m oktober 2015

VIS-‐TRAJECT 1100794

Uitgeverij van de Toekomst

Eindrapport september 2012 t/m oktober 2015

Onderzoeksthema’s en pilootprojecten (iMinds MMLab) WORKFLOW & METADATATOOL (ingediend door Crius en Meta4Books) Doelstelling Het projectvoorstel behandelt de ontwikkeling van een workflow en metadata tool vanuit de vaststelling dat productieprocessen van uitgevers vandaag meer en meer digitaal worden en dat die digitalisering belangrijke gevolgen heeft voor de manier waarop de productieprocessen georganiseerd worden. In die digitalisering van de productieprocessen worden ook de metadata van boeken steeds belangrijker. Het is dan ook zaak die op een goeie manier te beheren en op een goeie manier in te bouwen. Het project valt uiteen in twee componenten: het document en workflowmanagement luik en een gedeelte metadatabeheer. Beide worden gekoppeld in één grote oplossing. Procesgericht onderzoek. Probleemstelling -‐ geen controle over de eigen content, weinig betaalbare tooling om digitale productie te ondersteunen, versnippering van de kennis bij de medewerkers binnen de uitgeverij zelf; -‐ toenemend belang van metadata: een boek zonder metadata online, is een niet zichtbaar boek. Verloop Er werd een consortium gevormd van een aantal bedrijven die geïnteresseerd zijn om die oplossingen potentieel te implementeren en te willen bijdragen in het analysetraject. Er werd een vraagronde georganiseerd bij de uitgevers van het consortium om de requirements op te lijsten. Op basis daarvan werd de grootste gemene deler gedefinieerd. DATAMODELLERING EN MEERKANAALSPUBLICATIE (ingediend door uitgeverij Brepols en Knooppunt (distributieplatfom educatieve uitgevers) Doelstelling Een onderzoek naar een generiek datamodel dat toelaat om aan meerkanaalspublicatie te doen. Generiek betekent hier ook dat het de bedoeling is te komen tot een datamodel of een informatiemodel waarbij een strikte scheiding bestaat tussen enerzijds bijvoorbeeld de structuur van een boek en de opmaak annemie speybrouck| project manager Uitgeverij van de Toekomst @ Boek.be | te boelaerlei 37, b-‐2140 borgerhout | t: +32 (0)3 369 04 80 | m: +32 (0)478 58 54 13 | e: [email protected] | www.uitgevenindetoekomst.be

van dat boek. Onderzoek wordt gerealiseerd aan de hand van twee luiken: inzicht verwerven in beschikbare dataformaten en het gebruik ervan en de toepassing van die generieke datamodellen op de eigenlijke input van bijvoorbeeld verschillende types uitgeverijen. Benadering: contentgericht. Probleemstelling -‐ gebrek aan inzicht m.b.t beschikbare dataformaten en aansluitend geschiktheid ervan voor diverse uitgeefgroepen -‐ aansluiting met bestaande metadatastandaarden Verloop Het onderzoek naar Workflow en metadatatool en het onderzoek naar Datamodellering en meerkanaalspublicatie evenals het onderzoek naar een Authoring tool voor de creatie van verrijkte e-‐boeken vloeien uiteindelijk samen in het onderzoek naar en het ontwikkelen van een auteursomgeving. AUTHORING TOOL VOOR DE CREATIE VAN VERRIJKTE E-‐BOEKEN (ingediend door uitgeverij Lannoo) Doelstelling Het nieuwe standaarformaat voor e-‐boeken, ePub3, biedt de mogelijkheid om niet alleen teksten en beelden op te nemen maar ook allerlei verrijkingen: audio, video, allerlei animatie, layout… en ook interactie. Denk kwis of spelopdrachten. Daarnaast zien we een tool als iBooks Author, die heel veel mogelijkheden biedt tot verrijking en tot creatie en toevoeging van interactiviteit. Maar de output ervan is een gesloten formaat, dat je enkel via de platformen van Apple kunt gebruiken. Momenteel zijn er nog geen open tools beschikbaar waarmee een uitgever met beperkte of minimale technische kennis zelf aan de slag kan gaan om interactieve verrijking toe te voegen aan e-‐boeken. Pqrobleemstelling -‐ Ontwikkeling van een open source creatietool voor interactieve content voor boeken in het nieuwe ePub3 formaat. -‐ Belangrijk bij de ontwikkeling: het moet gaan om een tool die heel eenvoudig in gebruik is, zeer intuitief, met een duidelijke grafische interface waarbij je bij wijze van spreken via point & click verrijkingen kunt toevoegen aan beschikbare sjablonen die als basis kunnen dienen om een verrijkte publicatie aan te maken. Verloop De kennis die verworven wordt in dit project is zeer belangrijk. Het biedt uitgevers ruimere kennis op het gebied van verrijkingsmogelijkheden van het nieuwe ePub3 formaat. En geeft meer inzicht in wat er op het vlak van productie van interactieve content nodig is, hoe je het best te werk gaat, wat de best practices zijn. En niet onbelangrijk levert het onderzoek ook extra kennis op over welke verrijkingen door welke platformen ondersteund worden. Het idee bij deze ontwikkeling is dat het opgevat wordt als een open source programmatie. De tool, het eindresultaat van het project zou vrij beschikbaar zijn voor de hele sector. Op die manier is er een lage drempel om te starten met het produceren van verrijkte e-‐boeken. Technologie die in een open source community beschikbaar is, kan ook verder door ontwikkeld worden door een community van uitgevers en it-‐ bedrijven, wat mogelijkheid biedt om continu verbeteringen en nieuwe functionaliteitn door te voeren. Een open source community kan verder innovatie en experiment stimuleren. Zo kan er bijvoorbeeld naast een open annemie speybrouck| project manager Uitgeverij van de Toekomst @ Boek.be | te boelaerlei 37, b-‐2140 borgerhout | t: +32 (0)3 369 04 80 | m: +32 (0)478 58 54 13 | e: [email protected] | www.uitgevenindetoekomst.be

source basissoftware worden nagedacht over een betalende versie van de tool met specifieke toepassingen en premium features. Bijvoorbeeld een betalende versie van de tool toegespitst op specifieke functionaliteiten voor eduatieve content voor het hoger onderwijs. Het onderzoek naar Workflow en metadatatool en het onderzoek naar Datamodellering en meerkanaalspublicatie evenals het onderzoek naar een Authoring tool voor de creatie van verrijkte e-‐boeken zijn uiteindelijk samengevloeid in het onderzoek naar en het ontwikkelen van een auteursomgeving. Kortom de drie technische pilootprojecten werden geharmioniseerd. Het integratieproces van de drie pilootprojecten heeft geleid tot een optimalisatie van de auteursomgeving die meer schaalbaar is, waardoor dit traject meer tijd gevraagd heeft. Deze optimalisatie betekende de validatie van de auteursomgeving aan de hand van een aantal praktische use cases -‐ laat toe de focus te verschuiven van ICT-‐ontwikkeling naar ontwikkeling van inhoud -‐ laat toe om sterktes en zwaktes van EPUB3 te testen alsook het gebruik van nieuwe uitbreidingen op EPUB3 -‐ laat toe om een bibliotheek van geavanceerde veriijkingen uit te bouwen en te testen -‐ is kennisoverdracht van iMinds naar uitgevers AUTOMATISCHE EXTRACTIE EN EXPLORATIE VAN INHOUDGEBASEERDE METADATA (resultaat van brainstorm met Gebruikersgroep) Doelstelling -‐ metadata en commerciële valorisatie ervan -‐ rijke aanbod aan boeken niet alleen vindbaar maken maar ook linkbaar ifv meerverkoop Probleemstelling -‐ -‐ Extractie van inhoudgebaseerde metadata -‐ Exploratie van inhoudgebaseerde metadata (cfr Small Demons) https://www.youtube.com/watch?v=DSlY74J6iH8 Verloop Het onderzoek resulteert in de ontwikkeling van een demonstrator Storyblink (geïnspireerd op Small Demons). Het idee hierachter is om via linked data niet voor de hand liggende connecties tussen boeken te ontdekken. Werkwijze: -‐ Nieuwe veriijkingsservice voor boeken gebaseerd op open source tool DBPedia Spotlight -‐ Gecombineerd met 2 open sourve oplossingen ontwikkeld door iMinds, ‘Everything is Connected’ en ‘Linked Data Fragments Opzet is om tot verrassende aanbevelingen te komen die ook backlist-‐vriendelijk zijn. Na stopzetting Uitgeverij van de Toekomst wordt Storyblink in een vervolgtraject verder opgenomen door Meta4Books en wordt i.s.m iMinds MMLab onderzocht of een commercieel product kan ontwikkeld worden om de boekverkoop een innoverende boost te geven. HET HYBRIDE BOEK (resultaat van brainstorm met Gebruikersgroep)

annemie speybrouck| project manager Uitgeverij van de Toekomst @ Boek.be | te boelaerlei 37, b-‐2140 borgerhout | t: +32 (0)3 369 04 80 | m: +32 (0)478 58 54 13 | e: [email protected] | www.uitgevenindetoekomst.be

Doelstelling Het bestuderen van technologische interacties tussen het papieren boek en het digitaal boek (en omgeving) -‐ Auteursomgeving: gebruik van HTML5 en CSS voor het uniform aanmaken van papieren en digitale boeken (mogelijkheden en beperkingen?) -‐ Leesomgeving : uitwisselen van annotaties tussen het papieren boek en het digitaal boek en gebruik van augmented reality (cfr. Google Glass) Probleemstelling Onderzoek naar mogelijkheden hoe: -‐ papieren boeken kunnen verrijkt worden met digitale content -‐ lezers kunnen interageren met fysieke wereld vanuit een digitaal boek Vraag vanuit de Gebruikersgroep om bij studie wetenschappelijke literatuur ook de meer commerciële aspecten mee te nemen en tevens te kijken naar andere domeinen zoals bijvoorbeeld overlap web/boekensector. Successtories en aanverwante business modellen zullen onder de loep worden genomen. Verloop Er werden 3 PoC’s gerealiseerd: -‐ Invloed fysieke wereld op digitale boeken: -‐ Bladwijzersynchronisatie papier-‐digitaal -‐ Geolocatiegevoelig Boek -‐ Invloed digitale boeken op fysieke wereld -‐ Ambilight for books Op dit moment zijn de resultaten en nuttig voor showacasing. Smart devices zijn nog onvoldoende ingeburgerd en de set up is te complex. Bovendien zijn e-‐readers niet aangepast voor dit soort toepassingen en is er (nog) geen business in dit soort boeken. ADVANCED E-‐BOOKS (resultaat van bevraging Gebruikersgroep na eerste biënnale) Doelstelling -‐ Exploratie van geavanceerde features ePUB3 -‐ Primaire focus op educatieve sector met mogelijkheid tot verbreding naar andere uitgeefsegmenten Probleemstelling Hoe integreren van volgende geavanceerde features ifv educatieve publicaties: -‐ Interactiviteit: : oefeningen, testen, quiz, animatie, embedden van virtuele of live coaching functie -‐ Activity tracking: loggen van activiteit van lezer, mbv xAPI of andere tools -‐ Adaptiviteit: e-‐boek past zichzelf aan op basis van gedrag, voorkeuren, context Verloop Een state of the art werd opgestart maar werd niet verdergezet wegens stopzetiing van het project Uitgeverij van de Toekomst. Bijgevolg werd ook een PoC niet opgestart en uitgewerkt. OPEN REFINE (resultaat van bevraging Gebruikersgroep na eerste biënnale) annemie speybrouck| project manager Uitgeverij van de Toekomst @ Boek.be | te boelaerlei 37, b-‐2140 borgerhout | t: +32 (0)3 369 04 80 | m: +32 (0)478 58 54 13 | e: [email protected] | www.uitgevenindetoekomst.be

Doelstelling -‐ Onderzoeken of Open Refine kan helpen bij het opschonen van metadata -‐ Testen Open Refine op database DANTE ism Meta4Books -‐ Optimaliseren van vindbaarheid van boeken + inzetten data ifv marketing Probleemstelling -‐ Boeken metadata zijn helaas messy data Verloop -‐ Open Refine is een tool ontwikkeld voor het opschonen van “messy data” -‐ Open Refine werd in eerste instantie losgelaten op database DANTE ism Meta4Books met het oog op het optimaliseren van data in de database -‐ Er werd een workshop georganiseerd om uitgevers het nut aan te tonen van Open Refine en de werking ervan concreet te demonstreren. -‐ Gezien de stopzetting van het project Uitgeverij van de Toekomst zal dit in een natraject verder worden uitgewerkt door iMinds en Meta4Books


Onderzoeksthema’s en pilootprojecten (iMinds SMIT) ONDERZOEKSMODEL NAAR BUSINESSMODELLEN OP DIGITALE CONTENT Doelstelling -‐ Analyse van de waardenetwerk van de toekomstige boekensector. -‐ Waardenetwerkanalyse toont een marktanalyse van de e-‐boek industrie (hoe groot is die, welke zijn de belangrijkste spelers), altijd vanuit een economisch standpunt. -‐ Een overzicht van best practices in de muziekindiustrie/game-‐industrie en onderzoek of die vertaalbaar is naar de e-‐boekindustrie. Het project bestaat enerzijds uit een gedetailleerde lijst van business requirements. En hoe die vervolgens kunnen vertaald worden naar technische requirements. Hoe wil je je diensten verkopen? Via een licentie-‐ model of een abonnementsformule of een teaser…? Op basis daarvan dienen prioriteiten gesteld. Anderzijds wordt binnen dit onderzoek een indicatie gegeven van het marktpotentieel. M.a.w. wat zouden doelgroepbedrijven kunnen ontwikkelen gegeven hun portfolio. Op basis daarvan wordt een discussie gevoerd en wordt cijfermateriaal verzameld. Bijvoorbeeld ‘deze vier soorten diensten willen we naar de markt brengen, maar deze dienst zal in de grootste vijver zitten op aantal klanten en dit zal een nichemarkt zijn, maar in die nichemarkt kun je meer geld vragen dus … Priotiteit werd gegeven aan de businessmodellering voor algemene uitgevers, kortom het B2C verhaal. Probleemstelling -‐ -‐ -‐ -‐

de digitale evolutie brengt nieuwe spelers op de markt de economische keten wordt groter (meer spelers willen verdienen aan boeken) hoe kunnen alternatieve businessmodellen onze Vlaamse uitgevers toelaten extra inkomsten te genereren de grootte van het martkpotentieel ifv een verdienmodel

Verloop -‐ -‐

-‐ -‐ -‐

-‐

-‐

Marktanalyse internationaal (Europa en USA), future prospects en consumer acceptance of e-‐books Markt van de e-‐book industrie (karakteristieke van de e-‐book markt, complement versus substituut relatie print en digitaal, adoptiegraad van e-‐books bij consumenten, disruptieve kracht van nieuwkomers…) Analyse van best practices (vb educatieve games) Strategische aanbevelingen evenals beleidsaanbevelingen. Een brede bevraging van de doelgroepbedrijven in de vorm van workshops werd duidelijk dat een onderscheid diende gemaakt te worden tussen uitgevers met focus op een B2C markt en uitgevers met een focus op de B2B markt (met educatieve uitgevers in deze laatste categorie). SMIT bood nuttige vuistregels m.b.t businessmodellering met stappen voor een goed business model, inzicht in vraagcurves en adoptiesnelheid en kostenstructuur. Dat alles vertaald naar enkele simulatieoefeningen die de neerslag waren van de workshop rond business modellering. Twee businessmodel scenario’s werden uitgebreid uigewerkt: enerzijds het Spotify model, anderzijds het Apple model. Ook de rol van de boekhandel kwam aan bod. En dan breder gezien, de rol van de distributie. Waarbij uitgevers die brede literatuur verkopen nadenken over welk retailmodel kan gebruikt worden. Uitgevers die schoolboeken verkopen denken aan een B2B model en bij academische boeken gaat het eerder om een agentenmodel, waarbij de boekhandel meer een agent is dan gewoon een


-‐

-‐

-‐

-‐

verkoopskanaal en waarbij die agent dan de relatie vrzorgt met een universiteit om die academische boeken te verkopen. Maar een van de meest frappante conclusies van de eerste fase van het onderzoek was het feit dat er drie basis verkoopsmodellen waren: verkoop (download to own), een verhuurmodel en het database access model waar je gewoon toegang verkoopt tot een ganse collectie, met variaties in hoeveel toegang of hoelang. Dat alles werd uitgebreid gerapporteerd in de deliverable ‘Value network analysis of the future ebook industry’. Aanvullend een artikel geschreven door Olivier Braet met een visie op het Spotify model voor ebooks. Vanuit dit onderzoek werd verder gebouwd aan een breedschalige Business to consumer survey om inzicht te verwerven m.b.t bezit en gebruik elektronische toestellen, leesgedrag, koopgedrag en belatingsbereidheid. Het hele VIS-‐traject werd dit basisonderzoek ongoing fijnmaziger uitgewerkt in twee grote onderzoekslijnen: B2C en B2B met een uitsplitsing willingness to pay per adoptiesegment, prijssetting per adoptiesegment. In functie van het Business to consumer onderzoek werd een kwantitatieve enquête uitgevoerd. Er werd een panel van 50.000 gebruikers bevraagd via iLab.o Daarvoor werd een uitgebreide vragenlijst opgemaakt in samenspraak met de uitgevers. In de bevraging werd ook rekening gehouden met early adopters, early majority of late majority. In een volgende fase van het onderzoek werd een projectie gemaakt van de totale marktopportuniteit van het digitale boek in Vlaanderen. Onderzoeksthema’s binnen de enquêtering: -‐ welke businessmodellen werken en hoeveel mensen hebben welke betalingsbereidheid -‐ hoe reageren ze op het idee om uit te lenen tussen lezers -‐ issue van nalatenschap wordt bevraagd -‐ combinatie papier en digitale boeken: wat zijn ze bereid ervoor te betalen? -‐ verhuurmodel: welke bedragen staan daar aanvaardbaar tegenover -‐ de vraag rond tweedehandsverkoop

ONDERZOEK BUNDLING PAPIER EN DIGITAAL Doelstelling -‐ Onderzoeken in hoeverre bundling een opportuniteit is voor Vlaamse uitgevers -‐

Is de consument bereid tot betalen voor bundling

Probleemstelling -‐ is bundling kannibalisatie of niet? -‐

Btw op print en btw op digitaal zijn verschillend. Hoe vertaalt zich dat naar een bundling businessmodel

Verloop -‐ internationale voorbeelden van bundling -‐

best practices internationaal


-‐ -‐

bundling en betalingsbereidheid geanalyseerd Marktpotentieel voor bundel-‐verkoop

ONDERZOEKSMODEL NAAR BUSINESSMODELLEN OP DIGITALE CONTENT VOOR EDUCATIEVE UITGEVERS Doelstelling -‐ Onderzoek naar mogelijke businessmodellen voor digitale lescontent. -‐ Educatieve uitgevers en hun B2B model. Probleemstelling -‐ Moet in een business model een onderscheid gemaakt wordt tussen de verschillende rollen? ICT-‐ coördinatoren, bibliotheken, leerkrachten, begeleiders… gebruiken allemaal content op een andere manier, ook met een andere intensiteit. -‐

Moet in een businessmodel een onderscheid gemaakt worden tussen het gebruik van digitale content op verschillende devices? Digitale content kan momenteel zowel via een website, app, via gsm, whiteboard geconsulteerd worden. Dat genereert allemaal extra kosten die momenteel niet in een businessmodel vertaald zijn. Kan er in het model uitgewerkt worden hoe er makkelijk uitbreiding kan gebeuren met een nieuwe device?

Verloop -‐ Marktanalyse van de internationale educatieve uitgeefsector (strategie van de internationale educatieve uitgevers, uitdagingen en opportuniteiten voor de educatieve uitgevers) -‐ Via bevraging van educatieve uitgevers alsook via bevraging van gebruikers van het Knooppunt platform werd een onderzoeksplan uitgetekend. De complexiteit van de sector en de specifieke B2B-‐ aanpak eigen aan de educatieve uitgevers, heeft ertoe geleid dat dit project pas in een tweede fase werd uitgevoerd. -‐ Het onderzoek naar buisnessmodellering educatieve uitgevers werd niet gefinaliseerd wegens vroegtijdige stopzetting van het project Uitgeverij van de Toekomst. Wat werd gerealiseerd? ° een overzicht van internationale modellen en best practices ° een bevraging van de educatieve uitgevers ifv het samenstellen van een vragenlijst voor scholen en leraren ° een beperkt bevraging bij onderwijsinstelling (basis-‐ en secundair onderwijs) met het oog op het aftoetsen van gebruik digitale leermiddelen en betalingsbereidheid. ° Voor hoger onderwijs werd geen bevraging meer gedaan wegens vroegtijdige stopzetting van het project Uitgeverij van de Toekomst.


Werkwijze bij onderzoek en uitwerken pilootprojecten Bij het uitvoeren van onderzoek en het raliseren van onderzoeksresultaten en pilootprojecten werd als volgt te werk gegaan: -‐ Bevraging doelgroepberijven ifv noden en behoeften en het scherpstellen van requirements -‐ onderzoek en literatuurstudie -‐ internationale modellen en best practices -‐ uitwerken se cases -‐ concrete stappen in het ontwikkelen van een prototype/demonstrator -‐ task forces om de concrete aspiraties van uitgevers scherp te stellen en bij te sturen -‐ grootste gemene deler geldt als basis voor het ontwikkelen van een onderzoeksfocus en/of prototype


m oktober 2015

Recommend Documents