vpro gids bijlage
bij #42 van 17 oktober t/m 23 oktober 2015
4 t/m 8 november 2015 ’s-Hertogenbosch
WO 14 OKT BILL FRISELL ‘MUSIC FOR STRINGS’ DO 15 OKT PAT THOMAS & KWASHIBU AREA BAND VR 16 OKT JIMMY LAFAVE ZA 17 OKT SHAI MAESTRO TRIO ZO 18 OKT TANGARINE WO 21 OKT WENDE DO 22 OKT DANILO PÉREZ, JOHN PATITUCCI, BRIAN BLADE VR 23 OKT ERIC BIBB ZA 24 OKT LEE KONITZ & JEFF DENSON TRIO ZO 25 OKT GRETCHEN PETERS VR 30 OKT FESTIVAL JAZZ T/M INTERNATIONAL ZO 1 NOV ROTTERDAM
DI 3 NOV LICKS & BRAINS MET SIMONE ROERADE DO 5 NOV JAMES FARM: JOSHUA REDMAN, AARON PARKS, MATT PENMAN, GREGORY HUTCHINSON VR 6 NOV STEPHANIE FRANCKE QUARTET ZA 7 NOV GROTE PRIJS VAN ROTTERDAM ZO 8 NOV HIATUS KAIYOTE Z0 8 NOV CHRISTIAN SCOTT (LOCATIE: BIRD) DO 12 NOV YELLOWJACKETS VR 13 NOV DINA MEDINA ZA 14 NOV JOEY CALDERAZZO TRIO
ZO 15 NOV BOI AKIH MET INSPIRAL DO 19 NOV KAKI KING VR 20 NOV CORY HENRY & THE FUNK APOSTLES ZA 21 NOV BRAD MEHLDAU TRIO (LOCATIE: DE DOELEN) WO 25 NOV MARCUS MILLER (UITVERKOCHT) DO 26 NOV MARIA MENDES VR 27 NOV ZAPP4 + JAN BANG ZA 28 NOV NACHT VAN DE JAZZ: OMER KLEIN, MARZIO SCHOLTEN’S IDENTIKIT & TIGRAN HAMASYAN
DO 3 DEC POOGIE BELL BAND VR 4 DEC VIJAY IYER TRIO ZO 6 DEC CHATHAM COUNTY LINE VR 11 DEC JANNE SCHRA ZA 12 DEC TIN MEN & THE TELEPHONE ZO 13 DEC DASH! VS. PAUNI TRIO VR 18 DEC NEW COOL COLLECTIVE & MARK REILLY / MATT BIANCO ZA 19 DEC HOW TO THROW A CHRISTMAS PARTY ZO 20 DEC MARIUS NESET & IIRO RANTALA
3
4
De 23ste editie van November Music, het belangrijkste internationale festival voor actuele muziek in Nederland, vindt van 4 t/m 8 november plaats in ’s-Hertogenbosch. In deze bijlage besteedt de VPRO Gids aandacht aan een aantal hoogtepunten van het festival.
‘Ik ben een soort vuilnisbakkenras’
10
Wende Snijders is voor het eerst te zien op November Music
12
Programma Programmering en locaties van November Music 2015
Hoofdredactie Hugo Blom Arne Leffring (adj.) Samenstelling Arne Leffring Tekst Oliver Kerkdijk Ruud Meijer Ilse van der Velden Mark van de Voort Beeld Carla van Thijn Eindredactie Maarten van Bracht Vormgeving Roel Siebrand Bladcoördinatie Gabrielle Hagedorn Lithografie Sarah Tames Advertentie-aquisitie AdNovus BV Drukwerk Roto Smeets, Weert
Klankencircus Lachenmann Muziekalchemist Helmut Lachenmann hoofdgast tijdens November Music
18
De opera Private View is geïnspireerd door filmklassieker Rear Window
21
Florian Magnus Maier, musicus en componist van uitersten
23 E
14
Thrilleropera
Woeste hoogten
Omslag Kwennie Cheng
V
6
Trompettist Ambrose Akinmusire
Colofon
o
De droompopfantasieën van Julia Holter
Literatuur voor de oren
www.novembermusic.net
N
Zoetgevooisde wildernis
m
B e
r
M
U
S
i
C
Kunstmuziekroute Drie onderdelen uit de KunstmuziekRoute: Nathalie Forget, Maarten Altena en TaxiWars
3
Zoetgevooisde wildernis DOOR MARK VAN DE VOORT
Julia Holter
4
N
o
V
E
m
B e
r
M
U
S
e
De droompopfantasieën van Julia Holter trekken de wijde wereld in. Met een nieuw album en een bijzondere filmsoundtrack.
THONJE THILESEN
T
i
C
reedt binnen in mijn wildernis. Het leven van Julia Holter zit in een woeste stroomver snelling. Zange res, componiste, dichteres en klanksmid, de dertig jarige Holter holt in zevenmijlslaarzen door het eigentijdse droompopland schap. Deze laatste maanden van 2015 heeft ze het drukker dan ooit. Haar gloednieuwe album Have You in My Wilderness wordt zonder uitzondering de hemel in geprezen, en tot eind dit jaar toert ze over heel de wereld. In Nederland maakt ze twee tussenstops: op festivals November Music en Le Guess Who? En dan komt er ook nog een langgekoesterde droomwens uit: het schrijven van een soundtrack voor een grote filmproductie. Haar verbeeldingsvolle liederen ade men sowieso de grandeur van cinema, dus Hollywood lonkte. De New Yorkse filmregisseur Ben Younger (bekend van beursmakelaarsthriller Boiler Room) vroeg haar om een soundtrack te schrijven voor zijn nieuwste film Bleed for This. Een door Martin Scorsese geproduceerde film over de legen darische Amerikaanse bokser Vinny Pazienza. De spraakmakende hoofdrol wordt vertolkt door een fysiek getrans formeerde Miles Teller, de fanatieke drummer uit Whiplash. ‘Het is een puur instrumentale score, met een bluesy gevoel. Het wordt in ieder geval iets totaal anders,’ vertelt Holter vanuit haar woonplaats Los Angeles. ‘Voor mij is het heel plezierig om nu eens deel te nemen aan een project en visioen van iemand anders.’
Verleiding De ontwikkeling van Julia Holters eigen visionaire liedkunst is stormachtig. Vier albums in vijf jaar, met als voorlopig
hoogtepunt Have You in My Wilderness. Met haar zoetgevooisde stemgeluid lokt ze de luisteraar haar wonderlijke verhalen binnen. Binnen één song sleurt Holter je heen en weer tussen fluisterzachte mijmering en extatische overgave. Sprookjesachtige droompop maar wel met een koele, avantgarde twist. Je kunt denken aan Laurie Ander son of Holters lievelingscomponist Robert Ashley die in zijn opera’s zo kan toveren met stemkarakters. Ook andere New Yorkse grensgangers tussen pop, jazz en minimal, onder wie Arthur Rus sell en Elodie Lauten, gingen haar voor. Holter heeft een overduidelijke ach tergrond als componist en studeerde aan de kunstacademie CalArts, nabij Los Angeles. Daar stortte ze zich op het klankexperiment door samen te wer ken met componist Michael Pisaro. ‘Op deze plek ontdekte ik mijn creatieve vrijheid. Hier hoefde je geen ster te zijn, maar kon je doen wat je wilde doen.’ Die vrijgevochten, bijna intellectuele houding klinkt door op haar eigenzinnige albums. Holter verwijst terloops naar Euripides, romanschrijfster Colette of filmregisseur Alain Resnais. Topzwaar wordt het nooit. Holter verstaat de populaire kunst van de verleiding. Op haar voorlaatste album Loud City Song (2013) brengt ze een ode aan de musical en roman Gigi. Holter overtreft zichzelf met zwoele, tikkeltje decadente softpop vol kronkels en als toetje een power cover van ‘Hello Stranger’ van Barbara Lewis. ‘Loud City Song was vooral een concept album. Mijn nieuwe album is meer een
Julia Holter: ‘Mijn nieuwe album is meer een bundel vol korte, intieme verhalen’
bundel vol korte, intieme verhalen. Een drietal demo’s van songs die niet op Loud City Song paste, zoals ‘Betsy on the Roof’, heb ik nu uitgewerkt. Daarom heen heb ik nieuwe songs geschreven. Liederen over waargebeurde verhalen of meer literair geïnspireerd.’ Zo verwijst het raadselachtige ‘Vasquez’ naar de negentiendeeeuwse bandiet Tiburcio Vásquez die Californië tussen 1854 en 1874 onveilig maakte. Vaak zijn de bronnen niet te achterhalen. Holter koestert haar creatieve intuïtie. ‘In mijn songs komen vanzelf personages bovendrijven. Een eenzame figuur in een weids landschap of woestenij. Het blijft symbolisch. Bij het schrijven van liedjes geef ik me vooral over aan een emotie. Ik put uit mijn onderbewuste.’
Samenwerken Haar pure, op de computer uitgewerkte huisdemo’s zijn ontwapenend maar verre van albumrijp. Een fragiel werk proces dat wederom werd geleid door haar favoriete producer Cole M. Greif Neill die eerder met Beck, Snoop Dogg en Ariel Pink werkte. Van een leien dakje ging de vertaalslag niet, geeft ze toe. ‘Cole en ik bogen ons gezamen lijk over de arrangementen. Dit keer konden we vaak volstaan met eenvou dige strijkerspartijen. Maar op een of andere manier wisten we de magie van de vroege demoopnames niet te pak ken. Het duurde een flinke tijd tot we de songs het juiste gevoel mee konden geven.’ Alle noeste arbeid heeft zijn vruchten afgeworpen. Het indrukwek kende Have You in My Wilderness kan Holter wel eens een groter publiek opleveren. Zo teruggetrokken als Holters zelf gefabriceerde muziekparadijsje klinkt, zo open staat ze in werkelijkheid voor samenwerken. Deze zomer dook er ineens een hitsige Madonnacover op van Ariel Pink in samenwerking met Holter. Het enfant terrible van de Ame rikaanse pop laat Holter lekker lofi kirren in Madonnaclassic ‘Everybody’. Holter vervult ook een bescheiden glansrol op de nieuwste plaat van maatje Matt Mondanile, alias Duck tails, St. Catherine. ‘Maar denk nou niet dat er in Los Angeles een of andere maffe muziekscene heerst,’ grinnikt ze. ‘De vriendschap staat voorop en we accepteren elkaar in onze bonte verscheidenheid.’
Julia Holter W2 Poppodium Zaterdag 7 november, 22.00 uur
Ambrose Akinmusire
Literatuur voor de oren DOOR RUUD MEIJER
6
N
o
V
E
m
B e
r
M
U
S
i
C
7
Trompettist Ambrose Akinmusire ontwikkelde van meet af aan een geheel nieuw, eigen muzikaal concept. Op November Music speelt hij onder meer met ensemble Lunatree.
A
mbrose Akinmusire’s definitie van jazz lijkt zo uit het script van een horrorfilm te zijn gelicht. Volgens de gelauwerde trompettist uit Californië is jazz het equivalent van een opengereten borstkast waaruit het bloedend hart natglanzend tevoorschijn komt. Alleen op die manier kun je alles van jezelf – lelijkheid, veranderlijkheid, kwetsbaarheid, heftigheid, stevigheid, veiligheid – tot uitdrukking brengen. Bij het lezen van dit soort verheven statements zou je kunnen denken dat hardcore jazz nog steeds een elitaire aangelegenheid is. Dat betekent ook dat je al redelijk bevooroordeeld naar de muziek gaat luisteren, want hoe kan iemand nou goed spelen als hij zóveel pretentieuze woorden nodig heeft om zijn kunsten aan de man te brengen? Maar nadat Akinmusire zijn mondstuk aan de lippen heeft gezet, begrijp je meteen waar die woorden vandaan komen: juist, uit zijn hart. Waar je bij de alumni van de Wynton Marsalisschool toch altijd een beetje blijft horen dat hun talent werd ontwikkeld tijdens een universitaire studie, is de muziek van Akinmusire verre van schools en eerder een verklanking van de condition humaine. En hoe dicht hij bij het leven staat, wordt al meteen duidelijk bij ‘Confessions to My Unborn Daughter’, het openingsstuk van het indrukwekkende album When the Heart Emerges Glistening. Bebop, freebob en free jazz verweeft Akinmusire tot een organisch, diep-menselijk geheel. Jazz als een warm, kloppend hart. Toen Ambrose Akinmusire in 2007 met Prelude to… Cora zijn eerste album onder eigen naam uitbracht, was hij
N
o
V
E
m
B e
r
M
U
S
voor de jazzliefhebber al geen onbekende meer. Al in 1991 is hij te horen op het album Resistance is Futile van de eigenzinnige altsaxofonist en componist Steve Coleman, die behoorlijk onder de indruk van hem was toen hij de trompettist hoorde spelen in het Berkeley High School Jazz Ensemble. Coleman voegde hem toe aan zijn band Five Elements, nam hem mee naar Europa, waar iedereen die hem hoorde met de oren zat te klapperen. Akinmusire werd geadopteerd als the next big thing en de buzz was geboren. Ondanks dit vroege succes volhardde de trompettist in zijn academische vorming. In 2005 studeerde hij af aan de Manhattan School of Music, waarna hij zijn studie in L.A. vervolgde aan het Monk Institute en de University of South California, waar hij in 2007 zijn master behaalde. Dat was ook het jaar dat hij debuteerde op het fameuze Blue Notelabel met het bejubelde When the Heart Emerges Glistening.
Hij heeft het lef om zichzelf vragen te stellen die in de jazz soms gevoelig liggen
Stertrompettisten November Music 2015 belooft een walhalla te worden voor trompettisten en liefhebbers van dit instrument. Naast de bejubelde Amerikaan Ambrose Akinmusire geeft ook de inmiddels wereldwijd geroemde Nederlander Eric Vloeimans acte de présence in Den Bosch. Vloeimans stak nooit onder stoelen of banken ooit nog eens met pianist Jon Balke te willen spelen. Vloeimans’ vaak tedere klankpoëzie belooft wonderwel te matchen met het muzikaal grenzeloos impressionisme van deze Noorse componist en improvisator. Grenzeloos is ook de muziek van de Irakees/Amerikaanse musicus Amir ElSaffar. Deze trompettist/componist verweeft met zijn Two Rivers Ensemble Arabische melodische systemen – zogenaamde maqams – met eigentijdse jazzimprovisatie. In zijn compositie Ashwaaq voor strijkkwartet en stem bespeelt hij ook de santoor, een trapeziumvormige kistciter waarvan de snaren met hamertjes worden bespeeld. Als trompettist heeft ElSaffar, net als stertrompettist Ibrahim Maalouf, speeltechnieken ontwikkeld om ook de microtonen van de maqams tot klinken te kunnen brengen.
Lef Met de hele trompet- en jazzgeschiedenis in het hart, hoofd en de vingers is Ambrose Akinmusire van meet af aan bezig geweest met het ontwikkelen van een geheel nieuw, eigen muzikaal concept. Hij heeft het lef om zichzelf vragen te stellen die in de jazz soms gevoelig liggen. Zoals: waarom moet ik mij houden aan de geijkte songstructuur thema-solo-solo-solo-thema? Of: waarom moet ik na het thema wachten
i
C
tot ik aan de beurt ben? Waarom kan ik niet met een solo beginnen? En moet ik hier überhaupt wel een solo spelen? Zijn oprechte antwoorden druisen, zo is te horen in zijn muziek, tegen de traditie in. Ook houdt hij het concept ‘improvisatie’ tegen het licht. Hij is zich ervan bewust dat technische aspecten van zijn solo’s, zoals een tritonus-substitutie of overgangen van de 7 naar de 5, boven de pet van zijn publiek gaan. >>>>>
7
In november staat Eindhoven gedurende acht dagen in het teken van lichtkunst. Dit jaar voor de tiende maal. GLOW pakt uit met zo’n vijftig lichtprojecten van internationale lichtkunstenaars, die een bijzondere sfeer geven en een nieuwe kijk op de stad. Op het onderdeel GLOW NEXT worden een aantal nieuwe experimentele werken van gerenommeerde kunstenaars en nieuw talent onthult. GLOW Eindhoven is gratis toegankelijk.
Dag in de Branding za 12 december Den Haag Toonaangevend festival voor
nieuwe muziek Info en tickets: www.dagindebranding.nl
Savior is Far Easier to Paint heeft weer zo’n evocatieve titel die je eerder op de cover van een bundel korte verhalen zou verwachten – pure literatuur voor de oren.
Dat is muzikantentaal. Het publiek hoort als het goed is alleen maar emotie. Akinmusire – die de taal niet spreekt – kijkt soms naar een Franstalige film met het geluid uit om te kijken of hij de emoties van de acteurs kan raden zonder dat hij begrijpt wat ze zeggen. Dat is precies wat hij in zijn muziek ook wil laten gebeuren. Om platgetreden paden te vermijden, componeert hij zijn muziek ook vaak aan de hand van zelfgeschreven korte verhalen. Een stuk als ‘Tear Stained Suicide Manifesto’ (van When the Heart…) is zo’n verhaal. Man krijgt te horen dat zijn vrouw en dochter zijn vermoord, loopt terug naar huis, besluit dat hij niets meer heeft om voor te leven en schrijft een zelfmoordbriefje. Dan verschijnen de geesten van vrouw en dochter die zeggen dat hij zichzelf alleen maar mag doden als hij ondersteboven hangend zijn briefje kan lezen zonder een traan te laten – en dat lukt hem natuurlijk niet. Deze aanpak maakt van de composities van Akinmusire nog geen programmamuziek waarvoor je het verhaal moet kennen om de muziek te begrijpen. De trompettist geeft zijn muzikanten alleen de titel, en de rest moeten ze zelf maar invullen. Zij vertellen het verhaal onbevangen zonder het te kennen. Ook zijn meest recente album, The Imagined
Zielsverwanten Evocatief is ook de muziek van Lunatree, het ensemble waarmee Ambrose Akinmusire zal spelen op November Music. Lunatree – een groep geleid door percussionist/componist Marinissen met onder meer twee stemmen, klarinet, viool, keyboards en cello – speelt het werk van de Amerikaan in nieuwe, nooit eerder gehoorde arrangementen. Het octet, immer op zoek naar muziek van zielsverwanten die zij waar nodig als kleermakers om het lijf passen, heeft de kans om de conceptuele muziek van de meest toonaangevende
jazzmusicus van het nieuwe millennium naar een nog hoger plan te trekken. Om de cirkel rond te maken keren we, ere wie ere toekomt, weer even terug naar Steve Coleman, de man die Akinmusire ‘ontdekte’ en hem meenam naar Europa. Tijdens een treinreis door Duitsland informeerde Coleman naar Akinmusire’s concept. ‘Concept? Ik werk nu aan mijn techniek, dat concept komt later wel.’ Daar nam Coleman geen genoegen mee. ‘Je moet gelijktijdig aan een concept werken. Als je niet weet wat je nou eigenlijk wilt bereiken – wat je wel of niet mooi vindt –, hoe weet je dan welke chops je nodig gaat hebben? Je moet weten waar je aan moet werken, en wat je, voorlopig misschien, terzijde moet schuiven. Die vragen is Akinmusire zichzelf blijven stellen. En de betoverende antwoorden liggen besloten in zijn muziek.
9
Ambrose Akinmusire Quartet & Lunatree: The Imagined Savior is Far Easier to Paint Verkadefabriek Donderdag 5 november, 19.30 uur o.a. Harmen Fraanje & Ambrose Akinmusire & Theo Bleckmann: Colours of Improvisation Verkadefabriek Vrijdag 6 november, 19.30 uur
Lunatree
N
o
V
E
m
B e
r
M
U
S
i
C
9
BEN VAN DUIN
‘Ik ben een soort vuilnisbakkenras’ DOOR ILSE VAN DER VELDEN
10
N
o
V
E
m
B e
r
M
U
S
i
C
Voor het eerst te zien op November Music, met twee totaal verschillende programma’s: Wende zingt Winterreisse en een liedjesavond. Wat beweegt Wende Snijders?
O
p het afgesproken tijdstip zit ze er al, half september in het Amsterdamse café. Gebogen over aantekeningen, of haar telefoon misschien, iets in elk geval dat haar volledige aandacht heeft. Geconcentreerd. Een constante, zal blijken tijdens het gesprek – met hier en daar een gulle glimlach. Die focus komt haar niet aanwaaien, vertelt ze. ‘Ik werk dit jaar aan mijn nieuwe album. In zo’n periode ben ik een grote spons; ik zuig alles op.’ Ze disciplineert zichzelf met dagelijkse yogasessies. ‘Daarna ga ik aan het werk. Ik schrijf en onderzoek hoe ik het nieuwe materiaal tot stand kan laten komen.’ Ter inspiratie leest ze veel. ‘Momenteel heb ik een hernieuwde obsessie met taal. Taal zit altijd op de gouden troon bij mij. Ik luister veel hiphop, ik lees Lucebert en iedere dag een bladzijde Ulysses. Wat me ook erg bezighoudt, is de liefde. Ik dacht kom,’ lacht ze, ‘laat ik eens iets groots en clichématigs nemen. Er is natuurlijk al genoeg repertoire over, maar ik wil mijn eigen antwoord geven. Wat betekent de romantische liefde eigenlijk nog in deze tijd van internetdating? We gedragen ons in de liefde als consumenten, steeds op zoek naar een betere deal, schrijft sociologe Eva Illouz in haar boek Waarom liefde pijn doet. Zelf ben ik inmiddels toe aan m’n vijfde relatie. Tegen al mijn liefdes heb ik uit volle overtuiging gezegd dat ik van ze hield, maar ik merk dat het moeilijker wordt om onbevangen te blijven. En als zowel god als de romantiek zijn doodverklaard, waar blijft dan de moraal? Een ander thema dat me bezighoudt is ontworteling en verankering. Wat is mijn plek? En hoe bepaalt dat je identiteit?’
N
o
V
E
m
B e
r
M
U
S
Uitproberen Een gesprek met Wende, zoals ze zich graag kortweg laat noemen, is net ijsschotsen springen; denk je enig houvast te hebben met een onderwerp of hup, daar komt alweer het volgende ter tafel. Bespiegelingen en ideeën buitelen over elkaar heen. Ze staat twee avonden op November Music: 4 november belooft een ‘sneak preview’ met nieuwe songs en bestaand werk met het Red Limo Stringquartet en gitarist Maarten van Damme, en 8 november brengt ze Wende zingt Winterreisse. 24 liederen over verloren liefde op de tekst van Schuberts cyclus, maar met nieuwe muziek van Boudewijn Tarenskeen, die eerder een nieuwe versie maakte van Bachs Matthäus. ‘Schokkend en fascinerend,’ schreef NRC Handelsblad. Naar welke avond kijkt ze het meest uit? ‘Dat kan ik niet zeggen, dat is je twee kinderen met elkaar vergelijken. Met 4 november ben ik het meest bezig, de avond moet nog vorm krijgen. Ik wil graag nieuwe dingen uitproberen. Vertellen op toneel misschien, over de inspiratie, de totstandkoming van een nummer. Maar hoe doe je dat? Tom Waits kan dat goed. Een icoon, die man.’ Over de setlijst wil ze niet veel kwijt. ‘In elk geval nummers van mijn albums NR 9 en Last Resistance en misschien zelfs wat Frans, wie weet. Ik ben er wel aan toe om weer eens wat van het grote, bekende werk te doen.’
Veelzijdigheid De carrière van Wende Snijders varieert van chansons tot dance, pop en klassieke muziek, en met haar laatste album Last Resistance, dat ze opnam in Berlijn met producers Tilman Hopf en Nackt, kwam de elektronische muziek daar nog bij. Gemene deler in die brede waaier is steeds de theatrale vormgeving waarin ze haar optredens giet. Wat
i
C
dat betreft is ze meer een Bowie dan een Jagger, meer performing artist dan alleen vertolker. Haar kunstenaarschap omvat behalve zingen en musiceren tegenwoordig ook schilderen – al zal ze dat laatste zelf wegwuiven, de kwaliteit is onmiskenbaar – en acteren. Haar eerste filmrol, in Zürich van Sacha Polak (‘ik wist niks, niet eens hoe ik een callsheet moest lezen’) is prompt genomineerd voor het Gouden Kalf Beste Actrice 2015. Ook op film is haar présence onontkoombaar en indrukwekkend. Met haar wieg in Engeland en een jeugd doorgebracht in Afrika en Indonesië zat een veelheid aan muzikale invloeden er altijd al in. En ook thuis was muziek belangrijk. ‘Mijn vader was van Paul Simon, mijn broer van de hardrock.’ Hoe kwam ze met klassieke muziek in aanraking? ‘Al vanaf nul. Mijn moeder speelt piano en is het type klassieke amateur, zo iemand die harder studeert dan wie ook. Ze gaf ons, mijn broer en mij, iedere kerst een klassieke plaat. Dus dat zat er al jong in. Niet drammerig, het was echt pure liefde. Wel voornamelijk het romantische repertoire: Chopin, Liszt, Ravel, Debussy. Maar ook Schönberg.’ Ze is kampioen veelzijdigheid, zeg ik, waar ze om moet lachen. Dan, weer serieus: ‘Er wordt vaak gezegd dat ik moet kiezen. Mensen hebben een zekere homogeniteit nodig om zich aangesproken te voelen. Ik ben een soort vuilnisbakkenras nu, ik ga alle kanten op. Maar misschien wil ik de diversiteit juist wel omarmen. Al moet er wel een kern in zitten.’ Maar is zijzelf dat dan niet, als performer? Ze kijkt bedenkelijk. ‘Misschien, maar toch. Kijk, voor mij is het één ding: het zijn allemaal onderzoeken. Ik voel me soms net een voetballer: het is spelen, analyseren, spelen, analyseren.’
11
‘Taal zit altijd op een gouden troon bij mij’
Wende ft. Red Limo Stringquartet & Maarten van Damme Verkadefabriek Woensdag 4 november, 20.30 uur Wende zingt Winterreise van Boudewijn Tarenskeen, met pianist Gerard Bouwhuis Verkadefabriek Zondag 8 november, 11.30 uur
11
12
N
o
V
E
m
B e
r
M
U
S
i
C
November Music vindt plaats op diverse locaties in de historische binnenstad van 's-Hertogenbosch. Niet alleen het muzikale aanbod, maar ook de concertlocaties zijn zeer gevarieerd. Het festivalhart van November Music ligt in de Verkadefabriek. Kijk voor meer informatie over concerten, kortingstarieven en overnachtingen op www.november music.net
(WILco, Hans Dagelet)
De Pornopera
(Arvo Pärt, Christian Verbeek)
Cello8tet Amsterdam
(Amir ElSaffar, Tana String Quartet)
Ashwaaq
(Florian Magnus Maier)
Cordillera Suite
(Natalia Domínguez Rangel, Dudok Kwartet e.a.)
Nieuwe Geluiden
Pand7090
(Dyane Donck, EnAccord Strijkkwartet)
Cocon
(Tatiana Koleva)
Songs for Marimba
Zwerm & Fred Frith
(Niels Rønsholdt)
Songs of Doubt
Installatie Expeditie Kruithuis
zaterdag 7 november
(Jameszoo, Binkbeats, Knalpot e.a.)
Plug
(Elmer Schönberger, NAP, Beppie Bankert)
Gezien Giacometti
(Eric Vloeimans, Jon Balke, Phronesis e.a.)
Colours of Improvisation
(Jan van de Putte, Kaija Saariaho)
Asko|Schönberg & Reinbert de Leeuw
Installatie Expeditie Kruithuis
(Arnold Schönberg, Györgi Ligeti)
Diotima Quartet
vrijdag 6 november
(Asko|Schönberg, Annelies van Parys)
Private View
Ambrose Akinmusire Quartet & Lunatree
(Helmut Lachenmann, Yannis Kyriakides)
philharmonie zuidnederland
Installatie Expeditie Kruithuis
(Helmut Lachenmann, Wilbert Bulsink)
Diotima Quartet
(Helmut Lachenmann)
Aart Strootman // Fie Schouten
Helmut Lachenmann // Yukiko Sugawara
donderdag 5 november
WENDE
(Opera2Day, Calliope Tsoupaki)
Mariken in de Tuin der Lusten
Installatie Expeditie Kruithuis
woensdag 4 november
12
12
12
12
.30
.30
.30
.30
13
13
13
13
.30
.30
.30
.30
14
14
14
14
.30
.30
.30
.30
15
15
15
15
.30
.30
.30
.30
16
16
16
16
.30
.30
.30
.30
blokkenschema woensdag 4 t/m zondag 8 november
17
17
17
17
.30
.30
.30
.30
18
18
18
18
.30
.30
.30
.30
19
19
19
19
.30
.30
.30
.30
20
20
20
20
.30
.30
.30
.30
21
21
21
21
.30
.30
.30
.30
22
22
22
22
.30
.30
.30
.30
23
23
23
23
.30
Verkadefabriek
Grote Kerk
Verkadefabriek
Verkadefabriek
De Muzerije
Artuarium
Willem II Fabriek
Azijnfabriek
Theater Artemis
De Toonzaal
Kruithuis
Locaties
Kruithuis
Verkadefabriek
Verkadefabriek
Grote Kerk
Kruithuis
De Toonzaal
.30 Locaties
Verkadefabriek
Verkadefabriek
Grote Kerk
Kruithuis
De Toonzaal
De Toonzaal
De Toonzaal
.30 Locaties
Verkadefabriek
Theater a/d Parade
Kruithuis
.30 Locaties
B e
r
M
U
S
i
C
In de televisieuitzending van Vrije Geluiden van 25 oktober (NPO 1, 10.30-11.20 uur) wordt een deel uit Near East Up North uitgevoerd, een suite van Martin Fondse
Vrije Geluiden op Radio 6: op 7 november 20.00-0.00 uur live-uitzending vanuit de Verkadefabriek met een ruime keuze uit de jazz(-achtige) concerten van November Music
Vrije Geluiden op Radio 4: vanaf 8 november elke zondag (23.00-24.00) een van de hoogtepunten van de vele concerten
Themapagina op de site met interviews, reportages, etc. www.vpro.nl/vrije-geluiden/ specials/Festivals/NovemberMusic-2015.html
(Martin Fondse, Mete Erker, Jeroen van Vliet)
.30
.30
12
13
.30
.30
.30
13
14
.30
15
16
14
.30
.30
.30
15
17
.30
.30
.30
18
16
.30
.30
.30
19
17
20
.30
.30
.30
22
Locaties
21 .30 Verkadefabriek
Locaties
21
.30
Willem II Fabriek Benedenzaal
.30
Grote Kerk
Dyane Donck
20
Willem II Fabriek Bovenzaal
Nathalie Forget
.30
Stadsbibliotheek
Matteo Mijderwijk
19
Museum Slager
Tom Sanderman
18
De Toonzaal
Miriam Overlach
.30
Verkadefabriek Kleine Zaal
Ensemble Caméléon
17
De Muzerije Pleitzaal
Black Pencil
.30
Theater Artemis Benedenzaal
f.c. Jongbloed
16
Artuarium
Ensemble Adapter
.30
De Muzerije Pleitzaal
Pand7090
15
Verkadefabriek Kleine Zaal
House of Fun
.30
Grote Kerk
Duo AttemaHaring
14
Artemis Bovenzaal
Lekkerkerker / Van Geel / Genovesi
13
Noordbrabants Museum Statenzaal
Mark Schilders
.30
De Toonzaal
Reinier Baas
.30 Locaties
Willem II Fabriek
Willem II Fabriek
Tasteful Turntable (Lars Kynde)
za en zo vanaf 12.00 uur
23
Cocon (Dyane Donck)
.30
SM’s
22
Ideofoon I (Dick Raaijmakers)
woensdag 4 t/m zondag 8 nov
Kruithuis
Verkadefabriek Cabaretfirma
Maarten Altena
Bank van Leening
SM’s auditorium
Claron McFadden & Tuur Florizoone Trio
Kruithuis Collectief
Azijnfabriek
KUrKKU
SM’s Entrée
Groot Gasthuis
Wilbert Bulsink & Jessica Sligter
Nicoline Soeter
W2 Poppodium
Vox Sanguinis
Dick Raaijmakers
W2 Poppodium
TaxiWars ft. Tom Barman & Robin Verheyen
De Muzerije Hofzaal
Verkadefabriek
Dans Dans
Tiptoe Company
zondag 8 november
Kimmo Pohjonen & Ragazze Kwartet
Verkadefabriek
.30
12
Diverse locaties
11
.30
Jef Neve Trio & Adam Baldych
12
11
W2 Poppodium
Grote Kerk
Verkadefabriek
Verkadefabriek
Groot Gasthuis
KunstmuziekRoute
(Boudewijn Tarenskeen)
WENDE zingt WINTERREISE
zondag 8 november
Julia Holter
(Arvo Pärt, Veljo Tormis)
Nederlands Kamerkoor
Zuider buren Route
m
Improvisatie Vocale Route Route
E
Performance Route
V
Ensemble Route
o
Solo Route
N
Installatie Route
November Music op radio, tv en internet
Near East Up North
(Amir ElSaffar)
Two Rivers Ensemble
(Cora Schmeiser)
Vox Sanguinis
13
13
Klankencircus Lachenmann DOOR MARK VAN DE VOORT
14
N
o
V
E
m
B e
r
M
U
S
i
C
C
ello’s kreunen en kirren, violen suizen en ruizen, klarinetten ploppen en piepen en het slagwerk rinkelt en ratelt. Laat alle vastgeroeste muziekgewoontes varen en wees welkom in het spectaculaire klankuniversum van Helmut Lachenmann. Als er één componist is die je de oren laat spitsen in maximum overdrive, dan is het wel Lachenmann. In een doorgedraaide muziekwereld van hypes en trends houdt deze bijna tachtigjarige meester bewonderenswaardig vast aan zijn hermetisch afgebakende klanktaal. Lachenmann neemt de vertrouwde taal van het muziekinstrument stevig onder de loep en zoemt in op het ongehoorde klankdetail en het onverwachte bijgeluid. Met alle voorhanden speeltechnieken laat hij zijn betrokken musici een magisch klankdrama ontketenen waarin intense expressie, zinderende stilte en puntige lyriek strijden om de aandacht. Klankenopera van de allerhoogste orde. Muziek in de traditionele zin wil de componist het niet eens noemen. Ooit brieste een concertbezoeker hem na afloop toe: ‘Meneer, dit is geen muziek!’ Waarop de componist tevreden glimlachend riposteerde: ‘Dat is het mooiste compliment dat je me kunt geven’. Lachenmanns composities mogen dan al decennia oud zijn, het aangekoekte stof van de vertrouwde, klassieke speeltradities stuift iedere keer weer flink omhoog zodra zijn werk de concertzaal in geslingerd wordt.
HH
Lucide geest Muziek die onverminderd radicaal is tot op het beenmerg, maar wie goed luistert hoort ook het werk van een speelse, lucide geest. In Nederland klinkt zijn muziek maar mondjesmaat. Tijdens het Holland Festival van 1995 was Lachenmann nog een van de centrale componisten, maar daarna was het lange tijd stil. In het kader van zijn tachtigste verjaardag wijdt November Music een hele dag aan Lachenmann. Topmusici van eigen bodem, de philharmonie zuidnederland en het gerenommeerde Quatuor Diotima buigen zich over zijn oeuvre. De componist is zelf aanwezig om zoveel mogelijk toe te lichten, en zelfs enkele pianominiaturen te vertolken. Zijn trouwe metgezel, pianiste Yukiko Sugawara staat hem daarbij terzijde. Muziek van Lachenmann moet je bij voorkeur live
Een dag lang kopje onder in de wereld van muziekalchemist
Helmut Lachenmann. De bijna
tachtigjarige Duitse componist is hoofdgast tijdens November Music.
N
o
V
E
m
B e
r
M
U
S
i
C
ondergaan. Cd-opnames van zijn werk zijn ruimschoots voorhanden, maar er gaat niets boven het aanschouwen van in zweet badende, voortploeterende musici die zich in opperste concentratie aan zijn mysterieuze klankwereld overgeven. Complexe muziek is van alle tijden, zeker van de twintigste eeuw. In een tijdperk waarin de technologische en communicatieve mogelijkheden zich razendsnel uitbreiden, is het geen wonder dat de kunstmuziek alleen maar doorwrochter voor de dag komt. Sinds de Tweede Weense Schoolmeesters (Schönberg, Berg, Webern) en de seriële profeten (Boulez, Stockhausen) wordt het uiterste gevraagd van musici en toehoorders. De grenzen van speelbaarheid worden later zelfs moedwillig afgetast door de componisten van de New Complexity lichting van grote roerganger Brian Ferneyhough. Hondsmoeilijke partituren waarbij de uitvoerder vertrouwend op muzikaal instinct de notenzee te lijf moet gaan. Lachenmann pakt het subtieler aan. In zijn detaillistisch uitgeschreven partituren wordt niets aan het toeval over gelaten. Zo complex en gekunsteld zijn klankwereld in eerste instantie kan overkomen, zo poëtisch is de uiteindelijke muziek wanneer je er in alle rust in opgaat. Lachenmanns grote leermeester is de Italiaan Luigo Nono. Van 1958 tot 1960 nam hij privélessen bij Luigi Nono in Venetië. Een eenling, net als Lachenmann, die op uitzonderlijke wijze met klank en ruimtelijkheid kon toveren. Tijdens de Darmstädter Ferienkurse in de jaren zestig verdiepte Lachenmann zijn zoektocht naar het ongehoorde. Van beslissende invloed was zijn kennismaking met John Cage. De emancipatie van geluid en de niet-aflatende speurtocht naar een nieuwe manier van luisteren kregen voorrang. Het paste precies in zijn straatje. Lachenmann is en blijft een kind van deze vroege avant-garde. De seriële school is zijn voedingsbodem. Componisten die later afwijken van het hardcore modernisme – onder wie György Ligeti en Krzysztof Penderecki – kunnen niet op zijn waardering rekenen. Anderzijds laat Lachenmann de grote naoorlogse muziekstromingen voor wat ze zijn en ontwikkelt hij een geheel eigen signatuur.
15
Zwijnenstal Musique concrète instrumentale doopt hij zijn compositiestijl. Centraal staan de handelingen en bewegingen
>>>>>
15
in situ
Met zijn aangrijpende liederencyclus Me Quitte deed de Deense componist Niels Rønsholdt de bezoekers van November Music 2013 versteld staan. In Songs of Doubt gaat hij nog meer de diepte in, in kleine eenvoudige liederen, kijken we voortdurend vooruit en achteruit, laverend tussen verleden en toekomst met alle ruimte voor levenstwijfel
Niels Rønsholdt Songs of Doubt (Prospect / Retrospect)
Koor: Studium Chorale, o.l.v. Hans Leenders Ondes-martenot: Nathalie Forget Solozang: Roderik Povel Compositie en video: Niels Rønsholdt
Datum — Zat 7 nov Tijd — 12:30 Locatie — Muziekcentrum de Toonzaal Entree — €15,00/€12,00/€7,50 Reserveren — novembermusic.net Meer van Intro tijdens November Music in Nieuwe Geluiden
introinsitu.nl
‘GENIAAL’
NRC HANDELSBLAD *****
2015/2016 DE MAN DIE ALLES WEET 4+
17 OKTOBER – 3 JANUARI (IN COPRODUCTIE MET MAAS THEATER EN DANS)
ALS JE MAAR HARD GENOEG RENT, WEET NIEMAND PRECIES WAAR JE BENT 8+ 20 NOVEMBER – 14 FEBRUARI
BEKDICHTZITSTIL 8+
7 JANUARI – 11 MAART (IN COPRODUCTIE MET THEATER ANTIGONE)
DE MEEST ZWAARMOEDIGE VOORSTELLING DIE OOIT IS GEMAAKT (WAARVAN HET HELE PUBLIEK MOET HUILEN) 13+ 1 MAART – 30 APRIL (IN COPRODUCTIE MET DE WARME WINKEL) WWW.ARTEMIS.NL
DE MAN DIE ALLES WEET
Fie Schouten kan dit beamen. Tijdens November Music speelt zij de half uur durende uitputtingsslag Allegro sostenuto voor klarinet, piano en cello. ‘Lachenmann is geen muziek om eenvoudig te consumeren, zijn muziek irriteert, jeukt en fascineert tegelijkertijd,’ weet Schouten uit ervaring. Samen met pianiste Keiko Shichijo en celliste Eva van de Poll toog Schouten naar Lachenmanns pittoreske componeerhuis aan de Lago Maggiore. ‘Een ontzettend aardig mens. Niet hoogdravend of intellectueel. Hij benadert zijn muziek veel vanuit zijn gevoel.’ Lachenmann eist toewijding en werklust van zijn musici. ‘Je begint bij maat één en bij maat drie denk je al: “Waar zijn we?” En dan heb je nog zestig pagina’s te gaan,’ grinnikt Schouten. ‘Alles is extreem precies uitgeschreven en als je daar als musicus aan vasthoudt valt ineens alles op zijn plek.’ Zijn verbeeldingskracht is enorm, merkt Schouten. ‘Lachenmann heeft veel speelse humor in zijn muziek verstopt. In Allegro sostenuto duikt een cellosolo op die hij met een glimlach omschrijft als zwijnenstal. Of mijn basklarinetpassage gaat van tut-tut-tut. Volgens de componist moet het dan klinken als een motorbootje dat voorbij trekt. Het is zeker niet allemaal doodserieus.’
MARK VAN VUGT
Aart Strootman
waarmee klank wordt geproduceerd. Via de meest onconventionele speeltechnieken opent hij de poorten naar ongehoorde oorden. De concrete, grijpbare wijzen waarop een klank wordt opgewekt zijn voor de componist net zo belangrijk als de soms zo begeesterde klankresultaten. Van iedere klank in Lachenmanns composities ervaar je direct de energie die wordt opgeroepen door een uitvoerder. Muziek als een mystiek klankritueel waarin elk detail en iedere handeling van betekenis kan zijn. Een muziektaal waar je als toehoorder met je neus bovenop moet zitten. In zijn actieve compositietitels zie je de muzikale beweging terug: Pression, Air, Mouvement (-vor der Erstarrung) of Schwankungen am Rand. Musici en luisteraars met een sportieve prestatiedrang heeft Lachenmann het liefst. De Nederlandse klarinettiste
Gruis van de gitaar Ook gitarist Aart Strootman is van de partij tijdens de Lachenmann-dag. Hij houdt wel van een fysieke uitdaging. Zo speelt hij Steve Reichs gitaarsolo Electric Counterpoint geregeld in een marathonuitvoering van vier uur. Tijdens het
Helmut Lachenmann
17 Fie Schouten
festival gaat hij samen met collega Seth Josel de strijd aan met Lachenmanns Salut für Caudwell. Een stuk voor twee akoestische gitaren waarin de spelers alles uit de gitaarkast moeten halen. De gitaristen zingen bovendien gedeeltes uit een tekst van marxistisch filosoof Christopher Caudwell. ‘Maar dan helemaal verknipt, eerder ritmische klank dan tekst. Helemaal des Lachenmanns,’ ervaart Strootman. ‘Bijgeluiden die je als musicus meestal wil vermijden, vergroot hij uit. Hij duikt in het gruis van de gitaar.’ De gitaristen kloppen en tikken op de gitaar, gebruiken metalen en glazen slides, en raspen en plukken met hun vingers en nagels langs de snaren. Een bruisende waterval aan minuscule klankdetails wordt op je afgevuurd. In een half uurtje passeert een van de uniekste gitaarwerken uit de muziekgeschiedenis. Strootman weet dat je bij Lachenmann door een barrière moet. ‘Je eerste reacties zijn: “Waar luister ik naar, haak ik straks niet af?” Maar Lachenmann weet heel helder wat hij uit zijn instrumenten wil halen. Nauwgezet gestructureerde muziek van een enorme zeggingskracht.’ Het is ook geen klankexperiment om het klankexperiment, merkt Strootman. ‘Lachenmann is ver voorbij het experiment. Hij denkt en voelt in deze taal.’
Helmut Lachenmann De Toonzaal met Yukiko Sugawara, Diotima Quartet, Aart Strootman, Fie Schouten, Wilbert Bulsink en Helmut Lachenmann Donderdag 5 november, 12.00, 14.00 en 15.30 uur Grote Kerk, philharmonie zuidnederland Donderdag 5 november, 19.00 uur
N
o
V
E
m
B e
r
M
U
S
i
C
17
Thrilleropera DOOR ILSE VAN DER VELDEN
4
sterren maar liefst deelde de Volkskrant in mei uit aan de opera Private View, volgens de krant ‘een spannend spel van verwachtingen. De opera, eersteling van de vooraanstaande Belgische componiste Annelies Van Parys, won bovendien twee prijzen, waaronder de Fedora–Rolf Liebermann
De opera Private View is geïnspireerd door de filmklassieker Rear Window; beeld speelt dan ook een bijzondere rol in het stuk. Het videodecor is gemaakt door een jong, getalenteerd collectief uit Zwolle: 33 ⅓.
18
N
o
V
E
m
B e
r
M
U
S
i
C
en afgaande op het komische filmpje op hun site delen ze hetzelfde gevoel voor absurdistische humor. 33 ⅓ werkt in opdracht, maar maakt ook eigen voorstellingen, zoals de digitale opera Blauwbaard (2011) die hen op de kaart zette, ook internationaal: het stuk is opgevoerd in onder meer Glasgow en New York.
19
Live-event
KOEN BROOS
Voor Private View, waarvan de drie ook coproducent zijn, maakten ze een verrassend ratjetoe dat vaak een glimlach tevoorschijn tovert. We zien, in willekeurige volgorde, New York, een man met gleufhoed, een halfblote dame in bed met Charles Aznavour, revuemeisjes en een verdwaald paard. ‘Het meeste beeld komt uit oude B-films,’ zegt Jules van Hulst. ‘Niet uit Rear Window nee, dat is te bekend en roept teveel connotaties op. Dat willen we niet.’ De zwart-witbeelden zijn ingekleurd met felle accenten. Zo kreeg de blote dame paarse tepels. ‘Elk personage heeft z’n eigen kleur, zo kun je ze van elkaar onderscheiden.’ Très Pop-Art. Het geheel knalt van het scherm, en vormt een geweldige combinatie met de spannende, intrigerende muziek van Van Parys. Zo’n video maak je van tevoren, zou je denken. En dat klopt ook wel, maar toch is het werk van 33 ⅓ ‘heel erg een liveevent,’ zoals Van Hulst zegt. ‘De zangers bedienen de schermen live, zodat ze kunnen inspelen op het tempo van de dirigent en op wat er verder gebeurt zo’n avond. Het risico daarvan is dat er ook wat mis kan gaan, maar wij zoeken het risico bewust op. Dat is nodig, geloven wij, om interessante kunst te maken.’
Video speelt dan ook een hoofdrol in deze voorstelling. Dat gaat zo ver dat niet de zangers op toneel, zoals gebruikelijk bij opera, maar de beelden op de zes schermen die staan opgesteld het verhaal vertellen. Het beeld, of beter gezegd het videodecor, is gemaakt door 33 ⅓, een jong, bijzonder getalenteerd collectief uit Zwolle bestaand uit drie kunstenaars: Jules van Hulst, Douwe Dijkstra en Coen Huisman. Ze kennen elkaar van de kunstacademie,
Prize for Opera, een aanmoedigingsprijs voor grensverleggend werk van jonge makers. Inspiratie voor haar ‘thrilleropera’ vond Van Parys in de filmgeschiedenis, bij de klassieker Rear Window van Hitchcock, over een aan huis gekluisterde fotograaf die met zijn telelens de buren bespiedt. Met dat verhaaltje heeft Private View weinig van doen, maar net als de film gaat ook de opera over voyeurisme: kijken en bekeken worden.
N
o
V
E
m
B e
r
M
U
S
Annelies Van Parys: Private View door Asko|Schönberg, Neue Vocalsolisten en Muziektheater Transparant Verkadefabriek Donderdag 5 november, 21.00 uur
i
C
19
FESTIVAL DE MUSIQUE MIXTE #17
CENTRE
MUSIQUE MIXTE
www.centrehenripousseur.be
www.images-sonores.be
Woeste hoogten
21
DOOR OLIVER KERKDIJK
Florian Magnus Maier is een musicus en
componist van uitersten. Zijn nieuwe werk Cordillera Suite gaat in première tijdens het November Music festival.
V
vitae dat zowel in lengte als diversiteit imposant is. Men vindt niet alle dagen een individu dat multi-actief is in de extremere hoeken van de metal, jarenlang flamencogitaar speelde en als eigentijds componist stijlen vervlecht die op het eerste gehoor volstrekt incongruent met elkaar lijken. Een nieuwsgierigheid naar avant-gardeklanken uit zonderlinge objecten is Maier evenmin vreemd. Zo werkte hij met de Subkontra, instrument van een pyramideachtig frame dat oogt als een kruising tussen een abstracte sculptuur en een sciencefictionfilmraadsel.
oor de Duitser Florian Magnus Maier begon het allemaal in zijn tienerjaren met die ene bliksemschicht: de welhaast klinisch-mechanisch vervormde Trevor Rabin-gitaarriff in de Yes-hit ‘Owner of a lonely heart’. Daar en toen maakte de muziekkoorts zich meester van Florian en heeft hem sindsdien niet meer losgelaten. In het Neder-Beierse ansichtkaartenstadje Landshut werd hij kind aan huis in de platenzaak en was, zoals iedere jonge metalfan, ook meteen een buitenbeen. Bij Slayer op vinyl draaien bleef het bovendien niet; zelf gitaarspelen en met een groepje gelijkgestemden zware metalen produceren, dat werd zijn thuis weg van huis. Inmiddels schrijven we 2015 en kan Florian Maier, die sinds zijn conservatoriumstudies Rotterdam als thuishaven heeft, bogen op een curriculum
N
o
V
E
m
B e
r
M
U
S
Gromgeluiden Maiers ongewone slalomparcours in zeer verschillende stratosferen en disciplines is ook in filmmakersland niet onopgemerkt gebleven. In de NTRdocumentaire Florian Magnus Maier: een metalgast in het Concertgebouw (2014, regie Marcel Goedhart) wordt de getalenteerde eclecticus gevolgd
i
C
tijdens het schrijfproces van Schattenspiel, een innovatieve compositie voor twee gitaren en orkest. Camera en microfoon vangen Maier tevens tijdens plaatopnamen met de Duitse blackmetalband Dark Fortress, waar hij de vocalist-tekstschrijver van dienst is. Het contrast tussen het deftige highbrowConcertgebouwproject en de grom- en krijsgeluiden die hij als frontman van de zwartmetaalbende uitstoot, is aanzienlijk. Toch zijn het allebei verklankingen waarvoor de artiest uit dezelfde bron put: een donker, melancholiek levensgevoel van bovengemiddelde intensiteit. De film geeft dan ook een verhelderend inkijkje in het leven en werk van een authentiek en gedreven kunstenaar die via de brug van de muziek zijn draai in de wereld lijkt te hebben gevonden. Voor het Doelen Ensemble schreef Maier de Cordillera Suite. De drie kwartier durende epische suite voor strijkers, percussie en piano is de artistieke neerslag van Maiers recente, maandenlange tocht door het Andesgebied in Zuid-Amerika. Tijdens het concert zullen beelden worden geprojecteerd die de reiziger op zijn omzwervingen door de woeste hoogten opnam. Breed canvas, groots gebaar.
Florian Magnus Maier: Cordillera Suite door het Doelen Ensemble Verkadefabriek Zaterdag 7 november, 15.30 uur + ander werk op 7 en 8 november
21
EricVloeimans amBOSCHadeur
Ontdek verrassend veelzijdige muziek in ’s-Hertogenbosch
Stichting Dioraphte steunt kwalitatieve projecten op het gebied van kunst en cultuur met een landelijk of internationaal bereik. Ook November Music mag dit jaar rekenen op onze steun om internationale programmering mogelijk te maken voor een breed publiek. Niet straks, maar nu. Omdat cultuur rijkdom is die je met elkaar deelt. Kayhan Kalhor
Steun ook November Music. Als bezoeker, als mecenas.
Buma ondersteunt en promoot hedendaagse muziek en jazz van componisten en tekstdichters uit Nederland. Door een bijdrage te leveren aan November Music krijgen vele bijzondere composities van Nederlandse componisten een extra kans.
Toonzetters 2012 Foto Mike Breeuwer
WWW.GASTVRIJDENBOSCH.NL
UI TG E
KunstmuziekRoute 2015
LIC 23 HT
Nathalie Forget
PAU L KO E L E M A N
Zondagmiddag 8 november vinden in de binnenstad van Den Bosch tientallen optredens plaats: Dans Dans, Wilbert Bulsink & Jessica Sligter, Claron McFadden, Ensemble Adapter, Reinier Baas en Ensemble Chameleon. Drie tips.
ondes-Martenot is populairder dan ooit. In de jaren twintig van de vorige eeuw was deze muzikale vinding de verwezenlijking van een toekomstdroom. Radio-operateur Maurice Martenot (1898-1980) ontdekte het instrument toen hij gefascineerd raakte door bijgeluiden in het radioverkeer. De keffende chihuahua-klanken van de radio werden door Martenot getemd en omgetoverd in een elektronisch klavierinstrument vol harmonische, zwevende klanken. Ergens tussen een zwoel zingende zaag en hemels kirrende sopraan. Een van de hedendaagse sterren op de ondes-Martenot is de Française Nathalie Forget. Ze werkte al samen met de London Sinfonietta en De Nederlandse Opera. Tijdens November Music geeft ze een recital op haar analoge ondes, de Ondea. Op het menu staat werk van Messiaen en Edgard Varèse, maar ook eigen werk.
Hemels kirrende oersynthesizer Componist Olivier Messiaen tilde het instrument naar etherische hoogten, en hedendaagse popcoryfeeën als Damon Albarn (Blur, Gorillaz), Trent Reznor (Nine Inch Nails) en Jonny Greenwood (Radiohead) pronken er graag mee. De Franse oersynthesizer
Gloednieuw solowerk
MARK VAN DE VOORT
TaxiWars
Nicolas Thys, Tom Barman, Robin Verheyen en Antoine Pierre (vlnr)
N
o
V
E
m
B e
r
M
U
S
i
C
KRIS DEWITTE
In het slotconcert TaxiWars twee kopstukken uit de Belgische muziekwereld: dEUS-voorman Tom Barman en saxofonist Robin Verheyen.
Een rijk leven gewijd aan improviseren, componeren en organiseren. Samen met de legendarische Misha Mengelberg zorgde de nu 72-jarige jazzpionier en contrabassist Maarten Altena voor een frisse wind in het bedompte Nederlandse muziekklimaat. Componeren en improviseren vloeiden ineens op wonderlijke wijze in elkaar over. De grenzen vervaagden en alles was mogelijk. Met zijn in 1980 opgerichte Maarten Altena Ensemble had hij het gedroomde muzieklaboratorium in handen. Het ensemble werkte samen met grensverleggende muziekdenkers als Derek Bailey, John Zorn en Anthony Braxton. Van een improviserend gezelschap evolueerde Altena’s club naar een hoogstaand muziekensemble voor experimentele, eigentijdse muziek. In 2005 stopte Altena als artistiek directeur van het ensemble. Componeren kreeg de voorrang. Bij tijd en wijle laat hij zijn nieuwste pennenvruchten los op de wereld. Voor zijn programma Solo’s in ruimtes schrijft Altena gloednieuw solowerk voor blokfluitist Walter van Hauwe en de Duitse percussionist Paul Lovens. Verwacht ook hier een enerverend strijdtoneel tussen doelbewust componeren en subtiel improviseren. MARK VAN DE VOORT
23
t s a E r a Ne N o r t h Up
er”
siek
las ne K r e d o als M rai lues ravansa B e s rk Ka
29-1 0 A 30 1-11 -10 Nij mster dam m Ter , neu egen, Con Muzie zen k , Po cer rgy tge gebou 4-1 w a bou & B w d an 5-11 1 Ensc ess 't IJ e V (ex hed Utr 7-11 ere cl. e, G ech 8-11 Den enig A r t s o , k Rot B te K Tiv o in oli ter osch, erk |Schön g Vr dam IH ber , Co KV No edenb g) u nce v rtg ember rg ebo m usic uw De Doe len
“Tu
Martin Fondse - Mete Erker Asko|Schönberg - Derya Türkan
Eric van der Westen - Jeroen van Vliet - Jarrod Cagwin
Tickets & Info www.askoschoenberg.nl
draagt jouw project bij aan duurz zame vernieuwing van de brabantse e professionele kunstsector?
Voor professionele makers, culturele instellingen, overheden en bedrijven. www.bkkc.nl/impulsgelden
Orgelvreten foto: Rene den Engelsman
Neem contact op met bkkc om te kijken of jouw plan past in het impulsgeldenprogramma.
