MAGAZINE RED DE ZORG! Studenten en senioren wonen samen. Kaderlid in beeld Ik weet elke bouwplaats in de regio te vinden. #2 2015

MAGAZINE #2 2015

MAGAZINE VOOR LEDEN VAN FNV SENIOREN

RED DE ZORG! Studenten en senioren wonen samen PAGINA 20

Kaderlid in beeld ‘Ik weet elke bouwplaats in de regio te vinden.’ PAGINA 32

NET LID

‘MIJN LIDMAATSCHAP BEVALT SUPER!’ SOUFIAN AFKIR (19) studeert facilitair leidinggeven aan het mbo en voor Young & United zet hij zich in voor de afschaffing van het jeugdloon. Sinds mei is hij lid van de FNV. TEKST PETER BEEKMAN BEELD MARK HORN

1 2

WAT VOOR WERK DOE JE?

‘Ik ben vakkenvuller bij Albert Heijn.’

WAAROM BEN JE LID GEWORDEN?

‘Ik hoorde van de plannen van de FNV om het jeugdloon af te schaffen en heb me gelijk aangesloten bij de FNV-campagne Young & United. Zonder erbij na te denken eigenlijk.’

3

WAT WIST JE VAN DE FNV?

‘Voordat ik me aansloot bij Young & United niet zo veel, om eerlijk te zijn.’

4

HOE BEVALT JE LIDMAATSCHAP?

‘Geweldig, super! Met de bond sta je er niet alleen voor, en heb je altijd hulp. Dat is alleen maar beter.’

5

WIL JE NOG MEER GAAN DOEN VOOR DE BOND? ‘Zeker, ik wil betrokken blijven. Niet alleen voor de jongeren, maar er speelt zo veel. Wat er bijvoorbeeld in de schoonmaak gebeurt is niet eerlijk. Daar moeten we verandering in brengen.’

LEES MEER over wat Young & United is en waarom de FNV deze beweging ondersteunt: youngandunited.nl. 2 FNV MAGAZINE

IN DIT NUMMER

VOORWOORD

FNV’S BELASTINGPLAN

PAG 04

De sterkste schouders krijgen de zwaarste lasten te dragen, als het aan de FNV ligt.

MIJN VRIJWILLIGERSWERK

PAG 14

Vibeke Domela Nieuwenhuis is als vrijwilliger lid van de cliëntenraad van de Sociale Verzekeringsbank

LEVENSKUNST

GENERATIES

Ad van Liempt spreekt met Arie Groenevelt (88) en Niels Suijker (37) over vakbondswerk toen en nu. PAG 10

PAG 19

Joep Dohmen over leven in het hier en nu. Als we niet oppassen is ons leven voorbij voordat we het goed en wel in de gaten hebben.

RUTGER BREGMAN

PAG 28

Historicus en schrijver Rutger Bregman is een onverwoestbare optimist. Hij wil de tijdgeest veranderen. ‘Werkelijke vooruitgang begint altijd met een idee.’

WERK AAN DE WERELD

PAG 34

Wat zijn de werkomstandigheden van al die mensen die ervoor zorgen dat grote sportevenementen kunnen plaatsvinden?

RUUD RECENSEERT

PAG 42

WONEN EN ZORG Bart loopt mee met studenten die bij senioren inwonen. ‘Zeg Jurriën, heb je al een meisje?’

PAG 20

RED DE ZORG! In het kille voorjaar van 2015 liepen de onrust en de spanningen in de zorg op tot het kookpunt. Een fotoreportage.

PAG 16 HET ZAL JE MAAR GEBEUREN Er werd gesjoemeld met zijn pensioenrechten. Theo Krijger kwam er bij toeval achter. PAG 32

SENIOREN OP DE KAART GEZET De afgelopen weken heb ik veel op de kaart van Nederland gekeken. Niet voor een uitgebreide fietstocht of een grote wandelroute, maar om te bekijken hoe we ons FNV Senioren netwerk kunnen opbouwen. Veel overheidstaken zijn van ‘Den Haag’ naar de gemeenten gedelegeerd. En hoewel we in Den Haag natuurlijk blijven lobbyen en actievoeren, ligt het zwaartepunt van ons senioren vakbondswerk in de gemeenten. Per 1 januari 2015 zijn er 393 gemeenten in Nederland. Het liefst zouden we in al die gemeenten aanwezig zijn, maar dat is helaas niet haalbaar. Wel hebben we ons voorgenomen om 98 lokale seniorengroepen op te richten. Daar, bij u in de regio, vindt in de nabije toekomst de collectieve en individuele belangenbehartiging plaats, worden spreekuren gehouden, kwesties over zorg en Wmo aangekaart en afgehandeld en informatieavonden georganiseerd. Voor het organiseren van al deze zaken is veel menskracht nodig. Na de zomerstop organiseren we ruim twintig bijeenkomsten waarop we graag met u in gesprek komen over uw wensen, capaciteiten en ideeën. En wie weet kunnen we elkaar dan spoedig daarna als nieuwe collega-vrijwilligers de hand schudden. Over deze bijeenkomsten gaan we u uiteraard via ons magazine informeren. We proberen de bijeenkomsten te verspreiden over het land, zodat er altijd wel eentje bij u in de buurt is. De kaart ligt toch al op tafel, dus dat gaat in een moeite door.

MARTIN SPANJERS, VOORZITTER FNV SENIOREN

3

DE SAMENLEVING

FNV komt met eigen belastingplan!

RECHTVAARDIG De FNV heeft een plan gelanceerd om de belastingen rechtvaardiger te verdelen. De sterkste schouders krijgen de zwaarste lasten, en werkenden en uitkeringsgerechtigden gaan er honderden euro’s per jaar op vooruit. En er komen tienduizenden nieuwe banen bij. TEKST ANDREW GROENEVELD BEELD JOEP BERTRAMS

4 FNV MAGAZINE

HERZIENING BELASTINGSTELSEL

De belasting op arbeid moet van de FNV flink omlaag, zodat werkenden meer overhouden. De miljarden die daarvoor nodig zijn, haalt de FNV onder meer door de belasting op de winsten van bedrijven te herstellen naar het niveau van vijftien jaar geleden (35 procent in plaats van nu 25 procent). Daarnaast wil de FNV de Belastingdienst versterken, zodat meer ambtenaren miljarden euro’s extra kunnen binnenhalen. Verder gaan de allerrijksten extra belasting betalen: de zogeheten Dagobert Duck-taks. Het plan heet Eerlijk belasten en werk belonen, en raakt vrijwel alle onderdelen van het stelsel. Er wordt voor maar liefst 17 miljard euro aan potjes verschoven. Alle maatregelen zijn bedoeld om de belastingdruk te verschuiven: van arbeid naar kapitaal. Hierdoor wordt het systeem veel eerlijker. Het plan is gunstig voor de werkgelegenheid en pakt goed uit voor de portemonnee. In het plan worden de grote vermogens extra belast. Iedereen die meer dan een ton verdient, gaat voortaan een toptarief van 60 procent betalen. Nu is dat nog 52 procent. Tegelijkertijd wordt de belasting op arbeid verlaagd door de arbeidskorting op te schroeven tot 1500 euro. Ook de algemene heffingskorting gaat met 500 euro omhoog.

SNELLER EN BETER De groeiende ongelijkheid op belastinggebied is de FNV een doorn in het oog. De afgelopen jaren is het grootste deel van de beroepsbevolking relatief meer gaan betalen (zie grafiek 1 op pagina 7), terwijl de belastingdruk voor bedrijven, grootverdieners en anderen met een stevige bankrekening steeds lager werd. De FNV is niet de enige partij die een ander en evenwichtiger systeem wil. In de politiek wordt al jaren over een nieuw belastingstelsel gesteggeld. Alle partijen, ook buiten de politiek, zijn het erover eens dat in elk geval de belasting op arbeid omlaag moet om de werkgelegenheid te stimuleren. De vraag is alleen hoe, en wie dat gaat betalen. Voor de zomer komt het kabinet met plannen, maar de verwachtingen zijn niet hooggespannen. De VVD ziet meestal niets in het verhogen van de belasting op kapitaal. Maar volgens de FNV is het plan ook voor de liberalen interessant, bijvoorbeeld omdat de koopkracht van mkb’ers omhooggaat. Een rechtvaardiger systeem, vindt de FNV, is alleen betaalbaar en dus haalbaar als vermogenden, aandeelhouders en bedrijven extra gaan bijdragen. Minister Dijsselbloem van Financiën

UITKOMST ENQUÊTE: NEDERLAND ACHTER FNV Een ruime meerderheid van de Nederlandse bevolking kan zich vinden in de belastingplannen van de FNV. Dat blijkt uit een recente steekproef onder ruim 1000 Nederlanders van 18 jaar en ouder. Maar liefst 73 procent van de Nederlanders vindt dat het belastingstelsel inderdaad veel eerlijker en eenvoudiger kan. De FNV heeft de belangrijkste voorstellen van haar plan in maart aan een grote groep Nederlanders voorgelegd. Ook werd de mening gevraagd van ruim 11.000 FNV-leden. Beide groepen vinden dat de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen en dat het huidige stelsel te weinig rekening houdt met de lagere en middeninkomens. De meeste Nederlanders en FNV-leden vinden het bovendien niet terecht dat bedrijven een lager belastingtarief betalen dan burgers en vinden dat er over inkomen uit werk minder belasting betaald moet worden en over winst uit bedrijven juist meer. Daarnaast vinden ze dat alle werkenden, bij een gelijk inkomen, dezelfde bijdrage moeten leveren aan voorzieningen zoals onderwijs en gezondheidszorg. Een meerderheid van de FNV-leden vindt dat het percentage vermogensbelasting moet oplopen naarmate het vermogen groter wordt. Van de Nederlanders vindt ongeveer de helft dat dit percentage moet oplo-pen. Wat het toptarief betreft, zijn de meeste Nederlanders en FNV-leden het met elkaar eens en vinden ze het een goed idee om een toptarief van 60 procent te hanteren voor mensen die meer verdienen dan 100.000 euro bruto per jaar. Ontduiking is volgens de helft een groot probleem. De meerderheid van de Nederlanders en FNV-leden is het erover eens dat de Belastingdienst meer mensen moet aannemen om dit tegen te gaan.

DE GROEIENDE ONGELIJKHEID OP BELASTINGGEBIED IS DE FNV EEN DOORN IN HET OOG

5

DE SAMENLEVING

zei onlangs dat veranderingen de komende tijd vooral uit financiële meevallers moeten worden betaald. Maar voor echte verbeteringen levert de huidige economische groei te weinig op, aldus de FNV. Het moet dus sneller en beter.

GEMISTE KANSEN Met een eigen belastingplan verhoogt de FNV de druk op de politiek om in beweging te komen en lef te tonen. Blijvende ongelijkheid in de belastingdruk, vindt de FNV, remt de economische groei en is onrechtvaardig. ‘Het moet anders en beter’, vindt bestuurder Leo Hartveld. ‘Wij hebben als FNV met dit plan een scherpe en heldere visie geformuleerd over de vraag welke kant het op moet. Zo’n samenhangende visie zie ik te weinig bij de politieke partijen. Er worden kansen gemist.’ Politiek Den Haag heeft volgens Hartveld een sterke neiging zich druk te maken over onderdelen van het stelsel, zoals de tarieven op inkomstenbelasting en de bekende aftrekposten. Een groot alomvattend plan ontbreekt. ‘Het gaat allemaal kort door de bocht’, vindt Hartveld. ‘Natuurlijk is het ingewikkelde en taaie kost, maar er moet iets gebeuren. Belastingen hebben een enorme impact op inkomen en vermogen.’

POLITIEKE ONWIL De FNV laat er geen misverstand over bestaan wie de herziening moet betalen. Vooral bedrijfswinsten en vermogens moeten extra worden belast. Sinds 2001 zijn de bedrijfswinsten enorm gegroeid, maar de belastingopbrengst in miljarden euro’s bleef nagenoeg gelijk (zie grafiek 2). De FNV wil daarom dat de vennootschapsbelasting omhoog gaat naar 35 procent en zo wordt teruggebracht naar het niveau van 2001. Leo Hartveld: ‘Bedrijven zijn verhoudingsgewijs steeds minder gaan betalen. Het verlagen van het tarief op bedrijfswinsten is een cadeautje geweest in een internationale wedloop naar beneden. Het terugdraaien van die maatregel zou de staat meteen tientallen miljarden euro’s opleveren.’ Ook het versterken van de Belastingdienst zal veel geld in het laatje brengen. ‘Het is al lang bekend dat de Belastingdienst onvoldoende in staat is haar werk goed te doen. Als je belastingontwijking door bedrijven en fraude beter aanpakt, dan liggen er miljarden voor het oprapen. Een paar honderd miljoen extra voor de Belastingdienst verdient zich dus dik terug. Het is politieke onwil dat dat nog niet is gebeurd.’

INKOMENSAFHANKELIJK Het plan van de FNV wil een eerlijk speelveld voor iedereen, zodat er op fiscaal gebied geen oneerlijke concurrentie meer is tussen werknemers, ondernemers en aandeelhouders. De bond stelt verder voor de ondernemersfaciliteiten opnieuw onder de loep te nemen, zodat schijnconstructies worden bestreden en het ondernemerschap wordt gestimuleerd. Ook is de FNV kritisch over het systeem van toeslagen. De doelstellingen van toeslagen kunnen vaak op andere, betere manieren worden bereikt. Zo is de zorgtoeslag volgens de FNV overbodig als de premie voor de zorgverzekering deels inkomensafhankelijk wordt gemaakt. Het belastingplan doet daarvoor gedetailleerde voorstellen.

6 FNV MAGAZINE

HERZIENING BELASTINGSTELSEL

DE HOOFDPUNTEN > Een verhoging van de algemene heffingskorting met 500 euro > Een verhoging van de arbeidskorting met 1500 euro > Invoering nieuw toptarief van 60% voor inkomen boven 100.000 euro > Belasting op vermogen allerrijksten ( 2,4% over  rendement). Dagobert Duck-taks > Verlagen zelfstandigenaftrek, betere toegang collectieve voorzieningen > Verbeteren van de kinderopvang, inkomensafhankelijke eigen bijdrage > Verhoging vennootschapsbelasting van 25% naar 35%

PERCENTAGE VAN TOTALE BELASTINGEN 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 2001

‘02

‘03

‘04

‘05

‘06

‘07

‘08

Loon- en inkomstenbelasting

‘09

‘10

‘11

‘12

‘13

Vennootschapsbelasting

ONTWIKKELINGEN BEDRIJFSWINSTEN EN VENNOOTSCHAPSBELASTING IN MILJARDEN € 120 € 100 € 80 € 60 € 40 € 20 €0 2001

‘02

‘03

‘04

Bedrijfsresultaat Bruto winst

‘05

‘06

‘07

‘08

‘09

‘10

‘11

Vennootschapsbelasting Exploitatieoverschot

> Aanpakken van de belastingontwijking en fraude > Afschaffen van de mkb-winstvrijstelling > Zwaardere belasting over erfenissen boven een miljoen euro, 29%, gelijk aan de kansspelbelasting.

WAT VIND JIJ? GA NAAR FNV.NL/SAMENLEVING

7

1 MEI In bijna elk land is de eerste mei een uitbundig feest. Maar in Nederland niet meer. Daar moet verandering in komen, vindt de FNV. 1 mei moet weer gaan leven. Een kleine 10.000 mensen deden in Amsterdam mee aan de mars voor banen met zekerheid, respect en een fatsoenlijke beloning. Een nieuw begin van een mooie traditie.

8 FNV MAGAZINE

BEELD MARTIN DE BOUTER

DAG VAN DE ARBEID

ZIE MEER 1 MEI-BEELDEN OP FNV.NL/1MEI

9

TWEE GENERATIES

NIELS SUIJKER

‘ER IS EEN DIEPE ANGST JE MOND OPEN TE DOEN’

‘IN TIJDEN VAN OPBOUW Ze schelen ruim vijftig jaar. Arie Groenevelt, voormalig voorzitter van de Industriebond FNV, is 88. Niels Suijker, bestuurder bij FNV Handel, is 37. Twee generaties vakbondsstrijd in gesprek. TEKST AD VAN LIEMPT BEELD DINGENA MOL

Het begon voor Niels Suijker op 19 januari: V&D kondigde een loonsverlaging aan voor het personeel, van 6 tot 10 procent. Eenzijdig – en anders dreigde de eigenaar de stekker uit het bedrijf te trekken. Sindsdien gaat Suijker voorop in de strijd. ‘V&D is opeens meer dan een fulltimebaan geworden. De rest van de portefeuille sleept er een beetje achteraan, er gaat geen dag voorbij zonder V&D.’ Groenevelt erkent dat hij zoiets 10 FNV MAGAZINE

in zijn tijd nooit heeft meegemaakt: ‘Dat was ondenkbaar, ik heb alleen maar onderhandeld in de tijd van de opbouw. Toen ik als jochie van 14 in de fabriek ging werken, hadden we vier vakantiedagen per jaar. Nu zijn het er pakweg 24. Ik zag het alleen maar beter worden. Al heb ik qua reorganisaties en bedrijfssluitingen mijn portie wel gehad. In mijn tijd verdween vrijwel de gehele grootmetaal uit de stad Utrecht,

bedrijven als Werkspoor en Demka, dat ging om vierduizend arbeidsplaatsen.’ Suijker bereidt zich voor op de volgende rechtszaak, het hoger beroep dat V&D heeft aangetekend. Hij is optimistisch over de uitspraak, maar niet op de lange termijn. V&D-topman Van der Ent heeft net een paar dagen geleden herhaald dat er heel veel banen gaan verdwijnen als hij de lonen niet mag verlagen.

‘TOEN IK IN DE FABRIEK GING WERKEN HADDEN WE VIER VAKANTIEDAGEN. NU ZIJN HET ER 24’

FNV

ARIE GROENEVELT

‘IK ZAG HET ALLEEN MAAR BETER WORDEN’ AD VAN LIEMPT GERENOMMEERD JOURNALIST EN TV-MAKER.

ONDERHANDELEN’ NIELS SUIJKER IS BESTUURDER BIJ HANDEL EN VERANTWOORDELIJK VOOR DE COLLECTIEVE BELANGENBEHARTIGING BIJ ONDER MEER V&D. ARIE GROENEVELT WAS VAN 1969 TOT 1979 VOORZITTER VAN DE INDUSTRIEBOND NVV, DAARNA TOT 1983 VAN DE INDUSTRIEBOND FNV.

TELEURSTELLEND Suijker: ‘Wat mij het meest heeft verbaasd toen ik bij de FNV kwam te werken was de angst voor de werkgever. Ik dacht dat mensen meer dingen één op één met hun leidinggevende zouden durven bespreken, maar dat viel me tegen, er is vooral in de detailhandel echt een diepe angst om je mond open te doen.’ Groenevelt: ‘Je had het vroeger wel in de kleinmetaal, bijvoor-

beeld een smid in een dorp met één werknemer, er was geen werkgelegenheid in de omgeving. Die smid kon altijd dreigen met: geen grote bek, want daar is het gat van de deur. Maar in de grote ondernemingen speelde dat niet, daar waren de mensen mans genoeg om voor zichzelf op te komen.’ Suijker vindt het teleurstellend. Hij begrijpt het wel, zeker sinds de economische crisis is er de dreiging van ontslag (‘voor jou

VAN LIEMPT STOND IN 1989 AAN DE WIEG VAN HET PROGRAMMA ‘NOS-LAAT’, DE VOORLOPER VAN ‘NOVA’. BIJ NOVA WAS VAN LIEMPT ENKELE JAREN HOOFDREDACTEUR. OOK HET TV-PROGRAMMA ‘ANDERE TIJDEN’ (NPS/VPRO) IS AAN ZIJN BREIN ONTSPROTEN. IN 2009 BEDACHT EN MAAKTE VAN LIEMPT DE 12-DELIGE TELEVISIEDOCUMENTAIRE ‘DE OORLOG’ VOOR DE NPS.

tien anderen’), en mensen in de detailhandel kennen vaak hun rechten niet. Groenevelt kijkt erbij alsof hij die angst volkomen logisch vindt: ‘Het kan toch niet anders, zolang de factor arbeid ondergeschikt is aan de factor kapitaal. Dat hebben we nu eenmaal nooit uit de wet kunnen krijgen. De werkgever is altijd de baas van de ondergeschikte, ook in de wet, hij heeft altijd het laatste woord.’ 11

TWEE GENERATIES

ORGANISATIEGRAAD Waar Niels Suijker steeds tegenaan loopt is de lage organisatiegraad in zijn branche, gemiddeld tussen de 5 en de 10 procent. Het ontbreekt hem daarom aan vakbondsmacht en dat maakt het werk soms lastig. Maar Arie Groenevelt wijst erop dat in de metaal in zijn tijd ook niet meer dan 36 procent lid van een bond was. ‘We zijn ook wel eens door een rechter naar huis gestuurd omdat die vond dat we maar namens een minderheid spraken.’ Hij kon zich er kapot aan ergeren: de nietleden die langs de kant stonden

‘DE BOND HEEFT 400 NIEUWE LEDEN BIJ V&D INGESCHREVEN’ en de anderen het vuile werk lieten opknappen maar wel klaar stonden om het succes te incasseren, de verbeteringen in de cao. ‘En ze hadden zelfs een grote mond als het resultaat tegenviel.’ Woedend werd hij daarover.

SUCCES Suijker heeft een relatief succes te melden: sinds de aankondiging van loonsverlaging bij V&D heeft FNV Handel bijna 400 werknemers van het bedrijf als lid mogen inschrijven. Met dank aan de rechter die in zijn vonnis bepaalde dat alleen van bondsleden het loon niet mocht worden verlaagd. - Ben je blij met zulke leden? Suijker: ‘Ik ben blij met elk lid, al is het even afwachten of ze zullen blijven als V&D in rustiger vaarwater is gekomen.’ Het zijn zware tijden voor de onderhandelaar. De crisis heeft erin gehakt, vooral in de detail12 FNV MAGAZINE

handel, de bedrijven hebben het moeilijk. Veel faillissementen en reorganisaties, heftige concurrentie van internetbedrijven. Veel vaste banen vervangen door flexwerk, er zijn bedrijven waar al jaren geen cao is afgesloten. Suijker: ‘Wij sluiten geen akkoorden die bol staan van de verslechteringen.’ Het is soms een frustrerende tijd voor hem, zijn eerste jaren kon hij nog wel eens een succesje noteren – dat is er al een tijd niet meer bij. Groenevelt hoort het begrijpend aan. ‘Die flextoestand doet me denken aan de koppelbazen in mijn tijd. Die pikten met hun busjes de arbeiders op en betaalden per klus of per dag, maar droegen geen premies af. Bij ziekte zaten die arbeiders zonder inkomsten. En als het werk ophield kregen ze geen WW, want er was nooit premie voor ze betaald. Afschu-

welijk probleem was dat, is uiteindelijk wel teruggedrongen door wetgeving, maar het heeft lang geduurd en veel ellende aangericht.’

VERSCHUIVINGEN Groenevelt is op zich niet somber over de gevolgen van alle vernieuwingen. De arbeidsmarkt heeft zich altijd aangepast, in het verleden, er zijn hele bedrijfstakken verdwenen, maar er kwam altijd nieuw werk, er waren altijd verschuivingen. ‘Die robots die overal komen, die moeten toch ook worden gefabriceerd, daar werken toch ook mensen aan?’ Maar een sociaal Nederland? Nee, daar heeft de Nederlandse burger nooit voor willen kiezen, vindt hij, zelfs niet in de tijd van Joop den Uyl. ‘Ook hij heeft zijn hervormingen niet kunnen doorvoeren.’

‘BURGERS HEBBEN NOOIT WILLEN KIEZEN VOOR EEN SOCIAAL NEDERLAND’ Niels Suijker leeft van de ene fase in de V&D-malaise naar de andere. Hij spreekt niet van frustraties, hij vindt het werk nog steeds mooi en uitdagend, maar moet er wel van zuchten. ‘We praten nu wel met de nieuwe topman, maar niet met de mensen die erachter zitten, die aan de touwtjes trekken. Dat is wel ingewikkeld. Zit je eindelijk aan tafel, en dan praat je met mensen die er eigenlijk niet over gaan.’ Arie Groenvelt, ‘De lotgevallen van een crisiskind’. Uitgeverij Pharos, € 17,90.

HET VERSCHIL

KOESTERPAS JOHN SMAEL

Binnen de zorg heeft iedereen dezelfde cao en vergelijkbare secundaire arbeidsvoorwaarden. Hoe kun je medewerkers dan toch iets extra’s, zoals kortingen bieden? Met de Koesterpas! John Smael (54) ontwikkelde deze voordeelpas speciaal voor Zeeuws-Vlaamse zorgmedewerkers. ‘Inmiddels hebben we zevenduizend pashouders.’ TEKST MENNO DE BOER BEELD MARK VAN DER ZOUW

MEER WETEN? GA NAAR FNV.NL/VERSCHIL

13

MIJN VRIJWILLIGERSWERK

14 FNV MAGAZINE

MIJN VRIJWILLIGERSWERK

HART VOOR DE SOCIALE ZEKERHEID Vibeke Domela Nieuwenhuis (1937) is als vrijwilliger lid van de cliëntenraad van de Sociale Verzekeringsbank. ‘Oude liefde roest niet,’ zo omschrijft ze haar passie voor de sociale zekerheid. Als jurist voor de vakbeweging was ze er het grootste deel van haar loopbaan actief. Na 15 jaar pensioen keerde ze in 2012 terug. TEKST EN FOTOGRAFIE: ROB NELISSE

De Vrouwenbond vroeg haar destijds om namens de FNV de zetel in de cliëntenraad in te nemen. Vibeke blikt terug: ‘Ik vond het interessant om te zien hoe het er aan toeging bij de SVB. Ik was onder de indruk van de nauwgezetheid en betrokkenheid van de mede­ werkers bij de SVB. Aan de telefoon werd je nog te woord gestaan door een echt mens. Ik had er respect voor. Ze hadden een goede naam, in tegenstelling tot het UWV.’

fraude die voorheen plaatsvond bij het beheer van het pgb en past bovendien in het kabinets­ beleid om de zorg te decentra­ liseren naar de gemeenten. De politiek heeft dat per se per 1 januari 2015 willen invoe­ ren. Dat is gewoon veel te snel gegaan.’

DE VAKBOND HEEFT TE WEINIG INVLOED

In de tijd dat Vibeke nog na­ mens de NVV en later de FNV in de Ziekenfondsraad, het GAK en de Sociale Zekerheidsraad zat, had de vakbond nog macht. TE SNELLE ‘Ik herinner me een voorval bij VERANDERINGEN het GAK. Een bedrijfsvereniging Sinds begin dit jaar is van die in de textielindustrie had de goede reputatie van de SVB premie voor WW en ziekengeld nog maar weinig overgebleven door de grote problemen bij de te laag gecalculeerd, terwijl het GAK wel gewoon de juiste uitbetaling van het persoons­ bedragen had uitgekeerd. Men gebonden budget (pgb). Vibeke maakt zich hier heel druk over: ontdekte dat die bedrijfsvereni­ ging een grote schuld had bij ‘Vroeger was de SVB niet eens betrokken bij de uitbetaling van het GAK. En toen kwamen ze met de mededeling dat ze zou­ het pgb. Nu is de SVB, samen den ophouden met de uitbeta­ met de zorgverzekeraars en de ling van WW en ziekengeld. Ik gemeenten, wel verantwoor­ zat bij de toezichthouder en wij delijk voor de rechtstreekse uitbetaling van het persoonsge­ vonden dat zoiets absoluut niet kon. Nog diezelfde dag hadden bonden budget aan de zorgver­ we een vergadering en hebben leners. Die beleidswijziging is we dat weten te voorkomen! bedoeld als maatregel tegen

‘De vakbeweging is heel speciaal, Nederland kan gewoon niet zonder.’ De betalingsproblemen bij de SVB nu zijn helaas op deze ma­ nier niet meer oplosbaar. Het systeem is te ingewikkeld. In de cliëntenraad kregen wij pas informatie over deze toestanden toen het kalf al verdronken was. Je hebt dan geen invloed meer.’

NEDERLAND KAN NIET ZONDER VAKBOND Ondanks de afnemende invloed van de vakbeweging en de treu­ rige problemen bij het beleid en de uitvoering van de sociale zekerheid, behoudt Vibeke haar grote passie: ‘De vakbeweging vond ik altijd een wereld op zich. De vakbeweging is heel speciaal, Nederland kan gewoon niet zonder.’

15

FOTOREPORTAGE

RED DE ZORG! In het kille voorjaar van 2015 liepen de onrust en de spanningen in de zorg op tot het kookpunt. De decentralisatie van de zorg naar de gemeenten en de bezuinigingsoperatie van de rijksoverheid van 3 miljard euro werken als een sloopkogel. Het bouwwerk van de zorg, dat in decennia is opgebouwd en dat juist in deze tijd moet voorzien in de zorgbehoeften van de grote groep ouderen, wordt systematisch neergehaald. REPORTAGE ROB NELISSE

Ruim 7.000 FNV-ers kwamen naar de 1-mei manifestatie in Amsterdam en liepen in een mars van de RAI naar het Martin Luther Kingpark. Voor het eerst sinds jaren vierde de FNV weer de Dag van de Arbeid met als thema de eerlijke verdeling van geld en werk en tegen de ongebreidelde groei van het flexwerk.

16 FNV MAGAZINE

FOTOREPORTAGE

De thuiszorgwerkers en de organisaties bij wie ze in dienst zijn, zijn samen in de tang gezet door de bezuinigingen van de overheid. Met acties tegen de afbraak als gevolg. De dames in de thuiszorg strijden voor behoud van hun werk en voor het voortbestaan van hun beroep. Er is steun vanuit de hele samenleving tegen de sanering in de zorg die wél de zorgwerkers in hun bestaan bedreigt, maar die de bestuurders voor nog geen enkele euro in de hoogte van hun topsalarissen raakt. De volkspetitie Red de Zorg is een groot succes.

Voor de ogen van honderden zorgwerkers op Het Plein in Den Haag ondertekenden de fractievoorzitters Emile Roemer (SP), Linda Voortman (GroenLinks) en Henk Krol (50 PLUS) op Gehaktdag 21 mei de volkspetitie Red de Zorg.

Op 1 mei lanceerden FNV en CNV gezamenlijk de volkspetitie Red de Zorg. De beoogde 300.000 handtekeningen in zes weken tijd waren in de helft van de tijd al binnen. Nederland geeft een duidelijk signaal af aan de regering: “Stop nu met de afbraak in de zorg!”

Na de eerste loonkorting staat er al 100 euro minder op het salarisstrookje, en er liggen nog meer etappes van kortingen voor de boeg tot in totaal ongeveer 25%. Ook na de kortingsoperatie is er geen werkzekerheid. Bij ontslag krijgen deze medewerkers van Vérian in Apeldoorn daardoor een lagere WW-uitkering. Een dreigend vooruitzicht want het lukt velen nu al niet meer om rond te komen.

Getuigenissen van een thuiszorgwerkster over het werken in de thuiszorg tijdens de actie bij TSN in Amersfoort. Het werk is soms heel zwaar maar altijd heel nuttig. De contacten met de cliënten zijn duurzaam en geven wederzijds veel voldoening. De gemeentebestuurders die nu over de aanbesteding van de thuiszorg gaan zien het werk slechts als een leuke bijverdienste. Dat beeld klopt niet. Voor vele dames is het de hoofdinkomensbron, die nu volledig dreigt weg te vallen. 17

MANIFESTATIE KOOPKRACHT EN ECHTE BANEN

Op 22 april kondigde de directie van TSN Thuiszorg het gedwongen ontslag aan van 650 collega’s en een loonkorting van 20 tot 30%. De directie van TSN zegt niet anders te kunnen nu de gemeenten de Haagse bezuinigingen overtreffen door geheel te stoppen met het inhuren van thuiszorghulpen.

Voor de thuiszorgwerksters is het niet te verkroppen dat zij meer dan 20% van hun loon moeten inleveren terwijl de directie niets inlevert en zichzelf rijkelijk blijft belonen. Actie bij TSN Amersfoort op 27 mei.

De wanhoop is groot. “Strijdt met ons mee tegen het bezuinigings­ beleid van de rijksoverheid en tegen de gemeenten die willen stoppen met de thuiszorg!” Oproep aan de directie van TSN tijdens de actie op 27 mei.

Een thuiszorgwerkster neemt geen genoegen met het beleid van TSN Thuiszorg in een gesprek onder vier ogen met algemeen directeur Zion Jongstra.

18 FNV MAGAZINE

COLUMN

LEVENSKUNST VOLGENS JOEP DOHMEN ‘Als we niet oppassen is ons leven voorbij voordat we het goed en wel in de gaten hebben.’

LEVEN IN HET HIER EN NU Leren leven in het hier en nu Mensen denken vaak dat filosofen vage types zijn, oude mannen met een lange baard of in elk geval met abstracte en onnavolgbare ideeën. Dat is een groot misverstand. De filosofie is geboren in het oude Griekenland en was van meet af aan praktische filosofie. De klassieke filosofen zoals Socrates, Plato en Aristoteles waren niet tevreden met de oude religieuze antwoorden en wilden proberen het leven zelf te begrijpen. Wie het leven goed begrijpt, kan er misschien beter mee omgaan. Filosofie was van oudsher gewoon levenskunst.

OMGAAN MET DE TIJD Wat deze klassieke filosofen vooral opviel, was hoe moeilijk

mensen kunnen omgaan met tijd. Mensen zijn eindige wezens. Ook al komt er misschien nog een volgend leven, dit leven houdt vroeg of laat een keer op. Over het algemeen hebben mensen drie grote zorgen. Ten eerste maken ze zich zorgen over het verleden. Ze hebben spijt over wat ze fout hebben gedaan en willen dan de zaak terugdraaien. Meestal kan dat niet meer. Never more, krast de raaf in een gedicht van Edgar Allen Poe. Ten tweede maken veel mensen zich zorgen over de toekomst. Ze zijn vaak bang voor wat er komen gaat en dat ze het dan weer verkeerd zullen doen. Ten slotte zijn ze vooral bang voor de dood. Wanneer hij komt, weet niemand; wel dát hij komt. Vroeger kwam Magere

Hein vaak veel eerder langs dan vandaag en dat maakte de mensen diep onzeker. De klassieke filosofen ontwikkelden allerlei verschillende rationele strategieën. Je moet jezelf goed leren kennen en je moet je verlangens goede ordenen. Je moet goede gewoontes ontwikkelen, weten wat in je macht ligt en wat niet. Het waren niet allemaal even makkelijke oplossingen, maar ze waren zeker niet abstract of wereldvreemd. Integendeel, de klassieke filosofie was een verzameling van scholen des levens. Vandaag zien we opnieuw een grote belangstelling voor filosofie. Dat mag geen verbazing wekken, want ook voor ons is het helemaal niet zo eenvoudig

om te leven in het hier en nu. Het moderne levenstempo ligt enorm hoog en we willen vaak alles tegelijk: leren, werken, zorgen, reizen, niets doen. Als we niet oppassen is ons leven voorbij voordat we het goed en wel in de gaten hebben. Ook wij zijn trouwens, door de bank genomen, nog steeds bang voor de dood. Zo bezien is er niets nieuws onder de zon. Nu ja, één ding dan: er zijn tegenwoordig vrijwel evenveel vrouwelijke filosofen als mannelijke. Zou dat misschien helpen?

19

WONEN EN ZORG

JORDI PRONK LEEST VOOR AAN MEVROUW DE JONG

‘ZEG JURRIËN, HEB JIJ AL EEN MEISJE?’ BART LOOPT MEE MET... STUDENTEN DIE BIJ SENIOREN INWONEN

20 FNV MAGAZINE

WONEN EN ZORG

In Deventer wonen zes studenten in woon- en zorgcentrum Humanitas tussen de senioren. In ruil voor een gratis kamer moeten zij de buitenwereld naar binnen halen en de bewoners ‘prikkelen’. ‘Vijf uur thuis vannacht? Oh, schande.’ TEKST: BART SPELEERS, FOTOGRAFIE: JEANNETTE SCHOLS

In volle concentratie kijkt mevrouw Schotgerrits naar het driehoekje in haar hand. Haar blik verschuift naar de tafel, waar tientallen driehoekjes een puzzel vormen. ‘Dit spel, Triominos, is goed voor het brein van licht dementerenden’, legt Jordi Pronk (19) uit. De eerstejaars student Toegepaste Psychologie zit naast mevrouw Schotgerrits, die samen met drie andere bewoners van het woonzorgcentrum en een zorgmedewerker het spel spelen. ‘Kijkt u eens goed naar de kleur, mevrouw Schotgerrits, waar ligt dezelfde kleur op tafel?’ Er verschijnt een glimlach op haar gezicht, ze draait het driehoekje en legt het op de goede plaats in de puzzel. ‘Zeg mevrouw Schotgerrits, hier wonen toch studenten die elke avond allerlei leuke dingen komen doen, zoals spelletjes, kranten lezen, film kijken?’, vraagt Jordi. ‘Oh, dat kan ik me niet herinneren, nee hoor’, antwoordt mevrouw Schotgerrits. ‘Maar jou ken ik wel. We doen altijd spelletjes, kaarten of wat dan ook. Gezellig. Het schijnt wel goed te gaan met die studenten, niet?’

GOEDE BUUR Het gaat inderdaad goed met de zes studenten die sinds twee jaar wonen in Humanitas, een woonzorgcentrum in Deventer, waar circa 160 senioren zelfstandig wonen of bijvoorbeeld verblijven in een gesloten afdeling voor zwaar dementerenden. Humanitas begon met het project De Woonstudent om

het welzijn van de bewoners te vergroten door de buitenwereld naar binnen te halen en ouderen weer op een natuurlijke manier te prikkelen. Het project kent intussen navolging in andere steden en staat volop in de (buitenlandse) belangstelling. In april won De Woonstudent de Univé Paludanus Prijs 2014 voor meest innovatieve zorgproject. In Humanitas hebben de studenten ieder een eigen kamer, verspreid over de gebouwen van het woonzorgcentrum en tussen de ouderen. Ze hoeven geen huur te betalen, maar worden geacht ‘een goede buur’ te zijn. Dat houdt in dat de studenten 30 uur per maand taken in het woonzorgcentrum uitvoeren en op een prettige manier omgaan met hun medebewoners. Een vaste taak is de avonddienst die de studenten draaien.

NU EVEN NIET Elke vrijdag is het Jordi’s beurt. ‘Ik zorg dan voor de broodmaaltijd in de gemeenschappelijke ruimte, drink koffie met een groep licht dementerende bewoners, lees de krant voor of speel een spelletje. En daarna ga ik nog bij een aantal buren op bezoek.’ Maar bij de vaste taken houdt het niet op, zegt de student. ‘Er wordt geregeld een beroep op me gedaan, een tafel sjouwen, een bingoavond verzorgen of computerproblemen oplossen. Geen probleem, vind ik hartstikke leuk hoor.’ En dan willen de senioren geregeld een praatje maken met hun jonge buurman. ‘Als ik ’s ochtends

college heb, vertrek ik altijd 10 minuten eerder. Er is altijd wel iemand die iets kwijt wil of een vraag heeft.’ De student vindt dat niet vervelend of lastig? ‘Nou, nee. Soms komt het niet zo goed uit. Mijn buurvrouw

‘Als twintigjarige een KZ-verklaring voor je moeder te moeten tekenen, dat doet wel wat met je’. komt elke dag wel een keer aan de deur en dan drinken we een kopje thee ofzo.’ Jordi lacht. ‘Maar laatst zat ik op mijn kamer met mijn vriendin lekker op de bank een filmpje te kijken en dan dingdong, staat mijn buurvrouw voor de deur. ‘Joke, vandaag even niet’, zeg ik dan. Morgen weer.’

DE KRANT VOORLEZEN Op deze woensdag, niet Jordi’s vaste dag, is hij ook met de bewoners in de weer. Na het spelletje Triominos gaat hij langs bij mevrouw De Jong (98). Zij wil op de hoogte blijven van het nieuws, maar kan door problemen met haar zicht de krant niet meer lezen. Jordi leest haar vandaag voor uit de regionale krant De Stentor. ‘Wat zal ik lezen, mevrouw De Jong, ik zie veel sport en oorlog. Wat vindt u interessant? Alles?’ Jordi leest 21

WONEN EN ZORG

hardop een artikel voor over het boeken van reizen via internet. Mevrouw De Jong onderbreekt hem. ‘Kun je op het station geen treinkaartjes meer kopen?’ Papieren kaartjes bestaan niet meer, antwoordt Jordi, tegenwoordig reist iedereen met de ov-chipkaart, ook in de bus. ‘O, ook in de bus. Dat wist ik niet.’ Jordi vervolgt met het voorlezen van een artikel over kindsoldaten. ‘Rebellen hebben beloofd geen kinderen meer te rèk-ru-teren.’ ‘Rékruteren’, verbetert de 98-jarige. ‘Ik ben dyslectisch’, reageert de student. ‘Maar dat weet u wel.’ Mevrouw De jong glimlacht en knikt. Na het artikel zegt ze dat het niet meer goed komt met die kindsoldaten. ‘Wat ze allemaal gezien hebben, dat kun je niet meer ongedaan maken. Kinderen nemen meer op dan je denkt.’ Na het bezoek aan mevrouw De Jong loopt Jordi naar de gemeenschappelijke zaal, waar een andere student de broodmaaltijd zal verzorgen. Ondertussen vertelt hij dat een kandidaat-woonstudent moet solliciteren op een kamer. ‘Belangrijk is dat je sociaal bent en dat bewoners iets aan je hebben. En natuurlijk dat je geen overlast veroorzaakt.’ Jordi heeft het uitstekend naar zijn zin in Humanitas. ‘Het is dankbaar wat ik doe. Normaal gesproken zitten de bewoners ’s avonds op hun kamer. Door de studenten kunnen zij nu spelletjes doen of samen koffiedrinken. De verzorging heeft daar geen tijd voor.’

KIPPENBOUTJES In de grote zaal dekt student Jurriën Mentink (21) de tafels voor de broodmaaltijd, kookt eitjes op het fornuis en legt gegrilde kippenboutjes in kommetjes. ‘Vorige week heb ik beloofd kip te halen bij de slager. 22 FNV MAGAZINE

Deze zijn zo lekker.’ Acht dames op leeftijd druppelen de zaal in, rollators worden naast de tafels geparkeerd. ‘Ik kom elke dag’, vertelt mevrouw Eijskens (87). ‘Anders zit ik toch maar alleen, niks aan. En de studenten vind ik hartstikke leuk.’ ‘Eitje, mevrouw Eijskens?’, vraagt Jurriën, die studeert voor stedenbouwkundig ontwerper. ‘Graag gebakken’, antwoordt ze. ‘Heerlijk hoor, een eitje. Ze maken ook wel eens balkenbrij, ook zo lekker.’ Jurriën vertelt de senioren dat hij op het Bevrijdingsfestival in Zwolle is geweest en pas om 5 uur ’s nachts thuis was. ‘Oh, schande’, lacht mevrouw Middelburg. De 84-jarige zit in de cliëntenraad van Humanitas en stemde in met de komst van de studenten. ‘Natuurlijk, ik ben niet zo van het ouderwetse. Anderen dachten dat het herrie JURRIËN MENTINK DEKT DE TAFEL. zou worden en veel drinken, MEVROUW EIJSKENS (RECHTS): ‘IK KOM ELKE DAG.’ maar dat wantrouwen is weg. Het bevalt prima, altijd leuk met de jongens.’ ‘Weet je wie er ook was op het Bevrijdingsfestival? Ilse de Lange’, zegt Jurriën. Hij laat een foto zien op zijn smartphone. ‘O, was die er ook?’, reageert mevrouw Middelburg. ‘Die kan zo mooi zingen, hè? Ik was gisteren op de taptoe in het Go denk dat wij het ook maar weer Ahead-stadion. Koud dat het eens gaan proberen. Dan lig ik daar was.’ dubbel.’ Het meest favoriete onderwerp is de liefde, vroeger en nu. HUMOR Medestudenten van Jurriën den- ‘Twee studenten, Jordi en Max, hebben nu een meisje’, vertelt ken soms dat wonen tussen en werken met senioren ‘stoffig’ is. mevrouw Middelburg. ‘Die van ‘Is helemaal niet zo. De gesprek- Max is al op visite geweest.’ Ze lacht. ‘Dat is hier zo bekend. ken die we onderling hebben, Jurriën heeft nog geen meisje. zijn prachtig. Ik vertel over We proberen hem te koppelen het Bevrijdingsfestival, zij over aan stagiaires die hier werken, de bevrijding, of uitgaan en dansen in die tijd. En de humor, maar daar trapt hij niet in, hè super. Laatst liepen twee kleine Jurriën, jij neemt nog geen meisje?’ Nee hoor, antwoordt kindjes bij de receptie, waar de student. ‘Pas als ik boven de ook een ouder echtpaar zat. Zij 80 ben.’ keken elkaar aan en zeiden: ik

‘Belangrijk is dat je sociaal bent en dat bewoners iets aan je hebben’

FINANCIËLE TIPS

UITGEKIEND OP VAKANTIE Gemiddeld geven we zo’n 700 euro per persoon uit aan een zomervakantie van twee weken. Bij reis en accommodatie letten we scherp op de prijs, maar juist de kosten op het vakantieadres kunnen snel oplopen. Zes op de tien Nederlanders geven meer uit dan ze hadden gepland. TEKST ANDRÉ DE VOS

CASH OF KAART? Op vakantie maken we vaker gebruik van een creditcard. Dat levert bij terugkomst onaangename verrassingen op, want met een kaart geef je makkelijker geld uit. Wie greep wil houden op zijn vakantie-uitgaven, doet er verstandig aan om cash te betalen. Geld opnemen bij een automaat is gratis in eurolanden. Buiten het eurogebied kost dat geld, dus dan is gebruik van de creditcard in principe goedkoper. Maar alleen als je de verleidingen kunt weerstaan.

MOBIELTJE

BUDGETTEER

Door strengere Europese wetgeving is telefoneren en internetten in het buitenland niet langer de melkkoe voor telecombedrijven die het was. Onverwachte rekeningen van soms 1000 euro kunnen amper nog. Maar nog steeds zijn de buitenlandtarieven veel hoger dan in Nederland, helemaal buiten de Europese Unie. Kijk van tevoren welke tarieven in het land gelden waar je naartoe gaat. De meeste providers hebben buitenlandbundels die voor een paar euro per

Bepaal van tevoren hoeveel geld er dagelijks beschikbaar is tijdens de vakantie en houd bij hoeveel je uitgeeft. Da’s helemaal niet raar; de meeste Nederlanders doen het. Zorg vooraf dat er voldoende op je betaalrekening staat; rood staan is een kostbare aangelegenheid. Gezeur van kinderen om ijsjes, souvenirs of pretmachines zorgt voor ruzie en hoge kosten. Geef kinderen een eigen dagelijks budget zodat ze zelf kunnen afwegen wat ze willen.

dag een vast aantal belminuten, sms en internetgebruik bieden. Voor gewoon vakantiegebruik is dat voldoende. Nog goedkoper is roaming uitzetten, weinig tot niet bellen, spaarzaam sms’en en alleen internetten via gratis wifi.

VERMIJD IMPULSUITGAVEN Tijdens de vakantie geven we het meeste geld uit aan eten en drinken. Terrasjes en restaurants op drukke toeristenlocaties zijn vaak duur en slecht: de ‘tourist traps’. Duik een zijstraatje in en de prijzen halveren en de kwaliteit stijgt. Nog leuker en goedkoper: koop bij lokale winkeltjes en stel je eigen picknick samen. Driekwart van de Nederlanders koopt souvenirs. Opmerkelijk genoeg geven we op vakantie ook veel geld uit aan kleding. Voor beide geldt dat de aankoop thuis vaak tegenvalt. Niet kopen dus, tenzij je van tevoren weet wat je zoekt. Bedenk tijdig betaalbare ‘slechtweeralternatieven’. Juist het door regen genoodzaakte spontane bezoekje aan een nabije attractie loopt vaak flink in de papieren.

BRONNEN: NIBUD, CBS, NBTCNIPO, CORENDON, ING, WIJZER IN GELDZAKEN

TOT SLOT Doe verstandig, maar niet te spastisch. Het is tenslotte vakantie. Dan geef je per definitie meer geld uit dan thuis. Een leuk terrasje is ook vakantie, zelfs al kost het wijntje zeven euro. 23

VOOR / TEGEN

HANDELSAKKOORD TTIP BEDREIGT WERKNEMER VOOR

CATELENE PASSCHIER, VICE-VOORZITTER FNV

‘Wij denken dat het banen kost’

‘Dit vrijhandelsakkoord tussen Europa en de VS is goed voor de werkgelegenheid, wordt ons beloofd. Maar onderzoeken spreken elkaar tegen. Wij denken dat het juist heel veel banen kost.’

Ook willen wij betere regels op sociale onderwerpen: arbeidsomstandigheden, werken met gevaarlijke stoffen, het milieu. Dat lukt straks niet meer, want we spreken juist af dat we elkaar niet te veel in de weg leggen.

En multinationals krijgen te veel macht. Zij kunnen gigantische schadevergoedingen krijgen van het land waarin ze investeren, als ze worden dwarsgezeten. Dan kun je als land dus bijvoorbeeld geen privatiseringen meer terugdraaien.’

24 FNV MAGAZINE

Eén stelling, twee meningen, onderbouwd met verschillende argumenten. Met wie ben jij het eens? Discussieer online mee. TEKST PETER TE LINTEL HEKKERT

TEGEN

MARHIJN VISSER, SECRETARIS INTERNATIONAAL ECONOMISCH EN SOCIAAL BELEID VNO-NCW/MKB-NEDERLAND

‘Meer vrijhandel levert meer welvaart op en meer banen’ Op het gebied van vakbonds- en werknemersrechten is het een race naar het putje. Accepteren wij dat Amerikaanse bedrijven met hun producten zonder enige belemmering op de Europese markt kunnen concurreren, als ze zich bij de productie daar niet houden aan fundamentele arbeidsrechten, zoals vakbondsvrijheid en het verbod van kinderarbeid?

DISCUSSIEER MEE op fnv.nl/voorentegen

Bijna alle onderzoeken stellen dat. En dat is ook wel gebleken in de EU.

Verschillen in arbeidsnormen heb je altijd. Ons stelsel is solide genoeg om de concurrentie met Amerika aan te kunnen. Wij zijn wel blij dat we in de SER met de vakbonden gaan kijken wat TTIP met die arbeidsnormen doet.

Ik zie niet hoe dit akkoord de werknemer bedreigt. Wij gaan echt niet de Amerikaanse arbeidsnormen kopiëren, de Europese staan voor ons overeind. Bovendien, zo slecht is het ook weer niet in de VS.

Bescherming van investeerders is nodig. Daarom is er een arbitragesysteem. Anders investeren zij niet in je land. De EU wil het systeem wel transparanter maken. En een beroepsmogelijkheid inbouwen. Wat ons betreft, kun je daar TTIP voor gebruiken.’

GEFIKST

Podiumbouwer weigert ontslagvergoeding

‘GEEN GELD? NO WAY’ Podiumbouwer Prolyte verkast naar Roemenië en zet het personeel op straat. Zonder vergoeding, want er is ‘geen geld’. Dat pikt het Groningse personeel niet. TEKST BART SPELEERS ILLUSTRATIE GIJS KAST

De podiumonderdelen van Prolyte uit het Groningse dorp Leek gaan de hele wereld over. Bijvoorbeeld naar Denemarken, voor het podium van het Eurovisie Songfestival in 2014, of naar Engeland, voor grote tv-shows. Dichter bij huis worden de onderdelen onder meer gebruikt in het podium van Ziggo Dome. Niet vreemd dat er wereldwijd vraag is naar het materiaal van Prolyte, want in Leek zit een bulk aan ervaring in het bouwen van podia. De meeste professionals van de podiumbouwer werken al meer dan vijftien jaar voor het bedrijf.

KEIHARD GELOGEN In november komt het bericht dat Prolyte de productie verplaatst naar Roemenië en dat het gros van het Groningse personeel per 1 januari wordt ontslagen. ‘Een totaal onverwachte actie’, zegt magazijnmedewerker en FNV-lid Marcel Meijer (43). ‘In de zomer had de directie namelijk nog grootse plannen voor Leek, er zou fors geïnvesteerd worden. De bestuurder had dus keihard gelogen.’ De productie in Nederland houden, is onhaalbaar. ‘Zonde’, zegt Marcel. ‘Al die ervaren mensen werden als grofvuil op straat gezet, zonder pardon.’ En ook zonder enige financiële compensatie. De werkgever zegt dat hij geen geld heeft om het personeel een ontslagvergoeding te bieden, maar er is nog wel een sociaal plan van een eerdere reorganisatie van kracht. En ondertussen bouwt Prolyte ook nog een splinternieuwe fabriek in Roemenië. ‘Hoezo, geen geld?’, zegt Marcel. ‘No way, dat pikten we niet.’

FANATIEK TEAM De dertig werknemers die ontslagen zouden worden, sluiten de rijen om Prolyte met acties te dwingen het sociaal plan te respecteren. Na een staking gaan zij over op een aantal originele acties. Zo eist het personeel tijdens een aandeelhoudersvergadering dat de directie haar salaris moet inleveren voor het sociaal plan. ‘Dat zegden ze nog toe ook’, lacht Marcel. Maar genoeg is het niet. De FNV-leden roepen de hulp in van een paar volkszangers, onder wie Henk ‘Met de vlam in de pijp’ Wijngaard. ‘In een gekaapte fabriekshal hebben we een podium gebouwd waarop de zangers optraden. De buurt liep uit, waardoor de hal volstond. Daar was de directie niet zo blij mee.’ En opeens is daar een half miljoen euro voor het uitvoeren van het sociaal plan. ‘Ongelooflijk toch?’, zegt Marcel. ‘Dat is dus het effect als FNV-leden zich als één fanatiek team inzetten. Met de ontslagvergoeding kunnen we het een poosje uitzingen en op zoek gaan naar een andere baan.’

ONDERTUSSEN BOUWT PROLYTE EEN NIEUWE FABRIEK IN ROEMENIË

MEER WETEN fnv.nl/gefikst 25

DENKKAART

Wat moet ik als werknemer weten over

werkdruk?

Wat is werkdruk? Wat is werkdruk en wat is werkstress? Werkdruk ontstaat als je te weinig tijd hebt om je werk (goed) te doen. De werkdruk is té hoog als de werkdruk langere tijd hoog blijft, denk aan weken achter elkaar. Te hoge werkdruk kan leiden tot werkstress. Werkstress kan een negatief effect hebben op je gezondheid en de kwaliteit van je werk.

Wat zijn de oorzaken van werkdruk? Collega’s: Er zijn te weinig collega’s om het werk goed en op tijd te kunnen doen. Planning: De planning sluit niet goed aan bij de werkzaamheden. Regels:

Er zijn te veel regels en procedures om het werk goed te kunnen doen.

Communicatie: Er is niet voldoende informatie om het werk goed te kunnen doen. Leiding:

De samenwerking tussen collega’s en leidinggevenden is niet goed.

Technologie:

Er zijn problemen met de technologie.

Onzekerheid: Grote veranderingen op het werk leiden tot zorgen over de toekomst van mijn baan.

Wat zegt de wet over werkdruk?

Wat kunnen de gevolgen zijn van een te hoge werkdruk?

Werkdruk valt in de Arbowet onder psychosociale

Verhoogde bloeddruk, hart-/vaatziekten;

arbeidsbelasting.

Vermoeidheid, slapeloosheid, concentratieproblemen;

Werkgevers moeten beleid voeren dat psychosociale

Piekeren, somberheid, depressie;

arbeidsbelasting voorkomt of beperkt.

Overspannenheid, burn-out;

Werkgevers die onvoldoende doen om werkdruk terug

Duizeligheid, hyperventilatie;

te dringen, kunnen een boete krijgen van de Inspectie

Hoofdpijn, klachten aan arm, nek, schouder;

SZW.

Verslechtering van de sfeer op het werk.

26 FNV MAGAZINE

Werkdruk in Nederland Hoeveel mensen ervaren werkdruk?

WERKDRUK

Hoe vaak komen burn-out klachten voor?

De helft van de werkenden in Nederland ervaart werkdruk.

Eén van de zeven werkenden heeft burn-out klachten.

Bron: TNO, 2014. Bron: Gewoon Goed Werk Meter, 2015.

Wat is de relatie tussen werkdruk en verzuim? Werkdruk is de belangrijkste door het werk veroorzaakte reden voor verzuim.

36%

Werkdruk of werkstress

30%

Lichamelijk zwaar of eentonig werk

8%

Problemen met baas, collega’s of klanten

26%

Andere reden

Bron: TNO, 2014.

Is mijn werkdruk te hoog?

Mijn eigen werkdruk

Wil je weten of jouw werkdruk te hoog is? Doe dan de FNV Sneltest Werkdruk (www.sneltestwerkdruk.nl).

Wat kan ik doen tegen werkdruk? Gebruik het FNV Stappenplan (www.arbobondgenoten.nl/campagnes/werkdruk/stappenplan.htm) Stap 1: O  nderzoek samen met je collega’s hoe hoog de werkdruk is binnen jouw bedrijf; Stap 2: B  ekijk samen met je collega’s wat de oorzaken van de werkdruk zijn en welke oplossingen je kunt bedenken; Stap 3: M  aak met het bedrijf gerichte en concrete afspraken om de werkdruk te verminderen. Tips en adviezen Kijk voor meer informatie over werkdruk op www.fnv.nl/themas/Veilig_en_gezond_werken/werkdruk Bestel de FNV Werkdrukbox met hulpmiddelen om in actie te komen tegen werkdruk. Stel je vragen over werkdruk aan de Arbotelefoon, ma t/m do van 09:00 tot 13:00, 030-2738738

Wat doet de FNV in de strijd tegen te hoge werkdruk? FNV voert campagne tegen werkdruk. De inzet is ‘Meer collega’s, minder werkdruk’. Ga naar de website van de campagne: www.arbobondgenoten.nl/campagnes/werkdruk gemaakt door:

De ArgumentenFabriek

De Informatiekaart

2015

27

INTERVIEW

FNV-REDACTEUR PETER BEEKMAN STELT KRITISCHE VRAGEN AAN RUTGER BREGMAN

‘ONS LAND HEEFT EEN OBSESSIE MET BETAALD WERK’ 28 FNV MAGAZINE

RUTGER BREGMAN

Historicus en schrijver Rutger Bregman is een onverwoestbare optimist. Hij wil de tijdgeest veranderen. ‘Werkelijke vooruitgang begint altijd met een idee.’ TEKST PETER BEEKMAN BEELD DINGENA MOL

Bestaat de vakbond nog over 100 jaar? ‘Ik hoop het wel. Zolang deze vorm van kapitalisme er is, moet je arbeid organiseren tegenover het kapitaal. Zolang er betaald werk wordt verricht, blijft de vakbeweging nodig. Maar hou me ten goede: ik weet niet of dit voor altijd zo zal zijn. Ik ben geen trendwatcher – dat zijn oplichters trouwens. Ik weet evenmin hoe die vakbeweging er dan uit zal zien.’

Hoe bedoel je dat? ‘De bond is helaas sterk vergrijsd en we kunnen niet terug naar de jaren zeventig en tachtig met de verzorgingsstaat zoals die toen was. Het is voor een deel een generatiekwestie, we zijn veel individualistischer geworden. Ik ben opgegroeid in de jaren negentig met het Disneyland-credo: als je maar in jezelf gelooft, komt het goed.’

‘DE HUIDIGE VERZORGINGSSTAAT IS VERNEDEREND’ Ben je tegen de verzorgingsstaat? ‘Nee natuurlijk niet, maar de huidige verzorgingsstaat is enorm betuttelend, zelfs vernederend. Armoedebestrijding is steeds meer een gunst geworden, in plaats van een recht. We moeten naar een andere vorm van sociale zekerheid. Als je een bijstandsuitkering hebt, moet je nu verplicht vrijwilligerswerk doen. Een puur Orwelliaanse term. En het móet nutteloos werk zijn, want anders

is er verdringing. Dat is toch compleet bizar? Ik hoorde laatst het voorbeeld van een vrouw in de bijstand die als vrijwilliger fulltime werkte in een centrum voor mensen met kanker. Ze mocht het niet meer doen, werd gekort op haar uitkering en moest een of ander baantje accepteren. Maar wat is er waardevoller dan zorgen voor doodzieke mensen?’

Een andere sociale zekerheid. Hoe stel je je dat voor? ‘Ik ben voor een basisinkomen. Als je dat invoert, heb je dit soort bizarre dingen niet meer. Het probleem is dat veel betaalde banen bullshit-jobs zijn. Dat zijn banen waarvan de mensen die ze hebben zelf zeggen dat hun werk overbodig is. Toen ik erover schreef op de website De Correspondent kwam er een kleine biechtindustrie op gang. Allemaal mensen met vaak een dik salaris, hoogopgeleid, die zeiden dat de wereld er niet lelijker op zou worden als ze morgen niet zouden komen opdagen. Van effectenhandelaar tot marketeer, van socialmediaconsultant tot humanresourcesmanager. Politici van links tot rechts zeggen: meer banen! Ons land heeft een obsessie met betaald werk. Ook de vakbond. Maar we moeten af van het dogma dat je moet werken voor je geld. Veel van het betaalde werk is overbodig, terwijl we juist meer behoefte hebben aan onbetaald werk. Van opvoeden van onze kinderen tot zorgen voor onze ouders. En dit kunnen we ons allang permitteren. We zijn een krankzinnig rijk land.’

Niet iedereen is hier even rijk … ‘1,2 miljoen mensen leven onder de armoedegrens, en dat is een schande inderdaad. En bedenk: armoede is peperduur. Het is veel goedkoper om het gewoon uit te roeien. Nu bestrijden we slechts de symptomen met veel zorg, politie en justitie. Met het basisinkomen, waarmee je het probleem bij de wortel aanpakt, zou je veel geld kunnen besparen. Alleen al een chronisch dakloze kost de overheid tot wel 100.000 euro per jaar. Of neem de werklozenindustrie van reintegratiebureaus en cursussen waarvan is aangetoond dat ze de werkloosheid juist verléngen. Al dat geld dat daarin omgaat, zou je beter aan de mensen kunnen geven die je probeert te helpen. Al die ambtenaren die dag in dag uit in de weer zijn met uitkeringen en toeslagen kunnen dan ook iets nuttigs gaan doen.’

‘ARMOEDE IS PEPERDUUR’ Als iedereen gratis geld krijgt, blijven de mensen toch in hun nest liggen?

RUTGER BREGMAN (1988) IS HISTORICUS EN SCHRIJVER. HIJ STUDEERDE AAN DE UNIVERSITEIT UTRECHT EN DE UCLA IN LOS ANGELES. Hij debuteerde in 2012 met ‘De kennis van toen. Actuele problemen in het licht van de geschiedenis’. Gevolgd door ‘De geschiedenis van de vooruitgang’ en ‘Gratis geld voor iedereen’. En nog vijf grote ideeën die de wereld kunnen veranderen. Met Jesse Frederik publiceerde hij dit jaar ‘Waarom vuilnismannen meer verdienen dan bankiers’. Momenteel schrijft hij voor de site De Correspondent.

‘Welnee. Bijna iedereen wil iets maken van zijn leven. Dat blijkt uit tal van onderzoeken waarin werd geëxperimenteerd met het basisinkomen. Kijk, ik ben er niet voor dat mensen minder gaan doen. Ik pleit ervoor om meer tijd te besteden aan de dingen die we echt belangrijk vinden.’

Heb jij nuttig werk? ‘Goeie vraag! Werk en hobby vallen bij mij samen. En mijn werk is ongetwijfeld niet zo nuttig als dat van een vuilnisman. Weet je trouwens hoe je dat kunt zien? Ga gewoon eens staken. Als een consultant of bankier het werk neerlegt, gebeurt er niet zoveel. 29

INTERVIEW

‘WE MOETEN AF VAN HET DOGMA DAT JE MOET WERKEN VOOR JE GELD’

Als een vuilnisman of machinist staakt, stapelt het afval zich op en rijden de treinen niet. Als ik staak? Haha … dan zijn er een paar mensen verdrietig dat ze mijn stukken niet meer kunnen lezen.’

Een bankier doet toch nuttig werk? Die draagt toch bij aan de welvaart? ‘Als de financiële sector te groot wordt – zoals in Nederland – vernietigen banken juist waarde. Ze slokken welvaart op. Dat zeg ík niet, maar het Internationaal Monetair Fonds. En dat zijn geen linkse jongens. Menig bankier zou een negatief salaris moeten krijgen, als compensatie voor de schade die hij aanricht aan de maatschappij.’

Jij gelooft in de kracht van ideeën … ‘Werkelijke vooruitgang begint altijd met een idee. Slavernij was vroeger normaal. Vrouwen mogen pas sinds een eeuw stemmen. Het zijn allemaal utopieën die werkelijkheid zijn geworden. 30 FNV MAGAZINE

Dus waarom zou een basisinkomen onmogelijk zijn? Ik weet dat vooruitgang een moeizaam, modderig proces is, maar zonder ideeën verandert er niks. En voor ideeën moet je tegenwoordig niet bij de politici zijn. Die roepen wat Maurice de Hond peilt. Die surfen slechts op de tijdgeest. We moeten de tijdgeest juist veranderen.’

‘EEN WAARDEVRIJE ECONOMIE BESTAAT NIET’ Wat moet de bond doen? ‘Tja, een eenvoudige quick fix heb ik niet. Probeer meer jonge mensen binnen te halen en niet te behoudzuchtig te zijn, niet de status quo willen handhaven. Tegenwoordig gaat het zo: rechts doet allemaal vervelende dingen en links roept ‘Wat erg!’ en probeert er de scherpste randjes van af te slijpen. Dat noem ik verliezerssocialisme. Maar laat ik

de FNV niet afkraken, want we hebben juist méér FNV nodig. Het kapitaal is aan de winnende hand, en arbeid moet nu echt een vuist maken. De bond moet hogere lonen eisen, na dertig jaar het giftige medicijn van loonmatiging te hebben geslikt. Bovendien inzetten op arbeidstijdverkorting. De econoom Keynes voorspelde in 1930 dat we in 2030 nog maar 15 uur per week zouden werken. We zijn nu vijf keer zo rijk en het tegendeel is gebeurd. Sinds 1980 hebben we het alleen maar drukker gekregen. Ja, niet toevallig sinds het aantreden van Reagan, Thatcher en Lubbers. De mensen die betaald werk hebben, bezwijken ondertussen onder stress en burn-out. Waarom? We hebben alles, maar de zingeving ontbreekt.’

Je bent een moralist! ‘Jazeker. Een waardevrije samenleving of economie bestaat niet. Gelukkig niet.’ PETER BEEKMAN, eindredacteur FNV Magazine [email protected]

IDEALEN

‘DEZE MOEILIJKE KINDEREN ZIJN ZÓ BELANGRIJK IN MIJN LEVEN GEWEEST’ ‘Rauw, keihard en totaal onopgevoed’. Zo ervoer Simone Kuijt (64) bijna veertig jaar geleden de kinderen in haar klas aan de Utrechtse Dr. Pelsschool voor zmok-onderwijs. Kwamen die jonge leerlingen indertijd vooral uit de asociale buurten, nu is het beeld veel gedifferentieerder.

‘Voor mij blijven ze even leuk’

FOTOGRAFIE JEANNETTE SCHOLS

OPKOMEN VOOR MINST BEDEELDEN

Op de eerste dag van haar werk als onderwijzeres, begin september 1976, beleeft Simone Kuijt een cruciaal moment. Op het plein van wat toen nog de ‘school voor psychopaten’ werd genoemd komt een twaalfjarig jochie dreigend met een kapotgeslagen bierflesje op haar af. ‘Hij was ergens woedend om geworden.’ De jonge lerares bedenkt zich geen seconde, pakt het kind stevig vast, ontfutselt hem het bierflesje en sleept hem de school binnen. ‘Ik was er meteen doorheen’, zegt ze lachend. ‘Ik ben nooit meer bang voor ze geweest.’

Dat Simone koos voor een baan in het onderwijs voor ‘kansarme kinderen’ heeft volgens haar direct te maken met haar afkomst. ‘Ik kom uit Baarn, maar ben opgegroeid in een arbeidersmilieu. Mijn ouders waren echte SDAP’ers, die vonden dat je op moest komen voor de minst bedeelden in de samenleving. Joop den Uyl was bij ons thuis het grote voorbeeld.’ Simone gaf zich op de PABO op voor een stage in het speciaal onderwijs. ‘Dankzij arts-psycholoog dr. Pels was er voor deze zeer moeilijk opvoedbare kinderen (zmok) een paar jaar daarvoor een school gesticht. Dat vonden mijn medeleerlingen heel raar. Je gaat toch niet naar

TEKST LOUIS ENGELMAN

zo’n school voor psychopaten, want zo werd daar toen over gesproken. Maar ik dus wel.’

OPNIEUW BEGINNEN Hoewel ze binnenkort met pensioen mag, heeft ze bedongen nog een jaar langer aan de school, die sinds kort ‘Fier’ heet, verbonden te blijven. ‘Eerlijk gezegd zie ik wel tegen het afscheid op. Deze moeilijke kinderen zijn zó belangrijk in mijn leven geweest.’ Wat haar zo aantrekt in de jonge leerlingen? ‘Hun eerlijkheid. Hoe gek ze ook kunnen doen, steeds probeer ik daar doorheen te kijken. Dan zie je vaak angstige kinderen die al vroeg geleerd hebben dat ze in onze samenleving niet gewenst zijn. Ik laat ze merken dat ze wél veel waard zijn, geef ze complimenten. Die

krijgen ze door hun gedrag bijna nooit, terwijl ze die zo hard nodig hebben. Voor hen is de samenleving onveilig. Ze zijn onmachtig ermee om te gaan.’

VERTROUWEN Tegenwoordig heeft Simone nu bijna allemaal leerlingen met een psychische stoornis. ‘Ze lopen bij een psycholoog, hebben ADHD, of ODD of zijn in meer of mindere mate autistisch. ‘Maar ze zijn even ontroerend.’ Die liefde voor de ‘kansarmen’ heeft Simone (al die jaren AOBlid) inmiddels overgedragen aan haar oudste zoon Tim. ‘Die heeft hier sinds een jaar een vaste baan. Hij heeft soms het best moeilijk, maar ik zie dat hij er wel gaat komen. Ook daar heb ik vertrouwen in.’ 31

KADERLID IN BEELD

LEDENCONTACT IN DE BOUWKEET ‘Elke bouwplaats groter dan een kippenhok, weet ik in de regio wel te vinden’, zegt Koos de Groot (66). Het kaderlid uit Noordwijkerhout heeft ze de afgelopen tien jaar dan ook vrijwel allemaal bezocht. TEKST: EVA PRINS FOTOGRAFIE: ROB NELISSE

Meerdere keren per maand gaat hij op pad om in de schaftketen contact met (potentiële) leden te leggen. Soms zijn het er twee, soms wel vijf bouwplaatsen die Koos de Groot op een dag bezoekt. Tijdens de schaftijd of de koffie schuift hij aan in de keet om van de bouwvakkers te horen wat er speelt en voorlichting te geven over de FNV. Dat doet hij niet alleen. Voor het project ‘bouwkolom’ reist hij met Cindy Onvlee, bezoldigd bedrijvenbezoekster van de FNV. Samen bezoeken ze eens in de drie, vier weken de grote, langlopende bouwprojecten, waar soms wel honderden bouwvakkers aan het werk zijn.

DAN KOMEN DE VERHALEN LOS Bij een eerste bezoek zijn de mannen vaak nog sceptisch, vertelt De Groot. ‘Ze willen even weten wat voor vlees ze in de kuip hebben. Dat vind ik ook logisch. Maar als je vaker komt, komen de verhalen wel los over waar ze mee zitten.’ De laatste jaren is vooral de tendens zichtbaar dat grote bouwbedrijven ‘regiebedrijven’ worden, vertelt hij. ‘Ze houden nog maar een kleine kern in vaste dienst en de rest doen ze met onderaannemers, uitzendkrachten en zzp’ers.’ Dat levert regelmatig zorgen en problemen bij de bouwvakkers op, merkt hij. Het kaderlid vertelt de mannen over hun rechten 32 FNV MAGAZINE

en wat de bond eventueel voor hen kan doen. ‘Zieltjes winnen’ is daarbij zeker niet het eerste doel, zegt hij. Maar De Groot probeert de mannen wel te stimuleren om op te komen voor hun belangen, via lidmaatschap en/of acties, zoals in juni de verlengde schafttijd om druk op de moeizame cao-onderhandelingen te zetten.

GOED GEBEKT Zelf werkte De Groot de laatste vijftien jaar van zijn werkzame leven in de grond- weg- en waterbouw. ‘Ik boorde pijpen onder wegen door.’ Sinds hij zo’n 25 jaar terug in de WAO terechtkwam, is hij een zeer actief kaderlid. Zo is hij lid van de sectorraad senioren, van de coördinatiegroep senioren en betrokken bij de oprichting van FNV Lokaal in de Bollenstreek. ‘Je wordt een keer ergens voor gevraagd en dan rol je erin’, zegt hij bescheiden. Zo ging het ook met ‘de bouwkolom’, een kleine drie jaar geleden. ‘Ze wilden denk ik iemand mee die een beetje goed gebekt is, die durft te praten in de keet’, zegt hij. Nou dat durfde hij inmiddels wel, want met ‘de busploeg’ kwam hij al jaren op bouwplaatsen in zijn regio. Voor dit project bezoekt hij de wat kleinere bouwprojecten, samen met een collega-kaderlid. Eens in de twee, drie maanden gaan ze vijf dagen achtereen op pad.

TROTS De Groot vindt de werkbezoeken heel erg leuk om te doen. ‘Het is concreet, je hebt contact met mensen, komt overal en het is elke keer anders.’ Bij het werk voor ‘de bouwkolom’ vindt hij het mooi dat hij echt contact op kan bouwen met de mannen, omdat hij regelmatig komt. ‘Met de busploeg zijn de contacten wat vrijblijvender.’ Maar daar staat tegenover dat hij op de kleine bouwplaatsen geregeld een trotse uitvoerder treft die met iets bijzonders bezig is en dat graag wil laten zien. Zo kon hij ooit een villa in aanbouw van 7 miljoen euro bewonderen in Noordwijkerhout, en het oude klooster St. Lucia in Bennebroek dat helemaal werd gerestaureerd. ‘Dat zijn leuke extraatjes van het werk.’

KADERLID IN BEELD

‘HET IS CONCREET, JE HEBT CONTACT MET MENSEN, KOMT OVERAL EN HET IS ELKE KEER ANDERS.’

33

WERK AAN DE WERELD

ONSPORTIEF

Wereldwijd dragen miljoenen mensen bij aan de sportindustrie en sportevenementen als het WK Voetbal en de Olympische Spelen. Hoe zijn de omstandigheden waaronder zij werken in Cambodja, Qatar en Nederland?

TEKST BART SPELEERS BEELD MIKE RAANHUIS / REUTERS / BEN CROWE

CAMBODJA

‘MET HONGER NAAR BED’ Samnang (26), maakt sportshirts voor Adidas.

TEXTIELARBEIDERS IN CAMBODJA VALLEN MASSAAL FLAUW DOOR ONDERVOEDING EN SLECHTE WERKOMSTANDIGHEDEN. 34 FNV MAGAZINE

bloedarmoede. Ondervoeding en slechte werkomstandigheden leiden tot massaal flauwvallen in Vrijwel elke dag eten Samnang en haar kinderen uit de Cambod- de textielfabrieken. Leveranciers van Adidas moeten jaanse hoofdstad Phnom Penh voldoen aan een gedragscode een beetje rijst met groenten, rond arbeid, maar daar merkt maar genoeg is het niet. ‘MeestSamnang weinig van. ‘Soms al gaan we met honger naar komen er mensen uit Europa of bed. Behalve de eerste dagen de VS naar de fabriek. Zij praten na betaaldag, dan krijgen we met de werkgever, maar stellen een maaltijd van mijn baas.’ In nooit vragen aan de arbeiders. de fabriek van haar werkgever De werkgever heeft ons verboden worden producten van Adidas iets tegen hen te zeggen. In de gemaakt. In zesdaagse werkweken van minstens 10 uur per dag 3 jaar dat ik hier werk, is er niets verbeterd aan de werkomnaait Samnang voetbalshirts voor 112 euro per maand. Om bij standigheden.’ te verdienen maken werknemers Adidas zegt vakbonden toe te veel overuren. Werkweken van 86 staan in de fabrieken, maar dat is volgens Samnang een schijnveruur zijn geen uitzondering. Maar dan nog gaan veel textielar- toning. ‘De enige bond in onze fabriek wordt gecontroleerd door beidsters – 90 procent is vrouw – met honger naar bed. Meer dan de werkgever. Die bond doet wat 15 procent van de arbeiders heeft híj wil. Een echte vakbond zou goed zijn, maar niemand durft ondergewicht, blijkt uit onderzich te verenigen.’ zoek, en bijna de helft lijdt aan

ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN

QATAR ‘46

UUR WERKEN ZONDER PAUZE’

Kiran (32), Nepalese bouwvakker in Qatar.

Kiran is net terug bij zijn vrouw en twee kinderen in Nepal na jaren van arbeid als bouwvakker in Qatar. Hij werkte daar aan hotels, bruggen en parkeergarages, die nu al gebouwd worden voor het WK voetbal in 2022. Met meer dan 350.000 migranten is Nepal de een na grootste ‘leverancier’ van arbeidskrachten aan het wereldkampioenschap. Momenteel werken in totaal 1,4 miljoen migrantarbeiders in de Golfstaat.

In Qatar werkte Kiran bij een groot bouwbedrijf dat zijn arbeiders onderbrengt in een soort kampen. ‘Daar deelde ik een smerige kamer met zestien anderen’, vertelt hij. ‘Voor 32 mensen was er één badkamer. Maar dat was niet het grootste probleem, dat was de hitte. Binnen in het gebouw werd het met gemak warmer dan 40 graden en airconditioning of ventilators ontbraken. Door de hitte drogen mensen uit en moeten dan eigenlijk naar het ziekenhuis, maar daar heeft niemand geld voor en het bedrijf betaalt

geen medische kosten.’ Naast huisvesting zijn de werkomstandigheden van veel migranten in Qatar erbarmelijk. Kiran werkte de eerste 9 maanden dagelijks 14 uur, zonder één rustdag. ‘Eén keer heb ik 46 uur achter elkaar gewerkt zonder pauzes.’ Op de bouwplaatsen is veilig werken niet bepaald prioriteit. In de eerste vier jaar na de toewijzing van het WK aan Qatar waren al vierhonderd Nepalezen omgekomen door bedrijfsongevallen, uitputting en hitte. De internationale vakbond ITUC schat dat

zeker vierduizend migranten zullen zijn overleden als het WK begint. Klagen over de omstandigheden is riskant, ervoer Kiran. ‘Ik zei iets tegen mijn leidinggevende over de lange werkdagen. Toen ik in het kamp terugkwam, stond een medewerker van het bouwbedrijf met een retourticket in zijn hand.’ De Nepalees stapte naar de politie, die hem hielp om in Qatar aan het werk te blijven. ‘Maar mijn salaris werd niet verhoogd en de arbeidsomstandigheden en huisvesting verbeterden ook niet.’ 35

WERKEN AAN DE WERELD

NEDERLAND

‘WEINIG TE KLAGEN’ Meindert Jansen (65), ploeg­ leider bij TenCate, producent van sportvelden van kunstgras.

IN QATAR WONEN MIGRANTENARBEIDERS IN SMERIGE KAMERTJES WAAR DE TEMPERATUUR STIJGT TOT BOVEN DE 40 GRADEN CELSIUS.

QATAR

‘GEVANGEN ALS SLAAF’ Jago (34), Filipijnse bouwvakker in Qatar.

‘In Qatar wil ik genoeg geld verdienen om mijn kinderen in de Filipijnen naar school te kunnen sturen. Volgens mijn contract, dat ik in de Filipijnen heb ondertekend, zou ik 291 euro per maand gaan verdienen en een voedseltoelage krijgen. Ik ben hoogopgeleid in architectuurdesign en zou ook in die richting gaan werken in Qatar.’ Toen Jago eind 2011 in Qatar aankwam, werd zijn paspoort direct ingenomen door zijn baas. ‘Zonder de toestemming van mijn werkgever kan ik niet van baan veranderen of het land verlaten.’ Door dit zogenaamde ‘kafala-systeem’ heeft de werkgever veel macht over de werknemer. Klagen over werkomstandig­ heden, demonstreren of staken, kan leiden tot uitzetting door de werkgever of het niet teruggeven van het paspoort. Het laatste 36

leidt ertoe dat migranten soms jarenlang zonder inkomen ‘gevangen’ zitten in de Golfstaat. In Qatar werd Jago aan het werk gezet als bouwvakker, en niet als designer. ‘Ik werkte 60 uur per week tegen een lager salaris dan toegezegd. Na een tijdje stopte ook de voedseltoelage. Als ik een dag ziek was, werden twee dagen salaris ingehouden.’ Op de bouwplaats wordt erg onveilig gewerkt, vertelt de bouwvakker. ‘Daardoor zijn veel collega’s gewond geraakt, ik gelukkig nog niet.’ Jago wil terug naar de Filipijnen, maar kan dat niet. ’Ik heb mijn ontslagbrief ingediend bij mijn werkgever, maar hij gooide die in de prullenbak en zei dat ik mijn paspoort niet terugkrijg. Ik zit als een slaaf gevangen.’

MEER WETEN? FNV.NL/QATAR

TenCate is een grote speler in de wereld van het kunstgras. Het bedrijf uit Nijverdal levert kunstgrasvelden voor grote, internationale sportevenementen, zoals het WK Hockey in 2014, en voetbalclubs in de Eredivisie en Jupiler League. TenCate hoopt in de toekomst ook de velden te maken voor het WK Voetbal. Het is misschien wat snel, maar Qatar 2022 zou zomaar het eerste WK op kunstgras kunnen zijn. Bij TenCate zit het goed met de arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden, vertelt ploegleider en FNV-lid Meindert Jansen (65), die in de weverij werkt, waar de backing, de achterkant van de kunstgrasvelden, wordt gemaakt. ‘TenCate is van oudsher een heel sociaal bedrijf. Personeel heeft weinig tot niets te klagen. Hier in de regio zegt men: als je bij TenCate werkt, zit je goed.’ De kunstgrasvelden worden gemaakt volgens een strenge gedragscode voor mens en milieu, waar ook toeleve-

ranciers uit binnen- en buitenland aan moeten voldoen. Een onafhankelijk toezichthouder controleert de arbeidsomstandigheden. ‘TenCate wil absoluut niet geassocieerd worden met wantoestanden, zoals de instorting van Rana Plaza in Bangladesh, waar meer dan duizend textielarbeiders om het leven kwamen.’ Het contrast tussen de arbeidsomstandigheden bij TenCate en die in Rusland (WK Voetbal 2018), Rio de Janeiro (Olympische Spelen 2016) en vooral Qatar, is erg groot, beseft Jansen. ‘Hoe ze daar met personeel omgaan, dat kan écht niet. Alle mensen die ergens ter wereld een bijdrage leveren aan een sportevenement, zouden onder dezelfde voorwaarden moeten werken als die in het Westen.’ Actie is nodig, vindt Jansen. ‘Heel goed dat de FNV de FIFA bekritiseert wegens de huidige arbeidsomstandigheden in Qatar. Ik vind persoonlijk dat het Nederlands elftal maar thuis moet blijven als het daar niet verbetert.’

BART SPELEERS [email protected]

‘HET NEDERLANDS ELFTAL MOET THUIS­ BLIJVEN ALS HET IN QATAR NIET VERBETERT.’ De namen van Kiran, Samnang en Jago zijn gefingeerd. Hun werkelijke namen zijn bij de redactie bekend. Met medewerking van de Deense journalist Lars Andersson.

PARTNERPAGINA

Zorgcollectief FNV/Menzis:

CHECK GRATIS JE GEZONDHEID Vraagt u zich ook wel eens af of u wel zo gezond bent als u denkt? Zou u het prettig vinden om uw gezondheid te laten checken? FNV-leden die verzekerd zijn in het Zorgcollectief van de FNV bij Menzis, kunnen dat gratis doen! De FNV heeft geregeld dat alle leden die via het Zorgcollectief bij Menzis zijn verzekerd, een gratis Health Check kunnen krijgen. Voor het hele gezin, mits uw gezinsleden via het Zorgcollectief FNV/Menzis zijn meeverzekerd. Preventie is een belangrijk onderwerp voor het Zorgcollectief FNV/Menzis en doordat de FNV-leden met

zovelen zijn, kan Menzis meer voor hen betekenen. Dat is de kracht van een collectief: nog beter voor elkaar en jezelf zorgen. Door het doen van de Health Check krijgt u een goed beeld van hoe u ervoor staat.

Extra voordeel Als u gebruikmaakt van de Health Check, verdient u uw

FNV-lidmaatschap voor dit jaar grotendeels terug. De Health Check heeft namelijk een waarde van € 102,50. Wilt u ook gebruikmaken van de gratis Health Check? Maak dan snel een afspraak. Dat gaat heel gemakkelijk. De check wordt uitgevoerd door Meditel. Deze organisatie is marktleider op het

gebied van medische keuringen. Als u de Health Check heeft gedaan, heeft u een zorgvuldige, algemene indicatie van uw gezondheid. De test duurt zo’n 20 minuten. In deze tijd krijgt u een algemene screening, een biometrie en een bloedonderzoek. U ontvangt direct tijdens uw bezoek de schriftelijke rapportage van de resultaten.

ZO MAAKT U EEN AFSPRAAK Aanmelden voor een gratis Health Check? Ga naar meditel.nl/fnvmenzis en plan eenvoudig zelf uw afspraak. Bent u werkzaam als zelfstandige? Ook dan heeft u recht op onze gratis Health Check, plan een afspraak meditel.nl/fnvmenzis. Er zijn dertig Meditel-vestigingen in het land, dus er is er altijd wel een bij u in de buurt. Na het plannen van de afspraak, krijgt u een bevestiging met routebeschrijving en instructies per post thuisgestuurd. Ook ontvangt u een vragenlijst. Deze neemt u ingevuld mee naar uw afspraak. Meer informatie over het Zorgcollectief voor FNV-leden én de Health Check kunt u vinden op www.fnvmenzis.nl. Profiteer ook van de gratis Health Check en maak vandaag nog een afspraak!

VERENIGINGSNIEUWS

VAN DE FNV 2015: JAAR VAN DE MIJNEN

NV-PRIJS VOOR TURKSE VAKBONDSHELDEN De FNV Vakbondsrechtenprijs gaat dit jaar naar de twee Turkse vakbondshelden Mehmet Bozgeyik en Sakine Esen Yilmaz, van onderwijsbond ‘Eğitim Sen’. De prijs wordt eens in de twee jaar uitgereikt aan iemand buiten Nederland, die zich onder moeilijke omstandigheden en met persoonlijke opoffering inzet voor werknemers. Ondanks intimidatie en tegenwerking blijven Bozgeyik en Esen Yilmaz opkomen voor democratie, vakbondsrechten en goed onderwijs voor iedereen. In 2012 werden ze allebei gearresteerd op beschuldiging van terrorisme. Na een gevangenschap van 289 dagen zijn ze in 2013 op borgtocht vrijgelaten, zonder ooit een rechter te hebben gezien. De FNV maakt zich zorgen over de manier waarop de Turkse regering omgaat met mensenrechten en het recht van vereniging en vrije meningsuiting. Vakbondsmensen, waaronder die van de onderwijsbond, werken onder zware druk.

38 FNV MAGAZINE

Kaderleden van de FNV werken samen met vakbonden in Turkije om de arbeidsomstandigheden te verbeteren in de mijnbouwindustrie. Zij zijn actief in een internationaal project dat wordt ondersteund vanuit het Solidariteitsfonds van FNV en de WIS (Werkgroep Internationale Solidariteit)Industrie. In het kader van dit project zijn vier van hen (Ton Kitzen, Wim Dekkers, Feride Kayikci en Martin Schulte) in mei naar Soma, Turkije afgereisd. Zij woonden een seminar bij en bezochten de begraafplaats waar velen van de 301 mijnwerkers liggen die vorig jaar, op 13 mei 2014, zijn omgekomen bij de grootste mijnramp in de Turkse geschiedenis. De meesten van deze mijnwerkers waren tussen de 18 en 40 jaar oud en lieten jonge kinderen en echtgenotes achter. Deze mijnramp staat niet op zichzelf. De mijnbouwsector staat wereldwijd bekend als een van de gevaarlijkste ter wereld. Om aandacht te vragen voor deze problematiek organiseerde FNV in samenwerking met TIE-Netherlands op 4 juni een internationale conferentie met de titel Sterke vakbonden voor veilige mijnen, veilig werken is een mensenrecht. Lees meer op m2015.nl.

REGENBOOGCHECKLIST VOOR CAO Seksuele diversiteit en verschillende relatievormen zijn nog onvoldoende doorgedrongen tot de arbeidsvoorwaarden. Als werknemer kun je weliswaar vrij vragen als je trouwt met een partner van hetzelfde geslacht. Dat is een huwelijk, en geregeld in de cao. Maar wie in een vriendinnenkring afspreekt om bij ziekte om de beurt mantelzorger te zijn, kan niet altijd rekenen op begrip van de werkgever. En voor transgenders bijvoorbeeld zijn er weinig cao’s die hun rechten regelen. Sommige werkgevers vinden dat ze voor ziekenhuisbehandelingen maar vakantiedagen moeten opnemen. Het Netwerk Roze FNV komt daarom met een regenboog-checklist voor cao’s. Het Netwerk Roze is een groep van leden van de FNV die zich inzetten voor seksuele en genderdiversiteit en tegen discriminatie en uitsluiting. Kijk op fnv.nl/roze en download de checklist.

SMAAKMAKENDE WEETJES

PEPER & ZOUT

HANDIGE APPS

TEKST ELSE DE JONGE

WIST JE DAT …

je op de website van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) kunt testen of je ‘uniek’ bent of ‘gemiddeld’? Wat verdienen jouw sekse - en leeftijdsgenoten nou zo ongeveer? Waar geven ze hun geld aan uit? Hoeveel uur per week doen ze aan sport? Hoe vaak gaan ze op vakantie? Aan de hand van vragen over inkomen, uitgavenpatroon, vrijetijdsbesteding, bevolking en gezondheid kun je jezelf vergelijken met andere Nederlanders en nagaan of en in hoeverre je onder het statistisch gemiddelde valt of toch meer een eigenheimer bent. Zie: www.cbs.nl/nl-NL/menu/publicaties/webpublicaties/ben-ik-gemiddeld/ben-ik-gemiddeld.htm.

VOOR FESTIVALFANS Ooit gehoord van Festival Hongerige Wolf? Drie dagen kunst en cultuur in het dorp in NoordGroningen met de meest bijzondere naam van ons land. Of van Wooh Hah? Een ambitieus en gloednieuw hiphopfestival in Tilburg. Wie de zomervakantie niet aan het strand of in de stad wil doorbrengen, kan eens denken aan een festival. Van zomerfeesten in Deurne en het theaterfeest Over het IJ in Amsterdam tot het Woodstock-festival in Polen en Musica Antiqua in Brugge: informatie over festivals in Nederland én daarbuiten is te vinden op www.mijnfestivalgids.nl.

LANGERE ACCUDUUR

ZIEN Een foto van een man in overall, mondkapje voor, kerstmuts op, in een ruimte waarvan wanden en vloer bedekt zijn met rood poeder. Wei (19) werkt in een fabriek in Jiwu (China) waar kerstdecoraties geproduceerd worden. Voor € 270 per maand doopt hij twaalf uur per dag plastic sneeuwvlokken in lijm en haalt ze daarna door rood poeder. Muts en mondkapje zijn ter bescherming en moeten dagelijks tien keer worden vervangen. De foto van Wei is een van de vele bijzondere persfoto’s op World Press Photo 2015. Tot eind dit jaar te zien op diverse plekken in het land. www.worldpressphoto.org/exhibitions

LEESTIP EMILE ROEMER, HET KAN WEL – TUSSEN BINNENHOF EN BUITENWERELD, €13,95, VAN GENNEP.

EEN ONGEMAK DAT VEEL SMARTPHONEBEZITTERS KENNEN: EEN LEGE ACCU NET ALS DAT HELEMÁÁL NIET UITKOMT. VEEL DIENSTEN OP EEN SMARTPHONE BLIJVEN ONGEMERKT ACTIEF, OOK ALS JE ZE NIET GEBRUIKT. SERVICELY SLUIT PROGRAMMA’S DIE OP DE ACHTERGROND DRAAIEN AF EN VOORKOMT DAARMEE (ONNODIGE) VERKORTING VAN DE ACCUDUUR. HANDIG!

SEVICELY / ANDROID (GRATIS)

BARBECUE DE ZOMER IS WEER IN AANTOCHT EN DAARMEE HET BARBECUEËN OOK! DE APP FOTOKOOKBOEK BARBECUE BEVAT EEN KEUR AAN RECEPTEN – VLEES, VIS, VOGEL ÉN VEGA – MET FRAAIE FOTO’S. DE THUISKOK KAN AANTEKENINGEN AAN DE RECEPTEN TOEVOEGEN. FOTOKOOKBOEK BARBECUE/ IOS (€3,99)

In ‘Het kan wel’ doet Emile Roemer verslag van bezoeken die hij de afgelopen jaren heeft afgelegd in Nederland en in het buitenland. ‘Om te luisteren naar mensen en om inspiratie op te doen’, aldus de SPleider in zijn voorwoord. Roemer bezoekt Nederlandse ondernemers die laten zien dat sociaal beleid wel degelijk mogelijk is in de praktijk, zorginstellingen die niet meedoen aan bestuurlijke fusies en schaalvergroting, maar ook een opvangkamp voor vluchtelingen in Somalië en activisten in Detroit die vechten voor een fatsoenlijk loon en vakbondsrechten. 39

WERF EEN NIEUW LID EN ONTVANG 10 EURO CADEAU!

Met ruim 1,1 miljoen leden is de FNV de grootste vakbond van Nederland. We zijn er voor iedereen die werkt, werk zoekt, wil werken of gewerkt heeft. Je kunt zoveel nieuwe leden aanmelden als je wilt. Vul de antwoordkaart in of ga naar lidwerftlid.nl. Hoe meer leden, hoe sterker we staan!

DE VOORDELEN VAN HET FNV LIDMAATSCHAP: Samen sta je sterker voor gewoon goed werk Rechtsbijstand bij arbeidsconflicten Invloed op je arbeidsvoorwaarden 4x per jaar het FNV Magazine Gratis juridisch-, loopbaan- en belastingadvies

Korting met je ledenpas bij o.a. KwikFit, Kras en Greenchoice Korting en exclusieve zorgpakketten bij Zorgcollectief FNV/Menzis Korting op aanvullende rechtsbijstandsverzekering van Proteq

JA, IK WORD LID VAN DE FNV! NU DE EERSTE 4 MAANDEN 25 EURO.

BETALINGSGEGEVENS Ik machtig de FNV om de maandelijkse contributie af

VOOR REGULIERE CONTRIBUTIEBEDRAGEN KIJK OP FNV.NL/CONTRIBUTIE

te schrijven van IBAN:

GEGEVENS NIEUW LID Achternaam:

M/V

Voornaam:

Ik betaal per acceptgiro (meerkosten € 1,- per maand). Datum:

Adres: Handtekening:

Postcode en woonplaats:

NIEUW LID AANGEMELD DOOR

Land: Telefoonnummer:

Achternaam en voorletters:

Geboortedatum:

Lidmaatschapsnummer:

E-mailadres: In dienst bij werkgever

Niet werkzaam

Zelfstandige / Zzp’er

Gepensioneerd

Student / Scholier

Ik ontvang de wervingspremie van €10,- op IBAN:

Naam bedrijf:

OPSTUREN

Adres:

Stuur deze bon in een envelop (postzegel niet nodig) naar: FNV, t.a.v. Contactcenter, Antwoordnummer 101, 3500 ZA Utrecht

Postcode en plaats: Functie:

Een nieuw lid aanmelden kan ook via lidwerftlid.nl of 088 368 0 368

Op het lidmaatschap zijn de algemene voorwaarden van toepassing. Kijk op fnv.nl/algemenevoorwaarden voor meer informatie. We gebruiken je persoonsgegevens om uitvoering te kunnen geven aan het lidmaatschap en je belangen te kunnen behartigen.

LWLLM

VRAAG HET AAN TON

VRAAG HET AAN TON

VRAAG VAN PIET

Heb je een dringende vraag die je graag aan Ton Heerts wilt stellen, mail dan naar [email protected]. BEELD CO DE KRUIJF, HOLLANDSE HOOGTE

ANTWOORD TON

VRAAG

VAN JAN ROOSENBOOM

WAT IK NU ECHT GRAAG VAN JOU ZOU WILLEN WETEN: WAT ALS JE IN DE TOEKOMST WORDT GEVRAAGD STAATSECRETARIS TE WORDEN, OF MINISTER. GA JE DAN NET ALS DE VORIGE VOORZITTERS IN DE VEERTIG JAAR DAT IK LID BEN OOK 300 PROCENT DRAAIEN? IK HOOP ECHT DAT VEEL MENSEN LID GAAN WORDEN VAN DE BOND. IMMERS: SAMEN ÉÉN, SAMEN STERK!

Ik heb gewerkt voor de bonden van de marechaussee en later van militair personeel. Toen ik overstapte naar de Tweede Kamerfractie van PvdA wilde ik onder meer strijden voor goede wetgeving op de arbeidsmarkt. Nu kom ik als voorzitter van de FNV op voor de belangen van onze leden in het overleg met de werkgevers en de politiek. Ik wil een eerlijker samenleving, waarin werknemers meer waardering en zekerheid krijgen, de kloof tussen arm en rijk wordt verkleind en waarin iedereen zich kan ontwikkelen. Daarnaast ben ik actief voor het vfonds, waarmee we projecten voor vrede en veiligheid steunen. Bij FC Twente zet ik me onder meer in voor het maatschappelijk project ‘Scoren in de wijk’. De club en voetballers steunen mensen die wat minder geluk in hun leven hebben. Dat doe ik onbezoldigd, en ik kan er mijn idealen voor een betere wereld mee vormgeven. Daar is het mij om te doen en dat is ook hoe ik daar zelf beter van word. Ik wil resultaten boeken, voor andere mensen en, inderdaad, samen met andere mensen. Dat zal ik altijd met volle inzet en passie blijven doen, op welke plek en in welke functie ook.

Ik loop er nu al een week mee in mijn hoofd en wil het toch even kwijt. Ik probeer al jaren mensen te overtuigen dat lid van de bond worden beter is dan een rechtsbijstandverzekering. Als er een cao wordt afgesloten bijvoorbeeld. ‘Dat regelt een rechtsbijstandverzekering niet’, zeg ik dan tegen collega’s. Maar toen ik tijdens een bijeenkomst met een hoofd geitenbreier van de FNV aandacht vroeg voor de werksituatie van mijn vrouw, voelde ik me genaaid. Mijn vrouw moest maar met haar collega’s ten strijde trekken. Ja, prachtig verhaal, maar ik wil concreet antwoord. Of ben ik beter af met die rechtsbijstandverzekering?

ANTWOORD TON De bond sluit cao’s en sociaal plannen af en staat je juridisch bij als je problemen krijgt op het werk. Gaat het om meerdere leden, dan ondernemen we ook actie. Dat hebben we allemaal voor op een rechtsbijstandverzekering. Als concrete juridische hulp noodzakelijk is, kan je vrouw onze specialisten bellen op 088 - 368 0 368. Mijn collega bedoelde het ongetwijfeld anders: als bond kunnen we wel van alles vinden en eisen, maar als we dat niet doen namens of beter nog, mét leden, bereiken we geen resultaten. Daarom de oproep aan jou en je vrouw om ook voor je rechten op te komen. Met ondersteuning van ons. Wij doen dat deze maanden bijvoorbeeld in verschillende grote cao-trajecten, maar ook wat kleiner. Bijvoorbeeld bij supermarkten waar de filiaalmanager niet goed met de werknemers omgaat. Een actie vanuit de werknemers, gesteund door de bond, heeft dan echt resultaat. 41

RECENSIE

Ruud recenseert: het Nationaal Militair Museum

DODELIJK VERNUFT VOOR DE VREDE

Ruud Buurman, journalist, recensent, schrijver en columnist, recenseert voor FNV Senioren alledaagse dingen. Mét pret, zónder pretenties. TEKST: RUUD BUURMAN, FOTO: ROB NELISSE

Kan dodelijk, vernietigend wapentuig ook ‘mooi’ zijn? Kun je als weldenkend, vredelievend mens de gevolgen van het gebruik ervan even uit je systeem bannen? En dan schoonheid zien in een houwitser, een bommenwerper, luchtafweergeschut, tanks en geweren? Dat zijn toch vragen die ik had op weg naar het Nationaal Militair Museum. Al meer dan driehonderdduizend bezoekers bezochten sinds de opening, in december 2014, dit museum op de voormalige vliegbasis Soesterberg in Soest. Een twee etages tellend groot gebouw, met veel glas, fraai ingepast in het landschap. Neem uw wandelschoenen mee, want nadat u binnen tussen het legergroen en camouflagekleuren hebt gelopen, kunt u dat buiten ook doen tussen het natuurlijke groen, met bijzondere planten- en vogelsoorten.

verzoek mij vooral nergens mee te bemoeien in tijden van oorlog. Daar kon ik vrede mee hebben. Ik woonde in die tijd in Bosch en Duin, precies onder de stijg- en landingsroute van de Amerikaanse Starfighters die op Soesterberg waren gestationeerd. Je kon de meeëters op de neus van de piloten zien zitten, zo laag vlogen ze over. Het Nationaal Militair Museum is een wapenmuseum. Zeker. De staaltjes menselijk vernuft – zij het de lelijkste kanten van dat vernuft – zijn spectaculair tentoongesteld. De duiding ervan is overigens nogal mager, met vaak niet meer dan naam, bijnaam en typenummer. Dat is lang niet altijd voldoende. Je kunt een roestige, volledig doorzeefde tank neerzetten, maar dan wil ik wel het hoe en waarom en het wat en wanneer weten. Nu wordt alleen het oog bediend.

AMERIKAANSE STARFIGHTERS

HELDEN EN WANDADEN

Ik ben niet zo militair ingesteld. Ik haat wapens, vechten, bevelhebbers en volgzaamheid. In 1975 werd ik na drie dagen militaire dienstplicht ‘in onhandelbare en labiele staat’ van de Jan van Schaffelaarkazerne in Ermelo verwijderd. Hare Majesteit stuurde mij nog een ontslagbrief met het

In de themaruimten wordt het een stuk interessanter. Daarin wordt op eigentijdse audiovisuele en interactieve manieren de rol van de krijgsmacht in de samenleving behandeld en worden veel meer zintuigen en gevoelens aangesproken. We mogen onze helden zien en horen; onze

42 FNV MAGAZINE

dapperheid door de eeuwen heen en onze verdiensten tijdens vredesmissies worden breed uitgemeten. De gesneuvelden in Afghanistan hebben een gedenkplaat in het museum gekregen. Maar de grote smetten op ons blazoen, waaronder de wandaden in voormalig Nederlands Indië en het trauma van Srebrenica, zijn bepaald niet in een donker hoekje verstopt. Alsmede het antimilitarisme uit de jaren zestig, zeventig en tachtig. Het NMM heeft weten te vermijden dat oorlog en wapentuig verheerlijkt worden. Wie er rondloopt krijgt de heldere boodschap mee dat het uiteindelijk doel van oorlog en de inzet van wapens altijd ‘Vrede’ is. Maar de moralist in mij fronst de wenkbrauwen in de interactieve ruimte Xplore, waar kinderen hun eigen buskruit kunnen maken en in een geschutskoepel tanks kunnen uitschakelen. Maar ja…., thuis schieten diezelfde kinderen hele legers aan barrels via hun spelcomputer. Tja, moralisme is soms zó 1975. Het NMM is genomineerd voor de DagjeWeg.NL Award 2015.

RECENSIE

WE MOGEN ONZE HELDEN ZIEN EN HOREN; ONZE DAPPERHEID DOOR DE EEUWEN HEEN EN ONZE VERDIENSTEN TIJDENS VREDESMISSIES WORDEN BREED UITGEMETEN.

43

QUOTES & POST VAN LEDEN

VRIJPLAATS Een greep uit Tweets en comments op de FNV-site en op Facebook. Volg het nieuws op fnv.nl

KOM IN ACTIE FIFA

De FNV roept de FIFA op om actie te ondernemen tegen de levensgevaarlijke arbeidsomstandigheden bij de bouw van stadions voor het WK 2022 in Qatar. Volgens cijfers van de internationale vakbeweging zullen 4000 arbeidsmigranten die meewerken aan de bouw sterven voordat het WK begint. De FNV doet deze oproep in het filmpje ‘FIFA, take action for workers Qatar’. Share that you care! Delen jullie hem ook allemaal?

DIE BLATTER DENKT ALLEEN AAN ZICHZELF. BERT DE GROOT

WAAROM NU OPEENS ACTIE DAAR VOOR VOEREN ? HET IS DAAR ALTIJD AL EEN ZOOITJE QUA WERKOMSTANDIGHEDEN. MAAR HEEL APART: DAN HOOR JE NIEMAND. ZO GAUW ALS HET WK VOETBAL OF DE OS ER KOMEN DÁN PAS WIL MEN IN ACTIE KOMEN.

REACTIE HENRI GROOTE

Young & United jongeren zetten SER-vergadering op z’n kop Jongeren van Young & United zorgden voor flinke opschudding in de polder door de vergadering van de Sociaal Economische Raad (SER) met veel kabaal over te nemen. Ze scandeerden leuzen als ‘half loon is flauwekul’ en dansten op de vergadertafels. VNO-NCW-voorzitter Hans de Boer is de beschermheer van grote bedrijven voor wie het jeugdloon een supersubsidie is. Om die reden kreeg De Boer een enorme pamper uitgereikt. Het is weer DRUK hier, met de jongeren? Een oudere & genaaited reageert hier nu! Hartstikke mooi, De Boer op zijn pamper zetten, maar hij veegt er zijn VOT mee af!

REACTIE MIEN63 (...) En ik weet het, je kunt niet alles alleen, je weet ook niet alles. Maar als iedereen in je omgeving je laat barsten, kan ik mij voorstellen dat je af en toe de kop laat hangen. Maar jong EN ouder worden allebei genaaid. Wij zouden SAMEN moeten optrekken tegen Rutte en zijn megalomane kliekje graaiers!

REACTIE ROCKER

TWEETS

@FNV STREVEN NAAR AANDEELHOUDERS DIE LANGETERMIJNBELANGEN VAN #ABNAMRO VOOROP STELLEN, ALDUS #FNVFINANCE @FNV STOP DE #TTIP-RACE NAAR HET PUTJE.

FACEBOOK

VIND JIJ GOEDE ZORG OOK BELANGRIJK? VOOR JOUW OUDERS, JE KINDEREN, JEZELF? TEKEN DAN NET ALS 300.000 ANDEREN DE VOLKSPETITIE RED DE ZORG EN HELP MEE OM DE BEZUINIGINGEN IN DE ZORG TE STOPPEN Getekend, denk dat er in de samenleving een ommekeer moet komen. Door eens Den Haag te laten zien wat wij Nederlanders echt van dit land vinden. Maar helaas zo als altijd blijft het dan heel heel heel erg stil.

REACTIE GERR VANDENBOSCH Sluit je aan mensen…laten we NL fatsoenlijk houden.

REACTIE SJEF VAN HOORN 44 FNV MAGAZINE

QUOTES & POST VAN LEDEN

FNV ZORG&WELZIJN @FNVZORGWELZIJN

RON MEYER @MEYERRON

MINISTER SCHIPPERS HEEFT ZORGGELD OVER. #FNV-VOORZITTER HEERTS: DIT GELD MOET TERUG NAAR ZORG

Zeg @a_mulder, noem 1 cao in jongerensectoren Retail/Horeca waar “vakbond arbeidsvoorwaarden dichttimmert”. #VVD #FNV

FNVDIVERSITEIT @FNVDIVERSITEIT

MARIËTTE PATIJN @MPATIJN

2 MILJARD EURO Netwerk Roze FNV presenteert advies inzake regenboogchecklist - FNV #IDAHO2015 #FNV #LHBT JOVANCKA HOMAN @ JOVANCKAHOMAN

HOEZO IS EEN FLEXBAAN GEEN “ECHTE BAAN”? IS ALLEEN EEN VASTE BAAN EEN “ECHTE BAAN”? WUT EEN ONZIN! #NIEUWSUUR #FNV

19

JUNI

POLITIEK DEBAT OVER ZORG, KABINET EN VAN RIJN DAN HEBBEN WE NOG MEER HANDTEKENINGEN! #FNV RED DE ZORG. JOSÉ KAGER @JOSEKAGER

#YOUNGANDUNITED VERTREKT UIT SER. MAAR ZE ZULLEN NIET RUSTEN TOTDAT ZE MEER KOOPKRACHT EN ECHTE BANEN HEBBEN #FNV. RUUD KUIN @RUUDKUIN

HET GESPREK MET TON HEERTS VAN HET #FNV ILLUSTREERT PERFECT HET TOTALE GEBREK AAN REALITEITSZIN. #NIEUWSUUR

Dutch government talks with trade unions break down #FNV #realjobs

PIETER VAN SPELLEN @PVANSPELLEN PAULA VAN APELDOORN @RODEWIJNTJES

#FNV KOMT MET MEER ACTIES, NU ‘WERKGEVERS TOTALE AANVAL ZOEKEN’. 45

PUZZEL

PUZZEL EN WIN!

Plaats de gevonden woorden in het kruiswoorddiagram. Vul vervolgens de letters in in de gelijkgenummerde vakjes in de oplossingsbalk onder het diagram en ontdek zo de oplossing.

HORIZONTAAL

VDM PUZZELS/DOUWE VAN DER MEULEN

1 vrije dag - 8 naar een hogere organisatievorm brengen - 15 roem - 16 Chinees-Indisch gerecht - 18 afwezig (afk.) - 19 klaar - 21 jongensnaam - 23 plaats in Portugal - 24 laagte - 25 thans - 26 infectieziekte - 29 plaats in Gelderland - 30 demonstrant - 32 plant 33 bouwvakker - 36 gekeperde stof - 37 medicijn - 39 rund - 40 marterachtig zoogdier - 41 lidwoord - 42 astatium (afk.) - 44 algebraïsch getal - 47 herrie - 49 jongensnaam - 50 Sociaal Economische Raad (afk.) 52 zien (Eng.) - 53 vacant (afk.) - 55 spinnenweb - 56 collectieve arbeidsovereenkomst (afk.) - 57 opbeuring - 59 gedachtengang - 62 Germaans schriftteken - 63 keeper - 64 hoofddeksel - 65 mortelcentrale - 67 Spaanse dans - 69 meisjesnaam - 70 voorzetsel - 71 naaldboom - 72 onnozel persoon - 73 bevroren dauw - 74 voorzetsel - 75 Amerikaans landgoed - 77 beslist - 80 kilobyte (afk.) - 81 vod - 82 international energy agency (afk.) - 84 bloeimaand - 85 lidwoord - 87 jongensnaam - 89 keukenartikel - 92 niet zacht - 94 tweespraak - 96 knoest - 97 openbaar ambtenaar - 99 hij (Frans) - 100 vaartuig - 101 Duitse meisjesnaam 103 seconde - 104 Bergumermeer (afk.) - 105 plaats in Flevoland - 106 plaats in Overijssel - 108 bevel 110 kwaadspreker - 111 een limiet stellen.

VERTICAAL 1 afwasborstel - 2 zangnoot - 3 gezantschap - 4 gehoorschelpen - 5 deciliter (afk.) - 6 algemene onderwijsbond (afk.) - 7 besproken - 8 heffing op de koopsom - 9 meisjesnaam - 10 Sociale Academie (afk.) - 11 diepe afkeer - 12 ten einde lopen - 13 langwelle (afk.) - 14 zenuwarts - 17 larve - 20 vurig - 22 drank - 24 van de - 25 troefkaart - 27 raadgeving - 28 godsdienstige groep - 30 funderen, grondvesten - 31 zwart gesteente - 34 dicht - 35 paling - 38 schuine schrijftafel - 41 overwicht - 43 veld - 45 vangwerktuig - 46 meisjesnaam - 48 voorzetsel - 49 veel kans makend - 51 reisweg - 54 bouwmateriaal - 56 snaarinstrument - 58 oostnoordoost (afk.) - 59 bestuurbare slee - 60 deel van een huis - 61 los, mul 63 danszaal - 65 rang bij de politie - 66 bewonderaar - 67 deurschel - 68 openbare raadsman - 72 smeren - 75 jongensnaam - 76 gehucht op Terschelling - 78 looistof - 79 kaliber, percentage - 81 meisjesnaam 83 nogmaals - 86 grappenmaker - 88 huivering - 89 kledingstuk - 90 deel van het hoofd - 91 overrijp - 93 gebogen bot - 95 vruchtbare plaats in de woestijn - 98 proef - 101 koningsslang - 102 priester in Silo - 105 jongensnaam - 106 barium (afk.) - 107 voorzetsel 109 slede.

WIN! 1X

€ 100,-

Onder de goede inzenders worden zes prijzen verloot: een hoofdprijs van 100 euro, twee prijzen van 75 euro en drie prijzen van 50 euro. De namen van de winnaars worden in het eerstvolgende nummer van FNV Magazine bekendgemaakt. Stuur de oplossing van deze kruiswoordpuzzel op een kaart of briefkaart (niet in een envelop) voor 1 augustus 2015 naar Redactie FNV, Postbus 9767, 3506 GT Utrecht, met vermelding van jouw naam, lidmaatschapsnummer en adres.

2X

€ 75,-

3X

€ 50,-

Of mail jouw oplossing met deze persoonlijke gegevens naar [email protected]. PRIJSWINNAARS De oplossing van de puzzel afgedrukt in FNV Magazine 1 2015 was ONDERSTEUNING. Dit zijn de winnaars: 100 euro- Y. Belfort in Diemen; 75 euro- J.A. den Ouden in Avenhorn en A. Kremer in Nieuwlande; 50 euro gaan naar H.A. Velthuis in Haaksbergen, H.J. Doppenberg in Harderwijk en F.C.M. Tuurenhout-Freriks in Brummen

47

SERVICE

DIT DOEN WE VOOR JE Vragen over werk en inkomen? Of het nu gaat over je lidmaatschap, beëindigingsovereenkomsten, wachtdagen bij ziekte of concurrentiebeding – ga naar fnv.nl/mijn-vraag en vind je antwoord.

VERTROUWELIJK! Je laat de budgetcoach een groot deel van je administratie zien. Daarom is het belangrijk te weten dat de budgetcoach vertrouwelijk met al je gegevens omgaat. Bel voor een afspraak met ons Contactcenter op 088 - 368 0 368 (ma t/m vrij 8.30 - 17.30 uur). fnv.nl/budgetcoach

MOEITE OM ROND TE KOMEN? DE BUDGETCOACH HELPT! Meer en meer mensen hebben elke maand moeite de eindjes aan elkaar te knopen. Of je nu hard werkt voor je geld, of omdat je pensioen niet wordt geïndexeerd, of je minder uren op je nul-uren kunt werken, of omdat rondkomen van een uitkering altijd erg moeilijk is. Een budgetcoach van FNV kan je ondersteunen. Heb je financiële problemen thuis, of vrees je die te krijgen? Heb je bijvoorbeeld hulp nodig bij het ordenen van je administratie, wil je inzicht krijgen in je inkomsten en uitgaven, wil je bespaartips of heb je te maken met beslag op je loon? Dan kan een budgetcoach van de FNV je hierin ondersteunen. Samen met jou zoekt de coach naar een oplossing.

ADVISEURS SOCIALE VOORZIENINGEN ZORG Met vragen over de financiële kant van de zorg, kunt u een beroep doen op onze Adviseurs sociale voorzieningen Zorg. De Adviseurs sociale voorzieningen Zorg, kortweg ASV’ers Zorg. Leden die in contact willen komen met een Adviseur sociale voorzieningen Zorg, kunnen bellen met ons Contactcentrum, op telefoonnummer 088 - 368 0 368 (ma t/m vrij 8.30 - 17.30 uur).

CONTACT PERSONEN OUDEREN De Contact Personen Ouderen van FNV Senioren nemen telefonisch contact op met leden die vlak voor hun AOW pensioen staan. Zij vragen u wat uw ervaringen zijn met uw AOW-aanvraag. Ze geven antwoord op vragen en helpen u bij het zoeken naar oplossingen van problemen. Als de Contact Personen Ouderen u niet verder kunnen helpen, dan verwijzen ze u door.

VRAGEN over het magazine? Mail naar [email protected] of bel 0900-9690 COLOFON HOOFDREDACTEUR Eldert Kuiken ([email protected]), EINDREDACTEUR Peter Beekman ([email protected]), REDACTIE FNV Peter van der Aa ([email protected]) en Brenda Heidinga ([email protected]) REDACTIE MEDIAPARTNERS GROUP, AMSTELVEEN Reijer Blankenspoor, Annemiek Sinnige, Maaike Vertegaal REDACTIE SECTOR Jackie van der Werff (eindredactie), Bart Speleers, Rob Nelisse, Eva Prins, Louis Engelman, André de Vos, Ruud Buurman FOTOGRAFIE SECTOR Jeannette Schols, Rob Nelisse ART DIRECTION EN VORMGEVING Gitteke van der Linden, Bianca van Hilst, Zippa grafisch ontwerp (sector) REDACTIE-ASSISTENTIE Emmy Bitter ([email protected]) CONCEPT FNV en MediaPartners Group, Amstelveen MEDIABELEID Evelyn Louz ADVERTENTIEVERKOOP PSH, Dunck DRUK Senefelder Misset, Doetinchem COPYRIGHT Overname van artikelen is alleen toegestaan met bronvermelding en toestemming van de uitgever. FNV Magazine ISSN 2405-9013.

50 FNV MAGAZINE

EMMY BITTER [email protected]

POST!

LEZERSPOST BORSTKLOPPERIJ

COLOFON

Geachte redactie, Hierbij mijn eerste indrukken, als senior-­ KIEM-lid van bovenstaand blad. Algemeen: Diep treurig makende borstklopperij, iedere zelfkritiek lijkt te ontbreken. Een drietal voorbeelden:

Persoonlijk vind ik, dat de inhoud van colofon in het FNVmagazine in # 1 2015 erg beperkt is. Kan deze in het volgende magazine wat uitgebreider. Hierin kunnen dan meer informatieve punten staan.

1. De opening: Onderzoek FNV: 90 procent wil vaste baan. Wil 90% liever een baas boven zich? Dat maakt nieuwsgierig naar de precieze vraagstelling. In ieder geval lijkt de suggestie dat je als KIEM-lid en zelfstandig kunstenaar weinig mag verwachten van je FNV. En wat die 90% betreft, er zijn ook tijden geweest dat 90% vond dat de aarde plat was en God bestond. Kortom: mag het ietsje kritischer en genuanceerder? 2. En daar is hij weer met foto en al: Ad van Liempt. Gerenommeerd Journalist en TV-Maker. Van Liempt stond in 1989... bla bla bla enz. Nog even gehoopt, vanwege het nieuwe blad, van deze man verlost te zijn, maar nee hoor. En goed voorbeeld doet goed volgen: Martin Spanjers en nog, grotere foto, Joep Dohmen en ik zal er nog wel een of meer over het hoofd zien. Wat moet ik met deze ijdeltuiterij? Voor alle duidelijkheid, ik wens deze mensen persoonlijk alle goeds in eigen kring. 3. De ingezonden brieven tonen dat u misschien iets meer journalistiek te werk zou kunnen gaan en iets minder van ‘kijk ons eens’. Met vriendelijke groet, J. Visser.

Met vriendelijke groeten, M.G.M. Smeets Belfeld.  

DIEFSTAL Geachte heer/mevrouw, Goed nieuws voor de politie, de rijksambtenaren en de duizenden werknemers die op dit moment actievoeren voor een betere cao. De president van de Nederlandse Bank heeft het licht op groen gezet. Niet dat hij erover gaat, maar het is wel opmerkelijk. Normaal gesproken bemoeit de centrale bank zich niet met de arbeidsvoorwaarden. Dat Klaas Knot dat nu wel doet is veelzeggend. Blijkbaar zit het beleid van de Europese Centrale Bank, lees Mario Draghi, hem zo dwars dat hij op nationaal terrein een andere weg kiest. Knot vindt dat de economie gestimuleerd moet worden door loonstijgingen en lastenverlichtingen. De koopkracht moet omhoog, dat is de remedie. Knot heeft gelijk. De lonen kunnen best omhoog. Jarenlang hebben de werknemers op een houtje moeten bijten om de zwakke economie te ontzien. De topmannen van ons bedrijfsleven vinden dat blijkbaar ook, want zij strijken - nu het wat beter gaat maar wat graag een forse salarisverhoging (of bonus) op. Met de koopkracht van de gepensioneerden is het slecht gesteld. Het ziet er niet naar uit dat zij ooit nog een gedeeltelijk, laat staan volledig geïndexeerd pensioen krijgen als het kabinet de voorgestelde strengere pensioenregels doorzet. Het kabinet wil

gedeeltelijke indexatie eerst toepassen bij een dekkingsgraad van minimaal 110 procent en volledige prijscompensatie vanaf 130 procent. Het staat nu al vast dat de dekkingsgraad van vele fondsen onder de 105 procent is gekomen. In de formule voor het vaststellen van de hoogte van de dekkingsgraad wordt de marktrente gebruikt (thans 2 procent). Deze zal de komende jaren nog verder afnemen gelet op de door de Europese Centrale Bank getroffen maatregelen en dat resulteert in een verdere daling van de hoogte van de dekkingsgraad. Indexering is daardoor voor de toekomst vrijwel uitgesloten. Een slechte zaak voor zowel de huidige als toekomstige gepensioneerden. Helaas onze voorzitter van FNV Senioren Martin Spanjers hoor je en zie je niet in de media over deze diefstal. Schijnbaar pikken wij het als bond. Van een belangen behartiger mag ik toch een duidelijke stellingname verwachten. Met vriendelijke groet, Willem Broekhuizen

JE EN JIJ Geachte redactie In het eerste nummer van het Magazine voor Senioren worden we onder anderen door de heer Heerts continu aangesproken met ‘je’. Dat is een ergerlijke trend die om zich heen grijpt in de maatschappij. Dat irriteert mateloos, getuigt niet van veel respect en ik vind het niet vanzelfsprekend dat dit gebeurt. Niet aan meedoen! Zeker niet in een tijdschrift voor Senioren. Ik ben 67, heb 46 jaar gewerkt, waarvan 43 onregelmatig, FNV’er vanaf 1 november 1973 en ben niet zo maar een ‘je’. Vriendelijke groeten, A.W de Poel. 51