maatschappelijke dienstverlening

JAARVERSLAG2009

maatschappelijke dienstverlening Maatschappelijk werk, Ouderenwerk, Sociaal Raadslieden en Schuldhulpverlening

jaarverslag2009

12

1

maatschappelijkedienstverlening

Maatschappelijk Werk De vraag naar Maatschappelijke Dienstverlening in Osdorp groeit. In grote lijnen is dit enerzijds het gevolg van trends zoals individualisme, vergrijzing en de vorming van de digitale maatschappij. Anderzijds groeit de vraag door de problematiek die zich voordoet op lokaal niveau waarbij economie en werkgelegenheid, de multiculturele samenleving, armoede en (her)huisvesting een rol spelen. Wonen, zorg en welzijn zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. SEZO signaleert, legt verbanden, biedt een oplossing of verwijst door.

D

e Maatschappelijke Dienstverlening vormt de schakel tussen gezondheidszorg en welzijnswerk. Het wordt onderverdeeld in Algemeen Maatschappelijk Werk, Opvoedingsondersteuning en Maatschappelijk Werk voor basisscholen. Daarnaast vallen Ouderenwerk, Sociaal Raadslieden en Schuldhulpverlening onder de Maatschappelijke Dienstverlening van SEZO in Osdorp. De Maatschappelijke Dienstverlening vindt plaats aan huis bij bewoners, in de wijk met bijvoorbeeld een groepsaanbod en trainingen en niet in de laatste plaats aan de Wolbrantskerkweg met de Front- en Backoffice, het Loket Zorg en Samenleven (tot maart 2010) en het Mobiel Zorgloket.

Achter de voordeur van SEZO Nadat in 2008 een kleine verbouwing noodzakelijk was om receptie en secretariaat te scheiden, werd in 2009 de balie veranderd om enerzijds cliënten beter van dienst te kunnen zijn en anderzijds de veiligheid van medewerkers te waarborgen. Echter per 1 maart 2010 verhuist het Loket Zorg en Samenleven. In 2009 ontstaan opnieuw plannen over wederom een

Inhoud 3 Maatschappelijk Werk 5 Algemeen Maatschappelijk Werk 8 Ouderenwerk 10 Sociaal Raadslieden 11 Schuldhulpverlening 3

maatschappelijkedienstverlening

herinrichting van de Frontoffice aan de Wolbrantskerkweg.

Het Loket Zorg en Samenleven Alle stadsdelen in Amsterdam hebben een loket waar burgers terecht kunnen met vragen en aanvragen voor Wmo voorzieningen. Dit loket vloeit voort uit de Wmo. Bij dit loket is iedereen welkom voor informatie, advies en ondersteuning bij het vinden en zo nodig aanvragen van voorzieningen op het gebied van welzijn, zorg en wonen met zorg. De Dienst Zorg en Samenleven Amsterdam voert de regie over deze loketten in Amsterdam. Het Loket Zorg en Samenleven van Osdorp, gehuisvest in de hal van SEZO aan de Wolbrantskerkweg, wordt uitgevoerd door medewerkers van SEZO onder leiding van een coördinator die in dienst is bij het Stadsdeel Osdorp. In 2008 heeft er in het coördinatorschap naast een wisseling van de wacht ook, op instigatie van de Dienst Zorg en Samenleven, een beleidsmatige accentverschuiving plaatsgevonden. Na analyse van de instroom en benchmark met overige Loketten in Amsterdam bleek enerzijds dat de instroom bij het Loket ondergebracht bij SEZO één van de drukst bezochte loketten was en anderzijds dat de instroom vrijwel volledig sociaal juridische vragen betrof. Vanuit het verleden gezien, is een consistent beeld. De bevolkingssamenstelling en de sociaal economische positie van veel burgers brengt met zich mee dat er een groot appel gedaan wordt op aanvullende sociale voorzieningen. Het Loket

Maatschappelijk Werk op Recept SEZO zoekt continu naar nieuwe oplossingen die zich kenmerken door onderlinge verbanden te leggen ten gunste van de cliënt. Een van die innovatieve ideeën is Maatschappelijk Werk op Recept. Samen met 1eLijnszorg Amsterdam werkt SEZO het concept uit om de sociaalmedische zorg in Nieuw-West te versterken.

zelf kwam daardoor niet of nauwelijks toe om zich te profileren op het Wmo domein. Vanaf 2009 hield de Formulierenbrigade van DWI daarom spreekuur naast het Loket Zorg en Samenleven. Het Loket hield zich nog maar zeer beperkt bezig met vragen van burgers op het sociaal juridische terrein. SEZO was en is niet gelukkig met deze beleidskeuze en vindt deze klantonvriendelijk; de keuze is vooral aanbodsgericht en gaat ten koste van de huidige sociale infrastructuur in Osdorp.

De cijfers van Het Loket Een grote beperking van de huidige opzet en vormgeving van de Loketten is dat er door de centrale stad gekozen is voor een eigen registratiesysteem RIS. SEZO beheert dit programma niet en het programma communiceert niet met het eigen klantvolgsysteem (Regas). Het Loket Zorg en Samenleving heeft aangegeven dat in 2009 2126 loketcontacten zijn geweest ten opzichte van 2960 in 2008. Er zijn 178 cliënten toegeleid naar de Backoffice van SEZO, voornamelijk naar de Sociaal Raadslieden. Een scherpere selectie bij de voordeur heeft geleid tot rechtstreekse toegeleiding naar SEZO in plaats van eerst via het Loket. Voor meer informatie over het Loket verwijzen wij naar Loket Zorg en Samenleven.

Algemeen Maatschappelijk Werk Het Mobiel Zorgloket Ook het Mobiel Loket (de Bus) valt onder het Loket Zorg en Samenleven. Wat voorheen één van de paradepaardjes van Osdorp was, heeft de afgelopen jaren helaas moeten inboeten aan populariteitskracht door onregelmatige rijtijden en beperking van functies. Het Mobiel Zorgloket is dé voorloper geweest van het Loket Zorg en Samenleven, speciaal bestemd voor bewoners met fysieke beperkingen. De bus ging naar bewoners toe, er was tijd voor vragen en ontmoeting. Opmerkelijk is dat tijdens de huisbezoeken van 75 jarigen vrijwel iedereen de bus kent. Men wist wat men eraan had; de bus wordt gemist. Door de uniforme benadering van de

Dienst Zorg en Samenleven en de uitrol van de Loketten Zorg en Samenleven is de bus feitelijk op een zijspoor geraakt. De bus staat ondanks adviezen van SEZO, bewoners en de Ouderen Advies Raad op onregelmatige tijden bij standplaatsen. De ontmoetingsfunctie is beperkt en sociaal juridische vragen worden nog maar selectief behandeld. De instroom van de bus is daardoor de laatste jaren afgenomen. 2005

Contacten

2006

2007

2008

2008

1919 1984

547

560

540

Het concept van de bus heeft bij uitstek last van de ‘wet van de remmende voorsprong’.

Omdat SEZO er van overtuigd is en heeft aangetoond dat de bus als interventiemiddel voor ouderen en/of bewoners met een fysieke beperking een herkenbaar en effectief instrument is, pleit SEZO er dan ook voor om de bus zo snel als mogelijk weer op de oorspronkelijke wijze in te gaan zetten. Dit betekent als onderdeel van de Frontoffice van SEZO en niet meer in het Zorg Loket regime. De bus zal wekelijks vaste standplaatsen moeten hebben, het centrale klantvolg- en informatiesysteem van SEZO zal weer ingevoerd moeten worden. De professionele bezetting van de bus zal weer een coproductie moeten worden van Sociaal Raadslieden en Ouderenwerkers aangevuld met vrijwilligers.

H

et Algemeen Maatschappelijk Werk heeft als doelstelling cliënten met algemene klachten van psychische en/of psychosociale aard te helpen door middel van een kortdurende behandeling. Daarbij leren de maatschappelijk werkers cliënten zelfredzaam te zijn. De aanmelding van cliënten gebeurt via doorverwijzing of op initiatief van de cliënt zelf. Deze kan zichzelf telefonisch of tijdens de inloopspreekuren van SEZO aanmelden. Korte vragen omtrent informatie, advies of bemiddeling worden meestal direct afgehandeld. In 2009 heeft SEZO, evenals in 2008, 475 aanmeldingen geregistreerd. Tabel 1 van boekje De Cijfers laat in 2009 een toename van 60% zien in het geven van informatie en advies ten opzichte van 2008. De crisishulpverlening stijgt ten opzichte van 2008 met ruim 8%, ten opzicht van 2007 met 21%. De procesmatige hulpverlening neemt eveneens toe, terwijl het aantal ‘overige trajecten’ met ruim een kwart afneemt. Per saldo overstijgen de werkzaamheden de ingekochte

Afrekenbare onderdelen instroom en door­ stroom Algemeen Maatschappelijk Werk dossiers

Doorlopende dossiers vanuit 2008

278

Intakes 2009

322

Gewerkt met dossiers Afgesloten in 2009

jaarverslag2009

4

5

maatschappelijkedienstverlening

600 -315

en afrekenbare onderdelen, hetgeen leidt tot financiële en personele druk op de organisatie. In totaal is er in 2009 met 600 dossiers gewerkt, er worden er 285 meegenomen naar 2010.

Fondsenaanvragen Het Algemeen Maatschappelijk Werk heeft veel te maken met burgers in ontredderde situaties. Naast het op orde krijgen van en inzicht krijgen in de administratie moeten er ook regelmatig financiële noodverbanden aangelegd worden. Daar waar het niet mogelijk is om een beroep te doen op reguliere voorzieningen wordt een beroep gedaan op fondsen. Daarnaast organiseert het AMW al jaren met kerst dankzij de steun van de lokale kerken een gift voor klanten van SEZO die financieel nauwelijks kunnen rondkomen. Het bedrag van fondsaanvragen stijgt jaarlijks, echter alleen het Jeugdsportfonds kent in 2009 een daling. Zie Tabel 2 en Tabel 3 van De Cijfers. Het is opgevallen dat bij Jeugdsportfondsaanvragen ouders moeilijk de stap zetten naar bijvoorbeeld de inschrijving voor zwemles. Alleen met een nota van de sportclub kan SEZO een aanvraag doen. Ouders willen graag sport op school; dat is makkelijker en dichterbij.

Maatschappelijke Steun Systemen Het doel van een maatschappelijk steunsysteem is om de regie over eigen leven te versterken en de kwaliteit van leven te verbeteren bij mensen die op eigen kracht geen oplossing kunnen vinden voor of ondersteuning vragen bij problemen die zij op meerdere levenster-

reinen hebben. Beoogd effect is dat mensen minder snel in crisis komen en hierdoor minder vaak een beroep moeten doen op ‘zware’ voorzieningen zoals maatschappelijke opvang en hierdoor minder schade oplopen en veroorzaken. (Wmo nota 2007) Aan de doelstelling zijn vier subdoelstellingen met meetbare indicatoren ontleend. 1. M  ensen waarop MSS zich richt, komen tijdig in beeld. 2. M  ensen waarop MSS zich richt, krijgen een passend hulpverlenings- en activeringsaanbod. 3. M  ensen waarop MSS zich richt, blijven in beeld. 4. M  ensen waarop MSS zich richt, raken minder gauw of niet in crisis. Het Stadsdeel Osdorp is in 2009 aan de slag gegaan met de uitvoering van het beleidsplan Maatschappelijk Steunsysteem (MSS). Medio 2009 is het eerste MSS traject in uitvoering genomen. Dat was later dan verwacht; het Meldpunt Zorg en Overlast kampte met personele onderbezetting door ziekte en de partners van het convenant moesten overeenstemming bereiken over de werkwijze en op elkaar ingespeeld raken. In het convenant participeren meerdere hulp- en dienstverlenende organisaties, zoals Politie, GGZ, DWI, Jellinek en Maatschappelijke Dienstverlening. Door het opzetten van een MSS hoopt het stadsdeel het langs elkaar heen werken van instellingen tegen te gaan.

“Het effect van Triple P is groot. Ik ben er erg enthousiast over. Natuurlijk heeft het in de ene situatie sneller effect dan in de andere. Dan is het prettig dat er meerdere trainingsmogelijkheden zijn.” Schoolmaatschappelijk Werk en Pedagogisch adviseur Drie maatschappelijk werkers van SEZO hebben gezamenlijk 36 uur SMW gegeven op 4 scholen, t.w. de Johannes, Visser ’t Hooft, de Punt en de Globe. In het convenant is onder meer afgesproken dat het Meldpunt Zorg en Overlast na consultatie vaststelt welke instelling verantwoordelijk is voor het casemanagement van betreffende cliënt. SEZO participeert in de overlegstructuur ten behoeve van afspraken over de totstandkoming en uitvoering van een op de cliënt toegesneden pakket van hulpverlenings- en activeringsactiviteiten. In 2009 is van 19 personen gesignaleerd dat zij in aanmerking zouden kunnen komen voor een MSS traject, in de volgende categorieën: Van het totale aantal van 19 personen waren er 9 afkomstig van SEZO, 3 van de politie, 2 van de GGZ, 1 van DWI, 3 van het stadsdeel (Loket Z&S, Netwerk coördinator 12+, sociaal wijkbeheer) en 1 via de fysiotherapeut. Per 31 december 2009 waren er 19 personen in een MSS traject. Inkomensondersteuning werd geboden in 16 gevallen. Er waren 16 MSS klanten die met ondersteuning van een maatje meededen aan ontmoetingsactiviteiten. In 2009 is niemand die aan een MSS traject was begonnen, voortijdig afgehaakt. Het casemanagement wordt bij vijf cliënten geleverd door de Jellinek kliniek, bij tien cliënten door SEZO en vier cliënten door GGZ In Geest. (Bron: Stadsdeel Osdorp).

Pedagogisch advies

Nieuw is dat alle SMW-ers sinds maart 2009 Triple P geaccrediteerd zijn. Dit betekent dat zij waar nodig de methodiek Triple P uitvoeren binnen hun individuele contacten met ouders wanneer er opvoedingsvragen aan de orde zijn. Bij meer complexe situaties wordt doorverwezen naar de pedagogisch adviseurs. Het merendeel van de vragen die hun bereiken zijn echter van praktischer aard.

“Vroeger moest je het allemaal zelf uitzoeken. Je kon iets vragen bij het consultatiebureau, maar als het uit de hand liep, kwam je bij Jeugdzorg terecht. Dat willen we voorkomen. Daarom zijn er gratis spreekuren van de pedagogisch adviseurs.” Tjitske Haank, pedagogisch adviseur van SEZO vertelt in de Westerpost over Triple P, de naam van het (Australische) programma dat positief opvoeden hoog in het vaandel heeft. “De methode laat de ouders meedenken. Ik ben namelijk niet degene die zegt hoe het moet. Ik stel vragen om erachter te komen om welke gedragsproblemen het precies gaat en wat wellicht de oorzaak is, geef informatie over mogelijke aanpak en oefen nieuwe opvoedvaardigheden voor ouders om thuis toe te passen. Ouders bepalen zelf welk doel ze willen bereiken en welke aanpak ze willen proberen.” Na het eerste gesprek is er de ouderbrochure over positief opvoeden. Hierin lezen ouders over Triple P, waarbij ze informatie krijgen over het belang van positieve aandacht, over de oorzaken van gedragsproblemen en manieren om gewenst gedrag te bevorderen en ongewenst gedrag te voorkomen. Ouders kunnen dan naar hun eigen situatie kijken en besluiten waaraan ze willen

Naast individuele contacten werd in 2009 veel aan groepswerk gedaan. Er werden trainingen gegeven zoals “Opvoeden & zo!”, “Eten en zo!”, “Beter omgaan met pubers” en “Alleenstaand ouderschap”. Daarnaast werden groepstrainingen voor kinderen gegeven: faalangsttraining, meidengroep en sociale vaardigheidstrainingen. Voor de werving wordt nauw samengewerkt met de oudercontactpersonen die aan de school verbonden zijn. Tabel 4 en 5 van De Cijfers geven inzicht in de groepscontacten en de themabijeenkomsten. werken. In een Opvoedingsaanpak wordt dan beschreven wat in het gedrag van de ouders en in dat van het kind moet veranderen. Vervolgens worden eerst nieuwe opvoedvaardigheden geoefend. Voor veel voorkomende gedragsproblemen zijn er de tipsheets, folders met algemene uitleg. Ouders kunnen zelfstandig of onder begeleiding

jaarverslag2009

6

met deze informatie aan de slag. Hoe groot het gedragsprobleem is, is verschillend. Vandaar de verschillende stappen die tot een oplossing leiden. Waar de een al genoeg heeft aan één gesprek en het lezen van de folder of website, zal de ander terecht kunnen voor een individuele of groepstraining.

7

maatschappelijkedienstverlening

Het wordt steeds duidelijker dat er veel aanbod is voor ouders, waardoor er veel keuze is en ouders ook wel wat verzadigd raken. Een goede afstemming met het totaal aanbod in Osdorp zal in de toekomst steeds belangrijker worden. Het Ouder Kind Centrum heeft in deze

een belangrijke rol en taak. Het OKC brengt het aanbod op het terrein van Opvoedondersteuning in kaart en gaat de zorg nog verder uitbreiden voor kinderen tot 12 jaar (in de toekomst zelfs tot 18 jaar). Indien mogelijk heeft de O&O coördinator samen met de betreffende SMW’er een gesprek met de school gevoerd over het aanbod in 2009.

Ouderenwerk

H

Werkte het Maatschappelijk Werk in 2009 met 600 dossiers, het Ouderwerk van SEZO had in 2009 ruim 900 dossiers onder haar hoede. We zien een toename van het aantal aanmeldingen ten opzichte van 2008. Zie Tabel 6 en 7 van De Cijfers. Bij de aanmeldingen zijn ook kleine woning­ aanpassingen en overige gemaksdiensten opgenomen, zonder dat deze tot een intake hebben geleid.

et Ouderenwerk ondersteunt en versterkt het vermogen van ouderen om zelf de regie te blijven voeren over hun leven. Alle activiteiten en diensten van het Ouderenwerk van SEZO dragen daartoe bij. Daarbij is vooral de onderlinge samenhang van belang, ook met die van andere disciplines van SEZO zoals Gebiedsgerichte ontwikkeling en die van ketenpartners. Omdat de voorzieningen en regelingen voor mensen met een lichamelijke handicap veelal gelijk zijn aan die voor ouderen, behoren ook zij tot de doelgroep.

Het Ouderenwerk bestaat uit: • Adviseur chronisch zieken en lichamelijk gehandicapten • Preventief Huisbezoek • Woningaanpassingen • Ouderenwerk • Ouderenadvies

De behoefte aan ouderenzorg zal inherent aan de vergrijzing toenemen. Een belangrijk punt is de financiering van de zorg. Dat geldt ook voor de eerstelijnszorg. Ouderen zullen steeds meer op zichzelf en op informele netwerken worden aangewezen. Omdat de nieuwe generatie ouderen steeds meer individualistisch opgroeit, zal het noodzakelijk zijn die informele netwerken te initiëren.

Resultaten Algemeen Ouderenwerk 2009

Voorzieningenmarkt Mantelzorg Osdorp 2009

instroom/doorstroom

dossiers

Doorlopende dossiers vanuit 2008

285

Aanmeldingen 2009

620

Gewerkt met dossiers

905

Afgesloten in 2009

-484

Doorlopende dossiers naar 2010

421

Resultaten Adviseur ouderen, chronisch zieken en lichamelijk gehandicapten instroom/doorstroom

Kleine woningaanpassingen Kleine woningaanpassingen waarvoor, namens het stadsdeel Osdorp, de fiattering en afrekening verzorgd wordt:

dossiers

Doorlopende dossiers vanuit 2008

28

Aanmeldingen 2009

71

Gewerkt met dossiers

99

Afgesloten in 2009

-36

Doorlopende dossiers naar 2010

63

Kleine woningaanpassingen periode

aantal aanvragen

kosten

type aanpassingen drempels verwijderen

steunen geplaatst

verhoogde toiletpot geplaatst

douchezitje geplaatst

1e kwartaal

5

2

3

1

3

€ 3.214,62

2e kwartaal

5

0

12

0

1

€ 2.306,53

3 kwartaal

8

1

18

4

3

€ 6.385,92

4e kwartaal

10

5

29

6

0

€ 10.151,22

Totaal

28

8

62

11

7

€ 22.058,29

e

jaarverslag2009

Voorgaande jaren was de organisatie en locatie van de Voorzieningenmarkt Mantelzorg Osdorp voornamelijk in handen van de OsiraGroep (Dienstencentrum Leo Polak). In 2009 was bewust gekozen voor een andere doelgroep (jonger en allochtoon) en daarom ook voor een andere locatie, te weten Vrouw en Vaart. Loket Z&S was dit jaar de nieuwe organisator van de Voorzieningenmarkt Mantelzorg op 21 november 2009. De samenwerking is prettig verlopen. Het was een goed georganiseerde voorzieningenmarkt. De opkomst van 60 personen was te mager in vergelijking met de 20 deelnemende organisaties en voorzieningen die aanwezig waren. Mogelijk was het thema te smal, sprak het een te beperkte doelgroep aan, was de locatie anders dan anders, was het tijdstip ongelukkig vanwege de aankomst van Sinterklaas en was er onduidelijkheid ten opzichte van de Dag van de Mantelzorg een week eerder. De bezoekers die kwamen, kwamen wel zeer specifiek met vragen over de mantelzorg en konden goed geholpen worden.

Huisbezoek 75 jarigen De 75 jarige Osdorpers zijn tevreden tot zeer tevreden over hun woning. Als zij willen verhuizen, dan komt dat doordat de woning

Huisbezoek afrekenbare onderdelen

8

9

2007

2008

2009

373

353

402

maatschappelijkedienstverlening

niet meer geschikt is voor hen vanwege hun beperkingen. Aanpassingen zijn dan geen optie meer. Het gaat overigens hier om een heel kleine groep. Bij behoorlijk wat 75 jarigen zijn al aanpassingen in huis gerealiseerd of zijn ze door de preventiemedewerker aangevraagd. Het aantal woningaanpassingen is dan ook dalende.   Mensen hebben wel moeite met de verandering van buurt en mentaliteit. In de portiekwoningen, waar mensen zelf verantwoordelijk zijn voor het schoonhouden van het trappenhuis, zijn vaak geen goede afspraken te maken met alle buren. Het komt voor dat alleen de oudere de trap en de entree schoon maakt. Doordat er veel Nieuwe Nederlanders in deze woningen komen wonen, raken de ouderen hun sociale contacten kwijt. Er wordt wel gegroet en gevraagd hoe het gaat, maar de taal en culturele achtergrond van de mensen onderling maakt dat er geen nieuwe goede sociale contacten ontstaan. De ouderen zijn regelmatig de enige autochtone bewoners van een portiekwoning. Zij zijn de groep die vereenzaamt. Daar waar zowel huur- als koopwoningen in flatgebouwen zijn, is het een achteruitgang voor de ouderen. De jongeren werken, zijn soms brutaal als ouderen iets vragen of opmerken, en voor beide groepen is het moeilijk aansluiting bij elkaar te vinden. Vroeger kwamen de huisvrouwen bij elkaar en bespraken wel en wee tijdens het koffiedrinken. Dat verdwijnt langzaamaan door de verkoop van huurwoningen in (voorheen) seniorencomplexen.

Daar waar alleen ouderen met elkaar in een flat wonen, zijn bewoners meer met elkaar in contact, wat over het algemeen als prettig wordt ervaren. Men ondersteunt elkaar bijv. als iemand ziek is, rijdt de buur naar het ziekenhuis, etc. Men zorgt meer voor elkaar. Met regelmaat vernemen wij dat mensen op de galerij of bij de voordeur aangesproken worden met smoesjes waarna allerlei informatie en uiteindelijk geld, pinpas en code ontfutselen. Weinig ouderen durven ’s avonds nog over straat te gaan.   Bij de Seniorenflat Ookmeerweg (1-111) wordt het verdwijnen van de bushalte van bus 19 voor de deur wordt als zeer vervelend ervaren. Veel ouderen kunnen nu niet meer voor de deur opstappen en reizen daardoor niet meer met de bus.   Een preventief huisbezoek wordt door alle bezochte cliënten goed tot zeer goed gewaardeerd. Zo’n 10-15 % wordt niet bereikt / wil absoluut niets!

Ouderen te water SEZO faciliteert al weer enige jaren het persoonlijke initiatief van een groep ouderen uit Osdorp om wekelijks te gaan zwemmen in het zwembad SportPlaza de Sporthoeve te Badhoevedorp. Na afloop van het zwemmen wordt er in een naastgelegen ruimte gezamenlijk koffie gedronken. Dankzij een subsidie van het stadsdeel Osdorp heeft SEZO onder andere 40 zwemabonnementen ter beschikking kunnen stellen.

Sociaal Raadslieden

D

e taak van de Sociaal Raadslieden is het geven van informatie en advies, het verlenen van concrete diensten en begeleiding van cliënten in contacten met overheidsorganen. De Sociaal Raadslieden leveren een geheel van samenhangende activiteiten die gericht zijn op het verbeteren van het sociaal functioneren van de cliënt. Naast het directe uitvoerende werk wordt er dagelijks consult geboden aan overige disciplines. Het is niet opmerkelijk dat in een omgeving waar veel bewoners moeite hebben met de

Schuld hulpverlening

Nederlandse taal en veelal afhankelijk zijn van sociale voorzieningen, er veel vragen zijn op sociaal juridisch gebied. Hoe eenvoudig sommige instanties het ook proberen te maken, voor individuele burgers blijft het lastig om ‘ eenvoudige’ formulieren in te vullen. Formulieren die er zijn om gebruik te kunnen maken van voorzieningen, zoals studiefinanciering huursubsidie, kwijtscheldingen of het invullen van belastingaangiften. Nadat de Sociaal Raadslieden de voorafgaande jaren overstelpt werden met deze vragen nam het Loket Zorg en Samenleven een belangrijk deel van deze vragen over. Echter helaas kreeg hierdoor het Loket een te

In 2009 zijn de volgende trajecten gerealiseerd Trajecten op basis van onderwerpen

2007

2008

2009

Belastingen* Consumentenzaken (o.a. financiële moeilijkheden) Juridische kwesties

140

246

255*

55

68

122

22

33

51

9

13

13

Onderwijs Stadsdeelzaken Uitkeringen en sociale zekerheid Werken en arbeidsrecht Wonen en huisvesting

4

9

14

115

119

103

5

5

10

11

23

17

Inkomensreparatie Overige Totaal * Overwegend exclusief de belastingaangiften inkomstenbelasting (1 april).

inkoop Std. Osdorp

48

19

379

571

618

S

chuldhulpverlening is een vorm van hulpverlening die gericht is op burgers met een problematische financiële schuldenlast. Doel is het treffen van regelingen ter oplossing van acute en/of complexe financiële problemen, het voorkomen dat schulden verder oplopen en het vergroten van de zelfstandigheid in het omgaan met financiële problemen. Naast curatieve taken vindt SEZO het essentieel om bewoners van Osdorp zo breed en/of specifiek moge-

525

Gezien de trends en ontwikkelingen in Nederland waaraan Osdorp zeker niet voorbijgaat en juist als wijk extra aandacht krijgt, heeft het de aandacht en zorg van SEZO om juist ook in tijden van crisis en verwachte bezuinigingen bewoners effectief te kunnen helpen. SEZO verwacht niet alleen een toename in de vraag naar deze dienstverlening maar ook een toename in complexiteit van de vraagstukken. Het ant-

jaarverslag2009

10

lijk te informeren en adviseren over zaken die te maken hebben met hun financiële situatie. Op die manier kunnen zij zelfstandig hun weg vinden en/of zijn zij geïnformeerd waar zij ondersteuning kunnen krijgen. De in maart 2009 georganiseerde budgetmarkt en jongerenbudgetmarkt zijn hier een voorbeeld van. Weten met geld om te gaan en beseffen dat geld maar één keer kan worden uitgegeven is immers voorwaarde voor een goede startkwalificatie binnen het (volwassen) leven.

In 2009 zijn de volgende trajecten binnen de reguliere schuldhulpverlening afgesloten: woord kan alleen gegeven worden door professionals die verbindingen hebben en leggen met andere disciplines zoals Maatschappelijk Werk en met partners zoals DWI en Woningcorporaties. SEZO streeft daarin naar een duurzame verbinding.

2006

2007

2008

prognose/ 2009 inkoop stadsdeel en dwi 2009

percentage realisatie t.o.v. prognose

Aanmeldingen

353

453

446

581

440

132%

Inkomensreparatie

428

313

351

406

396

103%

Crisisinterventie

83

52

42

115

44

261%

Budgetspreekuur

202

283

329

396

418

95%

Intake

167

169

211

163

154

106%

In totaal zijn er op 31 december 2009 459 openstaand waarvan zich 91 in de voorfase bevinden van aanmelding, budgetspreekuur en intake.

Trends

14 14

eenzijdig sociaal juridisch karakter waardoor er niet of nauwelijks ingegaan kon worden op vragen rond ‘Zorg’ de aanleiding tot opzet van het Loket. Vervolgens werd in 2009 de Formulieren Brigade (DWI) ingezet om aan de vraag te helpen voldoen. Enkelvoudige en DWI gerelateerde vragen werden op deze manier afgehandeld echter de meer complexe en/of niet DWI gerelateerde vragen kwamen weer bij de Sociaal Raadslieden terecht waardoor helaas hier in 2009 wachttijden ontstonden die opliepen tot 8 weken. Dankzij een extra financiële impuls van het stadsdeel Osdorp wordt de capaciteit in 2010 uitgebreid waardoor de wachttijden worden teruggedrongen tot maximaal 3 weken. In 2009 viel daarnaast op dat meer burgers moeite kregen om financieel rond te komen en gevoeliger werden voor colporteurs die met ogenschijnlijk unieke aanbiedingen aan de deur of telefoon kwamen op het terrein van energie, telefoonabonnementen en/of kabelfaciliteiten. De administratieve en betaalchaos werd hierdoor bij veel bewoners alleen maar groter wat resulteerde in een nog grotere toestroom naar de Sociaal Raadslieden.

Aanmeldingen Schuldhulpverlening schieten als paddestoelen uit de grond. Kijk op de kaart in De Cijfers van SEZO. 11

maatschappelijkedienstverlening

Budgetbegeleiding Kredietaanvraag / GKA WSNP toeleiding Ondersteunende begeleiding Nazorg

2006

2007

2008

prognose/ 2009 inkoop stadsdeel en dwi 2009

percentage realisatie t.o.v. prognose

31

82

100

96

132

73%

108

78

75

95

176

54%

51

56

25

26

26

100%

---

112

201

202

180

112%

27

57

21

28

23

105%

activiteiten

activiteiten

Ontwikkeling en implementatie van preventieve

Implementeren van activiteiten gericht preven­

activiteiten, door

tie, zoals de het project “Schuldhulpverlener in

• start structurele pilot “schuldhulpverlener in de

de klas” op de basisscholen en het VMBO; en

klas” op de basisscholen en het VMBO. De SHV

het verzorgen van administratietrainingen en

professionals van SEZO verzorgen een 3-tal lessen

budgetteringscursussen.

2010 Kanttekeningen • In 2009 is het aantal aanmeldingen (581 in totaal afgesloten) voor de reguliere schuldhulpverlening met 30,3 % gestegen ten opzichte van het basisjaar 2008. Stadsbreed betreft deze stijging een kleine 10%. Een mogelijke duiding voor deze sterk locaal georiënteerde significante stijging is dat schuldeisers zich naast preferent opstellen ook gebiedsgericht te werk gaan. • Relatief veel burgers komen in een crisissituatie terecht vanwege dreigende energieafsluitingen, woningontruimingen en/

of boedelbeslagen/openbare verkopen. Een mogelijke verklaring voor het hoge aantal crises kan worden toegeschreven aan de lange doorlooptijd bij de GKA en aan een toename van specifieke schuldeisers, zoals de gemeente, dienst belastingen en gerechtsdeurwaarders, die beslaglegging en openbare verkoop inzetten om langlopende schulden te innen. • Het totaal aantal afgesloten budgetbegeleidingen komt onder de prognose uit. Dit heeft te maken met het feit dat deze trajecten een looptijd van 3 jaar hebben. De effecten van de toename van aanmeldingen op dit trajecten kunnen een echo-effect hebben de komende twee jaren. • Het aantal GKA aanvragen blijft flink achter op de prognose. Dit heeft met name te maken met het feit dat er sprake is van een lange doorlooptijd bij DWI GKA. Afsluiten van dit traject is afhankelijk van de prestaties van derden. Ook toename in het voortraject kan leiden tot vertraging bij doorgeleiding naar de Backoffice. De DWI heeft aangegeven toe te willen werken naar een 100 dagen model, en heeft om dit doel te bereiken extra personele capaciteit aangetrokken. • De realisatie van de overige reguliere trajecten vertoont geen significante afwijkingen.

2010

over budgettering en een ouderavond. Onderwer­ pen die aan bod komen zijn: “Hoe komen mensen

Tijdig signaleren van betalingsachterstanden en

aan hun geld?”; “Laat je niet verleiden”; “Alles

het direct starten van de dienstverlening moet

kost geld, eerst kijken dan kopen”. Na het besluit

voorkomen dat mensen in een problematische

van DMO en DWI dit project structureel te finan­

schuldensituatie terechtkomen.

cieren, is de verwachting dat 2010 een overgangs­ jaar wordt, waarna in 2011 wordt besloten tot aanbesteding.

Kanttekeningen

• start budgetteringscursussen voor verschillende doelgroepen: reguliere SHV cliënten, overige cliënten van de maatschappelijke dienstverlening, voedselbankklanten. Toeleiding naar deze trajec­ ten zal plaatsvinden via de reguliere schuldhulp­ verlening, via de andere disciplines van SEZO en via signalering van uit te voeren galerijgesprekken in de Borrendammebuurt en de Wildemanbuurt. Terugdringen uitval tussen intake en start GKA door het sms programma Regask. Cliënten die de voor­ fase van de schuldhulpverlening hebben doorlopen en na intake moeten worden doorgeleid naar een minnelijk traject worden door middel van een sms reminder gevraagd te verschijnen op de afspraak. Daarnaast zullen in het kader van Achteraf Eropaf

Eropaf

huisbezoeken worden afgelegd die tot doel hebben

Bijzonderheden Parallelle trajecten zoals financiële markt en de jongerenbudgetmarkt zijn in maart 2009 ingezet ter ondersteuning en versterking van competenties van burgers gericht op preventie van schuldproblematiek.

het uitvalrisico in deze fase te verkleinen. Via het stedelijk platform schuldhulpverlening zal er nauw overleg worden gevoerd met DWI GKA met betrekking tot de versnelling van de doorlooptijden, de 100 dagen regeling.

jaarverslag2009

12

Het direct uitvoeren van een huisbezoek bij een dreigende huisuitzetting door huurschuld wordt uitgevoerd door een schuldhulpverlener in samenwerking met het Maatschappelijk Werk of het Ouderenwerk (afhankelijk van de leeftijd/ leefsituatie). Deze outreachende werkwijze is

13

maatschappelijkedienstverlening

proactief en gericht op mensen met meervoudige problemen. De werkwijze van bemoeibemiddeling treedt buiten de gebaande paden en vraagt om een flexibele en ruime tijdsinvestering. In 2009 zijn professionals er 54 keer op af geweest waarbij alle 54 keer ontruiming is voorkomen. In 2008 was dit in dezelfde periode 36 keer.

• O  m de efficiency van Eropaf te vergroten en kosten voor huurders en corporaties te reduceren is per 1 januari 2009 gestart met de implementatie van het project “Vroeg Eropaf”. Het op tijd signaleren van betalingsachterstanden en het direct opstarten van de dienstverlening moet voorkomen dat mensen in een problematische schuldsituatie terechtkomen. • In 2009 zijn er 50% meer Eropaf meldingen (54) ten opzichte van het basisjaar 2008 (34), een parallel met de toename van het aantal reguliere crisismeldingen. • Feitelijk zou de inzet van Vroeg Eropaf moeten leiden tot een daling van het aantal Eropaf meldingen. De reden hiervoor is onbekend. Het feit dat het aantal reguliere crises is gestegen, kan mogelijk worden verklaard doordat in de reguliere crises ook afsluitingen van energie en openbare verkoop zijn opgenomen en oververtegenwoordigd zijn ten opzichte van ontruimingen.

activiteiten

2010 Vroeg Eropaf

Uitvoeren van meldingen ten behoeve van Nuon

Op 1 januari 2009 is officieel het project Vroeg Eropaf van start gegaan. Gemeente, stadsdelen, woningcorporaties en organisaties van maatschappelijke dienstverlening in Amsterdam hebben zich middels een convenant ‘Vroeg Eropaf 2008’ verplicht tot een gezamenlijke inspanning en verantwoordelijkheid met betrekking tot de hulp- en dienstverlening aan bewoners met (problematische) huurschulden. Huurders met cumulatief twee maanden huurschuld worden aangemeld bij de maatschappelijke dienstverlening om door persoonlijk contact in een vroeg stadium problematische schuldsituaties en uiteindelijk woningontruiming te voorkomen. De doelstellingen zijn primair het voorkomen van woningontruimingen en het treffen van maatregelen om regelmatige huurbetaling te realiseren. Secundair het verkrijgen van inzicht in de oorzaken van de vertraagde betalingen en het toeleiden naar de juiste persoon/organisatie voor adequate hulpverlening. De communicatie tussen de betrokken instanties gebeurt via het meldingssysteem RIS.

en andere energieleveranciers in het kader van de Wet Wijn. Deze schrijft voor dat er niet mag worden afgesloten tussen de maanden oktober en april. Uitvoeren van meldingen ten behoeve van Agis. De bronheffing die per 1 februari 2010 officieel wordt bekrachtigd impliceert dat zorgverzekeraars

Kanttekeningen

als preferente schuldeiser via de belastingdienst

• D  e totale prognose van het aantal meldingen voor Osdorp bedraagt 317. In de kolom prognose zijn de aantallen per kwartaal naar rato verdeeld. Opvallend is dat het aantal meldingen achterblijft op de prognose. Dit heeft voor een deel te maken met frictieproblemen: het feit dat woningcorporaties niet direct hun meldingen via het systeem doen vanwege reorganisatie of bijvoorbeeld de beschikking hebben over een eigen buitendienst. SEZO heeft dit punt neergelegd bij DWI die dergelijke frictieproblemen opneemt met de federatie van woningcorporaties. • Opvallend is dat sinds de implementatie van Vroeg Eropaf, het aantal crises stijgt. Een duiding hiervoor is dat in de reguliere crises

In 2009 zijn de volgende meldingen bij SEZO binnengekomen. periode

aantal meldingen prognose percentage

prognose 2009 per kwartaal

1e kwartaal

44

55,5%

79,25

2 kwartaal

58

73,2%

79,25

3e kwartaal

31

39,1%

79,25

26

32,8%

79,25

159

50,2%

317

e

4 kwartaal e

Totaal

ook afsluitingen van energie en openbare verkoop zijn opgenomen en oververtegenwoordigd zijn ten opzichte van ontruimingen. • Gedurende de uitvoering van het project is de definitie van een geslaagde interventie tot twee keer toe aangepast. In eerste instantie moest er direct met de huurder contact zijn geweest en inhoudelijk gerapporteerd kunnen worden. Bij indirecte contacten, bijvoorbeeld een huisbezoek waar een familielid van de huurder is aangetroffen, is alleen geslaagd indien na een dergelijke interventie binnen 16 dagen aangetoond kan worden dat de huurachterstand is weggewerkt. SEZO is genoodzaakt hiervoor ter verificatie contact op te nemen met de desbetreffende woningcorporatie. In het derde kwartaal van 2009 is de definitie voor een tweede keer aangescherpt. Naast een inhoudelijke rapportage moet er ook een plan van aanpak worden geschreven met een voorstel tot een betalingsregeling of andersoortige. • Tijdsevaluatie van de vooraf vastgestelde benodigde 6 uur per interventie blijkt in de praktijk onvoldoende. 6,6 uur is minimaal noodzakelijk. Naar alle waarschijnlijkheid wordt dit voor 2010 aangepast.

jaarverslag2009

14

130% mogen beslaan op het salaris of de uitkering. De doelgroep bestaat uit WWB gerechtigden die in het DWI collectief zitten van Agis met een bevroren achterstand van 6 maanden of meer. SEZO SHV zal in eerste instantie een stabilisatieovereenkomst laten tekenen, waarmee de bronheffing wordt voorkomen. Afhankelijk van de individuele financiële situatie wordt al dan niet besloten een regulier vervolgtra­ ject in te zetten. Het leveren van een actieve bijdrage aan de be­ leidsvorming door proactieve terugkoppeling van signalen uit de praktijk met betrekking tot het proces en gemaakte afspraken in het protocol en door deelname aan werkgroepen bij het SOM. Er zullen met de verschillende betrokken woning­ corporaties nadere afspraken worden gemaakt met betrekking tot de communicatie rond al dan niet opgeloste huurachterstanden.

Het voeren van een stringentere regie op het tijdig verifiëren na interventie van SEZO van achterstanden bij corporaties; het verifiëren van ingetrokken meldingen die onder de actieve caseload van de medewerker Vroeg Eropaf vallen.