BACK TO BACH 11 t/m 19 oktober 2014 8 t/m 23 mei 2015
03
BLIJVENDE HERINNERING? KOOP HET SOUVENIRBOEK BACK TO BACH!
—
Met exclusieve interviews en uniek fotomateriaal Te koop in de winkel of online €7,50
credits
credits
IN LIGHT AND SHADOW
FANTASÍA
Choreografie Krzysztof Pastor Muziek Johann Sebastian Bach, Aria uit Goldbergvariaties, BWV 988 en Derde Orkestsuite in D-majeur, BWV 1068 Piano Robert Greuter Decor- en kostuumontwerp Tatyana van Walsum Lichtontwerp Bert Dalhuysen Instudering Stephane Dalle Balletmeesters Judy Maelor Thomas Guillaume Graffin
Choreografie Hans van Manen Muziek Johann Sebastian Bach, Koraalvoorspel (Ich ruf’ zu Dir, Herr Jesu Christ), BWV 639; Preludium in a-mineur (Fantasie), BWV 922; pianobewerking van Ferruccio Busoni van Bachs koraal Nun komm’ der Heiden Heiland, BWV 659 Piano Olga Khoziainova Decor- en kostuumontwerp Keso Dekker Lichtontwerp Joop Caboort Instudering Mea Venema Balletmeester Rachel Beaujean
Wereldpremière 15 juni 2000, Het Muziektheater, Amsterdam Tijdsduur 30 minuten
PAUZE
Wereldpremière 15 april 1993, Nederlands Dans Theater, Den Haag Première bij Het Nationale Ballet 11 oktober 2014, Nationale Opera & Ballet, Amsterdam Tijdsduur 16 minuten
04
05
credits
credits
credits
BACK 2 BACH
AXIOM OF CHOICE
A MILLION KISSES TO MY SKIN
Concept en regie Altin Kaftira Concept en choreografie Peter Leung Danser Martin ten Kortenaar (Junior Company) Muziek Cellosuite nr. 6 in D-majeur, BWV 1012 Cello Artur Trajko (Het Balletorkest)
Choreografie Ernst Meisner Muziek Concert voor hobo en viool in c-mineur, BWV 1060; Koraalvoorspel (Ich ruf’ zu Dir, Herr Jesu Christ), BWV 639, in een bewerking voor hobo d’amore en strijkers van Andreas Tackmann Viool Tinta Schmidt von Altenstadt Hobo, hobo d’amore Irma Kort Decor- en kostuumontwerp Jean-Marc Puissant Lichtontwerp Bert Dalhuysen Balletmeester Sandrine Leroy
Choreografie David Dawson Muziek Johann Sebastian Bach, Concert voor cembalo (piano), strijkers en basso continuo, BWV 1052 Piano Olga Khoziainova Decor- en kostuumontwerp Yumiko Takeshima Lichtontwerp Bert Dalhuysen Instudering Tim Couchman Balletmeester Charlotte Chapellier
FILM
Tijdsduur circa 5 minuten
Wereldpremière 11 oktober 2014, Nationale Opera & Ballet, Amsterdam Tijdsduur 17 minuten
Wereldpremière 15 juni 2000, Het Muziektheater, Amsterdam Tijdsduur 25 minuten
Muzikale begeleiding Het Balletorkest Dirigent Ermanno Florio (voorstellingen in Nationale Opera & Ballet) Benjamin Pope (tourneevoorstellingen)
Vervaardiging decors, kostuums, rekwisieten, kap en grime, belichting en geluidseffecten De Techniek Nationale Opera & Ballet Met dank aan Nelly van der Velden (kostuums Fantasía) en Amanda Barrow Costumes (kostuums Axiom of choice) Productieleiding Joshua de Kuyper Voorstellingsleiding Kees Prince Margus Spekkers Nicholas Sperling Inleidingen Jacq. Algra Lin van Ellinckhuijsen Liesbeth Osse
PAUZE Totale tijdsduur Twee uur en twintig minuten, inclusief twee pauzes
06
IN LIGHT AND SHADOW
DE GEEST VAN DE BAROK In Light and Shadow is gemaakt voor het Bach-programma (2000), tegelijk met David Dawsons A Million Kisses to my Skin. Inmiddels zijn het beide veelgeprezen en geroemde balletten. In Light and Shadow van Krzysztof Pastor vertelt geen verhaal, het is een puur choreografische vertaling van de geest van de barok. Het is een verwijzing naar het samenspel van licht en schaduw in de schilderkunst uit die tijd, zoals de diagonale lichtinval in de schilderijen van Vermeer of het clair- obscur van Rembrandt. Het ballet opent met de Aria uit de Goldbergvariaties: een moment van reflectie en diepgang, om over te gaan naar de Derde Orkestsuite die vreugdevol en explosief van sfeer is. Pastor vertaalt de muziek met behulp van dans in zijn karakteriserende neoklassieke stijl, terwijl de schoonheid van de dans wordt benadrukt in de ruimte en in de kleuren van de kostuums. In Light and Shadow was al snel een internationaal succes. De productie werd voor het eerst gepresenteerd door Het Nationale Ballet tijdens het Holland Festival in Amsterdam en ging daarna op tournee in Nederland, Frankrijk en Canada. In de volgende jaren werd Pastors choreografie opgevoerd door het Koninklijk Zweeds Ballet (2003), het Scottish Ballet (2006), het Opera en Ballet Theater in Ankara (2007), Pools Nationale Ballet (2009) en het Hong Kong Ballet (2010).
07
FANTASÍA
AXIOM OF CHOICE
PREMIÈRE VOOR HET NATIONALE BALLET
WERELDPREMIÈRE
Fantasía is in 1993 gemaakt voor Nederlands Dans Theater 1. Hans van Manen heeft Bach vaak gebruikt als inspiratiebron, onder meer voor Solo (1997), Bach Pieces (2000) en Monologue, Dialogue (2003). Over Solo zei een van de dansers: “Hans gebruikte Bach niet. Hij vóelde Bach.”
De wereldpremière in dit programma is afkomstig van Ernst Meisner, voormalig danser van Het Nationale Ballet en inmiddels werkzaam als choreograaf en als artistiek coördinator van de Junior Company. Het is zijn eerste grote werk voor het gezelschap, al heeft hij zijn sporen inmiddels ruimschoots verdiend met Saltarello (2012), And after we were (2012), Embers (2013), Thais (2013), de eerste kleutervoorstelling van Het Nationale Ballet De kleine grote kist (2011) en speciaal voor de Junior Company: Lollapalooza (2013).
Voor Fantasía wist de meesterchoreograaf meteen dat hij muziek van Bach zou gebruiken: een koraalvoorspel (Ich ruf’ zu Dir, Herr Jesu Christ), het Preludium in a-mineur (Fantasie) en de pianobewerking van Busoni van Bachs koraal Nun komm’ der Heiden Heiland. Het is een kenmerkend Van Manen ballet: optimale zeggingskracht met structurele precisie, eenvoud en puurheid. Van Manen maakte het ballet destijds voor drie danseressen die elk een afzonderlijke pas de deux dansen met een man, maar het zestal deelt ook het podium. De choreografie belicht hun persoonlijke kwaliteiten én hun onderlinge relaties. De choreografie is door de jaren heen al door diverse buitenlandse gezelschappen uitgevoerd. Iedere groep en iedere cast geeft er uiteraard haar eigen invulling aan.
Meisner heeft een grote affiniteit met barokmuziek en vooral met Bach. Hij heeft gekozen voor het Concert voor hobo en viool en aan het slot het beroemde ‘Ich ruf’ zu dir, Herr Jesu Christ’, niet gezongen, maar gespeeld door een hobo d’amore. Axiom of choice is een choreografie voor twaalf dansers, zes jongens en zes meisjes. Het eerste deel begint met de mannelijke solist alleen; hij vormt als het ware de rode draad door het hele stuk. Een boodschap heeft Meisner niet met zijn ballet, al is hij het eens met Balanchines uitspraak ‘Een ballet voor één danser is een solo, een ballet voor twee dansers is een drama’.
A MILLION KISSES TO MY SKIN
EERBETOON AAN DE DANS A Million Kisses to my Skin betekende voor David Dawson zijn internationale doorbraak. Hij maakte het ballet voor het Bach-programma (2000), waarbij hij zich vooral liet inspireren door de lichtheid en vreugde die spreekt uit Bachs muziek. Op het Concert voor cembalo (piano), strijkers en basso continuo verwerkte hij de pure klassieke ballettechniek (“maar wel met kleine venijnige variaties”) tot een hemelbestormende, de gehele ruimte vullende choreografie voor negen dansers. Alsof hij wil laten zien dat de mogelijkheden van het menselijk lichaam onbegrensd zijn. Dat het altijd nóg hoger, nóg verder, nóg sneller, nóg extremer kan. Zijn creatie is een eerbetoon aan de dans en de danser. “Het is uniek om met je lichaam zo veel muziekstukken, zo veel verhalen tot leven te mogen brengen en zo veel verschillende dansstijlen en technieken te mogen ervaren. Ik wilde het onbeschrijfelijke ‘kippenvelgevoel’ dat je als danser soms kunt hebben – alsof je op één en het zelfde moment ‘a million kisses to your skin’ voelt – als uitgangspunt voor mijn creatie nemen.” A Million Kisses to my Skin is opgebouwd uit drie delen: een energiek eerste deel, een dromerig middendeel en een uitbundige finale.
08
IN LIGHT AND SHADOW
THE SPIRIT OF BAROQUE In Light and Shadow was made for the Bach programme (2000), at the same time as David Dawson’s A Million Kisses to my Skin. Both ballets have since received much praise and acclaim. In Light and Shadow by Krzysztof Pastor is not a narrative work, but a purely choreographic interpretation of the spirit of baroque. It refers to the interplay of light and shadow in the painting of the time, such as the diagonal rays of light in the paintings of Vermeer or the chiaroscuro used by Rembrandt The ballet opens with the Aria from the Goldberg Variations: a moment of reflection and profundity, followed by the joyful and explosive Orchestral Suite No. 3. Pastor interprets the music through dance, in his characteristic neoclassical style, while the beauty of the dance is emphasised by the space and the colours of the costumes. In Light and Shadow soon became an international success. The production was first presented by Dutch National Ballet during the Holland Festival in Amsterdam, and then went on to tour the Netherlands, France and Canada. In subsequent years, Pastor’s work was performed by the Royal Swedish Ballet (2003), Scottish Ballet (2006), the Opera and Ballet Theatre in Ankara (2007) and Hong Kong Ballet (2010).
09
FANTASÍA
AXIOM OF CHOICE
PREMIERE FOR DUTCH NATIONAL BALLET
WORLD PREMIERE
Fantasía was created in 1993 for Nederlands Dans Theater 1. Hans van Manen has often used Bach as a source of inspiration; for example for Solo (1997), Bach Pieces (2000) and Monologue, Dialogue (2003). One of the dancers said about Solo: “Hans doesn’t use Bach. He feels Bach.”
The world premiere in this programme is created by Ernst Meisner, former dancer with Dutch National Ballet and now working as a choreographer and the artistic coordinator of the Junior Company. It is his first big work for the company, although he has already earned his spurs with Saltarello (2012), And after we were (2012), Embers (2013), Thais (2013), the first children’s production by Dutch National Ballet The little big chest (2011) and the work created especially for the Junior Company Lollapalooza (2013).
For Fantasía, the master choreographer knew immediately that he would use music by Bach: a chorale prelude (Ich ruf’ zu Dir, Herr Jesu Christ), the Prelude in A Minor (Fantasia) and Busoni’s piano arrangement of Bach’s chorale Nun komm’ der Heiden Heiland. In its optimal expressive power and structural precision, simplicity and purity, Fantasía is a typical Van Manen ballet. Van Manen originally made the ballet for three female dancers, who each dance a pas de deux with a man, but the six of them also share the stage. The piece highlights their personal qualities and their mutual relationships. Over the years, the ballet has been performed by several companies abroad, and each company and cast of dancers gives their own interpretation of it.
Meisner has a great affinity with baroque music and particularly with the music of Bach. He has chosen to use the Concerto for oboe and violin, and at the end he uses the famous Ich ruf’ zu Dir, Herr Jesu Christ, played by an oboe d’amore rather than sung. Axiom of choice is a work for twelve dancers: six boys and six girls. The first section begins with just the male soloist, who forms the thread running through the whole piece. Although Meisner is not conveying a message with his ballet, he agrees with Balanchine’s saying: ‘A ballet for one dancer is a solo, and a ballet for two dancers is a drama.’
A MILLION KISSES TO MY SKIN
A TRIBUTE TO DANCE A Million Kisses to my Skin was David Dawson’s international breakthrough. He made the ballet for the Bach programme in 2000, taking his inspiration mainly from the lightness and joy exuded by Bach’s music. Set to the Concerto for harpsichord (piano), strings and basso continuo Dawson uses pure classical ballet technique (“but with some mean little variations”) to create a revolutionary piece that fills the whole stage, performed originally by fourteen dancers and now by nine. It is as if he wants to show that the human body has limitless possibilities. And that things can always be even higher, even further, even faster and even more extreme. His creation is a tribute to dance and the dancer. “It is unique to be able to bring to life so many pieces of music and so many stories with your body, and to be able to experience so many different dance styles and techniques. I wanted to base my creation on the indescribable ‘goose bump’ sensation you sometimes get as a dancer as if you feel a million kisses to your skin all at the same time”. A Million Kisses to my Skin is constructed of three sections: an energetic first part, a dreamy middle part and an exuberant finale.
10
11
HET NATIONALE BALLET
Het Nationale Ballet Met 76 dansers − plus 12 dansers van de Junior Company − is Het Nationale Ballet het grootste dansgezelschap van Nederland. Het Nationale Ballet werd achtereen volgens geleid door: Sonia Gaskell (19611969), Rudi van Dantzig en Robert Kaesen (1969-1971), Rudi van Dantzig (19711991) en Wayne Eagling (1991-2003). Sinds 2003 is Ted Brandsen artistiek directeur. Het Nationale Ballet heeft een breed repertoire: avondvullend klassiek- romantisch ballet, nieuwe producties van klassiekers en belangwekkend werk uit het begin van de twintigste eeuw. Het gezelschap behoort volgens de New York Times (2013) wereldwijd tot de top vijf van belangrijke balletgezelschappen.
NATIONALE OPERA & BALLET
HET NATIONALE BALLET
CENTRALE AFDELINGEN
Raad van Toezicht Voorzitter Antony Burgmans
Directeur Ted Brandsen
De Techniek Frans Huneker, directeur
Else Bos Jean-FranÇois van Boxmeer Pieter Maarten Feenstra Victor Halberstadt Sir Peter Jonas Bernadette Langius Barbara Leach Jos Nijhuis Corinne Vigreux Directie Algemeen directeur Els van der Plas Directeur De Nationale Opera Pierre Audi Directeur Het Nationale Ballet Ted Brandsen Adjunct-directeur Frans Huneker
Vaste choreografen Hans van Manen Krzysztof Pastor
Pianisten Robert Greuter Kanako Inoue Ryoko Kondo Michael Mouratch Viktoriya Ryapolova
Hoofd artistieke staf Rachel Beaujean
Zakelijk manager Toine van der Horst
Balletmeesters Charlotte Chapellier Judy Maelor Thomas Guillaume Graffin Alan Land Senior balletdocent Rinat Gizatulin Choreologist / repetitor Sandrine Leroy Artistiek coördinator Junior Company Ernst Meisner Muzikaal leider/ chef-dirigent Matthew Rowe Eerste pianist Olga Khoziainova
Hoofd planning en productie G.J. Smeenk Medische begeleiding Marleen Grol, coördinator John ten Kulve, case manager
Integrale planning Liesbeth Kruyt
Decoratelier Rolf Hauser, hoofd
Kap- en grimeafdeling Alexander Kinds, hoofd
Onderhoud theatertechniek Dirk Bakker, hoofd
Productie- en voorstellingsleiding Dein Schmidt, hoofd
Toneel- en belichtingsdienst Hugo van Uum, hoofd
Marketing, Communicatie & Verkoop Sandra Eikelenboom, hoofd
AVC-dienst Hans-Willem de Haan, hoofd Rekwisietendienst Erik de Haan, hoofd Special effects Ruud Sloos, hoofd Facilitaire Dienst Martin Haars, hoofd/projectmanager ICT & Informatisering Wim Turksma, hoofd Kostuums, kap en grime Robby Duiveman, directeur Kostuums ballet Oliver Haller
Educatie en Participatie Mechteld van Gestel, hoofd a.i. Fondsenwerving & Relatiebeheer Eline Danker, hoofd Financiën Sandra Post van Leeuwen, financieel manager Personeel & Organisatie Joke Manson, hoofd a.i. Horeca & Publieksbegeleiding Bas Schotsman, hoofd
12
13
TABLEAU DE LA TROUPE
HET BALLETORKEST
EERSTE SOLISTEN
Het Balletorkest staat onder leiding van Ermanno Florio (voorstellingen in Nationale Opera & Ballet)/ Benjamin Pope (tourneevoorstellingen).
EERSTE SOLISTEN
Jurgita Dronina
Isaac Hernández
Igone de Jongh
Casey Herd
TWEEDE SOLISTEN
Victoria Ananyan Megan Zimny Kaftira Suzanna Kaic Qian Liu Emanouela Merdjanova Sasha Mukhamedov Vera Tsyganova Nadia Yanowsky — Roman Artyushkin Young Gyu Choi Rink Sliphorst James Stout Alexander Zhembrovskyy
GRAND SUJETS Naira Agvanean Maria Chugai Wen Ting Guan Erica Horwood Joanna Mednick Aya Okumura Rachel Oomens Milena Sidorova Maiko Tsutsumi —
Maia Makhateli
Vito Mazzeo
Anna Tsygankova
Artur Shesterikov
Anatole Babenko Serguei Endinian Oleksey Smolyakov Edo Wijnen
CORYPHÉES
Samantha Mednick Sara Ricciardelli — Sebastien Galtier Peter Leung Matthew Pawlicki Bruno da Rocha Pereira Chao Shi Wolfgang Tietze
CORPS DE BALLET Maria Andrés Betoret Angela Agresti Nadine Drouin Floor Eimers Krista Ettlinger Hannah de Klein Jingjing Mao Saya Okubo Rebecca Oltheten Pascalle Paerel
Anu Viheriäranta
Jozef Varga
Remi Wortmeyer
Matthew Golding (gast)
Sandra Quintyn Tess Sturmann Rebeca Taboada Rivas Antonina Tchirpanlieva Clotilde Tran-Phat Martina Verbeni Wendeline Wijkstra — Remy Catalan Rohan Dunham Dario Elia Chanquito van Hoeve Vincent Hoffman Skyler Martin Miles Pertl Sem Sjouke Bastiaan Stoop
JUNIOR COMPANY
ÉLÈVES
Op operaballet.nl vindt u de biografieën van de dansers.
Michaela DePrince Jessica Xuan — Nathan Brhane Mert Erdin Wentao Li Daniel Montero Sho Yamada
Tweedejaars Nancy Burer Veronika Verterich Daniel Cooke Martin ten Kortenaar
Eerstejaars Lisanne Kottenhagen Riho Sakamoto Emilie G. Tassinari Yuanyuan Zhang Thomas van Damme Bart Engelen Ryosuke Morimoto Cristiano Principato
Eerste viool Tinta Schmidt von Altenstadt (concertmeester) Hebe Mensinga Kotaro Ishikawa Suzanne Huynen Robert Cekov Mirjam Michel Majda Varga - Beijer Katharina Schönberg
Contrabas Annelies Hemmes Rob Zeelenberg Pim van der Zwaan
Tweede viool Marielle Ponsen Yumi Goto Paul van Coeverden Willy Ebbens Christiane Belt Cécile Gouder de Beauregard Bert van den Hoek Leonie Kleiss
Trompet/cornet Erwin ter Bogt (piccolo-trompet) Erik Torrenga (piccolo-trompet) Adriaan Kramer (D-trompet)
Altviool Naomi Peters Arwen van der Burg Maria Ferschtman Brian Marcus Joël Waterman
Klavecimbel Tineke Steenbrink
Cello Artur Trajko Lies Schrier Evelien Prakke Graham Summersgill Willemiek Tavenier
Hobo Irma Kort Bert Steinmann Fagot Janet Morgan
Pauken Peter de Vries
hetballetorkest.nl
14
HET NATIONALE BALLET DANKT
Meer informatie: Nadja van Deursen T 020 551 8225 operaballet.nl/steunballet
STEUN HET NATIONALE BALLET
PARTICULIEREN HET NATIONALE BALLET FONDS Alle donateurs, Vrienden en Geefkringleden die Het Nationale Ballet steunen.
BEDRIJVEN ABN AMRO AkzoNobel De Nederlandsche Bank
Loyens & Loeff Papillon Shell
FONDSEN
SUBSIDIËNTEN
COLOFON Vertaling Susan Pond Samenstelling, tekst en eindredactie Margriet Prinssen Basis ontwerp Lesley Moore
De Vrienden van Het Nationale Ballet dragen bij aan nieuwe producties, kostuums, decors en de ontwikkeling van dansers. En daarom hebben zij een streepje voor. Zo zijn Vrienden onder meer welkom bij trainingen, masterclasses en balletreizen. Ook ontvangen ze drie maal per jaar een tijdschrift met achtergrondinformatie over de dansers en het gezelschap. Wat zijn de mogelijkheden? - Word Vriend voor €50 per jaar; - Word Gouden Vriend voor €200 per jaar en geniet van nog meer voordelen; - Gezinsleden worden voor €25 per jaar Huisgenoot-Vriend; - Word voor vijf jaar lid van de Geefkringen voor €1.000, €5.000 of €10.000 per jaar. Door belasting voordeel krijgt u meer dan de helft van uw gift terug van de fiscus. In dat geval treedt u al toe tot de Geefkringen met een netto schenkingsbedrag vanaf €350.
Opmaak Bibi de Bruijn Fotografie Robin de Puy, Petrovsky&Ramone, Altin Kaftira Druk en afwerking Tuijtel Uitgever Nationale Opera & Ballet Postadres Postbus 16822 1001 RH Amsterdam Bezoekadres Waterlooplein 22, 1011 PG Amsterdam T 020 551 8225,
[email protected], operaballet.nl
Meer informatie: operaballet.nl/steunballet
EEN REPETITIE BIJWONEN? —
Word Vriend van Het Nationale Ballet en kijk achter de schermen!
NATIONALE OPERA & BALLET AGENDA Opera —
LA BOHÈME
Giacomo Puccini Geliefde opera in een nieuwe productie 4 – 30 december 2014 Opera —
IL VIAGGIO A REIMS Gioachino Rossini Muziek als champagne 20 januari – 8 februari 2015 Ballet —
JEWELS
George Balanchine Kroonjuweel van George Balanchine 12 – 26 februari 2015 Opera —
DIE ZAUBERFLÖTE
Wolfgang Amadeus Mozart Wegens sensationeel succes nu al terug! 4 – 27 maart 2015
Opera —
MACBETH
Giuseppe Verdi Thriller vol machtswellust, moordzucht en bloeddorst 3 – 28 april 2015 Ballet —
LA DAME AUX CAMÉLIAS John Neumeier Het mooiste dansdrama van de afgelopen 40 jaar 10 april – 26 april 2015 Ballet —
NARNIA
Marco Gerris Ernst Meisner Hiphop meets ballet 8 – 11 mei 2015 Ballet —
COOL BRITANNIA Wayne McGregor David Dawson Christopher Wheeldon Britse topchoreografen 17 – 27 juni 2015
