Masarykova Univerzita v Brně Pedagogická fakulta
SARYKIAN
A
UN E
U N I V E RSI
A SM
BR
TA
Katedra geografie
C
IC
A
NSIS
FA
UL TA S
PEDAG
OG
Cvičení č. 3: Charakteristika specializace a aplikace trojúhelníkové metody Geografie výrobní sféry – cvičení
Zadal: RNDr. Daniel Borecký, CSc.
Zpracoval: Bc. Jan Ludvík Dne: 12. května 2008 UČO: 177710
1
Úkol č.1
Na základě zjištěných dat vypočtěte index specializace v jednotlivých okresech. K výpočtu použijte následující vzorec: Is =
xij + xj xi + x
Kde: Is – je index specializace; xij – je hodnota stavebnictví v okrese; xj – je hodnota stavebnictví pro ČR; xi – je celková hodnota ekonomických subjektů v okrese; x – je celková hodnota ekonomických subjektů pro ČR.
1.1
Cíl
Podle zadaného vzorce vypočítat míru specializace v jednotlivých okresech a její kartografické vyjádření.
1.2
Použitý zdroj
Internetové stránky Českého statistického úřadu – Ekonomické subjetky podle převažující činnosti OKEČ (KE DNI 31.12.2005) na:
, staženo dne 22. ledna 2008.
1.3
Postup práce
1. Z webových stránek Českého statistického úřadu jsem si stáhl potřebná data; 2. pomocí tabulkového procesoru OpenOffice.org Calc jsem vypočítal index specializace v jednotlivých okresech ČR; 3. stanovil jsem si intervaly pro znázornění indexu specializace pro jednotlivé okresy do mapy; 4. index specializace jsem názornil do mapy ČR prostřednictvím metody kartogramu.
1.4
Zhodnocení výsledků
V rámci tohoto cvičení jsem vytvořil přehlednou mapu indexů specializace jednotlivých okresů ČR v odvětví stavebnictví. Z mapy je zřetelné, že okresy s vyšším indexem specializace se nacházejí spíše v Čechách než na Moravě (mezi okresy s nejvyšším indexem specializace patří Benešov, Česká Lípa a Liberec v Čechách, zatímco na Moravě to je jen Vyškov a Jeseník). Zatímco u indexů
2
vysoké specializace nelze hovořit o regionálním rozmístění, u indexu nízké specializace toto říci lze. Okresy s nízkým indexem jsou v Jižních Čechách, Severních Čechách, v okolí Prahy, v Jeseníkách a Českomoravské Vrchovině. Okresy bez specializace jsou na východní Moravě a ve východních a západních Čechách. Dále se k těmto nespecializovaným okresům řadí ty, jenž jsou tvořeny jedním velkým městem.
1.5
Závěr
Pokud je index specializace vyšší než 1, jde o okresy se specializací ve stavebnictví. Pokud je index specializace menší než 1, jde o nespecializované okresy (index specializace nabývá významu až v hodnotě 1). Mezi okresy s největší specializací ve stavebnictví patří okresy Benešov, Liberec, Česká Lípa, Jeseník a Vyškov.
3
2
Úkol č.2
Trojúhelníková síť – zaměstnanost v sektorech ekonomiky v jednotlivých okresech ČR.
2.1
Cíl
Pomocí trojúhelníkové sítě provést typologii jednotlivých okresů.
2.2
Použitý zdroj
Internetové stránky Českého statistického úřadu – Ekonomické subjetky podle převažující činnosti OKEČ (KE DNI 31.12.2005) na: , staženo dne 22. ledna 2008.
2.3
Postup práce
1. na stránkách ČSÚ jsem vyhledal potřebná data a dle potřeby mojí práce je upravil – provedl souhrn jednotlivých odvětví do tří sfér: primér, sekundér a terciér; 2. tato data jsem pomocí tabulkového procesoru OpenOffice.org Calc převedl na hodnoty relativní a sečetl do sektorální struktury;) 3. vynesl jsem jednotlivé údaje do trojrozměrné souřadnicové soustavy a vyznačením vzniklých bodů vytvořil trojúhelníkovou síť; 4. podle celorepublikového průměru jsem okresy roztřídil do pěti typů.
2.4
Zhodnocení výsledků
Z trojúhelníkové sítě je patrné sektorální rozdělení jednotlivých okresů v ČR – lze pozorovat rozložení zaměstnanosti obyvatelstva jednotlivých okresů mezi primární, sekundární a terciární sektor. 2.4.1
Typologie okresů dle zaměstnanosti v jednotlivých sektorech
1. Ve velkých městech např. v Praze nebo Brně převažuje terciér nad sekundérem. tyto okresy nazýváme službové. Na mapě tvoří početně malou skupinu. 2. Do druhé skupiny patří okresy průmyslovo-službové. Taktéž ony jsou oproti ostatním početně málo zastoupeny. 3. Ve třetí skupině mluvíme o takzvaných okresech průmyslových.
4
4. Čtvrtou a nejpočetnější skupinu tvoří okresy průmyslové s vysokým podílem zemědělství. V tomto případě už nelze hovořit o vyváženosti jednotlivých sektorů. 5. Poslední skupinu tvoří okresy zemědělsko-průmyslové.
2.5
Závěr
Pomocí trojúhelníkové metody jsem vytvořil typologii jednotlivých okresů. Okresy s největším zastoupením terciéru jsou Hlavní město Praha a Brno-město, v sekundéru dominují okresy Jablonec nad Nisou a Česká Lípa a v priméru to jsou okresy Domažlice a Havlíčkův Brod. Celkově je v ČR nejvíce lidí zaměstnáno v sekundéru (53 %), dále v terciéru (40 %) a nejméně lidí pracuje v priméru (přibližně 7 %).
5