MAIL. Personal Column Networking is knowing each other. Found a new job, involved in new activities? Let us know!

MAIL May

Secretariaat FENN p/a Algemene Economie, FEE/Uva, Roetersstraat 11 1018 WB Amsterdam tel.: + 31-020-525 4203 fax: + 31-020-525 4254 e-mail: [email protected]

I

Announcements FENN

Internal affairs necessary for functioning of FENN will be announced in this section.

General Assembly The next General Assembly meeting will take place at 25 May 1998, at 17.30, Café de Jaren, Doelenstraat, Amsterdam, followed by an informal dinner starting at 19.30 during which we can continue the discussion. You will find the agenda for this meeting enclosed. The minutes of last meeting are available on request: please confirm your attendance at the meeting with Nicky Pouw. Financial Committee Fieke van der Lecq and Elma van de Mortel have joined the FENN Financial Committee as per 12 December 1997. The Financial Committe is in charge of supervising the accounts. Membership fees We would like to remind you to renew your membership fees for 1998. Membership fees amount to DFL 50,= a year (DFL 40,= for AIOs and DFL 30,= for students and low budgets). New FENN Folders New FENN folders with up-dated text are available as per 20 May 1998 at the FENN Secretariat.

II

1998

Personal Column

Networking is knowing each other. Found a new job, involved in new activities? Let us know!

Elma van de Mortel When Nicky asked me to write a personal column to introduce myself for FENN mail I immediately said yes. Once I took my pen to start writing something personal in relation with FENN I started feeling a bit uncomfortable, because what actually is my relation with FENN, why am I a member, am I a feminist economist? After some thinking I found some links with FENN. After studying economics in Rotterdam I became an AIO. The subject of my Ph.D is the transition processes in Eastern Europe and the former Soviet Union (preliminary title: in pursuit of a theoretical understanding of transition processes). The first years at the Tinbergen Institute I attended as many courses and seminars as possible, but after some period of time I started feeling disappointed and very bored. What to do with all these models when their use is heavily constricted because of mathematical limitations? where are the people in those models? So, gradually I became involved in "other" theories, mainly institutional ones. And this was how I for the first time came in contact with FENN. Fieke van der Lecq and I often discussed about institutional theories and she asked me to comment her paper at a FENN seminar. This seminar was very interesting for me from a theoretical point of view. It was another way to combat mainstream theories and especially the heavy mathematical excesses. When the end of my Ph.D came in sight I started to think about a job and I decided I

1

- Jaargang 3, nummer 2 -

wanted to switch to more practical research with a Dutch orientation. In an indirect way I became involved in the organisation of the Dutch Debates (see elsewhere in this FENN mail). I started helping to prepare the Dutch Debates with the idea that it would be interesting to do something policy related and something Dutch. Once involved, I started to really like the subject. Besides, I realised there was a more personal link with FENN as well, namely all practical issues about, how many hours a week do I want to work? and how many hours does my partner want to work? how can I be sure he really will work less and spend time at care (in the future)? When you read this the end of my Ph.D is still in sight, but I probably will have started my Dutch oriented, practical research (temporary) job at the Ministry of Internal Affairs. This job does not have a direct linke with feminist economics, but among others by way of emancipation 'onthe-job' and business cards I hope to remain an active FENN-member. Elma van de Mortel, tel.: 010-4779436, email: [email protected]

III

Recently published

New books, articles, papers in the field of feminist economics, sociology, and women’s studies will be announced here.

“Alles is Economie” door prof. dr. Henriëtte Maassen van den Brink (Inaugurele Rede) Vanaf ± 3 weken na uitspraak van de inaugurele rede (d.d. 14 mei 1998) kan deze worden opgevraagd bij: Afdeling Voorlichting, Landbouwuniversiteit Wageningen, tel.: 0317- 484472

“Women, Work and the Family in Europe” edited by Eileen Drew, Evelyn Mahon and Ruth Emerek, Routledge, June 1998, 256 pp., Hb: £50.00, Pb: £14.99

2

This book provides a new and timely analysis of major changes in society within the extended European Union, by addressing the consequences of altered family forms, the restructuring of labour markets and the conflicting demand of family and working life. Leading experts from across Europe cover a broad range of major issues in a national and comparative context. These include: • • • •

family policy gender roles care of the elderly demographic trend

Clearly written, systematic and comprehensive, this book reflects the growing interest in the European context and will appeal to students of social policy and European studies as well as those involved in women’s studies and sociology. “Part-Time Prospects” edited by Jacqueline O’Reilly and Colette Fagan, Routledge, 1998, 304 pp, Hb: £55.00, Pb: £17.99 The growth in part-time employment has been one of the most striking features in industrialized economies over the past forty years. This book discusses the controversial debates surrounding the subject; is part-time work better than unemployment or is social welfare a disincentive to taking up part-time work? Is this kind of work becoming an increasing normal part of most people’s working lives, or does it remain a female ghetto of low pay, low pensions and low labour standards? Krantenartikel: “Emancipatie: de visitekaartjes hebben de buttons vervangen” door Hanneke Dijkman en Nicky Pouw, Parool, 20 april 1998. Copies are available from the authors.


**oproep**oproep**oproep**oproep** Welk FENN-lid heeft weinig tijd om zich voor haar/zijn club in te zetten, maar wil toch wel eens “iets” doen? Hier is uw kans: wij zijn op zoek naar twee vrijwilligers die op vrijdagmiddag 5 juni a.s. tijdens de Dutch Debates op de Out of the Margin 2 conferentie het FENN standje willen bemensen. Taken: bezoekers te woord staan en informatie over FENN verschaffen (te vinden in de folder). Verspreiden van folders en nieuwsbrieven. Namen opschrijven van potentiële leden en van mensen met specifieke vragen - zij zullen teruggebeld worden.. Verkoop van FENN rapporten. Beloning: een boek over feministische economie. Aanmelding bij Stichting Brekend Vaatwerk (zie adres later in deze nieuwsbrief)

**oproep**oproep**oproep**oproep**

IV

Activities planned

Conferences, workshops and other initiatives by FENN or fellow-organizations will be announced.

WIDE Annual Conference : “Promote, Protect, Fulfill: Women's Rights” 11- 14 June 1998, Vienna, Austria The WIDE Annual Conference provides and excellent opprtuniy to exchange experiences and develop strategies for follow-up initiatives amongst the WIDE network and other people working on gender and development issues. This year, the 50th anniversary of the Universal Decalration of Human Rights and the 5th Anniversary of the UN World Conference on Human Rights in Vienna at which women 's and girl's human irghts were declared an inalienable, integral and indivisible part of the universal human rights. Violence against women and all forms of sexual harasssment and exploitation were declared incompatible with human dignity and their elimination was demanded. Though economic and social rights were held to be part of human

3

rights on the same footing as civil and political rights, in reality they have not held the same weight. Is has now been three years that WIDE is committed as a network to get these issues on the political agenda of EU and Member States governments. This year's conference will be a good opportunity to look together at what has been achieved since 1993, what still lies ahead of us. As in former years participative workshops will be held throughout the conference including the following issues: - The restructuring of the labour market and social policies and how to avoid further exploitation of women - International trade agreements and the possible MAI (Multilateral Agreement on Investment) and their implications for women's social and economic advancement - Women's struggle to protect their economic and social status in Central and Eastern Europe - Religious fundamentalism and how to face its impact on womens' social and economic rights - the Impact of conflict on Women's social and economic rights - The creation of policy alternatives for enhancing women's economic and social rights - The fight for economic justice by migrant women workers in Europe If you would like to receive the full programme for the conference with registration details, please contact: WIDE Austria, tel.:+43-1-3174031, fax:+ 431-3157250, e-mail: [email protected]

As a background document introducing the issues to be discussed and developed at the WIDE annual conference, WIDE has published last February a bulletin on Women s Economic and Social Rights : The authors provide an analysis and detailed case studies on women s rights in general and women s economic and social rights in particular. By identifying the lack of gender perspective in a number of human rights conventions, which affects


government’s economic policies, the bulletin highlights the need to elaborate a gender sensitive framework in economic and social thinking in order to move women s economic and social rights centre stage. Copies are available from the WIDE office: WIDE Office, Rue du Commerce 70, 1040 Brussels, Belgium, tel.: +32-2-5459070, fax: +32-2-5127342, e-mail: [email protected]

Seminar: “Making Democracy Work: strategies for empowering women in political and public life” 30 August - 5 September 1998, Glasgow, United Kingdom This seminar will be of interest to all those working within NGOs, political parties, trade unions and government departments who have responsibility for or an interest in encouraging more women into decision making and public life. The seminar will examine theoretical approaches and academic research using both British case studies and international comparissons. For more information contact: The British Council tel.: +44-1865-316 636 fax:+ 44-1865-557 368

CALL FOR SUPPORTERS TO ASSIST DURING THE DUTCH DEBATES, FRIDAY 5 JUNE 1998 From 2 up to and including 5 June 1998 Out of the Margin 2 and IAFEE will organise the conference Out of the Margin 2; Feminist Approaches to Economics in Amsterdam. Friday afternoon (5 June) is reserved for a special event: the Dutch Debates, organised by FENN. For both Out of the Margin and the Dutch Debates we are looking for people who can help with the organisation. Main tasks are: writing reports, registration of participants and potential FENN-members, and organisational assistance.

advantages as well). The size of a report should be on average one/one and a half page in English (do not worry: there are English correctors). Computers are available at the university, so reports can, for example, be written during breaks. Preferences for sessions will be taken into account as much as possible - registration implies much effort in the beginning (Tuesday between 11.00 and 17.00), but next the job is finished. - organisational assistance means being present in the morning to help setting up and being ready at 19.00 to help breaking down the conference setting. In between there are quite moments in which you can look around at the conference. The advantages of writing reports or assisting at June 5th are: participating in the Dutch Debates for free, free lunch, coffee, tea etcetera and the experience shows that the atmosphere is great! At 30 May 1998 (11.00 till 13.00) there is a meeting for all people assisting at the Conference. At this meeting the tasks will be divided and clarified and the schedules will be made. Furthermore, you can meet all other people helping at the Conference. This is the first major occasion organised by FENN. Therefore we want to make it a success. Your contribution is therefore very very welcome. We need a lot of hands on June 5th. Please register now, and also bring with you your students, colleagues, sisters, friends, or anyone else with an interest in feminist economics! If you want to help at the conference, have questions or if you want more information, please contact: Stichting Brekend Vaatwerk, tel.: 020-6247743/6253114/6257445 or fax: 020-6384608 or e-mail: [email protected]

- writing reports means: writing a report of two sessions. The reports have to be written the same day as the session (this may sound unpleasant, but it obviously has

4


V

Reviews & Discussion

In order to stimulate internal discussion among FENN-members, we would like to provide you with the opportunity to reflect on your ideas about feminist economics and related issues.

“Effecten van emancipatiegericht personeelsbeleid” door Chantal Remery Het voeren van een emancipatiegericht personeelsbeleid verbetert de positie van vrouwen, aldus een van de conclusies van het proefschrift van Chantal Remery. In de praktijk blijkt de uitvoering van dergelijk beleid echter een problematische zaak. Remery onderzocht bij 175 organisaties, in zowel de publieke als de private sector, in hoeverre deze een emancipatiegericht beleid voeren. Er kunnen twee typen maatregelen worden onderscheiden. Het eerste type maatregelen is gericht op werving, selectie en doorstroming van vrouwen. Voorbeelden zijn het toepassen van voorkeursbeleid en het stimuleren van vrouwen om opleidingen te volgen. Het tweede type maatregelen betreft voorzieningen die de combinatie van betaalde arbeid en zorgtaken vergemakkelijken, zoals kinderopvang en ouderschapsverlof. Publieke organisaties, zoals ministeries en gemeenten, blijken vaker beide typen maatregelen te nemen dan organisaties in de private sector. Ook nemen grotere organisaties vaker maatregelen dan kleine. Om te beoordelen of het voeren van een emancipatiegericht personeelsbeleid effect heeft, is de ontwikkeling van de positie van vrouwen tussen 1990 en 1994 in de 175 organisaties onderzocht. Er zijn twee indicatoren gehanteerd: het aandeel vrouwen in het totale personeelsbestand en het aandeel vrouwen in hogere functies. De organisaties zijn in vier groepen verdeeld, variërend naar de mate waarin ze een emancipatiegericht personeelsbeleid voeren. Deze groepen zijn vervolgens onderling vergeleken. In de organisaties die zowel maatregelen nemen op het gebied van werving, selectie en doorstroming van vrouwen als voorzieningen treffen ter ondersteuning van de combinatie arbeid en

5

zorg, neemt het aandeel vrouwen in het totale personeelsbestand tussen 1990 en 1994 meer toe dan in organisaties die dergelijke maatregelen niet nemen. Ook het aandeel vrouwen in hogere functies neemt in deze organisaties meer toe. Daarbij is rekening gehouden met relevante factoren zoals de grootte van een organisatie, het aandeel vrouwen in 1990, het aanbod van vrouwen op de arbeidsmarkt en de ontwikkeling van de werkgelegenheid binnen een organisatie tussen 1990 en 1994. Overigens voeren niet alle organisaties met een emancipatiegericht personeelsbeleid dit beleid daadwerkelijk uit. In meer dan de helft van deze organisaties laat de mate van uitvoering te wensen over. Dit heeft consequenties voor de effecten van het beleid. In deze groep organisaties neemt het aandeel vrouwen in het personeelsbestand en in hogere functies minder toe dan in organisaties waarin het emancipatiegericht personeelsbeleid wél goed tot uitvoering is gekomen. Chantal Remery is socioloog en doet op het moment binnen de Onderzoeksschool Arbeid, Welzijn en Sociaal-Economisch Bestuur (AWSB) onderzoek naar flexibilisering. Zij verdedigde haar proefschrift “Effecten van emancipatiegericht personeelsbeleid” aan de Erasmus Universiteit Rotterdam op 12 maart jl. “Werken en zorgen: de moeite waard. Een onderzoek naar het welbevinden van buitenshuis werkende moeders” door Hanne Groenendijk Over buitenshuis werkende moeders bestaat een somber beeld: ze zouden gebukt gaan onder een overbelast bestaan, lijden aan allerlei klachten en worstelen met schuldgevoelens. In haar proefschrift `Werken en zorgen: de moeite waard' nuanceert Hanne Groenendijk dit beeld: het bestaan van buitenshuis werkende moeders is minder somber dan vaak wordt gesteld. Moeders met een baan voelen zich weliswaar vaak moe en opgejaagd, maar


het combineren van werk en zorg roept ook veel en sterk postieve gevoelens op. Groenendijk ondervroeg 74 werk en zorg combinerende moeders uit de regio Rotterdam: allemaal moeders met tenminste een halve baan, tenminste één kind onder de twaalf jaar en een partner die ook werkt. Doel van het onderzoek was om zicht te krijgen op de uiteenlopende gevoelens die het combineren bij moeders oproept. Daarnaast werd gezocht naar de factoren en processen die maken dat sommige moeders zich bij het combineren beter voelen dan anderen. In het onderzoek zijn vier groepen moeders onderscheiden. Er zijn moeders voor wie het combineren puur positief is: de groep `Positief Bestaan'. Anderen vinden de combinatie weliswaar positief, maar vragen zich af of het wel goed zal blijven gaan omdat het toch een heel karwei is: de groep `Pittig Bestaan'. Een derde groep - `Zorgelijk Bestaan' genoemd - maakt zich geregeld zorgen over het dagelijkse geschipper dat nodig is om werken en zorgen op elkaar af te stemmen. Voor de vierde en laatste groep - de groep `Zwaar Bestaan' - geldt dit nog sterker. Deze moeders verkeren vaak in principiële tweestrijd over wat voorrang verdient: het werk of de zorg. Ze voelen zich vaak uitgeput en schuldig tegenover het werk en de kinderen. Verschillende factoren te zamen maken het combineren meer of minder positef. De werksituatie, de steun van de partner en de strategieën die bij het combineren worden gebruikt, spelen een rol. Maar bepalend is hoe vrouwen het combineren voor zichzelf zien en welke positieve en negatieve kanten zij onderkennen. Zo zien moeders in de groepen Positief en Pittig Bestaan werken als een mogelijkheid om te ontsnappen aan een saai bestaan als fulltime huisvrouw. Voor hen is werken ook een manier om zich verder te ontwikkelen. Daarmee is het combineren voor deze moeders al bij voorbaat positief. De moeders met een Zorgelijk of Zwaar Bestaan vinden werken niet zo bijzonder. Bovendien is hun baan minder goed afgestemd op de zorg, veeleisend en verantwoordelijk. Als gevolg

6

daarvan heeft het combineren voor hen meer schaduwzijden. De ondervraagde moeders komen in het boek uitgebreid aan het woord en aan de hand van hun verhalen wordt begrijpelijk gemaakt waarom sommigen het combineren van werk en zorg ervaren als een zwaar bestaan, terwijl het voor anderen `puur positief' is. Hanne Groenendijk is socioloog en werkzaam bij de Faculteit Sociale Wetenschappen, afdeling Emancipatieonderzoek/Vrouwenstudies van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Zij verdedigde haar proefschrift aan deze universiteit op 29 januari jl. Van het proefschrift verscheen ook een handelseditie: Hanne Groenendijk (1998). Werken en zorgen: de moeite waard. Een onderzoek naar het welbevinden van buitenshuis werkende moeders. Utrecht: Jan van Arkel, ISBN 90-6224-407-6 “Individueel belastingstelsel gunstig voor aanbod vrouwen op de arbeidsmarkt” door Yolanda Grift Door een vergaande individualisering van het belastingstelsel zullen vrouwen meer uren willen werken. Als de voetoverheveling - de minst-verdienende partner draagt de belastingvrije voet over naar de meest-verdienende partner - wordt afgeschaft, dan zal de arbeidsduur van vrouwen met zo'n 15% stijgen. Bovendien maakt een geï ndividualiseerd stelsel ook de inkomensongelijkheid tussen vrouwen kleiner. Dit concludeert Yolanda Grift in haar promotie-onderzoek naar de effecten van belastingen sociale premiestelsels op het arbeidsaanbod van vrouwen. Grift ontwikkelde een econometrisch model, waarmee de gevolgen voor de arbeidsduur van vrouwen bij verschillende belastingstelsels zijn door te rekenen. Populair gezegd: wat hou je er eigenlijk netto aan over als je een uur meer gaat werken en hoe beï nvloedt dat de beslissing


om meer of minder te gaan werken? Het gaat om een verwacht aanbod van vrouwen op de arbeidsmarkt; of het gezochte werk er ook daadwerkelijk is laat dit onderzoek buiten beschouwing. Anders dan modellen die beleidsmakers gebruiken om de belastinggevolgen te berekenen, houdt Grift's methode expliciet rekening met allerlei overgangen in het inkomen. Zoals het passeren van de ziekenfondsgrens of verschillende schijven in de inkomstenbelasting. Zij zette een aantal belastingsystemen naast elkaar, waaronder de laatste belastinghervorming Oort uit 1990. Hoewel geen officieel onderdeel van haar proefschrift, heeft Grift de recente kabinetsplannen voor een nieuw belastingstelsel wel met haar model doorberekend. Daarmee biedt het onderzoek aanknopingspunten voor de Emancipatie-Effectrapportage (EER) waar minister Melkert onlangs bij zijn collega's Zalm en Vermeend op aandrong. Melkert wil weten of de belastingplannen bijdragen aan een betere combineerbaarheid van arbeid en zorg en aan meer vrouwen op de arbeidsmarkt. Zo'n EER is, afgeleid van de wettelijk verplichte milieu-effectrapportage, een manier om beleid op zijn emancipatiegehalte te toetsen. Volgens Grift werkt de zogenaamde `derde optie' uit de nieuwe belastingplannen het gunstigst uit op de arbeidsparticipatie van vrouwen. Door een volledige afschaffing van de belastingvrije voet kunnen in deze optie de belastingtarieven worden verlaagd. Het aanbod van vrouwen op de arbeidsmarkt zal daardoor stijgen van gemiddeld 11 uur naar gemiddeld 14 uur per week. Ook worden hierdoor de inkomensverschillen tussen vrouwen iets kleiner, omdat mensen met een lager inkomen er volgens deze optie netto meer aan overhouden. Yolanda K. Grift is econometrist en werkzaam bij het Economisch Instituut/CIAV aan de Universiteit Utrecht. Zij verdedigde haar proefschrift getiteld `Female labour supply; the influence of taxes and social premiums' op 11 februari

7

jl. Bovenstaande tekst is een verkorte versie van het persbericht verschenen ter gelegenheid van de promotie. “Differences in labour supply and income of women in the Netherlands and the Federal Republic of Germany. A comparative analysis of the effect of taxes and social premiums” door J.D. Vlasblom (Promotiedatum 25 maart 1998, Universiteit Utrecht) In discussies over het arbeidsaanbod speelt de vraag of het belastingen premiesysteem een drempel is voor gehuwd en ongehuwd samenwonende vrouwen om een betaalde baan te hebben. In deze studie is onderzocht of dit effect inderdaad bestaat en, zo ja, hoe groot dat effect is. Dit is gedaan door het arbeidsaanbod van vrouwen in Nederland en West-Duitsland is met elkaar te vergelijken. Het blijkt dat in Duitsland aanzienlijk meer vrouwen een betaalde baan hebben dan in Nederland, en dat bovendien de wekelijkse arbeidsduur groter is. De verschillen tussen beide landen in het percentage vrouwen dat een betaalde baan heeft, wordt de laatste jaren wel steeds kleiner. Zowel het Duitse als het Nederlandse belastingsysteem is progressief. Er is echter een groot verschil tussen beide systemen: in Nederland wordt, afgezien van de voetoverheveling en de aftrekbaarheid van bijvoorbeeld de hypotheekrente, de te betalen belasting individueel bepaald. In Duitsland daarentegen wordt in het algemeen het inkomen van de man en de vrouw gezamenlijk belast. Dit heeft als gevolg dat vrouwen die geen betaalde arbeid verrichten geconfronteerd worden met een relatief hoog belastingtarief als zij gaan werken. Deze eigenschap van het systeem zou veel vrouwen er van weerhouden om een betaalde baan te zoeken. In de studie is een model opgesteld dat een verklaring biedt voor het arbeidsaanbod van vrouwen in beide landen. Dit


arbeidsaanbod wordt daarbij verklaard uit hun gedrag, hun kenmerken en het belastingen premiesysteem. Het model biedt de mogelijkheid om te voorspellen wat het arbeidsaanbod van vrouwen zou zijn als zij met een ander belastingen premiesysteem geconfronteerd zouden worden. Het blijkt dat het voor het arbeidsaanbod van vrouwen in beide landen, en dus ook voor het verschil in arbeidsaanbod tussen beide landen, niet veel uitmaakt of het Duitse of het Nederlandse systeem van belastingen premieheffing wordt gehanteerd. Er blijken grote veranderingen nodig te zijn in het belastingen premiesysteem wil daarvan een effect zichtbaar worden op het arbeidsaanbod van vrouwen. Zo heeft een forse wijziging als de afschaffing van de belastingvrije som, zoals voorgesteld door het Ministerie van Financiën in het ‘belastingplan voor de 21e eeuw’, tot gevolg dat het percentage vrouwen dat een betaalde baan heeft omhoog gaat van 48 naar 54 procent. J.D. Vlasblom Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA), Postbus 616, 6200 MD Maastricht, tel.: 043-3883647, fax: 0433210999, e-mail: [email protected]

“De top (m/v): de paradox van emoties” (Oratie) door Agneta Fischer Er wordt vandaag de dag hard geroepen om vrouwen aan de top, met name om de diversiteit in organisaties te stimuleren. Desondanks neemt het aantal vrouwen in hoge leidinggevende functies nog niet noemenswaardig toe. Een van de dieper liggende oorzaken die in `De top (m/v): de paradox van emoties' nader onder de loep wordt genomen, is de organisatiecultuur. Van oudsher kenmerkt de door mannen gedomineerde organisatiecultuur zich door hierarchie, rationaliteit en efficiency en zijn emoties en persoonlijke relaties taboe. Dit lijkt echter achterhaald door moderne management opvattingen waar open communicatie en teamgericht werken de

8

sleutelbegrippen zijn. Vrouwen zouden juist op dit nieuwe managementsprofiel passen, vanwege hun veronderstelde expertise op het gebied van emotie en communicatie. Maar paradoxaal genoeg vormen deze kwaliteiten nog steeds de grootste barriere voor doorstroming naar de top. Op dinsdag 7 april aanvaardde Agneta Fisher, benoemd tot bijzonder hoogleraar Gender, Cultuur en Management, haar hoogleraarsambt door het uitspreken van haar rede over `De top (m/v): de paradox van emoties'. De leerstoel, ingesteld door de Stichting De Beauvoir, is gesitueerd in de Faculteit der Psychologie, bij de vakgroep Arbeids- en Organisatiepsychologie aan de Universiteit van Amsterdam. Stellingen Moeders die er naar streven werken en zorgen zodanig te combineren dat `niemand er last vanheeft' krijgen zelf onherroepelijk last van het gevoel tekort te schieten (Hanne Groenendijk). Om daadwerkelijk een herverdeling van betaalde en onbetaalde arbeid tussen mannen en vrouwen te realiseren, zou de overheid het werken in deeltijd door mannen met jonge kinderen verplicht moeten stellen (Chantal Remery) Van de voorgestelde belastinghervormingen in `Belastingen in de 21e eeuw: een verkenning' zal alleen de afschaffing van de belastingvrije voet, en de daaraan gekoppelde verlaging van de belastingtarieven (optie 3) leiden tot een toename van het arbeidsaanbod door gehuwd en ongehuwd samenwonende vrouwen; verlaging van de belastingtarieven (optie 1) dan wel het vervangen van de belastingvrije voet door een heffingskorting (optie 2) zijn te marginaal om substantiële verbeteringen in het arbeidsaanbod door vrouwen te genereren (Yolanda Grift).

“Vrouwen - Leven en werk in de twintigste door Hettie Pott-Buter & Kea Tijdens (red.) (1998). Vrouwen - Leven en werk in de twintigste eeuw. Amsterdam: Amsterdam University Press. ISBN 90 5356 266 4. Fl 40,50. Dit boek bevat een schat aan informatie over verschillende aspecten van honderd jaar


vrouwenarbeid. Zo wordt er aandacht besteed aan de verandering in levens- en arbeidsomstandigheden, de levensduur van vrouwen en mannen, hun kindertal, aan de wetgeving rond arbeid, aan de ontwikkeling van het inkomen en aan arbeid van vrouwen als dienstbode, op de boerderij, in de fabriek en op kantoor. Ook de veranderende rol van de vrouw in het gezin en het huishouden, de mogelijkheden tot kinderopvang in de afgelopen eeuw en de ontwikkelingen in het onderwijs voor meisjes komen aan de orde. Het boek bevat tal van illustraties en ook interviews met bekende en minder bekende vrouwen. Deze vrouwen vertellen hun persoonlijke geschiedenis, of die van hun moeder, dochters of zusters, met betrekking tot opleiding, huishouden en werk. Aantal vrouwelijke hoogleraren FEE Universiteit van Amsterdam voor even verdubbeld! Op initiatief van prof.dr. Alison Booth vond op donderdag 26 maart op de Faculteit der Economie en Econometrie (FEE) aan de Universiteit van Amsterdam een bijzondere bijeenkomst plaats. Veertien vrouwen, voor het merendeel afkomstig uit de wetenschappelijke staf van de FEE, kwamen bijeen in de Academische Club. Onder ons waren vier hoogleraren. Voor even leek de wereld omgedraaid. Zoveel uitstekend gekwalificeerde vrouwelijke economen aan één tafel. Wij zaten aan een lange tafel in het midden van de ruimte. Hier en daar zat een enkele man in de hoek. Een uitzonderlijke situatie in de Academische Club die doorgaans hoofdzakelijk door mannen wordt bezocht. Alison Booth is één van de twee vrouwelijke gasthoogleraren die de FEE dit jaar kon uitnodigen ten laste van het Stimuleringsfonds voor vrouwen in hogere rangen. De twee gasthoogleraren, Alison Booth bij Algemene Economie en Patricia O'Brien (later in het jaar) bij Financieel Management, vullen tijdelijk het aantal vrouwen in de hogere rangen aan. Tijdens de bijeenkomst op 26 maart spraken we over de positie van vrouwen in de acedemische wereld. Een deprimerend

9

onderwerp! Ik denk dat voor de meesten van ons geldt dat wij liever andere interessante gesprekken voeren. Echter, als wij ons als vrouwen al niet met dit onderwerp bezig zouden houden, wie legt er dan de vinger op? Alison Booth (ESRC Research Centre on Micro-Social Change, University of Essex, Groot-Brittannië) lichtte ons in over de aantallen vrouwen in de wetenschap aan de Engelse universiteiten. Mary Morgan vertelde dat toen zij een PhD-student was, Amerikaanse vrouwelijke gasthoogleraren bij de Engelse universiteiten op bezoek kwamen. Engeland liep toen achter op Amerika en Nederland loopt nu achter op Engeland. Siv Gustafsson benadrukte het belang van goede contacten met topwetenschappers die geen onderscheid maken tussen mannen en vrouwen en die moeite doen om vrouwen te promoten. Als hoofd P&O kon ik de facultaire cijfers noemen en mijn ervaringen van de laatste vijf jaar weergeven. De FEE heeft twee vrouwelijke hoogleraren, Mary Morgan en Siv Gustafsson. Henriëtte Maassen van den Brink is hoogleraar in Wageningen. De faculteit heeft slechts één enkele vrouwelijke uhd, twee vrouwelijke hoofdonderzoekers en zes vrouwelijke ud's. In deze aantallen is gedurende de afgelopen vijf jaar geen verandering gekomen. In de politiek, het bedrijfsleven en bij de overheid zien we de vrouwen stapsgewijs doordringen in de hogere regionen. Aan de FEE zien wij deze ontwikkeling echter in het geheel niet. Bij de studenteninstroom is het percentage vrouwen ongeveer 25%, bij de promovendi is dat eveneens 25%, echter bij de ud's zakt het percentage naar 13%, uhd's 8,5% en hoogleraren 4,8%. De ervaring in de afgelopen vijf jaar heeft geleerd dat de enkele vrijkomende positie die vast bezet kan worden, wordt herbezet met een man. Bij de vrouwelijke promovendi constateren we een significant grotere kans op uitval. Gedurende de afgelopen vijf jaar zijn vijf vrouwelijke promovendi voortijdig gestopt met hun onderzoek. Vijf anderen hebben overwogen te stoppen, doch zij zijn met


ondersteuning en begeleiding verder gegaan. Opvallend is dat de klachten van de vrouwelijke promovendi in grote mate overeenkomen. Zij ervaren het klimaat als kil en vervreemdend; de begeleiding als onvoldoende en het onderwerp als te abstract. De vrouwen die de faculteit verlaten hebben zijn echter niet slecht af. Zij hebben allemaal een prima baan gevonden en hun verdere carrière verloopt waarschijnlijk heel wat voorspoediger dan wanneer zij in de academische wereld waren gebleven. Promoties van vrouwelijke promovendi hebben we de afgelopen vijf jaar slechts vijf keer mee kunnen maken. Ook deze vrouwen zijn aan een glanzende carrière begonnen, echter, buiten de academische wereld. We kunnen constateren dat in onze organisatie bijna uitsluitend mannen de invloedrijke posities bezetten. Er stromen géén vrouwen in en de vrouwen die instromen op de posities van promovendi vetrekken met enige regelmaat voortijdig. De verklaring van de gevestigde orde voor het ontbreken van vrouwen is van een verbluffende eenvoud. Er zijn geen vrouwen en als ze er wél zijn dan zijn ze niet goed genoeg. Aan de FEE zijn 53 hoogleraren verbonden, vast en tijdelijk, fulltime en parttime, betaald en onbetaald, gewoon en bijzonder. Van deze 53 zijn er 51 man. Mannen trekken mannen aan. Om dit tij te keren zijn drastischer maatregelen nodig dan het uitnodigen van vrouwelijke gasthoogleraren voor drie maanden. Echter hun komst heeft ons weer eens met de neus op de cijfers gedrukt en ons ervan bewust gemaakt dat wij, hoe onaantrekkelijk dit ook is, de aandacht moeten blijven vestigen op deze onjuiste situatie. Lenie Hordijk (Lenie Hordijk is Hoofd Personeel & Organisatie aan de Faculteit der Economische Wetenschappen en Econometrie, Universiteit van Amsterdam.)

Women In Development Europe (WIDE) WIDE is a European network of gender and development specialists. There is an office with five staff members in Brussels,

10

focussing on lobbying EC institutions, such as the European Commission and the European Parliament, doing action research and networking with other NGO's in Europe and in developing countries. The WIDE network consists of national platforms in over ten European countries. In the Netherlands, the WIDE platform is represented by Vrouwenberaad Ontwikkelingssamenwerking in Oegstgeest. Next to issues of reproductive rights, sustainable development, human rights and post-Beijing activities, WIDE does considerable work on economic issues. There is a working group on Alternative Economcis and Trade which has produced a variety of publications over the past five years. For example, a paper on the gender biases in World Bank structural adjustment programmes, a review of bilateral trade agreements between EU and Vietnam and Philippines from a gender perspective and an assessment of gender equality in the EUdevelopment cooperation through the Lome convention. Recently, a few background readers have been produced for the economic literacy project for the WIDE network. Next General Assembly will be held in June in Vienna and will deal with women's economic rights. One of the recent strategies is to establish more links with women's groups in eastern Europe and the former Soviet Union. There are various links between WIDE and FENN and that is why it seemed appropriate to give a short introduction of this active feminist network. Some members of FENN are members of WIDE too. The newsletters are being exchanged between the offices in Amsterdam and Brussels. And FENN members are involved in the planning of a seminar with participants from WIDE and from the European IAFFE network on issues of common interest. For those of you who would like to know more about WIDE and its national platforms, they can contact: Irene van Staveren, tel.: 010-4082450, or the WIDE office in Brussels (see address earlier)


FENN should take a stand! Up till now FENN is a network in which we exchange knowledge, make contacts and hold scientific discussions. This is fine and all these functions should be maintained. But I would like to plead here for a FENN that takes a stand in the social and political discussions that relate to feminist economics. In the Dutch newspaper het Parool, Nicky Pouw and I plead for the modern feminists (f/m). We work, we care, we do emancipation 'on the job' and we are active in networks. This is true, and each of us is in her own way active, but the question is, can we not achieve more if we operate as a group? Therefore I would like to propose a two step strategy. First of all, a common vision needs to be developed. One of FENN's objectives is to develop a feminist vision on economic policy, so lets develop this together. Although this is not an easy task, I assume that the women and men that support FENN's vision, are capable of determining a common social economic vision. We could focus on the issue of labour and care, or as it is called in other circles, the issue of work and private life. This issue has been in focus during the past parliamentary elections, is very topical due to the Commission "Dagindeling", and is being cited explicitely in the FENNbrochure. Are we, as feminist economists, choosing for the Combination scenario (dad and mom working four days a week, outsourcing child care for three days with compensation for the financial costs)? Or do we set our own scenario? And how are we going to break through the glass ceilings, so as to acquire an equal position? The second step is to actively strive for the implementation of our secenario. To achieve this we can follow three roads. The first is to work on our own in the old manner, e.g. by organising symposia, active lobbying, publication of recommendations and research results.

11

The second way is to collaborate with existing women's organisations. We could link up with the "Vrouwenalliantie voor economische zelfstandigheid en herverdeling van arbeid" to add to the 41 national organisations, including political parties (or their women's units); labour unions; christian, rural or housewife women; Stichting VrouwenNetwerk Nederland; VVAO, etc. Our contribution can strengthen their work and give more weight to the lobby towards government and e.g. de Stichting van de Arbeid. On our own we can never acquire such a status. A third way to promote our vision is by establishing an advisory service. In stead of putting a lot of 'leisure time' in meeting with organisations that do not all have much in common, we could create a network-advisory part of FENN. "What's expensive is good", and with profesional advice of our commercial members, this might become an option. We have got knowledge, commitment and expertise. We could work together with the new Institute for Gender and Etnicity, the Network for Black, Migrant and Refugee women, and other national and international women's networks that have a professional and business-like approach. Here we could benefit a lot by working together with the proposed documentation center of Out of the Margin. Conclusion: FENN should stand up and choose. Please comment! Hanneke Dijkman (with thanks to Paula Kibbelaar and Elma van de Mortel) Subscription to FENN-Mail is free for members of FENN. For others who are interested in receiving (an) issue(s) of FENN-mail; these are available for a small reimbursement of the costs. Send your announcements, personalia, activities, reviews and critiques before 30 August, 1998 to the editorial board in order for publication in the next issue of FENNMail. Nicky Pouw Institute of Social Studies Postbus 29776 2502 LT Den Haag [email protected]


Dineke van Zwieten Werkgroep Vrouwen in Landbouw Postbus 265 6700 AG Wageningen [email protected]

MAIL. Personal Column Networking is knowing each other. Found a new job, involved in new activities? Let us know!

Recommend Documents