Slingelandnieuws. Kijkoperatie in de buik. Neem gratis mee!

Slingelandnieuws Informatieblad voor patiënten en bezoekers van het Slingeland Ziekenhuis Nummer 2 - november 2007

Neem gratis mee!

Kijkoperatie in de buik Snurken, best iets aan te doen Rondkijken in de dunne darm Kwaliteitscertificaat voor Slingeland Aandacht voor borstvoeding

Stichting Kunstwens Een kunstwerk maken als je ernstig ziek bent Ziek zijn en toch even je zorgen vergeten. Dat kan, dankzij de stichting Kunstwens. Deze stichting brengt kunstenaars en ernstig zieke kinderen of jongvolwassenen bij elkaar. Om samen een kunstwerk te maken. Dat heeft een bijzondere uitwerking.

"Onze patiënt Martijn heeft een chronische ziekte.

Er zijn voor de patiënt dus geen kosten. Het kan bij de

Daardoor moet hij iedere week naar het ziekenhuis",

patiënt thuis, in het ziekenhuis of in het atelier van de

vertelt Annemarie van Os, afdelingshoofd kinder-

kunstenaar. En de patiënt mag familie, vrienden of

geneeskunde. "Op een zaterdagmorgen heeft hij

klasgenoten meenemen, als hij of zij dat wil.

samen met zijn zusje en een kunstenares hier een schilderij gemaakt. Met veel symboliek. Hij schilderde een eiland, waar hij zich kon terugtrekken. Maar ook

Aanmelden

een zon, omdat hij toch altijd weer de zon ziet schijnen."

Hoe gaat de aanmelding voor een kunstwens? "Die

Annemarie van Os is enthousiast over de stichting

vindt plaats door een arts of verpleegkundige", legt

Kunstwens. "Het maken van een kunstwerk laat erns-

Annemarie van Os uit. "Uiteraard kunnen patiënten of

tig zieke mensen hun zorgen even vergeten. En ze

hun familie zelf bij de arts of verpleegkundige aan-

kunnen veel kwijt in het kunstwerk, net als Martijn.

geven dat zij graag zoiets willen."

Bovendien wordt het altijd iets bijzonders, want ze

De wens komt vervolgens terecht bij de contactper-

worden begeleid door een kunstenaar. Uiteraard mag

soon voor Kunstwens. Voor het Slingeland Ziekenhuis

de patiënt het zelf gemaakte kunstwerk houden."

is dat Annemarie van Os. "Ik geef de wens weer door aan kunstenares Evelien Goedkoop, die vervolgens een

Veel mogelijk

geschikte kunstenaar voor deze patiënt uitzoekt. In

Hoe het kunstwerk eruit komt te zien, wordt in over-

voor Kunstwens."

leg en samen met de patiënt bepaald. Zo wordt bij-

Kunstwens is voor ernstig en/of chronisch zieke kinde-

voorbeeld met kinderen op een aangepaste manier

ren en jongvolwassenen. Heeft u interesse? Neem dan

gewerkt: een kleurdag met vriendjes, een sprookjes-

contact op met Annemarie van Os, afdelingshoofd

figuur groot op de muur schilderen of met hulp zelf

kindergeneeskunde, telefoon (0314) 32 92 95,

iets maken. Er zijn veel kunstvormen mogelijk.

e-mail [email protected].

Kunstwens zorgt voor de organisatie en betaalt het

Stichting Kunstwens is een initiatief van de

materiaal.

Rotterdamse kunstenaar Diederik van Leeuwen.

onze regio zijn er zo'n tien kunstenaars die actief zijn

Meer informatie over Kunstwens vindt u op www.kunstwens.nl.

2

Geachte lezer,

Colofon Slingeland Nieuws is een uitgave van het Slingeland Ziekenhuis Doetinchem en verschijnt enkele malen per jaar. Het blad is bedoeld om patiënten en bezoekers te informeren over ontwikkelingen in het Slingeland Ziekenhuis. Slingeland Nieuws is gratis en mag worden meegenomen. Eindredactie Saskia de Ree-Steenbergen (PR-functionaris) Redactie

Leuk dat u dit blad gepakt en opengeslagen heeft. U heeft de tweede uitgave van Slingeland Nieuws in handen. Een uitgave voor patiënten en bezoekers van het Slingeland Ziekenhuis in Doetinchem. Of beter gezegd, een uitgave voor iedereen die geïnteresseerd is in ons ziekenhuis. Het blad is gratis en u mag het gerust mee naar huis nemen. In het Slingeland Ziekenhuis gebeurt heel veel. We volgen de nieuwste ontwikkelingen op medisch gebied op de voet. Bijvoorbeeld de videocapsule voor onderzoek in de dunne darm. Of kijkoperaties in de buik. En wist u dat onze KNO-artsen veel patiënten met snurkproblemen kunnen helpen? Zo zijn er meer ontwikkelingen waar we graag bekendheid aan willen geven. Bijvoorbeeld dat het Slingeland Ziekenhuis binnenkort een belangrijk kwaliteitscertificaat behaalt. En dat onze chirurgen een opleidingsbevoegdheid hebben gekregen. Maar ook dat we een lactatiekundige in huis hebben die adviseert bij borstvoeding. Dit alles en veel meer kunt u lezen in deze uitgave van Slingeland Nieuws. Ik wens u veel leesplezier. Geert Huisman algemeen directeur

Silvia van den Berg (hoofd patiëntenvoorlichting) Saskia Bastiaanse (voorzitter patiëntenadviesraad) Sjoerd van der Meer (chirurg/traumatoloog)

Inhoud

Erik Muller

Stichting Kunstwens

2

(hoofd kindergeneeskunde)

Snurken, best iets aan te doen

4

Tekst

Videocapsule voor onderzoek dunne darm

6

Het delier: ouderen die plotseling in de war zijn

8

(internst/oncoloog) Annemarie van Os

FredMeijer.nl Communicatie Grafische vormgeving

De osteoporose-polikliniek

10

www.giesenthe.nl

Aandacht voor ondervoeding

12

Fotografie

Chirurgen gaan opleiden

14

Slingeland behaalt NIAZ-accreditatie

16

PREDUXION Doetinchem

Lactatiekundige adviseert bij borstvoeding

18

Oplage

Kijkoperaties in de buik

20

Gif tegen de draainek

22

De Patiëntenadviesraad

24

Giesen en Thé Ontwerpers

Toon Hendriks, Charles Keijser Druk

7000

3

Snurken, best iets aan te doen KNO-artsen kunnen vaak oplossing bieden Meer dan een miljoen Nederlanders snurken. Dat aantal groeit. Snurken is een sociaal probleem: voor de snurker zelf, voor degene die ernaast ligt en soms zelfs voor de buren. Toch is er vaak iets aan te doen. KNO-arts Marc Nijs vertelt.

"In onze praktijk krijgen we steeds vaker te maken met mensen die snurken", zegt Marc Nijs, KNO-arts

Nieuwe behandelmethode

(keel-neus-oor). "Dat komt mede door de aandacht in

Is er géén sprake van slaapapneu, dan blijft de patiënt

de media voor snurken. Daardoor gaan mensen

onder behandeling van de KNO-arts. "Op basis van

gemakkelijker naar een arts met dit probleem.

onze bevindingen doen wij een behandelvoorstel. Er

Gelukkig maar, want in veel gevallen kunnen we iets

zijn veel mogelijkheden, afhankelijk van de oorzaak

aan het snurken doen."

van het snurken. Bijvoorbeeld een operatie, zoals het

Snurken ontstaat doordat zich ergens in de bovenste

verwijderen van de amandelen, het kleiner maken van

luchtwegen een vernauwing voordoet, als gevolg van

de huig of het strakker maken van het verhemelte."

de ontspanning tijdens de slaap. Bijvoorbeeld in de

In bepaalde gevallen kan een nieuwe methode wor-

neus: door een scheve neus, een scheef tussenschotje

den gebruikt, waarbij een operatie kan uitblijven. Dit

of poliepen. Of in de keel en mond: door vergrote

is de radiofrequente warmtetherapie. "Belangrijk voor-

amandelen, een vergrote huig of een slap verhemelte.

deel is dat deze behandeling poliklinisch en onder plaatselijke verdoving kan", legt Marc Nijs uit. "Dit

Veel ervaring

gebeurt met een naaldje dat met behulp van radiofre-

De drie KNO-artsen van het Slingeland Ziekenhuis

beeld het verhemelte inbrengt, ontstaat er litteken-

hebben veel ervaring met snurkpatiënten. "Bij het

weefsel. Dat maakt het verhemelte stugger, waardoor

onderzoek en de behandeling van deze patiënten vol-

het snurken vermindert of zelfs ophoudt.

quentie wordt verwarmd. Als je zo'n naald in bijvoor-

gen we een vaste procedure", vertelt Marc Nijs. "In het eerste consult doen we het onderzoek, in het tweede consult een behandelvoorstel. Ook geven we stan-

Zonder operatie

daard aan alle patiënten een apparaatje mee om vast

Er zijn nog meer mogelijkheden om het snurkpro-

te stellen of er sprake kan zijn van slaapapneu (OSAS,

bleem tegen te gaan. "Het is belangrijk om de oorzaak

zie kader). Dit is een ademhalingsstoornis die bij som-

te vinden. Die kan ook liggen in het gebruik van bepaalde

mige snurkers voorkomt."

medicijnen, in alcoholgebruik en overgewicht. Daar

De patiënt slaapt thuis één nacht met het apparaatje

kan ook de oplossing liggen", aldus Marc Nijs.

aangekoppeld. Het apparaat doet een aantal registra-

Er zijn nog andere niet-operatieve oplossingen moge-

ties, die naderhand door de KNO-arts uit te lezen zijn.

lijk, zoals het toedienen van bepaalde neusdruppels.

Stel er lijkt sprake van slaapapneu, dan wordt de

Of de zogeheten MRA. Dit is een beugel die de snurker

patiënt doorverwezen naar de longarts.

's nachts in zijn of haar mond doet. Hierdoor gaat de onderkaak iets naar voren, waarmee in bepaalde gevallen het snurken verholpen is.

4

Slaapapneu ofwel OSAS Eén op de zes snurkers heeft Obstructief Slaap Apneu Syndroom, kortweg OSAS. Ze halen 's nachts onvoldoende adem en krijgen daardoor overdag problemen. Door het steeds terugkerend zuurstoftekort tijdens de slaap wordt de slaper telkens (bijna) wakker. Hierdoor komt hij nooit aan zijn diepe slaap toe. Zonder die diepe slaap raakt het lichaam compleet ontregeld, met alle gevolgen van dien. Denk aan buitensporige slaperigheid overdag, stemmingswisselingen, hoge bloeddruk, hartkloppingen, concentratieproblemen en allerlei onverklaarbare lichamelijke klachten. Alle patiënten die de KNO-artsen raadplegen voor een snurkprobleem, worden standaard gecontroleerd op OSAS. Er bestaan diverse behandelmethoden voor OSAS.

'Er zijn veel mogelijkheden om snurken te behandelen, afhankelijk van de oorzaak' KNO-arts Marc Nijs

Kortom, er zijn veel mogelijkheden om iets aan het snurken te doen. De KNO-artsen zijn gespecialiseerd in het adviseren en behandelen bij snurkproblemen. Goed om te weten: het onderzoek wordt door de ziektekostenverzekering vergoed. Dat geldt ook voor bepaalde behandelingen, maar niet voor alle.

Als bij een patiënt OSAS vermoed wordt, vindt een slaapregistratie in het ziekenhuis plaats.

5

Rondkijken in de dunne darm Videocapsule kan verder dan de scoop De meest gebruikte methode om het maag-darmstelsel te inspecteren is de endoscopie, oftewel de 'kijkbuistechniek'. Probleem bij de dunne darm is dat deze grotendeels niet bereikbaar is voor een scoop. Maar wel voor de videocapsule.

De maag-darm-lever artsen (MDL-artsen) van het Slingeland Ziekenhuis waren enkele jaren geleden één van de eersten in Nederland die de videocapsule in gebruik namen. MDL-arts Sven van den Hazel legt uit wat deze techniek te bieden heeft. "De traditionele endoscopie is een goede methode om de maag, de twaalfvingerige darm en de dikke darm te bekijken. En ook de uiteinden van de dunne darm. Echter, de dunne darm is vijf meter lang. Het grootste deel van de dunne darm is tot nu toe met de gebruikelijke endoscopie-techniek niet bereikbaar." En dat is lastig. Er kan wel een röntgenfoto met contrastvloeistof worden gemaakt, maar de kans dat een afwijking hierop wordt ontdekt is slechts 30 procent. Met de nieuwe videocapsule wordt die ontdekkingskans verhoogd naar 70 procent. "Bovendien is het een patiëntvriendelijk onderzoek", merkt Sven van den Hazel op.

Zo’n 10.000 foto’s De capsule is zo'n 1,5 cm lang. Een flinke pil, maar die wel door te slikken is. Er zit een batterij in die acht uur

‘De videocapsule komt daar

mee kan. Vier kleine LED'jes fungeren als miniflitsertjes. Verder zitten er een lensje en een zendertje in.

waar de scoop niet kan

Gedurende acht uur worden iedere seconde twee foto's gemaakt. Deze foto's worden verzonden naar een kastje dat de patiënt bij zich draagt. Elektroden op de romp van de patiënten geven door waar de capsule zich per foto ongeveer bevindt. De patiënt verblijft hiervoor een

komen. En je ziet veel meer dan op een röntgenfoto’

dag in het ziekenhuis. "De capsule is ongeveer een uur in de maag. Daarna heeft de batterij nog zeven uur capaciteit om de dunne darm te fotograferen. Dat is doorgaans genoeg."

6

MDL-arts Sven van den Hazel

De capsule verlaat via de ontlasting het lichaam van de patiënt. De volgende dag wordt het kastje op de computer aangesloten. De inspectie levert zo'n 10.000 foto's op, die allemaal bekeken moeten worden. "Daar ben je doorgaans een uur mee bezig. Vrij arbeidsintensief dus."

Scopen overbodig?

Onbegrepen bloedarmoede

Endoscopisch onderzoek is belastend voor de patiënt.

De videocapsule wordt zo'n vijftig keer per jaar inge-

Kan de videocapsule de scoop vervangen? "Nee", ant-

zet om de dunne darm te onderzoeken. Dat is vol-

woordt Sven van den Hazel. "Want de videocapsule

doende, aldus Sven van den Hazel. "Ziekten aan de

heeft ook beperkingen. Zo kun je met een scoop weef-

dunne darm komen veel minder voor dan aan de maag

sel wegnemen voor onderzoek. Of kleine ingrepen

en de dikke darm. We gebruiken de videocapsule

doen. Met de videocapsule kan dat niet. En met een

vooral voor onderzoek naar onbegrepen bloedarmoede.

scoop kun je heel gericht kijken, mocht je een afwijking

Die kan ontstaan door een bloedverlies ergens in het

zien. Een videocapsule daarentegen zwerft op eigen

maag-darmstelsel."

kracht door de dunne darm, waardoor toch kleine stuk-

Bloedingen in de dunne darm kunnen verschillende oor-

jes buiten beeld kunnen blijven."

zaken hebben. Voorbeelden daarvan zijn de ziekte van

Maar voor het onderzoek van de dunne darm is een

Crohn, tumoren en zweren door bepaalde

videocapsule is een enorme verbetering. "Want daar

pijnstillers.

kun je met de scoop niet komen en je ziet met de videocapsule veel meer dan op een röntgenfoto. Voor ons is het een enorme aanwinst."

7

Plotseling in de war Delier komt bij ouderen veel voor Het begrip 'delier' is niet zo bekend. Toch komt het delier veel voor. Vooral bij ouderen. Bij een delier is sprake van een plotselinge verwardheid, met een lichamelijke oorzaak. Het is belangrijk dit snel te herkennen en goed te behandelen.

Bij een delier kun je de indruk krijgen dat iemand plotseling dement is geworden. Dat is echter niet het geval, legt klinisch geriater Carla Schölzel uit. "Zowel

Een delier ontstaat door een samenspel van omstandig-

bij dementie als delier is sprake van verwardheid.

heden. Er zijn meerdere factoren die het risico op een

Maar dat is dan ook de enige overeenkomst. De

delier vergroten, bijvoorbeeld leeftijd, verminderd

meeste vormen van dementie ontstaan geleidelijk en

geheugen en medicijngebruik. "Met name ouderen vor-

worden veroorzaakt door een ziekte van de hersenen.

men een kwetsbare groep", zegt Gerlinde Spronk.

Een delier ontstaat plotseling en heeft een lichame-

Als bij deze risicofactoren een uitlokkende factor komt,

lijke oorzaak. Bijvoorbeeld een infectie."

kan dat een delier tot gevolg hebben. Zo'n uitlokkende

Het is zaak om én het delier én de achterliggende oor-

factor kan bijvoorbeeld een operatie zijn. Er is altijd een

zaak snel en adequaat te behandelen. "Als je dat niet

lichamelijke oorzaak voor een delier. Bijvoorbeeld een

doet, is een patiënt langer ziek en neemt ook de kans

blaasontsteking, een flinke griep of soms gewoon een

op overlijden toe."

volle blaas. Als bij onderzoek geen duidelijke oorzaak

We praten over het delier met klinisch geriaters Carla

voor het delier te vinden is, is er soms sprake van een

Schölzel en Gerlinde Spronk.

kleine beroerte.

Nare ervaring Er zijn twee vormen van delier. Bij een hyperactief delier is de patiënt onrustig. De patiënt probeert bijvoorbeeld steeds uit bed te komen of het infuus te verwijderen. Bij een hypoactief delier is de patiënt juist heel rustig en lijkt alles langs hem of haar heen te gaan. "Een delier is een bijzonder nare ervaring", weet Gerlinde Spronk. "Zo kan de patiënt beangstigende hallucinaties en waanbeelden krijgen. Mensen schrikken er enorm van en schamen zich achteraf vaak voor hun gedrag." Een patiënt kan zichzelf verwonden door het delier. Denk aan vallen, of gaan staan op een net geopereerde heup. Of zich verslikken, met een longontsteking tot gevolg.

8

Ouderen kwetsbare groep

Ook het plotseling stoppen met alcohol- of medicijnge-

Herken een delier

bruik kan een oorzaak zijn. "Daarom is het belangrijk om

Iemand kan ook thuis een delier krijgen.

bij opname of voorafgaand aan een operatie altijd alco-

Het is belangrijk dat u dit als partner of

hol- en medicijngebruik te melden", aldus Carla Schölzel.

familie snel herkent en meteen actie

Ook als de patiënt eerder een delier heeft gehad, is het

onderneemt. U herkent het delier aan

verstandig om dat te melden. Want een eerder delier

een plotselinge verwardheid en onrust.

vergroot de kans op het ontstaan van een nieuw delier.

Maar de patiënt kan juist ook heel rustig, stil en teruggetrokken zijn. Bel in beide

Zorg voor het delier

gevallen snel de huisarts.

Binnen het Slingeland Ziekenhuis is er de nodige zorg voor het delier. Die zorg richt zich op het voorkomen ervan en op het snel herkennen en behandelen, mocht een delier, dan proberen we dat te voorkomen met

Ouderen: medisch gezien een bijzondere groep

behulp van medicijnen en gerichte verpleegkundige

Uit medisch oogpunt zijn ouderen een

zorg", zegt Gerlinde Spronk. "Rond een operatie zijn we

bijzondere groep patiënten. Bij ouderen is

extra alert op het ontstaan van een delier en worden

vaak sprake van een 'atypische ziektepre-

maatregelen genomen om de kans erop te verkleinen.

sentatie'. Met andere woorden, ouderen

Verder zijn alle betrokken zorgverleners goed geschoold

krijgen bij een bepaalde ziekte niet de

in het zo vroeg mogelijk herkennen van een delier."

symptomen die jongere mensen met

het zich toch voordoen. "Stel een patiënt loopt kans op

dezelfde ziekte hebben. Hierdoor is de oorzaak van een ziektebeeld bij ouderen

'Een delier is een bijzonder nare ervaring. Mensen schrikken er enorm van en schamen zich achteraf vaak voor hun gedrag'

niet altijd direct duidelijk. Dit vraagt een speciale benadering en een eigen medisch specialisme: de klinische geriatrie. Klinisch geriaters zijn gespecialiseerd in ziekten die samenhangen met veroudering en in de complexe ziekteproblemen bij ouderen. Het Slingeland Ziekenhuis heeft drie klinisch geriaters: Carla Schölzel, Gerlinde Spronk en

Klinisch geriaters Gerlinde Spronk (links) en Carla Schölzel

Marie Vriens.

9

Botontkalking snel in beeld De osteoporose-polikliniek Iemand met osteoporose ('botontkalking') loopt een verhoogd risico op botbreuken. Nieuwe behandelmethoden kunnen dat risico aanzienlijk verminderen. Het Slingeland Ziekenhuis heeft een speciale polikliniek voor patiënten bij wie osteoporose wordt vermoed.

'Binnen één of twee bezoeken aan het ziekenhuis is de uitslag bekend en zo ook het eventuele vervolgtraject' Internist Aart Mudde

Meting botdichtheid Deze osteoporose-polikliniek wordt bemenst door verpleegkundigen Els Wijgman, Jeanet Wolters en Anja Klein Nijenhuis. "Patiënten komen daar binnen via verschillende verwijzers", vertelt Aart Mudde. "Bijvoorbeeld huisartsen, orthopeden en chirurgen. Met behulp van de zogeheten DEXA-meting wordt op

10

Iedereen die ouder wordt, krijgt te maken met botont-

de polikliniek de botdichtheid bepaald."

kalking. Dat hoeft geen probleem te zijn. Alleen te

Vervolgens beoordeelt Aart Mudde de resultaten hier-

veel botontkalking is een probleem, omdat er dan een

van. Is de botdichtheid te laag, dan volgt een aanvul-

verhoogd risico ontstaat op botbreuken. We spreken

lend bloedonderzoek. "Ik bespreek met de patiënt de

dan van osteoporose. Voor de duidelijkheid, osteopo-

uitslag, leg de risico's van osteoporose uit en doe een

rose is geen ziekte maar een risicofactor. Je hebt er verder

eventueel voorstel voor medicatie."

geen last van, je loopt alleen een verhoogd risico om iets

Alles vindt plaats binnen een week na het eerste

te breken. Osteoporose komt vooral voor bij oudere

bezoek aan de osteoporose-polikliniek. Overigens is

mensen en dan met name bij vrouwen na de overgang.

het uiteraard belangrijk om vast te stellen of er al dan

Internist Aart Mudde houdt zich al zijn hele medische

niet sprake is van een ziekte die de osteoporose ver-

loopbaan intensief bezig met osteoporose. Ook heeft

oorzaakt. "Daar screenen we de patiënten ook op",

hij het initiatief genomen een osteoporose-polikliniek

zegt Aart Mudde. "Maar slechts zelden blijkt er een

te introduceren in het Slingeland Ziekenhuis.

ziekte in het spel."

Medicatie Een juiste levensstijl is één van de meest effectieve middelen om de risico's van osteoporose zoveel mogelijk in de hand te houden (zie kader over beweging en voeding). "Eventueel kunnen we, in overleg met de patiënt, medicatie geven", vertelt Aart. "De standaard medicijnen bij osteoporose zijn de zogeheten bisfosfonaten, die inwerken op de botstofwisseling. Nieuw zijn de injecties met bijschildklierhormoon." De behandeling van osteoporose is gericht op het beperken van de risico's op botbreuken. "Daardoor is

'Ik schat in dat bij driekwart van de ouderen met een botbreuk osteoporose speelt' Chirurg Sjoerd van der Meer

het in feite preventiegeneeskunde en hoort het vooral thuis bij de huisarts", legt Aart uit. "Om die reden vinden de vervolgconsulten plaats bij de huisarts." Volgens Aart Mudde biedt de osteoporose-polikliniek duidelijk een toegevoegde waarde. "Binnen één of twee bezoeken aan het ziekenhuis is de uitslag bekend en zo ook het eventuele vervolgtraject. Daarnaast krijgt de patiënt uitgebreide voorlichting van de verpleegkundige, wat erg belangrijk is."

Ouderen met een botbreuk Uit onderzoek blijkt dat veel oudere patiënten die met een botbreuk in het ziekenhuis komen, osteoporose hebben. Met deze gegevens in zijn achterhoofd heeft chirurg Sjoerd van der Meer zijn collega internist Aart Mudde voorgesteld om voortaan oudere patiënten die met een botbreuk in het

Beweging en voeding

ziekenhuis komen door te verwijzen naar de osteoporose-

Een juiste levensstijl is één van de meest effec-

"Ik schat dat in zo'n driekwart van de gevallen osteoporose

tieve middelen om de risico's van osteoporose

speelt", zegt Sjoerd van der Meer. "Door dat snel in beeld te

zoveel mogelijk in de hand te houden.

krijgen en vervolgens samen met de patiënt de risicofactoren

Voldoende beweging, calcium en vitamine D

te verminderen, wordt het risico op een volgende botbreuk

zijn belangrijke factoren. Bij het Bureau

aanzienlijk kleiner."

Patiëntenvoorlichting is een folder verkrijgbaar

Bij patiënten ouder dan 70 jaar wordt bovendien een zoge-

waarin oefeningen staan. Deze kunt u doen

heten valtriagelijst ingevuld, waarmee het valrisico van de

om osteoporose te voorkomen of (als u osteo-

patiënt in beeld komt. "Het resultaat kan zijn dat we de

porose heeft) de risico's te verkleinen.

patiënt, indien deze hiermee instemt, doorverwijzen naar de

polikliniek. Dat gebeurt nu sinds enige tijd.

valpolikliniek van geriatrie. De geriater kan dan maatregelen voorstellen om het valrisico voor de patiënt te verkleinen."

11

Ondervoeding: Straks alle patiënten In de Nederlandse ziekenhuizen is eenderde van de opgenomen patiënten ondervoed. Zelfs dikkere patiënten kunnen ondervoed zijn. Een ondervoede patiënt herstelt langzamer en loopt meer risico op problemen. Daarom gaat het Slingeland Ziekenhuis alle patiënten screenen op ondervoeding.

Uit metingen in Nederlandse ziekenhuizen blijkt dat 25 tot 40 procent van de opgenomen patiënten ondervoed is. Voor het Slingeland Ziekenhuis gelden vergelijkbare cijfers. Probleem bij ondervoeding is dat het lang niet altijd goed zichtbaar is bij de patiënt. Een ondervoede patiënt hoeft niet per se mager te zijn. Zelfs iemand van 100 kilo of meer kan ondervoed zijn. Iedereen die gewicht verliest door ziekte, kan ondervoed raken. Want wie afvalt door ziekte, valt verkeerd af. Je verliest dan geen vet, maar spierweefsel en dus eiwitten. Spierweefsel bestaat uit eiwitten en juist die eiwitten zijn nodig voor een goed herstel. Een ondervoede patiënt herstelt moeilijker en langzamer. Overigens komt een deel van de patiënten al ondervoed het ziekenhuis binnen. Probleem is dat die ondervoe-

Score Het probleem van ondervoeding in ziekenhuizen krijgt steeds meer aandacht. In het kader hiervan neemt het Slingeland Ziekenhuis sinds kort deel aan een landelijk project rond ondervoeding. Wat gaat er gebeuren? We vragen het aan diëtist Marteke van Beek en verpleegkundige/zorgcoördinator Jiska Obbink. "Een belangrijke stap is dat we alle opgenomen patiënten gaan screenen. Dat gebeurt bij de opname en vervolgens wekelijks tijdens het verblijf van de patiënt. Dat screenen levert per patiënt een score op. Bij bepaalde scores ondernemen we actie. Dan geven we de patiënt bijvoorbeeld energie- en eiwitverrijkte voeding en tussendoortjes. In de ernstiger gevallen wordt de diëtist ingeschakeld."

ding na opname vaak nog eens erger wordt, bijvoorbeeld doordat de patiënt voor verschillende onderzoeken steeds nuchter moet zijn. Of bijvoorbeeld doordat de patiënt door de ziekte een slechte eetlust heeft.

Ook polikliniek Zoals gezegd zijn veel patiënten al ondervoed voordat ze worden opgenomen. "Het beste zou zijn dat je ruim voor de opname de voedingstoestand van de patiënt in beeld krijgt", zeggen Marteke van Beek en Jiska Obbink. "Daarom zijn er ook plannen om patiënten bij de polikliniekbezoeken, bijvoorbeeld voorafgaand aan een operatie, te gaan screenen op ondervoeding. Dat gebeurt nu al op het preoperatief spreekuur."

12

een verborgen probleem bij opname screenen Problemen door ondervoeding Welke problemen kunnen er door ondervoeding bij een patiënt ontstaan? We noemen er een aantal: verminderde wondgenezing, decubitus (doorliggen), meer kans op infecties en complicaties, mindere kwaliteit van leven en een grotere kans op overlijden. Al deze zaken kunnen weer tot gevolg hebben dat de patiënt slecht herstelt en langer opgenomen moet blijven.

Wat kunt u doen? Wat kunt u thuis doen om te voorkomen dat u bij ziekenhuisopname ondervoed bent? Het is erg belangrijk dat u voldoende eet. Let u erop dat u genoeg calorieën (= energie) en eiwit binnen krijgt. Onderstaand leest u enkele adviezen.

Adviezen om uw voeding energierijker te maken

Gebruik als basis per dag minimaal onderstaande hoeveelheden:

• VERDEEL UW VOEDING OVER DE DAG.

(BRUIN)BROOD

• EET EEN ONTBIJT, EEN MIDDAGMAALTIJD EN EEN AVONDMAALTIJD.

AARDAPPELEN/RIJST/PASTA

NEEM DAARNAAST 3 TOT 4 KEER IETS TUSSENDOOR. • GEBRUIK EEN RUIME HOEVEELHEID MELKPRODUCTEN, KAAS, VLEES, KIP, EI, VLEESVERVANGER, VLEESWAREN EN NOTEN. HIERIN ZITTEN EIWITTEN DIE U NODIG HEEFT.

- 4 SNEDEN - 3 STUKS OF 3 OPSCHEPLEPELS

GROENTEN - 150-200 GRAM FRUIT ZUIVEL

- 2 VRUCHTEN - ½ LITER MELK(PRODUCTEN) EN 1 PLAK KAAS

VLEES(WAREN)/VIS/KIP/EI/VLEESVERVANGER

- 100-120 GRAM

• VET LEVERT DE MEESTE ENERGIE. GEBRUIK GEEN MAGERE OF HALFVOLLE PRODUCTEN. GEBRUIK EEN RUIME HOEVEELHEID MARGARINE, BOTER OF OLIE, (ONGEKLOPTE) ROOM OF CRÈME FRAÎCHE.

MARGARINE, BAK- EN BRAADPRODUCTEN

- 20-35 GRAM

DRINKEN (VOCHT) - 1,5 LITER

• SUIKER LEVERT OOK VEEL ENERGIE. GEBRUIK EXTRA SUIKER, SIROOP OF HONING. • NEEM GEEN PRODUCTEN DIE SNEL EEN VOL GEVOEL GEVEN ZOALS RAUWKOST, VERS FRUIT OF GROF VOLKORENBROOD. NEEM LIEVER GEKOOKTE GROENTEN, VRUCHTENSAP, BRUIN- OF WITBROOD. • GEBRUIK GEEN 'LIGHT' PRODUCTEN.

'Sinds begin mei screenen we op twee verpleegafdelingen patiënten op ondervoeding. Volgend jaar op alle verpleegafdelingen' Diëtist Marteke van Beek

13

Chirurgen gaan opleiden Vakgroep heelkunde verkrijgt opleidingsbevoegdheid De vakgroep heelkunde (chirurgie) had al lang de wens een opleidingsbevoegdheid te verkrijgen. Maar die krijg je niet zomaar. De afgelopen jaren zijn de chirurgen er intensief mee bezig geweest. Dat heeft nu resultaat opgeleverd.

Kort geleden heeft de vakgroep heelkunde (bestaande

Slingeland Ziekenhuis had medio jaren negentig al het

uit acht chirurgen) de bevoegdheid verkregen om arts-

plan gevat om die bevoegdheid binnen te halen. "We

assistenten te mogen opleiden tot chirurg. Niet iedereen

zijn toen begonnen met het opleiden van co-assistenten

is er even bekend mee hoe de opleiding tot arts of specia-

en tropen-assistenten", vertelt Felix van Lammeren.

list in elkaar steekt. Daarom hier eerst een korte uitleg.

Een co-assistent is iemand die geneeskunde studeert.

Iemand die de studie geneeskunde afrondt, mag zich-

Tijdens die studie loopt de student co-schappen (sta-

zelf arts noemen. Maar deze arts is nog geen huisarts

ges) in onder meer ziekenhuizen. De tropen-assistent

of medisch specialist. Daarvoor is een aanvullende

doet een opleiding tot tropenarts. Daarin zit een jaar

opleiding nodig.

chirurgie en een jaar gynaecologie.

Toch kan deze arts wel in een ziekenhuis werken. Doorgaans als assistent-niet-in-opleiding, kortweg anio. Zo heeft de vakgroep heelkunde zo'n tien anio's

Visitatie

in dienst, die bijvoorbeeld diensten draaien op de

Maar de ambities van de chirurgen gingen verder. Zij

spoedeisende hulp.

wilden ook chirurgen gaan opleiden. En aldus ging de

"Veel afgestudeerde artsen weten nog niet precies in

vakgroep aan de slag. De zaken die op orde moesten

welke richting ze verder willen", vertelt chirurg Felix

zijn voor een opleidingsbevoegdheid werden geregeld.

van Lammeren. "Wat ze dan vaak doen, is eerst in een

Een vereiste is onder meer dat je alles al in de praktijk

ziekenhuis gaan werken als assistent-niet-in-opleiding.

brengt wat je doet als je opleidt. Om die reden

Dat geeft ze meteen de gelegenheid om zich verder te

'figureerden' de assistenten-niet-in-opleiding als

oriënteren."

assistenten-in-opleiding. Toen de chirurgen vonden dat ze er klaar voor waren,

14

De aio’s

werd een visitatie aangevraagd. Die visitatie is een

Maar er zijn dus ook assistenten-in-opleiding, de aio's.

Heelkunde. Tijdens die visitatie wordt beoordeeld of

Dat zijn artsen die zich verder specialiseren, bijvoor-

de aanvragende vakgroep voldoet aan de eisen voor

beeld tot chirurg. "Die opleiding duurt zes jaar", legt

opleidingsbevoegdheid. De visitatie pakte goed uit.

Felix van Lammeren uit. "Daarvan brengen ze twee jaar

Vanaf nu mogen de chirurgen arts-assistenten gaan

door in een zogeheten perifeer ziekenhuis. Zeg maar,

opleiden.

niet-academisch ziekenhuis, zoals het Slingeland

Naar verwachting zal de vakgroep heelkunde niet

Ziekenhuis. De assistent wordt dan opgeleid door de

alleen chirurgen opleiden. Waarschijnlijk komen er

chirurgen van dat ziekenhuis."

ook urologen, orthopeden en plastisch chirurgen in

De vakgroep die een assistent opleidt, moet daartoe

opleiding. Die hebben in hun opleiding namelijk een

wel bevoegd zijn. De vakgroep heelkunde van het

periode algemene chirurgie.

werkbezoek vanuit de landelijke Vereniging voor

'Opleiden is goed voor onze vakgroep, voor het ziekenhuis en dus voor de patiënten' Chirurg Felix van Lammeren

'Opleiden houdt je scherp' De chirurgen hebben de laatste paar jaar veel ervaring opgedaan met opleiden, in de aanloop naar de bevoegdheid. "En dat is ons goed bevallen", zegt Felix van Lammeren. "Als je opleidt, houd je veel gezamenlijke besprekingen waaraan de chirurgen en de

Twee maal daags houden de chirurgen samen met de assistenten een werkbespreking.

assistenten deelnemen. Dat is vakinhoudelijk goed én het is goed voor de sfeer. Binnen de vakgroep zien we elkaar nu veel vaker. Ook de vragen die assistenten je stellen, houden je scherp. Opleiden is goed voor onze vakgroep, voor het ziekenhuis en dus voor de patiënten."

15

Kwaliteitscertificaat voor Ziekenhuis behaalt NIAZ-accreditatie Rond het verschijnen van dit Slingeland Nieuws wordt het Slingeland Ziekenhuis geaccrediteerd door het NIAZ. Dat houdt in dat het ziekenhuis een kwaliteitscertificaat krijgt. Daarmee behoort het Slingeland Ziekenhuis tot de eerste circa dertig Nederlandse ziekenhuizen die ziekenhuisbreed geaccrediteerd zijn.

Er zijn inmiddels meer dan dertig ziekenhuizen die een NIAZ-accreditatie hebben, maar dat is vaak op één of enkele onderdelen. Het Slingeland Ziekenhuis hoort bij de circa dertig (van de ruim 100 Nederlandse) ziekenhuizen die ziekenhuisbreed geaccrediteerd zijn. Het verdienen van zo'n kwaliteitscertificaat vraagt een grote inspanning en het mag gerust een mijlpaal worden genoemd. Het Slingeland Ziekenhuis is er dan ook trots op. Maar wat houdt zo'n accreditatie precies in? Marian Wilschut, beleidsmedewerker kwaliteitszorg, legt het uit.

Wat is NIAZ? Het is wettelijk vastgelegd dat ziekenhuizen (en ande-

"Het NIAZ stelt een aantal eisen waaraan een zieken-

re zorginstellingen) aan kwaliteitszorg moeten wer-

huis moet voldoen om een accreditatie te verkrijgen",

ken. De Kwaliteitswet Zorginstellingen schrijft dit

vertelt Marian Wilschut. "Belangrijk is dat er goede

voor. Ziekenhuizen kunnen dit aantonen door het ver-

afspraken zijn over hoe de zorg rond de patiënten

dienen van een NIAZ-accreditatie.

geregeld is. En iedereen moet daarvan op de hoogte

Wat is NIAZ? NIAZ staat voor Nederlands Instituut

zijn."

voor Accreditatie Ziekenhuizen (www.niaz.nl). Het

Bij goede kwaliteitszorg horen bijvoorbeeld ook het

NIAZ heeft één belangrijk doel: het bevorderen van

doen van waarderingsonderzoeken onder patiënten

kwaliteitsverbetering en kwaliteitsborging in de

en een goed klachtenbeleid. Vervolgens moet je daar

Nederlandse ziekenhuizen. Daarbij richt het NIAZ zich

als ziekenhuis ook iets mee doen.

vooral op de organisatie van de zorg.

16

Slingeland Ziekenhuis 'Voor accreditatie is het belang-

Positief oordeel

rijk dat er goede afspraken zijn

Dit zeiden de NIAZ-auditoren in hun eindrap-

over hoe de zorg rond de patiën-

'Samenvattend zijn de auditoren van oordeel

ten geregeld is'

ving vertrouwen kan hebben in de kwaliteit

portage over het Slingeland Ziekenhuis: dat de bevolking van Doetinchem en omgeen veiligheid van het Slingeland Ziekenhuis.'

Marian Wilschut, beleidsmedewerker kwaliteit

Auditoren op bezoek

Naar verwachting vindt de accreditatie rond het verschijnen van dit Slingeland Nieuws (eind 2007) plaats.

Het Slingeland Ziekenhuis heeft gedurende enkele

Het Slingeland Ziekenhuis heeft dan een belangrijke

jaren heel gericht naar de accreditatie toe gewerkt.

mijlpaal bereikt. Maar eigenlijk begint het dan pas

Alle medewerkers en specialisten zijn erbij betrokken.

echt. Want kwaliteitszorg staat nooit stil, zegt Marian

Er is veel vastgelegd in werkafspraken en handboeken.

Wilschut. "Wil je de NIAZ-accreditatie behouden, dan

In 2006 waren alle afdelingen en teams zo ver dat er

moet je de kwaliteit voortdurend verder verbeteren.

bij het NIAZ een aanvraag voor accreditatie kon wor-

En dit ook steeds aantonen. Anders wordt de accredi-

den gedaan. Vervolgens startte er een uitgebreide pro-

tatie ingetrokken. Verder vindt iedere vier jaar weer

cedure, met als belangrijkste onderdeel de zogeheten

een audit plaats, voor verlenging van de accreditatie."

audit. Zeg maar het 'controlebezoek', een onderzoek ter plaatse om te controleren of wordt voldaan aan de landelijke eisen. Die audit vond plaats in maart 2007. "De audit hield in dat een team van acht externe des-

Sterke punten en verbeterpunten

kundigen (zogeheten auditoren) vier dagen lang op

NIAZ kijkt naar hoe de zorg georganiseerd is. In

bezoek is geweest in het ziekenhuis", vervolgt Marian

hun rapportage noemen de NIAZ-auditoren een

Wilschut. "Ze keren als het ware het hele ziekenhuis

aantal sterke punten van het Slingeland

binnenstebuiten. Ze praten met veel medewerkers en

Ziekenhuis. Dat zijn bijvoorbeeld de open com-

specialisten. Ze lopen bepaalde patiënttrajecten door

municatie, schoonmaak en huishoudelijke zorg,

om te zien hoe de zaken per onderdeel geregeld zijn.

afhandeling van klachten en suggestiekaarten,

Bijvoorbeeld het traject van een patiënt met een hart-

het beleid rond alles wat met bloed te maken

infarct. Of alles rond bloedtransfusie. Zo passeren veel

heeft en de opleidingsmogelijkheden.

afdelingen de revue."

Er zijn ook verbeterpunten. "Maar die zijn niet ernstig en we waren ons er al bewust van toen

Goed verlopen

we de accreditatie aangingen", zegt Marian Wilschut. "Het zijn punten waar we de komende

De audit verliep goed, zo bleek uit de rapportage.

tijd flink mee aan de slag gaan. Zo hebben we de

Daarin stonden ook enkele verbeterpunten, maar geen

zorg per afdeling nu goed geregeld, maar willen

ernstige zaken. "Daar moesten we een actieplan voor

we de processen waar meerdere afdelingen bij

schrijven en dit aan NIAZ laten zien."

betrokken zijn nog beter op elkaar afstemmen."

17

Aandacht voor borstvoeding Professionele begeleiding door lactatiekundige

Sinds begin dit jaar heeft het Slingeland Ziekenhuis een lactatiekundige, in de persoon van Linda Offereins. Een lactatiekundige is een deskundige op het gebied van borstvoeding. Op vrijdag houdt zij spreekuur. Dat is toegankelijk voor iedereen, ook voor vrouwen die geen patiënt zijn van een gynaecoloog.

In Nederland is borstvoeding jarenlang vrijwel helemaal uit beeld geweest. Wereldwijd gezien scoren we nog steeds laag op het gebied van borstvoeding. Maar het wordt beter. Borstvoeding is weer in opkomst en dat is een goede ontwikkeling, zegt lactatiekundige Linda Offereins. "Borstvoeding heeft belangrijke voordelen voor het kind, die ook wetenschappelijk bewezen zijn. Het voorkomt ziektes en allergieën. En het vermindert de kans op overgewicht, diabetes en bepaalde vormen van kanker. Kortom, borstvoeding levert gezondere mensen op." Het beste is om minstens een half jaar borstvoeding te geven. Moedermelk bevat levende cellen, gemaakt uit het bloed van de moeder. Een deel van die cellen kan bacteriën 'opeten'. "Zoiets kun je industrieel nooit maken. De eigenschappen van moedermelk zijn uniek", aldus Linda Offereins. Ook in het Slingeland Ziekenhuis is er weer volop aandacht voor borstvoeding. De komst van een lactatiekundige onderstreept dat. De gynaecologen en kinderartsen staan volledig achter de promotie van borstvoeding. "Bij te vroeg geboren kinderen adviseren zij de moeder om het kind borstvoeding te geven. Voor deze kinderen is het een 'medicinale drank' waar ze veel baat bij hebben."

18

Kunst op zich

Telefonisch en poliklinisch spreekuur

Hoe natuurlijk borstvoeding ook is, borstvoeding geven

Lactatiekundige Linda Offereins houdt iedere vrijdag telefo-

is wel een kunst op zich. "Vroeger leefde men in grote

nisch en poliklinisch spreekuur. Beide spreekuren zijn voor

gezinnen. De oudste dochters in een gezin zagen hoe

iedereen toegankelijk, ook voor vrouwen die geen patiënt

hun moeder de jongste kinderen voedde. Zo werd de

zijn van een gynaecoloog. Sommige zorgverzekeraars ver-

techniek van borstvoeding generatie op generatie

goeden het consult, sommige niet. Het kan dus de moeite

doorgegeven. Maar we leven nu in een andere tijd en

waard zijn de factuur aan uw zorgverzekeraar op te sturen.

jonge moeders moeten hun informatie nu ergens

Het telefonisch spreekuur is van 10.00 tot 11.00 uur,

anders vandaan halen."

telefoon (0314) 32 92 82. Het poliklinisch spreekuur is van

De lactatiekundigen, een beroep in opkomst, spelen

13.00 tot 15.30 uur. U kunt hiervoor een afspraak maken

daarin een belangrijke rol. Onze regio telt enkele lacta-

via telefoonnummer (0314) 32 93 33.

tiekundigen en sinds kort hoort daar ook de lactatiekundige van het Slingeland Ziekenhuis bij. Linda Offereins, werkzaam als verpleegkundige op de afdeling gynaecologie/verloskunde, volgde hiervoor een anderhalf jaar durende opleiding in Utrecht. Inmiddels is er ook een tweede lactatiekundige in opleiding.

Tips voor borstvoeding • Weet wat je te wachten staat als je borstvoeding gaat geven. Het volgen van een borstvoedingscursus kan hier bij helpen. Deze cursus wordt verzorgd door lactatiekundige Linda Offereins (op de polikliniek zijn aanmel

Spreekuur

dingsformulieren verkrijgbaar). Verder zijn er cursussen

Waaruit bestaat Linda Offerein's takenpakket als lactatiekundige? "Ik geef voorlichting over borstvoeding tijdens de maandelijkse informatieavond voor aanstaande ouders. Ook geef ik voorlichting aan de patiënten op de afdeling en ik geef instructies aan bed. Verder verzorg ik de scholing aan de verpleegkundigen op de kraamafdeling en de kinderafdeling. Vrijdag is mijn 'lactatiekundige-dag'. 's Ochtends houd ik telefonisch spreekuur en 's middags poliklinisch spreekuur. Dat poliklinisch spreekuur is voor iedereen toegankelijk, ook voor vrouwen die geen patiënt zijn van een gynaecoloog." De scholing aan collega's is erg belangrijk. "Zo zorgen we ervoor dat alle verpleegkundigen dezelfde informatie en instructies geven aan aanstaande moeders en kraamvrouwen."

‘Ik vertel iedere aanstaande moeder en kraamvrouw de voordelen van borstvoeding, maar laat ze de vrije keuze. En die respecteren we ook’ Lactatiekundige Linda Offereins

in de regio en bij Yunio. • Leg zo mogelijk binnen het eerste uur na de geboorte aan, en voed de eerste dagen frequent (acht tot tien keer). • Vermijd spenen en bijvoeding. • Bij problemen: zoek naar deskundige hulp. Dat is meestal niet de buurvrouw!

Kijkoperatie in de buik Laparoscopisch opereren blijft in ontwikkeling Laparoscopisch opereren is de medische term voor een kijkoperatie in de buik. Deze techniek kan voordelen bieden boven de traditionele 'open' operatie. Maar niet altijd. Daarom wordt voor iedere patiënt een afweging gemaakt. Chirurg Koen Reijnders geeft uitleg.

Kijkoperaties zijn inmiddels behoorlijk ingeburgerd. Denk aan kijkoperaties in gewrichten (arthroscopie), bijvoorbeeld de knie. Ook in de buik zijn kijkoperaties mogelijk. Buikoperaties die in het Slingeland Ziekenhuis laparoscopisch gedaan kunnen worden, zijn operaties aan de blinde darm, galblaas, littekenbreuk, liesbreuk en het aanbrengen van een maagband. In 2008 wordt daar de operatie aan de dikke darm aan toegevoegd (zie kader). "Laparoscopisch opereren biedt enkele voordelen boven traditioneel opereren", legt chirurg Koen Reijnders uit. "De operatiewonden zijn veel kleiner. Daardoor heeft de patiënt minder napijn en hij mag

"Nee", antwoordt Koen Reijnders. "Dat maakt geen

eerder naar huis. Bovendien zijn de littekens veel klei-

verschil uit. In medisch opzicht is de ene techniek niet

ner dan bij een traditionele operatie. Kortom, de kijk-

beter dan de andere. De voornaamste argumenten om

operatie biedt ook een cosmetisch voordeel."

voor een kijkoperatie te kiezen zijn een sneller herstel en minder ontsierende littekens. Bij een jonge vrouw

20

In medisch opzicht

bij wie je een stukje darm moet verwijderen, kies je

Is een kijkoperatie in medisch opzicht ook beter dan

die een grote tumor in de buik heeft, is het beter om

traditioneel opereren? Met andere woorden, heeft zo'n

voor de traditionele operatie te kiezen. En zo zijn er

operatie ook een betere kans van slagen? En is er bij-

meer gevallen waarbij je uit medisch oogpunt kiest

voorbeeld minder kans op complicaties?

voor traditioneel opereren."

doorgaans voor een kijkoperatie. Bij een oudere patiënt

'Het is belangrijk dat het Slingeland Ziekenhuis laparoscopisch opereren in zijn pakket heeft en het zijn patiënten kan bieden' Chirurg Koen Reijnders

Straks ook de dikke darm In het najaar van 2007 gaan de chirurgen van het Slingeland Ziekenhuis zich voorbereiden op het laparoscopisch opereren van de dikke darm (oftewel colon). "Voor een chirurg is dit de ultieme kijkoperatie", zegt

Rondkijken in de buik

Koen Reijnders. "Het is een moeilijke kijkoperatie. Maar

Toch kunnen er ook medische argumenten zijn voor

ties, zijn we goed voorbereid."

een kijkoperatie. "Bij vrouwen in de vruchtbare leef-

De drie chirurgen van het Slingeland Ziekenhuis die

tijd kiezen we eigenlijk altijd voor een kijkoperatie.

gespecialiseerd zijn in buikoperaties gaan hiervoor een

Want bij een kwart van deze patiënten is er vaak

opleiding volgen. Dat zijn Felix van Lammeren, Ton van

meer aan de hand dan bijvoorbeeld alleen de blinde-

Engelenburg en Koen Reijnders. In 2008 zullen de eerste

darmontsteking. Een kijkoperatie geeft je de gele-

kijkoperaties aan de dikke darm verricht worden.

omdat we al veel ervaring hebben met andere kijkopera-

genheid om verder in de buik rond te kijken en deze te controleren op andere afwijkingen." Nog meer medische argumenten voor een kijkopera-

Kijken op het web

tie? "Stel je weet van tevoren dat een patiënt meer-

Chirurg Koen Reijnders bereidt iedere avond thuis zijn

dere operaties zal moeten ondergaan. Dat kan een

operaties voor. Als het om kijkoperaties gaat, bezoekt hij

reden zijn om te kiezen voor een kijkoperatie."

regelmatig de website van de Universiteit van

Als chirurg is Koen Reijnders erg geïnteresseerd in

Straatsburg. Daar zitten de pioniers op het gebied van de

laparoscopisch opereren. "Het zit in de aard van een

kijkoperatie in de buik. "Deze website is voor iedereen

chirurg dat hij of zij steeds weer nieuwe dingen wil

toegankelijk. Met behulp van beelden en filmpjes wordt

leren. Zulke nieuwe technieken bieden een mooie

iedere kijkoperatie haarfijn uitgelegd. Heel nuttig voor ons

uitdaging. Tegelijk is het belangrijk dat een zieken-

en informatief voor iedereen die zich ervoor interesseert."

huis als het Slingeland Ziekenhuis dit in zijn pakket

Nieuwsgierig? Kijk dan eens op www.websurg.com en

heeft en het zijn patiënten kan bieden."

klik vervolgens op Virtual Unversity.

21

Gif tegen de draainek Neurologen behandelen succesvol met botuline-toxine De werkzame stof van het bekende Botox wordt niet alleen gebruikt voor cosmetische doeleinden. Ook mensen die last hebben van ongewilde samentrekkingen van hun spieren hebben er baat bij. De neurologen van het Slingeland Ziekenhuis hebben inmiddels een trouwe groep patiënten, die zich nog steeds uitbreidt.

De ziekten waar het hier om gaat, zijn niet zo bekend. Maar als je het hebt, is het bijzonder vervelend. En ook

Uiterst giftig

nog eens pijnlijk. Bijvoorbeeld de zogeheten draainek

Het 'wondermiddel' waarmee geïnjecteerd wordt, heet

oftewel torticollis. Bij iemand met een draainek draait

botuline-toxine, de werkzame stof in het bekende

het hoofd ongewild een bepaalde kant op, soms con-

Botox. "Dit is de meest giftige stof die we uit de natuur

stant, soms wisselend. Dit komt door een niet te

kennen", weet Chuck van de Vlasakker. "Het blokkeert

beheersen samentrekking van bepaalde spieren.

de werking van de zenuwen, zodat alle spieren verlamd

Een vergelijkbare ziekte is de schrijverskramp: zodra

raken. Dus ook die van de ademhaling."

de patiënt zijn hand ook maar iets buigt, schiet deze

Tegelijk is botuline-toxine een zeer effectief middel,

hand in een kramp.

mits uiteraard zeer zorgvuldig toegepast. "Injecteren

"Deze patiënten kunnen veel baat hebben bij injecties

van heel kleine hoeveelheden kan de ongewilde samen-

met botuline-toxine", zegt neuroloog Chuck van de

trekkingen van spieren aanzienlijk verminderen en

Vlasakker. "Zo ook mensen met blepharospasme. Dit is

zelfs doen verdwijnen. Het gif werkt dan plaatselijk."

het ongewild dichtknijpen van de ogen, waardoor de

Dit gebruik van botuline-toxine bestond al eerder dan

patiënt niet kan zien. Andere patiënten die we kunnen

het cosmetisch gebruik, aldus Chuck van de Vlasakker.

helpen met botuline-toxine zijn mensen met een aan-

"Oogartsen die mensen behandelden tegen ongewild

doening aan de aangezichtszenuw, waardoor het ge-

dichtknijpen van de ogen, viel op dat de behandelde

bied rond hun oog ritmisch samentrekt. Ook bij kinde-

patiënten wat 'vrolijker' keken na inspuiten van het

ren met een spasme of met focale (plaatselijke) spasti-

toxine. Dat kwam doordat het toxine rimpels

citeit kunnen de klachten aanzienlijk verminderen."

als het ware gladstreek. Zo is het cosmetisch gebruik ontstaan. Een fabrikant is daarop ingesprongen en introduceerde het merk Botox. Wij betrekken ons botulinetoxine van een andere fabrikant, die het merk Dysport voert. Maar de werkzame stof is hetzelfde."

22

Weer autorijden Neurologen Chuck van de Vlasakker en Koen Lemmen van het Slingeland Ziekenhuis geven alweer zo'n tien jaar Dysport-behandelingen. Overigens wordt deze behandeling niet in alle algemene ziekenhuizen gegeven. "Een behandeling moet iedere twee tot zes maanden herhaald worden, want dan is de stof uitgewerkt. We hebben patiënten die al meer dan 50 keer geweest zijn. Die hebben er zoveel baat bij, dat ze er graag steeds voor terugkomen. Ik ken een patiënt met een draainek, die door de behandeling nu weer kan autorijden. Dat kon hij voorheen niet, omdat zijn hoofd voortdurend opzij schoot. Kortom, iemands levenskwaliteit kan aanzienlijk toenemen."

De draainek Wellicht heeft u nog nooit iemand met een draainek (torticollis) gezien. "De ziekte komt dan ook niet zo vaak voor én we kunnen het nu behandelen", verklaart Chuck van de Vlasakker. "Tegelijk is het ook een ziekte waarmee je niet gemakkelijk de straat op gaat, want het ziet er voor veel mensen vreemd uit. Een dergelijke ziekte kan iemand in een sociaal isolement brengen. Dat kwam vroeger veel voor, voordat we konden behandelen. Verder is het ook een pijnlijke ziekte." Vroeger werd ook nog eens gedacht dat de draainek aanstellerij was of op z'n minst psychisch. "Inmiddels weten we beter en gelukkig kunnen we het nu behandelen."

Precisiewerkje De plaats en de hoeveelheid te injecteren Dysport komen heel precies. "Bij nieuwe patiënten is het eerst

‘Botuline-toxine is de meest giftige

even zoeken, maar na verloop van tijd hebben we dat goed in de vingers", aldus Chuck van de Vlaskker. "Als

stof die we uit de natuur kennen. Tegelijk is het een zeer effectief geneesmiddel, mits zeer zorgvuldig

we diep in de spieren moeten injecteren, doen we dat met neuro-fysiologisch onderzoek. Dan is het teamwork met de laborant. We maken een zogeheten elektromyogram (EMG), om zo de juiste plek te vinden."

toegepast’ Neuroloog Chuck van de Vlasakker

23

Het Slingeland Ziekenhuis heeft een Patiëntenadviesraad, kortweg PAR. Deze adviseert de directie over zaken die het algemeen belang van patiënten aangaan. De PAR is er dus voor u.

De Patiëntenadviesraad De PAR is er niet zomaar. Het is wettelijk voorgeschre-

Verder doet de PAR regelmatig suggesties aan de zie-

ven dat iedere zorginstelling een PAR heeft. De PAR

kenhuisdirectie voor zaken die beter en patiëntvrien-

van het Slingeland Ziekenhuis bestaat uit acht men-

delijker kunnen. "We hebben al veel bereikt", zegt

sen, allen uit het verzorgingsgebied van het

Saskia Bastiaanse. "Landelijk staat de PAR van het

Slingeland Ziekenhuis. Voorzitter is Saskia Bastiaanse.

Slingeland Ziekenhuis bekend als een voortvarende

In 2008 wordt zij opgevolgd door een nieuwe, nog te

raad, die veel heeft kunnen realiseren."

kiezen voorzitter. Overigens gaat dan ook de naam veranderen van Patiëntenadviesraad naar Cliëntenraad, in aansluiting bij de landelijke trend hierin.

Suggestiekaarten

"Wij zijn er voor het algemene belang van patiënten",

Zoals u misschien weet, is het Slingeland Ziekenhuis

vertelt Saskia Bastiaanse. "Dus niet voor het oplossen

actief met het uitreiken van zogeheten suggestiekaar-

van individuele kwesties. Maar we staan natuurlijk

ten. Patiënten en bezoekers kunnen hierop kwijt waar-

wel open voor de suggesties van individuele patiën-

over ze tevreden zijn en welke zaken ze voor verbete-

ten. Heeft u een idee waarmee de patiëntenzorg nog

ring vatbaar vinden. "Deze suggestiekaarten zijn een

beter kan, dan horen we dat graag."

groot succes en de PAR is er ook erg enthousiast over", aldus Saskia Bastiaanse.

Serieuze gesprekspartner

Hoe kijkt de PAR eigenlijk tegen het Slingeland

"Het Slingeland Ziekenhuis ziet de PAR als een serieu-

zonder meer goed zijn. Verder is Slingeland Ziekenhuis

ze gesprekspartner", vervolgt Saskia Bastiaanse. "We

vooral ook een vriendelijk ziekenhuis. Dat geldt voor

worden betrokken in beleidsvorming, verschillende

iedereen die er werkt."

Ziekenhuis aan. "We merken dat de kwaliteit en inzet

projecten, nemen deel aan commissies enzovoorts." Met wat voor zaken houdt de PAR zich zoal bezig? Saskia Bastiaanse noemt enkele voorbeelden. "We zaten in de werkgroep die het project patiëntgericht werken voorbereidde. We zijn nauw betrokken bij een project rond de vernieuwing van de voedselvoorziening in het ziekenhuis en bij de aanschaf van nieuwe bedden. Ook nemen we deel aan de commissie die verantwoordelijk is voor de ontwikkeling van een nieuwe bewegwijzering in en om het ziekenhuis."

Wilt u iets kwijt aan de PAR? Dit zijn de contactgegevens: Slingeland Ziekenhuis,

De Patiëntenadviesraad (vlnr.):

t.a.v. Patiëntenadviesraad, Postbus 169, 7000 AD Doetinchem,

Saskia Bastiaanse, Marian Bergevoet, Alie Lenselink,

tel. (0314) 32 90 31, e-,mail [email protected].

Liselore Geurts, Agnes Duenk, Wim Vogel, Rita Smit en

Meer informatie over de PAR vindt op op de website

Jaap Schuringa.

www.slingeland.nl.

24