luxemburg speelt Zucht

luxemburg speelt Zucht

luxemburg speelt Zucht Beste leerkracht, Binnenkort bezoekt u met uw klas de voorstelling Zucht van toneelgezelschap luxemburg. luxemburg speelt graag en veel schoolvoorstellingen. We geloven in het onderwijs als toeleiding naar theater, ook als het gaat om een moeilijkere doelgroep als adolescenten. luxemburg gelooft in leerkrachten als enthousiasmerende factor mét pedagogische kwaliteiten. De verbondenheid met theater die wij in grote hoeveelheden in huis hebben, geven we graag door. Daarom maken we als begeleiding bij elke voorstelling een inspiratiemap. luxemburg gaat ervan uit dat voorbereiding op het thema niet nodig is. Nieuwsgierigheid aanwakkeren is echter een verplichting van elke volwassene tegenover de kinderen/jongeren die hij of zij ontmoet. Voor deze lesbrief vroegen we Amber Goethals om een omkadering te voorzien. Amber is actrice en begeleidt bij BRONKS jongeren tijdens workshops. In deze lesbrief krijgt u enkele tips om uw leerlingen voor te bereiden op het theaterbezoek. Het is best mogelijk slechts één van de thema’s te behandelen. Aan u om te bepalen welke u verkiest en hoeveel tijd u kan spenderen aan het voorbereiden van de voorstelling. Een goede voorbereiding op het theaterbezoek kan helpen om van het theaterbezoek een aangename ervaring te maken, voor zowel uw leerlingen, de andere leerlingen in de zaal, de begeleidende leerkrachten, als -niet in de laatste plaats- de acteurs. Na het theaterbezoek is het zinvol opnieuw tijd te besteden aan de voorstelling en de aangehaalde thema’s. In deze lesbrief geven we praktische en inhoudelijke ankerpunten om terug te blikken op de voorstelling. Wellicht raakte u zelf voldoende geïnspireerd om een nagesprek te realiseren en hebt u voldoende aan de achtergrondinformatie, of gaat u langer aan de slag met de suggesties die we hier meegeven. Misschien zijn de activiteiten die we hier voorstellen net wat u zocht! Ook persrecensies en interviews met de makers kunnen een inspirerend uitgangspunt zijn voor nabeschouwing. U vindt ze terug op onze website www.luxemburgvzw.be Veel plezier tijdens het theaterbezoek en met de inspiratie uit deze lesbrief. Met vriendelijke groet, Rein De Smet Verantwoordelijke educatie Hebt u nog vragen, opmerkingen, reacties (van jongeren) aarzel niet en laat het ons weten. 03/270.34.90 - [email protected]

1

luxemburg speelt Zucht

2

luxemburg speelt Zucht

3

luxemburg speelt Zucht Vóór de voorstelling – nieuwsgierig maken Voor leerkrachten De makers In 2006 nodigde luxemburg Jo Jochems en Manoe Frateur uit voor het maken van een voorstelling voor 12 plussers: Verzeten. Samen met Bart Danckaert schreven zij een stuk over twee boze, verdrietige clowns die de wereld willen verbeteren door middel van een ultieme circusact. Arlette Van Overvelt is artistiek leider van luxemburg en coachte de acteurs Jo en Manoe. Deze voorstelling werd geselecteerd voor het Theaterfestival als Vuurvlieg. In 2009 gaat luxemburg terug met deze ploeg aan de slag, wederom voor dezelfde doelgroep. Manoe Frateur Manoe studeerde orthopedagogie en deed later de theatermakersopleiding in Maastricht. Hij is al meer dan tien jaar straatartiest en vuurtheatermaker. Manoe speelde voor luxemburg in Brieven aan Doornroosje en Verzeten, bij Laika in de voorstellingen: Sensazione en Ridderverdriet, bij LRV in de voorstellingen: Het regent want de bomen hebben dorst, Tiran-nie-soe, Het meisje met het rode badpak en maakte en speelde er Bad_girls_rule. Hij speelde in de straattheatervoorstellingen Abu & Habib, The final frame, The emperor of the sun, Short cuts en De samurai. Jo Jochems Jo studeerde Germaanse en kwam nadien terecht in de theatermakersopleiding in Maastricht. Hij werkte in de jeugdwerking van BRONKS. Jo speelde mee in De Gans en zijn broer en Verzeten voor luxemburg, Soepkinders bij Laika, De zonen van Zurg bij De Werf, en maakte Alice bij de Kopergietery. Jo schreef en speelde De man die naar muziek ruikt voor de Kopergietery. Voor Studio Orka speelde hij Lava, een bodemonderzoek en Meneer Porselein. Volgend seizoen verschijnt Jo opnieuw bij Studio Orka met Tenminste houdbaar tot. Bart Danckaert Bart studeerde regie aan de Theaterschool Amsterdam. Hij zette voor Bronks in Brussel enkele jongeren- en buurtprojecten op poten. Hij regisseerde Woyzeck voor HETPALEIS, Beer voor het Toneelhuis en werkte mee aan Enkele Reis van BRONKS. Voor luxemburg was hij dramaturg voor Het verhaal van Paard Parel en Boer Dees en maakte hij mee Verzeten en Zucht. Arlette Van Overvelt Arlette studeerde toneelregie aan het RITS. Ze is artistiek leider van luxemburg en regisseur van de meeste producties die gespeeld worden onder de naam van het gezelschap. Als artistiek leider wil ze theater maken dat in dialoog gaat met het publiek. Dat dat de typische speelstijl van de acteurs Jo en Manoe is, verklaart meteen waarom ze voor de tweede maal op rij haar huis openstelt voor Jo, Manoe en Bart.

4

luxemburg speelt Zucht De voorstelling Net zoals te zien was in Verzeten willen de makers met Zucht een aantal belangrijke levensvragen afwegen. Op een speelse manier houden zij het publiek een spiegel voor. In een maatschappij waar consumeren het motto lijkt, in een samenleving waar persoonlijk bezit verward wordt met de kwaliteiten van een mens, in een wereld waar televisie ons leert wat we moeten doen en kopen, vonden de heren dat het tijd was om nog eens hun gedacht te zeggen. Deze keer zijn het geen clowns zoals in hun vorige voorstelling Verzeten, maar succes-verkopers. Frank en Frans zijn twee vrienden en verkopers. Ze beloven ons succes. Het enige wat wij moeten doen is geld bieden, zoveel mogelijk. De persoon die het hoogste bod doet, krijgt het geheim naar succes te horen. Met deze voorstelling willen de makers de verkoopwereld uitkleden, in twee delen laten ze twee kanten van hetzelfde verhaal zien. In het eerste deel krijg je de twee gladde verkopers te zien, de ene heeft de ‘looks’ de andere de ‘brains’. Aan de hand van goedkope verkooptrucs doen ze ons geloven dat succes te koop is, dat bezittingen de man maken en dat hebzucht een eigenschap is om fier op te zijn. In het tweede deel krijg je de twijfelende vrienden te zien. Samen liegen ze, spelen ze vals en doen ze alles wat nodig is om te winnen, maar al dat liegen zorgt er ook voor dat hun vriendschap wankelt. Kunnen ze elkaar vertrouwen wanneer ze weten dat wat je ziet schone schijn is? Zo vertelt Zucht een verhaal op twee niveaus, twee waarheden. Aan ons om uit te zoeken wat waar is en wat niet. Verloop van de voorstelling Als het publiek de zaal betreedt weerklinkt de zwoele stem van een vrouw. ‘Wilkommen. Bienvenue. Welcome.’ Ze lijkt het publiek gerust te willen stellen. Ze spoort aan de problemen van de wereld buiten te laten. Het licht gaat aan op de scène. Een wit scènebeeld met veel spotlights doet denken aan de TV shows van weleer. Twee heren verschijnen en stellen zichzelf voor. Ze noemen zichzelf Frank en Frans van SOS Frank en Frans. Ze stellen zichzelf te koop. Ze laten zichzelf van hun meest gladde en flitsende kant zien. Ze hebben danspasjes ingestudeerd en maken gebruik van tal van jingles en zoete muziekjes. Ze hebben duidelijk hard gerepeteerd om in de smaak te vallen bij iedereen. Na een tijdje wordt duidelijk dat ze een sleutel tot succes hebben gevonden. Frans en Frank doen enkele van hun tips tot een gelukkig leven uit de doeken. Slogans en letterwoorden worden non stop de zaal in geslingerd. Hij of zij die het hoogste bod doet, zo besluiten ze, zal met de heren mee naar huis kunnen. Dan is het tien minuutjes pauze. Volgens Frans en Frank het moment om in alle privacy een bod te deponeren in een urne die vooraan op scène staat. Maar dan krijgt het publiek onverwacht een kijkje in de kleedkamer van Frans en Frank. Ze hebben hun shownamen en -pruiken afgelegd en niks wijst nog op een succesvol bestaan. De twee vrienden (Jo en Manoe) zijn aan het twijfelen of ze elkaar nog wel kunnen vertrouwen. Het plotselinge verdwijnen van een meisje waar ze beiden een speciale band mee hadden legt een bom onder de samenwerking. In plaats van de triomfantelijke zekerheid en gemaakte lichtheid van het eerste deel komt er nu twijfel en het zoeken naar de naakte waarheid. Echte emoties tegenover het doen alsof. Of de twee vrienden er samen nog uit komen en of ze het publiek zullen tegemoet treden om te zien wie er op hen heeft geboden, zie je in de voorstelling! Misschien gaat er toch nog iemand met hen naar huis...

5

luxemburg speelt Zucht Voor jongeren - over de titel Zucht: (Een zucht is een diepe uitademing, die meestal een emotie uitdrukt.) U kan de voorbereiding starten met een klassikaal onderzoek naar de betekenis van de titel. De leerlingen krijgen zo de kans om via associaties te gaan fantaseren waarover of over wie zij denken dat de voorstelling zal gaan. Vragen die hierbij kunnen helpen: Wanneer zucht iemand? Klinkt het woord positief of negatief? Er zijn twee personages, wat kan er allemaal aan de had zijn dat er wordt gezucht? .... Zucht is in eerste instantie een verzuchting van de makers. Zij voelden een grote noodzaak om een voorstelling te maken over commercie, bedrog en onze steeds groeiende consumptiemaatschappij. Over gevoelswerelden die aan de kant worden geschoven met het oog op commercieel succes. Een maatschappij waar hebzucht hoogtij viert. Het is niet toevallig dat het woordje ‘zucht’ in deze samenstelling zit. Het gezucht maakte plaats voor een nieuwe voorstelling. Ook de personages in het verhaal slaken af en toe stiekem een zucht, soms van opluchting, soms uit angst of uit ongenoegen. Frank en Frans komen op een punt waar ze niet meer weten hoe ze verder moeten, als professionele succes-verkopers maar ook als mens.

6

luxemburg speelt Zucht Na de voorstelling Naast informatie over de voorstelling, bieden we u ook twee activiteiten aan waarmee je aan de slag kan na de voorstelling. De achtergrondinformatie kan helpen bij een gesprek of bij de activiteiten die we voorstellen. Inhoudelijk Zucht is een toneelstuk over een wereld waarin alles te koop is, zelfs jezelf. Hoe meer je hebt, hoe belangrijker je wordt, zo lijkt het wel. In een materiële maatschappij hoef je precies niet meer stil te staan bij wie je eigenlijk bent. Wat betekent vriendschap dan nog? Hebzucht Elke dag krijgt de gemiddelde Belg ongeveer 438 reclameboodschappen te verteren. Op straat, op de radio, op TV, in de filmzaal, overal. Allemaal appelleren die boodschappen aan een succesvol leven dat binnen handbereik ligt na het aankopen van dat ene product. Is het nog mogelijk om vandaag geluk te vinden als je geen cent hebt? Een doelpubliek waaraan blijkbaar veel te verdienen valt, zijn de jongeren. Jongeren lijken zeer goedgelovig te zijn en daardoor een makkelijk slachtoffer van reclamemakers, malafide of niet? Is dit zo? De makers vertrokken vanuit het thema ‘hebzucht’ en associeerden er verschillende aanverwante thema’s bij zoals commercie, Faust, reclamewereld, consumptiemaatschappij, economische crisis, jaloezie, armoede, verveling, identiteit, eenzaamheid, mensenhandel, prostitutie... Vanuit die thema’s creëerden de makers verschillende scènes. Individueel werden scènes geschreven en nadien samen herkneed. De goedgekeurde scènes werden in een volgorde geplaatst zodat er uiteindelijk sprake is van één geheel met één rode draad of verhaallijn. Vriendschap De makers vragen zich in de voorstelling af hoe belangrijk vriendschap is in een wereld waar de waarde van alles uitgedrukt wordt in cijfers. Jongeren stellen zichzelf vaak de vraag wat ze waard zijn. Ze geven anderen vaak punten. Ze stellen zich vragen over uiterlijk, coolheid, populariteit. Allemaal aspecten in de ogen van de anderen. Hoe belangrijk zijn de anderen voor het zelfbeeld? Voor je persoonlijk geluksgevoel? Zucht gaat ook over twee mannen die de hoogtes en de laagtes van vriendschap hebben verkend. Ze vormen een duo. Ze hebben elkaar nodig. Ze vormen een pakket. 1+1=3. Deze vriendschap heeft ook schaduwzijden. Vormelijk Beide acteurs wilden in spel een duidelijk verschil tonen tussen de twee geschetste werelden. Er wordt bewust gekozen om twee verschillende speelstijlen te gebruiken. Deel één is zeer expressief en alle emoties worden zwaar in de verf gezet, beide acteurs doen hier aan overacting. Voor deel twee kiezen Jo en Manoe voor underacting, een vorm waarbij de acteur zo geloofwaardig mogelijk tracht te zijn. Op een intieme manier krijgen we het relaas van Frank en Frans te horen en te zien. Om het verhaal van Zucht in beeld te brengen werd beroep gedaan op scenograaf Jan De Brabander. Deze is aan de slag gegaan met het contrast dat de makers wilden tonen tussen uiterlijkheden en binnenkant. De voorstelling bestaat uit twee delen; de show en de gevoelswereld van de personages. Het eerste deel is licht, de personages dragen witte pakken en foute pruiken, alles glimt en ziet er

7

luxemburg speelt Zucht stralend uit. Voor het eerste deel liet De Brabander zich inspireren door de tv-shows als “steracteur sterartiest” waar glamour, kitsch en vals sentiment hand in hand gaan. Wanneer deel twee begint wordt het decor omgedraaid en krijg je niet alleen de binnenkant van Frans en Frank te zien maar letterlijk ook de achterkant van het decor.

8

luxemburg speelt Zucht Activiteit 1: Groepsgesprek en stellingenspel Hieronder enkele mogelijke invalshoeken voor een klasgesprek of voor een stellingenspel. Ervaring leert ons dat het werken met stellingen de discussie vaak makkelijker losmaakt dan een gewoon klasgesprek. 1. Klasgesprek Voor het klasgesprek kunnen volgende vragen gesteld worden: Wat ben je waard? Hoe druk je uit hoeveel iemand waard is? Zijn mensen handelswaar? Wat vind je van slavernij? Ben je gierig? Maakt geld gelukkig? Waarom wil ik wat mijn beste vriend heeft? Ben je al eens “in het zak” gezet? Ben je pas iets waard als andere mensen dat vinden? Zou jij jezelf kunnen verkopen? Wanneer doe je jezelf beter voor dan je bent? Is geld soms des duivels? Kan geld / hebzucht mensen soms tot extreme daden aanzetten? Wat is dat, een goede vriend(in)? Hoeveel geld heb je over voor je vriend(in)? Is vriendschap geven en delen? Zijn alle vriendschappen gelijkwaardig? Wat doe je als je beste vriend(in) liegt? Vullen vrienden elkaar altijd aan? 2. Stellingenspel Voor het stellingenspel wordt de klas opgedeeld in twee groepen. Groep A is pro en verdedigt de stelling; groep B is contra en beargumenteert waarom ze niet akkoord gaat. Ook al moeten de leerlingen vaak tegen hun eigen mening ingaan, toch is het een leuk spel om de leerlingen aan het spelen te krijgen. Ze mogen zichzelf een personage geven. De situatie waarin we het spel spelen is een talkshow. De leerlingen hebben allemaal wel al gehoord van talkshows als “de laatste show” of “de zevende dag”, om dit stellingenspel speels te houden is het fijn om van de klas een zogezegde opnamestudio te maken. Als een leerling daar zin in heeft mag hij/zij de talkshow presenteren maar het kan even goed de leerkracht zijn die de vragen stelt. Elke groep mag twee woordvoerders uitkiezen die een stelling moeten verdedigen of tegenspreken, deze woordvoerders zitten bij ‘Frida’ of ‘Bruno’ op de bank. De groepen krijgen even tijd om te overleggen voor de talkshow start. Volgende uitspraken kan je gebruiken voor het stellingenspel: Geld maakt gelukkig Echte vrienden doen alles voor mekaar Succes kun je kopen Mensen die er goed uitzien zijn meer te vertouwen dan andere Jongeren die de trends niet volgen hebben het moeilijker om vrienden te maken Rijke jongeren hebben rijke vrienden en armere jongeren, armere vrienden ....

9

luxemburg speelt Zucht Activiteit 2: Overacting en underacting Wanneer u met uw leerlingen speloefeningen gaat doen is het wenselijk om uit te leggen dat spelen of improviseren pas mogelijk is wanneer er een veilige situatie wordt gecreëerd. Spelen is iets gevoeligs, de speler heeft alleen zichzelf om te laten zien, wanneer deze zich niet op zijn gemak voelt is het onmogelijk om creatief te zijn. 1. Overacting: Twee leerlingen komen naar voor en een derde leerling mag blijven zitten. De twee leerlingen spelen televisiereclames, de derde leerling zit voor de tv en mag “zappen” wanneer hij/zij dat wil. Er mogen bestaande reclamespotjes nagespeeld worden maar ze mogen ook fictief zijn. Hoe “groter” er gespeeld wordt hoe beter. Deze oefening is belangrijk omdat de twee spelers elkaar moeten volgen, er is altijd één van de twee die aangeeft, dat kan wisselen, maar het is de taak van de ander om dan te volgen. 2. Underacting: De leerlingen krijgen een minuutje om per twee een profiel van een personage op te stellen. Hoe heet hij/zij? Woonplaats Beroep Burgerlijke staat Hobby’s Verleden De bedoeling is dat de leerlingen een absurd personage verzinnen. Wanneer ze een profiel hebben krijgen ze nog even tijd om enkele vragen op te stellen die aan het personage gesteld dienen te worden. De twee leerlingen komen naar voor, A speelt het personage en stelt zich kort voor, B is de interviewer die de vragen stelt. Ook al is de inhoud van wat er verteld wordt absurd, de leerlingen moeten zo “naturel” mogelijk spelen, alsof ze de normaalste dingen van de wereld vertellen.

1