Q
U i t g av e 2
Magazine Neem gratis mee!
Veilig genieten van de zon Copd:
de verborgen ziekte
column
p l us rubriek
in de
Schengenverklaring
Het belangrijkste voor mensen met COPD is: in beweging komen!
Bepaalde medicijnen die uw huisarts kan voorschrijven vallen onder de opiumwet. Deze geneesmiddelen bevatten een stof met een bepaalde werking op het menselijk bewustzijn. Denk daarbij bijvoorbeeld aan zware pijnstillers en een medicijn als Ritalin.
gezond. Het is daarbij wel belangrijk om u goed te beschermen tegen teken. U leest hierover meer op pagina 3: “Kort nieuws
In dit nummer wordt aandacht besteed aan
en huisarts in de Praqtijk”. Bij de eerste zonnestralen is het van
COPD, op pagina 6 en 7. Hier leest u over deze ziekte die inmiddels
de longziekte
belang om u goed te beschermen. U kunt namelijk al flink ver-
ruim 300.000 Nederlanders hebben. In het artikel “COPD: de
branden. Daarom geven we in dit magazine ook advies over
verborgen ziekte” vindt u meer informatie over wat deze long-
hoe u veilig kunt zonnen. Ook staan hier de verschillende huid-
ziekte inhoud, de klachten en de boosdoener. Ook staat hier
types en de bijbehorende beschermingsfactoren. In het artikel
beschreven hoe klachten kunnen worden onderdrukt. Het
“Genieten van de zon” op pagina 5 leest u hier meer over.
belangrijkste voor mensen met COPD is: in beweging komen!
Wij informeren u ook graag over hoe u op een veilige manier
Wij wensen u veel leesplezier!
Het is belangrijk om te weten dat u deze geneesmiddelen niet zomaar mag meenemen naar het buitenland. In veel landen is het bezit en gebruik hiervan namelijk streng verboden. Wilt u toch naar het buitenland met deze medicijnen? Dan kunt u een verklaring aanvragen bij Farmatec in Den Haag.
Gaat u naar een land binnen het
uw medicatie kunt meenemen op vakantie. Zo kunt u een actueel medicatieoverzicht aanvragen bij uw huisarts. Daarnaast leest
Actueel medicatieoverzicht
u hoe u medicijnen die onder de Opiumwet vallen, mee kunt
Bij een bezoek aan de specialist of de polikliniek is het handig om een actueel medicatieoverzicht mee te nemen. U kunt de behandelend arts dan direct laten zien welke medicijnen u gebruikt. Ook als u binnenkort op vakantie gaat, is het handig om een lijst mee te nemen met medicijnen die u op dat moment gebruikt. Het kan gebeuren dat een buitenlandse arts u een geneesmiddel voorschrijft waarvan u niet zeker weet of dat wel samengaat met de andere medicijnen die u al gebruikt. In zo’n geval kan het overzicht een uitkomst bieden.
nemen naar het buitenland. Ook leest u hoe u medicijnen op de
Lennert de Kool
juiste temperatuur kunt bewaren. U vindt deze informatie op
Formulemanager
pagina 3.
PraQtijkPlus
Er worden in dit nummer ook weer lezersvragen beantwoord. De vragen gaan over luieruitslag, krentenbaard en het voorkomen van voetschimmel. “Vraag en antwoord” vindt u op pagina 4.
Vraag gerust een actueel medicatieoverzicht aan bij de huisarts of assistente van uw praktijk.
3 colofon
Inhoud
Manuela van Werd
Uit de praktijk
Lennert de Kool Elvira Starreveld
Redactie-adres Alliance Healthcare Afdeling Communicatie Postbus 210 5201 AE ‘s-Hertogenbosch
[email protected] www.alliance-healthcare.nl
2
Drukwerk Drukkerij Hazenberg, Boxtel
PraQtijk Magazine
Uw Huisarts Plus Apotheek
Huisartsen PraQtijkPlus
Fotografie Six Senses, Hilversum
Vormgeving Six Senses, Hilversum
6
Schengenverklaring vereist. Er wordt onderscheid gemaakt tussen landen binnen het Schengengebied -zoals Frankrijk, Italië en Spanje- en landen daarbuiten. Als u naar een land binnen het Schengengebied gaat, is een Schengenverklaring vereist. Als u naar een land buiten het Schengengebied gaat, dan heeft u een Engelstalige medische verklaring nodig. Deze moet opgesteld en onder tekend worden door uw eigen PraQtijkPlus huisarts. Een lijst met regels en landen en andere informatie vindt u op de website www.farmatec.nl.
4
03 Kort nieuws | Huisarts in de praktijk 04 Vraag & antwoord 05 Genieten van de zon 06 & 07 COPD: de verborgen ziekte 08 Strip | Puzzel
Lily van den Berg
Schengengebied? Dan is een
Tekenbeten: pas op!
5
Als u naar buiten gaat, pas dan goed op voor teken. Teken kunnen namelijk de ziekte van Lyme overbrengen. Om u bijvoorbeeld tijdens een boswandeling of fietstocht te beschermen, kunt u het beste goed sluitende kleding dragen. Ook wordt geadviseerd uzelf en anderen na het buitensporten goed te controleren op teken. Als u een teek vindt, verwijder deze dan met een tekentang. Schrijf op wanneer u door de teek bent gebeten. Als er binnen een maand een rode kring rondom de tekenbeet ontstaat, ga dan even naar de huisarts. Als er geen rode kring is ontstaan, maar u toch last krijgt van hoofdpijn, vermoeidheid of koorts, kunt u het beste toch naar de huisarts gaan. Dit geldt ook als er zelfs na weken of maanden, grieperige verschijnselen of gewrichtspijnen optreden.
Medicijnen op de juiste temperatuur! Ook als u op vakantie gaat, is het belangrijk om medicijnen op de juiste temperatuur te bewaren. Wanneer medicijnen te warm of te koud bewaard worden, kan de werkzaamheid afnemen. Mogelijk kunt u de medicijnen zelfs niet meer gebruiken. Leg geneesmiddelen daarom nooit op de hoedenplank of in het handschoenenkastje van uw auto. De temperatuur kan daar flink oplopen! Tijdens een vliegreis kunt u medicijnen het beste meenemen in de handbagage of verdelen over verschillende tassen. Zo voorkomt u problemen als er een tas zoekraakt.
Uw Huisarts Plus Apotheek
te fietsen of te joggen. Dat is erg lekker en ook nog eens
nieuws & huisarts praqtijk
3 PraQtijk Magazine
Het is mooi weer! We trekken er weer op uit om te wandelen,
kort
p l us rubriek
Het PraQtijk Magazine geeft u graag advies over geneesmiddelen en gezondheid. Apotheker Marinke de Vegter beantwoordt vragen over luier uitslag, het voorkomen van voetschimmel en krentenbaard.
Luieruitslag
Mijn dochtertje van zes maanden heeft vaak luieruitslag. Haar huid is schraal, rood en soms kapot. Ik verschoon haar vaak en smeer haar dan in met olie. Dit helpt alleen niet. Wat kan ik nog meer doen? (P. Pleijers)
p l us rubriek
uit praqtijk De
Vraag antwoord en
p l us rubriek
Genieten van de
zon
In het voorjaar willen we het liefst naar buiten om van de zon te genieten. Het is wel belangrijk om al in de voorjaarszon onze huid te beschermen. Bij het bruin worden van de eerste zonnestralen maakt de huid pigment aan. Dit is eigenlijk een beschermingsreactie tegen het verbranden. Omdat we weinig van die beschermende pigmentcellen hebben, moeten we onze huid extra beschermen. U kunt de blootstelling aan de zon langzaam opbouwen, maar u kunt ook zonnebrandcrème gebruiken.
Wat vervelend voor uw dochtertje. Baby’s kunnen inderdaad veel last hebben van luieruitslag. Verschoon haar zeer regelmatig en geef urine en ontlasting geen kans om de huid te irriteren. Maak de billen schoon met lauwwarm water en gebruik geen zeep
Verbranden
Insmeren
of doekjes, die kunnen de huid alleen nog maar meer irriteren. Smeer bij iedere luier
Ook in het voorjaar kunt u verbranden door de zon. Want temperatuur zegt namelijk niet alles. Op een frisse voorjaarsdag kan er veel zonkracht zijn. Zonkracht is de hoeveelheid UV-straling die de aarde bereikt. UV-straling kan moeilijk door dikke wolken heen dringen, maar bij heiig weer kan er flink wat zonkracht zijn. Het is dus verstandig om uw huid goed tegen de voorjaarszon te beschermen. Om de zonkracht te meten, kunt u gebruik maken van de gratis mobiele app van de KWF Kankerbestrijding.
De meeste mensen gebruiken te weinig zonnebrandcrème, volgens de Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie. Als u te dun smeert, geeft de zonnebrandcrème minder bescherming dan op de verpakking staat aangegeven. U kunt dan toch verbranden. Het is beter om een royale hoeveelheid te smeren. U kunt dit het beste al een half uur voordat u de zon ingaat doen. De factor van de zonnebrandcrème geeft aan hoe lang u beschermd bent tegen de zon en dus ook hoe vaak u moet smeren. Toch is het verstandig om vaker te smeren. Bijvoorbeeld bij transpiratie, als er veel zonkracht is of als u gaat zwemmen.
wisseling de billen in met zinkzalf of zinkolie. Dat beschermt het tere huidje. Laat uw dochtertje ook regelmatig zonder luier, met blote billen, liggen. Zo krijgt haar huid tijd om te herstellen. Als zinkzalf niet voldoende helpt, raadpleeg dan uw PraQtijkPlus huisarts.
Voetschimmel voorkomen
Als het lekker weer wordt, trek ik mijn wandelschoenen weer aan. Ik krijg dan helaas last van voetschimmel. Inmiddels weet ik hoe ik het moet behandelen. Hoe kan ik voetschimmel voorkomen? (H. Beusink) Een paar adviezen om voetschimmel te voorkomen: was uw voeten elke dag, liefst zonder zeep. Gebruikt u wel zeep, kies dan een milde soort; een PH5-wastablet of een wasemulsie. Die tasten de zuurgraad van de huid niet aan. Droog uw voeten zorgvuldig, vooral tussen de tenen. Trek elke dag schone sokken aan, het liefst van katoen of wol. Die nemen transpiratievocht goed op en houden de huid droog. Draag goed ventilerende leren schoenen en trek niet elke dag dezelfde schoenen aan. Laat uw wandelschoenen goed drogen, loop binnenshuis zo vaak mogelijk op blote voeten en draag in gemeenschappelijke doucheruimten en zwembaden slippers. U kunt ook een poeder met miconazol in uw wandelschoenen en sokken strooien.
Beschermingsfactor
Na een dag in de zon kunt u aftersun gebruiken. Een aftersun koelt, kalmeert en verzorgt de huid. Een aftersun maakt de schade na verbranding van de huid echter niet ongedaan. Daarom geldt: voorkomen dat uw huid verbrand, is beter dan genezen.
Een aftersun koelt, kalmeert en verzorgt de huid.
Krentenbaard is een bacteriële infectie van de huid rond de neus en
Huidtype 1
zeer licht huidtype, verbrandt snel, bruint nooit
30 of hoger
Huidtype 2
licht huidtype, verbrandt vrij snel, bruint langzaam
15-20 of hoger
Huidtype 3
vrij licht huidtype, verbrandt niet snel, wordt gemakkelijk bruin
10-15 of hoger
kunnen flink jeuken en pijnlijk zijn. Kinderen kunnen zich er ook ziek van
Huidtype 4
iets getint huidtype, verbrandt -vrijwel- nooit, bruint snel
5-10 of hoger
4
voelen. Vraag de crèche welke regels gehanteerd worden als een van de
Kinderen tot 16 jaar
ongeacht het huidtype
30 of hoger
5
kinderen krentenbaard heeft. Zorg dat er geen handdoekjes en slabbetjes
mond. Het is zeer besmettelijk en komt voornamelijk bij kinderen voor. Krentenbaard ontstaat als rode bultjes en blaasjes; na verloop van tijd drogen deze in tot gele korstjes. Het breidt zich snel uit en de plekjes
gezamenlijk worden gebruikt en geef uw kind eigen spullen mee. Vermoed u dat uw kind last heeft van een krentenbaard? Raadpleeg dan uw PraQtijkPlus huisarts.
Aanbevolen beschermingsfactor voor Nederland. Gebruik bij buitenlandse (zon)vakanties en de wintersport een hogere beschermingsfactor. Bron: KWF Kankerbestrijding
PraQtijk Magazine
Huidtypes
Uw Huisarts Plus Apotheek
Een kindje op de crèche van mijn zoontje heeft krentenbaard. Wat is krentenbaard en is het besmettelijk? (M. van Gooien)
Uw Huisarts Plus Apotheek
De beschermingsfactor wordt ook wel afgekort met SPF: Sun Protection Factor. Deze factor geeft aan hoeveel bescherming de zonnebrand geeft. U kiest de juiste beschermingsfactor op basis van uw huidtype (zie kader). Als u zonder zonnebrandcrème na 20 minuten verbrandt, dan kunt u met zonnebrandcrème SPF 15 wel 15 keer zo lang in de zon blijven zonder te verbranden. Als u huidtype 2 heeft, verbrandt u na 20 minuten. Als een zonnebrandcrème wordt gebruikt met SPF 12, dan treedt de zonverbranding pas op na 12x 20 minuten, oftewel 4 uur. De persoon met huidtype 2 zal dus met deze zonnebrandcrème na 4 uur verbranden, ook al heeft hij zich goed ingesmeerd. In onderstaand schema staan de verschillende huidtypes beschreven.
Aftersun
PraQtijk Magazine
Krentenbaard
De app voor Android en iPhone meet de actuele zonkracht.
ziekte beeld IN
p l us rubriek
Wist u dat…
COPD:
......in een gemiddeld mensenleven de longen zich ongeveer 500 miljoen keer vullen? ......we per dag zo’n 10.000 liter lucht in en uit ademen?
de verborgen ziekte In Nederland hebben ruim 300.000 mensen de longziekte COPD. Waarschijnlijk is het daadwerkelijke aantal twee keer zo groot. Bij de meeste COPD-patiënten is roken de boosdoener. Zelfs één op de drie rokers krijgt uiteindelijk een milde of ernstige vorm van COPD. Ondanks dat de schade van COPD niet meer terug te draaien is, bieden medicijnen en de hulp van zorgverleners een uitkomst. Het belangrijkste is: zelf in beweging komen!
Wat is COPD?
Winter
COPD staat voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease. Het is
Benauwdheid bij inspanning, een piepende ademhaling en
een verzamelnaam voor onder meer chronische bronchitis en
hoesten zijn klachten die worden veroorzaakt door COPD. Het
longemfyseem. Bij chronische bronchitis krijg je een blijvende
is moeilijk te voorspellen wie welke klachten heeft, volgens
(chronische) ontsteking in de bronchiën, de vertakkingen van de
De Kanter. “De een hoest vooral slijm op door de chronische
luchtpijp. De spiertjes die rond de bronchiën zitten, verkrampen
bronchitis. Anderen die COPD hebben hoesten nauwelijks. Weer
en de kliertjes in de bronchiën produceren steeds meer slijm.
een ander heeft vooral longemfyseem en is erg benauwd bij
Wanda de Kanter, longarts bij het Rode Kruis Ziekenhuis:
inspanning”, aldus De Kanter. De winter is een gevreesde periode
“Hierdoor wordt de doorgang smaller en wordt ademen moeilijker.
door de vele griep- en verkoudheidsvirussen die dan circuleren.
Klachten
Als de laatste takjes vernauwd zijn, heet dat kleine luchtweg-
Omdat voor mensen met COPD een simpele verkoudheid een
Helaas is de schade aan de longen bij COPD niet meer terug te draaien. Er zijn echter wel medicijnen die de klachten
ziekte (small airways disease). De lucht kan er nog wel doorheen
verergering van de symptomen kan veroorzaken, worden ze
kunnen onderdrukken. Denk bijvoorbeeld aan luchtwegverwijders (ook wel bekend als ‘puffertjes’) en antibiotica- en prednisonkuren
bij inademing, maar bij het uitademen is dat moeilijker. Bij een
helemaal uit balans gebracht, volgens De Kanter.
bij plotselinge verergering. Bijvoorbeeld bij verkoudheid. Ook kunnen de fysiotherapeut, ergotherapeut en diëtist helpen. De Kanter: “Bewegen is erg belangrijk voor mensen met COPD. De ademhalingsspieren worden getraind en het slijm komt er gemakkelijker door
versnelde ademhaling, bijvoorbeeld bij inspanning, word je daardoor benauwd.” Longemfyseem speelt zich af in de longblaasjes, die eruit zien als een soort druiventrosjes. Bij mensen met longemfyseem zijn de tussenwandjes van de longblaasjes opgelost. De Kanter: “De lucht kan er nog wel in, maar het oppervlak waarmee zuurstof kan worden opgenomen in het bloed is kleiner dan normaal. Zodra je gaat bewegen heeft je lichaam meer zuurstof
Zodra je gaat bewegen heeft je lichaam meer zuurstof nodig. Dan schieten de longen tekort en word je kortademig.
los. Hier kan de fysiotherapeut bij helpen. Een ergotherapeut kan helpen om dagelijkse handelingen gemakkelijker te maken. Ook kan de ergotherapeut tips geven hoe je toch naar buiten kunt gaan”. Ondergewicht en overgewicht Om te ademen, gebruiken mensen met COPD veel calorieën. Door hun benauwdheid zien ze er bovendien vaak tegenop om te koken en zelfs om te eten. Hierdoor hebben mensen met COPD meer kans op ondervoeding. Volgens De Kanter vallen ze vaak erg af en krijgen ze minder spiermassa. “Daardoor krijgen ze het nog benauwder. Hetzelfde geldt voor mensen met overgewicht. Dit kan de
Schaamte
benauwdheid verergeren.” Mensen met overgewicht moeten afvallen zonder spiermassa te verliezen. Sommige COPD-patiënten heb-
Uw Huisarts Plus Apotheek
Roken
COPD is echt een verborgen ziekte. Mensen met ernstige COPD zie
ben speciale voeding nodig. Hulp van een diëtist is dan erg belangrijk.
De meeste mensen krijgen pas op latere leeftijd COPD. “Bij 90%
je nauwelijks op straat, aldus De Kanter. “Veel mensen komen in een
van de patiënten is roken de boosdoener”, volgens De Kanter. Veel
isolement terecht. Bijvoorbeeld omdat mensen met COPD moeite
stoffen in tabaksrook zijn namelijk giftig. “Een op de drie rokers
hebben om de trap op te komen. Hierdoor kan het lastig zijn om op
Ondanks de medicijnen en de hulp van zorgverleners komt het voor een groot deel toch aan op de patiënt zelf. Volgens
krijgt uiteindelijk een milde of ernstige vorm van COPD. Hoeveel je
familiebezoek te gaan. Vaak zie je niet aan de buitenkant hoe ziek
De Kanter moet voor COPD veel worden aangepast in het leven. Dit is hard werken. “Stoppen met roken is natuurlijk essentieel, maar
rookt per dag en vanaf welke leeftijd, speelt natuurlijk mee. Maar
iemand is. Dit wordt pas gezien als iemand beweegt. Schaamte en
ook moeilijk”, aldus De Kanter. “Bewegen is ook erg belangrijk!” Maar hoe kom je van de bank af, juist als iemand kortademig is. “Het
Uw Huisarts Plus Apotheek
6
ook of je moeder rookte toen je nog in de baarmoeder zat, hoe
schuldgevoel over het roken, spelen een rol. Patiënten praten daarom
is lastig om patronen te doorbreken. Vaak is dit makkelijker als een patiënt een goed beeld heeft van zijn ziekte”, zegt De Kanter. Een
7
PraQtijk Magazine
diep je inhaleert en of je gevoelig bent.” Volgens De Kanter moet
niet graag over hun ziekte.” De Kanter vindt dit onterecht, omdat
goede samenwerking tussen de arts en de patiënt is dus belangrijk.
er een erfelijke factor zijn en daarnaast kunnen meeroken, astma
roken een verslaving is. “Het is geen vrije keuze. Daarom hoeven
die niet goed behandeld is of gevaarlijke stoffen op het werk
mensen met COPD zich niet te schamen”.
PraQtijk Magazine
nodig. Dan schieten de longen tekort en word je kortademig.”
COPD veroorzaken. Dit betreft echter maar een kleine groep.
In beweging komen
Ga naar www.longfonds.nl voor meer informatie.
Ontspanning
Zoek de 7 verschillen
Zoek de 7 verschillen
Oplossing
p l us rubriek
w w w. p r a Q t i j k p l u s . n l
