Retouradres Postbus 90150, 5600 RB Eindhoven
College van burgemeester en wethouders
Gemeente Eindhoven Griffie Gemeenteraad Behandeld door mw. H.P.C. Verbruggen Telefoon (040) 238 25 41 Uw brief van Uw kenmerk 15bst00740 Ons kenmerk 15R6356 14 juli 2015
Betreft: Commissienotitie Verder met vastgoed
Geacht college, De commissie Ruimte en Vastgoed heeft in haar vergadering van 23 juni 2015 afgesproken om over bovenstaande notitie schriftelijk te adviseren. Bijgaand ontvangt u de schriftelijke reacties van de fracties. Een aantal fracties stelt vragen aan de wethouder. De wethouder wordt verzocht deze schriftelijk te beantwoorden, waarna de fracties, via het presidium, kunnen aangeven of bespreking in de commissie RV gewenst is. Fractie PvdA Wij zijn blij met het voornemen om van de afdeling Vastgoed een zakelijk en dienstverlenend bedrijf te maken dat oog heeft voor financieel en maatschappelijk rendement. Wij stemmen in grote lijnen in met de sturingsinstrumenten a t/m g. Een aantal discussiepunten: Vastgoed is een middel om maatschappelijke doelen te bereiken. Dat zal in toekomst betekenen dat bij tekorten op de exploitatie de inhoudelijke portefeuille daarvoor verantwoordelijk is en niet de portefeuille vastgoed. Op zichzelf is dit een transparant uitgangspunt. Het maakt namelijk inzichtelijk waar en hoeveel geld naar toe gaat. Het maakt daarmee een einde aan 'verkapte' subsidies. Vraag is hierbij wel of al inzichtelijk is - zo niet gemaakt kan worden - welke consequenties dit heeft voor de bestaande instellingen in bestaand vastgoed. Wanneer college besluit pand niet langer duurzaam te exploiteren, is verkoop aan de orde. Hiervoor is verkoopbeleid nodig. Hiermee zijn we het eens, maar enkele aandachtspunten: er zijn gevallen denkbaar waar de raad een stem wil hebben in de beslissing of een exploitatie wordt stopgezet. In uitwerking van de notitie willen wij dan ook graag aandacht voor kaders en uitgangspunten voor deze besluitvormende fase; bovenstaande geldt niet alleen voor panden in eigendom, maar ook voor panden die worden gehuurd van derden in geval dat huurcontract wordt opgezegd;
Bezoekadres Stadhuisplein 10 5611 EM Eindhoven www.eindhoven.nl
Postadres Postbus 90150 5600 RB Eindhoven
[email protected] Telefoon 14 040
Ons kenmerk 15R6356
-
wanneer afdeling vastgoed dienstverlenend wil zijn, is het van belang om in verkoopbeleid/ beleid tav opzeggen huurovereenkomst de samenwerking/communicatie met de gebruikers als belangrijk aandachtspunt mee te nemen.
Tenslotte: er bestaat een spanningsveld tussen ruimte zo efficiënt mogelijk in te zetten en het creëren van ruimte waar dingen spontaan kunnen ontstaan. Voorbeeld hiervan is een jongerencentrum in de stad dat in de vakantietijd naar behoefte open gaat. M.a.w.: als er een initiatief is vanuit de jongeren, wordt het centrum opengesteld. Maar vaak ontstaan ideeën voor initiatieven juist doordat er een ruimte is waar jongeren bij elkaar kunnen zijn om 'te chillen'. Kortom: efficiency moet niet leidend zijn in het beleid. Fractie D66 We zien dat het college het onderwerp vastgoed serieus en grondig heeft beschouwd. Er zijn verschillende onderdelen van vastgoed waar nu kritisch naar gekeken is en waarvan besloten is dat daar een strakker beleidskader voor moet komen. Zo spreekt het college wederom duidelijk uit dat de maatschappelijke opgave belangrijker is dan de stenen en vertaalt dit nu ook in de werkwijze. Ook zijn we blij voor de aandacht voor leegstand, en denken we dat het goed is dat daar, in ieder geval voor ons eigen vastgoed, duidelijke kaders voor komen. D66 heeft echter wel nog enkele vragen aan de wethouder. Onder punt 1c gaat het om verkoopbeleid, Hierin gaat het om de WOZ-waarde los van de boekwaarde Stel nu, een pand heeft een WOZ-waarde van 1 miljoen Euro, terwijl het voor 4 mln in de boeken staat. Volgens bovenstaande kan een ambtenaar dan toch zelf die beslissing nemen om het voor 1 miljoen Euro te verkopen. Is het niet verstandig om de betrokkenheid van het college verplicht te stellen als er een groot verschil is in boekwaarde en WOZ-waarde? Ook vragen we ons af of we met de WOZ-waarde als leidend cijfer, de gemeente zich niet te veel in haar kaarten laat kijken bij het verkopen. Verkopen we hierdoor straks gebouwen niet goedkoper dan nodig? Bij 1d wordt het onderscheid gemaakt tussen commerciële ondernemers en niet commerciële partijen die bijdragen aan de beleidsdoelstellingen van de stad. Wat doen we met commerciële partijen die ook bijdragen aan de beleidsdoelstellingen? Is daar een tussenvorm voor te vinden? We zien juist steeds vaker dat ook commerciële bedrijven heel bewust maatschappelijk willen bijdragen. Is het een idee om het PSO-keurmerk hierin een rol te laten spelen? Onder Punt 1f in de notitie wordt gesproken van het opstellen van meerjarenonderhoudsbeleid. Daarbij staat ook: zullen wij meerjarenonderhoudsplanningen opstellen. Wij nemen aan dat deze er voor een groot deel al zijn en dat nu niet enkel curatief onderhoud wordt gepleegd. Wellicht kan de wethouder dit verduidelijken? Het verduurzamen van ons vastgoed moet, net als de woningvoorraad in de stad, zijn steentje bijdrage aan het verduurzamen van onze gebouwde omgeving. We zijn dan
2
Ons kenmerk 15R6356
ook blij met de aandacht hiervoor onder punt g. Wat we ons echter afvragen: Is bij het vaststellen van het uitgangspunt gekeken naar de implicaties? De kaders die hierin worden meegegeven, zorgen deze er niet voor dat veel, in onze noodzakelijke, maatregelen niet mogelijk blijken? Zo wordt er gesproken over een terugverdientijd van maximaal 10 jaar, maar monumenten zullen ook na die 10 jaar nog kunnen profiteren van bijvoorbeeld isolerende maatregelen. Geldt die grens van 10 jaar dan nog steeds? En de eis van minimaal 10% energiebesparing, is die reëel? Hoe verhoud dit punt zich met het al lopende aanbesteding voor de verduurzaming van ons vastgoed? De gemeente heeft op het gebied van verduurzaming natuurlijk een voorbeeldfunctie en kan juist doordat ze een lange termijn visie heeft, ook investeren in de niet zo nabije toekomst. Tot zover, krijgen we ook nog een reactie van de wethouder? Fractie VVD Heel kort onze interpretatie, bedrijfsvoering komt op orde, betere informatie positie. We hopen dit terug te zien in het uitblijven van rare situaties en het ontbreken van incidenten. We willen strategisch kunnen sturen vanuit een goede en volledige informatiepositie dit verwachten we in toekomstige dossiers te zien. Grondhouding positief, maar de uitwerking moeten we zien in b.v. een IHP en een cultuurbeleid. en de beschikbaarheid van informatie en de juiste waardering van vastgoed,contracten en onderhoudsprogramma's. Fractie SP Graag gaan we op het verzoek in om geen tijd te verliezen. Het is van groot belang dat de voorgestelde lijnen voortvarend ter hand genomen worden. Ons advies bestaat deels uit vragen die betrekking hebben op de nadere uitwerking waarover we na het reces graag geïnformeerd willen worden. Daarnaast hebben we een aantal suggesties die we in overweging willen geven om meteen mee te nemen bij de uitwerking de komende weken. Vraag: graag willen we meer weten over welk vastgoed duurzaam in bezit blijft van de gemeente en waarom. En: een eerste inschatting van de financiële impact van het overhevelen van exploitatietekorten naar andere programma’s. Vraag: in welke situaties kiest de gemeente voor maximaal financieel resultaat in verhuur? Waarom wordt in die situaties het vastgoed dan niet verkocht? De gemeente is toch geen commerciële vastgoedexploitant? Suggestie: Verduurzamen lijkt met het onderhoud meegenomen te worden, maar het zou ook andersom kunnen. Graag zouden we hierop een actiever beleid geformuleerd zien. Suggestie: graag ook beleid t.a.v. andere verbeteringen van het vastgoed ter verbetering van bijv. gebruik, veiligheid, doelmatigheid, lagere exploitatiekosten, etc..
3
Ons kenmerk 15R6356
Vraag: Graag willen we meer weten omtrent hetgeen we kunnen verwachten aan inhoud van de Meerjaren Prognose Vastgoed: - vastgoed voor gebiedsontwikkeling: Grondbedrijf of Vastgoed - idem voor scholen, vta’s, … ? Suggestie huurbeleid: er lijkt alleen vanuit de gemeente geredeneerd te worden. Daarom zien we graag beleid hoe de gemeente met haar huurders om wil gaan (opzegtermijnen, onderhoudsverplichtingen, aanbod om te kopen, etc…). Suggestie Leegstandsbeleid: graag beleid mbt. criteria voor bedrijven waar we wel of niet mee in zee willen (bijv. hoe ze met gebruikers omgaan, met veiligheids- en gezondheidsaspecten, gecertificeerd met klachtenregeling, etc..). Suggestie gemengd eigendom: graag beleid hoe omgegaan wordt in situaties met gemengd eigendom, bijv. in VvE’s waarin de gemeente niet de enige eigenaar is: onder welke voorwaarden en minimale eisen die aan beheer en onderhoud gesteld worden. Vraag Task Force: welke rol en betrokkenheid hebben ze, is die nog dezelfde? Suggestie proces: graag een verdere uitwerking met een realistisch en betrouwbaar tijdpad, voor Q4 met een tussenstand van zaken, - met de resultaten van de financiële verkenning; - inclusief de beleid voor duurzaamheid, andere verbeteringen, etc.; - inclusief een beeld wat we straks van een MPV mogen verwachten. Fractie OuderenAppèl Eindhoven Wij zijn altijd al voorstander geweest van het op orde zijn van het gemeentelijk vastgoed. De informatievoorziening hierover is de basis om het vastgoed als sturingsmogelijkheid in te zetten. Deze commissienotitie is een goede richting - door het vaststellen van zeven sturingsbehoeften op vastgoed - hier uitvoering aan te geven. Wij vinden het dan ook een goede ontwikkeling om het vastgoed duurzaam op orde te krijgen. Het OAE heeft nog wel enkele vragen aan de wethouder. Punt 1b Plan van aanpak "Inhoud is leidend, vastgoed volgt". Wie beoordeelt of een activiteit bijdraagt aan een inhoudelijk programma? Bovendien welke criteria gelden hiervoor? Punt 1c Opstellen verkoopbeleid. Wij lezen dat het uitgangspunt bij de verkoop van panden de WOZ-waarde is. Vooraf dient de boekwaarde gesaneerd te worden. De vraag is wie gaat de boekwaarde saneren en hoe vaak gebeurt dit? Punt 1d Opstellen huurprijsbeleid. Hoe en door wie wordt bij maatschappelijke partijen de inhoudelijke bijdrage aan de beleidsdoelstellingen getoetst? Punt 1e Opstellen leegstandsbeleid. Over het leegstandsbeleid willen wij weten hoe dit toegepast wordt voor panden welke niet in strategische ontwikkel locaties liggen? Punt 1f Opstellen onderhoudsbeleid. Is er verschil in onderhoudsbeleid van panden die niet in strategische ontwikkel locaties liggen, of is het onderhoudsbeleid voor alle panden gelijk?
4
Ons kenmerk 15R6356
Punt 1g Verduurzamen vastgoed. Verduurzaming van vastgoed vinden wij een goed uitgangspunt. Wij vragen ons af of hierbij enkel gekeken wordt naar energielasten of dat ook naar te gebruiken materialen wordt gekeken bij het onderhoudsbeleid of renovatie van het gemeentelijk vastgoed? Tot zover onze reactie. Wij hebben een positieve grondhouding ten opzichte van deze commissienotitie en kunnen instemmen met de uitwerking. Graag ontvangen wij antwoord van de wethouder op onze vragen. Fractie GroenLinks GroenLinks adviseert positief ten aanzien van deze commissienotitie. Wat ons betreft kan de wethouder voortvarend aan de slag om naast beleid rondom vastgoed nu ook concrete resultaten te bewerkstelligen. GroenLinks wil nog wel de opmerking plaatsen dat wij de 10% besparing op de energielasten bij groot onderhoud (punt g. Verduurzaming vastgoed) aan de magere kant vinden. Die ambitie zou naar ons idee best hoger mogen worden geformuleerd. Fractie CDA Allereerst wil het CDA een compliment maken voor het feit dat deze notitie is er is. De 2 rekenkamerrapporten over vastgoed hebben duidelijk gemaakt dat vastgoed bij de gemeente Eindhoven een onderwerp is dat zorgen baart. Daarom is het CDA blij met deze notitie waarin stappen gezet worden in sturing van gemeentelijk vastgoed. Bedankt ook voor de beantwoording van de technische vragen, dit heeft ons helderheid verschaft. Met deze notitie wordt de mening van het CDA over het stuk gevraagd. Wij hebben de volgende opmerkingen: In de inleiding wordt vastgoed vooral gezien als een instrument dat ingezet kan worden om zaken (beleidsdoelstellingen) mogelijk te maken. Natuurlijk is dat zo, maar wat volgens het CDA onderbelicht wordt is dat vastgoed niet alleen een sturingsmiddel is, maar ook balanstechnisch een belangrijke factor is. Als voorbeeld noemen wij de sovabiliteitsratio waarbij vastgoed een belangrijke factor is voor een stabiele balansverhouding. Afwaarderen of verkoop raakt daarmee direct de financiële positie van de gemeente. Dit aspect is even belangrijk als het feit dat vastgoed als sturingsinstrument ingezet kan worden. Bij het opstellen van verkoopbeleid is het goed om te zien dat er regels geformuleerd worden over verkoopbeleid die er voorheen blijkbaar niet waren. Wij vinden het moeilijk (overbodig) om hier een waardeoordeel over te geven omdat wij dit onder uitvoering vinden vallen en daar beslist de wethouder en niet de raad over. Datzelfde geldt wat ons betreft over het opstellen van factsheets. De ingezette richting vinden wij prima, zeker gezien de belabberde informatievoorziening die door de rekenkamer geconstateerd is bij vastgoed. Dat de informatievoorziening op orde is zien wij vooral als een verantwoordelijkheid van de wethouder. Wat wij van de wethouder verwachten is dat hij, samen met het ambtelijk apparaat, zicht heeft op de situatie m.b.t. gemeentelijk vastgoed en daarover aan de raad op hoofdlijnen rapporteer mocht dat aan de orde zijn.
5
Ons kenmerk 15R6356
Wij vinden het prima dat er bij opstellen huurprijsbeleid verschil gemaakt wordt tussen commerciële en maatschappelijke partijen. Wij maken ons enigszins zorgen of partijen altijd 1 v 1 van deze 2 hokjes passen. Als voorbeeld noem ik de jonge ondernemer van soul kitchen waar wij laatst op bezoek waren tijdens fietsen met de raad. Een geweldig initiatief, maar waarbij de vraag moet stellen of het louter een maatschappelijk project is. Het begrip leegstandsbeheerder en hoe dit precies vorm krijgt is ons nog niet geel duidelijk, kan de wethouder daar iets meer over vertellen? Wij zijn tevreden met het feit dat in het kader van het toepassen van duurzaamheidsambities bij groot onderhoud minimaal 10 % besparing als doel wordt gesteld. Het grootste gemis echter van deze notitie vinden wij het gebrek aan financiële vertaling van de plannen: wat leveren de plannen op? Dat maakt het moeilijk om een waardeoordeel te geven. Zeker met het in het achterhoofd houden van de actuele gang van zaken rondom het IHP: er was een mooi plan, maar inmiddels blijkt er een enorm financieel probleem te zijn bij de uitvoering. Daarom is het noodzakelijk de plannen uit de notitie te vertalen in kosten en baten. Fractie Leefbaar Eindhoven LE kan zich in grote lijnen vinden in de commissienotitie, wel vragen wij ons ook af of de WOZ waarde het juiste uitgangspunt is bij verkoop ? Ook hebben wij gevraagd de mogelijkheid te bestuderen om gronden niet te verkopen maar te verpachten. Voordelen zijn dat de gronden in bezit blijven, langdurige financiële zekerheid en geen kosten voor onderhoud. Bij verkoop van panden, bijvoorbeeld NRE terrein, voortvarender te werk gaan en aan de voorkant de mogelijk- en onmogelijkheden bepalen, voorkomt vertraging en frustratie, zorgen dat initiatiefnemers voor transformatie niet in een bureaucratische molen terecht komen dus geen nee omdat maar ja, denken in mogelijkheden Fractie BBL BBL ondersteunt de ingeslagen weg van het college zoals verwoord in de notitie ‘Verder met Vastgoed’ en we zijn benieuwd naar de uitwerkingen van de voornemens in op een later moment te presenteren programma’s zoals op cultuur. We zijn tevreden met de aandacht voor verduurzaming in de notitie en met de aandacht voor het inzetten van gemeentelijk onroerend goed bij het realiseren van maatschappelijke doelen. Fractie LPF Wij als LPF kunnen ons vinden in de weg waarop er nu mee omgegaan wordt. Laat de wethouder met zijn team op de ingeslagen weg verder gaan. Fractie ChristenUnie Sturingsbehoefte B: is bekend hoeveel initiatieven steun vanuit het inhoudelijk programma nodig hebben om de kostprijs voor het gebruik van het vastgoed te dragen? Is er bekend of er inhoudelijke programma's zijn die niet de ruimte hebben om deze ondersteuning te geven?
6
Ons kenmerk 15R6356
Sturingsbehoefte C: Verwacht u dat een afwijking tot 10% onder de WOZ-waarde genoeg ruimte geeft om te kunnen verkopen? Waar baseert u dit op? Sturingsbehoefte G: Indien er ruimte is om meer dan 10 procent besparing te realiseren, wordt dit dan ook gedaan? Is er ook een maximum? Duurzamere gebouwen zullen mogelijk beter verkoopbaar zijn? Wij hebben verder een positieve grondhouding ten opzichte van de notitie.
Met vriendelijke groet,
H.P.C. Verbruggen wnd. commissiesecretaris
7