Magazine van Holcim Nederland
47
15 14
Konkreet September 2010 | nr. 5
De uitdaging van Scheveningen
7
Speciale betonmengsels
15
Ambiance van water en natuur
20
20
Specialist aan het woord
Ton Venhoeven
‘Offer de stad niet op aan parkeerterreinen’ Als Rijksadviseur voor de Infrastructuur kan architect en steden bouwkundige Ton Venhoeven zijn opdracht in twee woorden samenvatten: meer duurzaamheid. Zijn ambitie als onafhankelijk aanjager van bouwend Nederland: overheid en markt inspireren en stimuleren voor duurzaamheid te kiezen. Tekst: Pieter van den Brand. Fotografie: Kees Stuip
Wat is een goed voorbeeld van
kilometers zijn een ramp voor het milieu.
duurzaam ruimtegebruik?
Ton Venhoeven (Apeldoorn, 1954) is een
De stedelijke economie levert niet alleen
Nederlandse architect en stedenbouwkundige.
“In het Amsterdamse Oostelijk Haven
meer euro’s op per af te leggen kilometer,
Bekende projecten zijn de Jan Schaeferbrug en
gebied is het bewegen door de stad met
maar komt ook de duurzaamheid ten goede.
zwembadcomplex Mercator in Amsterdam en het
het openbaar vervoer, op de fiets en te voet
Deze ontwikkeling moeten we stimuleren.”
laboratorium voor de Voedsel- en Waren Autoriteit
veel aantrekkelijker gemaakt. Je hoeft niet
in Zwijndrecht. Van 2005 tot 2009 was hij hoogleraar
eindeloos in de file te staan om van A naar
Hoe kunnen we dat doen?
Architectuurgeschiedenis en -theorie aan de Technische
B te reizen. Woningen, bedrijven, winkels
“Bijvoorbeeld door te investeren in hoog
Universiteit Eindhoven. In augustus 2008 werd hij
en andere voorzieningen liggen dicht bij
frequent spoor en de stations beter te
benoemd tot Rijksadviseur voor de Infrastructuur.
elkaar. Een kwalitatief goede openbare
koppelen. Samen met Spoorbouwmeester
ruimte, die niet alleen is ingericht op ver
Koen van Velsen heb ik daar een handboek
voer maar ook op verblijf, is een belangrijke
voor geschreven. Stationslocaties worden
Wat hebt u nog meer
factor voor duurzaam ruimtegebruik.
steeds interessanter. Om te wonen en
aan inspiratie te bieden?
Dichter op elkaar wonen in de stad bete
te werken, maar ook om uit te gaan.
“Op het verzoek van het Planbureau voor
kent ook dat er allerlei extra bedrijvigheid
De gebouwen rond deze OV-knooppunten
de Leefomgeving heb ik een ontwerpend
ontstaat. Steeds meer geld wordt verdiend
gebruiken we heel flexibel voor veel meer
onderzoek uit laten voeren naar hoe ons
via ICT-netwerken in plaats van de weg,
functies, zoals een kantoor met een
land zijn steden in de komende dertig
de trein en de lucht. Dat geld wordt lokaal
vergadercomplex dat ’s avonds een
jaar zou moeten verbouwen, zodat ze in
uitgegeven in restaurants en winkels, liefst
plek vormt voor culturele activiteiten.
2040 duurzaam zijn. We hebben gekozen
nog aan producten uit de regio. Een mooi
Daar bruist het. Dus willen mensen
voor een dwarsdoorsnede van wat je in
voorbeeld van een slimme ruimtelijke
eromheen gaan wonen, wat dergelijke
Nederland aan steden hebt, met als doel
ordening die de economie een slinger geeft
ontwikkelingsprojecten weer betaalbaar
dat zoveel mogelijk bestuurders zich hierin
en enorme CO2-besparingen oplevert.”
zal maken. En het pakt goed uit voor het
kunnen herkennen. Dit onderzoek gaan
milieu, want het stimuleert het gebruik
we om de twee jaar herhalen en de oplos
Welke les kunnen we hieruit leren?
van het OV. Als Rijksadviseur voor de
singen zo goed mogelijk documenteren,
“Offer de stad niet op aan parkeerterreinen.
Infrastructuur heb ik een expertteam
zodat we er over tien jaar echt verstand
Laten we ook de de Randstad niet langer
opgericht voor de ontwikkeling van
hebben van hoe je dat nou doet. Dan heb
volbouwen met buitenwijken, die alleen
spoorzones, dat over een vijftal stations
ben we een goed beeld van hoe we onze
met de auto bereikbaar zijn. Al die transport
knooppunten heeft geadviseerd.”
duurzame ambities waar kunnen maken.”
In dit nummer
Inhoudsopgave
Beste lezer, Het vakantiebruin begint te vervagen, de korte broek ligt weer in de kast en het fotoboek rest als herinnering aan de mooie vakantiemomenten. De zomer loopt ten einde en het gewone leven begint weer.
Alle lof
Reconstructie A12
De afgelopen periode hebben we niet stil
Pagina 4
gezeten. Holcim was betrokken bij veel interessante projecten. Kenmerkend hieraan is dat we niet alleen het product leveren, maar dat we – waar nodig – ook als partner deelnemen aan het bouwproces. We geven advies en denken mee over de beste oplos
Nieuwe boulevard
De uitdaging van Scheveningen
singen. Duurzaamheid en innovatie zijn
Pagina 7
belangrijke pijlers van ons werk. Dat gaat verder dan alleen het respecteren van de regelgeving: we werken voortdurend aan vernieuwing en verduurzaming van onze producten. Zo gebruiken we steeds vaker gerecycled materiaal als vervanging van
Nieuwe rotonde
Verzorgde entree van het dorp
primaire grondstoffen. En blijven we ons
Pagina 10
productieproces verbeteren. In deze editie leest u meer over enkele van onze projecten. Bijvoorbeeld over de levering van basaltstenen voor de harde zeewering rondom Maasvlakte 2. Met een reusachtig binnenvaartschip bezorgen we de vracht
Bushalte nieuwe stijl
Holendrecht als spil in het ov-netwerk
Pagina 12
op de plaats van bestemming. We vertellen u ook over de opknapbeurt van de oudste snelweg van Nederland, de A12 tussen Zoetermeer en Gouda. Een enorm infrastruc tuurproject, waarvoor Holcim betonmortel en betonproducten leverde. Bovendien leest u hoe we de bouw van een woonzorg
Speciale betonmengsels Snelheid op de bouwplaats
centrum hebben kunnen versnellen en hoe
Pagina 15
we bijdragen aan een veiliger Scheveningen. Prachtige en veelzijdige projecten waar we trots op zijn. We wensen u veel leesplezier!
Aanleg Maasvlakte 2 Eén miljoen ton breuksteen
Pagina 18
De redactie
Bijlmerpark
Groen en sportief
Pagina 20
Konkreet
3
Betonproducten/Betonmortel
voor reconstructie A12 Zoetermeer-Gouda
’s Lands oudste kan er weer tegen Niet alleen het fileleed, maar ook het wegnemen van onveilige situaties waren topprioriteit bij de grootschalige
reconstructie van de snelweg A12 tussen Zoetermeer en Gouda. De efficiënte samenwerking tussen bedrijfsleven en overheid geldt inmiddels als schoolvoorbeeld.
4
Konkreet
Tekst: Pieter van den Brand. Fotografie: Kees Stuip.
Alle lof
Betonproducten/Betonmortel
“We hebben volop in de ecologie geïnvesteerd.” Welkom op de oudste snelweg van Neder
honderd miljoen euro die het project heeft
land. De huidige A12 tussen Den Haag en
gekost, ging niet alleen naar beton en asfalt.
Utrecht was in de jaren dertig de eerste
“Er zit flink wat ICT in. De spitsstroken
‘rijksweg’ die werd aangelegd. Het was de
worden aangestuurd met camera’s. De
Duitse bezetter die de in totaal 137 kilome
verlichting wordt dynamisch geregeld.
ter tellende snelweg in de oorlog doortrok
Ook hebben we volop in de ecologie
van de Domstad naar de Duitse grens. Om
geïnvesteerd. We hebben faunapassages
aan het eind van die verschrikkelijke peri
aangelegd en een duizendtal bomen
ode het ‘Hazepad’ te kunnen nemen, een
geplant.”
Dick van Klaveren, Projectmanager Rijkswaterstaat
historische bijnaam van de A12. Al die tijd is de oorspronkelijke infrastructuur onver
Berucht
anderd gebleven. Of, zoals projectmanager
De spoorovergang bij de N209 rond Bleis
Dick van Klaveren van Rijkswaterstaat
wijk was berucht. Treinreizigers konden
het uitdrukt: “De rijksweg was aan het
steevast een ellenlange rij wachtende
eind van zijn latijn, en kon ook de huidige
voertuigen aanschouwen. Dertien keer
verkeersstromen niet meer aan.”
in het uur gingen de spoorbomen dicht.
Van Klaveren leidde de grootschalige
Het fileleed had zijn terugslag tot op de
reconstructie van het A12-deel van
snelweg zelf. “Wat tot uiterst onveilige
Zoetermeer naar Gouda, die oktober dit
situaties leidde”, vertelt Van Klaveren.
jaar wordt afgerond. Zo’n twaalf kilometer
Erger nog, de overmoedig geworden
asfalt is dan rigoureus op de schop geno
fietsers die dachten nog wel even tussen
men. Aan beide zijden is een spitsstrook
de spoorbomen door te kunnen piepen,
aangelegd. De snelweg moest hiervoor
moesten dat vaak met het noodlot
enkele meters naar het noorden worden
bekopen. Het ongelijkvloers maken van
verbreed, aan de zuidkant ligt namelijk
het knelpunt was dan ook topprioriteit.
een van de drukste spoorlijnen van de
Een klus die vorig jaar april werd afgerond
Randstad. “Vanwege de verbreding moes
tijdens de befaamde ‘100 uur van Bleiswijk’.
ten ook alle viaducten worden vervangen.”
In vier dagen tijd werden de ‘gaten gedicht’
Wat ook gold voor de te krappe op- en
om het provinciale verkeer voortaan via
afritten, die waren gedimensioneerd naar
het compleet nieuwe verkeersplein boven
het wagenpark uit de jaren dertig. De ruim
over het spoor en de A12 te leiden.
>>
Konkreet
5
Betonproducten/Betonmortel
“Alle disciplines komen hier samen.”
Speelse elementen De vernieuwde A12 tussen Zoetermeer en Gouda bedient zich van speelse elementen, waarin Holcim een bijzonder aandeel had.
“Duizenden kuubs zand, asfalt en
is nog het meest trots op de deadlines die
Voor de bekleding van de taluds in ’s lands
funderingen hebben we in in dat storm
zijn gehaald. Het aantal van honderd uur
grootste fietstunnel onder het nieuwe viaduct
achtige weekend een plek gegeven”,
voor de mega-klus in Bleiswijk was vijf jaar
bij Bleiswijk werd een speciale zeskanttegel
blikt bedrijfsleider Geurt Winkelman van
eerder al vastgesteld. “Dan is het prachtig
met glanskies vervaardigd. Dit zwarte glim
Ballast Nedam Infra Zuid-West terug. “We
als je die prestatie stipt op tijd realiseert.”
mende mineraal geeft het grijze graniet van
hebben later zo’n 800 jacks laten maken
Volgens Winkelman vereist dat inventivi
wat in de volksmond de Fietskathedraal heet,
ter herinnering. Maar daar hadden we niet
teit, die niet alleen Ballast Nedam maar
een levendige uitstraling. Bij de productie van
genoeg aan. Zoveel mensen hebben er
ook de tal van betrokken bedrijven aan de
de tegel, die eveneens werd verwerkt in het
meegeholpen.”
dag hebben gelegd. “Veel voorbereidingen
voetgangerspad, gebruikt Holcim een eigen
troffen we al vóór de afgelopen strenge
wastechniek, waarmee de cementfilm wordt
Voor Winkelman, gepokt en gemazeld in
winter. Door die extreme periode zijn we
verwijderd om het glanskies zichtbaar te maken.
de aannemerij, staat de A12-renovatie in
daardoor heel goed heen gekomen.”
De techniek geeft niet alleen een fraai uiterlijk,
zijn top-3 van grote infrastructuurprojecten.
Van Klaveren en Winkelman zien de
maar zorgt er ook voor dat het product beter
“Alle disciplines komen hier samen.
vernieuwing van dit A12-traject als een
tegen weersinvloeden bestand is.
De kwaliteitseisen waren hoog.” Winkelman
schoolvoorbeeld van een geslaagde
Holcim leverde ook de betonmortel voor alle
samenwerking tussen bedrijfsleven en
te storten onderdelen van het A12-project.
overheid. “Van alle kanten viel ons lof
Voor de W-vormen die het nieuwe viaduct bij
ten deel, zelfs van de concullega’s”, zegt
Bleiswijk schragen, wenste de architect een
Winkelman. “Dit is zonder twijfel een van
licht-gekleurde cement. Normaliter wordt
de snelst uitgevoerde infraprojecten in ons
voor de bij dit type constructies vereiste
land. Ik vind dat een fantastische prestatie”,
sterkteklasse een combinatie van hoogoven-
besluit Van Klaveren.
en portlandcement toegepast. De keus viel op
Geurt Winkelman, Ballast Nedam Infra Zuid-West
•
Duits portlandcement dat lichter van kleur is. De uitdaging voor Holcim was niet alleen beton van de juiste sterkte te leveren, maar ook een goede verwerkbaarheid te garanderen vanwege de sterkte van de constructie. Daarbij kwam een derde punt, namelijk het op het juiste moment in de juiste hoeveelheden aanleveren van het product. Door de W-vorm is de druk in de kistconstructie enorm en kan er in het begin niet snel gestort worden. Als het beton in de kist stijgt en het breedste deel van de W in zicht komt, moet de aanvoer van betonmortel steeds sneller. Het storten van de laatste kubieke meters gaan weer langzamer om op de juiste hoogte uit te kunnen komen. Dat alles vereist een strakke planning.
6
Konkreet
Betonproducten/Grondstoffen Tekst: Pieter van den Brand. Fotografie: Kees Stuip.
Robuuste hoogwaterbescherming voor nieuwe boulevard
Scheveningse allure & veiligheid Je bent de drukst bezochte badplaats van het land, maar ook een van de ‘zwakke schakels’ in de Nederlandse kust.
Zie daar de uitdaging van Scheveningen. Onzichtbaar voor het oog wapent het bekende Haagse strandparadijs zich met een robuuste hoogwaterbescherming. De boulevard zelf ondergaat een complete restyling van Mediterraanse allure.
Konkreet
7
Betonproducten/Grondstoffen
Jan Wyrdeman, Ingenieursbureau gemeente Den Haag
“Je hebt straks niet het gevoel dat je over een dijk loopt.”
8
Konkreet
Een zonovergoten ochtend. De Scheveningse
Spaanse architect Manuel de Solà-Morales
Pier ligt er nog rustig en verlaten bij. De
transformeert de huidige kaarsrechte as
strandtenten zijn er helemaal klaar voor.
faltweg naar een speelse, in ranke bochten
De ligstoelen staan uitgeklapt in het zand.
vormgegeven wandelpromenade met
De kleurige kussens op de tal van lounge
brede trappen en verschillende hoogteni
plekken wachten op hun eerste gasten. Op
veaus. Onderweg hebben we al een proef
het strand hebben enkele zonaanbidders
vak kunnen zien met voorbeelden van het
hun plek al gevonden. Een medewerkster
mediterraan aandoende straatmeubilair
van Summer Time veegt nog snel even
en trottoir van schelpenasfalt dat Morales
de stoep bij de ingang schoon. Verderop
voor ‘zijn’ boulevard wil gebruiken.
stuiten we op een donkerbruine houten
Wyrdeman herinnert ons aan de echte
wand. Erachter heerst een ander soort
aanleiding van de ingrijpende renovatie van
bedrijvigheid. Klinkers liggen hoog opge
de Scheveningse boulevard. De oude zee
tast naast rijen zandpakketten. Betonnen
wering vormt een van de zwakke schakels
dijkbeschermingselementen liggen keurig
in de Nederlandse kust. Een nieuwe dijk is
verpakt gereed voor gebruik. Shovels
nodig om het gebied te beschermen tegen
rijden af en aan uit de enorme zandput,
hoogwater. “Het mooie en unieke van dit
waarin een nieuw dijklichaam langzaam
project is dat we een bijna één kilometer
vorm krijgt. In de blauwe bouwkeet aan de
lange ‘dijk in duin’ constructie aanleggen
Zeeruststraat wacht projectmanager Jan
waar, als we klaar zijn, helemaal niets meer
Wyrdeman van het Ingenieursbureau van
van te zien is. Tegelijk geeft het ontwerp
de gemeente Den Haag met de koffie. Op
van Morales een kwaliteitsimpuls aan de
zijn werktafel vouwt hij een lijvige folder
omgeving. De drie elementen van Sche
open met luchtfoto’s van de Scheveningse
veningen - Bad, Dorp en Haven - worden
kustlijn. Op een ervan staat de nieuwe
hecht met elkaar verbonden. Bezoekers
boulevard ingetekend. Het ontwerp van de
worden uitgenodigd om helemaal tot aan
achterland de beleving van de zee behouden blijft. Je hebt straks niet het gevoel dat je over een dijk loopt.”
Voldoening
“Alle ogen zijn op de boulevard gericht.”
In het gebouw van de visafslag aan de haven houden Bart Loose en Henk Kleinloog kantoor. De twee werken voor aannemerscombinatie Zeefront. Deze samenwerking tussen de bouwbedrijven Van den Biggelaar en Liebregts geldt als een specialist in het aanleggen van zeeweringen en kades. De zandput met de nieuwe dijkconstructie is het eerste werkvak, toont Kleinloog op de kaart aan de muur. Over drie jaar en in totaal vier werk vakken verder moeten dijk en boulevard klaar zijn, voorjaar 2013. “Dit is een prachtig
Bart Loose en Henk Kleinloog, aannemerscombinatie Zeefront
mooi en in het oog springend project”, zegt Kleinloog, die verantwoordelijk is voor de uitvoering. “Er is veel aandacht in de media, maar ook de omwonenden spreekt het werk tot de verbeelding. Niet iedereen beseft dat we een verborgen veiligheidsconstructie aan het bouwen
Loose. “In het contact met omwonenden
zijn. Alle ogen zijn op de boulevard gericht.”
gaat veel tijd zitten. Het vergt veel energie,
Loose en Kleinloog vinden het met name
maar tot nu toe gaat het prima. We zitten
spannend om in een zo dichtbebouwd
op koers en dat geeft ieder van ons veel
gebied te werken. “Dit is geen gewone
voldoening.”
Stabiele ‘dijk in duin’ constructie Het ondergrondse dijklichaam wordt voor een groot deel uitgerust met Basalton®. Deze betonnen zuilelementen van Holcim komen bovenop basaltsplit, dat als filterlaag dient. Hieronder bevindt
dijk zoals in Zeeland of op Terschelling.
zich een laag hoogovenslakken, die als eerste
We zitten midden tussen de huizen en
Het bouwen van de nieuwe dijkconstructie
de appartementen. Op sommige plekken
heeft ook zijn technische uitdagingen.
staan de gevels nog geen vier meter van
Bouwen op duinzand is een vak apart, stelt
de dijk af. Dat maakt het ook wel eens
Loose. “Duinzand is ronder en gedraagt
lastig. Bij veel mensen zit het zicht op
zich anders dan normaal zand. Het is net
de zee bij wijze van spreken in hun DNA.
alsof je op een bak met knikkers aan het
Daarom stapelen we de bouwmaterialen
bouwen bent.” Allemaal aspecten, wil zijn
niet te hoog op. We communiceren veel
collega Kleinloog benadrukken, waar de
met de bewoners.” Speciaal hiervoor
architect in zijn ontwerp geen rekening
heeft Zeefront een eigen omgevings
mee hoeft te houden. “Die heeft het eind
manager aangesteld. “Natuurlijk heeft
beeld voor ogen: een stijlvolle boulevard.
onze aanwezigheid effect op de omgeving,
Wij zijn er om zijn ontwerp te realiseren.
bijvoorbeeld als we een damwand gaan
Dat maakt het voor ons als Zeefront ook
zetten”, vertelt algemeen projectmanager
zo’n prestigieus project.”
•
wordt aangelegd. De aanleg van deze onderste laag hoogovenslakken geeft extra stabiliteit aan de fundering voor het Basalton®, met als doel zettingen en verzakkingen zoveel mogelijk uit te sluiten. De dijkbeschermingselementen variëren in hoogte van 45 tot 25 centimeter in een extra zware uitvoering (soortelijk gewicht van 2,9 tot 2,3) om de krachtige golfval op te vangen. Het resultaat is een uiterst stabiele, onvervormbare fundering voor de dijkopbouw. In totaal wordt er de komende twee jaar zo’n 32.500 vierkante meter Basalton® (35 duizend ton) in het dijklichaam verwerkt. Ook het basaltsplit en de hoogovenslakken komen van Holcim. Naast deze niet-zichtbare onderdelen van de ‘dijk in duin’ constructie levert Holcim divers bestratingsmateriaal voor de boulevard zelf.
Konkreet
9
Betonproducten/Grondstoffen
de haven te lopen. Belangrijk is dat voor het
Betonproducten
Rotonde Hardinxveld-Giessendam
Verzorgde entree van het dorp Waar eerst een kruispunt met verkeerslichten stond, ligt sinds november 2009 een nieuwe rotonde op een belangrijke
toegangsweg naar het centrum van Hardinxveld-Giessendam. Een flinke verbetering, niet alleen voor het oog, maar ook voor de verkeersdoorstroming en de luchtkwaliteit.
10
Konkreet
Betonproducten
Rammelstrook Eind september werd begonnen met de aanleg. Dit gebeurde in drie fasen, waarin alleen in de laatste fase - een periode van drie weken - de weg voor al het verkeer werd afgesloten. “Het is een drukke weg, die we zo lang mogelijk open wilden houden”, zegt Sander Dijk, projectleider bij de gemeente. De bestaande fundering van de weg werd gebruikt, omdat die nog goed genoeg was.
Sander Dijk en Teus de Groot, gemeente HardinxveldGiessendam
Een deel van het asfalt werd weggehaald, want de stroken voor afslaand verkeer verdwenen. van Holcim gekozen omdat ze uit voorraad
groenstrook. Voor het middelste gedeelte van
leverbaar zijn, dus je kunt gemakkelijk extra
de rotonde koos de gemeente rotondebanden
bestellen als dat nodig is. Ze zijn recht en
en Basalton® van Holcim. De gemeente had
vrij kort, zodat je ze goed in een cirkel kunt
op een eerder aangelegde rotonde rotonde
leggen. Je kunt ze gemakkelijk aanpas
blokken gebruikt, maar er bestaat een risico
sen aan de straal van de rotonde. In de
dat die door vrachtwagens worden losge
uitvoering bleken ze makkelijk te plaatsen
reden. Omdat over de nieuwe rotonde veel
en bovendien snel in te passen”, zegt Dijk.
vrachtverkeer rijdt, wilde de gemeente daar
De banden hebben aan één kant een ronde
robuuster materiaal. De gekozen rotonde
kop en aan de andere kant een uitsparing,
banden hebben een relatief smalle boven
zodat ze goed achter elkaar gelegd kunnen
kant en liggen bijna op hetzelfde niveau als
worden. Volgens Teus de Groot, projectme
de rijbaan, waardoor ze stevig blijven liggen
dewerker van de gemeente, waren “kosten,
Wie op de A15 de afslag neemt naar het
als eroverheen gereden wordt. Bovendien zijn
goede overrijdbaarheid en snelheid in
centrum van Hardinxveld-Giessendam,
ze in specie gelegd, kregen ze een steun van
de uitvoering” de redenen om voor deze
komt uit op de rotonde. Rechts ligt het
‘stampbeton’ en geeft de Basalton® erachter
rotondebanden en Basalton® te kiezen.
industrieterrein Nieuweweg, links het
voldoende tegendruk om te voorkomen dat
Hij koos overigens rode Basalton®, in
dorpscentrum. Een druk verkeersknoop
ze gaan ‘wippen’. Voor de overrijdbare strook
plaats van grijze: “Dat ziet er toch een stuk
punt, dat najaar 2009 op de schop ging. De
in het midden van de rotonde werd geko
vrolijker uit.” De uitvoering verliep volgens
verkeerslichtinstallatie moest vervangen
zen voor Basalton®, dat sterk genoeg is om
plan, de rotonde werd zelfs een dag eerder
worden, wat een kostbare aangelegenheid
vrachtverkeer te dragen en hobbelig genoeg
dan gepland opengesteld voor het verkeer.
is. De gemeente wilde bovendien de door
is om automobilisten te ontmoedigen erover
De gemeente is nu een mooie entree rijker.
stroming en de luchtkwaliteit verbeteren,
heen te rijden. Zo’n strook wordt niet voor
“Met de oplevering van de rotonde waren
wat redenen waren om voor een rotonde
niets ‘rammelstrook’ genoemd, vertelt Dijk.
ook de nieuwe groenstroken al helemaal
Tekst: Marieke Vos. Fotografie: Kees Stuip.
Daardoor kwam er ruimte voor een brede
ingeplant. Dat gaf meteen een mooi
te kiezen. Veel gemeenten kiezen voor de aanleg van rotondes, omdat de verkeers
Vrolijke uitstraling
gezicht. We hebben best veel goede
doorstroming er vaak beter is. En verkeer
“Er zijn verschillende oplossingen voor
reacties van bewoners gehad”, zegt Dijk.
dat kan doorrijden, veroorzaakt minder
rotondes, zoals langere banden of ‘taart
De binnenste cirkel van de rotonde werd
luchtvervuiling en geluidsoverlast. De
punten’ van beton, die samengevoegd de
beplant met groenblijvende hagen en
gemeente Hardinxveld-Giessendam kreeg
rotonde vormen. Maar die moet je op maat
vakken met eenjarigen. Deze zomer waren
om die reden subsidie van de provincie
laten maken en ze hebben een langere lever-
dat roze en rode geraniums, die mooi
voor de realisatie van deze rotonde.
tijd. Wij hebben voor deze rotondebanden
kleurden bij het rode Basalton®.
•
Konkreet
11
Betonproducten
Tekst: Pieter van den Brand. Fotografie: Kees Stuip.
Busstation Holendrecht als lichtend voorbeeld
Bushalte nieuwe stijl Het modern ingerichte, op-en-top toegankelijke busstation in Holendrecht is niet alleen de spil in het ov-netwerk van
Amsterdam-Zuidoost, maar ook de centrale plek van het te herontwikkelen gebied rond het AMC. De gemeente wil er een aantrekkelijke woon- en werkomgeving creëren.
12
Konkreet
van de herontwikkeling van het gebied.
busstation in Holendrecht. Medio mei
Als projectleider is Honing verantwoordelijk
werd het geheel van acht perrons officieel
voor de technische uitvoering van de ont
geopend. “Tijdens de spits was het meteen
wikkelambities. Tegen het paneel met
razend druk”, vertelt Dick Honing van het
businformatie klapt hij het stedenbouw
Projectbureau Zuidoostlob van de ge
kundig ontwerp van busstation en omgeving
meente Amsterdam. Het busstation geldt
open. Het naastgelegen NS-station is al
als een waar openbaar vervoersknooppunt
ingrijpend vernieuwd. In de wijk Holendrecht
voor Amsterdam-Zuidoost en omgeving.
is een vernieuwd winkelcentrum gepland.
Bussen vertrekken in alle windrichtin
Het compacte busstation is straks inge-
gen. Niet alleen kriskras door de hoofd
kapseld tussen woningen en kantoren.
stad, maar ook naar Almere, Utrecht en
“De mix van functies”, legt Honing uit,
Mijdrecht. Op dit late middaguur neemt
“zal de levendigheid van het gebied
Betonproducten
Bussen rijden af en aan op het gloednieuwe
Dick Honing, Projectbureau Zuidoostlob
“Toegankelijkheid wordt steeds belangrijker.” de bedrijvigheid alweer toe. Een stroom
vergroten, ook in de avond.” Ook het AMC
bezoekers komt van het AMC, dat op een
breidt uit met een zorgboulevard waar
steenworp afstand ligt. Honing wijst op de
winkels gericht op allerlei medische voor
voorzieningen voor visueel gehandicapten
zieningen komen en een Medical Business
en rolstoelers. Vanaf de wandelpromenade
Parc. “De stroom reizigers zal hier alleen
van en naar het AMC zijn blindegeleide
maar groter worden.”
tegels doorgevoerd tot aan de busperrons. Het nieuwe busstation is volledig gelijk
Paradepaardje
vloers. Nergens is een verhoging te
“Het busstation in Holendrecht is het
bekennen. De parkeervakken van de bussen
paradepaardje binnen de gemeente.
zijn verlaagd, zodat reizigers makkelijk
De komende jaren gaan we
in- en uit kunnen stappen. “We voldoen
zo’n 900 bushaltes
op dat gebied aan alle eisen. Alle buslijnen
aanpakken vanwege
hebben bovendien een vast perron, om de
de toegankelijkheid”,
herkenbaarheid te vergroten”, zegt Honing,
vult hoofd Materialen
die voorziet dat busstations in de toekomst
René Smit van de
op deze wijze ontworpen worden.
Materiaaldienst aan.
“Gehandicapten krijgen steeds meer
Om het stijlvolle ontwerp
aandacht. Toegankelijkheid wordt steeds
te realiseren, kwam
belangrijker, ook voor ouderen.”
de gemeente uit bij de bijpassende antracietkleurige
Maar dat is nog niet alles. Het modern
haltebanden van Holcim.
ingerichte busstation is een eerste pareltje
De Materiaaldienst, onderdeel
>>
Konkreet
13
Betonproducten
“Iedereen was laaiend enthousiast.” René Smit, Materiaaldienst Dienst Infrastructuur, Verkeer en Vervoer
van de Dienst Infrastructuur, Verkeer en Vervoer, speelde daar een sleutelrol in. “Wij adviseren de opdrachtgevers binnen de gemeente Amsterdam bij de keuze van materialen. Dat laatste is een heel ruim begrip, van afzetpaaltjes en rioolkolken tot zitbanken en het hout voor de steigers.” De Materiaaldienst verzorgt de inkoop van al deze materialen, wat ook geldt voor de haltebanden in Holendrecht. Smit: “De ontwerper had al contact met een leverancier, maar het Gemeentelijk Vervoer Bedrijf heeft nadrukkelijk een voorkeur voor de banden volgens het Holcim-principe. De banden lopen schuin af en sluiten perfect aan op het aanrijden
hebben we in een kleine vier maanden af
van de banden van de bus. Wat minder
gerond. Iedereen was laaiend enthousiast.
slijtage oplevert.” De perronbanden in
Met de keuze voor Holcim waren we boven-
Holendrecht zijn op maat gemaakt in spe
dien vele malen voordeliger uit dan met
ciale houten mallen. “Dat lijkt”, zegt Smit,
de leverancierskeuze van de ontwerper.
“een heel ontwikkelingstraject, maar dat
En dat scheelt weer publiek geld.”
•
Scherp inparkeren dankzij verlaagde halteband Buschauffeurs hebben vaak de grootste moeite om de haltekom van een bushalte zo in te rijden dat ze op de juiste afstand van maximaal vijf (!) centimeter van het trottoir terechtkomen. Dat is een van de wettelijke eisen, bedoeld om de toegankelijkheid van het busvervoer te vergroten. Met de deskundigheid van de chauffeur heeft dit niets te maken. De meeste bushaltes, en dan vooral die in stedelijk gebied, zijn eenvoudigweg niet lang genoeg om een volledige bus (lengte: 12 meter, ‘harmonicabussen’ zelfs 18 tot 22 meter) te kunnen herbergen. Het gevolg is dat de bus vanuit een ‘onmogelijke’ hoek in het vak moet worden ingeparkeerd. Hierdoor ontstaat ook vaak schade aan de bus. Holcim heeft nu een verlaagde halteband ontwikkeld die slechts twaalf centimeter hoog is (in plaats van de standaard achttien centimeter). Door de verlaagde band kan de buschauffeur met de neus van zijn bus over de trottoirband heen steken en de juiste draai maken om de bus goed te positioneren. Het zou al voldoende zijn, als de eerste vier meter van de bushalte met deze verlaagde band wordt uitgerust. De band voorkomt niet alleen onnodige schade aan de bus. Winst is ook dat er minder ruimte nodig is, die in de grote steden toch al zo beperkt is. Er hoeven dus minder lange haltes te worden aangelegd. Met de verlaagde band is onlangs een succesvolle proef uitgevoerd in de gemeente Wassenaar.
14
Konkreet
Betonmortel
Snellere bouw door speciale betonmengsels In Oudenbosch verrijst een nieuw woonzorgcentrum, De Zellebergen. Zes moderne woonblokken, met elkaar verbonden door een gezamenlijk gebouw waar straks onder meer de biljartzaal en het restaurant gehuisvest zijn. Holcim leverde speciale betonmengsels die snel de juiste sterkte hebben, waardoor de bouw een stuk sneller verliep dan normaal.
Konkreet
15
Tekst: Marieke Vos. Fotografie: Kees Stuip.
Woonzorgcentrum De Zellebergen
Betonmortel
“Iedereen kan beton leveren, maar niet iedereen 116 Werkdagen: zoveel tijd was er nodig om
vier en vijf verdiepingen hoog. In de alge
Piet van den Heuvel van Woningstichting
de constructies voor het woonzorgcentrum
mene ruimte (laagbouw) die de blokken
Geertruidenberg (WSG). Na de nieuwbouw
te storten, zegt Cees Sins, hoofduitvoerder
met elkaar verbindt, komen allerlei geza
en renovatie zijn er in deze drie locaties in
bij Zwaluwe, het bedrijf dat De Zelleber
menlijke faciliteiten, zoals een restaurant,
de regio (Oudenbosch, Oud-Gastel en
gen bouwt. Holcim dacht mee en stelde
kapsalon, dagopvang, multifunctionele
Hoeven) in totaal 350 zorgwoningen, inclu
speciale betonmengsels samen, voor de
ruimte, bibliotheek en internethoek. Dit
sief voorzieningen. WSG ontwikkelt de drie
tafelconstructie en voor de woonblokken
gebouw komt tussen de zes woonblokken
locaties, stichting Groenhuysen zal ze
zelf. Sins is er zeer over te spreken: “We
in te liggen en meet 2200 vierkante meter.
vervolgens exploiteren. De Zellebergen
hebben een prettige samenwerking, er
Voor de nieuwbouw moest een groot
heeft straks 90 appartementen en 24 pent
wordt keurig op tijd geleverd. De speciale
deel van het oude verzorgingstehuis De
houses voor mensen die zorg nodig heb
betonmengsels zijn weliswaar duurder dan
Zellebergen wijken. Het deel van de oude
ben. Het is de bedoeling dat het gemeen
regulier beton, maar ze geven het project
Zellebergen dat bleef staan, wordt na het
schappelijke gebouw ook wordt gebruikt
veel meer snelheid. Snelheid is tijd en dat
gereedkomen van de nieuwbouw gereno
door omwonenden van het zorgcomplex.
is heel kostbaar op een bouwplaats.”
veerd en zal met de nieuwbouw verbonden
Ouderen uit de buurt zullen straks in het
worden. Dit oude gedeelte heeft de functie
restaurant kunnen eten en bijvoorbeeld
Zorg voor de hele buurt
van verpleeghuis.
gebruik kunnen maken van de bibliotheek.
In het tweede kwartaal van 2011 kunnen de
De Zellebergen is één van de drie nieuw
Ook komt er dagopvang in het gebouw.
bewoners naar verwachting de nieuwe
bouw- en renovatieprojecten in de regio.
Het complex wordt omringd door een deels
appartementen betrekken. In totaal
“Veel bestaande gebouwen waren verou
nieuw aan te leggen park, waar ook de hele
bestaat De Zellebergen uit 114 luxe zorg-
derd en er is bovendien een grote behoefte
buurt gebruik van kan maken.
appartementen, in zes woonblokken van
aan meer woonzorgappartementen”, zegt
In dat park ligt een flinke vijver. Er lag al een
Voor het project leverde Holcim in totaal 6.200 m3 betonmortel. Pascal Meerburg, kwaliteitsmanager bij Holcim Betonmortel, is nauw betrokken geweest bij de samenstel ling van het betonmengsel voor de tafelconstructie. “Om het beton sneller op sterkte te laten komen hield de constructeur vast aan de eis om 20% van de benodigde hoeveelheid Hoogovencement (CEM III/B 42.5 N LH HS) te vervangen door een snellere Portlandcement (CEM I 52.5 R). Aangezien de bouw echter plaatsvond in de winterperiode, was deze hoe veelheid te weinig voor de tijd van het jaar.” Op basis van jarenlange ervaring wist Holcim de klant te overtuigen. Niet alleen de cementsamenstelling is aangepast, Holcim ging tevens op zoek naar specifieke hulpstoffen die het verhardingsproces konden versnellen. Zo kon uiteindelijk het juiste betonmengsel worden geleverd met volledige garantie voor de gewenste kwaliteit.
16
Konkreet
Betonmortel
kan de sterkte garanderen”. vijver, maar die is voor de nieuwbouw ge
de tunnels eruit konden halen en ernaast
deeltelijk gedempt en komt straks op een
verder konden gaan”. Voor de 114 apparte
andere plek terug. Bij het dempen hebben
menten waren op die manier maar 3 tunnels
we alle vissen overgezet”, zegt Sins terwijl
nodig. In totaal kostte het storten van het
hij wijst naar de vijver die nu achter de
casco 116 werkdagen. Volgens Sins en Van
bouwplaats ligt te wachten tot hij weer de
den Heuvel verloopt de bouw voorspoedig.
ruimte krijgt.
“Alleen door de strenge winter zijn we wat achterop geraakt, maar verder zijn er geen
Mooie kwaliteit beton
problemen”, zegt Van den Heuvel. Sins
De tafelconstructie werd gestort met een
wijst naar de laatste woontoren waar het
speciaal betonmengsel. “We hebben de
betonnen casco nog te zien is, de overige
vloer op een hulpconstructie gestort,
torens zijn al aangekleed met metsel
na 11 dagen was hij sterk genoeg om de
stenen. “Zie je hoe het beton van alle
constructie er onderuit te halen. Regulier
woonlagen dezelfde kleur heeft? Terwijl ze
beton had 28 dagen nodig gehad om
op verschillende momenten zijn gestort.
dezelfde sterkte te krijgen”, zegt Sins. Dat
Daaraan kun je zien dat het precies het
leverde niet alleen tijdwinst op omdat
zelfde mengsel is geweest, het is mooie
sneller gebouwd kon worden, ook kon de
kwaliteit”, besluit Sins.
hulpconstructie snel opnieuw worden
•
gebruikt. “Een dergelijke constructie kost ongeveer 45.000 euro, we hadden er nu maar één nodig”, zegt Sins. Voor het casco van de appartementen bovenop de constructie gebruikte Zwaluwe een ander
Cees Sins, hoofduitvoerder Zwaluwe
snel verhardend betonmengsel. Vloeren en wanden van deze constructies, van 17 meter lang en 3 meter breed, werden in een tunnelbekisting gestort. In deze tunnels (3 naast elkaar) hingen branders die het beton verwarmden tot 60 graden Celsius, totdat de sterkte voldoende was. Sensoren in het beton geven dit door aan een centrale computer, die de branders
Piet van den Heuvel, Woningstichting Geertruidenberg (WSG)
aanstuurt. Het verwarmen gebeurde in de nacht, “zodat we de volgende ochtend
Konkreet
17
Grondstoffen
Holcim levert breuksteen Maasvlakte 2
Nieuw Haventerrein krijgt vorm
Praten over Maasvlakte 2 betekent praten over heel veel zand (240 miljoen kuub voor de eerste fase) en heel veel steen (7 miljoen ton). Ruim één miljoen ton breuksteen ligt al in grote hopen van 20 meter hoog te wachten tot ze in zee gestort wordt, als we Maasvlakte 2 in aanleg bezoeken. Maasvlakte 2 krijgt vorm: sleephopperzuigers
contracteren. In totaal is er duizend hectare
deze stenen. Gert-Jan Rodenburg, als hoofd
van PUMA (Projectorganisatie Uitvoering
nieuw haventerrein gepland.
Steenbedrijf verantwoordelijk voor de
Maasvlakte, een samenwerkingsverband
18
aanleg van de harde zeewering, legt uit hoe
van Boskalis en Van Oord) zijn volop bezig
opbouw kering
de kering is opgebouwd. De onderste laag
zand op te spuiten en bulkcarriers lossen
De zeewering rondom Maasvlakte 2 is in
bestaat uit opgespoten zand. Daarop komt
tonnen breuksteen voor de zeewering. In
totaal 11 kilometer lang. Een groot deel
een filterlaag van split van 0,3 tot 35 mm.
juni begint PUMA met het uitdiepen van de
daarvan wordt gevormd door nieuw strand
Die moeten snel toegedekt worden, om te
nieuwe havenbekkens tot -20 NAP, zodat
en duinen. Voor de 3,5 kilometer aan de
voorkomen dat deze wegspoelt. “Snelheid
de grootste containerschepen er kunnen
noordkant heeft PUMA gekozen voor een
en logistiek zijn heel belangrijk hier, het is
afmeren. Ook is de projectorganisatie
harde zeewering. Hier was geen plaats
dus van belang dat onze leveranciers op tijd
verantwoordelijk voor het aanleggen
voor een flauw uitlopend strand en duinen
leveren”, zegt Rodenburg. Op de filterlaag
van de infrastructuur, zoals de kades, spoor
in verband met het direct ernaast gele
komt split van 20 tot 135 mm, dat aan de
lijn en wegen die straks op het nieuwe land
gen toegangskanaal tot de Rotterdamse
voet van de zeewering een laag vormt van
zullen komen. Maasvlakte 2 wordt gefaseerd
haven. Daarom werd gekozen voor een
circa 1,20 meter dik. Deze laag is hogerop
aangelegd, het tempo wordt bepaald door
harde kering, die bestaat uit een ingenieus
de wering ruim 4 meter dik. Aan de voet
de snelheid waarmee opdrachtgever
opgebouwd pakket van diverse typen wa
komen waterbouwstenen van 5 tot 70 kilo
Havenbedrijf Rotterdam klanten weet te
terbouwstenen. Holcim levert een deel van
per stuk en de bovenste laag wordt gevormd
Konkreet
Grondstoffen Tekst: Marieke Vos. Fotografie: Kees Stuip.
door stenen van 150 tot 800 kilo per stuk.
aan, met in zijn ruim 90.000 ton breuksteen.
Dit deel van de wering bevindt zich voor
Het is bijzonder om te zien hoe deze lading
namelijk onder water. Ter hoogte van de
gelost wordt: via een brede transportband
vloedlijn worden betonblokken gestort, die
komen de stenen van het schip en worden ze
gemiddeld 40 ton per stuk wegen. Deze
op het land gestort. Niet op een grote kegel,
betonblokken komen allemaal uit de oude
want dat zou niet passen. Aan het einde van
dam van Maasvlakte 1, die niet meer nodig
de transportband zit een draaiend gedeelte,
is als Maasvlakte 2 ervoor is aangelegd.
waar de stenen in een reusachtige cirkel vanaf vallen. “Eigenlijk maken we zo enorme
Zijstorters en dumptrucks
donuts van breuksteen”, lacht Rodenburg.
De basalt stenen die Holcim levert, worden
Na een selectie op grootte van de stenen
per binnenvaartschip uit Duitsland aange
worden deze vanuit zogenoemde zijstorters
voerd. Het formaat van de stenen is in de
in zee gestort: schepen met bulldozerbladen
steengroeve al gecontroleerd, waardoor
die de stenen aan beide zijden van het ruim
PUMA de stenen direct kan gebruiken.
naar buiten schuiven. Op deze manier wordt
Die kraan is slechts één bijzonder onder
“Dat Holcim deze garantie geeft, was voor
de zeewering van -18 tot -4 NAP aangelegd,
deel van dit indrukwekkende project met
ons een belangrijke reden om voor hen te
daarna wordt vanaf een tijdelijke dam de
duizelingwekkende getallen. In 2013 moet
kiezen”, zegt Rodenburg. De andere breuk
wering verder opgebouwd. Dumptrucks
het eerste gedeelte, 700 hectare nieuw
steen, die met een bulkcarrier uit Noorwegen
voeren dan het materiaal aan en uiteindelijk
haventerrein, worden opgeleverd en kunnen
aankomen, moeten nog wel geselecteerd
zal een speciale, voor PUMA aangepaste
de eerste containerschepen in de nieuwe
worden. Elke twee weken komt zo’n bulkcarrier
kraan de betonblokken plaatsen.
haven aanleggen.
Gert-Jan Rodenburg, PUMA
•
Konkreet
19
Grondstoffen
Groen en sportief Het Bijlmerpark in Amsterdam is omgetoverd tot een multicultureel vrijetijdspark voor jong en oud. Picknicken, een
wandeling maken of een partijtje voetballen. Sport en recreatie krijgen volop de ruimte in een afwisselende ambiance van water en natuur.
20
Konkreet
Tekst: Pieter van den Brand. Fotografie: Kees Stuip.
Bijlmerpark: sporten en recreëren in groen stadshart
lente en in de herfst zie je de kleuren ver
van de Bijlmer lijkt al bijna voltooid.
schieten. Dat is voor kinderen belangrijk.
Overal in het volledig vernieuwde stads
Op de leeftijd van vijf jaar ontwikkel je je
park in Amsterdam Zuidoost staan vers
zintuigen.” Vanwege de drassige grond
aangeplante bomen. Het nog glimmende
moesten veel bomen worden gekapt.
asfalt van fiets- en wandelpaden kronkelt
Het gaf Houben en haar medewerkers de
door het glooiende parklandschap. Een
inspiratie voor de ‘Bijlmerbomenrand’. De
nog jong gazon krijgt een onderhouds
bomen worden van hun schors ontdaan
beurt van een trekker met grasroller.
en twee jaar gedroogd en behandeld om
De Karspeldreef, een uitvalsweg van de
het hout te preserveren. Op roestvrij-
naastgelegen snelweg A9, doorklieft het
stalen poten komen ze terug als natuurlijke
park, maar daar merkt de bezoeker weinig
omheining van het park. “Zo breng je de
van. Onder een van de viaducten door
geschiedenis weer terug.”
“We hebben een mooie balans gevonden tussen natuur en cultuur.”
komen we in het ecologische gedeelte aan de zuidkant van het park, dat binnen
Sport
kort open gaat voor het publiek. We zien
In het ‘culturele’ noordelijke deel van het
veel water en eilandjes, verbonden met
park staan muziek en sport centraal. Het
houten vlonders. Aan de overkant van het
Bijlmerpark is de thuishaven van het
water staat een piramidevormige heuvel,
Kwakoefestival. In het nieuwe ontwerp
beplant met vlinderstruiken, waarop een
is veel ruimte voor sport. De sportvelden
uitkijkpost hoog boven het park oprijst.
komen in de lengterichting van het 43
Het uitzicht is fenomenaal.
hectare tellende park te liggen, zodat er
Francine Houben, Mecanoo
aan alle kanten volop parkruimte is. “In Het Bijlmerpark wordt straks een plek die
ons ontwerp hebben we een mooie balans
de zintuigen beroert, legt architect Francine
gevonden tussen natuur en cultuur.”
Houben uit. Haar bureau Mecanoo tekende
Ook de omgeving zit in de lift, geeft
voor het ontwerp van het nieuwe stads
Houben aan. De voorheen beruchte
park. “Horen, zien, ruiken en voelen.
‘multi-culti’-wijk is object van groot-
We brengen de natuur bij de bevolking.
schalige stadsvernieuwing. “Aan de rand
Daarom hebben we een diversiteit aan
van het park komen appartementen
bomen en planten uitgezocht op de wis
die kwaliteit zullen toevoegen aan de
seling van de seizoenen. Je ruikt straks de
bestaande Bijlmer.”
>>
1. Sportvelden (2x) 2. Grote weide 3. Natuurpark 4. Bijlmerbomentuin
1
1
3
2
4
Impressie: Mecanoo
Konkreet
21
Grondstoffen
De facelift van het warm kloppend hart
Grondstoffen
“Sport is een onderdeel van de omgeving, het maakt deel uit van het dagelijks leven.”
André Ceelen, C.S.C.
Onder onze voeten strekt zich een opper
niet alleen om voetbal. “In het midden
vlak van drie voetbalvelden uit, tweederde
van de voetbalvelden komt een cricket
is volledig bedekt met een ondergrond
pitch”, wijst directeur André Ceelen van
van lavagesteente. Over enkele dagen
C.S.C., specialist in het aanleggen van
komt het kunstgras erop. De rollen liggen
sportconstructies. “Sporten krijgt steeds
al klaar op het naastgelegen terrein, waar
meer een sociale functie in de samenleving.
het hoofdveld van de FC Bijlmer komt.
Dat zie je in het Bijlmerpark terug. Je ziet
Volgend jaar in de tweede fase worden ook
er ook allerlei andere functies omheen
nog een atletiekbaan met twee kleinere
komen. Zo komt er een kantine met
voetbalvelden aangelegd. Eind 2011 is
kinderopvang.” Houben bespeurt deze
het hele park klaar. De velden zijn ook
ontwikkeling al enkele jaren. “Ik pleit al
bedoeld voor scholen en wijkbewoners om een balletje te trappen. Maar het draait
langer voor de combinatie van sport en recreatie middenin de stad. Je ziet in de grote parken in Londen en New York dat sport een onderdeel is geworden van de omgeving, belangrijk voor kinderen en volwassenen. Het maakt deel uit van het dagelijks leven. In die opzet zijn we ook hier prima geslaagd.”
•
Waarom lava? Lava komt weliswaar uit de vulkaan, maar het gesteente wordt gewonnen in het Duitse Eifelgebergte, waar het twaalfduizend jaar ge leden is gestold tijdens een eruptie. De kracht van dit poreuze, bruinrood gekleurde gesteente is zijn lichte gewicht en waterbergende vermogen. Dat maakt het tot een populair materiaal voor funderingen. Holcim levert veel lava (in verschillende gradaties) voor het aanleggen van de ondergrond van onder meer voetbal- en hockeyvelden en tennisbanen. Voor een gemiddeld voetbalveld van 8000 vierkante meter is 650 tot 800 kuub lava nodig. Lava wordt standaard toegepast als onderbouw voor sportvelden van kunstgras. In het Bijlmerpark wordt een korrelgrootte van 0-16 mm gebruikt in een laag van zo’n tien centimeter dik. Bovenop komt de kleinste fractie lava (0-3 mm) om de toplaag stabieler te maken. In het Bijlmerpark kwam een extra argument op tafel om voor lava te kiezen. De grond onder het park heeft namelijk te weinig waterbergend vermogen.
22
Konkreet
konkreet is een uitgave van Holcim Nederland. Holcim Nederland (onderdeel van Holcim België Nederland) behoort tot Holcim Ltd, dat met ruim 70.000 medewerkers, verdeeld over meer dan 70 landen, één van ’s werelds grootste producen ten en leveranciers is van cement, granulaten en aanverwante producten en diensten, zoals beton mortel en (prefab) betonproducten. Holcim Nederland Rivium Quadrant 1 2909 LC Capelle a/d IJssel Postbus 33000 3005 EA Rotterdam T 010 – 752 90 00 F 010 – 752 99 99 www.holcim.nl Eindredactie Karen Visser Redactie Egbert Müller, Hessel Noë, Karen Visser, Pascal Meerburg
konkrete berichten
Holcim is aanwezig op onderstaande dagen en beurzen: Dag van de Openbare Ruimte 13 t/m 14 oktober
locatie: Euretco Expo Center
Rundvee Relatiedagen Hardenberg 2 t/m 4 november locatie: Evenementenhal Hardenberg Infra Relatiedagen Gorinchem 16 t/m 18 november locatie: Evenementenhal Gorinchem Rundvee Relatiedagen Gorinchem 23 t/m 25 november locatie: Evenementenhal Gorinchem Agrovak 7 t/m 10 december Dag van Verkeer en Mobiliteit 9 december
locatie: Brabanthallen Den Bosch locatie: Euretco Expo Center
Infratech 11 t/m 14 januari 2011
locatie: Ahoy Rotterdam
Groene banken voor de campus Groene banken sieren
Concept en Productie
sinds kort de campus van
All Set Creative Agency, Rotterdam
hogeschool ArnhemTeksten
Nijmegen (HAN). Letterlijk,
Pieter van den Brand
want de betonnen banken
Marieke Vos Fotografie: Rob Gielig.
Fotografie Kees Stuip, Nieuwerkerk a/d IJssel Rob Gieling, Nijmegen
zijn lichtgroen. De inge bouwde spotjes geven ’s avonds een sfeer vol beeld. “Het ziet er bijzonder uit, de groene
Redactieadres
kleur van de bank komt terug in groene strepen in de bestrating”, zegt Rick Berkhout,
Holcim Nederland, redactie Konkreet
uitvoerder van Heijmans Sport & Groen, die het plein aanlegt. Holcim leverde ook de
Postbus 33000 3005 EA Rotterdam T 010 – 752 90 00 F 010 – 752 99 99
[email protected]
© 2010. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Holcim Nederland.
bestrating. Een door de architect LIAG uitgewerkte schets is door Holcim omgezet in een technische tekening, waarna de banken in overleg met Heijmans geproduceerd konden worden. De meeste staan inmiddels op hun plek: een nieuw aangelegd pleintje bij de nieuwe faculteit voor economie en management. Dat wordt lekker (groen) loungen voor de studenten.
Nieuws
Colofon
Holcim Nederland Rivium Quadrant 1 2909 LC Capelle aan den IJssel Nederland www.holcim.nl Telefoon +31 (0)10 752 90 00 Fax +31 (0)10 752 99 99
© 2010 Holcim Nederland
