Kijkwijzer VMBO
Oud papier? Een verrassende vondst; sjablonen en ontwerpen uit Cuypers’ werkplaats 30 oktober 2011 t/m 4 november 2012 Cuypershuis / Pierre Cuypersstraat 1 / 6041 XG Roermond / www.cuypershuisroermond.nl
Introductie : Pierre Cuypers, architect en ontwerper Pierre Cuypers wordt op 16 mei 1827 in Roermond geboren. Hij is de jongste zoon uit een gezin van 9 kinderen. Zijn ouders zijn Johannes Cuypers, huisschilder te Roermond en Maria Bex. Pierre Cuypers kan goed tekenen net als zijn vader. Nadat hij het Stedelijk College heeft gevolgd, mag hij verder studeren. Dit wordt de opleiding bouwkunst in Antwerpen, België. In 1849 behaalt Cuypers een belangrijke prijs: de Prix d'Excellence aan de Antwerpse Academie. Hij wordt als een held in Roermond ingehaald en krijgt een baan als stadsarchitect. Drie jaar later (hij is dan 25 jaar) start hij zijn eigen onderneming. In 1853 wordt begonnen met de bouw van het pand waar nu het museum in is gehuisvest. In dit gebouw zijn de kunstwerkplaatsen (die hij samen met zijn vennoot Stoltzenberg opricht) en de woonruimten voor de familie Cuypers gevestigd. In 1850 is Cuypers in Antwerpen getrouwd met Maria Rosalia van de Vin. Ze krijgen twee dochters. In 1855 sterft Maria Rosalia, op jonge leeftijd. Hij hertrouwt in 1859 met de Amsterdamse adellijke dame Antoinette Alberdingk Thijm. Van 1865 tot 1898 woont Cuypers met zijn familie in Amsterdam, maar hij blijft op afstand leidinggeven in zijn werkplaatsen te Roermond. Tijdens zijn leven houdt Cuypers zich als architect en als interieurontwerper bezig. Hij restaureert en bouwt meer dan 200 kerken in binnen- en buitenland. Één ervan is de Munsterkerk in Roermond. Andere bekende bouwwerken zijn het Rijksmuseum en het Centraal Station in Amsterdam en de Ridderzaal met de koninklijke troon in Den Haag. Op 3 maart 1921 overlijdt hij in Roermond. Hij is 93 jaar oud geworden. Sinds 2011 is in zijn woonhuis en werkplaats het museum Cuypershuis gevestigd. In dit eigentijdse museum staat – je raad het waarschijnlijk al - de Roermondse architect/ontwerper Pierre Cuypers centraal. Ook is er aandacht voor interieurvormgeving en biedt het Cuypershuis een podium voor hedendaagse ontwerpers.
Cuypers op jonge en oudere leeftijd.
Vraag 1: belangrijke informatie Algemene kenmerken: Jouw naam:………………………..………………..…………………………………… Klas:……………………..…………… Datum van bezoek:………………….….…….…… Inleverdatum verslag:…………………………….…………... Gegevens van het museum: Naam: …………………….……………………………….………………………………………..……………………………………. Adres:…………………………………..……………………………. Postcode:…….…… Plaats:……….………………... E-mail: ………………………………………….……………………………………………..………………………………………... Website:……………………………………….……………………………………………..……………………………………………
De vondst 28 januari 2010: De verbouwing van het Cuypershuis is in volle gang. Op een dichtgetimmerde vliering op de zolder, die op het punt staat gesloopt te worden, ziet een medewerker van het bouwbedrijf een aantal stoffige stapels papier liggen. Gelukkig wordt er geen seconde geaarzeld; de aannemer neemt contact op met de medewerkers van het Stedelijk Museum Roermond en deze haasten zich naar het Cuypershuis. Het gevonden papier is zeer vuil, stoffig en soms broos, maar bevindt zich op het eerste gezicht in redelijk goede staat. Het blijkt te gaan om een reeks sjablonen en ontwerpen uit verschillende periodes en in verschillende stijlen, afkomstig uit de werkplaats van Cuypers.
Start kijkopdrachten Aan het begin van de tentoonstelling staat een tafelvitrine, vol ‘oud papier’. In deze vitrine zie je een deel van de gevonden sjablonen, ze zijn nog niet schoongemaakt. Voor de restauratie van het papier gebruikte de restaurator een speciale stofzuiger, waarmee het stof voorzichtig werd verwijderd. Hierdoor zijn de kleuren op de sjablonen weer duidelijk zichtbaar geworden. De restaurator heeft foto’s van het proces gemaakt, die als een filmpje worden afgespeeld. In de tentoonstelling zie je verschillende thema’s rondom de sjablonenvondst. Er is uitleg over de techniek, de toepassingen op muren en de esthetische schoonheid van de papieren vellen. Wat is de titel van de tentoonstelling? Titel van de tentoonstelling:…………………………………………….…..………………………………………………… De expo is te zien van ………………………....……………….t/m…………………………………….………………...
Verzin een andere titel voor deze tentoonstelling ……………………………………………………………………………………………………………………………………….….………
Vraag 2 : de techniek sjabloneren Iedereen heeft wel een keer gesjabloneerd, met een malletje of met een aardappel. De techniek is dan ook simpel, maar effectief. Op een snelle manier heb je zo een muur vol geschilderd. Cuypers maakte er dan ook graag gebruik van in zijn interieurontwerpen.
Bekijk de houten vitrines en beschrijf de drie stappen die moeten gebeuren om een goed sjabloon te maken. 1…………………………………………………………………………..………………………………………………………………….. 2…………………………………………………………………..………………..……………………………………………………….. 3……………………………………………………………..…………………..………………………………………………………….. Er zijn twee verschillende technieken om het ontwerp op de muur te zetten, welke? ………………………………………………………………….…………….……………………………………………………………….. Een sjabloon ontwerpen is niet makkelijk. Probeer het zelf, zet de volgende vorm over in vlakken. Let op dat je ontwerp wel als sjabloon gebruikt kan worden!
Cuypers verzamelde voorbeelden van decoraties. Hiervoor reisde hij niet alleen door Nederland, ook in Frankrijk en Engeland haalde hij zijn inspiratie. In zijn werkkamer stonden boeken met decoraties uit allerlei culturen. Sommige sjablonen lijken zelfs veel op Arabische patronen. Ze zijn niet alleen als ‘werktuig’ interessant, maar ook als kunstvorm. Ook Bart van den Boom, de ontwerper van deze tentoonstelling, viel dit op. Hij heeft daarom een paar sjablonen laten inlijsten en als ‘kunstwerken’ aan de muren gehangen.
Zoek een sjabloon uit dat jij mooi vindt. Maak, als dit kan, een foto van het werk. Beschrijf het sjabloon. Let hierbij op de vormen, compositie en kleuren. Geef daarna je mening. Waarom spreekt het werk jou aan? …………………………………………………………………………………………………………..…………………………………….. ……………………………………………………………………………….………….………………………..………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. Voor de oplettende kijkers: Bart heeft ook een ‘trucje’ uitgehaald met de muurteksten. Kun jij zien wat? ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Vraag 3 : een Gesamtkunstwerk In en rondom de grote boog wordt uitgelegd hoe het interieurontwerp er uiteindelijk uitzag. De interieurs van Cuypers waren namelijk kleurrijk beschilderd. Dat had een reden: Cuypers’ visie Cuypers' ideeën over ambacht en kunst vormden een verzet tegen de toenemende industrialisatie in de 19e eeuw. Hij probeerde de kunst naar het volk te brengen door opnieuw het ambacht te promoten. In Engeland was een soortgelijke reactie tegen de verloedering van de industriële revolutie gaande, de Arts & Crafts movement, onder leiding van William Morris. In alle openbare ruimtes die Cuypers maakte, liet hij mensen mooie dingen bewonderen om zo de goede smaak van het volk te ontwikkelen. Mooie producten konden in zijn visie alleen door geïnspireerde en goed opgeleide vaklieden worden gemaakt, zoals dat ook in de Middeleeuwen gebeurde. Omdat Cuypers veel aandacht besteedde aan alle onderdelen van het bouwwerk, noemt men dit ook wel een 'Gesamtkunstwerk’. Dit houdt in dat alles, het exterieur maar ook het interieur, in één stijl was. De muurschilderingen waren hier een belangrijk onderdeel van. Ze moesten de structuur van het bouwwerk aangeven. Bekijk de foto’s van de beschilderde interieurs, die rondom de boog hangen. Welke twee gebouwen herken je zeker? ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. Wat vind jij van deze muurschilderingen? Waarom? …………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………… ……………………………………………………………..………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
De beschilderde muren waren onderdeel van het ontworpen gebouw, toch werd er in de loop van de tijd meer en meer van de schilderingen weg geschilderd. Ook in het door Cuypers ontworpen Rijksmuseum gebeurde dit. Waarom? ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Vraag 4 : Verder met Cuypers Het Rijksmuseum in Amsterdam gaat volgend jaar open, na een verbouwing van 10 jaar. Tijdens deze ingrijpende verbouwing werden ook de decoraties van Cuypers gerestaureerd. Dit is te zien in de filmpjes, die worden vertoond rondom de boog. Ook hedendaagse kunstenaars laten zich graag inspireren door Cuypers. Je ziet in de tentoonstelling o.a. een graffiti van kunstenaar Dave de Leeuw. Ontwerpster Ilja Visser liet zich inspireren door de kleurrijke muurschilderingen van Cuypers. De ontworpen kleren werden getoond tijdens een modeshow in het Rijksmuseum. Haar logboek van het ontwerpproces en foto’s van de show vind je hier ook.
Laat je inspireren door Cuypers en maak hieronder een eigen ‘Cuyperiaans’ ontwerp!
Vraag 5: de inrichting Je hebt nu met andere ogen naar de tentoonstelling gekeken. Geef nu je eigen mening. Wat vind jij van de inrichting? Zet in minimaal 3 vakjes een kruisje.
Heel erg
Nogal
Spannend Nuttig Origineel Modern Diepzinnig Waardevol Mooi Ontroerend Opwindend
Nogal
Heel erg Saai Niet nuttig Niet origineel Verouderd Oppervlakkig Waardeloos Lelijk Deed me weinig Kalmerend
Vraag 6: moeilijke woorden? Ben je moeilijke woorden tegengekomen? Schrijf je dan hier op en zoek thuis hun betekenis. …………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………… ……………………………………………………………..………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. Op internet is veel te vinden over Pierre Cuypers. Zoek ook drie andere websites waarop je informatie over hem kunt vinden. www. ………………….……..………..………………………………………….…………………………………………………..…… www. …………………...………….…………………………………………………………………………..……..………………….. www. …………………….…………………………………………………………..….…………………………………..…………..…
