Q
U I T G AV E 4
Magazine Neem gratis mee!
HUIDVERZORGING DIABETES
COLUMN
PLUS RUBRIEK
KORT
PLUS RUBRIEK
NIEUWS & HUISARTS PRAQTIJK IN DE
Tijdens de koudste maanden van het jaar beleven we vaak de
ook dit PraQtijk Magazine staat weer vol met belangrijke infor-
ZWANGER OF KINDERWENS?
warmste momenten. Dat is ook niet zo vreemd. We zoeken het
matie, slimme weetjes, een puzzel en een strip.
Indien u zwanger bent, of een kinderwens heeft, meld dit dan bij uw apotheekhoudend huisarts. Het is belangrijk dat u zo goed mogelijk voor uzelf zorgt, door gezond te eten, te matigen met alcohol en te stoppen met roken. Wij controleren graag uw medicatie. Sommige (zelfzorg)medicijnen kunnen namelijk van invloed zijn, moeten worden gestopt of er moet naar een alternatief worden gezocht.
vaker binnenshuis en we gunnen onszelf meer de tijd om aanWij wensen u veel leesplezier!
dacht aan de ander te schenken. In deze koude maanden verdient uw huid natuurlijk extra aan-
LENNERT DE KOOL
dacht. Hoe kunt u uw huid, misschien wel uw kostbaarste bezit,
FORMULEMANAGER
het beste tegen de winter beschermen? In 'Uit de PraQtijk' over
PRAQTIJKPLUS
VERHUIZING OF WIJZIGING VAN ZORGVERZEKERAAR? MELD HET IN DE PRAKTIJK. Gaat u verhuizen of heeft u voor een andere zorgverzekeraar gekozen? Geeft dit dan door aan uw apotheekhoudende praktijk. Deze gegevens worden namelijk niet standaard aan uw huisarts doorgezonden.
Indien u graag zwanger wilt worden, wordt het aanbevolen om foliumzuur (vitamine B11) te slikken. Deze vitamine verkleint de kans op een open ruggetje bij uw kind. Foliumzuur is wel al aanwezig in de voeding, maar met gezonde voeding alleen komt u niet aan de juiste hoeveelheid. Het wordt geadviseerd om te beginnen met foliumzuur vanzelfsprekend vanaf het moment dat u stopt met anticonceptie. U kunt foliumzuur vanzelfsprekend bij uw apotheekhoudend huisarts halen.
'Huidverzorging' leest u dat u vooral uw handen en lippen goed dient te beschermen tegen winterse aanslagen. In dit magazine gaan we uitgebreid in op diabetes, bij 'Ziekte in Beeld'. We helpen een aantal onduidelijkheden de wereld uit, zoals 'je krijgt suikerziekte als je veel snoept en suiker eet'. Apotheker Marinke Vegter beantwoordt vragen over griep bij jonge kinderen, het verschil tussen verkoudheid en griep en over gorgelen bij keelpijn. U vindt ‘Vraag & antwoord’ op pagina 4. En
LEKKER ETEN ZONDER ZOUT. NIET TE FLAUW.
3
*) Bron: Consumentenbond. Actueel, 31 mei 2013.
COLOFON MANUELA VAN WERD LENNERT DE KOOL LILY VAN DEN BERG
2
DRUKWERK Drukkerij Hazenberg, Boxtel
PraQtijk Magazine
Uw Huisarts Plus Apotheek
ELVIRA STARREVELD
REDACTIE-ADRES Alliance Healthcare Afdeling Communicatie Postbus 210 5201 AE ‘s-Hertogenbosch
[email protected] www.alliance-healthcare.nl FOTOGRAFIE Six Senses, Hilversum
VORMGEVING Six Senses, Hilversum
INHOUD 03 KORT NIEUWS | HUISARTS IN DE PRAQTIJK 04 VRAAG & ANTWOORD | DOOR EEN APOTHEKER 05 UIT DE PRAQTIJK | HUIDVERZORGING 06 & 07 ZIEKTE IN BEELD | DIABETES 08 STRIP | PUZZEL
HUISARTSEN PRAQTIJKPLUS
Hoe kunt u ervoor zorgen dat u minder zout eet? De meeste mensen zijn aan zout gewend. Eten zonder zout vinden ze niks. Ze vrezen de flauwe hap. Dit is niet nodig, want zout is een
6 5
4
In dit overzicht kunt u producten die u dagelijks gebruikt met elkaar vergelijken. Een beschuitje bevat bijvoorbeeld slechts 0,06 gram zout bevat, maar een bruin pistoletje (zonder beleg!) 0,79 gram. Goed om te weten.
Brood en broodvervangers
Portie
Zout (gram)
1. Vruchtenmuesli
30 gram
0,03
2. Beschuit
1 stuks
0,06
3. Cracker
1 stuks
0,12
4. Knäckebröd
1 stuks
0,12
5. Krentenbrood
1 stuks
0,31
6. Cornflakes
30 gram
0,38
7. Meergranenbrood
1 snee
0,44
8. Donker roggebrood
1 snee
0,49
9. Croissant
1 stuks
0,51
10. Bruine pistolet
1 stuks
0,79
Bron: Hartstichting
Uw Huisarts Plus Apotheek
“Zoutreductie voorkomt ziekte, onnodig overlijden en hoge zorgkosten. Het is een zeer effectieve maatregel om enorme gezondheidswinst te behalen: zoutreductie van 9 naar 6 gram per dag kan jaarlijks 2.200 doden schelen.”*
aangeleerde smaak. Die kun je dus ook afleren. Meestal niet van de ene op de andere dag, want het is even wennen. In 2 of 3 weken uw zoutgebruik tot het minimum verminderen is goed te doen. Gun uzelf en uw gezin de tijd: elke dag een snufje minder. En probeer tegelijkertijd andere smaakmakers, want die zijn er volop. Laat u eens verrassen door de natuurlijke smaak van verse producten en specerijen, zoals kerrie- en paprikapoeder. Gebruik ook eens tuinkruiden als peterselie, selderij of bieslook. Of neem laurierblad, een zoutvervanger bij uitstek.
3 PraQtijk Magazine
Volgens de Consumentenbond consumeert meer dan 85% van de Nederlanders meer zout dan de aanbevolen hoeveelheid van maximaal 6 gram per dag.
Het PraQtijkPlus Magazine geeft u graag advies over geneesmiddelen en gezondheid. Apotheker Marinke Vegter beantwoordt vragen over griep en verkoudheid, gorgelen bij keelpijn en griep bij jonge kinderen.
GRIEP OF VERKOUDHEID?
MIJN VRIENDIN ROEPT WEL TWEE KEER PER JAAR DAT ZE GRIEP HEEFT, MAAR VOLGENS MIJ IS ZE GEWOON ZWAAR VERKOUDEN. WANNEER WEET IK OF IK VERKOUDEN BEN OF GRIEP HEB? (P. WIJNGAART) Griep en verkoudheid worden allebei veroorzaakt door virussen. De bekendste verkoudheidsvirussen zijn rhinovirussen en adenovirussen. Griep wordt veroorzaakt door het influenzavirus. Het grootste verschil tussen griep en verkoudheid is dat griep veel langer duurt en dat u met
PLUS RUBRIEK
UIT PRAQTIJK DE
VRAAG ANTWOORD EN
PLUS RUBRIEK
HUIDVERZORGING Onze huid heeft het ‘s zomers al zwaar te verduren door de zon, maar ‘s winters wordt het nog een graadje erger. Hoe helpt u uw huid de winter door? U leest het hier.
HET MOOISTE CADEAU: EEN GEZONDE HUID
HANDEN EN LIPPEN, LEG ZE IN DE WATTEN
U kunt de natuur een handje helpen door zuinig en zorgvuldig met uw huid om te gaan. De huid bestaat uit verschillende lagen. De bovenste laag, de zeer dunne opperhuid, beschermt u tegen invloeden van buitenaf, zoals regen, wind, kou en zonnestraling. Onder de opperhuid ligt de lederhuid, met onder meer de spiervezels, zweetklieren, bloedvaten en talgklieren. Die laag maakt uw huid soepel en zorgt voor stevigheid.
De handen en lippen nemen we even apart. Ze zijn zelfs nóg gevoeliger voor winterse aanslagen dan de rest van de huid. Lippen hebben een extreem dunne huid, waarin ook nog de talgkliertjes ontbreken voor de aanvoer van vet om een beschermlaag te vormen. Dat beschermlaagje dient u dus zelf aan te brengen. Met het regelmatig bestrijken van uw lippen met een verzorgende stift houdt u ze zacht en soepel. Gaat u op wintersport, neem dan lipverzorging met UV-filter mee. Die beschermt de tere huid niet alleen tegen de kou, maar ook tegen de straling van de zon. Net als bij de lippen is de huid op de rug van de hand heel dun en bevat weinig talgkliertjes. Handen hebben het trouwens het hele jaar door zwaar te verduren, doordat ze vaak in aanraking komen met water en zeep, waardoor de huid uitdroogt. Reden te meer om ze in de wintermaanden meerdere keren per dag te verwennen met een romige handcrème. Vergeet niet eens per week de nagelriemen in te smeren met een speciale olie. Dat houdt ze soepel en zacht. En ga niet naar buiten zonder handschoenen.
griep bijna altijd koorts krijgt. Wie echt de griep heeft, voelt zich meestal een week lang heel
MULTIFUNCTIONEEL
beroerd, terwijl een verkoudheid vaak maar een paar dagen aanhoudt. Behalve (hoge) koorts
De huid beschermt dus tegen weer en wind, maar ze heeft nog veel meer belangrijke functies. Zoals bescherming tegen ziektekiemen en het aanmaken van vitamine D onder invloed van zonlicht; belangrijk bij de botvorming. Daarnaast kan via de huid overtollig vocht het lichaam verlaten. Weer een andere functie is het reguleren van de lichaamstemperatuur, door de bloedvaatjes in de lederhuid. Bij kou trekken de bloedvaatjes samen, waardoor de huid bleek wordt. Bij warmte verwijden ze, waardoor de huid warm en rood wordt.
zijn ook vermoeidheid en zwakte symptomen van griep. Bij verkoudheid kunt u onder meer last krijgen van een loopneus, hoesten en keelpijn. Voor deze ongemakken zijn verschillende oplossingen, zoals bijvoorbeeld een neusspray.
GORGELEN BIJ KEELPIJN
VROEGER GEBRUIKTE IK ALTIJD SUPEROL TABLETJES OM TE GORGELEN ALS IK KEELPIJN HAD. IK KAN ZE NERGENS MEER KRIJGEN. WAT KAN IK NU HET BESTE DOEN TEGEN KEELPIJN? (J. KOOIJ) Inderdaad, Superol gorgeltabletten zijn sinds enige tijd niet meer verkrijgbaar. Ze zijn door de fabrikant uit productie genomen. Er is geen vergelijkbaar middel voor in de plaats gekomen, in ieder geval niet om te gorgelen. Wij adviseren te gorgelen met 1 afgestreken theelepel zout in 1 groot glas water. Gorgel 4 maal per dag. Daarnaast kunt u een dropje of snoepje nemen om op te zuigen. Indien de keelpijn aanhoudt, vraag dan advies aan uw apotheekhoudende huisarts.
UW HUID. ZIT ER BOVENOP! Voor het behoud van de beschermende functie en om de huid gezond en soepel te houden is goede verzorging noodzakelijk. Die begint met het goed reinigen van de huid. Maar pas op met zeep en sterk reinigende cleansers. Zeep kan vreemd genoeg een echte boosdoener zijn. Dat heeft te maken met de zuurgraad van de huid. De zuurgraad beschermt de huid tegen schadelijke invloeden van buitenaf. Het is dus belangrijk om die ‘zuurmantel’ intact te houden. Gewone zeep is niet zuur, maar juist het tegenovergestelde: alkalisch. Het kan de beschermlaag van de huid aantasten. Hierdoor kunnen huidproblemen ontstaan zoals acne, een geïrriteerde huid en eczeem. Voor de dagelijkse wasbeurt kunt u daarom het beste een neutrale zeep gebruiken. U kunt tijdens de wintermaanden de huid ook reinigen met een milde lait (milk) of reinigingscrème en een tonic (lotion) die geen alcohol bevat.
4
bloedstolsels. Aspirine wordt niet geadviseerd bij kinderen jonger dan 18 jaar, vanwege de kans op het syndroom van Reye, dat schade kan veroorzaken aan onder meer de
Bedoelt u met ‘aspirientje’ daadwerkelijk het middel Aspirine, of bijvoorbeeld paracetamol? Aspirine -met de werkzame stof acetylsalicylzuur- is een pijnstiller, die bovendien een ontstekingsremmende werking heeft. Het middel wordt ook wel gebruikt ter voorkoming van
hersenen en lever. Paracetamol, een koortsverlagende pijnstiller, kan wel gebruikt worden door kinderen. Vroeger bevatten bepaalde geneesmiddelen voor kinderen acetylsalicyzuur, tegenwoordig is dat paracetamol.
In de wintermaanden heeft de huid het extra zwaar te verduren. De zweet- en talgklieren zijn minder actief dan in de zomer. Ook door de koude buitenlucht in de winter droogt de huid sneller uit. Dat wordt nog erger als het vriest. De luchtvochtigheid is dan op zijn laagst. En na een wandeling in de vrieskou is het binnenshuis wel lekker warm, maar ook daar kan de lucht erg droog zijn, bijvoorbeeld door de centrale verwarming. Het gevolg is een schrale of geïrriteerde huid, met ruwe plekjes en kloofjes. Goed en op tijd invetten is daarom in de winter het devies. Net zoals u in de winter uw lichaam extra beschermt met dikke kleding, zo kunt u ook uw gezichtshuid extra bescherming geven. Bijvoorbeeld door altijd een dagcrème (moisturizer) te gebruiken die de huid hydrateert.
5 PraQtijk Magazine
Uw Huisarts Plus Apotheek
MIJN DOCHTERTJE VAN VIJF HAD VORIG JAAR GRIEP, MET HOGE KOORTS. ALS ZE NU WEER GRIEP KRIJGT, KAN IK HAAR DAN EEN ASPIRIENTJE GEVEN TEGEN DE KOORTS? (G. VAN OPZEELAND)
PraQtijk Magazine
GRIEP BIJ JONGE KINDEREN
Uw Huisarts Plus Apotheek
IS DE HUID WINTERKLAAR?
ZIEKTE BEELD IN
PLUS RUBRIEK
DIABETES
‘Je krijgt suikerziekte als je veel snoept en suiker eet’ en ‘je merkt pas dat je diabetes hebt als je veel dorst hebt en vaak moet plassen’. Het zijn veel gehoorde volkswijsheden. Zijn ze waar of toch niet? We nemen een paar onduidelijkheden over suikerziekte ofwel diabetes voor u onder de loep. Ook leest u meer over diabetes type 1 en 2 en over ‘ouderdomssuiker’.
te hoog en kunnen er allerlei klachten ontstaan. Bijvoorbeeld
‘Je merkt pas dat je diabetes hebt als je veel dorst hebt en vaak
steeds dorst hebben, vaak moeten plassen, moe zijn of beroerd
moet plassen’
voelen. Dan is er sprake van ‘suikerziekte’, maar dit komt niet door
De bekende signalen van diabetes zijn dorst, vaak plassen,
de suiker die u in uw koffie gebruikt. Toch is er indirect wel een
moeheid, algehele malaise en gewichtsverlies. Maar uw bloed-
verband: van veel suiker en snoep eten wordt men dik en dan
glucosewaarde kan toch verhoogd zijn zónder dat u deze
loopt men meer risico op diabetes. Met name de hoeveelheid
klachten heeft. Onopgemerkte diabetes kan veel schade aan-
buikvet is van belang: bij veel vet op en in de buik, neemt de
richten, want pieken in uw bloedsuikergehalte zijn slecht voor uw
insulinegevoeligheid af. Oftewel: hoe meer buikvet, hoe meer
lichaam. U kunt risicofactoren op diabetes type 2 het beste even
kans op diabetes.
voor uzelf langsgaan. Heeft u een ongezond leefstijl? Rookt u? Heeft u ernstig overgewicht? Een andere risicofactor is als er
WAT IS DIABETES?
Patiënten met diabetes type 2 zijn vooral ouderen, mensen met
‘Als je diabetes hebt, moet je insuline spuiten’
Diabetes mellitus is een chronische stofwisselingsziekte waarbij
overgewicht en mensen met een ongezonde leefstijl.Maar ook
Diabetes mellitus kent twee verschillende vormen. Bij diabetes
het glucosegehalte in het bloed te hoog is. We halen allerlei
erfelijkheid kan een rol spelen.
type 1 maakt het lichaam helemaal geen insuline meer en ben je
‘Diabetes is vervelend, maar je kunt er oud mee worden’
altijd afhankelijk van insuline. Dit dien je toe door middel van een
Met een goede regulatie van de bloedglucosewaarden kan
stoffen uit ons voedsel, zoals koolhydraten. Hier maakt ons
diabetes 2 in uw familie voorkomt.
lichaam glucose van. Glucose is een belangrijke energiebron, die
OUDERDOMSSUIKER?
injectie. Daar komt veel bij kijken: regelmatig de glucosewaarde
iemand met diabetes oud worden. Maar diabetes kan wel
met behulp van het hormoon insuline naar onze lichaamscellen
Iedereen kan diabetes type 2 krijgen. Vroeger kwam diabetes
van het bloed controleren, alert zijn op de voeding en het
beperkingen in het dagelijks leven geven. Bijvoorbeeld bij
wordt getransporteerd. Insuline zorgt er ook voor dat de hoeveel-
vaker voor bij ouderen en werd het ook wel 'ouderdomssuiker'
gewicht en rekening houden met het dagritme. Sommige patiënten
insulinegebruik moet de patiënt voldoende en op vaste tijd-
heid glucose in het bloed constant blijft. Als er onvoldoende
genoemd. Maar diabetes type 2 is ook een typische lifestyle-
spuiten één keer per dag een langwerkend middel, anderen
stippen eten, geregeld de bloedsuiker meten en eventueel de
insuline wordt aangemaakt of als het lichaam er niet goed op
aandoening, die veel te maken heeft met hoe gezond of
spuiten meerdere malen per dag een kortwerkende insulinesoort
hoeveelheid eten en insuline aanpassen. Maar diabetes kan soms
reageert, stijgt de hoeveelheid glucose in het bloed (verhoogde
ongezond we leven. De afgelopen twintig jaar is het aantal
en weer anderen combineren dit. Bij diabetes type 2 maakt de
ook leiden tot ernstige complicaties. Die kunnen deels voor-
bloedsuikerspiegel). Dit geeft allerlei klachten, zoals dorst, vaak
gevallen van diabetes type 2 wereldwijd gestegen. Er wordt dan
alvleesklier onvoldoende insuline aan of reageert het lichaam niet
komen worden door de medicatie goed te gebruiken en je aan
plassen, moeheid en gewichtsverlies. Onbehandelde diabetes
ook aangenomen dat dit te maken heeft met ongezonde voeding,
meer goed op insuline. Bij deze patiënten wordt de behandeling
de leefstijlregels te houden. Hoe vervelend het is om diabetes
kan ervoor zorgen dat er op de lange duur vervelende en
te weinig beweging, roken en het feit dat we steeds dikker
meestal begonnen met medicijnen en leefstijlaanpassingen.
mellitus te hebben, hangt af van de ernst van de aandoening en
soms ernstige complicaties ontstaan. Denk hierbij aan risico op
worden. De gemiddelde leeftijd dat mensen type 2 krijgen daalt;
Als dat niet helpt kan worden overgegaan op insuline.
de persoonlijkheid en instelling van de patiënt. Iedereen gaat er
een hartinfarct, nierafwijkingen, infecties en ontstekingen en
ook bij kinderen en jong volwassenen komt diabetes type 2
anders mee om. Iemand die erg gestructureerd leeft en makkelijk
aantasting van het netvlies.
steeds vaker voor. Voor hen gelden dezelfde risicofactoren
nee zegt tegen ‘verleidingen’, ervaart diabetes misschien niet als
als voor volwassenen: erfelijkheid, overgewicht, onvoldoende
erg storend. Voor iemand met exact dezelfde aandoening die in
beweging, ongezond eetpatroon.
ploegendienst werkt en dol is op lekker eten, kan de aandoening
TYPE 1 EN 2 Er zijn twee soorten diabetes mellitus. Bij diabetes type 1 maakt de
knap lastig zijn.
alvleesklier helemaal geen insuline aan. Diabetes type 1 wordt
LEEFSTIJL
behandeld met insuline. De oorzaak van type 1 is onbekend.
Als u diabetes heeft, kunt u zelf heel veel doen om de gevolgen
Bij diabetes type 2 maakt de alvleesklier onvoldoende insuline
binnen de perken te houden. Enkele aandachtspunten zijn:
aan of reageert het lichaam er niet goed op. Diabetes type 2
• gezond leven (verstandig eten, matig met alcohol, niet roken);
wordt behandeld met een dieet, een aanpassing van de leefstijl,
• gewicht onder controle houden;
bloedsuikerverlagende medicijnen en soms met insuline.
• voldoende bewegen; • proberen het bloedglucosegehalte stabiel te houden; • dagelijks uw voeten controleren en bij voetproblemen een pedicure raadplegen;
Uw Huisarts Plus Apotheek
• blijven leren over diabetes!
eigen suiker, maar glucose is iets anders dan de suiker in uw
Uw Huisarts Plus Apotheek
6
koffie. Glucose is de voornaamste energiebron van lichaamscellen.
7
PraQtijk Magazine
Bij gezonde mensen zorgt insuline ervoor dat de glucose in het
PraQtijk Magazine
• op tijd bepaalde controles ondergaan;
ONDUIDELIJKHEDEN ‘Je krijgt suikerziekte als je veel snoept en suiker eet’ De naam suikerziekte is erg misleidend. Glucose is een lichaams-
bloed de hele dag op peil blijft. Als er te weinig insuline wordt aangemaakt door de alvleesklier of als het lichaam niet goed reageert op de insuline, wordt de hoeveelheid glucose in het bloed
ONTSPANNING
Zweedse puzzel Zweedse puzzel
Breng de letters uit de genummerde vakjes over naar de oplossingsbalk. Breng de letters uit de genummerde vakjes over naar de oplossingsbalk. DOCENT
STAMVADER
PRODUCTTENTOONDOCENT STELLING PRODUCTTENTOONSTELLING
DEEL VAN EEN KACHEL
AQUARIUMVISJE
NIET LANGE STAMVADER TIJD
AQUARIUMVISJE
NIET LANGE TIJD
7
DEEL VAN AFVOERBUIS EEN KACHEL
7
AFVOERBUIS
1 MEDICIJN
1
GEVANGENIS GEVANGENIS
GEESTIGHEID GEESTIGHEID
3
PUISTJE MEDICIJN
3
PUISTJE
8 ONDER ANDERE
10
ONDER REDDING ANDERE
10
REDDING
8
IEDEREEN IEDEREEN
PADVINDSTER
ENGELSE HOORN
BETREKKING PADVINDSTER
ENGELSE HOORN STERRENBEELD
2
BETREKKING
STERRENWATERKERING BEELD
6
WATERKERING
6
2
OP DEZE WIJZE OP DEZE WIJZE
ONDERKANT VAN DE VOET
PLAATS IN UTRECHT
LOFDICHT LOFDICHT
CENTRAAL ONDERKANT STATION VAN DE VOET
4
5
CENTRAAL STATION
4
5
PLAATS DOKTERIN UTRECHT DOKTER
NAALDBOOM
2
3
4
5
6
7
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
8
9
10
9
© DENKSPORT PUZZELBLADEN
A R S I L O A O L A L O L D E E N
1
A G K B E U O R P R A P T H O B A K E A M H M Z O B C O U T S D
© DENKSPORT PUZZELBLADEN
Z V A N G A L E R D A A A R
9
NAALDBOOM
verzorging
PLUS RUBRIEK
w w w. p r a Q t i j k p l u s . n l
