV

Omdat haar verdriet al haar tijd en energie in beslag nam.

81

SA


82

WDV

Nou ja, ik vind niet dat je het slecht kan noemen. Ik vind het geen goed functioneren. In moreel opzicht kan ze daar natuurlijk niet zo veel aan doen. Het verdriet is groter dan zij zelf.

83

SA


84

WDV

Ja, ik heb zelf een tijdje hetzelfde gehad.

85

SA


86

WDV

Ik zou nu niet meer hetzelfde doen.

87

SA


88

WDV

Ja, ze zeggen wel eens dat liefdesverdriet hetzelfde is als er iemand dood gaat. Dat is mijn reden dat ik niet naar de

Lichte afkeer, vrolijkheid komt over



Niet goed, niet slecht

Zou een tijdje hetzelfde gedaan hebben

Zou nu niet meer hetzelfde doen

Begrip personage


133

universiteit ging, en dat ik bijna mijn bed niet meer uit kon. 89

SA


90

WDV

Medelijden, en je voelt haar machteloosheid mee.

91

SA


92

WDV

Ehm ((>)) ja mijn mening is dat ehm, een vader die vreemdgaat nog geen slechte vader is. Wel een slechte partner.

93

SA

Waarom denkt u dat?

94

WDV

Ik denk dat de vrouw haar mening beïnvloed wordt door haar eigen gevoel, zij kan niet met de situatie leven. Dat is het nadelige voor de kinderen. Zij denkt misschien wel aan haar kinderen, maar als zij haar man kan vergeven dan kunnen haar kinderen dat ook, dan staat er niets tussen haar in. Het probleem ligt bij haar, hij komt haar tegemoet, zij reageert zo. Dus zij handelt onjuist, hij probeert het juiste te doen.

95

SA


96

WDV

Nee.

97

SA

Zit er niets in het verhaal dat echt met geen mogelijkheid

Medelijden, machteloosheid


Oordeel handelen personages

Niet waar gebeurd


134

waar zou kunnen zijn? 98

WDV

Nee.

99

SA


100

WDV

In principe zou alles wel echt gebeurd kunnen zijn.

101

SA


102

WDV

Ja.

103

SA


104

WDV

Ja, wat het is, ik kan wel geloven dat een ouder bijvoorbeeld meer van het ene kind houdt dan van het andere. Omdat ik zelf geen kinderen heb, komt dat niet aan. Dat ligt niet aan de schrijver of aan het verhaal, maar aan het feit dat ik me er niet mee kan identificeren.

105

SA


106

WDV

Nee.

107

SA


108

WDV

Dat vreemdgaan wordt hier weggelaten. Zijn stipte eerlijkheid klopt in ieder geval niet.

109

SA


110

WDV

Ik denk dus wel dat hij werkelijk eerlijk is, ik heb niet zo veel reden om er aan te twijfelen. Alleen dat vreemdgaan. Maar ja, ik geef altijd iedereen meer kansen. Als de rest gewoon wel goed is.

Alles kan waar zijn

Alles is mogelijk


Moeilijk identificeren



Wel eerlijk, geen twijfel, meer kansen


SA


112

WDV

Ehm ((<)) ik vind het moeilijk bij hem passen. Als het zijn vrouw was geweest, die komt veel verwarder over, dan had ik het wel kunnen plaatsen.

113

SA


114

WDV

Voor mij is het verhaal echt.

115

SA


116

WDV

Ja, het zou zo maar kunnen, maar toen ik het de eerste keer las, toen dacht ik dat het niet echt om een droom ging. Ik dacht dat hij echt verward was en dat het was alsof hij naar een droom zocht.

117

SA


118

WDV

Grotendeels wel.

119

SA


120

WDV

Het komt geloofwaardig over, door dingen die ik van Rusland weet, hoe mensen met elkaar om gaan. Dat heeft de schrijver wel heel geloofwaardig overgebracht.

121

SA


122

WDV

Dat weet ik niet zo goed. ((>)) Hij herhaalt in ieder geval heel vaak hoe mensen zijn personen zien.

123

SA


135

Past niet bij personage, kan het niet plaatsen

Echt verhaal

Kan echt zijn


Geloofwaardig

Beeld van personages wordt herhaald


124

WDV

Ja, ik denk dat het ehm, juist herhaald wordt om het contrast aan te geven tussen die Stipan en die Darja. Zo lijkt het conflict groter, en de oplossing moeilijker te vinden.

125

SA


126

WDV

Als je kijkt naar de laatste zin, ja. Het stukje geeft aan dat de fout niet alleen bij hem ligt.

127

SA


128

WDV

Dat komt door zijn connecties. Ik denk ook dat het zo gekozen is om zijn eigenschappen die omschreven worden. Hij is niet heel belangrijk, maar het is ook geen bakker.

129

SA


130

WDV

Ik ben van mening dat een voorzitter dat die iets meer zelfkritisch mogen zijn. Dus eigenlijk niet.

131

SA


132

WDV

Relaties, politiek, gezin, huishouden, huwelijk.

133

SA


134

WDV

Dat hij in principe als president van een gerechtshof beter zou moeten weten wat goed en kwaad is.

135

SA


136

WDV

Hij ziet wel in dat het grappig is dat hij thuis bedriegt en dan zo een belangrijke functie bekleedt.

136

Contrast, conflict groter, oplossing verder weg

Verteller praat fout van Stipan goed

Connecties

Stipan niet juiste persoon voorzitter, zelfkritisch

Relaties, politiek, gezin, huishouden, huwelijk

Beter weten goed en kwaad

Thuis bedriegt hij de boel, belangrijke functie op werk


137

SA


138

WDV

Dat het geen zin is van een voorzitter van een gerechtshof.

139

SA


140

WDV

Nee, want je bent een dief als je iets van iemand ontvreemdt.

141

SA


142

WDV

Ik denk dat het wel een vraag is. Ik denk dat het een andere vraag is. Ik denk dat hij eigenlijk zou willen horen wat hij precies moet doen om het goed te maken.

143

SA


144

WDV

Ik denk eerlijk gezegd van niet.

145

SA


146

WDV

Ja. Niet echt moeite gehad, ik zag niet gelijk wie er sprak in het verhaal.

147

SA

Welk stukje?

148

WDV

In het begin.

149

SA


150

WDV

Hij komt in een straat te wonen en elke dag als hij ergens heen wil wandelen wordt hij in zijn enkels gebeten door een hond. Op een dag neemt hij die hond mee, hij had hem gevangen, en op zolder verstopt. Toen werd de hond rustig, toen werden ze vrienden. Daarna werd hij door de

137

Past niet bij voorzitter

Oneens paradox

Andere vraag, wil weten hoe goed maken

Weet geen antwoord

Niet moeilijk

Begin

Beschrijving


138

eigenaresse aangeklaagd vanwege ontvoering. 151

SA

Hoe ging dat?

152

WDV

De politie komt aan de deur bij hem.

153

SA


154

WDV

Ja, een gebeurtenis is echt een kort stukje, ehm ((<)) dat hij wordt aangeklaagd, het einde eigenlijk. Dat de vriendschap die ze hebben opgebouwd niets meer waard is, omdat hij teruggaat naar zijn baas.

155

SA


156

WDV

Nou ik begrijp het toch wel goed, ik ben zelf ook wel eens gebeten door een hond. Dat is een beetje het ongeloofwaardige van het verhaal. Dat iemand elke dag door dezelfde hond wordt gebeten.

157

SA


158

WDV

Ik vind het een beetje een kleurloos iemand, er wordt vrij weinig over hem verteld. Ik had ook niet echt een band met hem.

159

SA


160

WDV

Ja, dat hij wordt aangehouden door de politie. Ik dacht echt dat de schrijver eruit wilde lichten hoe een hond met mensen omgaat. Ik begreep niet dat de politie kwam dat het verhaal die kant opging.

161

SA


Beschrijving

Terugdenken aan politiebureau

Begrip voor acties personage, ongeloof

Kleurloos, geen band met personage

Verrassend plot


139

162

WDV

Ik dacht dat hij daarna de hond terug zou brengen en dat hij dan vriendelijk met de hond kon omgaan, dan was het probleem opgelost.


163

SA


164

WDV

Nee.

165

SA

Wat gebeurde er?

166

WDV

Er stonden twee politieagenten op de stoep.

167

SA


168

WDV

Nee, hij werd ten eerste al dagelijks in zijn enkels gebeten Niet verdiend, geen en ten tweede heeft hij aardig voor die hond gezorgd. Er verwijt valt hem niet zo veel te verwijten.

169

SA


170

WDV

De hoofdpersoon.

171

SA

Heeft u een beeld van de auteur op basis van dit verhaal?

172

WDV

Nee.

173

SA


174

WDV

Misschien dat je niet voor eigen rechter moet spelen.

175

SA


176

WDV

Dat vind ik een moeilijke vraag. In principe wel. Maar de auteur heeft het natuurlijk verzonnen, dus de ik-persoon is eigenlijk ook verzonnen, onbestaand.

177

SA

Wie praat?

178

WDV

Er praten meerdere personages. De hond praat niet.

179

SA


180

WDV

Door de ik-persoon.


Beschrijving

Hoofdpersoon vertelt

Geen beeld auteur

Niet voor eigen rechter spelen

Denkt na, onderscheid auteur & verteller, ikpersoon is verzonnen

Personages praten

Door de ogen van


140 de ik

181

SA


182

WDV

Hij-vorm en ik-vorm

183

SA


184

WDV

De auteur en de ik-persoon.

185

SA


186

WDV

Dat is dan wel uiteraard de auteur zelf.

187

SA

Waarom denkt u dat?

188

WDV

Omdat je niet over jezelf praat. Iemand anders vertelt dus. Gaat over personages

189

SA


190

WDV

Ik denk dat het bedoeld is als een soort gesprek, dat de auteur het vertelt tegen de ik-persoon.

191

SA

Waarom denkt u dat?

192

WDV

Omdat hij de tweede persoon enkelvoud gebruikt.

193

SA


194

WDV

Oog om oog, tand om tand, daar ben ik het niet mee eens.

195

SA

Gefocust vignet 2e: Zolang de mensen van benee, het verhurende echtpaar, op vakantie naar Tirol waren, was Cuzzi’s wil wet op zolder. Er was nl. besloten om ‘Lupus’

Eerste persoon enkelvoud, derde persoon enkelvoud

Meerdere vertellers

Auteur vertelt over de ik-persoon

Gesprek auteur en ik-persoon

Tweede persoon enkelvoud

Oneens met manier personage


141

een gevangenisstraf te geven. Iedere moralist zou kunnen vertellen dat dieren hechtenis niet als ‘leniging van schuld’ of zo iets ervaren, laat staan zich er door zouden beteren. Maar tja. Dat geldt voor menselijke delinkwenten net zo goed. Een gevangenisstraf maakt timide. Daar gaat het om. Wie vertelt het verhaal? 196

WDV

Ja, het zou in principe gewoon weer de verteller, de auteur zelf zijn.

Verteller, auteur vertelt

197

SA

Waarom denkt u dat?

198

WDV

Ja, weer dat Cuzzi’s naam gebruikt wordt.

199

SA


200

WDV

Ehm, ((>)) ja, ik denk voor zover ik iets over dieren weet dat ze het wel als straf ervaren als ze zich in een kleine ruimte bevinden, maar ze weten niets van schuld. Een gevangenisstraf voor dieren werkt dus niet.

201

SA

Is het zinloos om ze op te sluiten?

202

WDV

Het is de vraag of die timideheid langdurig is. Ik weet het niet.

203

SA


204

WDV

Ik kies de man.

205

SA


206

WDV

Ja, ehm ((<)), ik vind hem sowieso een beetje Onwerkelijk onwerkelijk. Ik kan me niet voorstellen dat er mensen zijn die zo handelen.

207

SA


208

WDV

De relatie van man en hond verandert wel, ze groeien een beetje naar elkaar toe.

209

SA


210

WDV

Hij werkt niet, hij ontvreemdt een hond.


Oneens met auteur, verteller

Weet niet of het zin heeft om de hond op te sluiten


Band ontstaat

Acties personage


211

SA


212

WDV

Zoals in het verhaal staat, denkt hij dat het werkt om die hond een les te leren.

213

SA


214

WDV

Ik vind het niet per definitie slecht, maar het gaat wel buiten de wet om.

215

SA


216

WDV

Nee.

217

SA


218

WDV

Nee, ik zou met de eigenaar van de hond spreken.

219

SA


220

WDV

Ja, ik heb een beetje het idee dat het een niet zo heel jonge man is. Hij komt uit een sociaal lagere klasse dan wij. Hij heeft niet het idee dat hij iets fout doet.

221

SA


222

WDV

Vrij weinig eigenlijk.

223

SA


224

WDV

Ehm ((<)) vooral die politieagent doet weinig moeite om naar zijn verhaal te luisteren. Dat is onjuist. In principe handelt hij juist door eerlijk te zijn, maar als dit is wat je ervoor terugkrijgt dan kun je beter liegen.

142

Les leren

Niet slecht, maar niet volgens de wet



Reflectie op personage, begrip

Geen gevoel

Rechercheurs handelen onjuist, Cuzzi juist


225

SA


226

WDV

Nee.

227

SA


228

WDV

Omdat ik me niet kan voorstellen dat iemand zo reageert.

229

SA


230

WDV

Het zou zeker waar gebeurd kunnen zijn.

231

SA


232

WDV

Ik kon me het wel voorstellen, maar ik gaf me er niet helemaal aan over. Je hebt altijd wel het bewustzijn dat het niet echt is.

233

SA


234

WDV

Ja.

235

SA


236

WDV

Wat voor mijn gevoel niet klopt is dat hij eerst heel bang is voor die hond, en dan toch gaat hij hem vangen. Eigenlijk is hij helemaal niet bang.

237

SA


238

WDV

Nee, want in het begin wordt er gezegd dat hij alleen agressief is op die man. Je gaat er wel in mee, want je gelooft in verandering.

239

SA


143

Geen waargebeurd verhaal

Onvoorstelbare reacties


Geen overgave, bewust van onecht

Twijfel waarheid

Inconsistentie opgemerkt

Klopt niet, geloof in verandering


WDV

Volgens mij was die man de enige die gebeten werd. Als hij voor de rest aardig doet, dan denk ik dat het wel een lieve hond is.

240a SA

Vanuit Cuzzi wordt de hond alleen negatief beschreven, is dit dan waar of niet als iedereen het tegenovergestelde zegt?

240b WDV

Ik durfde het zelf niet helemaal zo te denken, maar hij zou wel littekens of wonden kunnen laten zien dat hij gebeten was, dus misschien stelde hij zich wel aan.

241

SA


242

WDV

Daar liegt hij.

243

SA


244

WDV

Nou, ik geloof het wel dat hij niet weet wat voor hond het is. Als hij niet gebeten is dan zou hij hem ook door kunnen verkopen, dus in die zin zou zelfs dat ook niet waar kunnen zijn.

245

SA

Vertrouwt u Cuzzi?

246

WDV

Nee, nu niet meer.

247

SA

Waarom niet?

248

WDV

Nou, omdat hij er niet echt iets tegenin brengt. Ik krijg het idee dat hij ook wel een beetje paranoia is, dat hij de werkelijkheid anders ziet. Hij heeft wel echt het idee dat hij een band heeft met die hond, terwijl die hond geen

144 Lieve hond

Aansteller

Cuzzi liegt

Cuzzi onwetend

Vertrouwt Cuzzi niet

Andere werkelijkheid


145

besef heeft van wat er gaande is. 248a SA


248b WDV

Ik denk dat die jij weer later invalt, dus eigenlijk een soort gesprek.

249

SA


250

WDV

Vast wel.

251

SA


252

WDV

Ik denk toch dat die ehm ((>)) aangeven dat hij onzeker is, dat mensen hem uitlachen.

253

SA


254

WDV

Vervelend, hij is er ook bang voor.

255

SA


256

WDV

Die man beleeft dat zo, dat zij hem controleren. Hij heeft wel een heel beeld van ze. Hij zou liever hebben dat hij gewoon die hond kon schoppen.

257

SA


258

WDV

Ja ((<)) ehm, ik vind sociale controle in een bepaalde mate goed, maar als het te streng is slecht. Het kan ook omslaan in bemoeizucht.

259

SA


Gesprek

Vast wel

Onzekerheid Cuzzi

Buurvrouwen vervelend, bang

Beleving Cuzzi controleren

Bepaalde mate sociale controle goed, te streng slecht, bemoeizucht


260

WDV

Dat zij hem als een klootzak zien.

261

SA


262

WDV

Ik ga er nu vanuit dat het niet echt gebeurd is.

263

SA


264

WDV

Politieagenten.

265

SA


266

WDV

Ja, ik denk dat het vaker gebruikt wordt.

267

SA


268

WDV

Eerlijk gezegd niet, omdat ik namelijk in eerste instantie niet het idee had dat hij iets fout had gedaan.

269

SA


270

WDV

Ja, omdat het politiewerk toch komt.

271

SA


272

WDV

Nee.

273

SA


274

WDV

Ja, omdat ik nu wel geloof dat hij die hond met andere

146

Buurvrouwen vinden Cuzzi klootzak

Niet echt gebeurd

Metafoor politie


Niets aanstootgevends

Ironie opgemerkt

Onverwacht

Cuzzi verdient cel,

CHEATING, LYING & STEALING bedoelingen heeft opgesloten dat hij voordeed komen. 275

SA


276

WDV

Hij heeft een afkeer van die hond, het probleem ligt bij hem. Hij overdrijft.

277

SA


278

WDV

Hij kan wel zo door, hij overdrijft gewoon.

279

SA


280

WDV

Ja.

281

SA


282

WDV

Het gaat over een student, die medicijnen studeerde, en die heeft een tijdje een vriendin gehad. Die vriendin is ziek geworden, en op een gegeven moment gaat hij met een vriend van hem, die wel echt dokter is, op ziekenbezoek, bij zijn ex-vriendin. Hij wil haar helpen, ondanks dat hij geen dokter is, en dat mocht niet baten.

283

SA


284

WDV

Nee.

285

SA


286

WDV

Niets specifieks.

287

SA

Gefocust vignet 3a: Eindelijk ging de deur open. ‘U heeft de dokter geroepen!’ riep de arts naar boven en tegen Kalmans zei hij: ‘’k Zou hier niet in de kou blijven wachten. Ga maar even mee, ik zal zeggen dat je een collega van mij bent; deze mensen zijn toch allemaal

147 andere bedoelingen

Afkeer hond, probleem Cuzzi, overdrijft

Kan wel zo, overdrijft

Soepel

Beschrijving

Niet moeilijk

Niets specifieks


148

gek.’ Wat dacht u toen u dit las? 288

WDV

Ik denk niet dat dat de houding is die een dokter zou moeten hebben.

289

SA


290

WDV

Dat hij zich niet heel erg inspant voor zijn patiënten. Hij is net als Stipan, hij doet wel zijn werk maar niet meer dan dat, het is niet zijn lust en zijn leven.

291

SA


292

WDV

Ik denk niet dat het wenselijk is.

293

SA


294

WDV

Niet echt.

295

SA


296

WDV

Hij ((de schrijver)) stuurt wel echt aan op een herstel. Ik dacht dat de schrijver de instelling van de echte dokter wilde bekritiseren door de patiënt beter te laten worden door iemand die wel begaan is.

297

SA


298

WDV

Nee.

299

SA

Wat gebeurde er?

300

WDV

Hij verwisselde van tactiek, die zuster gaat masseren, maar dat werkt eigenlijk ook niet.

301

SA



Geen inspanning van dr. Hemelrijk

Gedrag dr. Hemelrijk niet wenselijk

Geen onverwachte wendingen



Beschrijving


302

WDV

Ik stond er wel even bij stil, ik begreep ook niet waarom hij toen opeens iemand anders wilde inschakelen terwijl het al beter ging.

302a SA

Hij wordt misschien overmoedig?

302b WDV

Ja, hij wil meer en sneller herstel, daar ligt misschien ook wel haar doodsoorzaak in. Ze doen er alles aan om het te versnellen, terwijl je dat niet moet doen met een proces dat goed loopt.

303

SA


304

WDV

Ja, omdat je daar net geëindigd bent ga je daar wel van uit.

305

SA


306

WDV

Dat het meer moeite is dan een echte dokter zou doen.

307

SA


308

WDV

Ja in principe goed.

309

SA


310

WDV

Ik geloof gewoon de schrijver.

311

SA

Wat is uw beeld van de auteur? Kun je iets over hem zeggen op basis van dit verhaal?

312

WDV

Nee.

313

SA


314

WDV

Ik denk dat alles zijn tijd nodig heeft.

315

SA


316

WDV

Ja.

317

SA

Wie praat?

149

Moeite met nieuw personage

Schuld dood Lily bij Klondyke

Logisch

Meer moeite dan echte dokter

Postief moeite Klondyke

Auteur vertelt

Geen beeld auteur

Alles heeft zijn tijd nodig



318

WDV

Alle personages die er in voorkomen.

319

SA


320

WDV

Floris Klondyke.

321

SA


322

WDV

Hij-vorm.

323

SA


324

WDV

Niet dat ik me kan herinneren.

325

SA


326

WDV

De schrijver.

327

SA

Waarom denkt u dat?

328

WDV

Ja, omdat er hij gebruikt wordt.

329

SA


330

WDV

Ja, een gedeelte de schrijver, maar ook in een zin wordt het woordje ik gebruikt. Die zin zou hij zelf gewoon gezegd hebben.

331

SA


332

WDV

Aan de persoonsvormen.

333

SA


150

Personages praten

Klondykes ogen


Eén verteller

Auteur, verteller vertelt


Auteur, verteller en personage vertellen

Persoonsvormen


WDV

Nee, je kunt wel degelijk door ergens meer kennis van te hebben er betere beslissingen over maken.

335

SA


336

WDV

Weer de schrijver.

337

SA


338

WDV

Overdreven.

339

SA


340

WDV

Ook overdreven.

341

SA


342

WDV

Floris.

343

SA


344

WDV

Ja, hij is een goedhartig persoon. Iemand die zich inzet voor anderen.

345

SA


346

WDV

Hij haalt in eerste instantie zijn studie niet, dus komt hij lui over. Maar daarna zet hij zich volledig in.

347

SA


348

WDV

Hij gaat naar artsen en zusters toe om raad te vragen.

349

SA


350

WDV

Hij wil zich nog meer moeite getroosten, de ziekte van zijn patiënt te overwinnen, en wil daar deskundige hulp bij.

351

SA


151 Oneens met verteller


Overdreven

Overdreven


Goedhartig, inzet voor anderen

Lui, moeite

Acties personage

Patiënt helpen door deskundige in te schakelen


WDV

In principe is de daad goed, hoewel de ziekte verslechtert.

353

SA


354

WDV

Waarschijnlijk een ieder die gelooft dat studeren zin heeft, en een afgestudeerd arts dus meer aanzien verdient, dan iemand zonder licentie.

355

SA


356

WDV

Als ik niet in een roes van eigenliefde verkeer.

357

SA


358

WDV

Ja.

359

SA


360

WDV

Ik kan wel sympathie voor hem opbrengen, ik denk dat hij in beginsel een prettige man is, die zich op een goede manier voor de patiënt inzet.

361

SA


362

WDV

Het heeft iets theatraals en het geeft de geschiedenis van de personages goed weer, omdat zij elkaar allesbehalve formeel bejegenen, hetgeen wel verondersteld wordt bij

152 Intentie juist, uitvoer verergert de zaak



Begrip personage

Sympathie, goede manier inzet

Beschrijving van de situatie, alles behalve formeel


153

een dokter-patiëntverhouding. 363

SA


364

WDV

Ik denk dat Klondyke beter geen uitspraak kan doen, als hij geen idee heeft hoe het herstel zal verlopen.

365

SA


366

WDV

Nogal vaag, daar zijn de puntjes in zijn conclusie denk ik voor bedoeld om dat effect te bereiken.

367

SA


368

WDV

Het lijkt me niet waarschijnlijk.

369

SA


370

WDV

Ik denk niet dat dokter Hemelrijk een patiënt afstaat aan iemand die geen papieren heeft.

371

SA


372

WDV

Het zou in die zin gebeurd kunnen zijn dat er geen onmogelijke dingen gebeuren, maar de keuzes die de personages maken zijn niet heel waarschijnlijk.

373

SA


374

WDV

Ja, omdat de mogelijkheid dat het gebeurd zou kunnen In de wereld van de zijn, niet is uit te sluiten. Vliegende honden, pratende tekst kruipen koelkasten zijn dat in mijn beleving wel, maar rare keuzes worden vaker gemaakt. Daarom denk ik dat je het leest alsof het gebeurd kan zijn.

375

SA


376

WDV

Zoals reeds gezegd, bij het weggeven van patiënten, treinen die stoppen met betekenis, bij dergelijke momenten denk je dat is de keuze van de schrijver, hier wil hij iets mee zeggen.

377

SA


Floris handelt onjuist

Vage diagnose

Niet waarschijnlijk

Patiënt afstaan aan iemand die geen dokter is

Niet onmogelijk, maar keuzes personages onwaarschijnlijk

Weggeven patiënten, schrijver wil wat zeggen


378

WDV

Niet tegengekomen.

379

SA


380

WDV

Eerst zit hij vol wrok wegens de mislukte en pijnlijke relatie, daarna beseft hij dat hij toch het haar toch niet toewenst.

381

SA


382

WDV

Omdat gevoelens elkaar soms in rap tempo opvolgen, zodoende ook de verschillende uitroepen die erbij horen.

383

SA


384

WDV

Ja.

385

SA


386

WDV

Hij is ironisch, ik denk dat hij bedoeld dat ze te weinig aandacht aan hem heeft besteed, en hij wil haar laten voelen dat het pijn doet.

387

SA


388

WDV

Niemand.

389

SA

Vertrouwt u Floris?

154


Wrok pijnlijke relatie, niet toewensen

Gevoel rap tempo

Begrip emoties personage

Ironie, te weinig aandacht voor Floris, pijn

Liegen allemaal


155

390

WDV

Ja.

Vertrouwt Floris

391

SA

Waarom?

392

WDV

Hij liegt omdat hij denkt dat het beter is voor het herstel van de patiënt, dat is in ieder geval het idee dat ik krijg.

393

SA


394

WDV

Dat Klondyke geen dokter is.

395

SA


396

WDV

Dat is het onwerkelijke uit het verhaal, waarin besloten ligt wat de bedoeling van de schrijver is.

397

SA


398

WDV

Dat hij hetgene verloren heeft, waardoor hij even hoopte Metafoor verlies op geluk in zijn leven. Het blinken van zijn leven, door de Floris, hoop op mogelijke redding, en na al die tijd, de dood die er op geluk is weg volgt, zorgt ervoor dat het niet meer wil blinken.

399

SA


400

WDV

Zijn patiënt, omdat een schelpje hulpeloos in je hand kan liggen, zoals een patiënt in bed.

401

SA


402

WDV

Hijzelf. Ik denk dat hij hoop koesterde op een betere toekomst, en dat nu zijn laatste hoop verdwenen is. Met het besef in zijn achterhoofd dat hij nog aangeklaagd zal worden.

Liegt, noodzakelijk herstel patiënt

Geen dokter herhaling

Onwerkelijk, bedoeling schrijver

Lily, hulpeloos

Floris, laatste hoop verdwenen


SA


404

WDV

Dat hij zich niet bepaald comfortabel voelt bij de situatie.

405

SA


406

WDV

Hij voelt nog steeds veel voor haar.

407

SA


408

WDV

Gepast.

409

SA

Waarom?

410

WDV

Omdat de natuur voor zulke gevoelens zorgt.

411

SA


412

WDV

Ziek van verdriet.

413

SA


414

WDV

Ja, het brengt duidelijk naar voren, dat de gemoedstoestanden van beide mensen elkaar bepalen, en dat datgene misschien wel belangrijker is dan de hele medische wetenschap.

415

SA


416

WDV

Nee.

417

SA


418

WDV

Ja

156

Metafoor oncomfortabel

Floris gevoel voor lily

Gepaste gevoelens

Natuur zorgt voor gevoelens

Ziek van verdriet

Gemoedstoestanden beide personen beïnvloeden elkaar

Floris niet verdiend

Begrip gevoel


157 personage

419

SA


420

WDV

Onhebbelijk en onsympathiek, uit de hoogte.

421

SA


422

WDV

Het eerste gedeelte is zeker waar, maar het tweede is wel erg zwartgallig ten opzichte van zijn eigen vakgebied en ik hoop dat het niet waar is. Dus niet mee eens.

423

SA


424

WDV

Het is onwerkelijk dat twee mensen die een medische Onwerkelijk, opleiding hebben gevolgd, (waarvan een zonder papieren) dergelijke tot zulke conclusies kunnen komen. conclusies

425

SA


426

WDV

Medisch en juridisch gezien in hoofdlijn niet. Neemt men de andere dokter tegen het licht, dan wel. Want dan kom je tot de conclusie dat hij werkelijk niets voor haar zal betekenen.

427

SA


428

WDV

Het komt bijna agressief over. Op zijn minst aanmatigend.

429

SA


430

WDV

Niet, retorisch omgekeerd, doen alsof het antwoord ‘Nee’ al duidelijk is.

Onhebbelijk, onsympathie, uit de hoogte

Mee eens aangeboren, oneens zwartgallig niet beter maken

Floris geen gelijk, Hemelrijk kan niet betekenen

Agressief, aanmatigend

Hemelrijk beter geen antwoord,


158 retorisch antwoorden

Table 8 Transcript of the Fifth In-Depth Interview ((Interviewer: Suzanne Aussems Abbreviation interviewer: SA Abbreviation interviewee: CDB Date: August 30, 2011 Time: 19.15h – 21:00h Setting of the interview: The interview was conducted at the interviewee’s house, in a setting in which only the interviewee and the interviewer were present. After a short introduction, in which was explained what was expected of the interviewee, we started the conversation. The interviewee had read three reading materials in advance of the interview. Those reading materials were discussed during the interview showing the interviewee short vignettes that were retrieved from the reading materials.)) Nr. 1

Spreker SA


2

CDB

Het ging wel soepel.

3

SA


4

CDB

Die man heeft een verhouding met zijn gouvernante, hij moet alleen slapen en zijn vrouw is helemaal verdrietig en boos.

5

SA


6

CDB

Niet dat ik weet.

7

SA


8

CDB

Dat die man wakker wordt in een andere kamer, dat hij op de divan ligt en dat hij bedenkt waarom hij daar ligt. Dat vond ik wel beeldend geschreven, dat hij uit bed gaat en zijn slippertjes zoekt en zijn kamerjas zoekt.

9

SA

Gefocust vignet 1a: “Ach, ach! Alles is in de war,” dacht Stipan; “daar loopen de kinderen nu alleen door het huis rond.” Hij ging naar de deur en riep ze binnen. Zij lieten de doos, die een wagen moest voorstellen, staan en gingen

Coderingen

Soepel verloop

Beschrijving

Niet moeilijk

Terugdenken aan wakker worden


159

naar hun vader. Het meisje, zijn lieveling, liep fluks op hem toe, omarmde hem en hing lachend aan zijn hals. Zij hield veel van haar vader, van zijn liefkozingen en den heerlijken geur, die uit zijn baard opsteeg. Het meisje kuste zijn door de gebogen houding blozend gelaat, dat van teederheid straalde en wilde weer wegloopen. “Goeden morgen!” zei hij vriendelijk tot de nu hem ook groetenden knaap. Hij besefte, dat hij van dezen minder hield, en deed zijn best dit niet te toonen. Maar den knaap gevoelde het en beantwoorde den koelen lach van zijn vader niet. Wat dacht u toen u dit las? 10

CDB

Leuk dat ze iets van treintje aan het spelen waren. Dat die man wel lekker zal ruiken, als dat zo beschreven wordt.

11

SA


12

CDB

Beetje zielig, dat die vader meer van zijn dochter houdt.

13

SA


14

CDB

Nee.

15

SA


16

CDB

Ehm ((>)) dat ze boos blijft.

17

SA


18

CDB

Ja.

19

SA


20

CDB

Een derde persoon.

21

SA

Wat is uw beeld van de auteur? Kun je daar iets over

Mooi beschreven

Zielig voor zoon




Aanduiding derde persoon


160

zeggen op basis van dit verhaal. 22

CDB

((<)) Niet echt, maar wat ik dan wel vind is dat hij heel diep op relaties in kan gaan.

23

SA


24

CDB

Nou ik vind niet dat je iets kan leren, maar ik vind dat er wel een bepaalde lichtzinnigheid inzit.

25

SA


26

CDB

Dat hoeft niet zo te zijn. De auteur laat hem vertellen.

27

SA

Wie praat?

28

CDB

De verteller, de derde persoon. Ze praten wel allemaal maar de verteller heeft het overzicht. Die praat alles aan elkaar die brengt het weer tot een geheel.

29

SA


30

CDB

Door de ogen van Stipan.

31

SA


32

CDB

Derde persoon enkelvoud.

33

SA


34

CDB

Ja. Iedereen vertelt een stukje. Alle personages vertellen hun deel en dat wordt samengevat door degene die de regie heeft.

35

SA

Gefocust vignet 1c: Daar hij juist een streep daglicht door de rolgordijnen zag schemeren, wipte hij vlug zijn beenen van de sofa, tastte hij daarmede naar de geborduurde pantoffels, een geschenk van zijn vrouw op zijn laatsten verjaardag, en strekten toen, zooals hij negen jaar gewoon was, zonder zich op te richten, de hand naar de plaats uit, waar in het slaapvertrek zijn chambercloak placht te hangen. Daar hij dien niet vond, herinnerde hij zich, waarom hij niet in het slaapvertrek ontwaakt was. De lach

Kan niet echt iets zeggen over auteur, kan relaties uitdiepen

Geen boodschap, lichtzinnigheid


Verteller, derde persoon, iedereen praat, verteller overzicht

Stipans ogen


Iedereen vertelt stukje, verteller regie


161

verdween van zijn gelaat, zijn voorhoofd rimpelde zich. Wie vertelt het verhaal hier? 36

CDB

Ja dat vind ik weer die derde persoon maar door de ogen van Stipan.

37

SA

Waarom denkt u dat?

38

CDB

Dat beschrijven, je leest wat hij ziet.

39

SA


40

CDB

Die Stipan.

41

SA

Waarom denkt u dat?

42

CDB

Omdat hij praat over wat er gebeurt.

43

SA


44

CDB

Heel vaag wat er staat. Ik snap wel wat er bedoeld wordt, maar toch vind ik hem schuldig. Hij werd verleid.

45

SA

Gefocust vignet 1e: Ondanks zijn lichtzinnigheid en jeugd viel hem vroeg een betrekkin g als president van een Moskouer gerechtshof ten deel, waaraan een groot inkomen verbonden was. Deze betrekking had hij te danken aan den echtgenoot zijner zuster Anna, Alexei Alexandrowitsch Karenin, die een der gewichtigste posten aan het ministerie bekleedde. Doch al had Alexander zijn zwager deze plaats niet bezorgd, dan zou Stiwa Oblonsky toch door een aantal andere personen, broeders, zusters, ooms en nichten, deze of een dergelijke betrekking met zes duizend roebels inkomen, die hij noodig had, gevonden hebben; want hoewel zijn vrouw vermogen aangebracht had, waren zijn financiën altijd in de war.[…] Hij behoorde tot de elite van de Russische maatschappij. Een derde der oude staatslieden waren vrienden zijns vader geweest en kenden hem van jongs af aan, met twee derde stond hij op heel familiaren voet en het laatste derde waren goede kennissen van hem. […] Zonder de geringste inspanning deed hij zijn geheele leven door, wat andere menschen, die goed willen zijn, met veel moeite trachten te doen en toch nooit kunnen. Welk deel van de Russische samenleving wordt hier

Derde persoon vertelt, ogen van Stipan

Beschrijvend

Stipan vertelt

Stipan praat

Oneens, Stipan schuldig


162

beschreven? 46

CDB

De elite van Rusland.

47

SA


48

CDB

Dat is allemaal vrienden en relaties die elkaar beetje de hand boven het hoofd houden.

49

SA


50

CDB

De derde persoon weer.

51

SA


52

CDB

Die vindt het niet helemaal rechtvaardig.

53

SA


54

CDB

Dat is ook gewoon een bepaalde klasse die elkaar zo de hand boven het hoofd houdt. Dat is niet eerlijk.

55

SA


56

CDB

Ik vind het te gemakkelijk.

57

SA


58

CDB

Hoe ik hem zie, hij is een beetje verwend, iemand die doet waar hij zin in heeft.

59

SA


60

CDB

Ze is een beetje een sloofje. Een vrouw die thuiszit.

61

SA


62

CDB

Niet echt.

63

SA


64

CDB

Zijn post, met zijn kinderen, eten en drinken en dan denkt hij over zijn vrouw. Hoe hij het het best goed kan maken.

65

SA


66

CDB

Dat is gemakkelijk voor hem.

Elite

Vriendjespolitiek

Derde persoon

Niet rechtvaardig

Eens met verteller, niet eerlijk

Te gemakkelijk

Verwend, doet waar hij zin in heeft

Sloofje

Geen verandering

Goed maken

Gemakkelijk


67

SA


68

CDB

Ik vind hem gemakzuchtig, dat is slecht.

69

SA


70

CDB

Nee.

71

SA


72

CDB

Nee.

73

SA


74

CDB

Ja, dat wel, ik kan die figuur wel helemaal voor me zien.

75

SA


76

CDB

Ik zou hem het liefst een schop onder zijn kont geven.

77

SA


78

CDB

Ze zit gewoon te zuchten en te steunen over hoe het allemaal moet.

79

SA

Waarom doet ze niks aan het huishouden?

80

CDB

Ze krijgt het niet op een rijtje, ze heeft geen overzicht.

81

SA


82

CDB

Slecht.

83

SA


84

CDB

Nee.

85

SA


86

CDB

Nee.

163

Gemakzuchtig, negatief oordeel personage



Begrip personage

Negatief over personage

Zuchten en steunen

Niet op een rijtje

Negatief over Darja




SA


88

CDB

Ja, dat weer wel, de personages komen heel goed over door gedetailleerde beschrijvingen.

89

SA


90

CDB

Medelijden.

91

SA


92

CDB

Juist of niet juist, ja, hij wil het wel goedmaken maar hij begint er op een verkeerde manier mee.

93

SA

Waarom denkt u dat?

94

CDB

Zij klaagt ook heel erg. Het is echt een drama, ze praten niets uit. Ze maken er allebei een drama van.

95

SA


96

CDB

Geen flauw idee.

97

SA


98

CDB

Nee.

99

SA


164

Begrip personage

Medelijden

Negatief over acties personage

Negatief over acties personages

Geen idee

Alles is mogelijk


CDB

Ik denk dat het wel allemaal zo zou kunnen gebeuren.

101

SA


102

CDB

Ja, door de manier waarop het geschreven is wel.

103

SA


104

CDB

Nee.

105

SA


106

CDB

Niet dat me dat zo direct is opgevallen.

107

SA

Gefocust vignet 1g: Stipan Arkadiewitsch werd door allen, die hem kenden, niet alleen om zijn vroolijk, goedhartig karakter en zijn stipte eerlijkheid bemind, maar in zijn aangenaam, net uiterlijk, zijn glinsterende oogen, donkere wenkbrauwen en haar en de frischheid van zijn gelaat lag iets, dat ieder voor hem innam. Klopt deze beschrijving van Stipan Arkadiewitsch met wat de rest van het verhaal ons over hem vertelt?

108

CDB

Ja. ((>)) De beschrijving wel, maar die eerlijkheid niet. Ik denk echter wel dat de rest van de personages hem zo zien.

109

SA


110

CDB

Niet eerlijk, omdat hij zo gemakzuchtig is. Hij maakt er maar wat van, wat hem het beste uitkomt.

111

SA


112

CDB

Nee, het is een droom hij probeert het terug te halen.

165 Kan waar gebeurd zijn


Geen twijfel waarheid


Eerlijkheid klopt niet, voor personages wel


Niet echt


113

SA


114

CDB

Ik weet het niet, ik vind het gewoon echt geschreven.

115

SA


116

CDB

Ja.

117

SA


118

CDB

Ja.

119

SA


120

CDB

Omdat ik me heel goed kan voorstellen dat het een waar gebeurd verhaal is.

121

SA


122

CDB

Ja, ik vind wel dat stukje hoe ze met elkaar omgaan. De niet-communicatie van de man en de vrouw.

123

SA


124

CDB

Omdat hij zichzelf zo wil voordoen, dat is zijn image. Dat beeld benadrukken.

125

SA


126

CDB

Nou ik denk niet per se goedpraten, maar toch wel dat beeld geven van een eerlijke man.

127

SA

Gefocust vignet 1j (irony):Stipan Arkadiewitsch is de president van een Moskouer gerechtshof. Is het toeval dat Stipan aan het gerechtshof werkt?

128

CDB

Dat weet ik niet. Ik denk dat hij gewoon die baan gekregen heeft via die vrienden.

129

SA

Denkt u dat Stipan de juiste persoon is voor een dergelijke

166

Echt geschreven

Echt gedroomd



Niet-communicatie man vrouw

Image Stipan

Verteller geeft beeld eerlijke man

Beschrijving


167

baan? 130

CDB

Dat denk ik niet, omdat hij altijd de makkelijkste weg kiest. Hij wil iedereen te vriend houden.

131

SA


132

CDB

De relatie tussen man en vrouw, het verkrijgen van banen binnen de elite. In de communicatie gaat het mis.

133

SA


134

CDB

Dat weet ik niet.

135

SA


136

CDB

Ja, dat hij dus zelf een misdrijf begaan is, maar hij mag er daar wel over oordelen. Rechter spelen.

137

SA


138

CDB

Ja, dat is precies zoals hij alles doet. Als het naar buiten komt dat hij is vreemdgegaan, dan wordt het problematisch.

139

SA


140

CDB

Nee, als je steelt ben je een dief.

141

SA


142

CDB

Eigenlijk is het een constatering.

Stipan niet juiste persoon voorzitter, peoplepleaser

Relatie, elite, communicatie

Weet niet

Misdrijf, rechter spelen, ironie opgemerkt

Past bij personage, problematisch als het uitkomt

Oneens paradox

Constatering


SA


144

CDB

Eigenlijk weet hij het wel, maar ik vind dat ook wel weer passen in dat hele dramatische gebeuren van het verhaal. Hij wil dat bevestigd zien. Want als het zo is, dan hoeft hij tenminste geen moeite meer te doen.

145

SA


146

CDB

Het lezen ging wel goed, het was niet moeilijk, maar het sprak me niet aan.

147

SA

Wat sprak je niet aan?

148

CDB

Dat het over een hond ging gewoon.

149

SA


150

CDB

Het ging over een hond die ontvoerd werd, die hond had iemand gebeten. Een man heeft hem ontvoerd en weggestopt op zijn zolderkamer.

151

SA

Hoe eindigt het verhaal?

152

CDB

Wat ik me nog kan herinneren is dat hij als hondenontvoerder wordt bestempeld.

153

SA


154

CDB

Het kuiten bijten, dat de vrouwen stonden te kijken.

155

SA


156

CDB

Ik zag het gewoon voor me, dat gewoon ehh ((<)) het enige wat hem tegen hield waren die vrouwen.

157

SA


158

CDB

Weer een meelijwekkend figuur.

168


Niet moeilijk, sprak niet aan

Onderwerp hond sprak niet aan

Beschrijving

Hondenontvoerder

Terugdenken aan kuiten bijten

Visualiseren

Meelijwekkend


159

SA


160

CDB

Nee, eigenlijk niet.

161

SA


162

CDB

Dat er niet echt iets zou gebeuren.

163

SA


164

CDB

Nee.

165

SA

Wat gebeurde er?

166

CDB

Hij moest mee.

167

SA


168

CDB

Nou hij verdient het niet per se. Hij wist niet dat het een rashond was.

169

SA


170

CDB

Dat vond ik het moeilijke aan dit verhaal, ik weet het niet precies.

171

SA

Wat is uw beeld van de auteur op basis van dit verhaal?

172

CDB

Dat heb ik niet.

173

SA


174

CDB

Nee, dat heb ik ook niet.

175

SA


169




Beschrijving

Niet verdiend

Weet niet wie vertelt

Geen beeld auteur

Geen boodschap


170

176

CDB

Dat kan.

Auteur & verteller kunnen dezelfde zijn

177

SA

Wie praat?

178

CDB

Ehm ((>)) die ehm man dan, die Cuzzi, en ehm ((>)) de verteller. Ik heb meer het idee dat er meer vertellers zijn. Vanaf het begin verwacht je dan dat het uit het punt van die man vertelt wordt, maar later wordt het toch vanuit een bovenaf view beschreven. Dat wisselt elkaar af. Dat was voor mij storend, dat vind ik niet een vloeiend verhaal maken.

179

SA


180

CDB

De verteller.

181

SA


182

CDB

De tweede persoon. Hij spreekt mij eigenlijk aan soms, dat vind ik het moeilijke van het verhaal. Het wordt naar mij toe verteld wordt. Ik zou er liever buiten staan.

183

SA


184

CDB

Ja, de verteller en de hoofdpersoon.

185

SA


186

CDB

De echte verteller, die er boven staat.

187

SA

Waarom denkt u dat?

188

CDB

Omdat er een tijdstip wordt verteld, het is heel algemeen beschrijvend.

189

SA


190

CDB

Dat vertelt Cuzzi weer terug naar mij toe eigenlijk. Hij praat Cuzzi vertelt, tegen tegen mij heb ik het idee. lezer

Vertellers en personages praten

Vertellers ogen

Wordt naar mij toe verteld, tweede persoon enkelvoud

Meerdere vertellers

Verteller vertelt

Beschrijvend


SA

Waarom denkt u dat?

192

CDB

Gewoon hoe het er staat.

193

SA


194

CDB

Ik heb daar niet zo heel veel mee, met honden, dus ik vind het allemaal wel prima.

195

SA


196

CDB

Ja, daar vertelt weer iemand anders. Daar vertelt weer iemand die het niet algemeen beschrijvend beschouwd, maar iemand die daar weer boven staat. Die vertelt iets heel direct.

197

SA

Waarom denkt u dat?

198

CDB

Omdat ehm ((>)) het direct betrekking heeft op die Cuzzi.

199

SA


200

CDB

Het zou kunnen, dat kun je vinden.

201

SA


202

CDB

Ik voel dat niet zo.

203

SA


204

CDB

Die hond.

205

SA


171

Zoals het er staat

Vindt alles prima

Verteller van hoger niveau vertelt direct, verteller daaronder vertelt beschrijvend, verteller daaronder is Cuzzi

Gaat over Cuzzi

Zou kunnen

Oneens met verteller

Lupus hoofdpersonage


CDB

Een lobbes van een hond die ehm ((<)) die gewoon de behoefte heeft om een beetje contact te zoeken.

207

SA


208

CDB

Nee, hij blijft hetzelfde.

209

SA


210

CDB

Die trekt die aandacht van die Cuzzi eigenlijk, en daarom wordt hij ook meegenomen.

211

SA


212

CDB

Ja, omdat hij ligt daar gewoon. Ik denk dat hij verder niet veel te doen heeft op een dag.

213

SA

Zijn Cuzzi’s daden goed of slecht?

214

CDB

Niet goed of slecht, maar begrijpelijk.

215

SA


216

CDB

Nee, maar ik kan me wel voorstellen dat iemand zoiets doet.

217

SA


218

CDB

Nee, ik zou zelf er met een bocht omheen lopen.

219

SA

Kunt u begrijpen wat er in het hoofd van Cuzzi omgaat?

220

CDB

Nee, niet echt nee, ik snap niet waarom die hond zoveel impact heeft op die man.

221

SA


222

CDB

Ik vind het een beetje een zielig figuur.

223

SA

Gefocust vignet 2f: ‘We bedoelen er niks onaardigs mee hoor - ja huil maar effe uit – dan eh, dan ben jij voor een jongen van Jan de Wit nogal bang uitgevallen voor woeven, bedoelen we maar, want dit dier is toch heus geen vuurspugende draak, zou’k zo zeggen, eerder een doetje. En die zat jóu achterna.’

172 Lobbes, behoefte aan contact

Geen verandering

Aandacht trekken

Niet veel te doen

Geen oordeel, begrijpelijk

Kent niemand die zo zou handelen als Cuzzi

Zou zelf niet zo handelen als Cuzzi

Onbegrip Cuzzi

Cuzzi zielig figuur


173

‘Ik? Ik ga al op de loop voor een flinke pekinees.’ ‘Aha…! Schrijf op, collega: beter, op, de, hoogte, met, honderassen, dan, eerst, wilde, doen, voorkomen…’ Tik tik tik tik. Wie handelt er juist of onjuist in dit gesprek? 224

CDB

Het is een beetje een knullige ondervraging. Die veronderstelling klopt niet echt van die rechercheur. Die rechercheur is dus niet goed bezig.

225

SA


226

CDB

Ik denk het niet.

227

SA


228

CDB

Het komt bij mij over alsof iemand het verzonnen heeft.

229

SA


230

CDB

Nee, ik kan me niet voorstellen dat het echt is.

231

SA


232

CDB

Nee.

233

SA


234

CDB

Nee, ik vond dan sommige dingen juist weer zo beschrijvend dat het waar kon zijn. Ik vind het zo’n verhaal waarvan ik denk waarom schrijf je dit op.

235

SA


236

CDB

Nee, volgens mij niet.

237

SA

Gefocust vignet 2g: Lupus, al lang gewend aan persoonlijke geurtjes, doet niets dan spelen, kwijlen, kwispelstaarten. De onbevangen uitdrukking op zijn snuit doet je even bijna in de lach schieten. Klopt dit met wat de rest van het verhaal ons vertelt over

Rechercheurs handelen onjuist

Geen waar gebeurd verhaal

Verzonnen

Kan niet echt zijn


Geen twijfel, waarom



174

Lupus? 238

CDB

Nee, want hij is in het begin nogal agressief. Als kuitenbijtertje.

239

SA


240

CDB

Dan vind ik hem meer die lieve hond. Ik vind dat er maar een klein stukje inzitten van dat die hond op de loer ligt, dat is meer de fantasie van die Cuzzi.

241

SA


242

CDB

Dit is gewoon een beetje het bagatelliseren van dat hij de hond meegenomen heeft.

243

SA


244

CDB

De rechercheur.

245

SA

Vertrouwt u Cuzzi?

246

CDB

Ja.

247

SA

Waarom?

248

CDB

Ik denk dat hij het niet wist, dat het een rashond was.

248a SA


248b CDB

Dit is meer een dialoog, wat opgeschreven is. De verteller zet de dialoog neer.

Agressieve hond

Lieve hond, klein stuk

Bagatelliseren

Rechercheur waarheid

Vertrouwt Cuzzi

Onwetend

Verteller vertelt


SA


250

CDB

Moet ik even nadenken… ((<)) De herhaling is gewoon dat gefixeerd zijn op die hond. Dat is eigenlijk het verhaal al.

251

SA


252

CDB

Het maakt het verhaal wel leuker, dat is een van de dingen die me bij is gebleven.

253

SA


254

CDB

Hoe moet ik het zeggen, ehm ((>)), lastpakken want als ze er niet stonden had hij al lang wat gedaan met die hond.

255

SA


256

CDB

Goed.

257

SA


258

CDB

Over het algemeen goed.

259

SA


260

CDB

Hij had het eigenlijk anders moeten aanpakken. Hij heeft geen actie ondernomen.

261

SA


262

CDB

Hij kletst, want die hond heeft hem volgens mij maar een keer hooguit bijna gebeten.

263

SA

Gefocust vignet 2k (metafoor): Bij het afdalen kwamen er

175

Fixatie op de hond

Leuker met buurvrouwen

Lastpakken

Goed beeld sociale controle


Geen actie ondernomen

Kletst


176

juist twee heren naar boven. Heren met legitimatie. En op het goeie adres. Waar staat ‘heren met legitimatie’ voor? 264

CDB

Ja, ik verwacht dat dat politie is.

265

SA

Wist u meteen wat er bedoeld werd met ‘heren met legitimatie’?

266

CDB

Ja.

267

SA


268

CDB

Ja.

269

SA


270

CDB

Heb ik er niet uitgehaald.

271

SA


272

CDB

Nee.

273

SA


274

CDB

Nee.

275

SA


Metafoor politie

Metafoor meteen geïnterpreteerd

Aanstootgevends reden voor interpretatie


Onverwacht

Cuzzi verdient cel niet


CDB

Ehm ((>)) dat het in een leuke straat allemaal gebeurt. Er moet iets gebeuren, want dat hoort niet in zo’n straat.

277

SA


278

CDB

Nee, ik denk dat dat gewoon zijn beeld is van hoe het moet gaan in zo’n straat.

279

SA


280

CDB

Dat vond ik een heel leuk verhaal, dus ja.

281

SA


282

CDB

Eigenlijk een man die bij een vriend komt die dokter is, dan gaat hij mee op ziekenbezoek en doet hij alsof hij een dokter is. Hij neemt de patiënt over en hij regelt therapie voor haar. Maar ze gaat uiteindelijk dood.

283

SA


284

CDB

Ik moest wel even heel goed lezen wie de personen waren. De namen.

285

SA


286

CDB

Dat hij dus komt en dat het meisje hem dus kent.

287

SA


288

CDB

Niks bijzonders. De laatste zin doet je toch wel even nadenken in wat voor huis je nu weer komt.

289

SA


290

CDB

Heel makkelijk iemand is het.

291

SA

Denkt u dat een dokter dergelijke dingen mag zeggen over

177 Hoort niet in leuke straat

Cuzzi beeld

Leuk verhaal

Beschrijving

Namen personages verwarrend

Terugdenken aan herkenning

Toch wel even nadenken

Gemakzucht dr. Hemelrijk


178

zijn patiënten? 292

CDB

Nee, dat mag hij zeker niet.


293

SA


294

CDB

Ik vond heel veel verrassende dingen in het verhaal. Op een Verrassend plot gegeven moment liep hij langs een spoor en dat vond ik ook wel een heel mooi moment. Dat het meisje niets kan zien en dat hij haar helpt om naar buiten te kijken. Ik vond sommige dingen verrassend mooi beschreven.

295

SA


296

CDB

Ik had wel zoiets van waar komt die persoon opeens vandaan, die zuster. Het leek net alsof er al een keer een beschrijving van was geweest, maar dat was niet. Ik verwachtte niet veel meer.

297

SA


298

CDB

N.v.t.

299

SA

Wat gebeurde er?

300

CDB

Hij vertelt hoe hij de behandeling ziet. En dat strookt niet met haar behandeling.

301

SA


302

CDB

Ja, dat vond ik toch wel heel apart. Even goed opletten en verder lezen.

303

SA


304

CDB

Dat dacht ik wel, dat vond ik nog wel logisch. Ik zat meer met die zuster.

305

SA


Verrassend nieuw personage

N.v.t.

Beschrijving

Nieuw personage, verder lezen

Logisch


CDB

Ja, dat vond ik wel heel apart, je wist wel dat hij ze kende. Maar je zou eerder denken dat hij zich er weer snel vanaf wilde maken. Maar hij doet er echt alles aan om haar beter te maken.

307

SA


308

CDB

Goed. Hij denkt gewoon dat hij iets goed moet maken met haar, het is voor hem misschien meer een boetedoening.

309

SA


310

CDB

Ja, ik denk de schrijver. Er zit niet echt een dialoog in. Het is echt zo geschreven dat er een verteller in zit. Het is heel direct geschreven.

311

SA

Kunt u op basis van dit verhaal iets zeggen over de auteur?

312

CDB

Nee.

313

SA

Zit er een boodschap in het verhaal voor de lezer?

314

CDB

Kan ik niet direct eruit halen.

315

SA


316

CDB

Ja voor mij wel.

317

SA

Wie praat?

318

CDB

Vooral die dr. Klondyke. Iedereen praat wel, maar vooral die dokter.

319

SA


320

CDB

Vooral die van dr. Klondyke.

321

SA


322

CDB

Dat kan ik niet echt zeggen. ((>)) Ja derde persoon enkelvoud misschien.

323

SA


324

CDB

Het meest vertelt die dr. Klondyke. Maar er zouden wel meer mensen aan het woord kunnen zijn.

179 Verrassend veel moeite van Klondyke


Auteur vertelt, verteller is aanwezig, direct geschreven

Geen beeld auteur

Geen boodschap


Personages praten

Klondykes ogen


Meer vertellers mogelijk


SA


326

CDB

De schrijver, de verteller.

327

SA

Waarom denkt u dat?

328

CDB

Het wordt beschrijvend verteld.

329

SA


330

CDB

Dat vind ik de dokter.

331

SA


332

CDB

Er staat dus wat hij zegt en dacht. Hij overpeinst.

333

SA


334

CDB

Ja, dat klopt wel ja. Ja alles klopt.

335

SA


336

CDB

De schrijver, de verteller.

337

SA


338

CDB

Ehm ((>)) ja, het zou kunnen. Het is gewoon weer zo’n overpeinzing.

339

SA


340

CDB

Heel verbazingwekkend, het is weer zo alsof ze heel erg close zijn. Maar dat komt helemaal niet naar voren in het

180


Beschrijvend

Klondyke vertelt

Overpeinzing

Eens met personage


Zou kunnen

Verbazingwekkend, alsof ze close zijn


181

verhaal. 341

SA


342

CDB

Die dr. Klondyke.

343

SA


344

CDB

Ehm ((>)) beetje lang, lange jas, en dan zwaar op de hand. Hij loopt een beetje rond, hij peinst, beetje in zichzelf gekeerd persoon.

345

SA


346

CDB

Ja, hij verandert wel. Hij wordt wat optimistischer, hij heeft stemmingswisselingen. Hij verandert wel.

347

SA


348

CDB

Hij is dus druk bezig met die Lily, om haar weer aan het lopen te krijgen.

349

SA


350

CDB

Volgens mij door schuldgevoel.

351

SA


352

CDB

Zijn daden zijn slecht. Ja, ik vind dat hij niet echt iets bereikt. Hij zoekt alleen maar.

353

SA


354

CDB

Nee.

355

SA


356

CDB

Nee.

357

SA


358

CDB

Ik zie die figuur zo, door het beeld dat ik krijg van het verhaal, zie ik hem dat gewoon doen. Ik kan wel helemaal in het verhaal kruipen in zijn hoofd.


Beschrijving

Optimistischer

Acties personage

Schuldgevoel

Slecht, bereikt niets



Inleven, visualiseren


359

SA


360

CDB

Ehm ((>)), hoe moet ik het zeggen, ik zou hem willen helpen. Hij pakt het zelf een beetje verkeerd aan, ik zou hem bij de hand willen nemen.

361

SA


362

CDB

Ja, dat is echt zo’n gesprek dat hij geen arts is, hij blijft heel oppervlakkig. Hij komt wel heel dicht bij de waarheid als hij zegt dat hij niets kan vinden.

363

SA


364

CDB

Ehm ((>)) in het gesprek zelf niet, hij handelt wel onjuist door zich als arts voor te doen. Of hij haar moet onderzoeken dat is dan weer een tweede.

365

SA


366

CDB

Ehm ((>)) hij zegt wat hij zelf graag wil dat het is. Hij kan dat niet zeggen, hij kan dat niet zien, hij kan dat niet beoordelen.

367

SA


368

CDB

Nee, dat denk ik niet.

369

SA


182

Helpen, bij de hand nemen

Oppervlakkig, gelogen

Onjuist handelen

Onzin diagnose

Niet waar gebeurd


CDB

Ik geloof niet dat een arts iemand zomaar een patiënt over zou doen.

371

SA


372

CDB

Niet in deze hele setting, nee.

373

SA


374

CDB

Ja.

375

SA


376

CDB

Nee, ook niet echt.

377

SA


378

CDB

Nee, is me niet opgevallen.

379

SA


380

CDB

Hij denkt dit over dat meisje.

381

SA


382

CDB

Ja, ik denk dat hij dan pas echt aan het meisje denkt. Dat hij

183 Zomaar patiënt weggeven aan iemand die geen dokter is

Kan niet waar gebeurd zijn





Verleden, heden


184

daarvoor nog andere zaken erbij haalt, uit het verleden. Dus eerst gaat het over het verleden, en dan over het heden. 383

SA


384

CDB

Niet dat het zo plotseling om kan slaan. Ik kan me voorstellen dat hij het vervelend vindt om haar zo te zien, maar de rest tja.

385

SA


386

CDB

Dan komt hij net bij haar en dan heeft hij gezegd dat hij dokter is, maar dat is hij niet.

387

SA


388

CDB

Hij niet in ieder geval.

389

SA

Vertrouwt u Floris?

390

CDB

Nee.

391

SA

Waarom niet?

392

CDB

Hij kletst maar wat, hij is ook gewoon geen arts.

393

SA


394

CDB

Toch dat schuldgevoel van die Floris, dat er toch iets is gebeurd met dat meisje in het verleden.

395

SA


396

CDB

Omdat het verhaal zo geschreven is, dat je bijna zou gaan lezen dat het een echte arts is. Om de lezer bij de les te houden.

397

SA

Gefocust vignet 3j (metafoor): Een vochtig schelpje dat door zijn glans zijn aandacht trok, raapte hij op en daarmee in de hand bleef hij een uur staan staren over het water.

Onbegrip omslaan personage

Is geen dokter

Floris liegt

Vertrouwt Floris niet

Kletst maar wat

Schuldgevoel Floris herhaling

Lezer bij de les houden


185

Toen was het schelpje opgedroogd en hoe hij er ook met zijn mouw over wreef, het wilde niet meer blinken. Wat betekent dat? 398

CDB

Ik denk dat er iets in hem gestorven is, dat hij weet dat hij iets nooit meer recht kan draaien.

399

SA


400

CDB

Met dat meisje, dat voel ik zo.

401

SA


402

CDB

Ook dat meisje, dat zij gestorven is.

403

SA


404

CDB

Dat hij gewoon niet meer uit zijn woorden kan komen, dat hij een verstikkend gevoel had.

405

SA


406

CDB

Volgens mij voelt hij er niet echt wat voor, maar dat schuldgevoel dat hij het erg vindt dat zij dit door moet maken.

407

SA


408

CDB

Als het dokter en patiënt was dan was het anders, maar nu vind ik het eigenlijk een beetje moeilijk.

409

SA

Waarom?

410

CDB

Want wat er in het verleden gebeurde, dat bepaalt het eigenlijk, maar dat wordt in het midden gelaten.

Gestorven met hem, nooit meer rechtzetten

Lily, dat voel ik zo

Lily, gestorven

Kon niet meer uit zijn woorden komen

Schuldgevoel, geen liefde, medeleven

Moeilijk omdat ze geen dokter en patiënt zijn

Verleden wordt in het midden gelaten


186

411

SA


412

CDB

Een soort van ziek van zichzelf, dat hij haar niet goed kan helpen. Depressief.

413

SA


414

CDB

Nee.

415

SA


416

CDB

Nee.

417

SA


418

CDB

Hij is natuurlijk vernederd omdat zij ziet dat hij geen arts is, Uitleg paradox maar toch gestreeld omdat zij toch medische zaken met hem bespreekt.

419

SA


420

CDB

Ik vind dat ook een beetje raar en niet correct als zij weet dat hij geen arts is.

421

SA


422

CDB

Het is wel een hele simpele voorstelling hoe ze het hier neerzetten. Dat je niets hoeft te weten dat klopt natuurlijk niet, maar ze kunnen niet alles oplossen.

423

SA

Gefocust vignet 3o (retorische vraag): En nu stel ik voor dat je deze patiënte aan mij overdraagt. Waarom zou je het

Ziek van zichzelf, kan niet helpen, depressief



Raar, niet correct, weet dat Floris geen arts is

Simpele voorstelling, niets hoeven weten klopt niet, kan niet alles oplossen


187

niet doen? Het is immers een hopeloos geval, niet waar? Wat denkt u als u deze zin leest? 424

CDB

Die arts heeft haar al opgegeven. Zie maar wat je er mee kan. Als het niet wordt is het niet erg, als het wel wat wordt heb je mazzel.

425

SA


426

CDB

Nee, want niemand is een hopeloos geval.

427

SA


428

CDB

Niet betrokken.

429

SA


430

CDB

Niet beantwoorden, niet op ingaan. Wegsturen eigenlijk zo iemand. Zo iets dat doe je niet.

Opgegeven, nee heb je ja kan je krijgen

Oneens Floris, niemand hopeloos

Niet betrokken

Niet beantwoorden, wegsturen, zoiets doe je niet

Table 9 Transcript of the Sixth In-Depth Interview ((Interviewer: Suzanne Aussems Abbreviation interviewer: SA Abbreviation interviewee: MKL Date: September 2nd, 2011 Time: 13.30h – 16:30h Setting of the interview: The interview was conducted at the interviewee’s house, in a setting in which only the interviewee and the interviewer were present. After a short introduction, in which was explained what was expected of the interviewee, we started the conversation. The interviewee had read three reading materials in advance of the interview. Those reading materials were discussed during the interview showing the interviewee short vignettes that were retrieved from the reading materials.)) Nr.

Spreker

Transcriptie

1

SA

Basis vignet 1: Vijf hoofdstukken uit Anna Karenina, geschreven door Lev Tolstoy. Hoe hebt u het verhaal gelezen, verliep het soepel?

2

MKL

Ik moet zeggen, soms moest ik een stukje weer opnieuw lezen.

Coderingen

Moeite met schrijfwijze


188

2a

SA

Waar lag dat aan?

2b

MKL

De schrijfwijze is niet wat ik gewend ben.

3

SA


4

MKL

Het speelt zich af in Rusland. Naar mijn idee is de man Beschrijving vreemdgegaan op de vrouw. Twee kindjes hadden ze. Ik had het idee dat het een beetje vanuit hem beschreven werd, hij ging er heel diep op in in zijn gedachten. Hij vroeg heel veel aan zichzelf over de situatie. De vrouw vond het heel erg. Hij probeerde het een beetje goed te praten.

5

SA


6

MKL

Ik heb wel bepaalde zinnen opnieuw gelezen en me afgevraagd wat er mee bedoeld werd.

7

SA


8

MKL

Dat hij wakker werd, hij werd heel raar wakker naar mijn idee. Hele toelichting erbij, dat heb ik opnieuw gelezen.

9

SA


10

MKL

Het is een liefdevol gezin als je naar dit stukje kijkt. Het is allemaal goed hier, hij trekt de ene wel wat voor. De man beseft dat hij de zoon minder lief vindt.

11

SA


12

MKL

Beetje zielig voor hem, want zijn vader doet wel zijn best

Schrijfwijze niet gewend

Opnieuw lezen


Liefdevol gezin

Zielig voor zoon,

CHEATING, LYING & STEALING om het niet te tonen maar zulke dingen pik je wel op. Hij reageert ook niet op zijn vader. De vader is wel helemaal fan van dat meisje, dat vind ik wel een heel apart verhaal.

189 verschillende liefde apart

13

SA


14

MKL

Hij ging op een gegeven moment naar een vergadering en dan stap je helemaal uit de situatie van het gezin en het vreemdgaan. De problemen van thuis die blijven even weg op zijn werk. Ik moest er even aan wennen, aan die omslag, ik stond er wel even bij stil.

15

SA


16

MKL

Ik had wel het idee dat hij erheen zou gaan, naar zijn Verwachting vrouw. Ik was even de draad kwijt, want er was ook een respondent dame aan de deur, dat was niet zijn vrouw. Ik verwachtte toch wel dat hij snel naar zijn vrouw zou gaan. En toen ging het over de krant. Dat was een hele omslag, dat daar zo veel focus op werd gelegd.

17

SA


18

MKL

Niet helemaal, hij ging wel naar zijn vrouw maar er gebeurde eerst heel veel andere dingen.

19

SA


20

MKL

Die man, Stipan.

21

SA


22

MKL

Nee, ik zou niet kunnen zeggen of hij het zelf meegemaakt heeft, of het fictie is of non-fictie. Dat kan ik niet zeggen.

23

SA


Onverwacht plot


Stipan vertelt

Geen beeld van auteur, weet niet of het waar is


MKL

Niet vreemdgaan, je wordt altijd gesnapt. Nee ((lacht)) als je een gezin hebt, moet je je gewoon juist gedragen. Volgens mij denkt Stipan dat zijn vrouw hem die ene misstap wel moet vergeven na 9 jaar. Die vrouw denkt er echter anders over.

25

SA


26

MKL

Dat is hetzelfde ja voor mij.

27

SA

Wie praat?

28

MKL

Ik heb echt het idee dat het vanuit die Stipan is, en dat hij af en toe het gesprek aan gaat en een reactie krijgt van andere personen. Hij vertelt en hij krijgt ook reacties en denkt daar dan weer verder over na. Ik heb echt het idee dat de woorden die geschreven zijn, beschreven zijn vanuit Stipans perspectief.

29

SA


30

MKL

Stipan.

31

SA


32

MKL

Vanuit de ik-vorm. Vanuit Stipan.

33

SA


34

MKL

Nee, naar mijn idee niet. De indruk die ik kreeg was vanuit hem.

35

SA


36

MKL

Hier gaat het over hem ja. ((<)) Nu zou je zeggen de schrijver vertelt over hem, maar toch staat hij in het middelpunt. De auteur vertelt. Hij focust in het verhaal veel

190 Niet vreemdgaan, je wordt gepakt, goed gedragen


Stipan praat, personages praten

Stipans ogen

Eerste persoon enkelvoud, Stipan

Eén verteller

Over Stipan, auteur vertelt, focus op Stipan


191

op Stipan. 37

SA

Waarom denkt u dat?

38

MKL

Het gaat over hij en hem.

39

SA


40

MKL

Daar zou je zeggen Stipan. Maar het is toch iemand die over hem vertelt, de auteur.

41

SA

Waarom denkt u dat?

42

MKL

Doordat er dacht hij achter staat.

42a

SA

Ben je daar mee bezig tijdens het lezen?

42b

MKL

Ja, ik ben daar wel mee bezig want je vraagt je toch af hoe hij zo veel kan weten van één persoon als hij niet die persoon is.

43

SA


44

MKL

Naar mijn idee is hij vreemdgegaan, hij is verleid, maar hij kon het niet weerstaan dus ik sta aan de kant van zijn vrouw. Ik vind dat het gewoon zijn schuld is.

45

SA

Gefocust vignet 1e: Ondanks zijn lichtzinnigheid en jeugd viel hem vroeg een betrekkin g als president van een Moskouer gerechtshof ten deel, waaraan een groot inkomen verbonden was. Deze betrekking had hij te danken aan den echtgenoot zijner zuster Anna, Alexei Alexandrowitsch Karenin, die een der gewichtigste posten aan het ministerie bekleedde. Doch al had Alexander zijn zwager deze plaats niet bezorgd, dan zou Stiwa Oblonsky toch door een aantal andere personen, broeders, zusters, ooms en nichten, deze of een dergelijke betrekking met zes duizend roebels inkomen, die hij noodig had, gevonden hebben; want hoewel zijn vrouw vermogen aangebracht had, waren zijn financiën altijd in de war.[…] Hij behoorde tot de elite van


Auteur vertelt


Vraagt zich af hoe iemand zo veel kan weten over personages als hij die personages zelf niet is

Stipans schuld


192

de Russische maatschappij. Een derde der oude staatslieden waren vrienden zijns vader geweest en kenden hem van jongs af aan, met twee derde stond hij op heel familiaren voet en het laatste derde waren goede kennissen van hem. […] Zonder de geringste inspanning deed hij zijn geheele leven door, wat andere menschen, die goed willen zijn, met veel moeite trachten te doen en toch nooit kunnen. Welk deel van de Russische samenleving wordt hier beschreven? 46

MKL

De rijke stinkerds.

47

SA


48

MKL

Dat hij lid was van een goede invloedrijke kennissenkring. Dat hij via via aan een goede baan komt.

49

SA


50

MKL

Het gaat weer over Stipan, dus de auteur. ((verteller is hetzelfde als de auteur))

51

SA


52

MKL

Zeker in de laatste zin zegt hij dan ook dat hij er geen inspanning voor heeft gedaan. Hij staat er negatief tegenover.

53

SA


54

MKL

Ik vind het vriendjespolitiek, ik vind dat slecht want dan trek je mensen voor die misschien niet eens de vaardigheden of de kunde voor hebben.

55

SA


56

MKL

Alleen dat is niet zo erg, als hij er niets voor doet en het zo maar aanneemt… ((<)) Het is voor hem vanzelfsprekend en daar denkt hij dan verkeerd in.

57

SA


58

MKL

Een echte persoon die vanuit zichzelf denkt, alleen maar ik ik ik. Hij handelt vanuit egocentrisme. Hij is niet behulpzaam, niet echt geïnteresseerd en niet gedreven en lui, trots.

Elite

Vriendjespolitiek

Auteur vertelt

Negatief beeld Russische elite

Eens auteur, vriendjespolitiek is slecht, voortrekkerij

Niet erg, vanzelfsprekend wel erg



SA


60

MKL

Die is ook trots. Ze is van goede afkom. Afhankelijk.

61

SA


62

MKL

Nee, ik vind niet dat hij echt verandert.

63

SA


64

MKL

Hij is vreemdgegaan, koffie gaan drinken, wordt dan boos omdat hij moet wachten, hij vergadert, hij maakt ruzie.

65

SA


66

MKL

Hij wilde weer het oude leventje terug, het goede rijke bestaan.

67

SA


68

MKL

Ik denk slecht, hij heeft helemaal niet door wat de gevolgen zijn van zijn daden. Hij heeft twee kinderen en een vrouw. Je twijfelt of hij het echt meent.

69

SA


70

MKL

Gelukkig nog niet. Ik kan het wel plaatsen in deze tijd.

71

SA


72

MKL

Als ik ooit zou vreemdgaan, dan zou ik er niet zo lang over kunnen liegen.

73

SA


74

MKL

Nee, het is gewoon echt zijn schuld. Kei leuke vrouw thuis en twee kids, dan verpest hij het gewoon zo. Ik snap niet dat hij zo’n zijweg in slaat. Zijn redenen weet ik niet.

75

SA


76

MKL

Ik vind het een sukkel. Ik word er geïrriteerd van, een beetje boos.

77

SA


193


Vindt niet dat Stipan verandert

Acties personage

Gemakzucht




Onbegrip

Geïrriteerd, beetje boos


MKL

Zij wordt boos, stuurt Stipan weg. Ik heb niet meegekregen waar die vrouw verblijft.

79

SA


80

MKL

Misschien is ze wel depressief.

81

SA


82

MKL

Ze wil hem niet zien, het is op dat moment te veel voor haar. Ze komt later vast wel weer bij zinnen. Ik vind dat geen vreemde reactie.

83

SA


84

MKL

Ja.

85

SA


86

MKL

Ja.

87

SA


88

MKL

Ik kan dat wel begrijpen, ook al heb ik het nog nooit meegemaakt. Ik snap wel hoe zij reageert door haar emoties, ik denk dat ik me hetzelfde zou voelen. Het wordt haar even te veel, even niet.

89

SA


90

MKL

Zij zal zich wel kwetsbaar voelen en haar trots is gekrenkt, ik voel met haar mee. Ik heb medelijden met haar.

91

SA

Gefocust vignet 1f: Omdat zij hem met je aansprak, keek hij haar dankbaar aan en wilde haar hand nemen. Zij wendde zich echter met afschuw van hem af. “Ik denk aan de kinderen en voor hen zou ik alles ter wereld willen doen. Maar ik weet niet, hoe ik het beste voor hen zorgen kan, door ze aan hun vader te ontnemen of hen bij een liederlijken vader te laten, ja! Bij een liederlijken vader! Zeg nu zelf, of er na het voorgevallene nog mogelijkheid bestaat om samen te leven! Zeg, is het mogelijk” herhaalde zij met verheffing van stem, “nadat mijn echtgenoot, de vader mijner kinderen, een minnehandel heeft aangeknoopt met de gouvernante zijnder kinderen?” “Maar hoe kan ik het toch weer goedmaken?” vroeg hij op

194 Acties personage

Depressief


Kent mensen die hetzelfde zouden handelen

Zou zelf zo handelen

Begrip personage

Medelijden


195

klagenden toon en liet het hoofd steeds dieper zinken. “Gij zijt mij onuitstaanbaar”, riep zij uit, zich al meer en meer opwindend. “Uw tranen hebben voor mij geen waarde! Gij hebt mij nooit bemind, gij hebt geen hart, geen edelmoedigheid! Gij staat mij tegen, gij zijt voor mij een vreemde, ja geheel een vreemde geworden!” Wie handelt er juist of onjuist naar jouw gevoel in dit gesprek? 92

MKL

Ja, ((>)) naar mijn idee heeft hij iets fout gedaan want hij vraagt of hij het kan goedmaken.

93

SA

Probeer eens wat meer over de situatie te zeggen.

94

MKL

Hij denkt wel lekker makkelijk hier zeg, oeps foutje, vergeef me. Zij handelt juist, het zit hoog bij haar. Het is even te veel voor haar. Zij moet ook gewoon niet zo makkelijk alles vergeten en vergeven. Ik ben eigenlijk bevooroordeeld, want hij is vreemdgegaan, dan heb je het bij mij eigenlijk al fout gedaan.

95

SA


96

MKL

((>)) De gezinssituatie kan wel, maar ik denk niet dat de rest waar is. Ik denk dat de rest erbij is gehaald om het interessant te maken. De gebeurtenis vreemdgaan heeft meer impact op zijn leven, op zijn werk, huis, gezin en kennissenkring etc. De kern is dus de man en de vrouw relatie die kinderen hebben, die kan wel waar zijn. Ik lees om de verpakking heen. Ik verdiep me meer in de onderlinge verhoudingen.

97

SA


98

MKL

Het kan allemaal wel een beetje verdraaid zijn, maar het kan wel waar zijn.

99

SA


100

MKL

Ja, het kan.

101

SA


102

MKL

Ja, het wordt ook wel goed neergezet. De emoties komen echt over.


Darja positief, Stipan negatief

Gezinssituatie kan wel, rest niet, kern is waar, verpakking is niet waar

Verdraaid, kan waar zijn




SA


104

MKL

Altijd, ik ben gewoon erg kritisch. Maar aan de andere kant moet je het ook gewoon zien als een verhaal. Het is ook gewoon een avontuur dat je leest. Ik kijk altijd dubbel. Fantasie is leuk, maar het moet in het verhaal blijven. Dit is wel een vrij realistisch verhaal.

105

SA


106

MKL

Bijvoorbeeld dat stukje als hij naar de vergadering gaat, ik snap dan niet de link met de rest van het verhaal. Tegenstrijdig dat hij naar zijn werk gaat, het ging toch over die relatie met die vrouw. Ik lees wel verder om te kijken of ik het naderhand beter begrijp.

107

SA


108

MKL

Hij is wel heel lief met zijn kinderen enzo, vooral met het meisje. Over die eerlijkheid, hij is gesnapt dat hij is vreemdgegaan dus dat betekent dat hij er niet eerlijk over is geweest.

109

SA


110

MKL

Of hij zet gewoon elke dag een masker op voor zijn omgeving, of hij heeft gewoon echt een eenmalig foutje begaan. Ik kan er weinig over zeggen, dan moet ik verder lezen.

111

SA


112

MKL

Ik vind het heel vaag, opeens een droom over een feestje. Waar is de link met de rest?

196

Twijfelt vaak aan waarheid, realistisch verhaal

Gaat naar werk, hoe zit het met vrouw

Oneerlijk vreemdgaan

Masker, eenmalig foutje

Vaag, ziet link met rest niet


SA


114

MKL

Ja, de relaties en de belevenissen van het gezin, van de situatie. Dat is voor mij echt, dat kan ook echt zijn.

115

SA


116

MKL

Ja, dat kan.

117

SA


118

MKL

Ja.

119

SA


120

MKL

Omdat het waar gebeurd kan zijn.

121

SA


122

MKL

Hoe hij ((Stipan)) erover denkt, over zijn fout, hoe hij erover denkt.

123

SA


124

MKL

Om hem misschien wat meer vorm te geven over wat voor persoon hij is. Zij is een beetje jaloers hier.

125

SA

Probeert de auteur het goed te praten dat hij is vreemdgegaan?

126

MKL

Nee, het gaat meer over wat de rest van de omgeving van Stipan vindt. Zij weten niet dat hij is vreemdgegaan, dus behouden ze het beeld dat ze hebben.

127

SA


128

MKL

Nee, want als je kijkt naar de kennissen en familie dan hoort hij ook een hoge functie te krijgen.

197

Rest verhaal echt

Mogelijk echt


Alles kan echt zijn

Het nadenken van Stipan

Vormgeven personage, Darja jaloers

Verteller praat niet goed, wat niet weet wat niet deert

Hoge functie door elite


SA


130

MKL

Ik twijfel of hij de verantwoordelijkheid aan kan, hij is niet echt gedreven ofzo.

131

SA


132

MKL

Affaire, loyaliteit, hart voor de zaak ((gezin)) hebben, bedrog, trouw, liefde, in voor en tegenspoed.

133

SA


134

MKL

Dat hij zo iemand is thuis, niet trouw, en denkt dat hij zo vergeving krijgt, dan twijfel je dus of hij de juiste persoon is voor die functie.

135

SA


136

MKL

Hij is gewoon sneaky, stiekem, hij is de voorzitter, hij is degene die beslist. Hij heeft dingen geflikt waar zij niets van weten, maar als ze het zouden weten dan zouden ze er een duidelijke mening over hebben.

136a SA

Denk je dat hij spijt heeft van zijn daden?

136b MKL

Nee eigenlijk niet.

137

SA


138

MKL

Wat ben jij een klojo. Nu krijg ik het idee dat hij echt veel dingen heeft gedaan die niet kunnen, maar niet betrapt is.

139

SA


140

MKL

Nee.

198

Twijfel Stipan juiste persoon, niet gedreven

Affaire, loyaliteit, hart voor het gezin, bedrog, trouw, liefde, in voor en tegenspoed

Thuis niet trouw, zomaar vergeven, twijfel juiste persoon functie

Sneaky, stiekem, duidelijke mening, onwetend

Geen spijt daden

Klojo, veel dingen gedaan die niet kunnen, niet betrapt

Oneens paradox


141

SA


142

MKL

Nee.

143

SA


144

MKL

Ik denk dat hij daar zelf wel antwoord op heeft gegeven. Ik denk dat het antwoord nee is. Hij denkt ik ben gepakt, het is klaar nu, hoef ik ook niet meer te praten of moeite te doen.

145

SA


146

MKL

Heel soepel, ik was er zo doorheen. Lekker simpel geschreven.

147

SA

Hoe kwam dat?

148

MKL

Ik vond het gewoon een leuk verhaal.

149

SA


150

MKL

In een standaard woonbuurt, buiten het centrum. Mensen staan buiten te kletsen. Een jonge gast moest elke dag langs een straat waarin een hond lag die hem altijd bijt. Hij heeft daar genoeg van en ontvoert de hond. Hij sluit hem op in zijn zolderkamer. Dan begint het proces dat hij van het bijten afkomt. Dat hondje begint hem leuk te vinden. Op een gegeven moment komt de politie en hij moet op het bureau komen waar ook getuigen zijn. Hij heeft de hond gevangen en meegenomen dus hij wordt nu veroordeeld. Maar het hondje was nu heel lief geworden door hem.

151

SA

Wat vond je ervan?

152

MKL

Ik vond het einde ironisch, want ik had niet verwacht dat het zo zou aflopen. Hij beet helemaal niet meer. Opeens komt de politie en dan moet hij de cel in.

199

Geen vraag

Weet antwoord, hoeft geen moeite te doen

Soepel

Leuk verhaal

Beschrijving

Onverwacht plot


153

SA

Welke gebeurtenis is het meest bijgebleven?

154

MKL

Dat het hondje in het hokje zit, dat hij kwispelde en lief was.

155

SA


156

MKL

De relatie tussen hem en het hondje is niet goed. Hij wilde hem gewoon pakken maar dat kon niet stiekem omdat die vrouwen opletten. Iedereen wist eigenlijk dat hij het hondje niet mocht.

157

SA


158

MKL

Iemand die veel pech heeft. Hij komt dan langs en dat beest pakt hem. Dan gaat het goed met hem en de hond en dan loopt het zo af. Heel ironisch op het eind. Hij heeft gewoon echt pech.

159

SA


160

MKL

Alleen op het eind, hij is op de zolder en twee agenten pakken hem op en hij moet de cel in.

161

SA


162

MKL

Ik dacht dat hij gewoon de hond weer vrij zou gaan laten.

163

SA


164

MKL

Nee.

200

Terugdenken aan opgesloten hond

Relatie hond Cuzzi, vrouwen letten op

Pech, ironisch eind

Onverwacht einde




SA

Wat gebeurde er?

166

MKL

Er stonden opeens twee agenten voor deur die hem meenamen.

167

SA


168

MKL

Ja, hij heeft wel een hondje van iemand anders gepakt. Zwart wit gezien mag dat niet. Maar je hond zo buiten laten terwijl die bijt, dat is ook onverantwoordelijk. En hij heeft netjes gedaan met die hond. Als ik langs zou lopen en die hond bijt mij dan gaf ik hem meteen een lel. Ik vond het nog knap dat hij zich in kon houden.

169

SA


170

MKL

De jonge gast ((Cuzzi)).

171

SA


172

MKL

Dat vind ik een moeilijke vraag. Ik denk dat hij het zelf heeft meegemaakt.

173

SA


174

MKL

Je moet voor jezelf opkomen, maar wel op de juiste manier.

174a SA

Wat is de juiste manier volgens u?

174b MKL

Eerst met de eigenaar van de hond praten.

175

SA


176

MKL

Ja.

177

SA

Wie praat?

178

MKL

De jonge gast praat. En op het einde nog wel meer mensen.

179

SA


180

MKL

De jonge gast.

181

SA


201

Beschrijving

Cuzzi verdient lot, eigenaresse onverantwoordelijk, Cuzzi knap ingehouden

Cuzzi vertelt

Auteur zelf meegemaakt

Op de juiste manier voor jezelf opkomen

Praten met eigenaar hond


Personages praten

Cuzzi’s ogen


MKL

Wel in de ik-vorm. Vanuit Cuzzi.

183

SA


184

MKL

Naar mijn idee komt alles vanuit hem.

185

SA


186

MKL

De auteur ((verteller en auteur dezelfde))

187

SA

Waarom denkt u dat?

188

MKL

Omdat hij niet zo over zichzelf praat. De situatie en de omgeving worden beschreven.

189

SA


190

MKL

De jonge gast.

191

SA

Waarom denkt u dat?

192

MKL

Ik wist het meteen. Het gaat over zijn beeld van de hond. De ik-vorm.

193

SA


194

MKL

Het is een beestje, zo begrijpen ze het. Als je het zegt begrijpen ze het niet. Hij heeft het gehad, het is de druppel. Als die mensen hun hond niet opvoeden en hij doet het wel, tja. Dan moet hij het maar doen.

195

SA

Gefocust vignet 2e: Zolang de mensen van benee, het verhurende echtpaar, op vakantie naar Tirol waren, was Cuzzi’s wil wet op zolder. Er was nl. besloten om ‘Lupus’ een gevangenisstraf te geven. Iedere moralist zou kunnen vertellen dat dieren hechtenis niet als ‘leniging van schuld’ of zo iets ervaren, laat staan zich er door zouden beteren. Maar tja. Dat geldt voor

202 Eerste persoon enkelvoud

Eén verteller, Cuzzi


Beschrijvend

Cuzzi vertelt


Eens manier van aanpakken


203

menselijke delinkwenten net zo goed. Een gevangenisstraf maakt timide. Daar gaat het om. Wie vertelt het verhaal? 196

MKL

De auteur.


197

SA

Waarom denkt u dat?

198

MKL

Het is geen ik-vorm. Het is een toelichting.

199

SA


200

MKL

Je moet ze gewoon meteen op de kop geven. Het lukt die Cuzzi wel om hem het bijten af te leren.

201

SA


202

MKL

Ja, het is een vorm van straf, ik weet niet of het altijd werkt. Eens met verteller Als je naar dit verhaal kijkt, dan heeft het wel geholpen.

203

SA


204

MKL

De jonge gast.

205

SA


206

MKL

Gewoon een normale jongen, hij komt naar huis en dan wordt hij iedere dag gebeten. Alledaags persoon. Hij maakt wel een beetje rare keuzes, veel moeite voor die hond.

207

SA


208

MKL

Ja, hij verandert van gedachte over de hond.

209

SA


210

MKL

Hij pakte de hond, hij onderging dat bijten. Hij sluit hem op en geeft hem eten, en dan moet hij de cel in voor hondenkidnapping.

211

SA


212

MKL

Omdat hij hem terug wil pakken, wraak.

Toelichting

Eens met manier



Verandert van mening

Acties personage

Wraak, terugpakken


SA


214

MKL

Het mag niet.

215

SA


216

MKL

Ja.

217

SA


218

MKL

Ik zou ook wel actie ondernemen, maar niet dezelfde actie. Veel te veel moeite. Het lijkt wel een obsessie.

219

SA


220

MKL

Ja, hij is geobsedeerd door die hond. Hij wil er gewoon vanaf.

221

SA


222

MKL

Begrip, beetje zielig. Aan de ene kant denk ik van het is niet helemaal het goede pad dat je hebt gekozen, maar als je iedere keer wordt gebeten dat kan niet goed voor je zijn. Psychisch.

223

SA


224

MKL

Die agenten zijn al bevooroordeeld, dat is niet goed. Ze leggen hem een beetje woorden in de mond.

225

SA


226

MKL

Ja. Over het einde twijfel ik nog.

227

SA


204

Slecht

Kent iemand die hetzelfde zou handelen

Zou zelf anders handelen, obsessie

Obsessie

Begrip personage, zielig, psychisch, niet het juiste pad

Rechercheurs onjuist, Cuzzi juist

Waar gebeurd, twijfel einde


228

MKL

Alledaags, het kan nog steeds gebeuren.

229

SA

Zou het dus een waar gebeurd verhaal kunnen zijn?

230

MKL

Ja.

231

SA


232

MKL

Ja, ik vond het ook erg leuk.

233

SA


234

MKL

Nee, niet echt.

235

SA


236

MKL

Ik vond de overgangen van de scènes heel goed. Geen problemen.

237

SA


238

MKL

Nee, want hij beet eerst iedere keer.

239

SA


240

MKL

Gewoon een hond waar geen aandacht voor was, je moet zo’n beestje aandacht geven en een beetje opvoeden. En als hij dus die aandacht krijgt dan wordt hij wel lief. Aan het einde is het een lieve hond.

241

SA

Gefocust vignet 2h: ‘Goed. Geeft niet. Dat is jammer bedoel ik, maar eh, dus geen flauw idee hè dat het een Bedlingtonner is hè.’ ‘Heren nog aan toe. Natuurlijk niet. Voor het me gezegd

205

Alledaags

Mogelijk waar gebeurd


Geen twijfel waarheid


Klopt niet, hond bijt

Te weinig aandacht, geen opvoeding, door aandacht lief, lieve hond


206

werd, nee, ik moet het maar als kennisgeving aannemen, ik steek er me jat niet voor in het vuur – en eerlijk gezegd, heren, ik geloof het ook niet helemaal.’ ‘Ho ho. Even serieus blijven… Het gaat namelijk hierom: als dat nou eens geen rashond was geweest, hè, dan is zoiets toch immers een lauwe moeite?’ ‘Wat.’ ‘Om Bello te strikken…’ Ach niks geen vangwerk, verzin ik. Gewoon. Pats. Hij achtervolgde je, kolere brutaal, het trapportaal in: de deur viel achter ons toe. Wat is er aan de hand? 242

MKL

Die agenten zijn zo sarcastisch. Ze maken hem belachelijk.

243

SA


244

MKL

Die jongeman zegt dingen die niet helemaal kloppen.

245

SA

Vertrouwt u Cuzzi?

246

MKL

Ja. Ik snap wel dat hij dingen verzint, want die agenten geloven hem bij voorbaat al niet.

247

SA

Waarom?

248

MKL

Ik denk dat het wel een eerlijke jongen is, maar in deze situatie moet hij zich verdedigen.

248a SA


248b MKL

De jongeman, in de ik-vorm.

249

SA


250

MKL

Naar mijn idee is het een lopend verhaal, het gaat stap voor stap steeds een stukje verder.

251

SA

Gefocust vignet 2i: Bij het stoepje stonden namelijk steevast twee kletsende buurvrouwen. […] Voortaan beschouwden ze mijn komst als een dagelijkse attractie. Wanneer je stil de benedendeur uit ging – alleen het slot klapte nogal hard – dan stootten die twee elkaar alvast geinerig aan en plachten de gebeurtenissen te volgen met gezichten van: dúrf ‘m eens wat te doen! De buurvrouwen komen steeds terug in het verhaal.

Sarcastisch

Cuzzi klopt niet helemaal

Vertrouwt Cuzzi, verzint dingen omdat hij niet geloofd wordt

Eerlijke Cuzzi, verdedigen

Cuzzi vertelt

Geen herhaling, ontwikkeling


207

Wat betekent dat? 252

MKL

Die komen weer kijken hoe hij wordt gepakt.

253

SA


254

MKL

((lacht)) Bitches.

255

SA

Krijgt u een beeld van sociale controle/inmenging door het verhaal?

256

MKL

Ja, ((<)) want er staat durf hem eens wat te doen. De buurt wordt goed in de gaten gehouden. In het verhaal komt het slecht naar voren. Die buurvrouwen zijn wel van invloed op de loop van het verhaal. Zij oefenen druk uit op de jongeman.

257

SA


258

MKL

Goed, maar het ligt eraan hoe het tot uiting komt. Het moet wel over belangrijke dingen gaan. Mensen die dagenlang dood in huis liggen en zo.

259

SA


260

MKL

Dat hij niet vriendelijk reageerde op de hond, maar hij deed niets als hij hem beet. Dat komt door die controle.

261

SA


262

MKL

Dat klopt volgens mijn beleving.

263

SA


264

MKL

Politie.

265

SA

Wist u meteen wat er bedoeld werd met ‘heren met legitimatie’? Zo ja, kunt u iets meer zeggen over hoe u wist

Komen kijken hoe hij wordt gepakt

Bitches

Goed in de gaten, sociale controle slecht verhaal, buurvrouwen invloed, oefenen druk uit

Sociale controle goed respondent, ligt er aan hoe, belangrijke dingen

Hij deed niets door controle

Klopt volgens beleving respondent

Metafoor politie


208

dat er politie bedoeld werd? 266

MKL

Ik wist dat meteen, ja hij heeft die hond gestolen, dan denk ik meteen politie. Of de dierenpolitie ofzo.

267

SA


268

MKL

Ja.

269

SA


270

MKL

Omdat hij uiteindelijk wel bij de politie terecht komt, maar niet op die manier die hier beschreven wordt. Juist in zijn nadeel.

271

SA


272

MKL

Nee, totaal niet.

273

SA


274

MKL

Nee, dat nou ook weer niet. Het is wel erg, maar die hond is terecht en terug en nog eens goed opgevoed ook. Als de eigenaresse dat nou zelf had gedaan, dan was het allemaal niet eens gebeurd.

275

SA


276

MKL

Ik ben het er wel mee eens.

277

SA


Wist meteen, gestolen, politie


Ironie opgemerkt en uitgelegd

Onverwacht

Cuzzi verdient cel niet, wel erg, hond is er beter van geworden, eigenaresse oorzaak situatie

Eens met Cuzzi


278

MKL

Ja, dat moet gewoon niet kunnen.

279

SA


280

MKL

Ja, het ging weer lekker. Met een vaart erdoorheen. Ik vond het een goed verhaal.

281

SA


282

MKL

Het gaat over een student die bezig was met een medicijnengerelateerde studie. Zijn vriend is dokter, ze gaan naar een huis met patiënten. Klondyke is geen dokter, maar hij gaat wel mee. Ze komen bij een meisje en dat meisje is verlamd. De dokter die ze heeft die denkt dat het een aflopende zaak is. Dat meisje vraagt Klondyke als dokter, want zij herkent hem. Naar mijn idee waren ze samen geweest. Zij krijgt hem als dokter. Hij komt steeds vaker bij haar, hij wil haar echt helpen. In het begin lukt dat wel, ze kan weer een beetje bewegen. Toen werd hij ziek, en toen hij terugkwam ging het heel slecht. Ze gaat dood en hij gaat met de trein naar het strand.

283

SA


284

MKL

Nee. Alleen de lange zin op het eind.

285

SA


286

MKL

Dat zij hem herkent. Dat hij daarna weer veel om haar gaat geven.

287

SA


288

MKL

Ja, gewoon neutraal. De laatste zin is een beetje, ahum ((<))), die arts heeft er weinig vertrouwen in.

289

SA


290

MKL

Lekker zo’n vent, denkt ook dat het allemaal zinloos is.

209

Kan niet zo

Goed gelezen

Beschrijving

Niet moeilijk

Terugdenken aan herkenning

Weinig vertrouwen arts

Negatief oordeel dr.


210 Hemelrijk

291

SA


292

MKL

Nee, zeker niet.

293

SA


294

MKL

Ik had niet verwacht dat ze dood zou gaan, want ik dacht dat het juist beter zou gaan.

295

SA


296

MKL

Dat ze weer verliefd zijn, dat hij haar zou gaan helpen.

297

SA


298

MKL

Hij ging wel helpen, maar niet zelf.

299

SA

Wat gebeurde er?

300

MKL

Hij vroeg hulp aan een zuster. Die zuster wist meteen dat hij geen dokter was. Hij had blijkbaar geen uitstraling voor een dokter.

301

SA


302

MKL

Hij ging op zoek naar iets waarmee hij haar kon helpen, dus dit past wel.

303

SA


304

MKL

Ja.

305

SA


Onverantwoord dr. Hemelrijk



Verwachting komt niet helemaal uit

Beschrijving

Geen probleem nieuw personage

Logisch


MKL

Ja, toch wel heel veel moeite. Hij ging zo vaak langs en stak er veel tijd en studie in.

307

SA


308

MKL

Dat vind ik wel heel goed, hij deed er echt iets voor. Die andere arts deed er niets voor.

309

SA


310

MKL

De auteur ((verteller)).

311

SA


312

MKL

Ik weet niet of hij het zelf heeft meegemaakt, het zou wel kunnen.

313

SA


314

MKL

Ja, maar daar ben ik nog niet helemaal achter. Dat heeft denk ik met die zin op het einde te maken. Daar moeten we het nog maar even over hebben.

315

SA


316

MKL

Ja.

317

SA

Wie praat?

318

MKL

Klondyke, de personages, het meisje, de dokters.

319

SA


320

MKL

Klondyke.

321

SA


322

MKL

Vanuit hem. Maar wel over hem. In de hij-vorm. Soms volgt er communicatie over en weer van de personages.

323

SA


324

MKL

Nee, alleen de auteur.

325

SA

Gefocust vignet 3c: Toen bukte hij zich over Lily, zei haar dat zij haar arm om zijn hals moest leggen, steunde haar in de zij en richtte haar op.

211 Veel moeite

Positief moeite Floris Klondyke

Auteur, verteller

Vraag zelf meegemaakt

Wel boodschap maar is er nog niet achter


Personages praten

Klondykes ogen


Eén verteller, auteur


212

Wie vertelt het verhaal? 326

MKL


327

SA

Waarom denkt u dat?

328

MKL

Het wordt beschreven wat hij aan het doen is, hij-vorm.

329

SA


330

MKL

Klondyke.

331

SA


332

MKL

Ik-vorm.

333

SA


334

MKL

Nee, eigenlijk niet. Doktoren hebben kennis en medicijnen kunnen helpen.

335

SA


336

MKL


337

SA


338

MKL

Heel vreemd eigenlijk. Ik kan het niet helemaal bevatten.

339

SA



Derde persoon enkelvoud, beschrijvend

Klondyke vertelt


Oneens personage, kennis en medicijnen helpen wel


Vreemd


MKL

Ja, niet echt een reactie die je zou verwachten. Ik verwachtte dat ze gewoon met hem zou praten.

341

SA


342

MKL

Floris Klondyke.

343

SA


344

MKL

Behulpzaam, gemotiveerd, doelloos.

345

SA


346

MKL

Eerst dacht hij van ja wat boeit het allemaal, en toen kreeg hij echt een doel om iets te doen, om iemand te helpen. Voordat hij dat meisje hielp was hij lui en wist hij niet wat hij met zijn leven moest doen.

347

SA


348

MKL

Hij neemt een patiënt over, hij gaat op onderzoek uit. Hij laat haar de wereld een beetje zien. Hij kleurde haar leven een beetje.

349

SA


350

MKL

Omdat hij haar toch wel weer leuk vond dan.

351

SA


352

MKL

Hij probeerde haar echt te helpen, dus dat vind ik goed.

353

SA


354

MKL

Ik denk dat de mensen die een goed karakter hebben en behulpzaam zijn zo zouden handelen. Mensen die hart voor de medemens hebben.

355

SA


356

MKL

Ik weet niet of ik het zou kunnen. Ik heb echt respect voor mensen die in de zorg werken.

357

SA

Kunt u begrijpen wat er in het hoofd van het personage

213 Onverwachte reactie


Behulpzaam, gemotiveerd, doelloos

Geen doel, wel doel

Acties personage

Gevoel voor Lily

Goede daden

Kan zich voorstellen dat mensen zo handelen

Zou het zelf niet kunnen


214

omgaat? 358

MKL

Ja, hij houdt van haar, hij wil haar weer fit zien. Vol leven.

359

SA


360

MKL

Beetje medelijden, omdat hij haar zo ziet en hij kende haar als gezond. Hij voelt zich wel een beetje schuldig, omdat hij nog wel alles kan.

361

SA


362

MKL

Ja, ((>)) zij is helemaal enthousiast omdat zij haar benen kan bewegen. Hij laat haar in de waan dat ze beter wordt. Maar eigenlijk weet hij er niets van. Zij wordt daar gelukkig van. Zij straalt.

363

SA


364

MKL

Ja, hij is niet de juiste persoon om daar iets over te kunnen zeggen. Hij helpt haar op een andere manier, door haar geestelijk te motiveren.

365

SA


366

MKL

Nou, dat zou wel spectaculair zijn. Het kan nooit.

367

SA


368

MKL

Dat kan wel.

Begrip personage

Medelijden, schuldig

Beschrijving situatie

Motiveren, helpen, onjuiste persoon

Onzin diagnose



369

SA


370

MKL

Veel mensen worden ziek.

370a SA

Wat vind je ervan dat de patiënt wordt overgedragen aan iemand die geen dokter is?

370b MKL

Ja, dat is onwaarschijnlijk is, het is uitzonderlijk, maar het kan wel.

371

SA


372

MKL

Ja.

373

SA


374

MKL

Ja. Het was heel realistisch.

375

SA


376

MKL

Nee, totaal niet.

377

SA


378

MKL

Naar mijn idee niet.

379

SA


215

Mensen worden ziek

Onwaarschijnlijk, uitzonderlijk, maar kan wel






380

MKL

Het is heel zielig. Volgens mij hadden ze een relatie met elkaar en ging het niet goed, het is afgesloten met boze gevoelens.

381

SA


382

MKL

Emoties, hij wil zich groot houden, maar hij is niet groot.

383

SA


384

MKL

Ja, hij voelt zich schuldig, hij denkt dat het een beetje door hem komt. Omdat hij is uitgevallen, hij denkt dat hij haar vervloekt heeft.

385

SA


386

MKL

Een gesprek tussen die twee.

387

SA


388

MKL

Hij zegt dat hij dokter is, maar dat klopt eigenlijk niet. Hij probeert er om heen te draaien.

389

SA

Vertrouwt u Floris?

390

MKL

Niet helemaal.

391

SA

Waarom niet?

392

MKL

Hij wil wel het beste voor haar doen, maar hij liegt er wel veel bij.

393

SA


394

MKL

Hoe hij erover nadenkt.

395

SA

Gefocust vignet 3i: In het verhaal zitten een aantal gesprekken waarin gezegd wordt dat dr. Klondyke eigenlijk geen dokter is.

216

Zielig, geen goede relatie, boze gevoelens

Emoties

Schuldgevoel, vervloekt


Floris liegt

Vertrouwt Floris niet helemaal

Beste voor Lily, veel leugens

Gedachten Floris herhaling


217

Waarom wordt dat steeds herhaald? 396

MKL

Misschien om me eraan te herinneren dat hij geen dokter is. Hij zegt zelf wel erg vaak dat hij dokter is. Misschien gelooft hij het zelf wel.

397

SA


398

MKL

Ik denk dat het over dat meisje gaat. Het schelpje wil niet meer blinken, ja ze was ziek, maar ze werd niet meer beter.

399

SA


400

MKL

Lily, zij trok ook zijn aandacht met haar verhaal.

401

SA


402

MKL

Ja, ook Lily, zij kon niet meer beter worden. Het is een manier om diepzinnig het trieste van het verhaal nog eens mooi te verwoorden. Eigenlijk loopt het heel slecht af, je moet nog een keer slikken op het eind.

403

SA


404

MKL

Hij was sprakeloos. Het was gewoon definitief, het einde was daar.

405

SA


406

MKL

Hij voelt er wel veel voor, ik denk dat hij echt een beetje verliefd is. Zijn doel was haar weer vol leven pompen.

Lezer herinneren, personage gelooft misschien wel dat hij dokter is

Metafoor uitleg Lily

Lily, trok aandacht met verhaal

Lily, wordt niet beter, triest, mooi verwoord, slechte afloop, keertje slikken

Sprakeloos, einde, definitief

Verliefd


407

SA


408

MKL

Gepast.

409

SA

Waarom?

410

MKL

Hij is toch geen dokter.

411

SA


412

MKL

Dat snapte ik niet helemaal.

413

SA


414

MKL

Ja, ze wisselen elkaar een beetje af. Gaat het met haar goed, dan wordt hij ziek, en andersom.

415

SA


416

MKL

Nee.

417

SA


418

MKL

Dat die zuster toch dat meisje nog wilde helpen. En haar eerste reactie was eigenlijk ja jij bent geen dokter. Dus vandaar.

419

SA


420

MKL

Ja, er komt iemand binnen en ze lacht hem uit, dat is niet erg aardig. Maar ze helpt wel.

421

SA


218

Gepast

Toch geen dokter

Ironie niet begrepen

Beïnvloeden elkaars gemoedstoestand


Paradox uitgelegd

Zuster Ferro onaardig, helpen goed


MKL

219

Ik denk dat het niet echt bij de doelstelling past van een ziekenhuis

Onjuiste doelstelling ziekenhuis

422b MKL

= Je moet altijd het beste willen doen. Het klopt niet volgens mij. Totaal niet.

Klopt totaal niet, altijd beste willen doen

423

SA


424

MKL

Ik denk aan heel het gesprek dat er aan voorafgaat.

425

SA


426

MKL

Het is een beetje sarcastisch, hij speelt in op de gedachtegang van die andere arts.

427

SA


428

MKL

Zo dringt het het beste door. Hij denkt zelf niet zo. Het mag, waarom niet.

429

SA


430

MKL

Eigenlijk zou hij moeten zeggen dat je mensen altijd kan helpen. Dat zou een arts moeten denken. Maar dat denkt hij helaas niet.

430a SA

Zou hij het meisje moeten overdragen?

430b MKL

Ja, omdat dit uiteindelijk beter was voor het meisje. In het belang van de patiënt. Die arts deed toch niets.

Gesprek aan vooraf

Sarcastisch, inspelen op gedachtegang

Best doordringen, het mag

Arts moet helpen, Hemelrijk denkt niet zo

Belang van patiënt, Hemelrijk deed niks


220 Appendix F

Table 10 Transcript of the Online Focus Group ((Moderator: Suzanne Aussems Username moderator: groepsdiscussie2011 Usernames participants: deelnemer2, deelnemer3, deelnemer4, deelnemer5, deelnemer6, deelnemer7, suzanneaussems2011 Date: 9.00 am September 5, 2011 – 9.00 pm September 26, 2011 Setting: The online focus group lasted three weeks. In those three weeks the participants were able to post their opinions online, via their personal computer or smart phone. Three interpretations were placed online on three different days in the first week. The participants in the online discussion were able to respond in an asynchronous way.)) Nr.

Schrijver

Transcriptie

Coderingen

Lev Tolstoy – Anna Karenina

1

Datum & tijd

2011-09-05 09:00:31

suzanneaussems2011

Interpretatie van de eerste vijf hoofdstukken uit Anna Karenina: We hebben allemaal gelezen dat Stipan Arkadiewitsch is vreemdgegaan op zijn vrouw Darja, en dat zij daar door een erg confronterend briefje is achter gekomen. Tijdens de interviews maakte iemand de opmerking dat Stipan eigenlijk helemaal geen zin had om het goed te maken met zijn vrouw Darja. Hij werd beschreven als een gemakzuchtig persoon, die vooral met zichzelf bezig is. Sterker nog, hij zou het maar goedmaken omdat het moest en omdat het hem beter uitkwam als de relatie stand zou houden. Anders zou hij wellicht zijn baan kwijtraken, omdat hij deze gekregen heeft door de invloedrijke kennissenkring van zijn vrouw. Bovendien hebben ze twee kinderen, een hoop bedienden en een groot huis waar hij misschien wel niet meer zou kunnen wonen. Ten slotte heeft Stipan ook een reputatie hoog te houden in zijn sociale omgeving, waarin hij gezien wordt als een eerlijk en goedhartig persoon. Aansluitend op deze interpretatie werd gesteld dat Stipan geen echte liefde meer koestert voor zijn vrouw. Na negen jaar samenzijn vindt hij er eigenlijk niets meer spannend aan de relatie en daarom zoekt hij het elders. Zijn jullie het hiermee eens? Zo ja, vinden jullie dan

Interpretatie 1


221

dat Stipan het wel om deze redenen moet goedmaken met zijn vrouw? Ik ben benieuwd wat jullie van deze interpretatie vinden!

2

3

4

Datum & tijd

2011-09-05 09:24:20

deelnemer5

Ik ben het ermee eens dat Stipan inderdaad niet meer om zijn vrouw geeft, hij heeft hooguit wel medelijden met haar. Ik vind dan niet dat hij het om die redenen met zijn vrouw moet goedmaken. Dat is niet eerlijk voor haar, maar ik kan het wel begrijpen omdat dit verhaal uit de vroegere tijd komt en het daar allemaal anders in zijn werk gaat.

Datum & tijd

2011-09-05 18:07:09

deelnemer4

Ik ben van mening dat het niet zozeer gaat om de relaties die zijn vrouw heeft. De betrekking die hij heeft, is tot stand gekomen door de relaties die zijn zuster heeft, denk hierbij aan de rijke en belangrijke man waarmede zij getrouwd is. Tevens wordt er expliciet bij vermeld, dat hij mocht hij die betrekking niet hebben gekregen, er vast wel iets anders voor hem in het vat zat, omdat hijzelf veel vrienden en kennissen in Moskou en Petersburg heeft. Wel ben ik het er mee eens dat hij het om medelijden met zijn vrouw goed wil maken. Hij voelde zich (meestal) comfortabel de afgelopen 9 jaar en vindt dat hij dat het daarom het best in stand kan houden. Ik sluit me zeker aan bij deelnemer5 die constateert dat het verhaal in een andere tijd speelt en er zodoende gemeten zou moeten worden met de waarden van die tijd en plaats. Ik denk dat veel Russen van die tijd het hiermee eens zouden zijn, omdat zorgzaamheid, standvastigheid en zedelijkheid boven de liefde gaan die man en vrouw samen kunnen delen. Vandaar dat Tolstoj die discussie graag aan de mensen voorlegt.

Datum & tijd

2011-09-06 09:21:06

suzanneaussems2011

Deelnemer4 en deelnemer5, ik begrijp uit uw reactie dat het tijdsbeeld van Rusland een rol speelt in deze discussie. Volgens deelnemer4

Ethisch effect (norm), ethisch effect (waarde)

Ethisch effect (waarde)


222

zijn normen en waarden zoals zorgzaamheid, standvastigheid en zedelijkheid belangrijk om Stipan te begrijpen. Kunt u zich goed inleven in het tijdsbeeld van het verhaal? En hebben andere deelnemers deze normen en waarden ook geconstateerd? Zo ja, zijn deze nog steeds te begrijpen in de tijd waarin wij nu in leven, of zijn ze niet veel anders nu? Datum & tijd 5

deelnemer5

Datum & tijd 6

suzanneaussems2011

Datum & tijd 7

8

deelnemer5

2011-09-06 16:22:25 Ik kan me wel inleven in het tijdsbeeld van het verhaal, het is in die tijd belangrijker om een goeie stand te hebben dan je gevoel.. Wat dus naar mijn mening in de tijd van nu zeker niet meer hoeft. Gevoelens zijn zoveel belangrijker dan de stand waarin je leeft.. natuurlijk zit ook daar wel een meningsverschil in bij verschillende mensen dus ook in deze tijd is het een beetje te begrijpen omdat er mensen zijn die toch liever een hoge stand hebben dan hun ware liefde naast zich. 2011-09-06 16:38:34 Deelnemer5, u vindt zelf gevoel belangrijker dan stand? Of telt het gevoel gewoon zwaarder dan de stand waarin uw partner geboren is? 2011-09-06 16:43:28 Ik vind gevoel zeker belangrijker dan stand! Ik ben liever dolgelukkig met iemand onder een brug zonder iets dan dat ik een man naast me heb staan die alles heeft, maar in feite mijn hart niet kan bereiken...

Datum & tijd

2011-09-06 16:48:01

deelnemer4

Ondanks de geest van de tijd, ben ik van mening, Ethisch effect dat er nog wel degelijk veel huwelijken (norm), ethisch standhouden op andere waarden, dan alleen liefde. effect (waarde) Neem een aantal factoren bij elkaar en je neemt genoegen met een minder goed huwelijk. Als mensen lang bij elkaar zijn dan hebben ze: voldoende vertrouwen opgebouwd, een rolverdeling binnen het gezin, het uitzicht op een eenzame oude dag kan ook meespelen, eventueel kunnen ouders voor de kinderen ‘het beste willen’. Zo wil ik onderstrepen dat de waarden zeer verschillend zijn,


223

maar de uitkomst hetzelfde kan blijven. Mensen van deze tijd letten op ‘factoren’, de personen in het boek gaat het om ‘eer’. De mensen van onze tijd hechten minder bewust aan bepaalde waarden, maar zijn praktischer en kiezen uit wat hun het beste scenario lijkt. (Zulke zaken spelen steeds een rol in de boeken van Russische literatoren. Steeds voeren zij hoofdpersonen (Stipan valt hier niet binnen) op die het oneens zijn met de gangbare norm. Zij willen laten zien dat de waarden en normen van dien tijd niet kloppen. Deze schrijvers zijn hun tijd ver vooruit, daarom begrijpen wij (in deze tijd) de hoofdpersonen in het boek zo goed, en verachten wij de “domme” andere personages.) Datum & tijd 9

10

11

deelnemer5

2011-09-06 17:08:22 Ben het helemaal met deelnemer4 eens.

Datum & tijd

2011-09-06 22:42:29

deelnemer6

Om even antwoord te geven op de eerste stelling, en Ethisch effect in te stappen in het overleg: er wordt inderdaad (waarde) geschetst dat Stipan niet meer van zijn vrouw houdt, en dat hij zijn huwelijk puur probeert te redden om zijn sociale masker op te houden, hoewel niet zozeer om financiële redenen wat wel in de stelling staat want er word duidelijk geschetst dat Stipan ook op eigen kracht al in die sociale kringen zit. En dus niet per se afhankelijk is van de connecties van de zus van zijn vrouw. Tegenwoordig is er veel veranderd en worden scheidingen veel meer geaccepteerd, ik denk dus ook dat de Stipan in de tijdsgeest van nu uiteindelijk wel voor een scheiding gekozen zou hebben, ondanks die grote verandering zijn er zoals deelnemer 4 ook al uitgelicht heeft voor genoeg andere mensen nog genoeg redenen om zonder dat de liefde er is wel bij elkaar te blijven zoals kinderen financiën en voor sommigen mensen in bepaalde kringen hun sociale status.

Datum & tijd

2011-09-08 10:42:52

suzanneaussems2011

Vindt u het gegeven dat Stipan zijn huwelijk probeert te redden vanwege de genoemde redenen nou goed of slecht?


12

13

14

15

Datum & tijd

2011-09-08 20:17:36

deelnemer4

Misschien is het niet geloofwaardig om het nog te zien als volwaardig huwelijk, dat houdt echter niet in dat het resultaat voor beiden beter mag zijn. Wellicht zullen er velen denken dat een huwelijk op basis van liefde meer waard is dan een op degelijkheid gebaseerd huwelijk, doch zullen beide echtelieden na negen jaar huwelijk een scheiding toch zwaar opnemen en mogelijk een minder gelukkig leven leiden na een scheiding. Zekerheid is voor mensen een belangrijk punt om zich gelukkig te voelen. Bovendien wordt de vrouw in deze kwestie niet omschreven als iemand die nog echt gelukkig zal kunnen worden. U zult zelfs kunnen stellen dat het een eervol besluit van Stipan is, zijn vrouw zo gelukkig mogelijk te maken in de toekomst, ondanks het ontbreken van liefde. De drijfveer voor het samenzijn is discutabel, maar ik geloof dat het, zoals de personages omschreven zijn, niet een verkeerde uitkomst oplevert als zij gehuwd blijven.

Datum & tijd

2011-09-09 18:08:59

deelnemer3

Ik zie Stipan meer als een gemakzuchtig persoon die een leventje wil zonder al te veel obstakels op zijn pad en dat is de ontdekking van zijn vreemdgaan wel. Hij moet nu iets waar hij eigenlijk geen zin in heeft: een probleem aanpakken.

Datum & tijd

2011-09-10 12:56:01

deelnemer2

Je zou ook kunnen zeggen dat Stipan in een zwak moment bezweken is voor de verleiding van een ander; dit hoeft niet te betekenen dat hij ‘klaar’ is met zijn vrouw. Hij was gewoon even niet sterk genoeg om de verleiding te weerstaan , neemt nu de schuld op zich en vraagt vergiffenis aan zijn vrouw. Op de achtergrond is er natuurlijk zijn sociale status die hij niet wil verliezen.

Datum & tijd

2011-09-10 13:07:14

deelnemer2

Ik ben het er niet helemaal mee eens, in zoverre dat wij niet weten of de liefde totaal verdwenen is. Het feit dat hij zich uitput in verontschuldigingen

224

Ethisch effect (norm), ethisch effect (waarde)

Ethisch effect (norm)


225

kan wellicht betekenen dat hij diep binnenin toch een liefdesband ervaart met zijn vrouw.

16

17

Datum & tijd

2011-09-10 13:56:52

deelnemer4

Ik citeer de eerste regels (uitgave L.J. Veen) van hoofdstuk 2: Stepan Arkadjitsj was eerlijk tegen zichzelf. Hij kon zichzelf niet wijsmaken dat hij zijn daad berouwde. Hij kon er nu geen berouw van hebben dat hij, een knap en temperamentvol man van vierendertig jaar, niet verliefd was op zijn vrouw… Dit in ogenschouw genomen ben ik van mening dat de alwetende verteller ons dieper inzicht wil geven omtrent het personage Stipan. Deze verteller zal dit doen om onze twijfel omtrent de geldigheid van alle emotionele argumenten te doen wegnemen. Hij wil hiermee aangeven dat ondanks de emoties van Stipan, hij toch eerlijk is en zodoende alles wat gezegd wordt als letterlijk opgevat mag worden. Steeds keert weer terug dat Stipan zichzelf als superieur beschouwd ten opzichte van zijn vrouw. Ik begrijp de psychologische inslag mensen nooit te letterlijk te nemen, maar in dit geval denk ik dat er gegronde reden zijn om dat dus wel te doen.

Datum & tijd

2011-09-25 22:46:04

deelnemer7

Stipan heeft een grote fout begaan, hij kon de verleiding niet weerstaan. De nadruk van het verhaal lag voor mij het meeste op hoe Stipan met de gevolgen van deze fout omgaat. Door 9 jaar samenzijn werd hij enigszins gepusht om het ´goed te maken´, maar naar mijn idee was er geen liefde meer in het spel. Gevoel gaat voor mij voor status – wat in het beschreven verhaal een grote rol speelt.


Ben Borgart – De Straat van de Hond

18

Datum & tijd

2011-09-07 09:00:00

suzanneaussems2011

In het deel van de interviews over dit verhaal zag ik een mooie tweedeling. Een aantal respondenten gaf aan dat zij Cuzzi als hoofdpersoon zagen, en een aantal gaf aan dat zij Lupus de hond als hoofdpersoon zagen. Dit had tot gevolg dat de ene helft het karakter van de hond heeft uitgediept, en

Interpretatie 2

CHEATING, LYING & STEALING de andere helft het karakter Cuzzi. Over de hond werd gezegd dat deze beet en aandacht trok van Cuzzi, omdat zijn eigenaresse hem niet goed verzorgde. Hij zwierf elke dag maar wat rond of hij bewaakte de straat, maar nooit was zijn baasje actief met hem bezig. Toen Cuzzi hem meegenomen had kreeg hij aandacht en regelmatig voer, en liefde was het enige wat het beestje nodig had om weer aanhankelijk te worden. Daardoor beet Lupus Cuzzi niet op het bureau, er was een vriendschap ontstaan en de hond was aan hem gewend. Nu werd er door een respondent opgemerkt dat Cuzzi vaak waarneemt in het verhaal. En dat het best eens zo kan zijn dat de hond alleen in zijn beleving zo happig op hem was. Iedereen zegt immers het tegendeel in het verhaal. Het is volgens de andere personages een lieve hond die geen vlieg kwaad doet. Bovendien is het wel erg extreem als hij echt iedere dag tot bloedens toe wordt gebeten en de buurvrouwen hem daarom ook nog eens uitlachen. Cuzzi liegt ook nog eens een aantal keer tijdens het verhoor. De interpretatie hier is dat het allemaal reuze mee viel, dat de hond hooguit naar hem blafte en dat hij zich er aan irriteerde. Wat vindt u hiervan?

19

20

Datum & tijd

2011-09-07 10:44:48

deelnemer5

Ik heb op deze manier absoluut niet naar het verhaal gekeken, maar ik vind het wel iets hebben. Ik blijf alleen bij de interpretatie van mijn verhaal dat de hoofdpersoon Cuzzi is en dat de hond uiteindelijk gewoon aardig tegen de personen is die hem te eten en te drinken geven.

Datum & tijd

2011-09-07 11:05:36

suzanneaussems2011

Datum & tijd 21

suzanneaussems2011

Misschien kunnen de andere deelnemers u overtuigen van een interpretatie waarin het verhaal een diepere laag krijgt. 2011-09-07 11:06:52 Ik ben zelf wel benieuwd hoe het volgens u komt

226


227

dat de hond Cuzzi aanvalt en bijt. Datum & tijd 22

23

deelnemer5

2011-09-08 10:33:04 Honden bijten om verschillende redenen, waaronder angst, irritatie (bijvoorbeeld als de hond gepest is door die persoon) en enthousiasme of door agressie. Eén van die redenen is naar mijn mening de reden dat die hond bijt… En aangezien er niks aan gedaan wordt blijft ie ‘vrolijk’ verdergaan.

Datum & tijd

2011-09-08 20:37:35

deelnemer4

In eerste instantie geloofde ik ook dat deze man dagelijks gebeten werd en vond dat natuurlijk een merkwaardig verschijnsel. Maar tijdens het interview heb ik me toch wat minder uitgesproken betoogd. Nu heb ik de tekst erbij in de hand en probeer deze tweedeling, die volgens mij goed noch fout is, te verklaren. Zodoende lees ik nu midden in blz. 405 het woord gebeten, en zie dat het cursief is gedrukt, dit zou wel eens als aanwijzing van de schrijver bedoeld kunnen zijn, als ‘niet-werkelijke gebeten’. Nog opvallender vind ik het feit dat Cuzzi dagelijks langs de hond loopt. Het is voor mij onmogelijk aan te nemen dat hij persé langs de hond moest lopen. Om een beet van een hond te voorkomen zou ik wel een kwartiertje omlopen! Hij besluit op een gegeven moment een omweg te nemen, echter, dit brengt een ander probleem met zich mee. Het kredietwaardig zijn bij een Albert Heijnzaakje. Deze omweg verzocht hij niet meer te nemen, om een vrij vage zaak. Het zou natuurlijk kunnen zijn, dat deze man de AH in kwestie had overvallen en dat hij daarom niet meer langs die winkel wilde lopen. De vrouwen lachten misschien wel omdat zij vermoedden dat Cuzzi niet in de haak was en hem zijn verdiende loon toewensten. Natuurlijk begrijp ik dat u het een en ander wat vergezocht vindt, maar ik vind het de moeite waard om het verhaal op andere wijzen te lezen, omdat het volgens mij dan meer diepgang vertoont. In eerste instantie begreep ik namelijk niet wat ik met het verhaal aan moest. Het wordt volgens mij verwarrend omdat je vaak compassie hebt met een hoofdpersoon. Ik werd echter gewezen op de vele leugens die Cuzzi verzon en begon daarom op een

Emoties


228

andere manier naar het verhaal te kijken. Het zou mij erg vrolijk stemmen als u toch probeert op deze manier het verhaal te lezen. Ik hoop dat ik voldoende aanwijzingen heb gegeven om de zaak van een andere kant te belichten. Succes er mee! Datum & tijd 24

25

26

deelnemer5

2011-09-11 12:17:49 Ik ben het er zeker mee eens dat je vaak/altijd compassie hebt met de hoofdpersoon. Dat was bij mij nu in ieder geval wel het geval. Ik geef u echter zeker gelijk dat het verhaal als je het op de manier leest hoe u het beschrijft zeker meer de moeite waard is. Ook ik begreep niet wat ik met het verhaal aan moest.

Datum & tijd

2011-09-12 18:44:43

deelnemer3

Ik had niets met het verhaal maar ik heb na de reactie van deelnemer 4 het verhaal herlezen zijn/haar inbreng meegenomen en het was leuker om te lezen maar ik zie nog steeds niet de diepere betekenis van het verhaal.

Datum & tijd

2011-09-25 22:55:35

deelnemer7

Ik ben een fan van honden en vond het in eerste instantie amusant om het verhaal te lezen. Ik vind het nog steeds curieus hoe die twee dames op de hoek stonden en de buurt te observeren. Hoe je het wendt of keert Cuzzi en de hond konden in het begin niet met elkaar overweg en door de vangst werd er een band opgebouwd. Er ontstond een basis van vertrouwen. Uiteindelijk werd Cuzzi opgepakt, omdat de Lupus deze keer niet beet en Cuzzi kwam niet meer overtuigend over met zijn verhaal. W.F. Hermans – Dr. Klondyke

27

Datum & tijd

2011-09-09 09:00:00

suzanneaussems2011

We hebben allemaal gelezen dat Floris Klondyke doet alsof hij de dokter is van Lily. Hij steekt heel veel tijd in zijn ‘patiënt’ en benadert zelfs derden om een betere behandeling uit te proberen op Lily. Meerdere respondenten gaven aan dat Floris Lily uit schuldgevoel wilde helpen. Dit schuldgevoel kwam dan voort uit een eerdere relatie met Lily en het feit dat hij haar nu zo moest aanzien. Hij

Emoties

Emoties


229

geloofde er zelf in dat zij beter zou worden als er maar ‘iets’ gedaan werd. Hij geeft haar de hoop dat ze binnen drie maanden weer kan lopen. Het tegendeel is echter waar, zij overlijdt. Nu werd er door een respondent gezegd dat de ironie hem zit in het feit dat Floris uit schuldgevoel het meisje probeert te helpen, maar dat hij nu echt schuldig is aan haar dood. Hij wilde een sneller herstel dan mogelijk was. Het proces van herstel ging langzaam, maar het verliep goed. Lily stierf eerder door alle moeite en hoop die zij op moest brengen voor de behandelingen, omdat Floris haar in zekere zin pushte en hoop gaf. Ijdele hoop. Ik ben benieuwd wat u van deze interpretatie vindt.

28

29

30

31

Datum & tijd

2011-09-09 20:45:37

deelnemer5

Ik ben het er niet mee eens want ik vind juist dat er sprake is van een placebo-effect, wat ik als positief ervaar. Ze geloofde er even zo sterk in dat ze ook echt beter leek te worden, maar het stond verder gewoon al vast dat ze dood zou gaan. Ik denk dus niet dat ze sneller dood is gegaan door de behandeling, maar dat ze juist er even de laatste weken een goede tijd van heeft gehad. Ze is naar mijn mening dus beter af geweest met Floris dan zonder hem.

Datum & tijd

2011-09-10 14:03:45

deelnemer4

Maar wat is dan de boodschap van de schrijver? Alleen een beetje vermaak van de kant van Floris, drie maanden extra op bed liggen met hoop op beterschap, heeft dat meerwaarde? Vertelt dat een boodschap? Ik hoop dat u me dat kunt uitleggen want ik zie graag een verhaal van meerdere kanten.

Datum & tijd

2011-09-11 12:12:50

deelnemer5

Naar mijn mening is de boodschap juist dat een positieve kijk meerwaarde heeft en dat je verder in het leven brengt.. en daarbij dat andere mensen jou die positieve kijk kunnen geven.. met dat placebo – effect.. als je erin gelooft kan het soms ook echt helpen!

Datum & tijd

2011-09-11 13:34:24

deelnemer4

Ik begrijp inderdaad dat het op die manier ook de


CHEATING, LYING & STEALING moeite van het lezen waard is. Ik begrijp dan de keuze van de schrijver echter niet, om haar alsnog dood te laten gaan. Want de dood, en dus voor mij het sleutelmoment, kan ik niet rijmen met deze boodschap. Met wat ik van W.F. Hermans weet, dat hij een groot cynicus is, zou ik tot de conclusie komen dat het misschien wel het tegenovergestelde suggereert, namelijk dat alle moeite tevergeefs is. Het feit dat Floris nog steeds kandidaat is, hoewel zijn vriend al arts is, zou voor mij ook kunnen betekenen dat Floris zijn luiheid uiteindelijk moet bekopen met de dood van iemand waar hij zich met hart en ziel voor in wil zetten. Door zijn luiheid in vroegere tijden kan hij zijn schuldgevoel nu niet inlossen. De zinsnede `Niets bindt mij aan niets´ die Floris uitspreekt zou wat mij betreft een goede illustratie zijn, van een persoon die voor het verhaal begint nooit echt eerlijk tegen zichzelf is geweest en daardoor in een situatie verkeerd die niet meer te redden is. Ik moet toegeven dat dit het verhaal is, waarbij ik het minst een uitgesproken mening heb. Dat kan mede veroorzaakt worden door, wil je het cynisch opvatten, er weinig aanknopingspunten overblijven. Een cynicus die een boodschap wil meegeven klinkt mij wat tegenstrijdig in de oren, ik geloof dat zij veeleer een zienswijze willen laten zien, die minder rekening houdt met zijn eigen boodschap, maar een veel gevolgd punt, bijvoorbeeld ongegrond positief zijn in een goede afloop wil bestrijden, waardoor zij uitmondt in een tegenvoorbeeld i.p.v. een eigen systematiek te volgen.

32

33

Datum & tijd

2011-09-25 23:02:39

deelnemer7

Hij gaf haar hoop, hoop om opnieuw erin te geloven dat ze beter kon worden, om opnieuw te vechten. Of zijn goede bedoelingen uit schuldgevoelens kwamen, wie zal het zeggen, hij probeerde wel te helpen en haar een fijner leven te geven. De link die de schrijver wilt overbrengen met het schelpje dat niet meer wilde blinken, ging dat over de vele inspanning om Lily beter te willen maken??

Datum & tijd

2011-09-26 08:30:54

suzanneaussems2011

Welke deelnemer zou zijn of haar interpretatie van de metafoor op het eind van het verhaal met deelnemer7 willen delen?

230

ETHICS AND MORALITY THROUGH READING LITERATURE

231

Appendix G Table 11 Comparing the Codings in the Interviews Interviewees Literary Feature

No.

SBD

THG Taalgebruik ingewikkeld

WDV

PTD Niet soepel, taalgebruik Bekend met verhaal complex Complexe zinsopbouw, Geen moeite taalgebruik

Soepel verloop

Beschrijving

Beschrijving

Beschrijving

Niet moeilijk

Opnieuw lezen

Plot

2

Niet soepel

Plot Plot/Complexity of the characters

2b

Taalgebruik moeilijk

4

Beschrijving

Complexe relaties

Plot

6

Complex taalgebruik


Plot

8

Terugdenken aan Terugdenken aan ruzie ruzie

Niet moeilijk Terugdenken aan kinderen, onbegrip voor personage

Plot

8b

10

Vervelend voor zoon

Afvragen geschiedenis, voorafgaand

12 14

Slechte jeugd leidt tot Medelijden met de Zielig, verdrietig slechte daden situatie Omgaan met Nadenken over Moeilijk

Plot

Plot/Complexity of the characters Plot

Liefde voor kinderen

Beschrijving Complexe zinsopbouw, complex taalgebruik

CDB

Moeite met schrijfwijze Schrijfwijze niet gewend

Terugdenken aan Terugdenken aan kinderen wakker worden Relatie met eigen wereld, negatief oordeel hoofdpersoon, onbegrip, inleving, emotie Negatief oordeel personage Mooi beschreven

Sneu Vloeiend

MKL

Zielig voor zoon Geen onverwachte


Liefdevol gezin Zielig voor zoon, verschillende liefde apart Onverwacht plot

CHEATING, LYING & STEALING personage

Plot

16

Plot

18

Implied author

Implied author

20

22

Verwachting respondent Verwachting uitgekomen

232 verloop van het verhaal Verwachting respondent Verwachting uitgekomen

Implied author

26

Reading perspective

28

Stipan praat

Reading perspective Reading perspective Reading

24

30 32 34


Onderscheid auteur & Verteller vertelt, verteller, verteller Verteller vertelt focus op Stipan vertelt vanzelfsprekend Geen beeld auteur, denkt Auteur heeft Weet dat auteur niet na over de constructies vooraf politiek betrokken auteur gemaakt, complex is Vraagt zich af of het werk bedoeld is als Niet vreemdgaan boodschap Geen onderscheid auteur & verteller, weet niet of het waar Onderscheid auteur & is verteller

Implied author

wendingen

Personages & verteller praten Verteller als gereedschap van de Stipans ogen auteur Vanuit het Poppenhuis, personage Stipan denkwolkje Verteller vertelt, Eén verteller

Verwachting respondent Verwachting niet uitgekomen Aanduiding derde persoon, maar geen van de personages vertelt

Boodschap geen losbandig leven

Staat nooit stil bij de auteur Verhouding weglachen, betere aanpak vereist


Onderscheid auteur & verteller, niet mee bezig

Personages praten

Stipans ogen Derde persoon enkelvoud Eén verteller


Aanduiding derde persoon Kan niet echt iets zeggen over auteur, kan relaties uitdiepen

Geen boodschap, lichtzinnigheid

Verwachting respondent Verwachting niet uitgekomen

Stipan vertelt Geen beeld van auteur, weet niet of het waar is Niet vreemdgaan, je wordt gepakt, goed gedragen


Personages praten

Onderscheid auteur & verteller Verteller, derde persoon, iedereen praat, verteller overzicht

Stipan en Darja’s ogen Derde persoon enkelvoud Eén verteller

Stipans ogen Derde persoon enkelvoud Iedereen vertelt

Stipans ogen Eerste persoon enkelvoud, Stipan Eén verteller

Stipan praat, personages praten

CHEATING, LYING & STEALING perspective

Reading perspective Reading perspective

personages praten

36 38

Reading perspective

40

Reading perspective

42

Reading perspective

42b

Reading perspective Reading perspective Reading perspective Reading perspective Reading perspective Reading perspective

233

44

Verteller vertelt Derde persoon enkelvoud

Verteller vertelt Van buitenaf, derde persoon enkelvoud

Verteller vertelt Objectiviteit van verteller, afstandelijk Personages geregisseerd door verteller

Persoonsvorm

Eens met verteller, Stipans schuld, situatie vooraf schuld Eens met personage

44b Elite

48

Stipan bedeeld door connecties

52

Beschrijvend

Over Stipan, auteur vertelt, focus op Stipan Gaat over personages

Verteller vertelt

Stipan vertelt

Auteur vertelt



Stipan praat

Oneens, een of het ander

Oneens, Stipan is schuldig

Oneens, Stipan schuldig

Stipans schuld

Elite

Elite

Elite

Goede baan

Vriendjespolitiek

Vriendjespolitiek

Verteller vertelt Negatief beeld verteller over elite

Derde persoon

Auteur vertelt

Niet rechtvaardig

Negatief beeld Russische elite

Auteur vertelt Beschrijvend

Verteller vertelt Gaat over personages

Twijfel Stipan, verteller vertelt

Gaat over personages Vraagt zich af hoe iemand zo veel kan weten over personages als hij die personages zelf niet is

Huwelijk schuld

46

50

stukje, verteller regie Derde persoon vertelt, ogen van Stipan

Elite Elite Vriendjespolitiek, trouwen good catch in plaats van liefde Vriendjespolitiek Verteller totale overzicht Auteur vertelt

Verteller vertelt Als je erbij hoort dan zit je goed, hoef je niets te Minachting verteller

Auteur minacht vriendjespolitiek


234

kunnen Reading perspective

Reading perspective Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters

54

Oneerlijk, lekker 56 makkelijk Reflectie op 58 personage Gebaseerd op 58b verhaal Reflectie op 60 personage Weet niet of 62 Stipan verandert 64


66


68


70

Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters

Met verteller eens, toen en nu

Reflectie op personage Reflectie op personage

Reflectie op personage Reflectie op personage Negatief oordeel Acties personage acties personage Reflectie op Reflectie op personage, negatief personage oordeel personage

74

Goed en slecht Kent mensen die zo zouden handelen Zou hetzelfde handelen als personage Begrip personage

76

Sneu, jammer

72

Eens met verteller

Reflectie op personage Kent niemand die zo zou handelen Zou niet hetzelfde doen als personage In het hoofd van personage kruipen

Dubbel gevoel

Eens met auteur

Oneerlijk Reflectie op personage


Oneens verteller, iedereen over een kam scheren Oneerlijk, maatschappij van nu vergelijken Negatief oordeel personage

Eens met verteller

Eens auteur, vriendjespolitiek is slecht, voortrekkerij

Niet erg, vanzelfsprekend Te gemakkelijk wel erg Verwend, doet Reflectie op waar hij zin in heeft personage

Geen verandering

Positief oordeel personage Reflectie op personage

Acties personage

Acties personage Goedmaken

Acties personage



Gemakzucht

Negatief oordeel acties personage Kent iemand die hetzelfde zou handelen

Reflectie op personage Kent niemand die zo zou handelen Zou niet hetzelfde doen als personage Begrip en onbegrip Negatieve gevoelens personage

Gemakkelijk Gemakzuchtig, negatief oordeel personage Kent niemand die zo zou handelen




Begrip personage

Onbegrip

Negatief over personage

Geïrriteerd, beetje boos

Zou niet hetzelfde doen als personage Begrip personage Lichte afkeer, vrolijkheid komt over

Sloofje Geen verandering

Reflectie op personage Vindt niet dat Stipan verandert


CHEATING, LYING & STEALING Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters

78


80

Geen controle

82


84


86

Complexity of the characters Complexity of the characters


Reflecting on fictionality Reflecting on fictionality Reflecting on fictionality Reflecting on fictionality

Positief oordeel personage Kent mensen die zo zouden handelen Zou hetzelfde doen als personage

235 Reflectie op personage In het hoofd van personage kruipen

Reflectie op personage Reflectie op personage


Niet goed, niet slecht Zou een tijdje hetzelfde gedaan hebben

Kent iemand die zo zou handelen

94

Zou niet hetzelfde doen als personage In het hoofd kruipen van personage, zou Begrip niet hetzelfde doen als personage personage Begrip voor Jammer personage In het hoofd van personage kruipen, Negatief oordeel positief oordeel personages personage Eigen manier Begrip voor van ruzie maken personage

96

Mogelijk waar

88 90

92

98

Alles is mogelijk Alles kan waar 100 zijn In de wereld van 102 de tekst kruipen

Zou waar gebeurd kunnen zijn Alles kan waar zijn Kan waar gebeurd zijn In de wereld van de tekst kruipen

Zou nu niet meer hetzelfde doen

Begrip personage Medelijden, machteloosheid

Negatief oordeel personage Oordeel handelen personages

Acties personage Zuchten en steunen Reflectie op personage Niet op een rijtje Negatief oordeel personage, begrip Negatief over Darja

Acties personage

Zou hetzelfde handelen Zou hetzelfde doen, over de zeik, het is klaar

Kent niemand die zo zou handelen Zou niet hetzelfde handelen als personage


Begrip personage

Begrip personage

Begrip personage

Medelijden

Medelijden

Medelijden

Reflectie op personages

Negatief over acties personage Negatief over acties personage

Depressief Begrip voor acties personage

Zou zelf zo handelen

Negatief oordeel personage Darja positief, Darja boos Stipan negatief Gezinssituatie kan wel, rest niet, kern is waar, verpakking Niet waar gebeurd Mogelijk Geen idee is niet waar Verdraaid, kan Alles kan waar zijn Alles is mogelijk Alles is mogelijk waar zijn Kan waar gebeurd Kan waar gebeurd Alles is mogelijk Alles is mogelijk zijn zijn In de wereld van de Niet in de wereld In de wereld van de In de wereld van de tekst kruipen van de tekst tekst kruipen tekst kruipen


236 kruipen Geen twijfel, goed beschreven, gedetailleerd, logische Moeilijk reacties identificeren Geen Inconsistentie inconsistenties opgemerkt opgemerkt

Reflecting on fictionality

104 Geen twijfel


Inconsistenties 106 opgemerkt


Eerlijkheid klopt 108 niet Eerlijkheid klopt niet Charlatan, Wel eerlijk, met opportunist, non110 minpunten valeur Droom kan echt zijn, niet echt 112 gebeurd Niet echt

Eerlijkheid klopt niet Wel eerlijk, geen twijfel, meer kansen Past niet bij personage, kan het niet plaatsen

114 Geen idee

Wel echt

116 Mogelijk echt Gelooft 118 waargebeurd

Echt gedroomd

Reflecting on fictionality Reflecting on fictionality Reflecting on fictionality Reflecting on fictionality Reflecting on fictionality

Gelooft waargebeurd

Twijfelt vaak aan waarheid, realistisch verhaal Gaat naar werk, hoe zit het met vrouw Oneerlijk vreemdgaan


Masker, eenmalig foutje

Niet echt

Niet echt

Vaag, ziet link met rest niet

Echt verhaal

Mogelijk echt

Echt geschreven

Rest verhaal echt

Kan echt zijn Gelooft waargebeurd

Echt gedroomd Gelooft waargebeurd Veelvoorkomend probleem als onderwerp

Echt gedroomd Gelooft waargebeurd

Mogelijk echt Gelooft waargebeurd


Alles kan echt zijn


Voorstelbaar 120 verhaal


Rhetorical devices

Stipan stom 122 geweest

Schuldbesef en frustratie

Geloofwaardig Beeld van personages wordt herhaald

124 Goede man

Two-faced, minzaam buitenwereld, werkelijkheid oplichter

Contrast, conflict groter, oplossing verder weg

Rhetorical devices

Geen twijfel Geen twijfel waarheid Geen Geen inconsistenties inconsistenties opgemerkt opgemerkt Eerlijkheid klopt Eerlijkheid klopt niet, voor niet personages wel

Stiekem

Geen herhaling Gelooft oprechtheid Stipan, verliefd minnares, wil niemand kwetsen

Niet-communicatie Het nadenken van man vrouw Stipan

Image Stipan

Vormgeven personage, Darja jaloers


Rhetorical devices

237 Stipan houdt zich voor dat hij verleid is, bekent schuld aan Verteller praat fout vrouw van Stipan goed

Verteller onpartijdig

Verteller geeft beeld eerlijke man

Verteller praat niet goed, wat niet weet wat niet deert

Door elite Liever perfect, wil ook niet afrekenen op een ding

Beschrijving

Hoge functie door elite

Overmoed, opportunisme, schuld, Relaties, politiek, eerlijkheid, frustratie, gezin, huishouden, verdriet en pijn huwelijk

Vroeger, liefde, bedriegen

Relatie, elite, communicatie

Buitenwereld rechtschapen, bedrieger voor ons

Beter weten goed en kwaad

Kan iedereen gebeuren

Weet niet

Twijfel Stipan juiste persoon, niet gedreven Affaire, loyaliteit, hart voor het gezin, bedrog, trouw, liefde, in voor en tegenspoed Thuis niet trouw, zomaar vergeven, twijfel juiste persoon functie

Ware aard, schavuit, onbesproken gedrag

Thuis bedriegt hij de boel, belangrijke Collega’s weten functie op werk ware aard niet

Misdrijf, rechter spelen, ironie opgemerkt

Sneaky, stiekem, duidelijke mening, onwetend

Klopt niet, primitief denken

Past niet bij voorzitter

Past bij personage, problematisch als het uitkomt

Geen spijt daden Klojo, veel dingen gedaan die niet kunnen, niet betrapt

Oneens, dief Alsof Stipan wil bereiken dat Darja hem niet meer wil

Oneens paradox Andere vraag, wil weten hoe goed maken

Oneens paradox

Oneens paradox

Constatering

Geen vraag

Rhetorical devices

Verteller praat 126 daden niet goed Elite, eerlijkheid en 128 rechtvaardigheid Maffioos gedoe

Connecties

Rhetorical devices

Stipan juiste persoon, privé en Stipan onjuiste 130 zakelijk scheiden persoon voor de baan

Stipan niet juiste persoon voorzitter, zelfkritisch

Rhetorical devices

Berouw, verdriet, spijt, 132 eerlijkheid

Rhetorical devices

Rhetorical devices Rhetorical devices Rhetorical devices Rhetorical devices Rhetorical devices

Gerechtshof link persoonlijkheid 134 Stipan Tegen hem op kijken, ironie opgemerkt, anders dan hij 136 werkelijk is

Stipan niet juiste persoon voorzitter, peoplepleaser

136b

138 Geen antwoord 140 Oneens paradox

142 Statement

Oneens paradox Jezelf goedpraten Wil weten of hij het fout heeft


238 zien

Rhetorical devices

Rhetorical devices

Plot Plot Plot Plot Plot

Hij weet hoe laat het is, hoopt op Weet geen 144 beter Stipan weet antwoord antwoord Fout ligt bij Stipan, alsof het Darja’s fout is als zij hem niet wil 144b zien Soepel, jeugdig, komisch, afstandelijk, 146 Vrij soepel gedetailleerd, leuk Niet moeilijk 148 Te snel 150 Beschrijving Verhaal sprak 152 niet aan Terugdenken aan 154 vangen hond

Personage groot 156 gelijk Plot/Complexity Moeilijk of the characters 158 identificeren Plot

Plot

Plot

160 Beschrijving Verwachting 162 respondent Verwachting niet 164 uitgekomen

Plot

166 Beschrijving

Plot

Personage heeft 168 gelijk

Plot

Obsessie Beschrijving

Begin Beschrijving

Niet moeilijk Terugdenken aan hond in zak

Beschrijving Terugdenken aan politiebureau Begrip voor acties personage, ongeloof Kleurloos, geen band met personage

Personage durft niet Eenzaam, heg noch steg Onvoorspelbaar einde Verwachting respondent Verwachting niet uitgekomen Beschrijving plotwending Personage verdient lot niet, reflectie op situatie, overweging,

Verrassend plot Verwachting respondent Verwachting niet uitgekomen Beschrijving

Weet antwoord, hoeft geen moeite te doen

Weet antwoord al


Soepel, niet per se boeiend Onderwerp niet boeiend Beschrijving Laten zien wie de baas is Terugdenken aan tijd op zolder

Niet moeilijk, sprak niet aan Soepel Onderwerp hond sprak niet aan Leuk verhaal Beschrijving Beschrijving

Begrip voor personage Sympathie voor personage Onverwachte wendingen Verwachting respondent Verwachting niet uitgekomen

Beschrijving Niet verdiend, Niet verdiend, geen gelijkstellen verwijt personage,

Hondoenntvoerder Terugdenken aan kuiten bijten

Onverwacht plot Terugdenken aan opgesloten hond

Visualiseren

Relatie hond Cuzzi, vrouwen letten op

Meelijwekkend Geen onverwachte wendingen Verwachting respondent Verwachting niet uitgekomen

Pech, ironisch eind

Beschrijving

Beschrijving Cuzzi verdient lot, eigenaresse onverantwoordelijk,

Niet verdiend

Onverwacht einde Verwachting respondent Verwachting niet uitgekomen


Implied author

239 verdient lot wel. Emoties die opgeroepen worden door het verhaal zorgen voor verwarring Buitenstaander, geen personage

Implied author

170 Verteller Geen beeld auteur, concentratie op 172 verhaal

Implied author

174 Geen hond stelen Geen boodschap

Implied author

174b

Implied author Reading perspective Reading perspective Reading perspective


Geen onderscheid auteur & 176 verteller

Geen beeld auteur

Derde persoon 182 enkelvoud

Auteur roept buitenstaander in het leven, blijft zelf buiten beeld Verteller en personages Vertellers ogen, verteller is overal Derde persoon enkelvoud, laag ertussen, afstand

Er is één buitenstaander, 184 één verteller

Meerdere vertellers


Verteller vertelt

178 Verteller vertelt 180 Vertellers ogen

verdedigen

Hoofdpersoon vertelt

Geen beeld auteur Niet voor eigen rechter spelen

Denkt na, onderscheid auteur & verteller, ikpersoon is verzonnen Personages praten Door de ogen van de ik Eerste persoon enkelvoud, derde persoon enkelvoud

Cuzzi knap ingehouden

Cuzzi en derde Weet niet wie persoon vertellen vertelt Geen beeld auteur, niet over nagedacht Geen beeld auteur Geen boodschap, gewoon verhaaltje Geen boodschap

Denkt na, nee het is verzonnen, onderscheid auteur & verteller Personages praten Cuzzi´s ogen

Eerste persoon enkelvoud Meerdere vertellers, ikpersoon en Meerdere vertellers verteller Auteur vertelt over de ik-persoon Verteller vertelt

Auteur & verteller kunnen dezelfde zijn Vertellers en personages praten Vertellers ogen Wordt naar mij toe verteld, tweede persoon enkelvoud

Cuzzi vertelt

Auteur zelf meegemaakt Op de juiste manier voor jezelf opkomen Praten met eigenaar hond

Geen onderscheid auteur & verteller Personages praten Cuzzi´s ogen Eerste persoon enkelvoud

Meerdere vertellers Eén verteller, Cuzzi Auteur, verteller Verteller vertelt vertelt

CHEATING, LYING & STEALING Reading perspective Reading perspective Reading perspective Reading perspective

188 Geen ik-vorm


190 Cuzzi vertelt Eerste persoon 192 enkelvoud

Cuzzi vertelt Eerste persoon enkelvoud Primitief gedrag, eenvoudig van geest

194 Gerechtigheid


196 Verteller vertelt Gaat over 198 personages

Reading perspective

200 Omslachtig

Reading perspective Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of

240

Verteller, auteur vertelt Gaat over Gaat over personages personages Uitgesproken mening Weet niet of het zin van verteller of heeft om de hond auteur, dat is de vraag op te sluiten Verteller vertelt

206 Beschrijving Mening over 208 hond verandert

Oneens verteller, auteur Lupus hoofdpersonage Niet goed behandeld, negatief oordeel personage Van kuitenbijter tot schoothondje

210 Acties personage Reflectie op 212 personage 214 Negatief oordeel

Acties personage Liefde en aandacht tekort Geen oordeel,

202 Oneens verteller Cuzzi 204 hoofdpersonage

Gaat over personages Gesprek auteur en ik-persoon Tweede persoon enkelvoud Oneens met manier personage

Gaat over personages Cuzzi vertelt Over personage zelf Afkeuren

Verteller vertelt Gaat over personages Oneens met verteller, eens met moralisten Oneens met Oneens met auteur, manier verteller personage Cuzzi Cuzzi hoofdpersonage hoofdpersonage Geen slecht persoon, maakt Onwerkelijk verkeerde keuzes Geen Band ontstaat verandering

Beschrijvend Beschrijvend Cuzzi vertelt, tegen lezer Cuzzi vertelt Eerste persoon Zoals het er staat enkelvoud Eens manier van Vindt alles prima aanpakken Verteller van hoger niveau vertelt direct, verteller daaronder vertelt beschrijvend, verteller daaronder Auteur, verteller is Cuzzi vertelt Gaat over Cuzzi

Toelichting

Zou kunnen

Eens met manier

Oneens met verteller Lupus hoofdpersonage

Een met verteller Cuzzi hoofdpersonage

Lobbes, behoefte aan contact Geen verandering

Acties personage

Acties personage Aandacht trekken

Les leren Niet slecht, maar

Terugpakken Niet veel te doen Negatief oordeel Geen oordeel,

Reflectie op personage Verandert van mening Acties personage Wraak, terugpakken Slecht

CHEATING, LYING & STEALING the characters

241


Cuzzi Kent niemand die zo zou handelen als 216 Cuzzi Zou zelf niet zo handelen als 218 Cuzzi Begrip 220 personage


222 Weinig gevoel

Medeleven, wil helpen

Complexity of the characters Reflecting on fictionality

Cuzzi juist, 224 mannen onjuist Niet 226 waargebeurd

Negatief oordeel personages Zou waargebeurd kunnen zijn

Geen gevoel Rechercheurs handelen onjuist, Cuzzi juist Geen waargebeurd verhaal

Reflecting on fictionality Reflecting on fictionality

Te veel 228 toevalligheden Mogelijk waar 230 gebeurd Niet het gevoel dat het echt gebeurde, gevoel 232 verhaal Geen twijfel waarheid, alles 234 verhaal Geen inconsistenties 236 opgemerkt Klopt, Lupus 238 verandering

Reactie mogelijk Zou waargebeurd kunnen zijn

Onvoorstelbare reacties Kan waargebeurd zijn

Medelijden Rechercheurs onjuist, Cuzzi juist Niet waargebeurd Vergezocht, onvoorstelbare reactie Mogelijk waar gebeurd


Geen overgave, bewust van onecht


Wist van tevoren dat het niet waar was

Twijfel waarheid

Gelooft Cuzzi, de hond bijt Extreem beeld, snel veranderd

Inconsistentie opgemerkt Klopt niet, geloof in verandering



begrijpelijk Kent mensen die agressief zouden worden Zou niet hetzelfde doen Begrip personage

niet volgens de wet Cuzzi Kent niemand Kent niemand die die zo zou zo zou handelen als handelen als Cuzzi Cuzzi

begrijpelijk

Zou zelf niet zo handelen als Cuzzi Reflectie op personage, begrip

Zou niet hetzelfde doen Begrip personage

Zou zelf niet zo handelen als Cuzzi

Zou zelf anders handelen, obsessie

Onbegrip Cuzzi

Cuzzi zielig figuur

Obsessie Begrip personage, zielig, psychisch, niet het juiste pad

Rechercheurs handelen onjuist Geen waargebeurd verhaal

Rechercheurs onjuist, Cuzzi juist Waar gebeurd, twijfel einde

Verzonnen Kan niet echt zijn

Alledaags Mogelijk waar gebeurd



Geen twijfel, waarom Geen inconsistenties opgemerkt

Geen twijfel waarheid Geen inconsistenties opgemerkt Klopt niet, hond bijt

Twijfel waarheidsgehalte Geen inconsistenties opgemerkt Slechte kant benadrukt

Kent niemand die Kent iemand die zo zo zou handelen als zou handelen als Cuzzi Cuzzi

Agressieve hond


242

doorgemaakt



Goedaardige 240 hond

Lieve hond

240b

Te weinig aandacht, geen opvoeding, door aandacht lief, lieve hond

Aansteller

Beschrijving van Beschrijving van de 242 de situatie situatie Geen vertrouwen in 244 Cuzzi waarheid rechercheurs

Cuzzi onwetend

Beschrijving van de situatie Bagatelliseren Cuzzi waarheid, Rechercheur politie fout waarheid

Beleving Cuzzi klopt

Vertrouwt Cuzzi niet

Vertrouwt Cuzzi Vertrouwt Cuzzi

Sarcastisch Cuzzi klopt niet helemaal Vertrouwt Cuzzi, verzint dingen omdat hij niet geloofd wordt

Beleving, onwetend

Andere werkelijkheid

Cuzzi’s redenen

Onwetend

Eerlijke Cuzzi, verdedigen

Cuzzi vertelt

Gesprek

Verteller vertelt

Vast wel

Verteller vertelt Geen herhaling opgemerkt

Rhetorical devices

246 Vertrouwt Cuzzi Enige onbetrouwbare is 248 hond stelen Verteller of ik248b persoon Geen herhaling 250 opgemerkt Weerhouden schoppen, reden 252 verloop verhaal

Rhetorical devices

254 Geen hoge pet

Eenzaamheid Cuzzi Buurvrouwen wisten dat hond vals was, niet serieus te nemen Buurvrouwen dominant, Cuzzi bang, geen gesprek

Rhetorical devices

Cuzzi sociale controle 256 vervelend

Cuzzi’s ervaring sociale controle, erg vervelend

Reflecting on fictionality Reflecting on fictionality Rhetorical devices

Lieve hond

Lieve hond, weet niet dat hij fout zit, wordt niet gestraft door Lieve hond, klein eigenaresse stuk

Cuzzi liegt

Onzekerheid Cuzzi Buurvrouwen vervelend, bang

Reden stiekem Cuzzi vindt buurvrouwen niet leuk

Beleving Cuzzi controleren

Slecht beeld sociale controle verhaal

Fixatie op de hond

Cuzzi vertelt Geen herhaling, ontwikkeling

Leuker met buurvrouwen

Komen kijken hoe hij wordt gepakt

Lastpakken

Bitches Goed in de gaten, sociale controle slecht verhaal, buurvrouwen invloed, oefenen druk uit



Rhetorical devices Rhetorical devices Rhetorical devices Rhetorical devices Rhetorical devices Rhetorical devices Rhetorical devices Rhetorical devices Rhetorical devices Rhetorical devices

Rhetorical devices Rhetorical devices

243

Sociale controle is niks mis mee, Cuzzi kan er niet Sociale controle mee omgaan, slecht, ingrijpen bij 258 alternatief Cuzzi nood Mietje, durfde 260 niet Begrijpelijk, klopt vanuit zijn 262 beleving 262b 264 Metafoor politie Wist niet meteen wat er bedoeld 266 werd, context Aanstootgevends geen reden 268 interpretatie Politie is nodig, 268b diefstal

Onderdanig Cuzzi Cuzzi ervoer het als heel erg, opgekropt, verhevigd

Bepaalde mate sociale controle goed, te streng slecht, bemoeizucht Buurvrouwen vinden Cuzzi klootzak

Niet echt gebeurd

Slachtofferrol, belang Metafoor rechercheurs Metafoor politie Logisch, niet in de haak


Aanstootgevend reden Niets interpretatie aanstootgevends


Sociale controle goed respondent, ligt er aan hoe, belangrijke dingen

Geen actie ondernomen

Hij deed niets door controle

Kletst

Klopt volgens beleving respondent

Metafoor politie

Metafoor politie

Metafoor politie

Vaker gebruikte metafoor Aanstootgevends reden voor interpretatie

Metafoor meteen geïnterpreteerd Aanstootgevends reden voor interpretatie

Wist meteen, gestolen, politie

Slecht beeld sociale controle respondent Cuzzi vond dat hij anders moest reageren Buurvrouwen niet aanspreekbaar

270 Ironie opgemerkt Ironie opgemerkt

Ironie opgemerkt

Ironie niet Ironie opgemerkt opgemerkt

272 Onverwacht

Onverwacht

Onverwacht

Cuzzi verdient cel, hoewel de hond niet 274 geschaad is Inleven, begrip 276 vervelende

Onverwacht

Cuzzi niet verdiend, gedrag rechercheurs storend Beschrijving

Cuzzi verdient cel, Cuzzi verdient andere bedoelingen cel niet Afkeer hond, probleem Cuzzi, Begrip Cuzzi

Onverwacht

Cuzzi verdient cel niet Hoort niet in leuke straat


Ironie opgemerkt en uitgelegd Onverwacht Cuzzi verdient cel niet, wel erg, hond is er beter van geworden, eigenaresse oorzaak situatie Eens met Cuzzi


Rhetorical devices

278

Rhetorical devices Plot Plot

278b 280 282

positie Er moet iets gebeuren maar niet dat wat hij doet Albert Heijn oplossen, met baasje oplossen Soepel Beschrijving

244 overdrijft Cuzzi gelijk, had niet zover hoeven komen, ook Cuzzi’s schuld

Kan wel zo, overdrijft

Cuzzi gelijk

Cuzzi beeld

Kan niet zo

Complex taalgebruik Beschrijving

Soepel Beschrijving

Soepel Beschrijving

Goed gelezen Beschrijving

284 Niet moeilijk

Niet moeilijk

Leuk verhaal Beschrijving Namen personages verwarrend

Plot

286

Plot

288

Terugdenken aan naar buiten kijken Personen binnen niet belangrijk

Terugdenken aan herkenning Toch wel even nadenken

Terugdenken aan herkenning Weinig vertrouwen arts

Plot

290

Dr. Hemelrijk geen nette man

Gemakzucht dr. Hemelrijk


Plot

292

Plot

294

Plot

296

Plot

298

Plot Plot

300 302

Plot

Niet moeilijk Niet moeilijk Terugdenken aan gevoel dat het verhaal oproept, spijtig, Terugdenken aan gemiste kans, dood Lilly triestheid, depressie Niets specifieks Dr. Hemelrijk Negatief oordeel dr. onprofessioneel Visualisatie Hemelrijk Dr. Hemelrijk neemt dokter Dokter Hemelrijk is Geen inspanning zijn niet serieus motivatie kwijt van dr. Hemelrijk Gedrag dr. Negatief oordeel Negatief oordeel dr. Hemelrijk niet dr. Hemelrijk Hemelrijk wenselijk Onverwacht plot, Verrassend plot, leest Geen onverwachte geen moeite met open mind wendingen Verwachting Verwachting Verwachting respondent respondent respondent Verwachting niet Verwachting niet Verwachting niet uitgekomen uitgekomen uitgekomen Schuldgevoel van Beschrijving personage Beschrijving Geen moeite met Nieuw personage Moeite met nieuw

Niet moeilijk

Negatief oordeel Negatief oordeel dr. Onverantwoord dr. dr. Hemelrijk Hemelrijk Hemelrijk Verwachting Onverwacht plot Verrassend plot respondent Verwachting Verrassend nieuw Verwachting respondent personage respondent Verwachting niet Verwachting komt uitgekomen N.v.t. niet helemaal uit Beschrijving Beschrijving Geen moeite met Nieuw personage,

Beschrijving Geen probleem


245

nieuw personage verrassend, verder lezen Plot Plot

Plot

Plot

Implied author

302b 304 Logisch Veel moeite, door er te zijn en mensen erbij te 306 halen Oordeel Klondyke positief door moeite, negatief 308 door leugen

310 Verteller

Implied author

Geen beeld 312 auteur Geen moeite doen loopt toch 314 slecht af

Implied author

Geen onderscheid auteur & 316 verteller

Implied author

Reading perspective Reading

Personages 318 praten 320 Vertellers ogen

personage

nieuw personage verder lezen

nieuw personage

Logisch

Schuld dood Lily bij Klondyke Logisch

Logisch

Logisch

Logisch

Moeite Klondyke prijzenswaardig

Meer moeite dan echte dokter

Klondyke geeft om Lily

Verrassend veel moeite van Klondyke

Veel moeite


Postief moeite Klondyke


Buitenstaander, ontwerp van auteur Goede schrijver, gedetailleerd taalgebruik Dealen met gekwetst worden Onderscheid auteur & verteller, auteur plaatst zich buiten het verhaal, verteller als gereedschap van auteur, verteller leidt eigen leven Verteller laat personages praten, onzichtbare touwtjes Vertellers ogen

Positief moeite Floris Klondyke

Auteur vertelt

Positief oordeel Klondyke Auteur vertelt, verteller is Floris en derde aanwezig, direct persoon vertellen geschreven

Geen beeld auteur

Geen beeld auteur

Geen beeld auteur

Alles heeft zijn tijd nodig

Placebo-effect

Geen boodschap

Vraag zelf meegemaakt Wel boodschap maar is er nog niet achter





Personages praten Klondykes ogen




Auteur, verteller


246

perspective

Reading perspective Reading perspective Reading perspective Reading perspective Reading perspective Reading perspective Reading perspective

Reading perspective Reading perspective Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters



324 Eén verteller

Twijfel, één verteller


Verteller vertelt


328b

Verteller enige optie Verteller alomtegenwoordig, helikopterview, regie


Eén verteller Auteur, verteller vertelt Derde persoon enkelvoud



Verteller vertelt

Meerdere vertellers mogelijk Auteur, verteller vertelt


Beschrijvend

Eén verteller, auteur Auteur, verteller vertelt Derde persoon enkelvoud, beschrijvend

Auteur, verteller en personage vertellen Verteller vertelt Gaat over Persoonsvormen personages

330 Verteller vertelt Gaat over 332 personages Eens met verteller, beter worden als je 334 erin gelooft

Verteller vertelt Derde persoon enkelvoud


Verteller vertelt

Oneens met verteller Auteur, verteller vertelt

338 Geen mening Onbegrip zuster 340 Ferro Floris 342 hoofdpersonage

Beschrijving

Overdreven

344 Levensdoel

Beschrijving

Oneens met verteller, onzin

Derde persoon enkelvoud, eerste persoon enkelvoud Meerdere vertellers mogelijk

Reactie begrijpelijk

Overdreven Floris Floris hoofdpersonage hoofdpersonage Goedhartig, inzet voor anderen

Verteller vertelt

Klondyke vertelt Eerste persoon Overpeinzing enkelvoud Oneens personage, kennis en medicijnen helpen Eens met personage wel Auteur, verteller Auteur, verteller vertelt vertelt

Geen mening Onbegrip zuster Ferro Floris hoofdpersonage

Zou kunnen Verbazingwekkend, alsof ze close zijn Floris hoofdpersonage

Geen echte dokter

Beschrijving

Zou kunnen in deze situatie, niet altijd

Klondyke vertelt

Vreemd Onverwachte reactie Floris hoofdpersonage Behulpzaam, gemotiveerd, doelloos

CHEATING, LYING & STEALING Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters

247 Denkt meer na door studeren

346 Doelloos

Lui, moeite

Lui, moeite

348 Faalt

Beschrijving acties

Acties personage Acties personage Acties personage Patiënt helpen door deskundige in te Heeft niets om schakelen handen Schuldgevoel

350 Reden Floris Behulpzaam Niet teleurstellen, fijn 350b contact

Intentie juist, uitvoer verergert de zaak Goed en slecht

Geen doel, wel doel Acties personage

Gevoel voor Lilly


352b Hoop is goed


Kent niemand die zo zou 354 handelen


356 Zou wel helpen Begrip 358 personage

Zou niet hetzelfde handelen Schuldgevoel, empathie


Kent niemand die zo zou handelen Zou niet hetzelfde handelen

Begrip personage

Verplicht

358b Helpen Niet boos, niet 360 blij, sneu

Identificatie met personage Redenen Lily, Floris ongemakkelijk

Positieve gedachte Begrip personage, klopt niet Floris gelooft in beterschap

Helpen, bij de hand Medelijden, nemen schuldig

Te veel van het 362 goede

Sympathie, goede manier inzet Beschrijving van de situatie, alles behalve formeel Floris handelt onjuist

Onjuist handelen

Beschrijving situatie Motiveren, helpen, onjuiste persoon

Vage diagnose

Slecht

Onzin diagnose

Onzin diagnose

Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters

352 Goed en slecht

Goede intentie, niet juiste pad

Optimistischer

364 Floris onjuist Floris onjuist Ongehoord, geen 366 verstand van Onzin diagnose


Slecht, bereikt niets Goede daden

Kent niemand die hetzelfde zou handelen Zou niet hetzelfde handelen Inleven, visualiseren

Oppervlakkig, gelogen

Kan zich voorstellen dat mensen zo handelen Zou het zelf niet kunnen Begrip personage


248

zaken Niet waar 368 gebeurd



370 Verhaalachtig

Mogelijk dat het voorkomt


Mogelijk, maar 372 verhaalachtig



In de wereld van Niet het gevoel dat 374 de tekst kruipen het echt gebeurde



Geen twijfel 376 waarheidsgehalte Floris niet waar Geen inconsistenties Geen inconsistenties 378 opgemerkt opgemerkt Beschrijving, Floris Vervloekt, liefde voorbij, 380 verdrietig verscheurd


382 Boosheid, rede

Verscheurd gemoed


Boosheid, spijt, 384 liefde

Twijfel, verdriet, teleurstelling, liefde

Reflecting on fictionality Reflecting on

Herkenning, hij 386 liegt 388 Lily waarheid

Hoop geven Floris liegt



Niet waarschijnlijk Patiënt afstaan aan iemand die geen dokter is Niet onmogelijk, maar keuzes personages onwaarschijnlijk

Niet waar gebeurd

Onvoorstelbaar

Zou waar gebeurd kunnen zijn Niet het gevoel In de wereld van de dat het echt tekst kruipen gebeurde Weggeven patiënten, schrijver wil wat zeggen Twijfel waarheid Geen inconsistenties Inconsistenties opgemerkt opgemerkt Wrok pijnlijke relatie, niet Schuldgevoel toewensen personage Emotie boventoon, rede boventoon Gevoel rap tempo personage Begrip personage, Begrip emoties emoties personage personage Ironie, te weinig aandacht voor Floris, pijn Floris liegt Liegen allemaal Floris liegt

Niet waar gebeurd Zomaar patiënt weggeven aan iemand die geen dokter is

Kan niet waar gebeurd zijn


Mensen worden ziek Onwaarschijnlijk, uitzonderlijk, maar kan wel

In de wereld van de In de wereld van de tekst kruipen tekst kruipen Geen twijfel waarheidsgehalte Geen inconsistenties opgemerkt

Geen twijfel waarheidsgehalte Geen inconsistenties opgemerkt Zielig, geen goede Beschrijving van de relatie, boze situatie gevoelens

Verleden, heden

Emoties

Onbegrip omslaan personage

Schuldgevoel, vervloekt

Is geen dokter Floris liegt

Beschrijving van de situatie Floris liegt

CHEATING, LYING & STEALING fictionality Reflecting on fictionality Reflecting on fictionality Rhetorical devices

390 Vertrouwt Floris Liegt, goedheid 392 van zijn hart Nep dokter 394 herhaling

249

Vertrouwt Floris niet, blijft liegen Blijft liegen, overziet consequenties niet Apathie, lanterfanten, betrokkenheid

Rhetorical devices

396 Lezer herinneren Lezer herinneren


Metafoor te Beeldspraak, leven is 398 moeilijk eruit Lily, jongheid en 400 schoonheid Lily glanzende ogen

Rhetorical devices

402 Lily, overlijdt


Lily dood, Floris leven glans verloren Ongemakkelijk, kan niet omgaan met 404 Brok in zijn keel openheid Verloren liefde, 406 Verliefd empathie


Gevoelens heb 408 je, ongepast 408b

Rhetorical devices

Omdat hij haar 410 behandelt

Vertrouwt Floris Liegt, noodzakelijk herstel patiënt Geen dokter herhaling

Vertrouwt Floris Vertrouwt Floris niet niet Anders voordoen Kletst maar wat Nep dokter Schuldgevoel herhaling Floris herhaling

Onwerkelijk, bedoeling schrijver Metafoor verlies Floris, hoop op geluk is weg

Duidelijk voor lezer

Lily, hulpeloos

Lily, schoonheid Lily, dat voel ik zo

Floris, laatste hoop verdwenen

Lily overlijdt

Metafoor oncomfortabel Floris gevoel voor lily

Weinig ongepast, behalve kussen

Gepaste gevoelens

Kussen kan niet

Natuur zorgt voor gevoelens

Gemis

Lezer bij de les houden Gestorven met hem, nooit meer rechtzetten

Lily, gestorven Kon niet meer uit Floris moeilijk zijn woorden met situatie Lily komen Floris gevoel Schuldgevoel, geen voor lily liefde, medeleven Moeilijk omdat ze Ongepast patiënt geen dokter en dokter relatie patiënt zijn Voordoen als dokter geldt Lily weet niet dat Floris geen dokter is, dus Verleden wordt in ongepast het midden gelaten

Vertrouwt Floris niet helemaal Beste voor Lily, veel leugens Gedachten Floris herhaling Lezer herinneren, personage gelooft misschien wel dat hij dokter is Metafoor uitleg Lily Lily, trok aandacht met verhaal Lily, wordt niet beter, triest, mooi verwoord, slechte afloop, keertje slikken Sprakeloos, einde, definitief Verliefd

Gepaste gevoelens

Toch geen dokter


250 Gepast als Lily wist dat Floris geen arts was

Rhetorical devices

410b

Rhetorical devices

Niet over 412 nagedacht, stress Verwaarloosd

Rhetorical devices

Ironie niet 414 opgemerkt



422b


Floris wil Lily 424 behandelen Floris gelijk, 426 Hemelrijk doet

Rhetorical devices

Paradox uitgelegd

Ziek van verdriet Gemoedstoestanden beide personen Geen ironie beïnvloeden elkaar opgemerkt Floris verdient het niet om ziek Floris niet verdiend te worden Reflectie op Begrip gevoel gevoel personage personage Floris

Tunnelvisie, star gedrag

Onhebbelijk, onsympathie, uit de Verbaasd door hoogte zuster

Onzin, nadrukkelijk oneens

Mee eens aangeboren, oneens zwartgallig niet beter maken Oneens uitspraak

Ironie opgemerkt Floris niet verdiend, Floris verdient niet volgens het 416 ziek worden niet boekje Halve uitleg 418 paradox Zuster Ferro ongepast, weet dat hij geen dokter is en 420 behandelt toch Oneens paradox, kan dit niet maken, mag dit niet zo voelen als dokter, taak mensen beter 422 maken

Oorzaak ziekte Floris stress

Belang Floris Niet serieus

Onwerkelijk, dergelijke conclusies Floris geen gelijk, Hemelrijk kan niet

Positief oordeel Floris, negatief Hemelrijk Floris meent het niet

Ziek van zichzelf, kan niet helpen, depressief Ironie niet opgemerkt

Ironie niet begrepen Beïnvloeden elkaars gemoedstoestand

Floris verdient ziek Floris verdient ziek worden niet worden niet

Paradox uitgelegd

Paradox uitgelegd

Raar, niet correct, weet dat Floris geen arts is

Zuster Ferro onaardig, helpen goed

Simpele voorstelling, niets hoeven weten klopt Onjuiste niet, kan niet alles doelstelling oplossen ziekenhuis Klopt totaal niet, altijd beste willen doen Opgegeven, nee heb je ja kan je krijgen Gesprek aan vooraf Oneens Floris, Sarcastisch, niemand hopeloos inspelen op


Rhetorical devices

toch niets voor patiënt Verdraait, legt antwoord in de 428 mond, heel slim Belangen van partijen, kan niet zomaar patiënt weggeven aan iemand die geen dokter is, zelfs niet beste 430 bedoelingen

Rhetorical devices

430b

Rhetorical devices

251 betekenen

Verborgen agenda

Agressief, aanmatigend

Toegeven aan Floris, past bij persoonlijkheid

Hemelrijk beter geen antwoord, retorisch antwoorden

gedachtegang

Floris stiekem

Niet betrokken

Best doordringen, het mag

Niet beantwoorden, Arts moet helpen, Juiste alternatief wegsturen, zoiets Hemelrijk denkt dokter Hemelrijk doe je niet niet zo Belang van patiënt, Hemelrijk deed niks

ETHICS AND MORALITY THROUGH READING LITERATURE

252

Appendix H Table 12 Effect Coding per Reading Material Anna Karenina – Lev Tolstoy SBD THG WDV PTD CDB Pre-ethical Pre-ethical Pre-ethical Pre-ethical Pre-ethicalᵃ 0 2 1 1 0 Ethical Ethical Ethical Ethical Ethical (Norms) (Norms) (Norms) (Norms) (Norms)ᵃ 4 8 12 9 5 Ethical Ethical Ethical Ethical Ethical (Values) (Values) (Values) (Values) (Values)ᵃ 1 2 2 3 1 Moral Moral Moral Moral Moralᵃ 0 0 0 0 0 Emotional Emotional Emotional Emotional Emotionalᵃ 5 1 5 2 2 De Straat van de Hond – Ben Borgart SBD THG WDV PTD CDB Pre-ethical Pre-ethical Pre-ethical Pre-ethical Pre-ethical 1 0 0 0 1 Ethical (Norms) Ethical Ethical Ethical Ethical (Norms) (Norms) (Norms) (Norms) 7 5 6 7 3 Ethical (Values) Ethical Ethical Ethical Ethical (Values) (Values) (Values) (Values) 1 0 1 0 0 Moral Moral Moral Moral Moral 0 0 0 0 0 Emotions Emotional Emotional Emotional Emotional 0 2 0 0 2 Dr. Klondyke – W.F. Hermans SBD THG WDV PTD CDB Pre-ethical Pre-ethical Pre-ethical Pre-ethical Pre-ethical 0 1 0 0 0 Ethical (Norms) Ethical Ethical Ethical Ethical (Norms) (Norms) (Norms) (Norms) 13 5 9 7 8 Ethical (Values) Ethical Ethical Ethical Ethical (Values) (Values) (Values) (Values) 0 4 2 1 0 Moral Moral Moral Moral Moral 0 0 0 0 0 Emotional Emotional Emotional Emotional Emotional 1 3 1 0 0

MKL Pre-ethical 1 Ethical (Norms) 11 Ethical (Values) 3 Moral 0 Emotional 5

Total


Total


Total

5

49

12 0 20

2

34

2 0 4

1

49

9 0 6


ᵃPre-ethical effects were coded in: PTD4, THG58, MKL68, THG74, WDV76 / SBD252, CDB254 / THG392

ᵃEthical effects (norms) were coded in: WDV8, PTD8b, MKL24, MKL24, SBD44, PTD44, CDB44, MKL44, PTD54, THG54, WDV54, MKL54, THG64, SBD68, WDV68, PTD68, CDB68, MKL68, THG68, WDV72, WDV74, MKL74, PTD76, THG82, WDV82, THG92, WDV92, WDV92, PTD92, CDB92, MKL92, SBD92, THG94, MKL94, WDV108, PTD108, CDB108, MKL108, PTD130, WDV134, MKL134, WDV136, THG138, MKL138, SBD140, THG140, WDV140, PTD140, CDB140, MKL140 / SBD156, WDV168, PTD168, MKL168, PTD194, MKL194, PTD202, SBD214, WDV214, PTD214, WDV220, MKL222, SBD224, THG224, WDV224, PTD224, CDB224, MKL224, SBD248, SBD258, THG258, WDV258, PTD258, CDB258, MKL258, THG266, SBD268, WDV268, THG274, PTD274, CDB276, SBD278, THG278, MKL278 / WDV288, SBD288, CDB292, MKL292, PTD292, SBD292, WDV308, CDB308, MKL308, SBD308, THG352, WDV352, CDB352, MKL352, PTD352, SBD352, SBD352b, WDV360, SBD362, THG364, WDV364, CDB364, MKL364, PTD364, SBD364, CDB366, PTD366, SBD366, WDV372, MKL392, THG408, WDV408, CDB408, MKL408, PTD408, SBD408, PTD408b, THG410, PTD410, SBD410, THG410b, CDB420, SBD420, SBD422, MKL422b, WDV424, WDV426, CDB430, SBD430

ᵃEthical effects (values) were coded in: CDB54, MKL54, PTD56, WDV56, SBD56, PTD68, MKL74, WDV88, THG90, PTD108, MKL108, THG120, SBD194, WDV194, WDV292, THG292, THG308, THG314, WDV344, PTD352, MKL354, THG360, MKL422

ᵃMoral effects were coded in none of the interviews ᵃEmotional effects were coded in: SBD12, WDV12, WDV12, PTD12, CDB12, MKL12, SBD76, SBD76, THG76, WDV76, MKL76, MKL76, SBD90, SBD90, WDV90, WDV90, PTD90, CDB90, MKL90, MKL90 / CDB158, THG168, THG222, CDB222 / THG286, THG286, THG286, SBD360, WDV360, MKL360

253


254 Appendix I

Table 13 Pre-ethical Effects Anna Karenina – Lev Tolstoy Pre-ethical effect Omdat Stipan niets meer met zijn vrouw heeft loopt het helemaal fout in het verhaal. Omdat Stipan lanterfantert en misbruik maakt van zijn afkomst is de consequentie dat hij in the problemen raakt. Stipan denkt niet na over de gevolgen van zijn daden. Stipan had van tevoren moeten nadenken over de gevolgen van zijn gedrag. Wat hij denkt heeft een te kleine draagkracht om te doorgronden wat de gevolgen zijn van zijn handelingen. Hij is alleen maar oppervlakkigheid gewend. Hij realiseert zich te laat dat hij in de problemen zit.

Literary Feature Plot/Complexity of the characters

Stipan denkt niet na over wat het beste is voor anderen.

Respondent PTD4


THG58


THG68


THG74


WDV76

De Straat van de Hond – Ben Borgart Pre-ethical effect De buurvrouwen weerhouden Cuzzi ervan om de hond te schoppen. Zij zijn de reden dat het verhaal loopt zoals het loopt. Als de buurvrouwen er niet stonden, dan had hij de hond al lang wat aangedaan.

Literary Feature Rhetorical devices (Repetition) Complexity of the characters

Respondent SBD252

CDB254

Dr. Klondyke – W.F. Hermans Pre-ethical effect Floris ziet niet wat zijn gedrag met Lily doet. Hij overziet de consequenties niet.

Literary Feature Reflecting on fictionality

Respondent THG392

Table 14 Ethical Effects (Norms) Anna Karenina – Lev Tolstoy Norm

Literary Feature

Respondent

CHEATING, LYING & STEALING Ouders behoren evenveel te houden van al hun kinderen Ouders behoren evenveel te houden van al hun kinderen Verantwoordelijkheid nemen, trouw blijven Trouw blijven

Trouw blijven

Trouw blijven

Trouw blijven Eerlijk handelen Elkaar gelijk behandelen Elkaar gelijk behandelen Elkaar gelijk behandelen Eerlijk handelen Principieel handelen Trouw blijven Hard werken Trouw blijven Elkaar gelijk behandelen Trouw blijven Trouw blijven Eerst relatie beëindigen voordat je aan iets nieuws begint Trouw blijven Trouw blijven Gevoelsmatig handelen Gevoelsmatig handelen Fouten toegeven Trouw blijven aan gezin Trouw blijven aan vrouw Vanuit eigen wil handelen, niet omdat het moet Trouw blijven Vanuit eigen wil handelen, niet omdat het moet Vrede bewaren Rationeel handelen Trouw blijven Eerlijk handelen/Trouw blijven Eerlijk handelen

255 Complexity of the characters

WDV8


PTD8b

Complexity of the characters/Reading perspective Complexity of the characters/Reading perspective Complexity of the characters/Reading perspective Complexity of the characters/Reading perspective Characters/Reading perspective Reading perspective Reading perspective Reading perspective Reading perspective Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters

MKL24

THG54 WDV54 MKL54 PTD54 THG64 THG68 WDV68 CDB68 MKL68 PTD68 SBD68 WDV72 WDV74

Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters

MKL74 PTD76 THG82 WDV82 THG92 WDV92 WDV92 CDB92


MKL92 PTD92

Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Reflecting on fictionality Reflecting on fictionality

SBD92 THG94 MKL94 WDV108 CDB108

CDB44

MKL44

PTD44

SBD44

CHEATING, LYING & STEALING Eerlijk handelen/Trouw blijven Eerlijk handelen/Trouw blijven Elkaar meerdere kansen geven Eerlijk handelen Eerlijk handelen/trouw blijven Eerlijk handelen Rationeel handelen/Stelen mag niet Stelen mag niet Stelen mag niet Stelen mag niet Stelen mag niet Stelen mag niet Stelen mag niet Stelen mag niet

256 Reflecting on fictionality Reflecting on fictionality Rhetorical devices (Irony) Complexity of the characters Complexity of the characters Rhetorical devices (Irony) Rhetorical devices (Paradox) Rhetorical devices (Paradox) Rhetorical devices (Paradox) Rhetorical devices (Paradox) Rhetorical devices (Paradox) Rhetorical devices (Paradox) Rhetorical devices (Paradox) Rhetorical devices (Paradox)

MKL108 PTD108 PTD130 WDV134 MKL134 WDV136 THG138 MKL138 THG140 WDV140 CDB140 MKL140 PTD140 SBD140

De Straat van de Hond – Ben Borgart Norm Oog om oog, tand om tand Zorgen voor dieren Stelen mag niet Oog om oog, tand om tand Verantwoordelijkheid nemen Wat u niet wil dat u geschiedt, geschied dat ook een ander niet Vrijheid bewerkstelligen Stelen mag niet Vrijheid bewerkstelligen Vrijheid bewerkstelligen Stelen mag niet Stelen mag niet Eerlijk handelen Eerlijk handelen/Elkaar gelijk behandelen/Betrokken handelen/Professioneel handelen Eerlijk handelen/Elkaar gelijk behandelen/Betrokken handelen/Professioneel handelen Eerlijk handelen/Elkaar gelijk behandelen/Betrokken handelen/Professioneel handelen Eerlijk handelen/Elkaar gelijk behandelen/Betrokken handelen/Professioneel handelen Eerlijk handelen/Elkaar gelijk behandelen/Betrokken handelen/Professioneel handelen Stelen mag niet Sociale controle is slecht

Literary Feature Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters

Respondent SBD156 WDV168 MKL168 PTD168 MKL194 PTD194

Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters

PTD202 WDV214 PTD214 SBD214 WDV220 MKL222 THG224 WDV224


CDB224


MKL224


PTD224


SBD224

Reflecting on fictionality Complexity of the characters

SBD248 THG258

CHEATING, LYING & STEALING Sociale controle is goed (als het omslaat in bemoeizucht slecht) Sociale controle is goed Sociale controle is (tot op zekere hoogte) goed Eerlijk handelen/Elkaar gelijk behandelen/Betrokken handelen/Professioneel handelen Sociale controle is goed Stelen mag niet Stelen mag wel Stelen mag niet Eerlijk handelen/Elkaar gelijk behandelen/Betrokken handelen/Professioneel handelen Stelen mag wel Verantwoordelijkheid nemen/Rekening houden met medemens Verantwoordelijkheid nemen/Rekening houden met medemens Verantwoordelijkheid nemen/Rekening houden met medemens Stelen mag niet


WDV258


CDB258 MKL258


PTD258

Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters

SBD258 THG266 WDV268 SBD268 THG274


PTD274 CDB276


THG278


MKL278


SBD278

Dr. Klondyke – W.F. Hermans Norm Als dokter behoor je betrokken te zijn bij je patiënt en daarnaar te handelen Als dokter behoor je betrokken te zijn bij je patiënt en daarnaar te handelen Als dokter behoor je betrokken te zijn bij je patiënt en daarnaar te handelen Als dokter behoor je betrokken te zijn bij je patiënt en daarnaar te handelen Als dokter behoor je betrokken te zijn bij je patiënt en daarnaar te handelen Als dokter behoor je betrokken te zijn bij je patiënt en daarnaar te handelen Inzet voor anderen is goed Inzet voor anderen is goed Inzet voor anderen is goed Inzet voor anderen is goed Eerlijk handelen Inzet voor anderen is goed Eerlijk handelen Inzet voor anderen is goed Als je ergens geen verstand van hebt mag je geen belangrijke beslissingen nemen

Literary Feature Complexity of the characters

Respondent WDV288


SBD288


CDB292


MKL292


PTD292


SBD292

Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters

WDV308 CDB308 MKL308 SBD308 THG352 WDV352 CDB352 MKL352 PTD352


258

Jezelf niet anders voordoen dan wie je bent Hoop geven is goed Inzet voor anderen is goed Te veel hoop geven is verkeerd Je moet geen feitelijkheden doorgeven waar je geen verstand van hebt Je moet geen feitelijkheden doorgeven waar je geen verstand van hebt Jezelf niet anders voordoen dan wie je bent Je moet geen feitelijkheden doorgeven waar je geen verstand van hebt Je moet geen feitelijkheden doorgeven waar je geen verstand van hebt Je moet geen feitelijkheden doorgeven waar je geen verstand van hebt Je moet geen feitelijkheden doorgeven waar je geen verstand van hebt Je moet geen feitelijkheden doorgeven waar je geen verstand van hebt


SBD352

Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters

SBD352b WDV360 SBD362 THG364


WDV364


CDB364


MKL364


PTD364


SBD364


CDB366


PTD366

Je moet geen feitelijkheden doorgeven waar je geen verstand van hebt Een dokter mag geen patiënt overdragen aan iemand die geen dokter is Eerlijk handelen Een dokter hoort niet persoonlijk te zijn met een patiënt Kussen is gepast als twee verliefden Een dokter hoort niet persoonlijk te zijn met een patiënt Een dokter hoort niet persoonlijk te zijn met een patiënt Een dokter hoort niet persoonlijk te zijn met een patiënt Een dokter hoort niet persoonlijk te zijn met een patiënt Een dokter hoort niet persoonlijk te zijn met een patiënt Een dokter hoort niet persoonlijk te zijn met een patiënt Een dokter hoort niet persoonlijk te zijn met een patiënt Een dokter hoort niet persoonlijk te zijn met een patiënt Een dokter hoort niet persoonlijk te zijn met een patiënt Medeplichtigheid maakt schuld


SBD366


WDV372


MKL392 THG408


WDV408 CDB408


MKL408


PTD408


SBD408


PTD408b


THG410


PTD410


SBD410


THG410b


CDB420

CHEATING, LYING & STEALING Medeplichtigheid maakt schuld Als dokter behoor je betrokken te zijn bij je patiënt en daarnaar te handelen Als dokter behoor je betrokken te zijn bij je patiënt en daarnaar te handelen Een dokter mag geen patiënt overdragen aan iemand die geen dokter is Een dokter mag geen patiënt overdragen aan iemand die geen dokter is Een dokter mag geen patiënt overdragen aan iemand die geen dokter is Een dokter mag geen patiënt overdragen aan iemand die geen dokter is

259 Complexity of the characters Rhetorical devices (Paradox)/Complexity of the characters Rhetorical devices (Paradox)

SBD420 SBD422

MKL422b

Rhetorical devices (Rhetorical Question) Complexity of the characters

WDV424


CDB430


SBD430

WDV426

Table 15 Ethical Effects (Values) Anna Karenina – Lev Tolstoy Value Eerlijkheid/Gelijkheid Gelijkheid Gelijkheid Eerlijkheid/Gelijkheid Eerlijkheid Gelijkheid Zekerheid/Loyaliteit Geluk Verstand gebruiken/Ratio Eerlijkheid Liefde Loyaliteit

Literary Feature Reading perspective Reading perspective Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Reflecting on fictionality Reflecting on fictionality Reflecting on fictionality

Respondent CDB54 MKL54 PTD56 WDV56 SBD56 PTD68 MKL74 WDV88 THG90 PTD108 MKL108 THG120

De Straat van de Hond – Ben Borgart Value Gerechtigheid/Eigenrichting Gerechtigheid/Eigenrichting

Literary Feature Complexity of the characters Complexity of the characters

Respondent SBD194 WDV194

Dr. Klondyke – W.F. Hermans Value Betrokkenheid/Integriteit Betrokkenheid/Integriteit Betrokkenheid/Integriteit Medemenselijkheid Medemenselijkheid/Betrokkenheid

Literary Feature Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters

Respondent WDV292 THG292 THG308 THG314 WDV344

CHEATING, LYING & STEALING Liefde Medemenselijkheid Menselijkheid Betrokkenheid

260 Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Rhetorical devices (Paradox)

PTD352 MKL354 THG360 MKL422

Table 16 Moral Effects Anna Karenina – Lev Tolstoy No moral effects were coded De Straat van de Hond – Ben Borgart No moral effects were coded Dr. Klondyke – W.F. Hermans No moral effects were coded Table 17 Emotional Effects Anna Karenina – Lev Tolstoy Emotion Medelijden Medelijden Medelijden Medelijden Medelijden Medelijden Zielig Zielig Zielig

Literary Feature Plot/Complexity of the characters Plot/Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Plot/Complexity of the characters Plot/Complexity of the characters Plot/Complexity of the characters

Jammer Jammer Sneu


Sneu Sneu Mededogen Meevoelen Lichte afkeer Machteloosheid Geïrriteerd

Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters

Complexity of the characters Plot/Complexity of the characters



Respondent WDV12 WDV12 CDB90 WDV90 PTD90 MKL90 CDB12 SBD12 MKL12 SBD76 SBD90 PTD12 SBD76 SBD90 THG76 MKL90 WDV76 WDV90 MKL76



Boos

MKL76

De Straat van de Hond – Ben Borgart Emotion Meelijwekkend Meevoelen Medeleven Zielig

Literary Feature Plot/Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters

Respondent CDB158 THG168 THG222 CDB222

Dr. Klondyke – W.F. Hermans Emotion Spijtig Triestheid Depressie Medelijden Sneu Sympathie

Literary Feature Plot Plot Plot Complexity of the characters Complexity of the characters Complexity of the characters

Respondent THG286 THG286 THG286 MKL360 SBD360 WDV360


262 Appendix J

Table 18 Total of Pre-ethical Effects coded in the Interviews Anna Karenina – Lev Tolstoy Pre-ethical effect Stipan denkt niet na over de gevolgen van zijn daden. Omdat Stipan niets meer met zijn vrouw heeft loopt het helemaal fout in het verhaal. Omdat Stipan lanterfantert en misbruik maakt van zijn afkomst is de consequentie dat hij in the problemen raakt. Stipan denkt niet na over wat het beste is voor anderen.

Total 2 1 1 1

De Straat van de Hond – Ben Borgart Pre-ethical effect Als de buurvrouwen er niet stonden, dan had hij de hond al lang wat aangedaan.

Total 2

Dr. Klondyke – W.F. Hermans Pre-ethical effect Floris ziet niet wat zijn gedrag met Lily doet. Hij overziet de consequenties niet. Stipan denkt niet na over wat het beste is anderen.

Total 1 1

Table 19 Total of Coded Norms in the Interviews Anna Karenina – Lev Tolstoy Norm Trouw blijven Stelen mag niet Eerlijk handelen Elkaar gelijk behandelen Eerlijk handelen/Trouw blijven Ouders behoren evenveel te houden van al hun kinderen Gevoelsmatig handelen Vanuit eigen wil handelen, niet omdat het moet Rationeel handelen Verantwoordelijkheid nemen Elkaar meerdere kansen geven Principieel handelen Hard werken

Total 16 8 6 4 3 2 2 2 2 1 1 1 1

CHEATING, LYING & STEALING Eerst relatie beëindigen voordat je aan iets nieuws begint Fouten toegeven Vrede bewaren

263 1 1 1

De Straat van de Hond – Ben Borgart Norm Stelen mag niet Eerlijk handelen Eerlijk handelen/Elkaar gelijk behandelen/Betrokken handelen/Professioneel handelen Sociale controle is goed Vrijheid bewerkstelligen Verantwoordelijkheid nemen/Rekening houden met medemens Oog om oog, tand om tand Stelen mag wel Sociale controle is slecht Zorgen voor dieren Wat u niet wil dat u geschiedt, geschied dat ook een ander niet Verantwoordelijkheid nemen

Total 8 8 7 4 3 3 2 2 2 1 1 1

Dr. Klondyke – W.F. Hermans Norm Een dokter hoort niet persoonlijk te zijn met een patiënt Je moet geen feitelijkheden doorgeven waar je geen verstand van hebt Als dokter behoor je betrokken te zijn bij je patiënt en daarnaar te handelen Inzet voor anderen is goed Een dokter mag geen patiënt overdragen aan iemand die geen dokter is Eerlijk handelen Jezelf niet anders voordoen dan wie je bent Medeplichtigheid maakt schuld Hoop geven is goed Te veel hoop geven is verkeerd Kussen is gepast als twee verliefden Als je ergens geen verstand van hebt mag je geen belangrijke beslissingen nemen

Total 10 9 8 7 5 3 2 2 1 1 1 1

Table 20 Total of Coded Values in the Interviews Anna Karenina – Lev Tolstoy Value Gelijkheid Eerlijkheid/Gelijkheid Eerlijkheid

Total 3 2 2

CHEATING, LYING & STEALING Zekerheid/Loyaliteit Geluk Verstand gebruiken/Ratio Liefde Loyaliteit

264 1 1 1 1 1

De Straat van de Hond – Ben Borgart Value Gerechtigheid/Eigenrichting

Total 2

Dr. Klondyke – W.F. Hermans Value Betrokkenheid/Integriteit Medemenselijkheid Medemenselijkheid/Betrokkenheid Menselijkheid Betrokkenheid Liefde

Total 1 1 1 1 1 1

Table 21 Total of Coded Emotions in the Interviews Anna Karenina – Lev Tolstoy Emotion Medelijden Zielig Sneu Jammer Mededogen Meevoelen Lichte afkeer Machteloosheid Geïrriteerd Boos

Total 6 3 3 2 1 1 1 1 1 1

De Straat van de Hond – Ben Borgart Emotion Meelijwekkend Meevoelen Medeleven Zielig Dr. Klondyke – W.F. Hermans

Total 1 1 1 1

CHEATING, LYING & STEALING Emotion Spijtig Triestheid Depressie Medelijden Sneu Sympathie

265 Total 1 1 1 1 1 1

Master thesis. Committee

Recommend Documents