UITSLAG ONLINE ENQUETE CUSHING BIJ DE HOND FEBRUARI / MAART 2016 Wat is Cushing
Het syndroom van Cushing is een verzameling van klinische tekens en symptomen die veroorzaakt wordt door een te hoog cortisolgehalte in het bloed. De bijnieren maken cortisol (stress hormoon) aan op basis van een signaal afkomstig van het hersenaanhangsel, de hypofyse. Bij het syndroom van Cushing gaat het mis met de balans tussen de bijnieren en de hypofyse. De oorzaak is een tumor in de hypofyse of een tumor in de bijnier.
De enquête
De online enquête is gratis opgezet via www.enquetemaken.nu, maar had de beperking dat de looptijd maar 4 weken is. De looptijd was van 6 februari tot 6 maart 2016. De enquête resultaten zijn vervolgens opgeleverd in Excel en deze heb ik daarna ook geanalyseerd met behulp van Excel.
Het doel van de enquête
Deze enquête is bedoeld om elkaar te informeren en van elkaar te leren. De informatie die naar voren is gekomen uit de enquête is in eerste instantie bedoeld om eigenaren van honden met Cushing inzicht te geven in hoe de aandoening zich manifesteert of manifesteerde in de honden van anderen, en hoe anderen daar in bepaalde opzichten mee omgaan of mee om zijn gegaan. De informatie is ook bestemd voor de endocrinologen van faculteit diergeneeskunde in Utrecht, met wie ik regelmatig contact heb over deze aandoening. Het is interessant om van hen te horen hoe zij tegenover deze informatie staan: bevestigt dit wat zij al wisten, zitten er gegevens tussen waar zij van op kijken? Hun eventuele reacties zullen ook weer worden gedeeld met de eigenaren van Cushing honden, die de uitslag van de enquête willen bekijken. Dit document zal worden gepubliceerd op www.hondcushing.wordpress.com en op facebook in de besloten “Cushing Contact Groep”.
De groep respondenten
De 55 honden waarvoor enquêtes zijn ingevuld behoorden tot leden van de facebookgroep “Cushing Contact Groep” en lezers van het Cushing blog www.hondcushing.wordpress.com. Van deze 55 honden zijn er inmiddels 15 overleden. Bij deze 55 honden is tussen 2004 en begin 2016 Cushing vastgesteld.
1
Wat is het geslacht van uw hond?
Reu 19 Teef 36
Cushing komt zowel bij reuen als bij teven voor. Het aantal teven in deze groep is opvallend groot, bijna 2/3 van de 55 honden.
2
Welk ras is uw hond? Alaskan malamute 1 American bulldog 1 Beagle 2 Bearded collie 1 Bedlington terriër 1 Border collie 1 Border terriër 1 Boston terriër 1 Bretonse spaniël 1 Cairn terriër 1 Chinese naakthond 1 Duitse pinscher 1 Dwergschnauzer 1 Fox terriër gladharig 1 Friese stabij 1 Golden retriever 1 Jack Russell terriër 4 Kooiker hondje 1 Kruising 12 Labrador retriever 3 Lhasa Apso 1 Maltezer 1 Polski Owczarek Nizinny 1 Rottweiler 1 Shih tzu 2 Staffordshire Bull terriër 2 Teckel 7 Whippet 2 Yorkshire terriër 1 Cushing komt voor bij alle rassen en ook bij kruisingen, maar volgens de vakliteratuur hebben de volgende rassen een predispositie voor Cushing: Beagles, Poedels, Teckels, Labrador retrievers en Duitse Herders. Het aantal Teckels is in deze groep behoorlijk groot, daarna gevolgd door Jack Russell terriërs, Labrador retrievers en Beagles. Het grootste aantal zien we bij de kruisingen. Deze groep is niet representatief voor alle honden. Ook moeten we er rekening mee houden dat er van het ene ras of type hond grotere aantallen rondlopen dan van het andere ras of type hond. Zo is er een enorm aantal kruisingen in de hondenwereld. Aantallen voor rassen kunnen we alleen traceren voor honden met een stamboom. De “lookalikes” zonder stamboom en de kruisingen worden statistisch nergens bijgehouden. Enkele voorbeelden van rashonden met stamboom: er zijn in 2015 bijna 3.200 Labrador retrievers met stamboom geboren (in 2006: 3.900). Teckels: bijna 2.500 in 2015 (in 2006: 1.700). Jack Russel terriërs ruim 400 en Beagles bijna 500 (in 2006: ook ruim 400 en bijna 500). (bron: https://www.houdenvanhonden.nl/fokken-met-jehond/inschrijvingen-in-het-nhsb/
3
Hoe oud was uw hond toen Cushing werd vermoed? De gemiddelde leeftijd van de groep van 55 honden ten tijde van vermoeden en vaststellen Cushing: precies 10 jaar. Dit is exact de gemiddelde leeftijd die in de vakliteratuur over Cushing bij de hond wordt genoemd. In deze groep werd bij 65% Cushing vermoed en geconstateerd op de leeftijd 8, 9, 10 of 11 jaar. We zien echter ook dat de bandbreedte enorm is: de jongste in de groep waarbij de start van Cushing is vastgesteld was 2 jaar en de oudste 16 jaar.
Aantal honden per leeftijd 12 10 8 6
Aantal
4 2 0 2 4 6 8 9 10 11 12 13 14 16 jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar
Waardoor vermoedde u of uw dierenarts Cushing?
Het meest werden genoemd: veel drinken, veel plassen, in huis plassen, vraatzucht, dikke buik, slechte of slecht groeiende vacht of haaruitval, sloomheid. Bij sommige honden alleen: spierzwakte of lusteloosheid, of afwijkende leverwaarden bij een routine bloedonderzoek. Bij een hond werd naast de meest genoemde verschijnselen ook aangezichtsverlamming vastgesteld. Een andere hond had alleen last van veel drinken en plassen, maar stortte onverwachts volledig in tijdens een wandeling. De plasproblemen werden meestal onderzocht op: blaasontsteking, hormoonverlies (gesteriliseerde teven), nierproblemen, suikerziekte. Doordat deze geen van allen van toepassing waren, ging de verdenking richting Cushing. Bij een hond werd bij de verdenking rekening gehouden met de predispositie voor Cushing binnen het ras.
4
Hoe is de diagnose gesteld?
Om Cushing en de oorzaak van Cushing vast te stellen kunnen de onderstaande technieken worden ingezet: v Lage Dosis Dexamethason Suppressie test. Bloedtest om aan te tonen of er sprake van Cushing is. Drie keer bloedafname met vier uur tussenpose; toedienen van dexamethason direct na de eerste bloedafname. v Urine Cortisol Creatinine Ratio test. Urinetest om aan te tonen of er sprake van Cushing is. Drie dagen ochtendurine opvangen, de derde keer na het toedienen van dexamethason tabletten op dag twee. v Echografie. Techniek waarbij gebruikt wordt van hoge frequentie geluidsgolven. Wordt bij Cushing gebruikt om de vorm van bijnieren, nieren en lever te onderzoeken. Als beide bijnieren vergroot zijn gaat het om Cushing door een hypofysetumor, als een bijnier vergroot is gaat het om een bijniertumor. Uitzaaiingen van een bijniertumor kunnen ook worden gezien met behulp van een echo. v MRI scan. Magnetic Resonance Imaging scan, een techniek die gebruik maakt van magnetische golven en radiogolven. Brengt botten, gewrichten, spieren, pezen en kraakbeen in beeld. Wordt soms ingezet om de hypofysetumor te meten.
Tests die zijn ingezet Aantal honden Bloedtest (LDDS) + Urinetest (UCCR) 27 Urinetest (UCCR) 9 Bloedtest (LDDS) 5 Bloedtest (LDDS) + Urinetest (UCCR) + Echografie van de buik 5 Urinetest (UCCR) + Echografie van de buik 3 Bloedtest (LDDS) + Echografie van de buik 2 Bloedtest (LDDS) + Urinetest (UCCR) + Echo + MRI scan van hoofd 1 Bloedtest (LDDS) + Urinetest (UCCR) + MRI scan van hoofd 1 Urinetest (UCCR) + MRI scan van het hoofd 1 Conclusie op basis van de klinische (uiterlijke) verschijnselen 1
Wie begeleidt / begeleidde u en uw hond op het gebied van Cushing?
Opmerking: in Nederland kan de specialist alleen worden geraadpleegd op doorverwijzing door een dierenarts. De uitslagen hieronder wijzen erop, dat 5 honden zowel de eigen dierenarts als de specialist bleven zien en dat 2 honden na consult bij de eigen dierenarts voortaan alleen de specialist zagen. Mijn dierenarts 47 Mijn dierenarts + een specialist (endocrinoloog) 4 Een specialist (endocrinoloog) 2 Mijn dierenarts + een specialist (endocrinoloog) + anders 1 Anders 1
5
Wat is bij uw hond de oorzaak van Cushing geweest?
Oorzaak Cushing Tumor bijnier 18%
Tumor hypofyse 82%
Bij 10 van de 55 honden in deze groep is een tumor aan een bijnier geconstateerd, bij 45 honden een tumor aan de hypofyse. Qua percentage (18% en 82%) komt dit redelijk dicht in de buurt van de percentages die in vakliteratuur worden genoemd (15% en 85%). Bij 3 van de “Tumor hypofyse” gevallen werd tevens als oorzaak “Medicatie (prednison e.d.) genoemd.
6
Welke symptomen van Cushing heeft u bij uw hond waargenomen?
Symptoom Veel drinken Veel plassen Vraatzucht Afwijking vacht Dikke buik Verminderd uithoudingsvermogen Gewichtstoename Afname bespiering Hijgen Kale flanken Lusteloosheid Kalkbultjes in huid Trillen, bibberen Onrust Droopy expressie Vreemd geurende vacht Dunne rimpelige huid Warmte mijden Neurologische verschijnselen Verkleurde huid Ontstekingen die niet over gaan Breiige gele ontlasting Rechtop liggen Slecht humeur
Aantal 55 50 45 37 36 29 26 26 25 24 21 16 14 14 11 10 10 10 7 6 5 4 2 1
Percentage 100% 91% 82% 67% 65% 53% 47% 47% 45% 44% 38% 29% 25% 25% 20% 18% 18% 18% 13% 11% 9% 7% 4% 2%
Waren er tijdens de Cushing nog andere aandoeningen uit de onderstaande lijst aanwezig?
Diabetes mellitus (suikerziekte) 0 Pancreatitis (alvleesklierontsteking) 6 Hypothyreoïdie (te weinig schildklierhormoon) 4 Deze vraag werd gesteld omdat de genoemde drie aandoeningen regelmatig worden aangetroffen bij honden met Cushing.
Waaruit bestaat of bestond de behandeling van uw hond?
Geen behandeling 3 Alternatieve middelen 1 Vetoryl 43 Vetoryl + alternatieve middelen 4 Vetoryl + alternatieve middelen + complementaire/holistische behandeling 1 Operatie aan bijnier 1 Operatie aan hypofyse 2
7
Als u uw hond Vetoryl geeft of gaf: hoeveel mg per dag en wat is of was zijn of haar lichaamsgewicht?
Aantal honden en dosering Vetoryl per kg lichaamsgewicht 15 10 5 0 0-1 1-2 2-3 3-4 4-5 5-6 mg mg mg mg mg mg
6-7 7-8 mg mg
8-9 9-10 mg mg
Reeks1
De laagste dosering kwam uit op 0,27 mg Vetoryl per kg lichaamsgewicht (bij een hond van 37 kg). De hoogste dosering kwam uit op 10 mg Vetoryl per kg lichaamsgewicht (bij een hond van 5 kg). 1-3 mg Vetoryl per kg lichaamsgewicht komt het meest voor. Als we kijken naar de dosering die de honden per etmaal krijgen of kregen:
Aantal honden en dagdosering Vetoryl 15 10 5 0 5 10 15 16 20 30 40 50 60 80 90 120 mg mg mg mg mg mg mg mg mg mg mg mg Reeks1
De hoeveelheid die honden dagelijks krijgen of kregen hangt samen met drie factoren: lichaamsgewicht, beschikbare standaard doseringen en vervolgens de individuele bloedwaarden, als die worden of werden gemonitord. Veel honden in de groep kunnen toe met 20-40 mg. Vetoryl werd in de afgelopen jaren verkocht in de doseringen: 10, 30, 60 en 120 mg. In 2016 is daar 5 mg bijgekomen. Deze doseringen plus combinaties ervan zijn duidelijk te herleiden in deze grafiek.
8
Als u uw hond Vetoryl geeft of gaf: is of was dit een standaard dosering of speciaal voor uw hond gesplitst?
Dagdosering Vetoryl Standaard fabrieksdosering
Gesplitst door apotheker
Zelf gesplitst
4% 25% 71%
Als u uw hond Vetoryl geeft of gaf: geeft of gaf u dit eenmaal per dag, of gesplitst over twee momenten per dag?
Aantal malen Vetoryl per dag 1 maal
2 maal
27% 73%
9
Als u uw hond Vetoryl geeft of gaf: wordt of werd er regelmatig een bloedtest (ACTH stimulatie test) gedaan om de dosering te monitoren? Nee 9 Een keer in het begin 8 Meerdere keren in het begin 16 Regelmatig 18
Hoe oud was uw hond toen Cushing werd vastgesteld en als hij of zij is overleden, hoe oud is hij of zij geworden? De meest links genoemde hond in deze tabel is 7 jaar oud geworden en leed nog geen jaar aan Cushing toen hij of zij is overleden. De meest rechts genoemde hond vertoonde vanaf 8 jaar Cushing verschijnselen en overleed 8 jaar later, op de leeftijd van 16.
Leeftijd overlijden en jaren Cushing
Jaren Cushing 7 jaar oud 10 jaar oud 11 jaar oud 11 jaar oud 11 jaar oud 12 jaar oud 13 jaar oud 14 jaar oud 14 jaar oud 15 jaar oud 15 jaar oud 15 jaar oud 15 jaar oud 16 jaar oud 16 jaar oud
8 7 6 5 4 3 2 1 0
In de vakliteratuur wordt een prognose genoemd van gemiddeld 3 jaar na het vaststellen van Cushing. Bij de 15 overleden honden in deze enquête kwam dit uit op 2 jaar en 3 maanden. Dit behoeft wel wat uitleg: de prognose verschilt behoorlijk van hond tot hond en kan variëren van slechts enkele maanden tot vele jaren. Het hangt o.a. af van de leeftijd waarop Cushing is begonnen en de leeftijd die de hond – gezien het ras – kan bereiken, het moment tijdens de ontwikkeling van Cushing waarop de diagnose is gesteld, de snelheid waarmee een eventuele tumor groeit en de plaats waar deze zich bevindt, het algehele gestel van de hond, de gekozen behandeling en de mate waarin de hond reageert op de behandeling.
10
Als uw hond is overleden, is hij/zij overleden aan de gevolgen van Cushing of aan iets anders?
Van de 15 overleden honden zijn er 8 overleden aan de gevolgen van Cushing. 4 zijn overleden aan een andere oorzaak en van 3 honden is niet bekend of Cushing hun uiteindelijke doodsoorzaak is geweest.
Hoe oud was uw hond toen Cushing werd vastgesteld en als uw hond nog leeft, hoe oud is hij of zij nu?
De grote uitschieter in deze grafiek is een hond die nu 10 jaar oud is en al 8 jaar Cushing heeft.
Huidige leeftijd en jaren Cushing 8 7 6 5 4 Jaren Cushing
3 2
16 jaar
14 jaar
13 jaar
13 jaar
13 jaar
12 jaar
12 jaar
12 jaar
11 jaar
10 jaar
10 jaar
9 jaar
8 jaar
0
6 jaar
1
11
Opmerkingen van respondenten aan het eind van de enquête: v Jammer dat een operatie (aan de bijnier) zoveel kost, sommige baasjes kunnen dat echt niet betalen, ook niet met afbetalingen. v Onze vorige hond had ook Cushing ontstaan door prednison gebruik. v Goed bezig! v Wij zijn na een maand gestopt met de Vetoryl omdat onze hond er ernstige bijverschijnselen van kreeg. v Het zou mooi zijn als de Vetoryl in hoeveelheden van 20 mg beschikbaar komt, nu bestelt onze dierenarts de 120 mg en stuur ik dit door naar een apotheek in België om het om te laten pakken. v Fijn dat uw site/ informatie aanwezig is. v We zijn in het begin gestart met 120 mg, volgens de verpakking en al gauw bleek dat dat teveel was, ze was in een week een oude hond, in overleg met de arts en bij het lezen van de documentatie op de site van Jewel zijn we gaan halveren. v Dierenarts heeft er 8 maanden over gedaan om diagnose te stellen, dagelijks plassen in huis, we hebben een andere dierenarts genomen, was alleen maar geïnteresseerd om de dure medicatie te verkopen. v We zijn met de Vetoryl gestopt omdat deze hond chronisch nierfalen heeft gekregen. We denken dat de oorzaak het toedienen van Vetoryl is. Dilemma hierbij is dat de Cushing niet behandeld wordt. Maar het risico van overlijden als gevolg van nierfalen was te groot. v Super dat u zich zo inzet in deze nog steeds vage ziekte! v Vanwege artrose , leeftijd en verhoogde nierwaarden hebben wij besloten onze hond niet te behandelen. v Mooi initiatief, ben benieuwd naar de resultaten. Succes. v Hoop hiermee 'n kleine bijdrage te leveren voor andere Cushing-patiënten. v De tumor was te groot om nog te opereren. neurologisch, hyperactief, adhd gedrag. Cushing terug kunnen traceren naar voorouders (grootvader, die weer uit broer/zus inteelt kwam), en in de lijn zelf (halfzus van moeder (geopereerde hypofyse tumor). v We hebben onze hond helaas in moeten laten slapen. De medicatie sloeg bij haar niet aan zelfs na verhoging van de medicatie kwam er geen enkele verbetering. Medicatie is erg prijzig!
12
v Cushing ging razendsnel en zonder medicatie (behalve thyroxine en pijnstilling / ontstekingsremmer) was het snel afgelopen helaas. v Mijn hond is overleden, omdat ze een beenbreuk had ten gevolge van botkanker. Dit komt vaker voor bij Rottweilers. Ik weet niet of de Cushing hier een bijdrage aan heeft gehad. v Ons vermoeden is, dat het door de Cushing is, dat onze hond gestorven is aan de gevolgen van een pancreatitis. Ze had 3 antibioticakuren gehad, baxters, echo's, ... niks hielp. Ze heeft de laatste 2 maanden heel veel afgezien, ze was op. v Onze hond verloor aan het eind snel gewicht. Maar ze had ook onbekende plekken in haar lever. Dit was te zien op een echo. Verder had ze veel vettumoren. Hoe ouder ze werd hoe meer de symptomen werden qua vacht en huid. Ze had ook roos. v alle info over de behandeling van mijn hond op mijn site http://users.telenet.be/leonlieve/homepage/cushing.htm v Zeer stijve gang op het laatst. artrose en artritis. v Vermoedelijk is onze hond overleden aan Cushing (epileptische aanvallen ten gevolge van de tumor), er waren geen andere verklaringen voor de aanvallen die elkaar zo snel achter elkaar opvolgden dat euthanasie nodig was. Maar er is nooit een scan van zijn hoofd gemaakt. v Ik herinner mij het verdriet, de machteloosheid en kennis is kracht. Vandaar dat ik dit initiatief echt waardevol vind.
Conclusies
De groep respondenten is te klein om harde conclusies te trekken over honden met Cushing in het algemeen. Wel zien we een aantal zaken die bekend zijn over Cushing min of meer bevestigd in de uitslagen over deze groep. En we krijgen inzicht in de variaties tussen de 55 honden met Cushing. De uitschieters in de statistieken van deze uitslagen geven eigenaren ongetwijfeld zowel hoop als vrees. Maar de uitslagen bieden toch vooral onderling vergelijkingsmateriaal, en daardoor wellicht wat meer houvast bij de begeleiding van een hond met Cushing. Hartelijk dank aan alle respondenten voor het delen van hun ervaringen en informatie! Monique Post
[email protected] Den Helder, 4 mei 2016
13
