Markuskerk 50 jaar. In dit nummer onder meer: 50 jaar Markuskerk Diverse pagina s. Daoud Nassar in Nederland 7. Meet & Greet in de Lucaskerk 5

S’amen

Officieel orgaan van de Protestantse Gemeente Breda - 8e jaargang no. 1 – januari 2015

In dit nummer onder meer: 50 jaar Markuskerk Diverse pagina’s

Daoud Nassar in Nederland

7

Meet & Greet in de Lucaskerk

5

Leren & Ontmoeten Januari t/m mei

13

Begrotingen PGB 10 en 17 Stichting Care Karnataka

17

Berthe bedankt

10

Foto Impressies:

Markuskerk 50 jaar Als u geen belangstelling heeft voor S’amen en het blad niet meer wilt ontvangen, kunt u dit doorgeven aan het Kerkelijk Bureau: [email protected] of Pottenbakkerstraat 51, 4813 LB Breda

Familie de Wit in Zuid India Kinderkerstfeest Johanneskerk Seniorenkerstfeest

18 21 23

S’amen in kleur zien? Dat kan: downloa-

den via Protestantsegemeentebreda.nl of Lucaskerk.nl

2

S’amen

Colofon

De Protestantse Gemeente Breda

S’amen is het maandblad van

de Protestantse Gemeente Breda. Uitgever Algemene Kerkenraad Protestantse Gemeente Breda scriba: Joke Gurke Koolmees 61, 4822 PP Breda [email protected]

Inleveren kopij De sluitingsdatum voor het volgende nummer is dinsdag 10 februari. Verschijningsdatum is vrijdag 20 februari. Aanleveren van kopij uitsluitend als “platte tekst”. U krijgt een ontvangstbevestiging. Als dit daags na de kopijdatum nog niet is gebeurd: informeren bij [email protected] Redactie adres Kopij sturen naar: [email protected] Redactie Marlies Brandwijk Ger van Dooren Leon Geschiere Adriënne Hoevers - den Hollander Peter Jan Plooy Adreswijzigingen Kerkelijk bureau: Mieke Frankfoorder-Boevé Pottenbakkerstraat 51, 4813 LB Breda 076-5146523 [email protected] Druk: Drukkerij Roggeband, Breda Website www.protestantsegemeentebreda.nl

Collectebonnen A. Vellen van 20 bonnen met een waarde van € 0,75 per bon, totaal dus € 15.00 per vel. B. Vellen van 20 bonnen met een waarde van € 1,50 per bon, totaal dus € 30,00 per vel. Bonnen kunnen besteld worden door storting / overschrijving van € 15,00 of € 30,00 (of een veelvoud daarvan) op bankrekening NL91ABNA052.02.27.867 ten name van de Protestantse Gemeente te Breda (met vermelding van de gewenste soort vellen) Financiën: Postbank NL17 INGB 0001 0806 82 ABN AMRO NL91 ABNA 0520 2278 67

Diaconie Algemeen:

Postbank NL89 INGB 0001 0708 50 t.n.v. Diaconie Protestantse Gemeente Breda Diaconie ZWO: Postbank NL14 INGB 0001 5429 41 t.n.v. ZWO groep Protestantse Gemeente Breda/Ginneken

Protestantse wijkgemeente NoorderBeemden Website: www.noorderbeemden.nl Predikant ds. W. Bisschop, Elise van Calcarstraat 23 4822 VK Breda, tel. 076-541 96 03 E-mail: [email protected] Lucaskerk, Tweeschaar 125 4822 AS Breda, tel. 076-542 24 33 Protestantse wijkgemeente Midden/Zuid Johanneskerk, Dreef 5 4813 ED Breda (Princenhage), tel. 076-521 05 45 Predikant Ds. S. van Meggelen Voorstraat 14, 4268 AL Almkerk Tel. 0183-401265 of 06-22576592 E-mail: [email protected] Werkt op maandag, dinsdag en donderdag Markuskerk, Hooghout 96 4817 ED Breda tel. 076-514 00 80 Predikant ds. T. van Prooijen, 542 33 34 Arenberglaan 168, 4824 RD Breda E-mail: [email protected] Werkt op maandag, dinsdag en vrijdag. Evangelische Lutherse Gemeente, Veemarktstraat 11/ Stadserf 3 (achteringang), Breda, tel. 5145585 Wijkpredikant Ds. M.J.A. Schulz, Cherbourglaan 51, 5627 MK Eindhoven, tel. 040-2417664 Scriba Dhr. J.N. Dijkshoorn, Markendaalseweg 118, 4811 KE, Breda Pioniersplek “Noorderlicht” Lutherse kerk, Veemarktstraat 11/ Stadserf 3 (achteringang), Breda, tel. 5145585 Missionair werker Berthe van Soest - [email protected] Daniëlle van Drongelen Jeugdwerker Protestantse Gemeente Breda - ‘t Ginneken Tel. 06-54273705 E-mail: [email protected] Werkt op maandag, dinsdag en donderdag Niels den Toom Studentenpastor, life coach en trainer bij ZuiderZin Tel. 06-19663873 E-mail: [email protected] *

Vrijwillige bijdrage voor S’amen : Postbank NL17 INGB 0001 0806 82 t.n.v. Prot. Gemeente Breda o.v.v. “S’amen ” (Richtbedrag: € 25,- per jaar)

S’amen

meditatie Een verpletterende start Waren we net goed en wel begonnen aan een nieuw jaar, raakten we weer enigszins gewend aan het gewone ritme van de dagen, toen 2015 ineens een verpletterende start maakte: de aanslagen in Parijs zetten de stad en de hele wereld op zijn kop. Hoe kwetsbaar is een open, vrije, democratische samenleving!? Na de eerste dagen van afschuw en verbijstering, komen uit alle hoeken deskundigen tevoorschijn en beginnen overal de discussies op gang te komen. Soms heel diepzinnig en vernieuwend, soms bijna voorspelbaar. Natuurlijk moeten we onderscheid maken moslim en extremisten. Laten we daarbij oppassen dat we niet weer een klimaat creëren van achterdocht en argwaan, waarin we elkaar steeds lopen te beoordelen (zoals na de oorlog met goede en foute Nederlanders). En misschien heeft de westerse (militaire) politiek inderdaad wel haat en nijd gebracht in sommige landen, voelen groepen zich terecht in de steek gelaten in hun verlangen naar vrijheid en recht. En natuurlijk komt dan ook de vraag op naar de meerwaarde van satire? Als je de bedoeling hebt om te shockeren, dan kan het niet anders of je kwetst en krenkt mensen. Of dat nodig is? Natuurlijk is de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van pers een onopgeefbaar goed, maar de ouders van Theo van Gogh zeiden al tegen hun zoon: “je mág wel alles zeggen, maar je hoeft niet alles te zeggen.” Op sommige stukken snelweg mag je 130 km/u, maar het hoeft niet…. Soms is het goed of wijs om aan je recht op vrije meningsuiting een grens te stellen, bijv. uit respect voor een ander of vanuit fatsoen van jezelf. Als je vindt dat je de spot moet kunnen drijven met wat een ander heilig is, dan wordt de vraag of jezelf nog wel iets hebt dat “heilig” is. Een ander aspect is de combinatie van geloof en macht: dat is al vaak in de geschiedenis een dodelijk verbond gebleken. Als je eigenbelang en eigen positie door religieuze argumenten kunt sanctioneren, dan is vaak het hek van de dam en mensen blijken niet meer voor rede vatbaar. Zo’n religie wordt ook al gauw een bolwerk van eigen gelijk, een dogmatisch fort waar geen levende ziel meer in kan gedijen. Onze eigen kerkgeschiedenis levert helaas talrijke voorbeelden. Verfrissend vond ik in dat verband een opmerking over het Guarany -volk in Brazilië: hun taal kent geen synoniem voor ons woord ‘godsdienst’ als onderdeel van het leven. Een term die ze wel gebruiken is ‘ñande reko katu’, letterlijk betekent dit: ‘onze goede weg van leven’ . Dit gaat over hun culturele identiteit en slaat op alles wat de gemeenschap verbetert en ontwikkelt. In het boek Handelingen worden de eerste volgelingen van Jezus ook “mensen van de Weg” genoemd. Dat lijkt me een goed devies in deze schokkende tijden: laten we bewust, vastberaden en in gegrond vertrouwen doorgaan met zoeken naar de Weg en die dan ook samen gaan. In een open vrije samenleving loop je altijd de kans dat je “op het verkeerde moment op de verkeerde plaats” bent, maar we kunnen wel steeds proberen mensen van de goede Weg te zijn.

ds. Wim Bisschop

In

3

houdsopgave

Pagina 3 : Meditatie 4 : Actueel 6 : Opinie 9 : Algemeen Kerkelijk nieuws 10 : Noorderlicht 11 : Diaconie 18 : Nieuws uit de wijken 22 : Geknipt voor u Mediatheek 23 : Vieringen Clicktip 52 Click in het menu op de website www.protestantsegemeentebreda.nl op Diaconie en click daar op Collecterooster. Via de link Planning collecte 2015 ontdek je waarvoor de collecte gehouden wordt

Informatie: Rob Snijders

4

S’amen

Actueel

De repetities hiervoor zijn op vrijdag 13 en 20 maart in gemeenschapshuis Zandberg, Zandberglaan 54/BIS en op vrijdag 27 maart in de Lucaskerk.

Maandag 26 januari

Onderweg in Palestina en Israël Thema-avond Raad van kerken Oosterhout

We zijn het seizoen begonnen met aandacht te geven aan het oecumenisch programma ‘pelgrimage van gerechtigheid en vrede’. Vrede en gerechtigheid zijn niet los verkrijgbaar. Vrede zonder gerechtigheid kan nooit een blijvende vrede zijn. Dat geldt zeker ook voor allen die zich willen inzetten voor goede verhoudingen tussen Palestina en Israël. Op 26 januari a.s. is Jennifer van Werkhoven (een pas afgestudeerde jonge vrouw uit Delft) onze gast. Jennifer van Werkhoven heeft drie maanden als vrijwilliger gewerkt in het dorpje Yanoun voor een Begeleidingsprojekt van de Wereldraad van Kerken en zal wat vertellen over EAPPI (Oecumenisch Begeleidingsprogramma in Palestina en Israël). EAPPI is op verschillende plaatsen in de Westelijke Jordaanoever actief. Het programma zet zich in voor bevordering en handhaving van het recht en voor de beëindiging van de bezetting van de Palestijnse gebieden door het Israëlische leger. In de praktijk houdt dat in dat EA’s (deelnemers aan het EAPPI-programma) meeleven met de Palestijnse bevolking en meehelpen daar waar nodig is. Zo heeft ze Palestijnse kinderen naar school gebracht die bang waren voor de Israëlische militairen die op de stoep stonden; is met schaapherders het veld in geweest en heeft duizenden olijven geplukt. Verder vergeten we de Israëliërs niet en ontmoeten we diverse Israëlische activisten in Jeruzalem, Haifa en Sderot. Yanoun is een klein dorpje op de Westelijke Jordaanoever. Er wonen 84 mensen en iets meer schapen. Het heeft twee waterputten en is opgedeeld in een boven en beneden Yanoun, met daartussen landbouwgrond. Ze heeft gesprekken gevoerd met Israëliërs en Palestijnen met de meest uiteenlopende politieke en religieuze opvattingen. Al met al een hele ervaring! Aanvang 20:00 uur Plaats: Stichting Protestants Centrum De Beuk, naast de Vredeskerk, Rulstraat 4, Oosterhout We vragen een vergoeding van € 5,00. Jongeren tot 18 jaar gratis.

Palmpasen in de Lucaskerk Zanggroep ARK Breda is een groep die in 1968 in Breda is opgericht als Jongerenkoor, een toen vrij nieuw fenomeen. Zanggroep ARK bestaat nog steeds, kent circa 30 leden, heeft een eigen combo en een zeer enthousiaste dirigent. Een groep die veel met elkaar optrekt en lief en leed deelt. Veel van de leden zijn al lang aan het koor verbonden. Er is ook een aantal jonge leden (begin 20). Het oudste lid is inmiddels ruim boven de 70. Dit wil niet zeggen dat het koor ‘oud` is. De uitstraling en het toewerken naar nieuw repertoire houdt de club jong en bijdetijds. Zanggroep ARK verzorgt ook dit jaar weer een Jesus Christ Superstar dienst. In 2014 gebeurde dat op Palmzondag in de Markuskerk. In 2015 zal dat plaats vinden in de Lucaskerk te Breda, op zondag 29 maart.

Wie als gast wil meezingen in de viering van Palmpasen met zanggroep ARK wordt van harte uitgenodigd om hier aan deel te nemen. Om aan de uitvoering van Palmpasen als gastzanger een goede bijdrage te kunnen leveren is het wel van belang dat je ter voorbereiding minimaal twee keer de repetities bezoekt. Doe je mee? Dan graag een mail sturen aan: [email protected], of [email protected]. Graag tot ziens! Zie ook: www.zanggroepARK.nl Oproep

Mogen wij uw krachten lenen? Iedere zaterdag om 18.15 uur komen de bewoners van Aeneas bij elkaar in een zaal om samen een viering mee te maken. Ze ontmoeten mensen van andere afdelingen en hebben contact met mensen van buiten het huis. Ze laten hun hart opleven door de muziek en horen woorden van troost en hoop. In het rustige en lege weekend in een verpleeghuis, geeft een viering kleur aan de dag. Het is een gewone viering en toch ook weer anders. Veel van de bewoners zijn iets kwijtgeraakt in hun leven: hun spraakvermogen of hun mobiliteit. Ze kunnen niet zelfstandig naar de vieringen toe. Een betrokken groep vrijwilligers uit de kerken in Breda haalt hen voor de kerkdiensten op en brengt hen weg. Maar ook de krachten van deze mensen nemen af. We zoeken dus mensen die iets van hun mobiliteit willen delen en zo de bewoners voor een kerkdienst bij elkaar kunnen brengen. Heeft u regelmatig tijd op zaterdag aan het begin van de avond en helpt u graag mee om de bewoners van Aeneas hun vieringen te laten meemaken? Meld u dan aan bij mij, per telefoon of e-mail. Dan kijken we wat een goede frequentie is voor u en wat het precies inhoudt. Alvast bedankt,

Niels den Toom, geestelijk verzorger [email protected] 0619663873

S’amen

5

6

S’amen Zinvolle conclusies

Opinie “Slaap je niet, dan rust je toch” en de Top 2000

Ons Pa ging vroeger naar de Jongelingen Vereniging. Sorry, maar ik kom uit zo’n 'nest'. Daar moesten ze vroeger om de beurt een spreekbeurtje houden. Eigenlijk was de onderliggende gedachte van die 'mannen' zo slecht nog niet. Waarom zou je het nuttige niet met het aangename verenigen? Waarom zou je niet het spreken in het openbaar mogen oefenen tijdens het bestuderen van de bijbel? Brachten die 'jongens' het overigens later wel goed in de praktijk, toen ze 'ouder' werden? Daarover zometeen. Ons Pa vertelde ons vroeger altijd over zo’n spreekbeurt van ene P. Leenman. Die gebruikte, toen het zijn beurt was, de legendarische zin: “Wanneer wij proberen paralellen te trekken tussen A en B, moeten wij constateren, dat er wel degelijk paralellen te trekken zijn.” Een mooie zin. Maar ik heb altijd het idee gehad deze heer Leenman - toen al - het inmiddels algemeen geaccepteerde principe “Beter goed gejat dan slecht bedacht” toepaste.

Zonde van de tijd? Wanneer ik nu zondagochtends in de kerk zit en de liedjes niet meer kan meezingen, moet ik automatisch denken aan een andere 'wijsheid' van die Jongelingen Vereniging: “Slaap je niet, dan rust je toch”. U kent dat vast wel. Bijtijds naar bed gaan (wel zo verstandig) en dan de slaap niet kunnen vatten. Zonde van de tijd zou je denken. Fout gedacht! Misschien slaap je niet, maar dan rust je toch. Bovendien heb je dan even tijd om je 'zonden te overdenken'. Dus ga ik iedere zondag naar de kerk onder het motto “Slaap je niet dan rust je toch”. Nee, niet meer om mee te zingen. Daar word ik te oud voor. Zingen doe ik tegenwoordig in mijn eigen vrije tijd. Ja, bijvoorbeeld rond de Kerst. Bij zo’n Top 2000.

Meer iets voor kinderen Wat dat meezingen betreft, daar ben ik gelukkig niet de enige met problemen. Echt lekker meezingen zoals bijvoorbeeld bij het nummer “Dit is uw orgel Heer, dit is Uw Kerk”, is écht iets voor zo’n Top 2000. Niet voor in een kerk. Toch? Eigenlijk is spontaan samen zingen ook meer iets voor kinderen. Heb ik vroeger trouwens ooit eens een leuk verhaaltje over gelezen. Weet niet waar het stond. Ben ik even kwijt. Maar ja, “Je wordt ouder Papa geef het maar toe…”. Inmiddels hebben we bij ons ik de Kerk ook een Top 1000. Of die is samengesteld volgens het principe “Beter goed gejat, dan slecht bedacht”, dat weet ik niet. Maar als ik deze Top 1000 aanhoor heb ik wel het idee dat hij op 'geheel eigen wijze' is samengesteld. Dat kun je namelijk aflezen aan het aantal 'meezingers'. Vraag eens aan een medekerkganger of die de laatste 'binnenkomer' kan meezingen. Dat gaat 'm dus écht niet worden.

Overigens voel ik me ook zonder meezingen prima tijdens de dienst. Voor mij geldt dan eerder genoemde adagio van “Slaap je niet, dan rust je toch”. En of ik tijdens de dienst nog wel eens tot zinvolle gedachten kom? Dacht het wel! Mijmerend over kerkgebouwen die open of dicht moeten, over Kerkbalans en over onze nieuwe Top 1000, denk ik automatisch ook weer even terug aan ons Pa, en ……. dhr. Leenman. “Als wij proberen paralellen te trekken...”. Misschien leuk om te vermelden. De jongeling Leenman werd later directeur van de PTT. Rare jongens daar bij die Jongelingen Vereniging.

Epiloog In het boek Richteren staat er een spreuk die wel heel veel lijkt op het verhaal over de 'paralellen' van dhr. Leenman. Volgens mij dus écht gepikt. Maar wel voor het goede doel. Was dit namelijk niet gebeurd, dan had ik m’n stukje niet kunnen schrijven. Volgens mij was hij toen al bezig met een klassieke “win-win situatie”.

Ad Leeuwenburgh

Talmoedles Op een dag kwam een arme boer van het platteland bij de rabbi in de grote stad. De arme man had nog nooit een school van binnen gezien, maar hij had wel vaak gehoord over de talmoed. Verlegen vroeg hij de rabbi of deze hem misschien zou kunnen uitleggen wat de talmoed precies betekende. De rabbi keek de boer glimlachend aan en zei op beminnelijke toon: ‘Jij bent een boer die nooit gestudeerd heeft, dus zul je nooit begrijpen wat de talmoed is.’ ‘Alstublieft,’ smeekte de boer, ’ik heb dagen gereisd om een antwoord op deze vraag te krijgen, wilt u het niet toch proberen uit te leggen?’ ‘Goed dan, ik zal een poging doen, maar je moet beloven goed te luisteren. Er zijn twee inbrekers die via een schoorsteen een woning binnendringen. Wanneer ze in de woonkamer staan heeft de ene een zwart gezicht en de andere niet. De vraag is: Wie van de twee zal zich gaan wassen?’ De boer dacht even na, en verheugd over een zo eenvoudige vraag van de wijze rabbi, antwoordde hij: ‘De inbreker met het zwarte gezicht natuurlijk’ ‘Zie je wel dat een eenvoudige boer niets van de talmoed begrijpt,’ antwoordde de rabbi hoofdschuddend, ‘de inbreker met het vieze gezicht kijkt namelijk naar zijn collega met het schone gezicht en heeft niet in de gaten dat zijn gezicht zwart is, terwijl de inbreker met het schone gezicht zijn collega met het zwarte ziet, en uiteraard denkt dat zijn gezicht net zo zwart is en het direct gaat wassen.’ Opnieuw dacht de boer diep na en opeens verscheen er een brede glimlach op zijn gezicht, terwijl hij mompelde: ‘Dank u, rabbi, hartelijk dank, nu begrijp ik wat de talmoed betekent.’ De rabbi zuchtte diep en zei: ‘Nee, je begrijpt er niets van. Wie anders dan een domme boer gelooft er nu dat wanneer twee inbrekers via de schoorsteen een huis binnenkomen, er één van de twee een schoon gezicht heeft?’ Uit: De Mooiste Joodse Verhalen, door S. Jacobs, uitgave Verba b.v. 2002

Piet Winsemius

7

S’amen

Daoud Nassar in Nederland Binnenkort komt Daoud Nassar naar Nederland op uitnodiging van Kerk in Actie. Stichting Kairos en Vrienden van Sabeel organiseren met hem op zaterdag 7 februari een bijeenkomst in Houten. Adres: Opstandingskerk, Het Kant 1, 3995 GZ Houten, aanvang 14:00 uur.

nederzettingen, militaire doeleinden en natuurbehoud. Ondanks de inspanningen van de EU, de lidstaten en andere internationale spelers, is nauwelijks vooruitgang geboekt bij de verbetering van de leefomstandigheden van Palestijnen in Area C. Een groot deel van de Palestijnse bevolking heeft nog altijd geen toegang tot diensten, infrastructuur en hulpbronnen. Daardoor ontwikkelt de Palestijnse economische activiteit in Area C zich niet. De EAPPI waarnemers van de Wereldraad van Kerken zijn constant aanwezig om gewag te doen van bovengenoemde schendingen. Steun hun werk via uw gift aan Kerk in Actie.

Kathinka Minzinga

Icoonschilderen

Daoud Nassar is mede-oprichter van Tent of Nations, een Palestijns christelijk vredesinitiatief op een boerenbedrijf even ten zuiden van Betlehem in het door Israël bezette Palestina. De familie Nassar inspireert veel mensen door hun motto “Wij weigeren vijanden te zijn.” Toen in mei 2014 fruitbomen op hun land werden verwoest door het Israëlische leger, droegen veel mensen in Nederland bij aan de aanplant van nieuwe fruitbomen. Ook zijn er in de Tweede Kamer Kamervragen gesteld over de zaak van de familie Nassar. Het entreebedrag voor deze middag is € 10,00 (ter plaatse te voldoen). Aanmelden kan via het contactformulier op de website: http://vriendenvansabeelnederland.nl In de onderwerp balk graag vermelden: "Aanmelding 7 februari 2015" Naast het verhaal van Daoud Nassar kun je deze middag ook kennismaken met de film "The Stones Cry Out" over de positie van de Palestijnse christenen en kerken. Bezoekers die toezeggen de film in hun eigen kerk, gemeente, geloofsgemeenschap of kring te gaan vertonen, krijgen de DVD met NL ondertiteling gratis mee. Ik stel voor dat we in Breda spoedig een dagdeel beleggen om met elkaar de film te bekijken. Voor meer info: http://www.thestonescryoutmovie.com De toenmalige minister van buitenlandse zaken, de heer Timmermans, antwoordde, 24 juni 2014, op kamervragen inzake de vernieling van de bomen op het grondgebied van Daoud Nassar als volgt: (Ter toelichting vooraf: na de inname van de Westelijke Jordaanoever is het bezette gebied verdeeld in de Zones A,B en C)

Area C bedraagt 61% van de Westelijke Jordaanoever. De afgelopen jaren is de situatie in Area C verslechterd. Er vindt een toenemend aantal vernielingen van Palestijnse gebouwen en uit huis zettingen plaats. In 2014zijn tot nog toe meer Palestijnse gebouwen gesloopt dan in dezelfde periode in 2013. Ook is er nog altijd sprake van uitbreidingen van nederzettingen in Area C.Door deze maatregelen is ongeveer 70% van Area C niet toegankelijk voor Palestijns gebruik of bebouwing. Deze gebieden zijn gereserveerd voor Israëlische

Icoonschilderen is een eeuwenoude religieuze schildervorm waarbij de technieken aan oude, strenge voorschriften gebonden zijn, neergelegd in een geheimcode en kunnen niet los gezien worden van de traditie van waaruit de icoon is voortgekomen. Een icoon maakt voor de gelovige een bovennatuurlijke realiteit zichtbaar; degene die afgebeeld is, is werkelijk aanwezig. Icoonschilderen wordt ook gezien als een weg van meditatie en stilte; ze doen in de mens het ‘zelficoon zijn’ ontwaken. Liesbeth Smulders schildert al meer dan tien jaar iconen en geeft hierin ook zelf cursussen. Zij schildert op de traditionele wijze: op een met krijtlagen geprepareerde houten plank wordt de afbeelding ‘geschreven’ met bladgoud, pigmenten, eigeel en azijn. Liesbeth zegt hierover “Mijn ervaring is: een icoon wordt niet zozeer geschilderd, maar ontstaat als het ware, laagje na laagje”. Heeft u interesse in het schilderproces van iconen, of wilt u zelf het schilderproces ervaren? Neem een kijkje op Liesbeth’s website voor meer informatie over haar activiteiten, eigen werk en cursussen: www.liesbeths-ikonen.nl 6 – 8 februari

Kijken naar iconen

In de Onze Lieve Vrouwe Abdij, Oosterhout Dit weekend zal niet gaan om het schilderen van iconen, maar om te leren kijken naar iconen; om een dieper inzicht te krijgen in - wat is een icoon - wat wil de icoon tonen - wie wil de icoon “openbaren” Voor wie? Voor iedereen die interesse heeft in iconen, voor hen die schilderen en voor hen die dat nooit doen. Voor gelovigen en voor zoekers. Voor mensen die openstaan voor beeldtaal. Door wie? zr Irene Kooimans en zr Hildegard Koetsveld Waar? Gastenhuis van de O.L.Vrouwe Abdij Zandheuvel 90 4901 HX Oosterhout Aankomst: vrijdag 11:00 uur Vertrek: zondag 14:00 uur Opgave:

graag telefonisch: 0162 – 455079 [email protected] Info over de abdij: www.olvabdijoosterhout.nl Meenemen: lakens en handdoeken

8

S’amen

5 vragen aan …. Ellie Bouwmans door Gijs van Mourik Ellie, zeer betrokken gemeentelid, actief op allerlei gebied.

onze hoedjes bij ons hadden omdat meisjes 'op de Veluwe' altijd met hoedjes naar de kerk gingen. Nee dus; nou, dan konden we wel hoedjes lenen … Er werd 's avonds nog even gecontroleerd of de kaars wel uit was. De volgende morgen liepen we, zeer timide, met van die ouderwetse hoedjes op het huis uit, maar bij het hek gekomen werden we hartelijk toegelachen: we waren in de maling genomen met die kaarsen en die hoedjes. Het waren 'gewone' VEG-mensen die uiteraard helemaal niet 'Veluws-zwaar' waren!

Hoe hebben jullie dat met je kinderen gedaan, in kerkelijk opzicht? Mijn man en ik hebben altijd gezegd: jullie krijgen een christelijke opvoeding. Tot je twaalfde jaar ga je mee; je kunt met je vader of je kunt met je moeder mee naar de kerk, of naar de kinderkerk, of kindernevendienst, wat je zelf wilt. Met de ene ging dat natuurlijk makkelijker dan met de ander, maar ik denk dat wat je 'investeert' altijd zin heeft. In ons gezin merken we dat wel.

Je doet veel in de kerk: o.m. contactpersoon, autodienst, bloemengroep. Heb je altijd in Princenhage gewoond?

Ja, vanaf 1980, we hebben nog één jaar in Bussum gewoond; m'n man werkte toen voor de radio maar daar kwam verandering in. Het was om meerdere redenen leuk om daar te wonen. Zo verkeerde ik weer een beetje in de buurt van de familie, ik was namelijk al vroeg het huis uit.

Waar ben je opgegroeid? Ik ben geboren in Franeker, m'n ouders verhuisden echter al gauw naar Veendam. Maar de echte plek van mijn jeugd is Nijverdal, daar ben ik echt opgegroeid: een leuke jeugd. Ik kom uit een Vrij Evangelisch nest, we behoorden tot de Vrije Evangelische Gemeente (VEG); we hadden het zojuist over 'blij' (naar aanleiding van de Blije Wereld, Lunteren), nou dit was met recht ook een blije gemeente, blij christendom. Elke gemeente is autonoom, het is de verkondiging van het blijde christendom, de verkondiging van de vergeving staat voorop. Mijn vader was predikant in de grootste VEGemeente van Nederland. Hij had geen Nederlandse universitaire opleiding, maar volgde zijn studie in Zwitserland. Vanwege de oorlog heeft hij zijn studie niet daar afgemaakt, maar kreeg hij les en begeleiding van diverse predikanten. Hij kon heel goed preken! In Nijverdal was het een komen en gaan bij de pastorie, men wist de dominee wel te vinden. Ik was de oudste van vier kinderen, in een gezellig gezin; je moest je wel sociaal gedragen als domineesdochter in het dorp, want als je eens vergeten was iemand te groeten dan werd dat 's avonds wel even besproken … In de stad miste ik dat later wel: dat je gewoon even goeiedag zegt als je iemand tegenkomt. Hier in Princenhage heb ik me aangesloten bij de Hervormde gemeente. M'n man is Rooms-katholiek, hij heeft Klein en Groot Seminarie doorlopen, studeerde daarna in Tilburg en is in Nijmegen afgestudeerd bij Schillebeekx. Hij heeft altijd voor de krant gewerkt, eerst als algemeen journalist, later als journalist geestelijk leven.

Schiet je nog een bijzonder voorval uit je jeugd te binnen?

Ja, iets met de meisjesvereniging. We hadden af en toe een weekend, en die keer in Oldebroek; toen we daar aankwamen zeiden de mensen dat ze boven geen elektrisch licht hadden omdat je hier 'op de Veluwe was', en dat je dus met een kaars naar boven moest. Ook vroegen ze ons of we

Vroeger heb ik heel wat jaren in de kerkenraad gezeten.. Nu ben ik contactpersoon in een paar wijken en als zodanig ben ik wat voorzichtig geworden. Het komt nogal eens voor, dat mensen niet eens weten dat ze ingeschreven staan bij de kerk en het gek vinden, dat je voor hun deur staat. Ik heb dan ook het liefst dat mensen zelf aangeven (nadat ze een welkomsbrief hebben ontvangen) dat ze contact willen hebben. Dan ga ik daar graag naar toe. Ik heb altijd wel iets met kerk en kerkenwerk gehad. Van oorsprong heb ik een creatieve opleiding gevolgd en werd jeugdwerker voor de Hervormde kerk in Dordrecht en later in Goes. Daarna werd ik in Goes hoofd van een gezinsvervangend huis van Philadelphia, waar verstandelijk gehandicapten woonden. Voor het werk van mijn man verhuisden we naar Breda, waar ik in Lucia (nu Thebe-Lucia) geestelijk verzorger ben geworden. Ik kreeg de mogelijkheid om in Tilburg de theologieopleiding te volgen. Het werken met en voor de demente bewoners had m’n hart. Het was vaak heel aandoenlijk om te zien hoe een lied, of een gebed mensen blij kon maken. Als geestelijk verzorger was je er voor iedereen, voor gelovigen (welk geloof deed er niet toe) voor ongelovigen, voor familie, voor personeel. Je was er voor een gesprek, voor een gebedsdienst, voor mooie en verdrietige dingen, voor begrafenissen enz. Ook na mijn pensionering heb ik in diverse verzorgingshuizen nog kerkdiensten mogen leiden. Mijn werk als geestelijk verzorger heb ik erg fijn gevonden, het fijnste van alles!

9

S’amen

lgemeen Kerkelijk nieuws Van de voorzitter Vlak voor de feestdagen liep ik een antiekwinkel binnen in het Ginneken op zoek naar een aanvulling voor het ‘kerstmannenkoor’ dat tijdens de feestdagen de balie van onze praktijk bevolkt. Ik werd getroffen door een houten beeld dat halverwege in de winkel stond. Ik stond er peinzend naar te kijken, toen de eigenaar van de winkel zei: ‘Mooi, he! Komt uit Italië, achttiende-eeuws. Het is Franciscus’. Ik wist niet precies wat me nu zo raakte in dat beeld. Was het de vriendelijke uitstraling? De vrede die ervan uitging? Ik heb het beeld laten staan, want ik vond het te duur om ‘zomaar even kopen’, maar het heeft me niet meer losgelaten. Nu kunt u zich afvragen waarom ik dit vertel. Dat heeft te maken met twee artikelen die ik vanmorgen aan de ontbijttafel las in ons regionaal dagblad. Het ene artikel (‘Kerk kan nog wat leren van hippe gelovigen’) handelde over het probleem van de dalende inkomsten waar alle kerken mee worstelen. Maar nee, ik ga het niet hebben over vragen en suggesties die door de geleerden daar naar voren gebracht werden. Vragen als “is dat gebouw echt nog wel nodig?’ En suggesties als ‘Misschien moet het wel helemaal anders!’ Nee, daar ga ik het niet over hebben. Die discussie is volop bezig in de PGB. Ik wil het wel graag hebben over het tweede artikel. Het prominente stuk over het in opdracht van Het Noorderlicht gemaakte beeld van de beroemde Zwarte Madonna. In het artikel vertelt de kunstenares Lian Waas hoe het beeld haar heeft geholpen om een groot persoonlijk verdriet te verwerken. Ik realiseerde mij dat dat precies was wat we wellicht hebben beoogd met Het Noorderlicht: mensen, die van de kerk zijn weggedreven, maar wel degelijk spiritueel geëngageerd zijn, op een nieuwe wijze in contact te brengen met God en het Goddelijke en daardoor vertroost worden en kracht vergaren. Ik voelde me blij en verdrietig. Blij omdat het artikel laat zien hoe Het Noorderlicht werkt. Blij ook omdat dit grote artikel ook gezien mag worden als erkenning van jarenlang hard werken door onze missionair werker Berthe van Soest. Ik was verdrietig omdat ik me tegelijkertijd realiseerde dat dit prachtige en langzaam tot bloei komende initiatief vanaf februari aanstaande verleden tijd is. Het voelt alsof we iets kostbaars verliezen. Het verdwijnen van Het Noorderlicht zal een leegte achterlaten in de binnenstad van Breda. De Algemene Kerkenraad heeft op 12 januari opnieuw verga derd m et alle ambtsdr ager s ov er het veranderingsproces. Gelukkig kon Atie de Vos ditmaal de vergadering wel –als onafhankelijk voorzitter - leiden. In deze vergadering hebben we voornamelijk met elkaar gesproken over de inhoudelijke aspecten van het discussiestuk van de AK en het vlak voor kerst ingediende ‘Bredaas alternatief’. Dit laatste scenario mag gezien worden als een doorontwikkeling van een aantal eerder gepresenteerde scenario’s en kan volgens de indieners rekenen op de steun vanuit twee wijkgemeenten. Tijdens de bijeenkomst werd het ‘Bredaas alternatief’ toegelicht en heeft ds Ton van Prooijen de aanwezigen geïnformeerd wat een ‘netwerkgemeente’ nu eigenlijk inhoudt. De avond heeft naar mijn idee gezorgd voor meer onderling begrip en de voorzitter constateerde

dat het leek alsof de standpunten wat minder ver uit elkaar kwamen te liggen en dat de visies wellicht dichter bij elkaar lagen dan gedacht. De discussie wordt 2 februari voortgezet. In die vergadering komen vooral de financiële consequentie van de diverse scenario’s aan bod. Aansluitend zal in februari het CvK de verschillende scenario’s ’wegen’ en met een advies komen. De gemeentevergadering zal ergens eind februari, begin maart plaatsvinden. De kracht van beelden. Daar ben ik mijn bijdrage mee begonnen. Het beeld dat je niet meer loslaat, het beeld dat krachtig genoeg is om een onuitwisbare indruk achter te laten, het beeld dat emoties oproept en kanaliseert. Vorige week zette mijn broer, die sinds een aantal jaren in Spanje woont het volgende berichtje op facebook: ‘We hebben de (smeedijzeren) deur voor ons kapelletje opgehaald!’ Ik was verbaasd en reageerde: ‘Kapelletje, hoezo?’ Mijn broer, niet meer kerkelijk betrokken, vertelde toen dat hij als kind diep onder de indruk is geraakt van de sereniteit en het mystieke van de kapelletjes die wij op vakantie in Oostenrijk veelvuldig zagen. Zijn diepste wens was ooit zo’n kapelletje zelf te hebben. Op twintigjarige leeftijd kreeg hij een oud houten beeld cadeau. Hij vond het prachtig, maar wist niet wie het was. Recent heeft hij ontdekt dat het de Spaanse Heilige Teresa van Avila is. Een lang en diep gekoesterde wens gaat in vervulling, nu zij in hun olijfgaarde een kapelletje bouwen en inrichten voor deze heilige. Wonderbaarlijk dat –hoewel de kerk buitenbeeld geraakt is – de Geest een eigen weg zoekt en spiritualiteit toch dicht bij mensen weet te brengen. Ik ga het kapelletje zeker vaak bezoeken als ik bij hem ben. En wat betreft het beeld van de heilige Franciscus? Ik hoop dat het nog in de winkel staat.

Namens de AK, Olda Bode-Nuis, voorzitter

Dankbaar Zie het als een mooi geschenk, als het je goed gaat in het leven. En wees dankbaar voor hetgeen je hebt, want dat alles duurt maar even. Gezondheid is een mooi bezit, en het is niet te betalen. Je kunt het nergens kopen ook, je kunt het nergens halen. Een fijne baan, een fijn gezin, wat kun je nog meer wensen. Je voelt je daarmee ‘stinkend’ rijk, en gunt dat alle mensen. En toch, ik heb er niets voor hoeven doen, wilt u dat wel geloven? Dus moet het puur genade zijn en ‘k heb volgens mij een “streepje-voor”, hierboven.

Wil van Aalst

10

S’amen

Begroting PGB 2015 De begroting voor het jaar 2015 is door het College van Kerkrentmeesters als volgt opgesteld: Begroting 2014

Begroting 2015

Lasten: Lasten kerkelijke gebouwen Afschrijvingen Pastoraat Lasten kerkdiensten Verplichte bijdragen Salarissen en vergoedingen Kosten beheer en adm. Rentelasten/bankkosten Nieuw beleid/onvoorzien

75.000 0 269.803 34.000 25.500 66.638 84.000 13.000 0

72.500 0 204.829 28.885 27.000 65.974 77.500 13.000 20.000

Totaal lasten

567.941

509.688

48.700 68.465 18.000 289.000

80.180 56.937 9.000 255.000

424.165 -143.776

401.117 -108.571

Baten: Baten onroerende zaken Rentebaten en dividenden Overige opbrengsten Bijdragen levend geld Totaal baten Saldo exploitatie

De begroting voor 2015 laat dus een verwacht tekort zien van € 108.571, m.a.w. de uitgaven zijn ruim € 108.000 hoger dan de inkomsten. De begroting voor 2014 liet een tekort zien van € 143.776, echter naar het zich nu laat aanzien zullen we dit ruimschoots overschrijden. Bij de begroting 2015 is rekening gehouden met:  Voor lasten kerkelijke gebouwen is rekening gehouden met een bijdrage van Stichting Behoud Markuskerk van € 15.000, terwijl de Stichting Johanneskerk bepaalde onderhoudskosten, evenals in 2014, direct voor haar rekening zal nemen.  Dominee Bisschop zal per 1 mei 2015 niet vervangen worden.  Noorderlicht zal per 1 februari 2015 worden beëindigd.  Exploitatie Lutherse Kerk kostenneutraal d.w.z. dat de kosten geheel goedgemaakt zullen gaan worden door de huuropbrengsten.  Studentenpastoraat blijft.  Voor nieuw beleid en/of onvoorzien is een bedrag van € 20.000 opgenomen.  Terugval in vrijwillige bijdragen en collecteopbrengsten. Voor 2014 waren deze begroot op € 289.000; dit zal helaas niet worden gehaald. Derhalve in begroting 2015 opgenomen voor € 255.000. Wij hopen uiteraard op een gunstiger ontwikkeling! Heeft u vragen, opmerkingen, commentaar; neem dan gerust contact met mij op (email [email protected] of tel. 5420555). Indien geen reacties ontvangen worden, welke aanleiding geven tot aanpassing, zal de Algemene Kerkenraad de begroting 2015 formeel vast kunnen stellen.

Piet Huizing, penningmeester van het College van Kerkrentmeesters

Voor meer informatie over Noorderlicht kunt u terecht op de website www.noorderlichtbreda.nl Facebook: Noorderlicht Breda

Huilende Zwarte Madonna tijdens de Cultuurnacht In de Lutherse Kerk stond in de Cultuurnacht op 23 januari een ‘Zwarte Madonna’, een zwart Mariabeeld. Het bijzondere van dit beeld is dat het ‘huilde’ om vrede. Om het beeld lag een spiraal van zout op de grond: ‘gestolde tranen’. Bezoekers konden de spiraal volgen om oog in oog te staan met de huilende Madonna. De installatie was speciaal voor de Cultuurnacht gemaakt door Lian Waas, beeldend kunstenaar uit Breda in opdracht van het Noorderlicht. Lian Waas verloor haar man 2 jaar geleden. Waas: “Voor mij heeft de Zwarte Madonna veel te maken met rouw. Ik heb dat zwarte van de Zwarte Madonna sterk ervaren toen mijn man gestorven was. Ik moest heel diep gaan. Maar dat alles heeft me ook krachtig gemaakt en wijsheid gegeven. Daarom wilde ik een spiraal van zout om haar heen. Zout blijft behouden, mijn verdriet en wijsheid ook. En dat geeft vrede in mezelf.” Waas heeft een replica van de Zwarte Madonna uit Halle omgevormd tot een hedendaags beeld. Volgens de legende hield het Mariabeeld kanonskogels van protestanten tegen. Het beeld bouwt voor op de traditie, maar Lian Waas geeft een eigen invulling. Wij wilden een beeld van nu dat schreeuwt om vrede. Want daar zijn we allemaal zo naar op zoek. Tegelijk moest het toch een echte Zwarte Madonna zijn en de bezoekers een moment van verstilling geven als ze de kerk binnenlopen. Dat is goed gelukt.

Dank Veel van onze gemeenteleden hebben zich in de loop van de jaren ingezet voor het Noorderlicht. Niet iedereen was in de gelegenheid om persoonlijk afscheid te nemen in de Cultuurnacht. Daarom wil ik jullie ook hier in S’amen danken voor alle praktische, beleidsmatige, steunende, kritische en gezellige bijdragen! Het heeft geholpen het Noorderlicht tot een succes te maken.

Berthe van Soest

11

S’amen

aan maar liefst 1 miljoen bijbels. Alleen met hulp uit het buitenland kan er voor gezorgd worden dat elke Cubaan die dat wil een bijbel kan kopen voor een betaalbare prijs. De Lutherse Kerk kijkt terug op een geslaagde decembermaand. Er waren schitterende kerstdiners in de kerkzaal en in de Crypte. Begin december hebben veel mensen genoten van een gitaarconcert met Frans Brekelmans en op 14 december nog eens van een mooi Feest van Licht met gedichten van Yvon Né en orgelspel van Aart Bergwerff, met na afloop een heerlijk glas Glögg met Lussebullar (Zweedse broodjes). Ook de Sing Inn op 20 december, onder leiding van Kathinka Minzinga en pianiste Jetje van Wijk was een groot succes. Als deze S’amen bij u, op vrijdag, op de mat valt is de Cultuurnacht bijna begonnen. De Lutherse Kerk doet daaraan mee met de laatste activiteit van het Noorderlicht met de huilende Zwarte Madonna in de Kerkzaal en in de Crypte Storytelling by Food door Yirganello. Meer informatie op www.cultuurnachtbreda.nl Op 29 januari vindt het jaarlijks terugkerende Storioni Festival plaats: een wandelconcert van kamermuziek in de Waalse Kerk, het Kasteel van Breda en de Lutherse Kerk. Meer informatie op: www.storioni.nl Inmiddels is de Lutherse Kerk ook op Facebook te vinden (www.facebook.com/luthersekerkbreda). Neem ook eens een kijkje op de gloednieuwe website: www.luthersekerkbreda.nl. Onder het blok ‘Verhuur’ is allerlei informatie te vinden over de ruimtes die voor diverse gelegenheden kunnen worden gehuurd. Op de website is een agenda opgenomen en tevens is de maandelijks te verschijnen nieuwsbrief opgenomen. Wilt u de nieuwsbrief liever in uw eigen mailbox ontvangen? Stuur dan een bericht naar: [email protected]. Binnenkort kunt u ook vriend worden van de Stichting Vrienden van de Lutherse Kerk Breda. Daarover meer in de volgende S’amen.

Joke Pelle, locatiemanager Lutherse Kerk

Bid dat dit project mag slagen en dat het tot zegen mag zijn voor veel Cubanen. Namens het Nederlands Bijbelgenootschap,

Diny Fockens

Protestants Christelijke Ouderenbond, afdeling Breda Donderdag12 februari: Themamiddag-Ledenvergadering Allereerst zal aan de hand van een aantal vragen die voortkomen uit de enquête met de aanwezigen gesproken worden over de toekomst van de afdeling Breda. Hoe kunnen we verder? Wat is daarvoor nodig? Welke inbreng kan het bestuur verwachten van haar leden? Vervolgens vindt na de pauze de ledenvergadering plaats. Hierin worden de jaarstukken van penningmeester en secretaris behandeld; wordt gesproken over het beleid en is er de herverkiezing van Mw. A. Poldervaart-de Boer als voorzitter en het afscheid van onze notulist de heer W. Vermeer, die zich niet meer herkiesbaar heeft gesteld. Kortom een heel belangrijke middag waar het bestuur veel leden verwacht. Om 14:00 uur in de Markuskerk, Hooghout 96, Breda. Voor vervoer of inlichtingen: Wilma bondzio-Hupkens, 0765228628 of [email protected]

Wilma Bondzio-Hupkens

Diaconie Uw gebed gevraagd voor: Cuba In Cuba zijn de afgelopen decennia honderden grotere en kleinere kerkelijke gemeenschappen ontstaan. Inmiddels wordt dat toegestaan en is het lezen uit de Bijbel niet langer verboden. Maar de Bijbel zelf is nog steeds een schaars goed, ook in die kerken. De Cubanen kunnen geen bijbels kopen, simpelweg omdat verkoop van christelijke boeken in Cuba verboden is. Ook mogen particulieren niet zelf bijbels in het buitenland kopen. Samen met andere bijbelgenootschappen ter wereld doet het Nederlands Bijbelgenootschap iets wat wél mag: bijbels doneren via de Cubaanse Bijbelcommissie. Samen met andere bijbelgenootschappen van de United Bible Societies werkt het Nederlands Bijbelgenootschap aan een ambitieus project. In de komende jaren is in Cuba behoefte

Breda-Wismar-Arad Bericht uit Arad Liebe Holländische Schwestern und Brüder! Unsere Familie ist, Gott sei Dank wieder zusammen und wir können gemeinsam Weihnachten feiern. Wir möchten Euch bedanken für alle Hilfe. Es hat uns in diese dunkele Zeit viel getan. Wir möchten auch für die viele schöne Postkarte bedanken! Wir wünschen Euch alle gesegnete Weihnachten und eine gutes Neues Jahr! Familie Tothpal aus Arad Broeders en zusters, Onze familie is, God zij dank, weer bij elkaar en wij kunnen samen het Kerstfeest vieren. Wij willen u bedanken voor alle

12

S’amen hulp. Het heeft ons in deze donkere tijd veel gedaan. Wij willen ook voor de vele mooie kaarten bedanken! Wij wensen u allen een gezegende Kerstfeest en een goed Nieuwjaar! Familie Tothpal uit Arad. Verder berichtte ds. Tothpal dat zij een mooie kerstnachtdienst hadden gehad waar 101 mensen bij aanwezig waren. Ook de kerstpakketten vonden hun weg naar de mensen. Fijn om te horen!

Emeritaat ds. Christian Schwarz uit Wismar Op 7 december werd er afscheid genomen van ds. Schwarz in Wismar. 18 jaar lang was hij de predikant van onze partnergemeente. Na een mooie kerkdienst was er gelegenheid tot afscheid nemen. Vanuit Breda waren aanwezig Renate Junker en Rob en Mieke Frankfoorder. Ds. Schwarz was blij verrast ons te zien en met hem vele gemeenteleden. Het proces om een nieuwe predikant te vinden is reeds in gang gezet.

Bijzondere hulpgoederen gezocht Toen Pieter en ik onlangs in Arad waren werden ons diverse verzoeken gedaan naast de ‘gewone’ hulpgoederen zoals kleding en textiel. Het gaat dan om de volgende items: - een scootmobiel of een electrische rolstoel voor een gemeentelid die een herseninfarct heeft gehad en nu nog maar moeizaam kan lopen. - een po-stoel - incontinentiemateriaal (m/v) - looprekjes/wandelstokken - handgereedschap (bijv. hamers,beitels, boormachines etc.) Belt u even als u iets heeft? Alvast bedankt!

Mieke Frankfoorder (vz) 076-5146523 [email protected]

Kerstpakketten 2014 De kerstpakkettenactie 2014 was evenals voorgaande jaren weer een flinke klus en oogstte veel dankbaarheid. Tineke Akkermans en ondergetekende hebben al in begin november alle benodigde voorbereidingen getroffen, zoals brieven schrijven en enveloppen adresseren. Toen de penningmeester in november het benodigde geld ter beschikking stelde konden we de enveloppen vullen en verdelen over diakenen, ouderlingen en een enkele nietambtsdrager die voor uitreiking aan betrokken personen zorgden, uiteraard uitdrukkelijk rekening houdend met de privacy. Vrij vlot na sinterklaas werd met de uitreiking begonnen. Een vroege uitreiking is vooral nodig bij het Annahuis omdat een aantal bezoekers onregelmatig op de inloop verschijnt. Evenals voorgaande jaren speelde religie geen rol. In totaal werden 83 attenties uitgereikt waarvan 69 aan alleenstaande personen en 14 aan gezinnen bestaande uit 2 of meer personen. Buiten het Annahuis werd op 21 adressen een enveloppe bezorgd, via het Annahuis gingen 62 enveloppen de ‘’deur’’ uit. Allen waren dankbaar waarbij regelmatig werd gezegd: ‘’Dit komt bijzonder goed van pas.” Het gemêleerde gezelschap van het Annahuis, zoal bestaande uit dak/thuislozen en eenzamen was weer enthousiast, ook al omdat ze soms geen uitkering genieten, waardoor ze genoodzaakt zijn uit afvalcontainers te eten. Anderen verblijven in de schuldsanering en vaak met € 20 per week moeten rond komen. Inmiddels staat bij heel veel van hen de protestante diaconie van Breda er goed op. Voor de bezoekers van het Annahuis hebben we de attentie gegeven in de vorm van Jumbobonnen teneinde te voorkomen dat het geld word besteed aan drugs of cafébezoek. De overigen kregen euro’s. Het viel op dat er dit jaar weer meer pakketten werden uitgereikt om de eenvoudige reden dat de overheid de geldkraan steeds iets verder dichtdraait. Al met al toch wel een echt missionair gebeuren!

Henk Zwaan

Afscheid van de Kinderkerk Vervolg op pagina 17...

13

S’amen

Leren en Ontmoeten Totaal programma met verschillende lezingen, bijeenkomsten, films en activiteiten aangeboden door de samenwerkende kerken in Breda van januari t/m mei

Januari 31 januari, 50 jaar Markuskerk

Orgelconcert door Aart Bergwerff Aart Bergwerff studeerde orgel, koordirectie en kerkmuziek aan het Rotterdams Conservatorium. Hij zette zijn orgelstudie voort bij Harald Vogel in Bunde (Duitsland) en bij Marie-Claire Alain in Parijs, welke hij afsloot met het behalen van de Prix de Virtuosité. Aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag studeerde hij improvisatie bij Bert Matter en behaalde de Aantekening Improvisatie Orgel. Sinds 1990 is hij organist van de Lutherse kerk in Den Haag en daarmee de vaste bespeler van het beroemde Bätz-orgel uit 1762. Bergwerff werd in 1994 benoemd tot docent hoofdvak orgel aan het Rotterdams Conservatorium. Daarnaast doceert hij aan het instituut ook orgelbouw en historische ontwikkeling. Hij is orgeladviseur bij restauratie en nieuwbouw van orgels, in samenwerking met de Orgelcommissie van de Nederlandse Hervormde Kerk en de Rijksdienst voor de Monumentenzorg, en is in die hoedanigheid betrokken bij tal van restauraties van historische orgels. Aart Bergwerff heeft de Markuskerk geadviseerd bij de aankoop van het huidige orgel. In die tijd heeft hij de belofte gedaan om een orgelconcert te verzorgen. Aan die belofte geeft hij 31 januari invulling. Na het concert van ongeveer een uur wordt u iets te drinken aangeboden. Aanvang: 16:00 uur Plaats: Markuskerk, Hooghout 96

Februari Maandag 2 februari

Wadjda Film cyclus Tragische Heldinnen De 10-jarige Saoedische Wadjda is gelukkig niet al te tragisch - al heeft haar verhaal wel een bittere ondertoon. Hoewel ze goed weet dat het niet mag omdat ze een-

meisje is, haalt ze alles uit de kast om een nieuwe fiets te kopen, net zoals haar buurjongen Abdullah. Dit neo-realistische debuut uit 2012 van Haifaa Al Mansour, de eerste vrouwelijke regisseuse in Saoedi-Arabie, toont hoe subtiel de spagaat in haar land is. Thuis popmuziek luisteren, op straat All Stars gympen en een spijkerbroek onder de zwarte abaya. Zie hier de beperkte vrijheid van Wadjda uit Ryad. Haar moeder kan haar amper helpen. Die worstelt immers met het op handen zijnde tweede huwelijk van haar man, omdat zij hem geen zoon kan schenken. Maar dan dient zich de oplossing aan: een Koranwedstrijd op school. Plots doet Wadjda zich vroom voor om van het prijsgeld die mooie fiets te kopen... Beknellende regels komen langs en toch blijft de film fris en speels en biedt ze een hoopvol kijkje in het dagelijks leven van Saoedische meisjes. Een jaar later mochten vrouwen ineens fietsen, al is het onder begeleiding van een man. Toeval? 19:30 19:45 20:00 21:45

uur: uur: uur: uur:

ontvangst met koffie en thee inleiding filmvertoning drankje en nabespreking

Plaats: Markuskerk, Hooghout 96 Kosten: € 6,00 Donderdag 5 februari

Basiscursus Opnieuw beginnen Ben je op zoek zijn naar een nieuw begin in je geloof? Wil je ontdekken hoe geloven van grote betekenis kan zijn in je leven van alledag? Zoek je kansen om God te ontmoeten? Wil je opnieuw ervaren dat geloven bevrijdend kan werken in het leven? In de geloofscursus ‘Opnieuw beginnen’ van zes avonden bieden wij u en jou -en bekenden die u kunt uitnodigenruimte voor bezinning en gelegenheid een eigen zoektocht te maken met geloofs- en levensvragen. Deze cursus is een herhaling van de cursus uit het vorige seizoen. Deze cursus is een gezamenlijk initiatief van de Protestantse Gemeente Prinsenbeek, de RK Parochie Prinsenbeek en de Nazarethparochie. De bijeenkomsten worden begeleid door predikante Evelyn Quaak-Kloet en R.K.pastor Adrie Lint. Na de inleiding is er gesprek in kleine groepen met als afronding een meditatief moment of viering in de kerkzaal. De cursusdata en onderwerpen zijn: 22 januari Godsbeelden, 5 februari Geloven 26 februari Jezus van Nazareth 12 maart Vergeving en heling 26 maart Leven en toekomst en 9 april de Heilige Geest Zie ook www.hetkruispunt.org

14

S’amen Info en aanmelding: [email protected]; [email protected] ; [email protected] Aanvang 19:30 uur. Plaats: Het Kruispunt, Harmonielaan 24 te Prinsenbeek De kosten voor het werkboek en de koffie zijn € 20,00 Maandag 9 februari, IKON-documentaire (LUX)

Tolerantie als wapen

Vanaf de Gouden Eeuw kon Nederland bogen op haar lange traditie van tolerantie en religieuze verdraagzaamheid. In de Republiek was er de ‘vrijheid van consciëntie‘, iedereen mocht het geloof van zijn keuze aanhangen. Al was het dan in de schuilkerk, want de Gereformeerden bepaalden wie en wat er getolereerd kon worden. Waar liggen de grenzen van de tolerantie in de hedendaagse samenleving? Geldt absolute vrijheid ook voor wie die vrijheid bedreigen? Wordt tolerantie een wapen tegen anderen? Volgens de Amerikaanse filosofe Martha Nussbaum is er sprake van nieuwe religieuze intolerantie. Ze houdt een warm pleidooi voor fatsoenlijk burgerschap. Elke burger dient met respect behandeld te worden. Daarvoor zijn deugdelijke wetten, goed onderwijs en empathie nodig. Maar kunnen we tolerantie leren? Met Theo de Wit en Martha Nussbaum. De avond wordt begeleid door Prof. Dr. C. BerkvensStevelinck Aanvang: 19:30 uur Plaats: Doopsgezind Centrum, Cimburgalaan 98 Woensdag 11 februari

Met hart en ziel Via de jaarlijkse Kunstroute laten verschillende kunstenaars uit de wijk Haagse Beemden iets zien van hun werk en ook van zichzelf. Het lijkt ons erg interessant om met enkele kunstenaars in gesprek te gaan over vragen als: -hoe ben je er zo toe gekomen? -was je er altijd als goed in of heeft iemand/iets je geïnspireerd? -hoe kom je aan ideeën om iets te maken? - doe je het vooral voor jezelf om expressie te geven aan wat in je leeft of heb je ook andere bedoelingen: wil je mensen laten genieten, wil je iets ‘moois’ toevoegen aan de wereld? Gelukkig zijn vier kunstenaars bereid tot een gesprek: Christianne Garssen, schilder en tekenaar van hoofdzakelijk kinder- en familieportretten, met een verfrissende eigen stijl hierin. Kees van Meel, dichter, met diverse bundels en een CD op zijn naam, voormalig stadsdichter van Breda. Deborah Jacobs, basgitarist en all-round muzikant, bespeelt meerdere instrumenten, vertolkt verschillende stijlen en kan goed improviseren. Thea Kanters, die keramiek maakt en bijv. ook het avondmaal-stel van de Lucaskerk. Met hen krijgen we vast en zeker een boeiende en inspirerende avond We gaan proberen of we vooraf iets van hun werk in de Lucaskerk kunnen tonen. Aanvang: 20:00 uur Plaats: Lucaskerk, Tweeschaar 125

Donderdag 19 februari, 50 jaar markuskerk

Het gebouw Markuskerk

lezing door Lianne van der Wel - van Reeuwijk. Tijdens mijn opleiding HBO-theologie moesten wij voor het vak ‘Liturgiek’ een beschrijving maken van een kerkgebouw. Ik heb er toen voor gekozen om een werkstuk te maken over de Markuskerk. In dit verslag beschrijf ik ontdekkingen die ik heb gedaan. Ik ben in het Stadsarchief van Breda gaan zoeken naar informatie over de bouw. Ik heb gesproken met de architect die betrokken was bij de laatste verbouwing en ben op bezoek geweest bij de kosteres uit de begintijd. Eén van de leukste ontdekkingen was, dat de Markuskerk werd opgeleverd op mijn geboortedag. De oplettende lezer weet nu welke leeftijd ik dit jaar hoop te bereiken. De titel van mijn werkstuk is: “Een gevoelige aftasting van een kerkgebouw: Hoe het er kwam, hoe het is gewassen en wat er in gebeurt.” Op donderdagavond 19 februari zal ik het een en ander vertellen wat ik te weten ben gekomen tijdens mijn zoektocht. Lianne van der Wel – van Reeuwijk. Aanvang: 20:00 uur Plaats: Markuskerk, Hooghout 96 Woensdag 25 februari

Begin cursus basispastoraat De werkgroep pastoraat van de Noorderbeemden organiseert een cursus basispastoraat van drie avonden voor iedereen die in onze gemeenten bezoekwerk doet. Het doel is dat aan het eind van de cursus mensen een duidelijke visie op het belang van pastoraat hebben. Zij zien het belang van een luisterende, invoelende grondhouding en hebben een handvat gekregen voor de praktijk van het werk. Inhoud en opzet: visie op pastoraat, belang van het luisteren, luisteroefeningen, de betekenis van gebed en schriftlezing in pastoraat, praktisch organisatorische vragen. De cursus wordt gegeven door een gemeenteadviseur PKN in de Lucaskerk. U kunt zich opgeven bij Korrie Bos-Krijthe, [email protected]. De cursusdata zijn 25 februari, 4 maart en 11 maart. Aanvang 19:30 uur. Koffie klaar om 19:15 uur Plaats: Lucaskerk, Tweeschaar 125

Maart Dinsdag 3 en donderdag 5 maart, 50 jaar Markuskerk

Kalligrafie

Lezing en workshop: Van spijkerschrift tot “tablet” door Regien de Ruiter-Vermaat, kalligraaf.

15

S’amen Een boeiend letterreisje door de historie van het schrift. Van 3500 jaar v.Chr. tot 2005 n.Chr.,met Beamer-presentatie en diverse soorten schrijfmateriaal door de eeuwen heen. Een vraag is 'Hoe schreef MARKUS?' Daarna: zelf aan de slag met uw eigen letter of naam. I.v.m. het maximaal aantal deelnemers (15) per keer verzoeken wij u een keuze te maken uit een van beide dagdelen (A of B). Bij intekening van meer mensen zullen we extra dagdeel overwegen. A Dinsdag 3 maart: 15:00 - 16:30 uur B Donderdag 5 maart: 19:30 - 21L00 uur Plaats: Markuskerk, Hooghout 96 Zondag 8 maart, concert

Stabat Mater van G.B. Pergolesi Heleen Meijer (sopraan), Annette Stallinga (alt) en Andrew Clark (klavier/klavecimbel/orgel) vormen samen het ensemble Luci Serene. Dit ensemble heeft verschillende concertprogramma’s op het repertoire, met een focus op muziek uit de periode 1600-1750, zo ook de Stabat Mater van Giovanni Battista Pergolesi uit 1736.

Het programma zich in voor bevordering en handhaving van het recht en voor de beëindiging van de bezetting van de Palestijnse gebieden door het Israëlische leger. In de praktijk houdt dat in dat EA’s (deelnemers aan het EAPPI programma) meeleven met de Palestijnse bevolking en meehelpen daar waar nodig. Zo heb ik tijdens de oogsttijd duizenden olijven geplukt, hebben we kinderen naar school gebracht die bang waren geworden door Israëlische militaire presentie, Palestijnen geteld die door een checkpoint heen moesten en ben ik met schaapherders het veld in geweest. Verder vergeten we de Israëliërs niet en ontmoeten we diverse Israëlische activisten in Jeruzalem, Haifa en Sderot. Mijn slaapplaats stond in Yanoun, een klein dorpje op de Westelijke Jordaanoever. Er wonen 84 mensen en iets meer schapen. Dit dorpje is volledig omringd door buitenposten van een Israëlische nederzetting. Al met al was dit een hele ervaring, waarbij ik een heleboel heb gezien, heb meegemaakt en Israëliërs en Palestijnen heb gesproken met de meest uiteenlopende politieke en religieuze opvattingen. Jennifer houdt een verhaal en na de pauze is er discussie onder leiding van ds Wim Bisschop. Aanvang 20:00 uur, Plaats: Lucaskerk, Tweeschaar 125

16 tot 19 maart

Meet and Greet Na het succes van de eerste Meet and Greet in de Lucaskerk komt er nu een vervolg. ‘Dit is voor mij echt kerk zijn!’ zei één van de deelnemers. Misschien wel de essentie van onze Meet & Greet: Elkaar echt ontmoeten en met elkaar in gesprek blijven over en met de jeugd van onze kerk. Bijna iedereen kent het Stabat Mater: het aangrijpende verhaal van Maria die haar zoon voor haar ogen ziet sterven aan het kruis, schitterend op muziek gezet door Pergolesi die tijdens het schrijven zelf stervende was. Het Stabat Mater kan losstaand worden uitgevoerd (duur ± 40 minuten), maar kan voor een langer concert ook gecombineerd worden met werken van tijdgenoten van Pergolesi zoals bijvoorbeeld de ‘Troisième Leçon de Ténèbres’ van Couperin en het ‘Salve Regina’ van Domenico Scarlatti. Nadere informatie omtrent aanvangstijd en entree vindt u in de S’Amen van februari. Plaats: Johanneskerk, Dreef 5 Woensdag 11 maart

EAPPI (Oecumenisch Begeleidingsprogramma in Palestina en Israël) door Jennifer van Werkhoven

EAPPI is op verschillende plekken in de Westelijke Jordaanoever actief.

In deze week worden er in de Lucaskerk speciale ouderavonden gehouden: 16 maart avond voor ouders van kinderen van 0-4 jaar Een avond voor ouders van jonge kinderen om elkaar echt te ontmoeten en in een ’speed-date’ spel verder te praten over kids, geloof en jezelf. 19 maart avond voor ouders en betrokkenen van 4-12 jaar Een avond voor iedereen die zich betrokken weet bij kinderen van 4-12 jaar om elkaar echt te ontmoeten en te praten over geloofsopvoeding en kerk. 19 maart avond voor ouders en betrokkenen van 12+ Een avond met een gastspreker die met ons het gesprek aangaat over: tieners en social media. Meer informatie vindt u onder [email protected] Alle avonden vinden plaats van 20-22 uur Plaats: Lucaskerk, Tweeschaar 125

16

S’amen Maandag 23 maart

Filmcafé : Soeur Sourire In 1963 had de Belgische non Soeur Sourire een wereldhit met het nummer: Dominique, nique, nique. Het lied bezingt op vrolijke wijze het leven van de heilige Dominicus. Het toont de levenskunst van deze geestelijke. Het leven van Jeannine Deckers (1933-1985), de echte naam van de non, zou veel problematischer verlopen. Haar muzikale hit blijkt een eendagsvlieg. Na haar vertrek uit het klooster komt zij in grote problemen en uiteindelijk pleegt zij zelfmoord met haar partner. In 2009 verscheen de gelijknamige film van Stijn Coninx die haar leven verbeeldt. De avond wordt ingeleid door dr. Tjaard Barnard die ook het gesprek na afloop zal leiden. Dr. Tjaard Barnard is remonstrants predikant te Rotterdam en rector van het Remonstrants Seminarium te Amsterdam Aanvang 19:30 uur , Plaats: Doopsgezind Centrum, Cimburgalaan 98

Dorothe IJsseldijk van het Annahuis zal ons deze avond begeleiden aan de hand van de dagelijkse praktijk. Aanvang 20:00 uur Plaats: Markuskerk, Hooghout 96 Zaterdag 16 mei, 50 jaar Markuskerk

Bezoek Laurenskerk Rotterdam Deze dag gaan wij op bezoek bij de Laurenskerk in Rotterdam. Vanaf 11:00 uur zijn wij welkom. De Laurenskerk, het enige monument uit de Middeleeuwen in Rotterdam, is het afgelopen decennium in toenemende mate een multifunctionele ruimte geworden waar plaats is voor concerten, symposia, beurzen en natuurlijk is er in deze Rotterdamse erfgoedlocatie een plek voor de permanente tentoonstellingen en kerkdiensten. Wij gaan met de bus naar deze kerk toe. Het verdere programma voor deze dag.............? Lees de komende weken, maanden in de Kerkgroet voor verdere mededelingen. Vertrek 10:00 uur vanuit de Markuskerk, Hooghout 96

April Woensdag 1 april

Bachs Johannes Passion

Een tragediespel! Door Jan-Willem Scheurwater Kan Passiemuziek van J. S. Bach nog wel verrassen? Zeker wel! De Johannespassie is misschien minder bekend, maar zeker niet minder rijk aan muzikaliteit en inhoud dan de Mattheüspassion. Bach neemt de luisteraar mee op Jezus’ kruisweg, die vol lijden is, maar tegelijkertijd ook vol van glorie, een kernbegrip in het evangelie van Johannes en dus ook in dit werk van Bach. Op deze avond luisteren we hoe Bach het geloof in Christus muzikaal vorm geeft. Hij doet dat meesterlijk en weet ook de mens anno 2015 te raken. Bachs weergave van het lijdensverhaal is eigenlijk een tragedie, een schouwspel, een toneelstuk. We zullen zien dat Bachs Passiemuziek een heilige dans is. Aanvang 20:00 uur, Lucaskerk, Tweeschar 125 Dinsdag 21 april Na Empathie en Mindfulness: een avond over

Presentie-filosofie Kenmerkend in de presentie-filosofie en de daarbij aansluitende praktijken is de gerichtheid op het scheppen van rechtvaardige en liefdevolle menselijke verhoudingen, met name waar mensen onaanzienlijk, arm, ‘sociaal overbodig’, doodziek of ‘hopeloos’ zijn. Kijk voor meer informatie op www.presentie.nl

Mei Donderdag 21 mei

Rome Klaas Vos dominee in Woensdrecht komt een avond verzorgen over Rome. Dat moet boeiend zijn een dominee die over Rome komt vertellen. Nadere informatie vindt u t.z.t. in S’Amen. Aanvang 20:00 uur Lucaskerk, Tweeschaar 125 Zaterdag 30 mei, 50 jaar Markuskerk

Sing-a-long - Meezingmiddag voor iedereen Onder begeleiding van een gezellig meezingkoor kunnen we allemaal meezingen met bekende en onbekende liedjes van toen en nu. Tussendoor genieten we van een drankje en een hapje. De middag sluiten we af met een knallende activiteit (dit is nog een verrassing!) Aanvang: 14:00 uur (tot 16:30 uur) Plaats: Markuskerk, Hooghout 96

In september verschijnt het katern voor het najaar.

17

S’amen

Begroting Diaconie 2015 In de vergaderingen van het College van Diakenen en de Algemene Kerkenraad is de begroting voor 2015 van de Diaconie van de Protestantse Gemeente Breda vastgesteld. Het College van Diakenen is in 2014 twee maal bij elkaar gekomen. In deze vergaderingen werden begroting, jaarrekening en aanverwante zaken besproken. Ook was dit een goede gelegenheid voor informatie-uitwisseling en afstemming tussen “onder” en “boven” het spoor (diakenen Breda Midden-Zuid en diakenen Noorderbeemden). In 2015 zullen de financiële zaken meer centraal geregeld worden via één bankrekening voor diaconale zaken. De twee bankrekeningen die in de wijk werden gebruikt zijn opgeheven. Inkomsten (EUR) 2015 Bijdragen (collectes en giften) Uit vermogen en onroerende zaken Totaal Uitgaven (EUR) 2015 Diaconaal quotum en contributies Beheer en administratie Diaconaal werk Totaal

In deze begroting is de ZWO (Zending, Werelddiaconaat, Ontwikkelingssamenwerking) niet opgenomen. De ZWO zorgt voor eigen geldwerving waarbij de inkomsten naar de projecten gaan. De diaconale contactgroep Breda-Wismar-Arad heeft een eigen begroting waarbij inkomsten en uitgaven in balans zijn. BWA beschikt over een bescheiden, door sponsoren bijeengebrachte, financiële buffer voor noodhulp en bijzondere uitgaven voor onze zustergemeente in Arad. Als u vragen of opmerkingen heeft kunt u contact met mij opnemen: [email protected].

Henrieke de Bruin, voorzitter College van Diakenen

23.500 6.740 30.240 5.150 3.700 31.500 40.350

Dit betekent dat er in 2015 een begroot tekort is van € 10.110,=. Dit wordt met name veroorzaakt door minder inkomsten uit rentebaten en baten onroerende zaken sinds 2012. Dit betekent dan ook dat een klein deel van het in het verleden opgebouwde diaconale vermogen ingezet wordt voor diaconale doelen. Het College van Diakenen heeft er bewust voor gekozen om niet te gaan bezuinigen op de kernactiviteiten: het werk van de diakenen in de wijk, de bijdrage aan het Annahuis, en hulpaanvragen dichtbij en ver weg, denk hierbij ook aan de vluchtelingen die in Breda verblijven. Het diaconaal quotum dat de Diaconie overmaakt naar de landelijke PKN organisatie is enerzijds gebaseerd op het aantal belijdende leden, anderzijds op inkomsten uit levend geld, uit onroerend goed en uit eventueel overig bezit van diaconieën. De inkomsten uit het diaconaal quotum zijn bestemd voor diaconaal kerkenwerk, zoals diaconaal werk op provinciaal niveau, dienst in de samenleving en oecumene (het diaconale deel) en bovendien voor ondersteunende activiteiten die het diaconaal werk mogelijk maken, zoals communicatie en fondsenwerving, synodewerk en juridische zaken. Beheer en administratie omvatten bankkosten, verzekeringen en de kosten van de jaarrekeningen. De achterstand met de jaarrekeningen wordt langzaam maar zeker ingelopen. De jaarrekening 2012 is bijna gereed. Deze wordt nog opgemaakt door het Kantoor der Kerkelijke Administratie (KKA). Dit is een organisatie zonder winstoogmerk en gericht op dienstverlening aan lokale kerken. Nieuw is dat het administratiekantoor Krijgsman Advies B.V. in Breda de toelichting schrijft op de jaarrekening 2012. Het college van diakenen is voornemens om de volgende jaarrekeningen inclusief toelichting te laten opmaken door Krijgsman Advies om het proces te versnellen.

Het nieuwe project

Stichting Care Karnataka Deze stichting is een initiatief van de familie de Wit in Breda. In Narasimharajapura in Zuid India is een school in aanbouw voor meervoudig gehandicapte kinderen. De ZWO helpt mee door geld in te zamelen voor de aanschaf van therapeutische materialen voor de fysiotherapie, spraak-en gehoortherapie, snoozle-activiteiten en voor creatieve therapie op deze school. Een mooie start is gemaakt in de Kerstnachtdienst waar we ruim €1500 euro hebben mogen ontvangen.

Zondag 1 februari is onze jaarlijkse gezamenlijke dienst die geheel in het teken staat van dit project. Deze keer in de Lucaskerk. Van harte nodigen we iedereen uit die geïnteresseerd is in het werk van onze ZWO. De cantorijen uit al onze PKNKerken werken weer mee aan deze bijzondere dienst. De familie de Wit is net terug uit India. Zij brengen het laatste nieuws mee om aan u door te geven.

18

S’amen

Foto impressie van Familie de Wit in Zuid India

Nieuws uit de wijken

Rondom de Lucaskerk Vieringen Op zondag 25 januari houden we onze eerste oecumenische viering van dit jaar. De dienst staat in het teken van de gebedsweek voor de Eenheid. Christenen uit Brazilië hebben gekozen voor het thema “Dorst”. Dorst naar water, maar ook breder: dorst als verlangen. Daarbij lezen we Johannes 4 over de ontmoeting van Jezus met een Samaritaanse vrouw. Natuurlijk laten we water ook een symbolisch en

concrete rol spelen. Bethlehemkoor zingt mee.

En

het

eerste kennismaking goed zal bevallen, we heten hem van harte welkom

Zondag 1 februari houden we een themadienst in het kader van het Werelddiaconaat. Onze ZWO-groep gaat een nieuw project voor de komende tijd presenteren. Mensen die dichtbij het project Care Karnataka actief zijn, zullen een presentatie verzorgen. En de gezamenlijke cantorijen van vier kerken gaan voor en met ons zingen. We luisteren o.a. naar de gezongen schriftlezing van psalm 132.

Zondag 15 februari vieren we in dit jaar voor de eerste keer de Maaltijd van de Heer: in brood en wijn drukken we uit dat we verbonden zijn met de Heer en in geloof met elkaar. In Marcus 1 : 40-45 horen we het verhaal dat Jezus een mens uit z’n isolement haalt, met als gevolg dat hij zelf in een isolement terecht komt.

Op zondag 8 februari begroeten we ds. Scholten uit Raamsdonksveer als onze gastvoorganger. We hopen dat deze

En verder Veel concreet nieuws over de ontwikkelingen in de PGB valt er niet te melden. Op 12 januari was er weer een gezamenlijke vergadering van alle ambtsdragers (en veel toehoorders.) Daar is een heldere presentatie

19

S’amen gegeven van een plan dat breed gedragen wordt in de kernen rond de drie kerken. Op enkele punten wijkt dit plan heel erg af van de meeste scenario’s die door de AK zijn voorgedragen. We wachten gespannen en in goed vertrouwen af waar één en ander toe zal leiden. In februari komt een bijeenkomst waarin de financiële gevolgen (en haalbaarheid) van de verschillende plannen wordt gewogen. En later in de maand komt dan een gemeenteavond zodat eindelijk ook niet-ambtsdragers worden gekend en gehoord inzake alle plannen

Op 4 februari is ds. Wim Bisschop voor de laatste maal bij ons. Hij is inmiddels ontelbare keren op de Noordsoos geweest, waaraan we kostbare herinneringen hebben over gehouden. We hopen in de volgende maand aan dit afscheid aandacht te besteden, maar moeten wel constateren dat zijn vertrek ons allen spijt, al gunnen we hem de periode van emeritaat van harte toe. Mede namens het soosteam een hartelijkegroet.

Wim de Kruijf

ds. Wim Bisschop

Noordsoos Op 21 januari zou dhr. Cor Mnderhoud ons een middag vertellen over over het wel en wee van Nederland in de eerste wereldoorlog. Helaas is hij ziek geworden, zodat we hem op een later tijdstip hopen te ontmoeten in dit seizoen. Wij hebben ons deze middag bezig houden met gezelschapsspellen.

Rondom de Markuskerk Dorst naar een nieuw begin Deze S’Amen verschijnt aan het begin van de ‘gebedsweek voor de eenheid van de christenen’. Het algemene

Tip

Bekijk ook onze website: www.lucaskerk.nl In december 2014 werd deze door meer dan 400 verschillende personen bekeken. Er is dus volop informatie te vinden! Bijvoorbeeld in de agendapagina, of in het overzicht van de vieringen.

thema voor deze week komt dit jaar uit Brazilië: Dorst? Dat ene woord, met vraagteken, roept genoeg vragen op. Waar dorsten we naar? Uit welke bron drink je? Putten we uiteindelijk niet allemaal uit dezelfde bron? Kunnen we ons daar in verbondenheid aan laven? Onze oecumenische viering met de Michaelkerk, op zondag 25 januari, heeft als thema: Dorst naar een nieuw begin. Die viering is in onze kerk, gewoon om 10.00u. Pastor Ben Hendriksen en ik zullen daarin

Zangers en zangeressen gezocht voor een liturgische bijdrage aan de paaswake met sprankelende liederen uitgevoerd door de cantorij van de Lucaskerk Repetities: vanaf dinsdag 3 februari gedurende 8 weken (m.u.v. 17 feb.) iedere dinsdagavond van 20:00 uur tot 21:45 uur in de Lucaskerk Uitvoering: zaterdag 4 april om 22:00 uur in de Lucaskerk Het lijkt ons fijn om met extra gastleden deze liederen ten gehore te brengen.

voorgaan. Het koor van de Michaelkerk zal zingen. Op zondag 1 februari is er in de Lucaskerk de jaarlijkse ZWO-viering met alle cantorijen. In de dienst in onze kerk zullen we ook aandacht geven aan het ZWO-project (u kunt daar elders in deze S’Amen meer over lezen.

Stichting de Herberg Op zondag 25 januari komen vrijwilligers van de z.g. soepbus na de oecumenisch morgendienst in de

20

S’amen Markuskerk iets vertellen over het werk van stichting de Herberg. Deze stichting werkt heel praktisch vanuit het Evangelie. Driemaal in de week op maandag, woensdag en zaterdag van 11.00-tot 15.00 uur staat de z.g. soepbus op de Slingerweg waar dakloze en andere mensen met problemen een kopje koffie, een broodje een kom soep krijgen en een praatje kunnen maken. Deze zondag staat de bus s ’morgens bij de Markuskerk. Er kan dan gekeken worden in de bus. Er is ook koffie voor belangstellenden. De eerst collecte die zondag is voor stichting de herberg.

momenten van liefde en geluk. Ze was een oma met wie je kon lachen, zeiden de kleinkinderen. Het nieuws dat er een achterkleinkind onderweg is, heeft ze nog bewust meegekregen. In de dienst zongen we liederen over een nieuwe aarde waarop God ons welkom zal heten. In dat vertrouwen hebben we Diny in Gods handen gelegd.

ds. Ton van Prooijen

Rondom de Johanneskerk

We gedenken Wil Knape – Akershoek Op 12 december overleed Wil Knape. Ze woonde lange tijd aan de Bisonstraat. Na een operatie verhuisde ze in maart vorig jaar naar de Leijstroom. 86 jaar was ze. Meer dan 61 jaar deelde ze haar leven met haar man Cees, die net als Wil was geboren en getogen in Ouddorp. Het contact met Ouddorp bleef, door de familie, maar ook door de caravan, waar ze vaak naar toe gingen. Als Cees in 2010 overlijdt, vlak na kerst, breekt voor Wil een moeilijke periode aan, van verdriet en eenzaamheid, en van getob met haar gezondheid. Ze blijft nog een paar jaar aan de Bisonstraat blijven wonen. Dat kan dankzij de hulp van buren, maar zeker ook dankzij de hulp van haar drie kinderen, Joop, Caty en Con, die haar op alle mogelijke manieren hebben geholpen, tot op het laatst toe. In Ouddorp groeide Wil op met geloof en kerk. Met de psalmen. Die klonken volop in de afscheidsdienst op 18 december: ‘Maar de HEER' zal uitkomst geven, Hij, die 's daags Zijn gunst gebiedt. 'k Zal in dit vertrouwen leven, en dat melden in mijn lied.’ Diny de Jong – Harteveld Tussen kerst en Oud & Nieuw, op 30 december, overleed op 91-jarige leeftijd Diny de Jong. Ze woonde in de Breedonk, locatie Molenstaete. Diny was de (schoon-) moeder van Nel en Wim van de Giessen. Tijdens de afscheidsdienst, op 6 januari, vertelden Nel en haar broer Leo over het lange, bewogen leven van Diny – over de oorlogsperiode die ingrijpend was en een stempel drukte op haar leven, en over het vroege overlijden van haar man Leen, bijna veertig jaar geleden, na een langdurige ziekte. Maar ook over de vrolijke momenten, de

Gezegend Het zijn roerige tijden in de wereld, de aanslagen die gepleegd werden in Frankrijk, maar ook verder weg in Afrika, raken ons in ons vertrouwen. We proeven angst bij veel mensen. Angstige bezorgdhei d over de toekomst. Het is een turbulente tijd ook in de Protestantse Gemeente Breda en dit raakt onze wijkgemeente diep. Onbegrip, woede, verdriet zijn de emoties die bovengekomen zijn. We hopen goed door deze periode heen te komen, maar we maken ons wel zorgen. Henri Nouwen gebruikte eens het beeld van twee huizen, waarin een mens kan wonen. Je hebt het huis van de angst en het huis van de liefde, c.q. het vertrouwen en dikwijls lukt het ons niet, om in het huis van de liefde te leven. Hooguit pendelen we wat heen en weer en zit het soms goed en soms fout met ons vertrouwen. Ik geloof dat in die situatie de zegen van God ons helpen kan. Gods goede woorden ze ggen on s, dat Hij ons wil beschermen, dat Hij met genade, met gein naar ons wil kijken, dat Hij ons zijn aangezicht, zichzelf, laat zien en ons vrede geeft. Weten door God gezegend te zijn biedt een tegenwicht tegen de angst. Niet langer vluchten we, of bevriezen we, of vechten we, maar vertrouwen we ons toe aan Hem die met ons gaat dag aan dag. Ik vraag u als gemeenteleden vast te houden en elkaar erbij te bepalen, dat we in het huis van de liefde, van vertrouwen mogen leven. Het komt goed, want Hij, onze God, is goed!

Permanente Educatie In het kader van mijn Permanente Educatie (in de plaats gekomen van

het oude studieverlof) ben ik de komende drie maanden bezig met de cursus ‘Grensgangers’. Daarvoor bestudeer ik drie boeken van theologen die het grensgebied van geloof en ongeloof verkennen. Het zijn: Als Freya zich laat zien van Henk Vreekamp, Zo zou je kunnen geloven van Maarten Wisse en Geduld met God van Thomas Halik. Ik verwacht zelf veel van deze cursus, ik ben benieuwd naar de kansen die het biedt om het geloof ‘in rapport met’ de tijd brengen. Ik moet er wel even hard aan trekken, dat u maar weet waar ik ook druk mee ben.

Veertig Dagentijd Woen sda g 11 febr ua ri is h et Aswoensdag en begint de weg naar Pasen. Er is een Veertig Dagenkalender beschikbaar voor dagelijks gebruik, om deze periode lezend en mediterend meer diepgang te geven. Op zondag 8 en zondag 15 februari zullen ze verkocht worden voor €3,50. De opbrengst gaat naar het Vastenactiedoel van de RKK. U begrijpt het al, het is een oecumenisch initiatief. Van harte aanbevolen!

ds. Saskia van Meggelen

2015 We zeggen het de eerste 15 dagen in het nieuwe jaar : “de beste wensen“ goed, beter, best: wat gaat het worden? Daarna gaan we verder... ...waar waren we ook alweer gebleven? is er iets veranderd? wat hebben we te bieden: weinig, genoeg, veel om te delen - dat kan een mooie boel worden hebben - delen - sparen - geven we zullen er een mooi, vrolijk, gastvrij jaar van maken DELEN MAAKT GELUKKIG we worden gastvrouwen en gastheren ja, kom, we gaan samen delen totdat iedereen genoeg heeft. Dat kan een mooi jaar worden “het beste” voor iedereen. PROOST !!

Regina de Ruiter

21

S’amen

Geknipt voor U R. v. Klaveren-Koelewijn

Meer kinderen nodig Nederland ontgroent en vergrijst in rap tempo. Dat kan slecht uitpakken voor de economische ontwikkeling. Er moeten meer kinderen worden geboren. In de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw heeft er een belangrijke omslag plaats gevonden in West-Europa en Amerika. Was er tot dat moment grosso modo in de samenleving sprake van een ethiek waarin zelfverloochening een belangrijke plaats innam, na de flower power kwam zelfontplooiing meer en meer centraal te staan. De omslag had alles te maken met het proces van secularisatie. Zelfverloochening is vrucht van het christelijk geloof, en waar dit geloof uit zicht verdwijnt, daar komt zelfontplooiing en zelfverwerkelijking al snel in zicht. Het opvoeden van de komende generatie is dan niet langer een hoofddoel van het bestaan. Het leven gaat zich richten op welvaartsgroei, aanzien, betaald werk, carriére maken en dergelijke. De overheid stimuleerde sterk dat vrouwen ook na hun huwelijk en het krijgen van kinderen aan het arbeidsproces bleven deelnemen. De gevolgen daarvan bleven niet uit. Echtparen stelden het krijgen van kinderen uit en het aantal kinderen per gezin daalde drastisch.

De gevolgen van deze trends zijn niet gering. Allereerst sociaal. Er is eenvoudigweg minder tijd om om te zien naar elkaar, naar ouderen, naar de mens in nood. Minder solidariteit dus. Maar ook economisch laten de gevolgen zich merken. Als er minder mensen zijn, wordt er ook minder verdiend en neemt de welvaart af. Dan is er minder geld beschikbaar in plaats van meer. En vanwege de vergrijzing is er juist meer nodig voor cure en care. Nu werken nog vier Europeanen op elke gepensioneerde. Maar halverwege deze eeuw zijn dat er volgens prognoses nog maar twee. Alle aanleiding dus om een debat te starten over het krijgen van kinderen. Geen of weinig kinderen krijgen is een puur individuele afweging, -en dat moet vooral zo blijven- maar of er weinig of minder kinderen komen, is voor de volgende generaties wel van groot belang. Dus ook een zaak waarover de politiek zich moet uitspreken. Den Haag durft de discussie (nog)niet aan. In andere landen zijn ze wel zover. In Duitsland zijn de financiële regelingen voor kinderen veel gunstiger dan in ons land. Daar is de kindertoeslag ook een beloning voor het vormen van een gezin, wat men in Duitsland "Familienförderung" noemt. Hoe meer kinderen, hoe hoger de toeslag. Een enkele Nederlandse wetenschapper durft ook te pleiten voor een debat hoe het voor stellen gemakkelijker kan zijn om kinderen te krijgen. Hopelijk volgt de politiek snel.

G.Vroegindeweij in RMU-NU (Ref.Maatsch.Uniu)

Foto Impressie Kinderkerstfeest in de Johanneskerk

22

S’amen

Mediatheek G. van Dooren

Eeuwige God In alle eenvoud wil ik voor u staan als klein en kwetsbaar mens. Ik vraag u om wijsheid in de omgang met mensen, met dieren en planten, met mijzelf, opdat ik mij niet laat leiden door illusies maar door uw wil. Dwaasheid mag het zijn voor de wereld, o God: de wijsheid van Jezus, rechtvaardig mens tot aan het kruis; uw wijsheid is het, Barmhartige, liefdevolle Vader. In alle eenvoud vraag ik u: stop mijn oren toe voor de dwaasheid van de wereld. Maak mij vredelievend, barmhartig, onpartijdig en oprecht. Laat mij bescheiden zijn en zegen mij door uw wijsheid. Amen

Hette Domburg, missionair werker Protestantse Kerk

Kerken aanspreekbaar op veilige plaats Meer dan twintig kerken hebben woensdag 10 december 2014 in Zeist een verklaring getekend waarin ze uitspreken zich sterk te blijven maken voor een veilige leef- en werkomgeving binnen de kerk, het kerkgenootschap en de daarbij aangesloten gemeenten en parochies. Met name door kwesties rond seksueel misbruik waren kerken en kerkelijke instellingen de laatste jaren geregeld in het nieuws. Zelfs kerken bleken tegen de verwachtingen in niet altijd en voor iedereen een veilige plek te zijn… Nadrukkelijk veroordelen de kerken in hun verklaring grensoverschrijdend gedrag. Ook spreken zij uit misbruik in pastorale of andere relaties tegen te gaan. Intussen hebben verschillende kerken hun verantwoordelijkheid genomen en beleid ontwikkeld rondom preventie, hulpverlening, erkenning en genoegdoening. De Raad van Kerken meent dat het goed is dat beleid verder te verankeren en te verbreden met de ondertekening van een gezamenlijke intentieverklaring. Missionair oogpunt: ‘Luna mysterium, het mysterie van de maan’. Het is een uitdrukking die circuleert in de Rooms Katholieke traditie. De maan heeft geen licht uit zichzelf, maar weerspiegelt het licht van de zon. Zo hoort de kerk te zijn: niet gericht op zich zelf of op zelfverheerlijking. Niet doen alsof zij zelf zo’n licht is. Hetzelfde geldt natuurlijk voor individuele christenen. Zij ‘hebben’ het heil niet, zij geven licht door omdat zij het Licht van elders ontvingen. De huidige paus zei er iets over vlak voor het begin van het conclaaf waarin hij gekozen werd tot paus. Dit is wat hij zei: “Als de Kerk niet naar buiten treedt om te evangeliseren, gaat zij naar zichzelf verwijzen en dan wordt ze ziek (vgl. de kromgebogen vrouw uit het Evangelie [Lukas 13:10vv]). Het kwaad dat door de tijd heen geschiedt in kerkelijke instellingen, heeft zijn wortel in dat verwijzen naar zichzelf, in een soort van theologisch narcisme. In het boek Openbaring

zegt Jezus dat Hij aan de deur staat en klopt. Het is duidelijk dat de tekst verwijst naar zijn kloppen aan de buitenkant om naar binnen te kunnen komen. Maar ik denk aan die keren dat Jezus klopt van binnenuit opdat we Hem naar buiten zouden laten gaan. Een Kerk die naar zichzelf verwijst, houdt Jezus binnen zichzelf en laat Hem niet naar buiten…' Ik hoop op veel manen in het nieuwe jaar, kerkdeuren die open gaan, het licht van Jezus in de wereld weerspiegelen. Commentaar bij de tijd

De aanslag

De aanslag in Parijs komt keihard aan. Op klaarlichte dag worden mensen in koelen bloede vermoord. Mensenlevens zijn weggemaaid, nabestaanden zijn in diepe rouw gedompeld en velen verkeren in een shock. Deze aanslag is gepleegd in naam van het geloof in Allah en vanwege de eer van de profeet Mohammed. Het gebeurt door moslims in het Westen die menen dat de islam dit van hen vraagt. De grote meerderheid van de moslims in het Westen neemt afstand van deze terreur. Zij menen op grond van hun geloof in Allah en hun verstaan van de profeet Mohammed dat moslims in vrede met anderen moeten leven en zich niet zelf mogen wreken op beledigingen die hen worden aangedaan. De strijd om de ware islam wordt niet alleen in het Midden-Oosten gevoerd, maar ook in het Westen. Het is niet aan andersgelovigen om uit te maken wat de ware islam is. Bezwerende woorden in dezen zijn misplaatst. Christenen zullen de eigen erfenis onder ogen moeten zien, ook als het gaat om geweld dat met name in het verleden in naam van God is gepleegd. Dat konden en kunnen anderen niet voor hen doen. Moslims zullen dat ook moeten. Het is met name in dit tijdsgewricht aan de moslimwereld in het Westen en elders om het thema ‘geweld en islam’ op te lossen. Het is hoopvol wanneer moslims zelf stellen dat wegkijken van dit thema niet meer kan en zich duidelijk uitspreken. De aanslag in Parijs stelt de westerse samenleving opnieuw op de proef. Wraak op wraak is het slechtste antwoord. Integendeel: moslims zijn vrij om binnen de kaders van de democratische rechtstaat hun godsdienst aan te hangen. Antimoslim gevoelens en uitingen dienen bestreden te worden. Het verdient lof wanneer in Rotterdam een lid van de CU-SGP-fractie tijdens het vrijdaggebed een moskee bewaakt. Juist christenen dienen op te komen voor de vrijheid van moslims en andersgelovigen. Juist nu. De aanslag is bedoeld om de westerse samenleving te ontwrichten. Om angst te zaaien. Om kritiek op de islam of Mohammed monddood te maken. Die kritiek verdient in veel gevallen geen bijval. Er zijn vormen van satire die alleen bedoelen te beledigen. Op die vrijheid hoeven we niet trots te zijn. Tegelijk is het zeer bedenkelijk wanneer het vrije woord uit angst voor gewelddadige represaille onderdrukt wordt. Over de grenzen van het vrije woord dient de rechter te gaan. En niet een Kalasjnikov. Angst kan tot zelfcensuur leiden. Het katholicisme kun je in het Westen kennelijk zonder gevolgen beledigen, maar met de islam moet je uitkijken. Angst is een slechte raadgever. Een samenleving waar de angst zich in nestelt, kan vreemde kanten opgaan. Wees waakzaam en nuchter, schreef ooit een apostel. Dat is een wijze raad. Waakzaam, om ondermijning van de waarden van

23

S’amen de rechtstaat te onderkennen en te weerstaan. En de veiligheidsmaatregelen te nemen die nodig zijn. Nuchter, want waar leven is, is dreiging. Daar kun je je op fixeren en dat kun je breed uitmeten, maar daarmee blaas je de angst op. Die kun je honderd procent willen uitsluiten, maar dat lukt niet. Wat dat laatste betreft helpt het te weten dat je leven in hoger handen is. Dat maakt geen aanslag ongedaan. 8 januari 2015 - dr. Arjan Plaisier, scriba van de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland. zondag 22 februari, 40dagentijdcollecte

Rampenpreventie in Madagaskar Dorpshoofd Lehoto wil er voor zorgen dat zijn dorpelingen een dak boven hun hoofd hebben en dat er voldoende eten op voorraad is. Bijna elk jaar treffen cyclonen en overstromingen de oostkust van Madagaskar.

In tachtig dorpen in de kuststreek werkt de Protestantse Kerk van Madagaskar aan het weerbaarder maken van boerenfamilies tegen de gevolgen van deze rampen. Ze helpen bij het bouwen van stevige en duurzame bamboehuizen en introduceren gewassen die bij droogte of hoog water toch een redelijke oogst geven. Hierdoor kunnen deze families er zelf weer bovenop komen als ze getroffen worden door een ramp. De kerk werkt nauw samen met de dorpshoofden, die de touwtjes strak in handen hebben. Dorpshoofd Lehoto: 'De kerk gaat straks ons dorp verlaten om ergens anders hulp te bieden. Maar ik zal er persoonlijk voor zorgen dat we alles wat we geleerd hebben blijven toepassen.' Kerk in Actie steunt het werk van de kerk van Madagaskar.

H.E.S. Woldring

Jan Amos Comenius

De Boekenplank Erik Pool

Aanwijzingen voor het goede leven Erik Pool is medeoprichter van La Scuola, een academie voor levenskunst. De levenskunst en de zoektocht naar zin staan centraal in dit optimistische boek, om uiteindelijk de filosofische vraag beantwoorden: "Betekent jouw leven genoeg?"

Comenius (1592-1670) maakte naam als pedagoog, filosoof en theoloog. Hij leefde in een donkere tijd, maar vocht rusteloos voor vrijheid van denken in zijn werken. Dankzij, of misschien wel ondanks, zijn leven als vluchteling in Amsterdam heeft hij een belangrijke plaats in de Nederlandse cultuurgeschiedenis. Oamon, 216 blz., € 34,90 Herman M. van Praag

Net voorbij de rede

Boom, 215 blz., € 22,50 Lia van Aalsum

Kijken naar spiritualiteit om te leren Spiritualiteit heeft iets toe te voegen aan het onderwijs, is de stelling van dit boek. Lia van Aalsum stimuleert een professioneel gebruik van het woord spiritualiteit. Een oefening voor beroepsoefenaars in kijken naar processen van groei en vorming, om te leren.

"Er zijn gedachten, behoeften waar de rede geen raad mee weet. Het begrip God is zo'n gedachte." Emeritus hoogleraar psychiatrie Herman van Praag onderzoekt het grensgebied tussen vernuft en verbeelding. Hij kruist de degens met personages uit de Bijbel, met hedendaagse personen en zelfs met de Eeuwige. Uiteindelijk beseft hij: "Ik ben religieus." Boom, 332 blz., € 29,90 Remco van Mulligen

Radicale protestanten

Betekent volwassen worden het opgeven van je je jeugddromen? Neiman wijst een andere weg: voLwassenheid is zelf een ideaal.

Toegankelijk proefschrift van historicus over de opkomst en ontwikkeling van de Evangelische Omroep, de Evangelische Hogeschool en de ChristenUnie en hun voorlopers (19452007). Hun beginjaren stonden in het teken van 'geestelijke strijd' tegen de moderne cultuur. De oude beginselen zijn aardig verwaterd, menen sommigen. Maar is dat wel zo? Dient zich hier wellicht een vitaal 'radicaal protestantisme' aan?

Ambo/Anthos, 219 blz., € 19,99

Buijten & Schipperheijn, 470 blz., € 29,50

Valkhof Pers, 208 blz., € 22,50 Susan Neiman

Waarom zou je volwassen worden?

24

S’amen

Foto Impressie Seniorenkerst in de Markuskerk Ekklesia Breda Waalse kerk Catharinastraat 83b Aanvang 10:30 uur

Remonstrantse Gemeente Cimburgalaan 98 Aanvang 10:30 uur

Doopsgezinde Gemeente Cimburgalaan 98 Aanvang 10:30 uur

01 februari Het thema van de viering is: Onze Vader - Brood voor allen

01 februari dr. T.R. Barnard

25 januari Ringdag in Rotterdam

15 februari dr. C.M.G. Berkvens Stevelinck

08 februari Alternatieve dienst C.Eberwijn-Vervelde

01 maart Dhr. P.W.A. Overdiep

22 februari zr. Louise Pondman

Toespraak: Franck Ploum Koor: Ekklesiakoor Breda Dirigent: Jerry Korsmit Pianist: Daan Boertien

Prot. Gem. Ginneken Aanvang 10:00 uur Behalve de eerste zondag alle zondagen dienst van Schrift en Tafel 25 januari Ds. S. de Vries, Schalkwijk 01 februari ds. E.A. Postma 08 februari Ds. A.E. Keuning, Utrecht 15 februari Ds. Ds. E.A. Postma 22 februari ds. E.A. Postma

25

S’amen

Vieringen in de periode van 23 januari t/m 24 februari Protestantse wijkgemeente NoorderBeemden Woonzorgcentrum De Breedonk, locatie Mastbos Altijd dienst op vrijdagmiddag aanvang 15:00 uur Tijdens alle morgendiensten is er kinderopvang en kinderne23 jan. : ds. S. van Meggelen vendienst. Maandelijks jongerennevendienst, info: Lucaskerk.nl 30 jan. : ds. S. Nieuwenhuizen 25 jan. : ds. W. Bisschop en Pastor Verkleij, 06 febr. : pastoor P. van Gorp Oecumenisch viering 13 febr. : ds. M. Wagenvoorde 01 febr. : ds. W. Bisschop. Zondag werelddiakonaat 20 febr. : ds. T. van Prooijen 08 febr. : ds. R. Scholten. Raamsdonksveer 15 febr. : ds. W. Bisschop. Maaltijd van de Heer 22 febr. : ds. W. Bisschop. 1e i.d. 40 dagen Zorgkruispunt ‘de Werve’, Cartier van Disselstraat 64 Altijd dienst op vrijdagmiddag aanvang 15:30 uur 23 jan. : ds. Postma Protestantse Wijkgemeente Breda Midden/Zuid 6 febr. : pastoor Kortman

Lucaskerk Tweeschaar 125, aanvang 10:45 uur

Markuskerk Hooghout 98, aanvang 10:00 uur Tijdens alle morgendiensten is er kinderopvang en Kindernevendienst 25 jan. 01 08 15 22

febr. febr. febr. febr.

: ds. T van Prooijen, oecumenische dienst met de Michaelkerk : ds. T. van Prooijen. Zondag werelddiakonaat : ds. T. van Prooijen. : drs H. Berflo : ds. M. Wagenvoorde 1e i.d. 40 dagen

Johanneskerk Dreef 5, aanvang 10:00 uur. 25 jan. 01 08 15 22

febr. febr. febr. febr.

Oecumenisch Middaggebed Grote Kerk Op dinsdagmiddag 12:30 uur luidt de angelusklok bij de viering in de Grote Kerk. U bent van harte welkom voor dit meditatieve moment, dat duurt tot 12:50 uur. Er zijn wisselende voorgangers uit de kerken die lid zijn van de Raad van Kerken. 27 jan. : Mevr. K. Minzinga 03 febr. : dhr. G.J. van Dooren 10 febr. : pastor F. Verkleij 17 febr. : ds. Abr. Heringa 24 febr. : pastor P. Heije

: ds. S. van Meggelen oecumenische viering met de Martinuskerk geloofsgemeenschap : ds. M. Wagenvoorde. Kinderkerk crèche : ds. G.P. Bosma Breda : ds. S. van Meggelen : ds. S. van Meggelen 1e i.d. 40 dagen

Evangelisch Lutherse Gemeente Lutherse Kerk, Veemarktstraat 11, aanvang 10:30 uur 25 jan. : ds. M. Schulz, Heilig Avondmaal 8 febr. : ds. M.Schulz, Heilig Avondmaal 22 febr. : ds. A. Heringa, dienst van woord en gebed Amphia Ziekenhuis, locatie Molengracht, Molengracht 21, Altijd dienst van Schrift en Tafel op zondagmorgen aanvang 10:30 uur. 25 jan. : pastor Schippers, zanggroep Molengracht 01 febr. : pastor P. Galama parochiekoor Rijen Informatie en wijzigingen voor de 08 febr. : ds. K. van Huisstede zanggroep Molengracht rubriek ‘Vieringen’ vóór 10 februari doorgeven aan de 15 febr. : pastor J.T. Looijse Cia van Bragt en Corry musters redactie: [email protected] 22 febr. : pastor P. Galama zanggroep Molengracht Verpleeghuis Aeneas Altijd dienst op zaterdagavond aanvang 18:15 uur 24 jan. : ds. N. den Toom 31 jan. : pastor W. Franken 07 febr. : pastor W. Franken 14 febr. : pater M. van Kooten 21 febr. : ds. N. den Toom

S’amen

Bij onbestelbaarheid: Retour Pottenbakkerstraat 51, 4813 LB Breda

Alles voor óp uw vloer en vóór uw raam vindt u bij

Woonboulevard Breda, Kruisvoort 62, langs de Ettense Baan. Voor meer informatie: www.roobol.com.

Roobol vindt u ook in Almere-Buiten, Almere-Stad, Amersfoort, Barendrecht, Bergen op Zoom, Delft, Den Haag (F.H. Laan), Den Haag (Leyweg), Den Haag (Megastores), Dordrecht (Woonboulevard), Dordrecht (Sterrenburg), Hellevoetsluis, Hilversum, Hoogvliet, Huizen, Maassluis, Naaldwijk, Oosterhout, Oud-Beijerland, Ridderkerk, Rijswijk, Roosendaal, Rotterdam, Sliedrecht, Soesterberg, Spijkenisse, Utrecht, Vlaardingen, Zeist en Zwijndrecht.

26