Magazine van Holcim Nederland
4
14
Konkreet September 2009 | nr. 4
500 trucks per dag
4
Waar zie ik je? Bij de fontein!
14
Grip gepaard aan gladheid
20
20
Specialist aan het woord
Michiel Scheltema, Commissie Aanbesteden Tekst: Pieter van den Brand. Fotografie: Kees Stuip.
Shop niet meer automatisch naar de laagste prijs, maar stel kwaliteitseisen. Zo luidt het pleidooi van de Commissie Aanbesteden van de Regieraad Bouw, die begin dit jaar de eerste versie van haar leidraad voor overheidsopdrachtgevers in de bouw uitbracht. ‘Daag de markt uit creatief te zijn’, stelt voorzitter Michiel Scheltema. “De behoefte in de praktijk aan een
haar producten. Waarom zou dat voor de
welke wijze opdrachtgevers kunnen
professionele handleiding is groot. Het
bouw niet gelden? Alle initiatief om over
bepalen wat de beste kwaliteit is – in aan
vak van inkoper wordt lastiger. Er is vraag
nieuwe oplossingen na te denken, wordt
bestedingstermen de ‘Economisch Meest
naar vernieuwing. Niet de prijs maar de
in de kiem gesmoord als er uitsluitend op
Voordelige Inschrijving’, kortweg EMVI.
kwaliteit is bepalend”, zegt voorzitter
de prijs gegund wordt. Neem het aanleg
Voorwaarde is wel, benadrukt Scheltema,
Michiel Scheltema van de Commissie
gen van een weg. Na vijf jaar blijkt dat er
dat de kwaliteitseisen van tevoren helder
Aanbesteden. De vraag was: waarom
veel onderhoud nodig is. Dus is er tijdens
zijn en dat aangegeven wordt hoe zwaar
ging hij vorig jaar juli stoïcijns door met
de aanbesteding niet over nagedacht een
men elk punt weegt. Een uiterst actuele
het opstellen van ‘zijn’ leidraad, terwijl de
vernieuwende oplossing te stimuleren
kwaliteitseis is duurzaamheid. In 2010
Eerste Kamer zojuist het voorstel voor de
die de onderhoudskosten terugbrengt.
moet de jaarlijkse veertig miljard euro
Aanbestedingswet had getorpedeerd? Als
Slimmer zou zijn het onderhoud tegelij
aan inkopen van de overheid honderd
lid van de Regieraad Bouw wilde Scheltema
kertijd aan te besteden. De bouwer wordt
procent duurzaam zijn. Scheltema wil
juist vasthouden aan het oogmerk van
zo geprikkeld materialen te gebruiken die
voorbeelden van duurzaamheidseisen
het in 2004 opgerichte orgaan. Namelijk
het onderhoud beperken. Zo zijn er tal van
opnemen in de leidraad. “Of duurzaam
om na de bouwfraude het vertrouwen
kwaliteitseisen te bedenken. Opdrachtge
inkopen in alle aanbestedingen aan de
tussen overheid en markt te herstellen en
vers kunnen eisen dat er bijvoorbeeld een
orde komt, moet de praktijk uitwijzen. Ik
met initiatieven te komen voor vernieu
oplossing wordt gevonden om het verkeer
ben ervan overtuigd dat dit onderwerp
wingen in de bouw. Het instrument van
tijdens een onderhoudsbeurt zo min mo
een grote rol gaat spelen.” De leidraad,
van de kosten die partijen moeten maken
gelijk te hinderen of dat de weg mooi in
verwacht Scheltema, zal met name lokale
om een aanbesteding te organiseren. Daar
de omgeving wordt opgenomen. Daag de
overheden helpen hun kennis en ervaring
is veel tijd en geld mee gemoeid. Met onze
markt uit creatief te zijn. Bij de renovatie
te verrijken en hen enthousiaster maken
leidraad willen we ook deze belangen
van het ministerie van Financiën zijn het
om innovatieve aanbestedingsmethoden
dienen.”
ontwerp en de bouw tegelijk uitbesteed.
te gaan gebruiken. “De leidraad is niet een
Overheidsopdrachtgevers, vindt Scheltema,
In feite is er slechts gezegd: zorg voor een
juridisch dwingende set aan regels, maar
moeten geen dichtgetimmerd bestek
gebouw dat aan onze kwaliteitseisen
bedoeld als een professionele standaard.
meer in de markt willen zetten, maar func
voldoet. Het innovatieve gebouw heeft
Het zou dom zijn hier geen gebruik van
tionele kwaliteitseisen gaan stellen. Dat
recent een belangrijke architectuurprijs
te maken.” De definitieve versie van
werkt innovatie in de hand. “De industrie
gekregen. Een zelfde resultaat was bij een
de Leidraad Aanbesteden verschijnt op
wacht heus niet tot er een aanbesteding
traditionele aanbesteding nooit bereikt.”
12 november tijdens het jaarcongres van
langskomt, maar ontwikkelt en vernieuwt
De Leidraad Aanbesteden geeft aan op
de Regieraad Bouw.
de Leidraad Aanbesteden hoort daarbij. “De aanbestedingsregels hebben vooral als doel de mededinging te bevorderen. Er spelen echter meer belangen, zoals het stimuleren van innovaties en het beperken
‘Kwaliteit is belangrijker dan prijs’
In dit nummer
Inhoudsopgave
Plaat voor mijn kop Beton is grijs en saai. Niet direct een eerste zin die je zou verwachten in het magazine van een betonfabrikant. Maar ja. Dat was wel mijn perceptie van beton, dat ik tot voor kort slechts associeerde met de grauw-
Holcim Steengroeve
Moeder natuur bepaalt de regels
heid van Oostblokflats. Was ik bevooroordeeld?
Pagina 4
Beslist. Ik had een plaat voor mijn kop, om in betontermen te spreken. Dit is de tweede editie van Konkreet waar ik voor heb geschreven. Mijn beeld van beton is volledig gekanteld. Zo leerde een wandeling door de Tilburgse nieuwbouwwijk Koolhoven mij dat de straat-
Wijk in stijl
Functioneel detail
inrichting bepalend is voor de stijl van een
Pagina 7
wijk. De ‘Koolhoven-banden’ met hun chique uitstraling van zwart natuursteen vormen er als het ware de ruggengraat van de openbare ruimte. Of neem de fontein op het HanzeForum in Groningen, een terracotta juweeltje maar wel vervaardigd van robuust beton.
Baanhoek West
Porodur BKK®-systeem
In de vorige editie interview ik twee Amerikaanse
Pagina 10
kunstenaars die met spuitbeton hele natuurlijke landschappen hebben nagebootst in Burgers Zoo, van duizeling-wekkende rotspartijen tot de sublieme onderwaterervaring van de Ocean. Op de neprotsen van dit koraalrifbassin heeft zich zelfs koraal weten te nestelen. En er is meer, buiten de reportages in dit blad
Nieuwe structuur
Veranderingen binnen Holcim
Pagina 13
om. Onder de noemer ‘schoon beton’ wordt het bouwmateriaal door menig architect heruitgevonden, in een veelheid van kleuren, met glasscherven tot transparant, spiegelend beton. Niet alleen schoonheid, maar ook duurzaamheid en kracht hebben de aandacht. Holcim is juist heel hard bezig om hieraan invulling te
Magisch middelpunt
Ontmoetingsplek op de campus
geven. Of neem de technische universiteit in
Pagina 14
Delft die op ‘zelfherstellend’ beton studeert, waar de tand des tijds amper nog invloed op heeft. Het Delftse beton is uitgerust met bacteriën die tot leven komen door het water dat door de allengs ontstane scheurtjes in het materiaal sijpelt. De volgende generatie micro-
Emissiearme stalvloer En goed beloopbaar
organismen maakt kalk aan en dicht zo de kleine
Pagina 17
kieren. Het beton zou hierdoor zo’n vijftig jaar langer meegaan. Kortom, de mogelijkheden van het ‘innige mengsel van kalk, cement, zand, grind of stukken steen’ (beton volgens de Dikke Van Dale) zijn schier eindeloos.
Pieter van den Brand, journalist
Beton op de skatebaan Grip gepaard aan gladheid
Pagina 20
Konkreet
3
Grondstoffen
Holcimsteengroeve laadt maar liefst vijfhonderd trucks per dag, maar…
Konkreet
Tekst: Karl Flieger. Fotografie: Kees Stuip.
4
Grondstoffen
Moeder Natuur bepaalt de regels in Carrière du Milieu. Logistieke topsport. Zo mag het werk van Jean-Louis Le Clef en zijn mensen in Carrière du Milieu gerust worden genoemd. Vanuit de Holcim-steengroeve nabij het Belgische Doornik vertrekken dagelijks vijfhonderd trucks, volgeladen met alle denkbare granulaten. Vijfhonderd per werkdag, elke werkdag opnieuw. Week in, week uit. Een heksenklus, maar technical manager Jean-Louis wordt er niet nerveus van. “We hebben een prachtige installatie en een geweldig team van mensen, die met hart en ziel in deze groeve hun werk doen. We kijken met veel vertrouwen naar de toekomst.”
Carrière du Milieu is vanuit het westen
oogstrelend ook, Carrière du Milieu is geen
van Nederland in een stevige twee uur te
zomerkamp. Het gaat er om de harde
bereiken. Voor wie nog nooit een steen-
euro, letterlijk met dynamiet uit de rotsen
groeve heeft bezocht is het bijna een
geblazen. Jean-Louis Le Clef: “We werken
toeristische trekpleister. Compleet met
hier met 45 mensen in twee ploegen van
bijzonder elegante Franse tongval bij Jean-
maandag tot en met vrijdag. ‘s Morgens
Louis Le Clef, die ons namens locatiemana-
om vier uur gaat de eerste ploeg aan de
ger Freddy Andrien een rondleiding geeft.
slag en ‘s avonds om acht uur stopt de
Waarschijnlijk onbedoeld steekt Jean-Louis
tweede ploeg. Vier collega’s werken op
van wal met wat imponerende cijfers.
kantoor, vijftien per ploeg in de groeve en
“Vanuit Carrière du Milieu leveren we jaar-
de installatie en tien mensen nemen het
lijks ongeveer 3,5 miljoen ton granulaat
onderhoud van onze nieuwe installatie
aan Holcim-vestigingen in Frankrijk, België
voor hun rekening. Dat is een heel belang-
en Nederland. Het transport gebeurt
rijk onderdeel van de werkzaamheden
voornamelijk middels die vijfhonderd
hier. Je kunt wel begrijpen dat de instal-
trucks die we per dag bevoorraden, maar
latie niet stil mag vallen, met al die trucks
we mikken tevens op een uitbreiding van
die de hele dag af en aan rijden.”
het vervoer over water. De Schelde loopt hier vlakbij; via die weg willen we in de
Onvoorstelbaar geweld
toekomst zo’n zevenhonderdduizend ton
De enorme breekinstallatie en de zeef
granulaat gaan vervoeren.”
installatie worden elke minuut van de dag
“Vanuit Carrière du Milieu leveren we jaarlijks ongeveer 3,5 miljoen ton granulaat aan Holcimvestigingen in Frankrijk, België en Nederland.”
in de gaten gehouden. Met name de breek-
Grand Canyon
installatie heeft veel te lijden; daar wordt
Als het de toehoorders bij die getallen al
met onvoorstelbaar geweld letterlijk gruis
duizelt, dan doet een kijkje in de groeve
gemaakt van de brokken steen die door de
daar nog een schepje bovenop. Carrière
vrachtwagens vanuit de groeve worden
du Milieu heeft veel weg van een mini
aangeleverd. Hoewel volgens Jean-Louis
Grand Canyon, waar stoere trucks en
de installatie op Carrière du Milieu nog
gravers tegen de achtergrond van de steile
maar een kleintje is vergeleken bij som-
bergkammen wegvallen als waren het
mige installaties in landen als China en de
Dinky Toys. “Ja, een mooi uitzicht is het
Verenigde Staten, is het donderend geraas
zeker”, glimlacht Jean-Louis, leunend over
oorverdovend. En toch komt het tussen al
de balustrade van het uitkijkplatform. Hij
dat machtsvertoon op details aan. “De pro-
heeft ons zojuist dwars door een hevige
ducten moeten altijd top zijn. We leveren
stofstorm naar hier geleid om ons van
granulaten van 0 tot 2 millimeter, van 2 tot
de schoonheid van zijn groeve te laten
4 millimeter enzovoorts. Plus alle denkbare
proeven. Maar hoe indrukwekkend en
mengvormen, zowel in de
>>
Konkreet
5
Grondstoffen
Jean-Louis Le Clef, technical manager Carrière du Milieu
natte als in de droge lijn. Dat vraagt het
Moeder Natuur bepaalt
uiterste van de installatie, het zeven, was-
“Logistiek gezien zitten we bij Doornik op
sen, drogen en transport naar de verdeel
een ideale locatie; we kunnen van hieruit
silo’s. En natuurlijk van de mensen die
snel alle kanten op. We nemen so wie so
deze installatie bedienen. Dat is een com-
altijd snelle beslissingen. Dat zit in de
plex gebeuren. We streven ernaar om elke
aard van de mensen. Lange vergaderin-
twintig minuten een lege truck gevuld
gen? Die houden we niet. We kennen de
weer op weg te helpen. Dat kan met alle
belangen van onze afnemers en doen er
soorten en mengsels van granulaten zijn.
alles aan om die te dienen. Daarbij zijn we
En weet je wat het mooie is? De installatie
wel afhankelijk van de mogelijkheden die
wordt maar door twee mensen bediend.
Moeder Natuur ons biedt. Welke onder-
Dat klinkt inderdaad ongelofelijk, maar
grond komen we tegen? Is het nat weer of
het is een uiterst moderne installatie, die
juist droog. Hoe koud wordt het? Dat heeft
bijna volledig is geautomatiseerd. Daar
allemaal invloed op het dagelijkse werk
zijn ook die onderhoudsmensen voor no-
in een steengroeve. Dat houdt je als mens
dig; om elk facet van de installatie voort-
wel nederig, hoor. De natuur bepaalt wat
durend te monitoren en waar nodig te
je wel en niet kunt doen op een bepaald
repareren of opnieuw in te stellen. Er mag
moment. Daardoor is geen dag hetzelfde
geen tijd verloren gaan als er onverhoopt
en daar houden onze mensen van. Ikzelf
een transportband mocht breken. Of bij
trouwens ook. Ik werk nu ongeveer twintig
welk ander mogelijk technisch probleem
jaar in de steengroeve en ik denk er niet
dan ook. Dat wordt direct opgelost.”
aan om er uit te gaan.”
•
“De producten moeten altijd top zijn.”
6
Konkreet
Betonproducten
De jaren-30 stijl in de Tilburgse nieuwbouwwijk Koolhoven is tot in de kleinste details doorgevoerd. Een ambitie die ook leidde tot het gebruik van mooie, bijpassende materialen in de openbare ruimte. De speciaal vervaardigde
‘Koolhoven’-banden zijn er echter niet alleen vanwege hun schoonheid maar tevens voor een uitgekiende afwatering.
Konkreet
7
Tekst: Pieter van den Brand. Fotografie: Kees Stuip.
Wijk in stijl ‘Koolhoven’-banden: functioneel detail in retro jaren 30-wijk
Betonproducten
“We wilden het regenwater oppervlakkig afvoeren. De vlakke straten en de ‘Koolhoven’banden hier zijn de oplossing voor een adequate afwatering.”
Gerard Timmermans, aannemer Liebregts en Paul Kersten, bureau wUrck
8
Konkreet
De nieuwe wijk Koolhoven aan de westkant
“We hebben zoveel mogelijk van het vroe-
van Tilburg ligt gemoedelijk tussen de
gere groen intact gehouden”, vult Kersten
weilanden en bossen in het Brabantse
van wUrck aan. Hij tekende voor het steden-
landschap. De wijk is bijna voor de helft
bouwkundig plan en het inrichtingsplan
klaar, een aantal huizen is al bewoond.
van de nieuwe wijk, waar in totaal 2000
Uitvoerder Gerard Timmermans van aanne-
woningen komen. “Het plan voor de inrich-
mer Liebregts en landschapsarchitect Paul
ting is bijzonder vanwege de uitgestrekte,
Kersten van het Rotterdamse bureau wUrck
groene lanen, veel samenhang in de wijk
geven een rondleiding. De nieuwbouwwijk
en de enorme ruimte in de straatprofie-
is gebouwd in een carrévorm. De woningen
len”, vervolgt Kersten. “We wilden het
aan de buitenste ring en de huizen gelegen
regenwater oppervlakkig afvoeren. De
aan de centrale ontsluitingsweg dwars
vlakke straten en de ‘Koolhoven’-banden
door de wijk, hebben een witte gevel. De
hier zijn de oplossing voor een adequate
overige huizen hebben hun oorspronkelijke
afwatering”, zegt hij al wijzend op de
rode baksteen. We zien een hoekhuis dat
in het oog springende brede antraciet
voor de helft in de witte verf staat. “Het
kleurige betonnen banden langs de straat-
moet absoluut droog weer zijn voor het
rand. “Speciaal voor deze wijk gemaakt”,
schilderwerk”, legt Timmermans uit. Hij
licht hij toe. “In Koolhoven is gekozen voor
loopt inmiddels al vier en een half jaar rond
een wijk met een eigen identiteit en ka-
in Koolhoven en heeft de wijk vanaf het
rakter. De jaren 30-stijl is uitgewerkt tot in
weiland opgebouwd zien worden. De firma
de kleinste details, zoals het steen van de
Liebregts legt de hele infrastructuur aan,
vensterbanken en de metalen regenpijpen.
van de beplanting en de straatlantaarns tot
Dus niet van dat goedkope plastic. Bij het
de parkeerplaatsen en de speelterreintjes.
inrichtingsplan hebben we gelukkig op al
In de wijk zien we zelfs enkele oude bomen
die fraaie details voort kunnen borduren.
staan, waaronder een prachtige plataan.
De gebakken strengpers straatstenen zijn
“Die hebben we gespaard. Vroeger liep hier
eveneens van een duurdere soort. De don-
een sloot”, trekt Timmermans een denk-
kere en rode stenen passen prachtig bij de
beeldige lijn in de lucht.
brede banden.
gladde structuur. Ze lijken net natuur-
Niet uit de catalogus Ze ogen heel standaard, maar de ‘Koolhoven’-banden
steen. De uitstraling is perfect.” De
komen beslist niet uit de catalogus. Het gaat om een
detaillering is volgens Kersten vooral een
eigen ontwerp van de stedenbouwkundige. “Al waren de
verdienste van de Grondexploitatiemaat-
banden relatief makkelijk om te maken, het ontwerp was
schappij Koolhoven. “De marktpartijen die
redelijk eenvoudig”, vertelt Adrie van ’t Land van Holcim. Zo
hier bouwen en ook de openbare ruimte
simpel was het ook weer niet. In de band moest een soort
aanleggen, legden henzelf een hoge
brievenbus komen om het regenwater door af te kunnen
ambitie op en hebben kwaliteit doorge-
voeren. De sleuf moest precies op de juiste hoogte zitten.
voerd tot in alle lagen van het plan.” De
Aan de duizend kilo zware band is een neus toegevoegd.
‘Koolhoven’-banden, die overal in de wijk
Heel ingenieus, want zo kan het gras in de groenstrook
zijn terug te vinden, laten het regenwater
ook aan de rand worden gemaaid. Van ’t Land vindt het
door dat op de straten valt en voeren het
bijzonder dat de banden in de hele wijk terugkomen. “Voor
af naar het groene grasveld ernaast, waar
ons betekent dit dat we ruim drieduizend betonelementen
het water in de bodem wordt geïnfiltreerd
moeten maken. Er zitten ook bochtranden en hoekstukken
en getransporteerd naar de vijvers aan
bij. We zijn zeker drie tot vier jaar betrokken bij Koolhoven.
de rand van de wijk. De straatstenen zijn
Zulke langdurige projecten hebben we meestal niet.” De
in een ingenieus hellinkje aangelegd,
meerwaarde van de Holcim-band, geeft Van ’t Land aan, is
zodat het water weg kan door de sleuf
dat er kleurondersteunend materiaal binnen in het beton
in de banden. “Het afwateringsprobleem
zit. “Als er op den duur door bijvoorbeeld slijtage een stukje
hebben we op natuurlijke wijze opgelost”,
afbrokkelt, blijf je de
glundert Kersten. Het afwateringssysteem
originele antraciet-
werkt feilloos, bevestigt Timmermans. “De
kleur zien.” Van ’t Land
afwatering ligt er nu dik een jaar en heeft
verwacht dat de brede
alle seizoenen en regenbuien moeiteloos
band zal aanslaan op
doorstaan”, vertelt hij, terwijl hij met zijn
meer nieuwbouwlo-
stevige werkschoen tegen een betonband
caties waar een zelfde
schopt. “Als de constructie er eenmaal staat,
afwatering wordt
heb je er geen omkijken meer naar.”
toegepast, “en het
•
blijft natuurlijk een heel
Adrie van ‘t Land, Holcim
mooi product.” In Houten zijn inmiddels soortgelijke banden toegepast, in dit geval als onderdeel van een tribune.
Konkreet
9
Betonproducten
De betonbanden hebben een mooie,
Betonproducten
Tekst: Karl Flieger. Fotografie: Kees Stuip.
Adriaan van Erk en Nootenboom hebben het Porodur BKK®-systeem van Holcim omarmd
‘Deze bestrating is ideaal voor elke ondergrond’ De (toekomstige) bewoners van Baanhoek-West in Sliedrecht zullen nooit last hebben van natte voeten. Al regent het nog zo hard. Die luxe danken ze aan het Porodur BKK®-systeem, de waterpasserende bestrating van Holcim. De firma Nootenboom (onderdeel van BAM Infra) verzorgt de aanleg van het systeem, in opdracht van Adriaan van Erk Projecten en de gemeente Sliedrecht.
10
Konkreet
Betonproducten
Nadat in januari 2008 is gestart met de voorbereidende werkzaamheden, werden de eerste woningen opgeleverd vanaf juli 2009. De aanleg van de infrastructuur loopt hierop vooruit. Een uitdagend project want het gebied kent een ‘lastige’ ondergrond. “Het is een voormalig veengebied”, zegt projectleider Ardin Sterk namens Adriaan van Erk Projecten. “We zijn eraan gehouden om het verdwijnen van sloten en andere waterpartijen te compenseren. Met het Porodur BKK®-systeem kan dat, zonder dat het extra ruimte kost. Sterker nog: het bespaart ruimte. Het systeem is een waterpasserende bestrating, waterberging én
absoluut in Porodur® lava. Het is een goed
lukken. Kun je nagaan hoe succesvol het
afvoer ineen en heeft bovendien een zuive-
verwerkbaar natuurproduct, waarmee we
Porodur BKK®-systeem op zandbodems is…”
rende werking. We hebben in 2007 samen
dit meervoudig ruimtegebruik realiseren.
met de gemeente Sliedrecht en BAM Infra
Er is geen riool voor het hemelwater nodig;
Tevreden coach
besloten om dit systeem toe te passen.
het water loopt via de poreuze bestrating
Dat optimisme wordt gedeeld door Dick
Het heeft daarna nog wel even geduurd
naar een pakket van lava. Het lavapakket
Nootenboom, tevens verantwoordelijk
om het Waterschap Rivierenland te over-
staat via overstortpunten in verbinding
voor kunstgrasgigant Nootenboom
tuigen van de werking. Maar ook dat is ge-
met de omliggende sloten zodat er geen
Sport B.V. Zijn experts houden zich bezig
lukt. We zijn blij dat men Baanhoek-West
water verpompt hoeft te worden. De grote
met de daadwerkelijke aanleg van de wa-
als een volwaardige, ruimtebesparende
uitdaging op Baanhoek-West zit hem in de
terpasserende bestrating. “Dat is in Baan-
totaaloplossing wil zien. Ik ben ervan over-
ondergrond. Het is nooit gemakkelijk om
hoek-West helemaal niet zo eenvoudig.
tuigd dat het hierna op veel meer plaatsen
op een veenbodem te bouwen en er een
Door die veenbodem hebben we te maken
grootschalig zal worden toegepast. Ik geloof
stratennet op aan te leggen. Maar het gaat
met bijzondere zettingen. Daarnaast
>>
Ardin Sterk, Adriaan van Erk Projecten
Dick Nootenboom, Nootenboom Sport B.V. Konkreet
11
Betonproducten
12
is er het verdwijnen van een aantal sloten
- bestraat en de werking ervan is optimaal.
waterberging gaat werken. Daarom zou ik
door de bouw van woningen. Enerzijds
Als de hele wijk straks is bestraat zou je
het heel goed vinden als er een keurmerk
moet je dan een systeem neerleggen dat
met een beetje fantasie kunnen zeggen
voor wordt ontwikkeld. Onze mensen
niet te zwaar is maar wel bijzonder stabiel,
dat de mensen op een ondergronds meer
hebben alle benodigde kennis en ervaring
anderzijds moet het een enorme hoeveel-
lopen en rijden. Wij hebben alle vertrouwen
om het aan te leggen. Het is een goed
heid water kunnen herbergen en transpor-
in het Porodur BKK®-systeem. Het is een
ingespeelde ploeg, waarvan ik de tevreden
teren. We hebben uiteindelijk gekozen voor
prachtig product. Maar wat ook heel erg
coach mag zijn. Ik ben ervan overtuigd dat
een 37 centimeter dikke laag Porodur® lava,
belangrijk is: de manier waarop het wordt
er na Baanhoek-West nog veel meer van
met daarop de waterpasserende klinkers.
toegepast. Je moet namelijk wel heel goed
dergelijke projecten zullen volgen.”
Kort voor de bouwvakvakantie hebben we
weten wat je doet, als je met waterpas-
enkele proefvlakken - uiteraard machinaal
serende bestrating en geïntegreerde
Konkreet
•
‘Creativiteit en innovatie zijn de sleutel tot succes’ “Iedereen heeft lang gedacht dat de economische groei altijd maar door zou gaan. Ook binnen Holcim Nederland leefde die hoop, al is wel altijd heel nauwlettend met de financiële mogelijkheden omgegaan. Daarom heeft de kredietcrisis ons weliswaar genoodzaakt de zaken binnen Holcim Nederland anders aan te pakken, maar hoeft niemand in paniek te raken.” Lukas Epple, Tekst: Karl Flieger.
Country Manager Holcim België Nederland, ziet de toekomst voor Holcim Nederland met vertrouwen tegemoet. “We zijn een gezond bedrijf, dat zich niet langer richt op groei maar zich focust op creativiteit en innovatie in de diverse markten. Dat zijn de sleutelwoorden voor toekomstig succes.“ Lukas Epple heeft de ambities van Holcim
Veranderingen
“Ook wereldwijd heeft Holcim de crisis
Nederland binnen de internationale organi-
Het 5-jarenplan is geen vrijblijvende zaak,
gevoeld. Onze geografische diversiteit blijkt
satie de afgelopen maanden flink bijgesteld.
benadrukt Lukas Epple. “Onze missie is pas
nu ons sterkste punt. De zaken staan in de
Was Holcim Nederland tot voor kort nog een
geslaagd als aan de diverse doelstellingen
Verenigde Staten, Europa en Groot Brittannië
relatief zelfstandige groeibriljant, nu wordt
is voldaan. Holcim wil ook de meest geres-
momenteel in een lagere versnelling, maar
de focus gelegd op de aanwezige lokale
pecteerde onderneming van de branche zijn,
in China loopt het juist uitstekend. Dat heft
sterke punten, in relatie tot de ‘grote broer’ in
waarbij het welzijn van alle medewerkers
elkaar op. Daardoor is Holcim een organisatie
België. “De realiteit dwingt ons te accepteren
centraal staat. Het optimaliseren van de veilig-
die een stootje kan hebben. Intern zeggen we:
dat er momenteel geen financiële mogelijk
heid op alle werkplekken binnen de onderne-
‘Wij managen de crisis, niet andersom’.
heden zijn voor verdere expansie van Holcim
ming is daarin een belangrijk onderdeel. Ook
Dat is precies wat we nu binnen Holcim
Nederland. Dus moeten we de sterke punten
dient de rentabiliteit van elke business unit
Nederland doen. We investeren niet om
die we al bezaten verder uitdiepen. Dat bete-
over vijf jaar op het door de aandeelhouder
verder te groeien, maar om de beste te blijven.
kent dat binnen de Nederlandse onderdelen
gewenste niveau te zijn. En dat bereiken we
Dat is voor iedereen binnen Holcim Nederland
Betonmortel, Betonproducten, Grondstoffen
door met innovatieve (beton-)producten
een prachtige uitdaging!”
en Cement een grotere verantwoordelijkheid
en - oplossingen te komen, die onze hui-
is neergelegd. Deze business units hebben
dige marktpositie versterken. Op deze wijze
allemaal hun eigen 5-jarenplan, waarin doel-
vergroten we onze toegevoegde waarde naar
stellingen gehaald moeten worden.
onze klanten. Ik begrijp heel goed dat de men-
Nieuwe opmaak Konkreet
We moeten gezamenlijk strijden voor een
sen binnen Holcim Nederland in de afgelopen
Zoals u wellicht is opgevallen, heeft ons magazine
stevige marktpositie, waarin de klant centraal
periode heel wat veranderingen op zich af
Konkreet in korte tijd wederom een restyling
staat, zo simpel is het. En aangezien we bin-
hebben zien komen, met nieuwe mensen op
ondergaan. De nieuwe opmaak hangt samen met
nen Holcim Nederland goede, gemotiveerde
managementniveau. Dat valt niet mee. Maar
de veranderingen binnen onze organisatie. Als
mensen met prima ideeën hebben, zie ik niet
inmiddels hebben we iedereen wel duidelijk
onderdeel van Holcim België Nederland, hebben
waarom we die strijd niet zouden kunnen
gemaakt dat het niet anders kan. De markt
wij gekozen voor een nieuwe ‘look en feel’ die meer
winnen. Het is natuurlijk wel zaak, dat we als
is veranderd en als wij niet mee veranderen,
aansluit bij de uitstraling van Holcim wereldwijd.
één team opereren, zowel management als
zetten we onszelf buitenspel. Ik heb er alle
medewerkers.”
vertrouwen in dat we het prima gaan doen.”
•
Konkreet
13
Corporate
Veranderingen binnen Holcim
Betonproducten
Magisch middelpunt Tekst: Pieter van den Brand. Fotografie: Ben Vulkers (fontein) en Kees Stuip (West 8).
Fontein centrale ontmoetingsplek op HanzeCampus
De duizenden studenten, docenten en andere medewerkers van de Groningse Hanzehogeschool genieten van een bruisend ontmoetingspunt op hun groene campus: een enorme terracotta-kleurige fontein. ‘Waar zie ik je? Bij de fontein.’
14
Konkreet
groene campus creëren naar het voorbeeld
studenten en docenten zijn op de asfaltbe-
aangelegd in de jaren zestig en zeventig,
van Cambridge”, zegt Martin Biewenga,
strating terug te vinden. Daartussen staan
zijn vaak monotone, weidse vlakten met
partner bij West 8. “De zichtlijnen worden
de termen die duiden op de onderwijs-
kolossen van gebouwen die slechts een
door de aanwezige gebouwen en het
ethiek van de Hanzehogeschool, zoals
laboratoriumsfeer uit lijken te ademen.
groen geblokkeerd. Dat geeft een gevoel
‘Ondernemend en Praktijkgericht’, ‘Werk
Daar komt verandering in. De moderne
van geborgenheid en intimiteit. Elke
samen’ en ‘Ontwikkel’. In het hart van het
universiteitscampus herbergt hoogwaar-
faculteit heeft haar eigen gebouw met
forum staat een enorme terracottakleurige
dige architectuur, houdt het verkeer buiten
een uitgesproken architectuur en dus een
fontein. “We wilden een verzamelplek voor
en heeft vooral heel veel groen. Zo ook het
eigen identiteit. Gebouwen zijn ook niet
de campusbewoners creëren. We vonden
Zernikecomplex, dat de Rijksuniversiteit
te groot. Er is respect voor de menselijke
dat het forum een sterk levendig element
Groningen en de Hanzehogeschool huis-
maat, zoals wij dat noemen.”
miste. Zo zijn we op het idee van een
vest. Het in het noordelijk deel van de stad
De centrale plek waar maar liefst zeven ge-
fontein gekomen”, vertelt ontwerper Perry
gelegen gebied maakt een transformatie
bouwen op de campus hun entree hebben,
Maas van West 8. “Een fontein is een klas-
door. Stedenbouwkundig bureau West 8
heet het HanzeForum. Ook hier veel groen,
siek element dat zich altijd voor dit doel
maakte het masterplan voor een leven-
waaronder enkele ranke moerascypressen.
laat gebruiken, denk aan de Trevi-fontein in
dig landgoed-achtig universiteitsterrein
Dwars op het HanzeForum loopt een ‘Walk
Rome, een vanzelfsprekende plek om af te
met veel gras en bomen. “We wilden een
of Fame’. De namen van prijswinnende
spreken. ‘Waar zie ik je? Bij de fontein.’
Betonproducten
De universiteitsterreinen in ons land,
>>
“We wilden een verzamelplek voor de campusbewoners creëren.” Bovenaanzicht Fontein
Konkreet
15
Betonproducten
het water in bruisende stromen vanaf valt.
dingen. Op het zitvlak mocht geen water
Dijkstra’s naaktportret is op subtiele en
blijven staan. Van de nauwkeurigheid van
abstracte wijze verwerkt in een platte, sta-
de maatvoering hebben we veel geleerd.
len figuur die net onder de waterspiegel in
Als die niet exact klopt, valt het water niet
de fontein is bevestigd. De benen zijn nog
rondom gelijkmatig van de schalen. Ook
herkenbaar in grillige samenhang met de
hebben we een hele reeks proeven gedaan
navel in het midden. Het stalen geraamte
met de kleur. Uiteindelijk is het deze
dient tevens als doorvalbeveiliging. “We
terracotta-achtige kleur geworden. We
hebben nog even gestudeerd op houten
hebben het ontwerp met succes om kun-
zitelementen, maar de keuze viel al snel
nen zetten in een praktisch en haalbaar
op beton, wat veel robuuster is.” Lang is er
product.”
nagedacht over de uitstraling die de fontein moest hebben. “We zijn intensief met
Onder de stalen figuur in het water is led-
de kleur beziggeweest. De mensen van
verlichting aangebracht. ’s Avonds wordt
Holcim hebben goed meegedacht over de
de fontein met allerlei kleuren aangelicht.
Daarbij wilden we de fontein een herken-
pigmenten. Ook moest het beton glad zijn,
“Daarin zijn we een beetje ontspoord”,
bare relatie geven met zowel de onder-
een ruw oppervlak wordt snel smoezelig”,
lacht Biewenga. “Zelf zie ik liever zo min
wijsinstelling als de stad.” De ontwerpers
zegt projectleider Biewenga. “Onze wens
mogelijk kleuren. Het moet geen zuurstok-
van West 8 raakten geïnspireerd door
was een zo sjiek mogelijke finishing van de
fontein worden. Maar dat is simpelweg
een naaktportret van schilder Johannes
fontein. Dat is gelukt.”
een kwestie van afstellen.” Naast West
Dijkstra, medeoprichter van kunstenaars
Tevredenheid straalt dan ook af van Adrie
8 en Holcim waren ook specialist Trevi
vereniging ‘De Ploeg’ in Groningen.
van ’t Land van Holcim. Van ‘t Land geldt
Fonteinen en het Enschedese X-kwadraat
“Dijkstra was een belangrijk kunstenaar
als een echte ambachtsman. Hij werkt
(maker van de naaktfiguur) bij de bouw
voor de regio. En hij was zowel student als
al bijna dertig jaar in de betonproductie
van de fontein betrokken. “Allemaal
docent aan kunstacademie Minerva, een
en vormt de spil tussen opdrachtgever
hebben we onze nek uitgestoken. Het
onderdeel van de hogeschool”, legt Maas
en productie. Het zijn dit soort bijzon-
dilemma was de HanzeCampus op tijd
het verband uit.
dere ontwerpen, zegt hij, die zijn werk zo
af te hebben. In mei zijn we begonnen,
interessant maken. “Een fontein maken
in september moest minister-president
Naaktportret
is beslist geen alledaagse klus. Voor de
Balkenende de nieuwe campus kunnen
Gekozen werd voor een fontein met twee
elementen was een bijzondere mal nodig.
openen. Ook die deadline hebben we
schalen van verschillende grootte waar
Er zit geen kantje recht aan met al die ron-
gehaald.”
Martin Biewenga en Perry Maas, West 8
‘Waar zie ik je? 16
Konkreet
•
Bij de fontein.’
Betonproducten Tekst: Addo van der Eijk. Fotografie: Ben Vulkers.
Emissie arme Stalvloer ...én goed beloopbaar Buiten in de wei, lekker badderen in het koebad of toch binnen staan op het zachte rubber. De 180 koeien van melkveehouder Anton Stokman mogen sinds kort zelf hun dag indelen. Stokmans innovatie, de Vrijekeuzestal, houdt rekening met natuur, milieu en dierenwelzijn. De vloeren van Holcim spelen een cruciale rol. Ze beperken de uitstoot van ammoniak én zorgen dat de koeien niet uitglijden. Juist die combinatie maakt de ondergrond uniek.
Konkreet
17
Betonproducten
Stokman wilde de stal van de toekomst
Ammoniak
en Holcim ontwikkelde Stokman een alter-
bouwen. Dat betekende kostenverlaging
Het ontbreken van de penetrante ammo-
natief: een vloer zonder gaatjes, waardoor
door schaalvergroting - door het afschaf-
niakgeur valt op. Voordeel van de dichte
de urine als een laagje op de vloer blijft
fen van de melkquotering in 2015 komt er
sleuvenvloer waar de koeien op lopen, is
liggen. Dat lost het probleem op. “De urine
meer ruimte om te produceren - maar ook
de lagere ammoniakuitstoot. “Ammoniak
maakt de vloer stroever”, legt Stokman uit.
meer dierenwelzijn en een lagere uitstoot
ontstaat als urine en mest worden ver-
Het rubber op de plaats waar de koeien
van ammoniak en methaan. “De maat-
mengd”, legt Stokman uit. De kunst is om
de achterbenen neerzetten en betonnen
schappij vraagt om een mooi landschap,
ze gescheiden te houden. De sleuven in de
‘noppen’ zorgen voor extra stabiliteit. De
een schoon milieu en meer comfort voor
vloer zorgen daarvoor: de urine stroomt
koeien varen er wel bij, zo blijkt uit Stok-
dieren. Die roep zal steeds luider klin-
erin, de mest blijft erop liggen, en elk uur
mans ervaringen.
ken”, zegt Stokman. Het resultaat prijkt
schuift een mestschuif de vloer schoon.”
sinds begin dit jaar aan de rand van het
Tot voor kort voldeden de beschikbare
Brievenbus
Friese dorp Koudum: de Vrijekeuzestal, zo
sleuvenvloeren niet. Weliswaar nam de
Behalve de innovatieve dichte sleuven-
genoemd omdat de koeien zélf mogen uit-
ammoniakemissie sterk af, maar de koeien
vloer is in de stal nog een andere noviteit
maken wat ze doen. In de wei lopen, een
waren de dupe. De urine stroomde via
van Holcim te vinden: de Groene Vlag
bad nemen in het koeienbad of in de stal
afvoergaatjes weg, waarna de mestschuif
Roostervloer. Deze vloer ligt op plaatsen
blijven om zich te laten melken of masse-
de mest als een glad laagje over de vloer
waar de mestschuif niet kan komen,
ren: alles mag, net wat ze plezierig vinden.
smeerde. Het gevolg: spiegelgladde vloe-
zoals bij de melkrobots. Stokman laat
Wat ze dan doen? “Heel verschillend, het
ren, waardoor koeien vielen en botbreuken
een element zien van rubber, dat op een
zijn net mensen”, zegt Stokman.
opliepen. Samen met onderzoeker Gert-
betonnen rooster kan worden geklikt.
Een deel van de 140 koeien uit de oude stal
Jan Monteny, drie collega melkveehouders
“Het systeem werkt als een brievenbus. De
heeft de overstap reeds gemaakt. Binnen
mest en urine kunnen er door vallen, maar
overziet Stokman zijn koeien. “Aan hun
de kunststof flappen voorkomen dat de
stappen kan je zien dat de vloer goed is”,
ammoniak en het methaan uit de kelder
zegt hij. “De koeien lopen zelfverzekerd.
komen. De elementen komen uit Ierland,
Ze voelen zich veilig, en nemen grote
van het bedrijf Irish Custom Extruders
stappen, omdat ze weten dat ze niet
(ICE), dat ze toepast in de stierenhouderij.
uitglijden.”
In Nederland pasten de elementen niet op
tokman
Anton S
18
Konkreet
Betonproducten de standaardroosters. Holcim heeft hier-
broeikasgas de lucht in.” Het ingenieuze
voor speciaal nieuwe roosters ontwikkeld
stalconcept krijgt alom lof: van collega’s,
met spleten van 4 centimeter in plaats van
maar ook van het ministerie van VROM.
3,5 centimeter.” Stokman is zeer te spreken
“Door de Mia/Vamil regeling van VROM
over de samenwerking met Holcim.
hebben we belastingvoordeel op onze
“Met Monteny heb ik gezocht naar een
investeringen.”
leverancier die met ons mee wilde ontwikkelen. Holcim ging de uitdaging aan en
Meetapparatuur
dat waardeer ik zeer. Talloze mallen en
Ook is het stalconcept in de running
roosters zijn getest, voordat we het ideale
voor het felbegeerde predicaat ‘emis-
systeem hadden.” Het uitdenken van de
siearme stal’. Melkveehouders die hun
Vrijekeuzestal was een heel gepuzzel. Af
koeien jaarrond opstallen moeten sinds
en toe botsten de wensen. Zo kan meer
afgelopen april emissiearm bouwen.
dierenwelzijn, bijvoorbeeld in de vorm van
Probleem is echter dat dergelijke stallen
rubberen matten, de uitstoot van ammo-
nog niet verkrijgbaar zijn. “Althans, niet
niak verhogen. En waarom niet overal een
zonder botbreuken”, zegt Stokman. Of zijn
Groene Vlag Roostervloer, die een lagere
Vrijekeuzestal de stempel gaat krijgen,
ammoniakuitstoot veroorzaakt dan een
moet nog blijken. Stokman verwacht van
dichte sleuvenvloer? “Wij kiezen voor een
wel, zeker met het computersgestuurde
sleuvenvloer om de verse mest bij elkaar
ventilatiesysteem. Komend jaar hangt de
in één put te krijgen. Het methaangas dat
stal geregeld vol meetapparatuur om de
daar vrijkomt, transporteren we via een
methaan- en ammoniakemissie te meten.
pijplijn naar een nabijgelegen kaasfabriek,
“Hopelijk wordt dit de eerste officiële
die het gas rechtstreeks gebruikt als
emissiearme stal waar de koeien grote
aardgasvervanger. Het klimaat is hierbij
stappen durven nemen.”
gebaat. Anders gaat het methaangas als
“Aan hun stappen kan je zien dat de vloer goed is, de koeien lopen zelfverzekerd.”
•
Konkreet
19
Betonproducten
grip gepaard aan gladheid Trapveldjes, een basketbalterrein, heel veel speeltoestellen en als sluitstuk een skatevoorziening met klimwand.
De jeugd in de Haagse Vinexwijk Wateringse Veld komt niets tekort. De antracietkleurige skatebaan ontpopt zich tot een ware hang-out. ‘Hij is snel!’
20
Konkreet
Tekst: Pieter van den Brand. Fotografie: Kees Stuip.
Beton op skatebaan Lage Veld
ziening. “Daar zie je trouwens al de eerste
De skatebaan in Lage Veld is verlaten
graffiti.” Op de halfronde wand prijken
en biedt de aanblik van een uitgewoed
knalrode onleesbare letters. De skatebaan,
sportfestijn. Lege blikjes energiedrank, een
die op de kop is voorzien van een klim-
eenzaam paar rode skeelers. Op het natte
wand, vormt het sluitstuk van de bouw
beton liggen twee afgedankte BMX-fiets-
van Lage Veld, onderdeel van de Vinexwijk
jes met gebogen wielen. Als de lucht weer
Wateringse Veld in het westen van
opklaart komen er opeens twee jongens
Den Haag. Lage Veld behoort tot de meer
op skateboards aanzetten. De een draagt
stedelijke buurten. Rondom het centrale
een felblauw T-shirt en een oversized spij-
plein, waar de skatebaan is aangelegd in
kerbroek laag op zijn heupen. Zijn zwarte
de oude keerlus van tram 17, staan half-
muts over de oren getrokken. De ander
hoge appartementengebouwen. Erachter
heeft een vergelijkbare outfit, geen muts
liggen autovrije hofjes met eengezins-
maar een baseballpet achterstevoren op
woningen. “Het is een kinderrijke buurt”,
het hoofd. Blingbling-ketting om de nek.
zegt Stolks collega Frank van der Woude,
Ze oefenen wat in skatejargon een tre flip
“daarom wilden we hier veel speelplek-
heet. Ze laten hun skateboard vlug een
ken, tussen de woningen maar ook op het
rondje om zijn as draaien om er vervol-
plein. Voor elke leeftijd wat wils. Op de
gens weer op terecht te komen. Vinden ze
skatebaan komt veel jeugd bij elkaar. Het
de skatebaan niet super? “Hij is snel! Wel
is echt een ontmoetingsplek.”
pijnlijk als je valt”, zegt de jongen met de
Natuurlijk was er in de dichtbebouwde
muts en wijst op zijn elleboog, vermoede-
buurt volop weerstand van omwonenden
lijk geblesseerd.
uit vrees voor overlast. “Daarom hebben
“Het is een kinderrijke buurt, daarom wilden we hier veel speelplekken. Voor elke leeftijd wat wils.”
we de bewoners er al in de ontwerpfase “Bij mooi weer is het hier helemaal
bij betrokken. Zo hebben we het slechte
vol”, vertelt Kees Stolk van de Ontwik-
voorgevoel bij veel mensen weg kunnen
kelingscombinatie Wateringse Veld. Deze
nemen”, vervolgt Van der Woude. “Voor de
publiek-private samenwerking tussen
veiligheid is de zijkant van de skatevoorzie-
de gemeente Den Haag en Bouwfonds is
ning afgezet met een hoger hek. Iedereen
verantwoordelijk voor de totale locatie
kan nu niet zomaar overal de tramrails
ontwikkeling van Wateringse Veld en is
oversteken”, vult Stolk aan die met name
ook de opdrachtgever voor de skatevoor-
de aansluiting van de skatebaan op
>> Kees Stolk en Frank van der Woude, Ontwikkelingscombinatie Wateringse Veld
Konkreet
21
Betonproducten
Donkere wolken boven Wateringse Veld.
Betonproducten
de omringende architectuur heel ge-
skatebaan, weten Blitz en Van der Eng,
slaagd vindt. “Het voegt echt iets toe
trekt jongeren uit alle delen van de stad
qua materiaal en kleurgebruik. Alsof de
en wordt een ontmoetingsplek voor veel
skatebaan er uit ontstaan is.”
meer subculturen. Lage Veld is met name in technisch opzicht bijzonder, vindt Van
“Met deze skatebaan hebben we aangetoond dat we dezelfde kwaliteit kunnen halen als de skate-maestro’s uit de Verenigde Staten.” Elger Blitz en Mark van der Eng, Carve
22
Konkreet
Kunst
der Eng. “Met deze skatebaan hebben we
De skatebaan in Lage Veld is ontworpen
aangetoond dat we dezelfde kwaliteit
door Carve. Dit bureau, dat ook speelplaat-
kunnen halen als de skate-maestro’s uit de
sen ontwerpt, heeft al veel prijzen ontvan-
Verenigde Staten.”
gen voor zijn vernieuwende, onconventionele skatebanen. Vaak met de loftuiting
Bijna al het beton op de skatebaan is
‘kunst in de openbare ruimte’. “Maar daar
geleverd door Holcim, van de betonmortel
is het ons niet om te doen”, vertelt Elger
in de skatevloer en het spuitbeton op de
Blitz van Carve. “We willen gewoon dat
staande wanden tot de randelementen
jongeren lekker kunnen sporten en skaten.
en blokken. Blitz en Van der Eng riepen
Ons doel is elke keer weer een speciale
als eersten om op skatebanen beton te
skatevoorziening te maken die past in de
gebruiken. “Met beton heb je veel meer
omgeving en door zoveel mogelijk jonge-
vormvrijheid. De dubbel gekromde vlakken
ren wordt gebruikt.” Belangrijk is vooral,
op een skatebaan laten zich erg moeilijk
vult zijn collega Mark van der Eng aan
met plaatmateriaal van staal of hout ma-
dat niet op elke plek in de stad dezelfde
ken”, legt Blitz uit. “Als het beton goed is
skatebaan ligt. “Als je het hele scala van
aangebracht is de combinatie van grip en
skaters wilt bedienen, moeten banen com-
gladheid beter dan andere materialen.”
plementair zijn. Den Haag heeft dat goed
De twee hebben zich erbij neergelegd dat
begrepen. Op elke skatebaan in de stad
er graffiti op hun skatebaan komt. “Als het
kun je weer andere dingen doen.”
maar mooie graffiti is. Ik heb liever graffiti
De twee skaten zelf ook en spreken uit
op de skatebaan dan op de gevel verderop.
inmiddels ruim dertig jaar ervaring. Blitz:
Op een gebouw neem je er veel meer
“Jongeren hebben vaak precies in hun
aanstoot aan”, zegt Blitz. “Toch zijn skaters
hoofd wat ze allemaal op een skatebaan
zelf geen graffiti-spuiters. Dat is een
willen doen. Wij geven hier dan weer
misverstand. Het zijn twee totaal verschil-
een draai aan. Er komen namelijk steeds
lende culturen, die weer wel om elkaar
nieuwe dingen bij.” Een grote unieke
heen cirkelen.”
•
konkreet is een uitgave van Holcim Nederland. Holcim Nederland (onderdeel van Holcim België Nederland) behoort tot Holcim Ltd, dat met ruim 83.000 medewerkers, verdeeld over meer dan 70 landen, één van ’s werelds grootste producen ten en leveranciers is van cement, granulaten en aanverwante producten en diensten, zoals beton mortel en (prefab) betonproducten. Holcim Nederland Rivium Quadrant 1 2909 LC Capelle a/d IJssel Postbus 33000 3005 EA Rotterdam T 010 – 752 90 00 F 010 – 752 99 99 www.holcim.nl Eindredactie Karen Visser Redactie Jorryt Meenks, Egbert Müller, Hessel Noë, Karen Visser
konkrete berichten
Holcim is aanwezig op onderstaande dagen en beurzen: Waterbouwdag: 1 oktober 2009 Locatie: Chassé Theater Breda Dag van de Openbare Ruimte 14 t/m 15 oktober 2009 Locatie: Euretco Expo Center Houten Rundvee Relatiedagen 3 t/m 5 november 2009 Locatie: Evenementenhal Hardenberg Infra Relatiedagen 17 t/m 19 november 2009 Locatie: Evenementenhal Gorinchem Rundvee Relatiedagen 24 t/m 26 november 2009 Locatie: Evenementenhal Gorinchem Dag van Verkeer en Mobiliteit 10 december 2009 Locatie: Euretco Expo Center Houten Landbouwwerktuigenbeurs 14 t/m 17 december 2009 Locatie: WTC Expo Leeuwarden
Donatie eindejaarsgeschenk 2008 In plaats van eindejaarsgeschenken heeft
Concept en Productie
Holcim in 2008 een bedrag gedoneerd aan de
Reclamebureau All Set D&CC, Rotterdam
Stichting Pallieter. Deze stichting levert een Teksten
bijdrage aan de zorg voor ongeneeslijk en chro
Pieter van den Brand
nisch zieke kinderen. De donatie van Holcim is
Addo van der Eijk
aangewend voor het creëren van een aan
Karl Flieger
gepaste speelgelegenheid in de tuin van het hospice. In juni 2009 is het complex o fficieel
Fotografie Kees Stuip, Nieuwerkerk a/d IJssel
geopend door minister-president Balkenende.
Ben Vulkers, Zwolle
Op bijgaande foto’s ziet u het fraaie eind resultaat. Mede dankzij de steun van Holcim
Redactieadres Holcim Nederland, redactie Konkreet Postbus 33000 3005 EA Rotterdam T 010 – 752 90 00 F 010 – 752 99 99
[email protected]
© 2009. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Holcim Nederland.
Foto’s Ton Schuring, Capelle tv
kunnen de kinderen die in Pallieterburght verblijven, nu ook veilig buiten spelen.
…. zonder Holcim geen Basalton®
Project dijkversterking Ketelmeerdijk toepassing Basalton® betonzuilen
Nieuws
Colofon
Holcim Nederland Rivium Quadrant 1 2909 LC Capelle aan den IJssel Nederland www.holcim.nl Telefoon +31 (0)10 752 90 00 Fax +31 (0)10 752 99 99
© 2009 Holcim Nederland
