Inhoud: Van de redactie In memoriam Interview Agenda Terugbrengen van lesmateriaal Aanbod Stichting Lezen en Schrijven Stuurgroep Leskaarten
pagina 1 pagina 2 pagina 4 pagina 6 pagina 7
Maart 2016
Beste lesgeefsters,
Het overlijden van Tiny Wiertz heeft de VrouwenTaalgroepZeist diep getroffen. Dit nummer is aan haar gewijd. Het interview is van Laurie Treffers die Arabisch en religiewetenschap studeert. Het is een cadeau van de dochter van Tiny van eind augustus/ begin september, nog voor het lustrum en het bekend worden van haar ziekte. Er zijn nieuwe leden bijgekomen in de stuurgroep en taken verdeeld. Ria Huisman heeft na vele jaren de stuurgroep verlaten. Zij wordt node gemist; een erg accurate penningmeester. Zij wordt opgevolgd door iemand met ongetwijfeld dezelfde kwaliteiten. Lees dit nummer nauwkeurig door. Enkele artikelen komen daardoor nu in het nummer van juni. Er zijn 3 nieuwe lesgeefster bijgekomen: Corrie Peterse Nel Mijnders- Wisse 1
Jakolien Zijlstra Van harte welkom en veel plezier met het lesgeven. Vergeet ook niet om regelmatig de website te bekijken:www.vrouwentaalgroepzeist.nl Prettige Paasdagen met deze aflevering van de Fatima! Nineke Modderaar
2
Een in memoriam van Ria Huisman bij de uitvaart van Tiny Wiertz. Wie had kunnen vermoeden dat, nadat ik in juli had aangegeven te willen stoppen bij de VrouwenTaalgroep Zeist, Tiny nog eerder moest stoppen dan ik. Alleen was het bij Tiny gedwongen en wat moet dat haar veel pijn gedaan hebben! Zolang mogelijk heeft Tiny diverse taken vervuld, maar steeds vaker moest ze vragen of iemand uit de stuurgroep iets wilde overnemen. Maar ze bleef onze vraagbaak via de mail, nagenoeg tot het einde toe. Nu sta ik hier om namens de VrouwenTaalgroep afscheid van haar te nemen. Wat heeft Tiny veel gedaan voor de VT, het was eigenlijk haar derde kind! Mede dankzij haar is de VT is nu groter dan ooit, ruim 60 vrijwilligsters en meer dan 60 lesneemsters en dan is er nog steeds een wachtlijst van vrouwen, die les willen hebben. Tiny was het gezicht van de VTZ , zowel binnen als buiten onze organisatie. Ze is naar heel veel bijeenkomsten geweest, zodat iedereen wist dat de VT er was en wat dat betekende voor veel vrouwen. Dit was n.m.m. de grootste drijfveer van Tiny: dat de buitenlandse vrouwen zich in het Nederlands leerden redden en dat deze vrouwen daardoor meer vertrouwen en geloof in zichzelf kregen. De laatste tijd was Tiny voorzitter, maar dat was alleen in naam, want bij het contactpersoon lesgeefster-lesneemster zijn lag haar passie. Zij voerde de gesprekken met de vrouwen, die belangstelling hadden voor vrijwilligerswerk bij de VT .Zij deed dat met veel enthousiasme en overtuiging, want veel vrouwen zijn les bij ons gaan geven. Daarna ging Tiny mee naar het kennismakingsgesprek tussen de lesgeefster en de lesneemster. Dit genoegen heb ik zelf nooit gehad, want de voorgangster van Tiny stuurde mij in mijn eentje naar mijn eerste lesneemster. Maar van anderen hoorde ik dat Tiny dat deed met een vrolijke lach, rustig en to the point. Haar huis stond altijd open voor vergaderingen, uitwisselingsavonden, workshops en als opslagruimte. Een ontelbare hoeveelheid potten koffie en thee heeft de altijd gastvrije Tiny gezet. Tiny heeft ook aan de wieg gestaan van het landelijk netwerk voor thuislesorganisaties, nu Het Begint met Taal geheten. Zij zat daar in de klankbordgroep, maar zij heeft ook meegedacht bij het ontwikkelen van lesmateriaal. 3
Jaren geleden, zo rond 2004, was de Gemeente Zeist op het idee gekomen dat er iets moest gebeuren met de subsidies. Het was twijfelachtig of de VTZ haar subsidie zou behouden, net als veel andere organisaties. Er was door de gemeente een inspraakavond georganiseerd, waar Tiny in een stampvolle raadszaal het belang van de VTZ heeft verwoord. Het stoppen van onze subsidie was zo strijdig met datgene waar de commissie PAVEM (participatie van vrouwen uit etnische minderheidsgroepen) op dat moment mee bezig was, dat wij overwogen om brieven te sturen naar Paul Rosenmuller en prinses Maxima , die lid waren van deze commissie, met een verzoek om ondersteuning. Dat was echter niet nodig omdat de gemeente nooit verwacht had dat er zoveel commotie zou ontstaan en het hele plan voor wijziging van tafel werd geveegd. Een paar jaar later waren we verplicht om een stichting te worden om de subsidie te blijven ontvangen. Dat heeft Tiny bij een studievriend tegen een vriendenprijs kunnen regelen. Tiny had vaak goede ideeën voor het eindejaarscadeau, iets duurzaams of een boek over taal. Bij de nieuwjaarsbijeenkomst was het traditie dat Tiny heerlijke pompoensoep meenam. Helaas kon Tiny er dit jaar al niet meer bij zijn. Tiny was ook heel goed in het maken van teksten, uiteraard juridisch juist, voor oa onze informatiemap, het vrijwilligerscontract, voor de website. Op 11 september j.l., tijdens ons jubileum feest i.v.m. ons 40-jarig bestaan heeft Tiny de geschiedenis van de VTZ geschetst. Achteraf gezien haar laatste openbare optreden voor de VTZ met een mooi bevlogen verhaal. Tiny heeft een duidelijk stempel op de VTZ gedrukt op haar eigen bescheiden wijze, met veel inzet voor de buitenlandse vrouwen, zodat die met wat meer zelfvertrouwen kunnen deelnemen aan onze maatschappij. Tiny, om met Ramses Shaffy te spreken: We zullen doorgaan!
4
“Je kunt je niet thuisvoelen zonder de taal te spreken” Tiny Wiertz kwam als advocaat veel in aanraking met allochtone gastarbeiders. Ze concludeerde dat de meeste problemen met deze groep hun oorsprong vonden in het gebrek aan kennis van de Nederlandse taal. Inmiddels is ze al twintig jaar coördinator van de Vrouwentaalgroep Zeist, dat 11 september voor de veertigste keer verjaart. De Vrouwentaalgroep draait niet enkel om het overbrengen van het Nederlands aan allochtone vrouwen, niet zeldzaam analfabeet in hun eigen taal: “Zonder de taal te spreken, kun je je niet ergens thuisvoelen. We helpen buitenlandse vrouwen met het inburgeren, en daar hoort bij dat ze onafhankelijker en zelfbewuster worden. De taal spreken is de belangrijkste stap richting zelfredzaamheid.” Van de rechtszaal naar het klaslokaal TinyWiertz werd in 1947 geboren te Heerlen, Zuid-Limburg. Op haar twintigste vertrok ze naar Utrecht om daar rechten te studeren. Na haar afstuderen hield ze zich als advocaat bezig met sociale zekerheid. Op deze manier kwam ze in contact met beginnende allochtone gemeenschappen. “Dan hebben we het alleen over mannen, voornamelijk Marokkanen. Hun vrouwen waren nog niet in Nederland, en als ze hier heen waren gekomen na de gezinsherenigingen, kwamen ze niet buitenshuis.” Voor de rechter verdedigde ze regelmatig mannen die door hun werkgever in benarde situaties waren gebracht. “Dan hadden ze een brief in het Nederlands ondertekend waarmee ze akkoord gingen met ontslag, terwijl ze geen idee hadden van wat er in die brief stond. In die periode kwam ik er al snel achter dat je zonder de taal te beheersen nooit onafhankelijk kunt zijn.” Nadat Tiny Wiertz met haar man naar Zeist was verhuisd en twee kinderen had om voor te zorgen, stopte ze in de advocatuur en ging ze parttime lesgeven in het volwassenenonderwijs. “Ik had totaal geen opleiding gevolgd om dat te doen, maar ik vond het zo'n uitdaging.” Het lesgeven beviel haar goed en ze besloot zich aan te melden als vrijwilliger bij de Vrouwentaalgroep Zeist.Tiny Wiertz schrijft die beslissing enerzijds toe naar activisme, dat snel geboren was na haar ervaringen als advocaat, anderzijds kwam het voort uit een fascinatie voor de rol van taal. “Ik heb taal altijd al heel fascinerend gevonden, en die fascinatie is de afgelopen twintig jaar alleen maar gegroeid. Het is me nog steeds een raadsel hoe mensen dat doen, leven zonder te kunnen lezen en schrijven.” Na een halfjaar taalles te hebben gegeven, werd Tiny Wiertz door omstandigheden opeens het aanspreekpunt van de organisatie. “Ik nam de coördinatie op me. Daarnaast werkte ik ook nog in het onderwijs, totdat ik daar in 2002 mee besloot te stoppen.” Tiny Wiertz lacht, haar ogen ondeugend twinkelend. “De school waar ik lesgaf, veranderde in InHolland. Ik werd in een rol geduwd die naar mijn inziens niet de rol van onderwijzer was.” De onzichtbare vrouwen 5
Twee decennia na Tiny Wiertz' intrede bij de Vrouwentaalgroep Zeist, verzorgt de organisatie taallessen voor zestig vrouwen. Dat is dankzij de opkomst van vrijwilligers het hoogste aantal sinds het bestaan van de organisatie. Wel staan er nog twintig vrouwen op de wachtlijst. Wiertz schat dat 80 procent van de lesneemsters van Marokkaanse afkomst is. De overige vrouwen vallen onder te verdelen in 25 andere nationaliteiten, waarvan de Turkse, Afghaanse en Somalische nationaliteit het sterkst vertegenwoordigd zijn. “We hebben na veertig jaar in Zeist een naam opgebouwd binnen de allochtone gemeenschappen. Onze lesneemsters komen voornamelijk bij de Vrouwentaalgroep terecht wanneer ze over ons hebben gehoord binnen hun eigen gemeenschap. ” Tiny Wiertz denkt even na over de uitzonderingen op die regel. “Jaren geleden stond een van onze vrijwilligsters achter een Marokkaanse vrouw bij de kassa. De vrouw legde driehonderd gulden neer op de toonbank voor een pak melk en een pak suiker. Bleek dat haar man net was overleden. Ze had zelf geen kinderen en sprak geen woord Nederlands. Onze vrijwilligster greep in. We hebben haar toen na een halfjaar les zover gekregen om naar school te gaan. Na twee jaar kon ze zichzelf met behulp van het ROC en onze begeleiding, redden in het Nederlands.” Tiny Wiertz vertelt dat de organisatie nog steeds contact onderhoudt met de vrouw, zoals dat het geval is met veel voormalig lesneemsters. “Er ontstaat ook een heel persoonlijke band. Je komt jarenlang wekelijks bij iemand thuis en jij bent vaak hun enige contact met de buitenwereld.” Tiny Wiertz is ooggetuige geweest van de opkomst van het multiculturele Nederland. Wat is er in twintig jaar veranderd in de emancipatie van allochtone vrouwen? “Wat mij betreft er valt nog steeds niet te spreken van enige vorm van emancipatie in onze doelgroep. Maar dan praat ik over de onzichtbare, geïsoleerde vrouwen, niet over de allochtone vrouwen die volop meedraaien in de maatschappij. Twintig jaar geleden kwamen onze lesneemsters de deur bijna niet uit, of alleen als hun man ze vergezelde. Ze kookten veel, voor een familiefeest dat ongetwijfeld ergens in de nabije toekomst zou plaatsvinden. Hun huis was ook altijd verschrikkelijk netjes, ze maakten de hele dag schoon. Ik schaamde me bijna voor mijn eigen huis, maar zij hadden de tijd om drie keer per dag te dweilen.” Tiny Wiertz lacht, maar kijkt dan snel weer serieus. “Die traditionele rol is in bepaalde opzichten minder, sommige vrouwen gaan bijvoorbeeld naar school, maar zo ziet het leven er voor veel van onze lesneemsters er nu nog steeds uit. De sociale controle, vooral binnen de Marokkaanse gemeenschap, helpt ook niet mee.” Los van de taalles, noemt Tiny Wiertz de overdracht van de Nederlandse cultuur een cruciale functie van het werk dat de Vrouwentaalgroep doet. “Ik weet nog dat ik het met mijn eerste lesneemster veel had over de opvoeding van onze kinderen. Zij was stomverbaasd toen ze hoorde dat mijn kinderen 's nachts niet alleen naar huis mochten fietsen. Haar kinderen vertelden haar namelijk altijd dat 'die Nederlandse 6
kinderen alles mochten, en zij niet', zoals alle kinderen dat doen. Onze zonen waren ongeveer even oud, en dan vergeleken we wat mijn zoon wel of niet mocht, en hoe dat bij haar thuis ging. Ik merkte dat haar dat aan het nadenken zette over de gewoonten binnen haar cultuur.” Vijf woordjes per les Het moeilijkste aan het taalverwervingsproces vindt Tiny Wiertz de hoeveelheid geduld die het vergt. “In het begin werk je met handen en voeten. Helemaal als de vrouw analfabeet is in haar eigen taal. Het gaat heel langzaam. Vijf woordjes per les is waar je op hoopt. Toch moet je continu de voortgang benadrukken. Het gaat niet enkel om het leren van het Nederlands – laat staan om het te kunnen lezen en schrijven – maar ook om het zelfbeeld van deze vrouwen. Dat is vaak erg laag. Soms lukt het ons om vrouwen naar school te krijgen, maar daarvoor moeten we eerst erg aan hun zelfvertrouwen werken. Het is een soort mantra: 'Ik ben nooit naar school geweest, dus ik ben dom, dus het heeft geen zin als ik naar school ga.' Wij prikkelen de leergierigheid in hen, door te benadrukken hoeveel vooruitgang ze hebben gemaakt tijdens de taallessen. ” Het werk is te principieel voor Tiny Wiertz om grootse toekomstdromen voor de Vrouwentaalgroep te hebben: “Ik wil gewoon zo veel mogelijk vrouwen zelfredzaam maken.” Daar zijn meer vrijwilligers voor nodig, hoewel het aantal de afgelopen drie jaar al erg is gestegen. “De laatste tijd komen er tevens meer jonge vrijwilligsters bij. Voorheen waren het voornamelijk oudere vrouwen die zich aanmeldden. Ik merk dat mensen vinden dat de Nederlandse maatschappij aan het verharden is, en dat dit vrijwilligerswerk een manier is om een ander geluid te laten horen.” AlsTiny Wiertz gevraagd wordt in hoeverre haar persoonlijke groei beïnvloed is door de Vrouwentaalgroep, moet ze even nadenken. “Je wordt dankzij dit werk heel voorzichtig met mensen veroordelen. Dat heeft me gevormd, en dat zie ik niet alleen bij mij gebeuren. Veel vrijwilligsters zeggen dat ze veel wijsheid hebben gehaald uit het lesgeven. De lesneemsters zijn vaak heel dapper, het is inspirerend om te zien hoe zij stug doorgaan met het leren van de taal. Voor veel van onze vrijwilligsters is het ook vaak hun eerste contact met buitenlandse culturen. Ze merken dat de vrouwen die zij helpen net zo zijn als zij, ondanks de cultuurverschillen. Je gaat veel op jezelf reflecteren, op hoe jij zelf in het leven staat. Je komt er achter dat je in een andere cultuur ook best gelukkig kunt zijn.”
7
Agenda Vergadering stuurgroep op woensdag 30 maart van 13.30 tot 16.30 bij Margreet. Pannenkoekenmaaltijd op zaterdag 21 mei van 12.00 tot 14.30 in het Jagershuys. Terugbrengen materialen uit de kast
Om iedereen een optimaal gebruik te laten maken van onze materialen, is het goed als deze regelmatig geruild worden. Vooral de materialen die gebruikt worden naast de diverse methodes. Er is ook regelmatig nieuw materiaal . Bel voor een afspraak met Jany Hitzert, 030-69 61 801 Aanbod Stichting Lezen en Schrijven Nieuwe lesgeefsters kunnen een cursus volgen van de stichting Lezen en Schrijven (Taal voor het Leven) Regio Utrecht. Deze basiscursus is gratis en bestemd voor taalvrijwilligers en neemt 3 dagdelen in beslag. Opgeven bij
[email protected] onder vermelding van nieuwe lesgeefster VTZ. Stuurgroep Sandra Andeweg, penningmeester,tel. 0623423876, email
[email protected] Jany Hitzert, beheerder lesmateriaal, tel. 030 6961801,email
[email protected] Nineke Modderaar, redacteur Fatima, tel. 030 6990525, email
[email protected] Corrie Peterse, contactpersoon lesgeefster- lesneemster, tel. 0612625854, email
[email protected] Loes Vermeulen, algemeen lid, tel. 030 2751214, email
[email protected] Margreet Wagenaar, voorzitter, tel. 0629778807. email
[email protected] Janny van Werkhoven, secretaris, tel. 030 6914239, email
[email protected] Leskaarten Het geld van de leskaarten kan worden overgemaakt naar bankrekeningnummer IBAN: NL 41 INGB 0005 278216 t.n.v. VrouwenTaalgroepZeist te Zeist.
8
9
