LT-visie luchthaven Zaventem 2025

Belconsulting

LT-visie luchthaven Zaventem 2025 Ontwerp-ontwikkelingsperspectief

Opdracht van: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Departement EWI Administratie Economie, Afdeling Europa Economie Markiesstraat 1 1000 Brussel

Uitgevoerd door: IDEA Consult Stratagem Adecs Airinfra Transport & Mobility Belconsulting

Brussel, juni 2006

Ontwerp-ontwikkelingsperspectief voor de luchthaven van Zaventem

1

1.1

INLEIDING

Kader en opgave De welvaart in een regio wordt steeds meer bepaald door de internationale verbondenheid of connectiviteit. Daarbij zijn een aantal trends in Noord West Europa onmiskenbaar, die zich uiten in een grondig transformatieproces van de economische structuur. Een hoogwaardige kenniseconomie, waarvan moderne industriële activiteiten, logistiek, zakelijke diensten en financiën belangrijke pijlers zijn, wordt een doorslaggevende succesfactor in duurzame welvaartscreatie. Op deze wijze ontstaat er een hiërarchie van economische activiteiten. Centraal daarbij staan de zogenaamde “stuwende” activiteiten, die nauw samenhangen met internationaal opererende ondernemingen of organisaties. Vanuit deze activiteiten kunnen zich dan “volgende” activiteiten ontwikkelen.

In deze nieuwe hiërarchie is het bieden van een aantrekkelijke vestigingsplaats voor die “stuwende” activiteiten van cruciaal belang. De aanwezigheid van een performant functionerend logistiek netwerk met knooppunten zoals zee- en luchthavens speelt hierbij een belangrijke rol. Bouwstenen van een dergelijk internationaal vestigingsklimaat zijn onder andere: De luchtzijdige ontsluiting (connectiviteit) De multimodale landzijdige ontsluiting (bereikbaarheid) De kwaliteit en kosten van de havens en van de omliggende regio (het omgevingsproduct)

Vlaanderen heeft met de zeehavens en de internationale luchthaven van Zaventem intrinsiek een belangrijke troef om als internationale poort te blijven fungeren, maar die ontwikkeling kan niet los gezien worden van de omgeving waarbinnen die poorten en in het bijzonder de luchthaven functioneert. De opgave in het kader van de uitwerking van een ontwikkelingsperspectief voor de luchthaven van Zaventem met horizon 2025 bestaat er dan ook in om voor de luchthavenregio een verantwoorde groeistrategie te ontwikkelen waarbij een grotere toegevoegde waarde wordt gerealiseerd in evenwicht met een duurzaam leef- en woonklimaat.

versie 06/06/06

2


1.2

Proces Met de opmaak van het ontwikkelingsperspectief 2025 voor de luchthaven van Zaventem worden de strategische beleidsopties voor de ontwikkeling van de luchthaven geformuleerd en uitgewerkt. Deze strategie-ontwikkeling gaat zowel in op het functioneren van de luchthaven zelf als van de omliggende luchthavenregio, met inbegrip van het flankerend beleid ten aanzien van de luchthaven van Zaventem. Het definiëren van het ontwikkelingsperspectief is in overleg met de STARTvisiewerkgroep tot stand gekomen, en is gebaseerd op de resultaten van het uitgevoerde onderzoek, de bevraging van de stakeholders, de inzichten uit de scenario-analyse en de bijhorende geïntegreerde effectdoorrekening 1. Belangrijk hierbij is dat voorliggend ontwikkelingsperspectief voortvloeit uit een gelijktijdige en evenwichtige afweging van effecten op economie, ruimte, mobiliteit en milieu-aspecten. Voor deze laatste is de procedure van het MER-integratiespoor gevolgd, en is door de cel MER een nota ‘Aanbevelingen milieueffectbeoordeling ‘integratiespoor’ opgemaakt. Figuur 1: Strategie-ontwikkeling voor de LT-visie van de luchthaven van Zaventem

1

Zie deelrapporten in het kader van de uitwerking van een LT-visie voor de luchthaven van Zaventem ‘Trends in de luchtvaart en de concurrentiepositie van Zaventem’, ‘Economie van de luchthavenregio’, ‘Scenario’s voor de luchthaven van Zaventem 2005-2025’ en ‘Effectbeoordeling van de scenario’s voor de luchthaven van Zaventem: luik 1 Economie/ luik 2 Ruimte/ luik 3 Mobiliteit/ Luik 4 Milieu’.

versie 06/06/06

3


Voorliggende nota ‘Ontwikkelingsperspectief luchthaven Zaventem 2025’ is als volgt opgebouwd:

De formulering van het ontwikkelingsperspectief 2025 start met een oplijsting van opties in eerdere beleidskaders van de Vlaamse regering mbt de luchthaven van Zaventem. Deze dienen als uitgangspunt voor de visie-ontwikkeling;

Vervolgens werken we een visie uit op de toekomstige ontwikkeling van de luchthaven van Zaventem. Deze visie geeft de principes aan die leidend zullen zijn bij de verdere uitwerking van het ontwikkelingsperspectief 2025;

De visie wordt vervolgens geconcretiseerd in strategische doelen die aangeven wat we met de luchthaven van Zaventem voor de periode tot 2025 beogen, waaraan de bijhorende kritische voorwaarden die cruciaal zijn voor het realiseren van het ontwikkelingsperspectief gekoppeld worden;

We sluiten het ontwikkelingsperspectief af met een oplijsting van strategische projecten en de bijhorende agenda voor de uitvoering ervan die samen de opstap vormen voor de verdere operationalisering van de langetermijnvisie voor de ontwikkeling van de luchthaven van Zaventem.

versie 06/06/06

4


2

2.1

ONTWIKKELINGSPERSPECTIEF ZAVENTEM 2025

Vlaamse Beleidskaders Bij de opmaak van het ontwikkelingsperspectief 2025 voor de luchthaven van Zaventem zijn de belangrijkste opties en beleidskaders van de Vlaamse regering als uitgangspunt meegenomen. We onderscheiden volgende kaders die steunen op eerdere beslissingen van de Vlaamse regering en direct te maken hebben met de ontwikkeling van de luchthaven:

Algemene Beleidsverklaring Vlaamse regering september 2005

‘Vlaanderen is als toegangspoort voor de Europese Unie, uniek gelegen en heeft daardoor een uitgesproken logistieke roeping. De versterking van onze logistieke troeven is daarom essentieel. … De terechte zorg voor een aanvaardbaar evenwicht tussen de expansie en de leefomgeving, mag de duurzame ontwikkeling van de internationale luchthaven van Zaventem, als tweede belangrijke Vlaamse economische poort, niet verhinderen.’

START-project

Het Strategisch Actieplan voor de Reconversie en Tewerkstelling in de luchthavenregio heeft vier doelstellingen:

Voldoende ruimte creëren voor nieuwe activiteiten en nieuwe tewerkstelling;

De mobiliteit in de regio verbeteren

De luchthaven uitbouwen tot een volwaardige Vlaamse haven, als internationale poort in Vlaanderen

Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen

De leefomgeving in de regio verbeteren

De internationale luchthaven van Zaventem wordt als poort geselecteerd 2. Wat het ontwikkelingsperspectief voor de internationale luchthaven van Zaventem betreft, wordt onder meer gesteld 3:

De ruimteclaim van de luchthaven zelf blijft binnen de totaliteit van de oppervlakte aan luchthaventerreinen in het gewestplan;

Luchthavengebonden (top)locaties kunnen als een specifiek

2

Zie Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen, 1997, deel ‘Bindende bepalingen’

3

idem, Richtinggevend gedeelte

versie 06/06/06

5


regionaal bedrijventerrein buiten deze zone gelokaliseerd worden;

Vanuit de belangrijkste concentratiegebieden voor economische activiteiten en vanuit de belangrijkste stedelijke gebieden in Vlaanderen wordt een goede bereikbaarheid gegarandeerd;

Geen verdere ruimtelijke ontwikkeling van de woonfunctie toegelaten in de kernen, die binnen de lawaaicorridors liggen.

BIAC-milieuvergunning

De BIAC-milieuvergunning kadert binnen het KB 25/9/2003 betreffende het beheersen van het omgevingslawaai, dat zelf uitgaat van de EUrichtlijn 30/2002/EG en de ICAO-resolutie A33/7. Om een evenwicht te vinden tussen de economische baten van de internationale luchtvaart en de veroorzaakte milieuschade moet uitgegaan worden van een zgn. "balanced approach", gebaseerd op vier pijlers:

beperken van luchtlawaai aan de bron;

maatregelen in de sfeer van de ruimtelijke ordening;

operationele procedures voor lawaaibestrijding;

exploitatiebeperkingen.

Bij het overwegen van exploitatiebeperkingen moet een kosten-batenanalyse worden opgesteld. De genomen maatregelen mogen niet strenger zijn dan noodzakelijk om de voor de luchthaven vastgesteld milieunorm te halen. Daarnaast gelden voor de luchthaven van Zaventem specifieke beperkingen betreffende de nachtvluchten (aantal vluchten, totale en individuele QC).

versie 06/06/06

6


2.2

Visie 2025 Voortbouwend op de principes vervat in voorgaande beleidskaders steunt de visie op de toekomstige ontwikkeling van de luchthaven van Zaventem en de luchthavenregio met horizon 2025 op een evenwicht tussen ‘Groei’ en ‘Kwaliteit’. Deze visie is ook in lijn met de Europese richtlijn inzake de evenwichtige aanpak van maatregelen met het oog op het verminderen van de geluidsimpact en die om de gevolgen van transportlawaai te verminderen (EU 2030/2002 en 2049/2002). Dit evenwicht werkt gelijktijdig en in twee richtingen, met name: o de groei van de luchthavenactiviteit met respect voor het leef- en woonkwaliteit, en o het zorgen voor een leefbaar woonklimaat met respect voor de groei van de luchthavenactiviteit.

Beide pijlers ‘groei in jobs en toegevoegde waarde’ en ‘kwaliteit in leef- en woonomgeving’ worden in wat volgt uitgewerkt:

Groei in jobs en toegevoegde waarde Gegeven de speerpunten en specifieke economische kwaliteiten van de luchthaven en de omliggende regio opteren we voor een ‘gerichte’ groei in activiteiten met duurzame werkgelegenheid en hoge toegevoegde waarde. De luchthavenregio zien we verder uitgroeien tot een speerpunt in de meerwaardeneconomie, die Vlaanderen nastreeft 4. De luchthaven van Zaventem heeft een grote potentie om zijn rol als internationale poort voor Vlaanderen gedurende de komende 20 jaar ten volle te valoriseren, en wel omwille van volgende redenen: o De luchtvaart blijft een dynamische groeimarkt. De lange termijngroei van de luchtvaart overtreft de economische groei met een factor 2. Internationale prognoses geven aan dat het passagiersvervoer de komende 20 jaar zal groeien aan een ritme tussen 3 % (Europese bestemmingen) tot 5% (intercontinentale vluchten) gemiddeld per jaar. Voor vracht liggen deze percentages op 4% en 6% gemiddeld per jaar voor dezelfde periode; o De luchthaven van Zaventem heeft een groot potentieel achterland en is een zeer sterke bestemmingsmarkt, met zijn ligging in de onmiddellijke nabijheid van de EU-hoofdstad Brussel, in de kern van de belangrijkste Europese afzetmarkt, met belangrijke toeristische trekpleisters en met de aanwezigheid van vele 4

Zie het Regeerakkoord 2004-2009 van de Vlaamse regering

versie 06/06/06

7


hoofdkantoren van internationaal opererende ondernemingen en organisaties. Zo heeft de luchthaven van Zaventem in de periode 1989-2000 een groei gekend van 7 mln naar 21 mln passagiers. Met de terugval van 2001-2002 blijft deze potentie evenwel tot dusver slechts ten dele omgezet in realiteit; o De luchthaven van Zaventem heeft in vergelijking met grote omliggende luchthavens het voordeel van niet aangesproken capaciteit te hebben, zowel inzake banenstelsel en afhandelingscapaciteit, als inzake ruimte voor luchthavengerelateerde activiteiten binnen het luchthavengebied. De luchthaven kan bijgevolg meer dan marktvolgend groeien zonder bijkomende infrastructurele uitbreidingsinvesteringen on airport.

Evenzo heeft de luchthavenregio sterke troeven om als economisch knooppunt van Vlaams belang een hefboom te zijn voor job- en toegevoegde waardecreatie: o Momenteel zijn 60.000 jobs in Vlaanderen direct en indirect afhankelijk van de luchthaven van Zaventem. Bovendien lag de jobaangroei met 3% gemiddeld per jaar de voorbije 10 jaar in de luchthavenregio substantieel hoger dan voor Vlaanderen als geheel. In de luchthavenregio groeide de totale werkgelegenheid in de periode 1994-2002 met gemiddeld 4000 jobs per jaar. In de meest recente jaren is deze groei evenwel gestokt: de werkgelegenheid in de luchthavenregio is gedaald en de werkloosheid gestegen (+2000 werklozen in 2004 tegenover 2002); o de luchthavenregio is een ‘gewilde’ locatie voor de vestiging van ondernemingen. Het is de zone in Vlaanderen met de hoogste economische densiteit en hoogste jobaanbod: er is een aanbod van 8 jobs op 10 inwoners, wat dubbel zo hoog is als het geheel voor Vlaanderen en Brussel samen (4 op 10); o De luchthavenregio transformeert zich tot een regio met een hoge toegevoegde waarde en een specialisatie in economische groeisectoren (moderne industrie, IT, logistiek, zakelijke diensten), die de nabijheid van een internationale luchthaven als locatiefactor uitermate belangrijk vinden. De toegevoegde waarde per werknemer ligt in de luchthavenregio 10% boven het Vlaams gemiddelde.

versie 06/06/06

8


Kwaliteit in leef- en woonomgeving De luchthavenregio is een stedelijk gebied met een intense verweving tussen economie en wonen, en waar de luchthaven een centrale specifieke plaats inneemt. Binnen deze verdichte en versnipperde structuur opteren we voor een kwaliteitsslag die de woonomgeving leefbaar houdt. Deze kwaliteitsslag situeert zich op verschillende terreinen: o Streven naar een beheersing van de geluidsdruk en investeren in een minder hinder-aanpak vormt een basispijler van voorliggend ontwikkelingsperspectief. Er is immers de milieu-overlast en in het bijzonder de geluidsoverlast die de leef- en woonkwaliteit onder druk zet. Sinds 2000 is er evenwel reeds een belangrijke milieuwinst gerealiseerd, als gevolg van onder meer de vernieuwing van de vloot, technische optimalisatie-inspanningen en minder vluchten als gevolg van het Sabena-faillissement. Zo is het aantal inwoners binnen de 55 dB(A)Lden-contour tussen 2000 (164.000 inwoners) en 2004 (72.000 inwoners) meer dan gehalveerd. Beheersing van het vliegtuiglawaai blijft evenwel een grote prioriteit, zodat in het kader van dit ontwikkelingsperspectief en de groei van de luchthavenactiviteit wordt gestreefd naar een kwalitatieve leef- en woonomgeving voor de omwonenden; o Het garanderen van de bereikbaarheid van de luchthaven en van de luchthavenregio. De regio kampt met een structurele verkeerscongestie die in belangrijke mate veroorzaakt wordt door de woon-werkpendel, gerelateerd aan het hoge jobaanbod in de regio. Dit uit zich in een groot aantal filekilometers, zowel in de ochtend- als in de avondspits. In vergelijking met andere luchthavens is het aandeel van het openbaar vervoer in het aantal verplaatsingen van en naar de luchthaven trouwens uitzonderlijk laag (met 18% openbaar vervoer-verplaatsingen is dit de helft van de andere FLAP-luchthavens); o De regio dient ook een sprong te maken inzake ruimtelijke kwaliteit. Voor een stedelijke regio met een grote potentie voor het aantrekken van hoogdynamische functies kampt de luchthavenregio met een versnippering en suboptimale invulling van de ruimte. Inzake bedrijventerreinen is er een ruime aanwezigheid van vervuilde en verlaten terreinen, waar reconversie en herontwikkeling aan de orde is. In tegenstelling tot omliggende luchthavens ontbreekt een beleid dat wonen in de omgeving van de luchthaven van Zaventem ordent, en dit zowel op het vlak van zonering als op het vlak van bouwtechnische voorwaarden die woningen beter aanpassen aan het wonen in een door geluidsimpact belast gebied.

versie 06/06/06

9


2.3

Ontwikkelingsperspectief in 4 strategische doelen In wat volgt concretiseren we bovenvermelde visie voor de luchthaven van Zaventem en de omliggende regio in vier strategische doelen, die samen de ontwikkeling van de luchthaven in een evenwicht tussen ‘groei’ en ‘kwaliteit’ ondersteunen. Deze vier strategische doelen binnen het ontwikkelingsperspectief 2025 voor de luchthaven van Zaventem zijn: het potentieel van de luchthaven als internationaal vervoersknooppunt ontwikkelen een vernieuwd élan geven aan de luchthavenregio als economische ontwikkelingspool het versterken van de duurzame bereikbaarheid in en van de luchthavenregio het zorgen voor een leefbaar woonklimaat in de omgeving van de luchthaven

Elk van deze doelen wordt in wat volgt uitgewerkt.

Figuur 2: Ontwikkelingsperspectief 2025 in 4 strategische doelen

GR

OEI

ZAVENTEM 2025

KW A

L IT E

IT

1. Internationaal vervoersknooppunt 2. Economische ontwikkelingspool 3. Duurzame bereikbaarheid 4. Leef- en woonklimaat

versie 06/06/06

10


2.3.1 De luchthaven als internationaal vervoersknooppunt

Het benutten van het potentieel van een luchthaven als internationaal vervoersknooppunt focust op de luchtzijdige ontwikkeling van de luchthaven, met name het profiel van de luchthaven, het verbindingennetwerk, de kracht van de home carrier(s) en de ontwikkeling van de catchment area. Voor de luchthaven van Zaventem zien we met horizon 2025 volgende ontwikkeling wenselijk: De luchthaven van Zaventem ontwikkelt zich verder als een polyvalente luchthaven, die zaken-, vakantie- en goederenverkeer combineert De luchthaven van Zaventem ontwikkelt een verbindingennetwerk op maat van Vlaanderen als Europese regio met een hoge economische en bevolkingsdensiteit en Brussel als EU-hoofdstad, zijnde: o een verdichting van het Europees netwerk, en o de uitbouw van een basis ICA-netwerk, bestaande uit sleutelbestemmingen in Noord-Amerika, het Midden en Verre Oosten en zich ontwikkelende economieën, en aangevuld met het Afrikaanse netwerk. de luchthaven van Zaventem weet zijn natuurlijk potentieel 5 beter te benutten, indien: o Brussel en omgeving verder zijn positie als internationale zakenstad, met de aanwezigheid van de Europese Commissie, de NAVO en vele andere internationale organisaties en multinationaal opererende ondernemingen valoriseert; o Vlaanderen en Brussel erin slagen om hun intrinsieke toeristische aantrekkingskracht (vb.kunststeden, congressen, internationale congressen, conferenties en beurzen) te ontwikkelen en meer toeristen en congressisten rechtstreeks via de luchthaven van Zaventem aan te trekken; o Door de versterkte luchtzijdige connectiviteit de weglek van passagiers naar andere FLAP-luchthavens wordt beperkt; o Het spoor door rechtstreekse en frequente nationale en internationale verbindingen substantieel bijdraagt om de huidige ‘catchment area’ te versterken. De groei van de luchthaven van Zaventem als internationaal vervoersknooppunt veronderstelt ook de aanwezigheid van één of meerdere sterke home carriers, waarbij in het kader van een uitbreiding van het verbindingennetwerk twee opties zich aandienen:

5

het natuurlijk potentieel van een luchthaven wordt bepaald door de ‘propensity to fly’, de hoeveelheid luchtreizen per hoofd van de bevolking in het relevante achterland op jaarbasis en de omvang van de bevolking in het relevante achterland. Dit natuurlijk potentieel is voor de luchthaven van Zaventem berekend op 35 tot 55 mln passagiers voor respectievelijk een sterke EU-hub en een volwaardige (intercontinentale) hub.

versie 06/06/06

11


o De huidige home carrier aantakt op één van de grote allianties, en er op die manier meer transferverkeer op de luchthaven van Zaventem gegenereerd wordt, of o De luchthaven, naast de zittende home carrier, een ‘friendly hub’ aanbiedt aan (een) andere intercontinentaal opererende luchtvaartmaatschappij(en); Vanuit zijn huidige positie als 5 d e grootste cargo-luchthaven in Europa, blijft het goederenvervoer belangrijk, maar krijgt in vergelijking met de huidige situatie een andere invulling: o Door de beslissing van DHL wordt de Europese hub op de luchthaven van Zaventem afgebouwd tot een Benelux-hub. Nieuwe express-integrators met een omvangrijke nachtactiviteit worden niet aangetrokken; o De groei van het goederenvervoer wordt gerealiseerd onder de vorm van ‘bellyvracht’ en ‘dedicated cargo’. Veeleer dan te focussen op een toename van de goederentrafiek in volume, mikt de strategie op de behandeling van goederen met toegevoegde waarde. De uitbreiding van het ICA-netwerk, en dus de bijhorende verhoging van de ‘belly-vracht’ is zeer belangrijk als hefboom voor deze logistieke ontwikkeling.

2.3.2 De luchthavenregio als economische ontwikkelingspool

De luchthavenregio heeft sterke troeven om als economische ontwikkelingspool een hefboom te zijn voor job- en toegevoegde waardecreatie, maar sinds het jaar 2001 stokt de ontwikkeling: de werkgelegenheid op de luchthaven is met 6.500 jobs gedaald en de groei in de omliggende regio vertraagt (- 4.500 jobs in de vijf Vlaamse luchthavengemeenten in 2003 in vergelijking met 2002 6), mede als gevolg van de daling van het aantal passagiers met 6 mln en de stabilisatie van het behandelde goederenverkeer op de luchthaven. Daarom is een vernieuwd élan voor de luchthavenregio een doel binnen dit ontwikkelingsperspectief 2025, en dit zowel op de luchthaven als in de ruimere omgeving rond de luchthaven inclusief Brussel:

Nieuwe activiteiten ‘on airport’ worden ontwikkeld. Daarmee wordt ingespeeld op de internationale trend om de verdere aanhechting van bedrijfsfuncties (vestiging van gebruikers, VAL, zakelijke diensten,…) aan de functie van de luchthaven als vervoersknooppunt te realiseren, en dit als gevolg van de aantrekkelijkheid van de luchthaven als multimodaal knooppunt: o Deze nieuwe activiteiten kunnen zowel slaan op zakelijke diensten als op logistieke activiteiten. De kantoorontwikkeling on airport zal Vlaanderen en Brussel op de 6

De vijf Vlaamse luchthavengemeenten zijn Machelen, Steenokkerzeel, Vilvoorde, Zaventem en Kortenberg.

versie 06/06/06

12


internationale kaart van Airport Cities zetten en hierdoor de regio toegang verlenen tot de hoogste klasse van vestigingslocaties. Met de heroriëntering van het goederenverkeer zal de regio de status van modern logistiek knooppunt behouden, en ambieert het zijn leidende positie als locatie voor logistieke centra in Europa te behouden; o beoogd resultaat is dat de toegevoegde waarde en werkgelegenheid ‘on airport’ stijgt 7. Uit een vergelijkende analyse blijkt immers dat de on airport werkgelegenheid per ha landzijde op de luchthaven van Zaventem de helft bedraagt van de andere FLAP-luchthavens. Met een vergelijkbare werkgelegenheidsdichtheid als de andere FLAP-luchthavens kunnen op het landzijdig areaal van de luchthaven van Zaventem tot 50.000 jobs gelocaliseerd worden, en kan dus zonder capaciteitsknelpunten het beoogde ontwikkelingsperspectief binnen het huidige luchthavengebied geaccomodeerd worden; o Het versterken van het activiteitenniveau ‘on airport’ veronderstelt een grote stijging van de ruimteproductiviteit, gesteund op een integrale ruimtelijke ontwikkeling van het landzijdig areaal (350 hectaren) binnen het luchthavengebied. Binnen deze integrale ontwikkeling is het aangewezen om de zones Brucargo-West en Militaire luchthaven Steenokkerzeel te reserveren voor luchthavengerelateerde activiteiten.

Groei activiteite niveau n

2025

Huidig

0 0

0,1 1

Huidig

III Middelgrote Luchthave n Vervoersknooppunt

II Kleine Regional Luchthave e n

I Vliegveld

q

0,5 50

Aanhechtingsfuncti e Knooppuntfunctie IV Grote Luchthave n Productiefactor

Economische Motor 25 50 1000 2000

V Mega Luchthave n

Non Aviation

Aviation

Miljoen 1000 ton passpapassagier vracht Tijd

economische ontwikkeling in de luchthavenregio, als gevolg van de aantrekkelijkheid van de luchthaven als locatiefactor en de concentratie/clustering van luchthavengedreven activiteiten. Aldus beogen we een verdere economische transformatie, en verwachten we een toename van de luchthavengerelateerde activiteit in de economie van de luchthavenregio. Op basis van onderzoek blijkt dat de bedrijven 7

Met het faillissement van Sabena is de werkgelegenheid op de luchthaven gedaald van 26.000 in 2002 naar 19.500 nu, en dreigt deze met de afbouw van DHL zonder alternatieve ontwikkelingen verder terug te vallen tot ongeveer 18.000 in 2008

versie 06/06/06

13


die meer dan gemiddeld belang hechten aan de nabijheid van de luchthaven van Zaventem doorgaans een grotere omvang hebben (meer werknemers) en behoren tot de sectoren ‘zakelijke en financiële diensten’, ‘moderne industrie’, ‘groothandel’, ‘distributie en logistiek’ (veelal stuwende activiteiten). Met perspectief 2025 zullen volgende speerpunten verder ontwikkeld worden: o het valoriseren van de strategische locatie van de luchthavenregio in combinatie met de EU-hoofdstad Brussel voor ‘stuwende’ en internationaal opererende ondernemingen, waarvoor de nabijheid van de luchthaven cruciaal is; o het aantrekken van Europese distributiecentra en de ontwikkeling van logistieke activiteiten met toegevoegde waarde, gegeven het verdergaand uitbestedingsproces bij de producenten en de sterke logistieke expertise in Vlaanderen; o afstemming met de strategische ontwikkelingen in Brussel als internationale zakenstad, en met de ontwikkeling van de GEWOP-hefboomlocaties van het Brussels Gewest in het bijzonder.

De verdere economische ontwikkeling van de luchthavenregio impliceert het voorzien in een voldoende aanbod aan professionele locaties, ondersteund door een locatiebeleid in functie van bereikbaarheidsprofielen en een reservering voor vestiging van luchthavengerelateerde ondernemingen. Uitgaande van een groei met 40.000 bijkomende luchthavengerelateerde jobs in de periode tot 2025 voorzien we een netto-ruimtebehoefte voor luchthavengerelateerde werklocaties van 325 ha 8, of gemiddeld iets meer dan 80 ha effectief beschikbare ruimte voor werklocaties per periode van 5 jaar: o waarvan 25% op kantorenzones (inclusief kantoorachtigen) en 75% voor bedrijventerreinen; o waarvan de helft in de luchthavenregio (5 km-radius rond de luchthaven) en de andere helft in de ruimere omgeving rond de luchthaven; o gegeven de stedelijke omgeving en de zorg voor ruimtelijke kwaliteit wordt gestreefd naar een efficiënt ruimtegebruik voor deze terreinen, wat zich vertaalt in een ruimteproductiviteit die hoger ligt dan het huidige niveau 9; o deze behoefte is deels invulbaar met beschikbare maar nog niet ingenomen terreinen (67 ha in Vlaamse luchthavengemeenten), reconversie van verlaten en vervuilde terreinen, terreinen in voorbereiding (vb. Meise-Westrode). Gezien de aanwezigheid van verlaten en vervuilde bedrijfsterreinen in de omgeving vormt de reconversie van deze terreinen een bijzondere opgave in het voorzien van de nodige ruimte voor luchthavengerelateerde activiteiten. 8

dit cijfer maakt abstractie van ruimtebehoefte in de regio voor niet-luchthavengerelateerde activiteiten

9

uitgaande van arbeidsdichtheden van 100 werknemers per ha voor diensten en 40 werknemers per ha voor vervoer en logistiek, of anders gesteld een terreinquotiënt van 100 m² per arbeidsplaats voor diensten en 250 m² voor vervoer en logistiek. De gemiddelde arbeidsdichtheid in de luchthavenregio bedraagt momenteel 54 werknemers per hectare.

versie 06/06/06

14


2.3.3 Versterken van de duurzame bereikbaarheid van de luchthavenregio

Investeren in een duurzame bereikbaarheid van de luchthaven en van de luchthavenregio is cruciaal voor het economisch functioneren van dit gebied. In het kader van het STARTproject is reeds een pakket aan capaciteitsverhogende werken en maatregelen in voorbereiding en uitwerking, en dit zowel inzake weginfrastructuur en een verhoging van het openbaar vervoersaanbod. Als gevolg van de stijgende activiteit op en rond de luchthaven zullen deze START-mobiliteitsmaatregelen evenwel niet voldoende zijn om de bereikbaarheid van de luchthavenregio duurzaam te versterken. Bijgevolg is additioneel beleid nodig, zowel gericht op de ontsluiting van het luchthavengebied zelf, de betere bereikbaarheid van de luchthavenregio en ruimere omgeving, en een volwaardige nationale en internationale spoorontsluiting van de luchthaven: Inzake ontsluiting van het luchthavengebied zelf impliceert dit: o Het verder verhogen van het aandeel van het openbaar vervoer in de verplaatsingen van en naar de luchthaven tot 40%, vergelijkbaar met de modal split-doelstellingen in de andere FLAP-luchthavens; o Een toename van het gebruik van collectief vervoer voor zowel passagiers als werknemers op het luchthavengebied. Voor de bereikbaarheid van de luchthavenregio zijn volgende opties cruciaal: o De toename van het dienstenaanbod van het openbaar vervoer van en naar de luchthavenregio op maat van een stedelijke regio (meer capaciteit en hogere frequenties) met hoog pendelverkeer. Op korte termijn impliceert dit de realisatie van het PEGASUS-plan (busvervoer), de verhoging van het dienstenaanbod op de Diabolo-lijn en de realisatie van het GEN-netwerk; o Het beter doen functioneren van het verkeerssysteem in de luchthavenregio, zodat de verwachte toename van de verplaatsingen als gevolg van de groei van de luchthaven en de toenemende activiteit in de omgeving de bereikbaarheid en de betrouwbaarheid via de weg niet bijkomend belasten. Dit veronderstelt een geïntegreerde mobiliteitsaanpak waarbij onder andere tegelijkertijd gewerkt wordt op capaciteitsverhoging, infrastructurele ingrepen, bedrijfsgerelateerde maatregelen, telematicatoepassingen en een actief parkeerbeleid; Volwaardige aansluiting van de luchthaven op het nationaal en internationaal spoornetwerk om te kunnen fungeren als een multimodaal en internationaal knooppunt, naar het voorbeeld van de andere FLAP-luchthavens. In het bijzonder zien we de HST via een directe connectie en een volwaardig dienstenaanbod als feeder voor de luchthaven fungeren.

versie 06/06/06

15


2.3.4 Zorgen voor een leefbaar woonklimaat

Het zorgen voor een leefbaar woonklimaat rond de luchthaven is inherent verbonden aan een ‘gebalanceerde’ groei van die luchthaven en de gerelateerde activiteiten in de omgeving. Specifieke aandachtspunten (met grootste impact van de luchthaven) binnen voorliggende LT-visie zijn de geluidsoverlast en de woonkwaliteit. Het zorgen voor een leefbaar woonklimaat zal zich in eerste instantie uiten inzake de beheersing van de geluidsoverlast: o Vanaf het moment van de afbouw van de Europese DHL-hub wordt het maximaal aantal nachtvluchten op 18.000 gesteld en wordt de totale QC nacht op maximaal 40% van het huidig toegelaten volume als harde grens gehanteerd; o Ondanks een verwachte toename van de gemiddelde QC per beweging (grotere vliegtuigen) en een stijging van het aantal bewegingen tijdens de dag kan een aangepast operationeel model ervoor zorgen dat de 55 db(A) Lden contour rond de luchthaven niet uitbreidt in vergelijking met de huidige oppervlakte 10; o Actief sturen op het beperken van de QC per beweging en de uitstoot van polluenten door bijvoorbeeld het optimaal benutten van de technische optimalisatiemogelijkheden, en het werken met milieugerelateerde prijsmechanismen in de landingsrechten; o Ondanks de verwachte toename van het aantal bewegingen (tijdens de dag) mag het grondlawaai en de geurhinder ter hoogte van de omliggende woonkernen niet toenemen. Inzake de afstemming tussen de luchthavenactiviteit, de ruimtebehoefte voor werklocaties en de woonkwaliteit in de luchthavenregio worden volgende sporen uitgezet: o Een geleidelijke herschikking van de ruimtelijke structuur van de luchthavenomgeving, rekening houdend met de milieuhinder voor inwoners, de behoefte aan kwalitatieve open ruimte en de vraag naar ruimte voor werklocaties volgens locatieprofiel (vb. kantoren, logistiek,…); o Een gebalanceerd ontwikkelingsperspectief vergt een milieuzonering rond de luchthaven (naar analogie met andere Europese luchthavens), waarbij gestreefd wordt naar een vermindering van het aantal potentieel zwaar gehinderden en de ermee verbonden nadelige gezondheidseffecten. Deze milieuzonering is ook gewenst vanuit het bewaken van de veiligheid rond de luchthaven. Inzake zonering zullen volgende opties nader onderzocht worden: een uitdovingsbeleid voor woningen binnen de contour met de hoogste geluidsoverlast; 10

bij hypothese van een gelijkblijvende berekeningswijze van de contouren.

versie 06/06/06

16


een bouwstop op woonuitbreidingsprojecten; isolatie van bestaande woningen en voorzieningen; het voorzien van een meldingsplicht (gebouwen gelegen in een zone met geluidsbelasting) en bouwvoorschriften bij transacties van onroerende goederen; o om de bijkomende nettobehoefte 11 aan woningen als gevolg van de stijgende werkgelegenheid op en rond de luchthaven op te vangen wordt geopteerd voor het plannen van (grootschalige) woonuitbreidingen binnen het ruimer stedelijk netwerk van Brussel-Aalst-Mechelen-Leuven in plaats van binnen de luchthavenregio (en zeker binnen de contour van de luchthaven met te zware geluidsbelasting) zelf. Deze optie wordt gelinkt aan een sterke verbetering van de OV-bereikbaarheid van de luchthaven(regio) en een lokatiebeleid in functie van bereikbaarheidsprofielen van de activiteiten.

11

De behoefte aan ruimte voor woningen heeft een sterk autonoom karakter, en wordt in belangrijke mate bepaald door ontwikkelingen onafhankelijk van de luchthaven. Tevens mogen we aannemen dat een belangrijk deel van de bijkomende jobs zullen ingevuld worden door werkenden en werkzoekenden die reeds in de bredere luchthavenregio wonen.

versie 06/06/06

17


2.4

Effecten 2025 Bovenstaand ontwikkelingsperspectief 2025 voor de luchthaven van Zaventem is kwalitatief opgemaakt rond vier strategische doelen. In wat volgt is dit ontwikkelingsperspectief gekwantificeerd door middel van effecten voor het jaar 2025, zoals in onderstaande tabel is weergegeven. Met betrekking tot de interpretatie van deze tabel dient volgende commentaar in ogenschouw te worden genomen: o deze effecten vloeien voort uit een geïntegreerde effectendoorrekening op vlak van werkgelegenheid, ruimte, mobiliteit en milieu van het in deze nota voorgestelde ontwikkelingsperspectief voor de luchthaven van Zaventem. Ze geven een gekwantificeerd inzicht in het ontwikkelingsperspectief, en hebben dus niet de status van normen of grenzen. Voor de milieu-effecten is daarbij de aanpak van het MER-integratiespoor gevolgd; o het betreft een selectie van kerneffecten op niveau van het ontwikkelingsperspectief 2025 en de uitgewerkte vier strategische doelen voor de luchthaven van Zaventem. In die zin zijn de effecten van strategisch niveau; o de effecten zijn zo opgebouwd dat ze passen in het nagestreefde evenwicht tussen ‘groei in jobs en toegevoegde waarde’ en ‘kwaliteit in woon-, leef- en werkomgeving’; o de voorgestelde effecten zijn afhankelijk van externe factoren zoals de economische groei en de ontwikkeling van de luchtvaartmarkt. Wijzigingen in deze externe omgevingsvariabelen geven aanleiding tot een bijstelling van deze effecten; De tabel is als volgt opgebouwd: o hij vertrekt van de strategische doelen en de corresponderende resultaatgebieden; o aan elk resultaatgebied is een indicator gekoppeld, waarvoor de uitgangswaarde is weergegeven voor het jaar 2004; o vervolgens zijn de waarden van twee scenario’s weergegeven. Het betreft het ‘business as usual’ scenario 2025 met lage economische groei (gemiddeld 1,2% reëel per jaar)) en het scenario ‘Europese groei met hoge economische groei (gemiddeld 2.5 % reëel per jaar)). Een nadere specificatie van deze scenario’s vindt u in bijlage; o op basis van de hierboven beschreven beleidsopties is een samenhangend pakket van beoogde effecten gekoppeld aan het ontwikkelingsperspectief 2025 voor de luchthaven van Zaventem (kolom ‘perspectief 2025’), dat kadert binnen het gewenste evenwicht tussen ‘groei’ en ‘kwaliteit’; o in de laatste kolom is het beoogde effect als na te streven evolutie kwalitatief beschreven.

versie 06/06/06

18


Samengevat resulteert het ontwikkelingsperspectief 2025 voor de luchthaven van Zaventem in volgend beeld:

1. bij een groei van de luchthaven vergelijkbaar met de marktgroei binnen de FLAPzone (gemiddeld 4% per jaar) wordt een volume bereikt van 35 mln passagiers en een vrachtvolume van 1,2 mln ton 12; 2. Een verdubbeling van de totale werkgelegenheid op en gerelateerd aan de luchthaven, wat zich evenzo vertaalt in een verdubbeling van de totale gegenereerde toegevoegde waarde tot 8 miljard euro, samen met een financiële terugvloei van de overheid ter waarde van 3,6 miljard euro 13; 3. Een verdubbeling van het aandeel van het openbaar vervoer tot 40% in het totaal aantal verplaatsingen van en naar de luchthaven; 4. Een verbetering van de bereikbaarheid via de weg in de luchthavenregio; 5. Het constant houden van de geluidscontour Lden 55dB(A) 14 en het begrenzen van de nachtelijke geluidshinder tot 40% van het huidige niveau; 6. Een daling van het aantal potentieel zwaar gehinderden binnen de 55 dB(A) contour; 7. Een substantiële verbetering van de ruimtelijke kwaliteit op en rond de luchthaven en een verdubbeling van de ruimteproductiviteit ‘on- en ‘off airport’; 8. een gemiddelde netto-ruimtebehoefte voor luchthavengerelateerde bedrijventerreinen van 80 ha per periode van 5 jaar.

12

Een stijging of daling van de FLAP-groei met 0,5 %-punt gemiddeld per jaar resulteert respectievelijk in een toename of afname van het totale passagiersvolume op Zaventem met 3,5 mln in 2025.

13

In prijzen van 2005 en bij gelijkblijvende globale lastendruk in project van het BBP.

14

bij hypothese van een gelijkblijvende berekeningsmethode en spreidingspatroon

versie 06/06/06

19


effect

eenheid

2004

2025 usual

2025 groei

2025 perspectief

commentaar

1. Vervoersknooppunt Het marktaandeel van de luchthaven van

Passagiers Absoluut

Mln

15,6

26,6

Aandeel

% FLAP

4,0

3,7

37,1

35

Zaventem blijft constant binnen de FLAP-zone.

4,0 Het marktaandeel van de luchthaven van

Vracht Absoluut

1000 ton

700

832

Aandeel

% FLAP

9,4

4,8

20

31,9

1435

1200

Zaventem blijft constant binnen de FLAP-zone, na afbouw van de Europese DHL-hub.

5

2. Regionaal-economische ontwikkelingspool On airport werkgelegenheid

1000 jobs

46

40

Een verdubbeling van de werkgelegenheid on airport

Off airport werkgelegenheid

1000 jobs

40

65

94

80

Een verdubbeling van de indirecte, afgeleide en katalytische werkgelegenheid

versie 06/06/2006

20


effect

eenheid

2004

2025 usual

2025 groei

2025 perspectief

index

82/18

75/25

75/25

60/40

commentaar

3. Duurzame bereikbaarheid Modal split luchthaven

Een daling van het aandeel van de auto in de verplaatsingen van en naar de luchthaven

Bereikbaarheid weg

index

100

96

↑

Een verruiming van de zone die tijdens een globale dag binnen 1 uur bereikbaar is

4. Leef- en woonklimaat Geluid Nacht

QC-index

100

36

44

36

dag

QC-index

100

136

182

150

Het constant houden van de 55 db(A) Lden contourd en een daling van de nachtelijke geluidshinder in QC met minstens 60%

Potentieel zwaar gehinderden

Lden ≥ 55dB(A)

8000

Ca 7500

Ca 10.000

≤ 8.000

Daling van het aantal potentieel zwaar gehinderden binnen 55 dB(A) contour

Ruimtelijke kwaliteit

# arbeidsplts/ha

57 (on)

# arbeidsplts/ha

54 (off)

130

150

150 110

Een toename van het aantal arbeidsplaatsen per ha bedrijventerrein on en off airport op niveau van de andere FLAP-luchthavens

Aantal ha vervuild en verlaten

Een daling van het aantal hectaren vervuilde en verlaten terreinen in de luchthavenregio

versie 06/06/2006

21

3

KRITISCHE VOORWAARDEN

Aan het effectief bereiken van het ‘Ontwikkelingsperspectief voor de luchthaven van Zaventem 2025’ zijn cruciale voorwaarden verbonden. Deze zijn vervat in onderstaande lijst van 10 kritische voorwaarden, die expliciet deel uitmaken van het voorgestelde ontwikkelingsperspectief 2025, die onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden en dus geïntegreerd dienen geïmplementeerd te worden. Op elk van deze 10 geselecteerde terreinen zullen op korte, middellange en lange termijn acties moeten ondernomen worden, zo niet zal het ontwikkelingsperspectief en het bijhorend beeld uit de effectendoorrekening niet haalbaar blijken te zijn. Rechtszeker en stabiel exploitatiekader Rechtszekerheid en operationele stabiliteit van het reglementaire kader voor de luchthaven en een duidelijk omgevingskader voor de omwonenden vormen de basis om een coöperatief klimaat te scheppen voor alle betrokken partijen, zodat een samenwerkingsverband groeit om het ontwikkelingsperspectief te realiseren. Het is van het grootste belang dat alle actoren (politieke, bevolking, economische en andere stakeholders) bij de start van de strategie-implementatie rechtszekerheid krijgen over de uitvoering van het ontwikkelingsperspectief in al zijn elementen. Tijdige en volledige uitvoering van het geplande START-maatregelenpakket Binnen het START-project worden momenteel verschillende projecten tot uitvoering gebracht op vlak van mobiliteit en ruimte voor economie. De volledige uitvoering van de voorziene projecten binnen de gestelde tijdsplanning is van cruciaal belang om het geformuleerde ontwikkelingsperspectief te kunnen waarmaken. Onder dit STARTpakket zijn onder meer vervat: o Mobiliteit: Pegasus, Diabolo, ontsluiting Meise-Westrode, R0-Zone Zaventem, R0Noord, Noordelijke wegontsluiting van de luchthaven; o Ruimte: Meise-Westrode, Vilvoorde-Machelen, Lozenberg, Bessenveld.

Bijkomend pakket aan flankerende en mitigerende maatregelen Voor het leef-, woon- en werkklimaat in de omgeving van de luchthaven is een omvangrijk bijkomend pakket van maatregelen inzake mobiliteit en milieukwaliteit noodzakelijk, inzake onder andere milieuzonering, geluidsregulering en isolatie, het beter doen functioneren van het globale verkeerssysteem in de regio, de verhoging van het dienstaanbod van het openbaar vervoer (GEN, Diabolo, HST,…) en andere flankerende maatregelen.

LT-visie luchthaven Zaventem 2025 Lijst van strategische projecten

Aanbod van arbeidspotentieel In een luchthavenregio met een, in Vlaams perspectief, lage werkloosheid zullen specifieke en omvangrijke inspanningen (ihb onderwijs en opleiding, talen) noodzakelijk zijn om de bestaande arbeidsreserve in te schakelen, werkenden om te scholen en de (geografische) mobiliteit te verhogen, ook over de gewestgrenzen heen. Aanbod en efficiënt beheer van ruimte In een verdichte en sterk verweven stedelijke regio dient strategisch omgegaan te worden met de schaarse ruimte. Dit impliceert onder andere een verhoging van de ruimteproductiviteit on en off airport, de reconversie van vervuilde en verlaten bedrijvenzones, een locatiebeleid voor bedrijfsactiviteiten in functie van bereikbaarheidsprofielen, een strategisch gronden uitgiftebeleid en het actief monitoren van het ruimtegebruik in de luchthavenregio, en het tijdig voorzien van bijkomende ruimte ‘off airport’ inclusief een voldoende strategische reserve. Actieve productontwikkeling en promotie van de regio Een geconcerteerd productontwikkelings- en promotieprogramma voor Vlaanderen en Brussel als bestemming en een actieve ontwikkeling van de catchment area komt de activiteit op de luchthaven en in de luchthavenregio ten goede. Dit programma omvat onder meer de verdere ontwikkeling van Brussel als internationale zakenstad en locatie van internationale instellingen (EU, NAVO en andere), de promotie van Vlaanderen en Brussel als bestemming (toerisme en kunststeden, congressen en beurzen,…), het aantrekken van hoofdkantoren en logistieke dienstverleners, de promotie van de luchthaven naar mogelijke nieuwe luchtvaartmaatschappijen en de stop op weglek van passagiers naar omliggende luchthavens. Transparantie Het is van het grootste belang dat alle actoren (besturen, bevolking, economische en andere stakeholders) bij de start van de strategie-implementatie zekerheid krijgen over de uitvoering van het ontwikkelingsperspectief in al zijn elementen. Een duidelijk omgevingskader geflankeerd door een gestructureerde en periodieke communicatie is essentieel. Partnerschap met de luchthavenbeheerder Een partnerschap met de luchthavenbeheerder en een coördinatie met de BIACstrategie is kritisch voor het bereiken van elk van de strategische doelen in voorliggend ontwikkelingsperspectief, met name de ontwikkeling van de luchthaven als internationaal vervoersknooppunt en economische ontwikkelingspool, de betere bereikbaarheid van de luchthaven en de versterking van het leef- en woonklimaat.

IDEA Consult – Versie 06/06/06

23


Bestuurlijke omkadering Om het ontwikkelingsperspectief tot realisatie te brengen zal een sterke bestuurlijke omkadering nodig zijn, onder de vorm van een krachtig organisatorisch kader als opvolging van de tijdelijke START-structuur met bijhorend instrumentarium, op maat van een gebiedsgerichte aanpak met veel betrokken actoren. Beschikbaarheid van financiële middelen Investeren in een duurzaam ontwikkelingsperspectief inclusief een verbeterde bereikbaarheid en leef- en woonklimaat vergt omvangrijke financiële middelen over een lange tijdsperiode. Bijgevolg is een meerjaren-financieringsprogramma onlosmakelijk verbonden aan de realisatie van voorliggend ontwikkelingsperspectief.


24


4

STRATEGISCHE PROJECTEN VOOR DE ONTWIKKELING VAN DE LUCHTHAVEN VAN ZAVENTEM

Aansluitend aan de opmaak van het ontwikkelingsperspectief 2025 voor de luchthaven van Zaventem zijn we aanbeland bij de formulering van de operationele beleidsvoorstellen. Met andere woorden, de strategische beleidsopties voor de ontwikkeling van de luchthaven worden onderbouwd met strategische projecten. Deze strategische projecten slaan zowel op nieuwe projecten alsook op voorstellen voor verbetering van bestaande acties zodat een hoger prestatieniveau kan bereikt worden. De strategische projecten zijn geformuleerd vanuit een dubbele insteek: -

Het zijn projecten waar de Vlaamse overheid impact op heeft

-

Het zijn projecten die additioneel zijn ten aanzien van het lopende START-pakket, dat verondersteld wordt integraal te worden uitgevoerd binnen de voorziene tijdsplanning.

Op basis van het ontwikkelingsperspectief 2025 komen we tot een lijst van strategische projecten, die we onderverdeeld hebben in 6 clusters (zie onderstaande tabel). De clusters zijn: -

Projecten die betrekking hebben op het luchthavengebied en/of de ondersteuning van het functioneren van de luchthaven;

-

Projecten inzake sociaal-economische omkadering;

-

Projecten ter verbetering van de mobiliteitsafwikkeling in de luchthavenregio;

-

Milieugerichte projecten

-

Ruimtelijke ontwikkelingsprojecten

-

Flankerende projecten


25


Tabel 1 :

Strategische projecten voor de luchthaven van Zaventem

Clusters

Projecten

Luchthaven

1.

2. 3. 4. Sociaal-economisch

5. 6.

Mobiliteit

7. 8. 9.

Zorgen voor een stabiel exploitatiekader voor de luchthaven dat de realisatie van het ontwikkelingsperspectief mogelijk maakt. Ondersteuning van de luchthaven bij het aantrekken van carrier(s) Integrale ruimtelijke ontwikkeling van het luchthavengebied Volwaardige aansluiting van de luchthaven op het nationale en internationale spoornetwerk Productontwikkeling en promotie van Brussel-Vlaanderen als bestemmings- en vestigingsregio Zorgen voor een voldoende en gepast arbeidsaanbod Uitbreiding van de vervoerscapaciteit in de luchthavenomgeving Beter doen functioneren van het verkeerssysteem in de luchthavenregio Verhoging en diversificatie van het dienstenaanbod van het collectief vervoer

Milieu

10. Beheersing van de geluidsoverlast aan de bron 11. Geluidsmitigerende maatregelen in de luchthavenomgeving

Ruimte

12. Reconversie en herontwikkeling van (verlaten) terreinen in de luchthavenregio voor luchthavengerelateerde activiteiten 13. Realiseren van bijkomend aanbod aan werklocaties voor luchthavengerelateerde activiteiten off airport 14. Efficiënt beheer van ruimte voor werklocaties 15. Optimalisering van de ruimtelijke structuur in de luchthavenomgeving

Flankerend

16. Versterken van de bestuurlijke organisatie van en draagvlakcreatie voor het luchthavenbeleid in Vlaanderen 17. Het voorzien van de nodige financiële omkadering 18. Monitoren en periodiek evalueren van de LT-visie 2025 voor de luchthaven van Zaventem

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de strategische projecten gerelateerd aan de 4 geformuleerde strategische doelstellingen en de ermee verbonden beoogde beleidseffecten 2025.


26


Vervoersknooppunt

Regionaal-economische ontwikkelingspool

Marktaandeel passagiers

Markt-aandeel vracht

On airport werkgelegenheid


1.

Zorgen voor een stabiel exploitatiekader voor het ontwikkelingsperspectief

X

X

X

X

2.

Ondersteuning van de luchthaven bij het aantrekken van carrier(s)

X

X

X

X

3.

Integrale ruimtelijke ontwikkeling van het luchthavengebied

4.

Volwaardige aansluiting van de luchthaven op het internationale en nationale spoornetwerk

X

Productontwikkeling en promotie van Brussel-Vlaanderen als bestemmings- en vestigingsregio

X

5.

Duurzame bereikbaarheid Modal split luchthaven

Bereikbaarheid weg

Leef- en woonklimaat

Geluid


X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

6.

Zorgen voor een voldoende en gepast arbeidsaanbod

7.

Uitbreiding van de vervoerscapaciteit in de luchthavenomgeving

8.

Beter doen functioneren van het verkeerssysteem in de luchthavenregio

X

X

9.

Verhoging en diversificatie van het dienstenaanbod van het collectief vervoer

X

X

10.

Beheersing van de geluidsoverlast aan de bron

X

X

11.

Geluidsmitigerende maatregelen in de luchthavenomgeving

X

X

12.

Reconversie en herontwikkeling van (verlaten) terreinen in de luchthavenregio voor luchthavengerelateerde activiteiten

X

Realiseren van bijkomend aanbod aan werklocaties voor luchthavengerelateerde activiteiten off airport

X

14.

Efficiënt beheer van ruimte voor werklocaties

X

15.

Optimalisering van de ruimtelijke structuur in de luchthavenomgeving

X

13.



X

X

X X

27

X


Vervoersknooppunt

Regionaal-economische ontwikkelingspool

Duurzame bereikbaarheid

Leef- en woonklimaat

Marktaandeel passagiers

Markt-aandeel vracht

On airport werkgelegenheid


Modal split luchthaven

Bereikbaarheid weg

Geluid



Versterken van de bestuurlijke organisatie van en draagvlakcreatie voor het luchthavenbeleid in Vlaanderen

X

X

X

X

X

X

X

X

X

17.

Het voorzien van de nodige financiële omkadering

X

X

X

X

X

X

X

X

X

18.

Monitoren en periodiek evalueren van de LT-visie 2025 voor de luchthaven van Zaventem

X

X

X

X

X

X

X

X

X

16.


28


A. UITWERKING PROJECTEN

VAN

DE

STRATEGISCHE

In wat volgt worden de opgelijste strategische projecten uitgewerkt in fichevorm. Dit gebeurt door een uitwerking aan de hand van volgende rubrieken:

Omschrijving van het project

Gerelateerde strategische doelstelling(en)

Bijdrage tot beoogde beleidseffecten

Deelacties voor de operationalisering van het project

De bij het project betrokken beleidsinstanties

Aandachtspunten inzake timing van het project

Aandachtspunten inzake financiering van het project

Mogelijke risicofactoren/ randvoorwaarden verbonden aan het project.


29


Strategisch project 1:

Zorgen voor een stabiel exploitatiekader voor het ontwikkelingsperspectief

Omschrijving De visie op de toekomstige ontwikkeling van de luchthaven van Zaventem en de luchthavenregio met horizon 2025 steunt op een evenwicht tussen ‘Groei’ en ‘Kwaliteit’. Deze visie is ook in lijn met de Europese richtlijn inzake de evenwichtige aanpak van maatregelen met het oog op het verminderen van de geluidsimpact en die om de gevolgen van transportlawaai te verminderen (EU 2030/2002 en 2049/2002). Dit evenwicht werkt gelijktijdig en in twee richtingen, met name: de groei van de luchthavenactiviteit met respect voor het leef- en woonkwaliteit, en het zorgen voor een leefbaar woonklimaat met respect voor de groei van de luchthavenactiviteit. Het scheppen van rechtszekerheid en operationele stabiliteit van het reglementaire kader voor de luchthaven is essentieel voor het kunnen ontwikkelen van de luchthaven. Het is van het grootste belang dat alle actoren (politieke, bevolking, economische en andere stakeholders) rechtszekerheid hebben over de uitvoering van het ontwikkelingsperspectief in al zijn elementen. Dit impliceert: Het afsluiten van een akkoord tussen de federale overheid en de gewesten dat zorgt voor een stabiel, rechtszeker exploitatiekader met het oog op het realiseren van het ontwikkelingsperspectief 2025. De invulling van het luchthavenbeleid conform de EU richtlijnen (balanced approach) op het gebied van vliegtuiggeluid, externe veiligheid, emissies en ruimtelijke ordening Gerelateerde strategische doelstelling

Het potentieel van de luchthaven als internationaal vervoersknooppunt ontwikkelen Een vernieuwd elan geven aan de luchthavenregio als economische ontwikkelingspool Het zorgen voor een leefbaar woonklimaat


Het marktaandeel van de luchthaven van Zaventem in het FLAP-passagiersvolume blijft constant Het marktaandeel van de luchthaven van Zaventem in het FLAP-goederenvolume blijft constant Een verdubbeling van de on airport werkgelegenheid Een verdubbeling van de luchthavengerelateerde werkgelegenheid off airport (indirect, afgeleid en katalytisch) Het constant houden van de geluidscontour 55 dB(A)

Betrokken beleidsinstanties

Federale overheid Vlaams en Brussels gewest

Deelacties

Het afsluiten van een akkoord tussen de federale overheid en de gewesten dat zorgt voor een stabiel, rechtszeker exploitatiekader met het oog op het realiseren van het ontwikkelingsperspectief 2025. Het opmaken van een stakeholderskaart, waarbij per stakeholder wordt aangegeven wat de opportuniteiten, bedreigingen en mogelijke gezamenlijke acties zijn verbonden aan een ontwikkeling van de luchthaven conform het ontwikkelingsperspectief 2025 (als basis voor draagvlakcreatie)

Timing

Op korte termijn dient het stabiel rechtszeker kader ingesteld te worden

Financiering


30


Afhankelijk van de inhoud van het akkoord.

Risicofactoren

Gezien het verleden is er grote behoefte aan een doorbraak in de escalatie van beroepsprocedures en bezwaren. Hiervoor is een aanpak nodig, waarbij allereerst het vertrouwen tussen verschillende partijen hersteld wordt.


31



Ondersteuning van de luchthaven bij het aantrekken van carrier(s)

Omschrijving Voor het implementeren van het ontwikkelingsperspectief is het nodig dat de luchthaven van Zaventem een verbindingennetwerk ontwikkelt op maat van Vlaanderen als Europese regio met een hoge economische en bevolkingsdensiteit en Brussel als EU-hoofdstad, bestaande uit: een verdichting van het Europees netwerk, en de uitbouw van een basis ICA-netwerk, bestaande uit bestemmingen in Noord-Amerika, het Midden en Verre Oosten en zich ontwikkelende economieën, en aangevuld met het Afrikaanse netwerk. De ontwikkeling van dit ICA-netwerk is ook bepalend voor de logistieke activiteit op de luchthaven via de groei van de ‘belly-vracht’. Hefboom hiertoe is dat de luchthaven van Zaventem de thuisluchthaven wordt van een of meer sterke (home)carriers, waarbij in het kader van een uitbreiding van het verbindingennetwerk twee opties zich aandienen: De huidige home carrier aantakt op één van de grote allianties, en er op die manier meer transferverkeer op de luchthaven van Zaventem gegenereerd wordt, of de luchthaven, naast de zittende home carrier, een ‘friendly hub’ aanbiedt aan (een) andere intercontinentaal opererende luchtvaartmaatschappij(en), of Zaventem kan fungeren als een overloopluchthaven voor luchthavens (zoals Heathrow) die kampen met een dreigend capaciteitstekort. Om deze aanpak te laten slagen is een gerichte strategie en actie nodig met betrekking tot: • Een stabiel, rechtszeker exploitatiekader; • Een actief en betrokken beleid ten aanzien van de wijzigende situatie op het vlak van de luchthavenakkoorden • Een actieve lobby bij de EU om de belangen van Zaventem veilig te stellen • Het aantrekkelijk maken van het aanvliegen van Brussel in plaats van via andere hubs Europa binnen te komen. Gerelateerde strategische doelstelling

Het potentieel van de luchthaven als internationaal vervoersknooppunt ontwikkelen


Het marktaandeel van de luchthaven van Zaventem in het FLAP-passagiersvolume blijft constant of vergroot Het marktaandeel van de luchthaven van Zaventem in het FLAP-goederenvolume blijft constant

Deelacties

Het verder afstemmen en harmoniseren van de BIAC strategie met het ontwikkelingsperspectief 2025, met mogelijkheid tot afsluiten van een samenwerkingsprotocol Het betrekken van SNBA bij het ontwikkelingsperspectief 2025 Het actief detecteren en overtuigen van andere mogelijke carriers (met ICA-netwerk) om Zaventem als basis te kiezen voor hun Europese activiteit Het opzetten van een wensenlijst met bestemmingen op intercontinentaal gebied


BIAC Vlaamse regering Federale Brusselse regering

en

Timing Korte Termijn: Het betrekken van BIAC en homecarriers bij de uitvoering van deze strategische visie Het verdiepen van de gesprekken met SNBA Het vaststellen van mogelijkheden om diverse kandidaat-carriers te betrekken


32


Financiering Voornamelijk Vlaams beleid in het buitenland – toerisme; buitenlandse handel, buitenlands beleid. Specifieke budgetten zullen eerder beperkt en het gebruik moet volledig in overeenstemming zijn met de Europese regelgeving en mededelingen terzake. Risicofactoren De belangrijkste risico-factor is het ontbreken van een stabiel en rechtszeker exploitatiekader. Bijkomend is de interesse (vanwege strategische overwegingen) van de drie grote allianties om van de luchthaven van Zaventem een subhub in hun Europees systeem te maken.


33



Integrale ruimtelijke ontwikkeling van het luchthavengebied

Omschrijving Nieuwe activiteiten ‘on airport’ worden ontwikkeld, waarmee wordt ingespeeld op de internationale trend om de verdere aanhechting van bedrijfsfuncties (vestiging van gebruikers, VAL, zakelijke diensten,…) aan de functie van de luchthaven als vervoersknooppunt te realiseren, en dit als gevolg van de aantrekkelijkheid van de luchthaven als multimodaal knooppunt:

Deze nieuwe activiteiten kunnen zowel slaan op zakelijke diensten als op logistieke activiteiten. De luchthavengedreven kantoorontwikkeling on airport zal Vlaanderen en Brussel op de internationale kaart van Airport Cities zetten en hierdoor de regio toegang verlenen tot de hoogste klasse van vestigingslocaties. Met de heroriëntering van het goederenverkeer zal de regio de status van modern logistiek knooppunt behouden, en ambieert het zijn leidende positie als locatie voor logistieke centra in Europa te behouden; beoogd resultaat is dat de toegevoegde waarde en werkgelegenheid ‘on airport’ stijgt. Uit een vergelijkende analyse blijkt immers dat de on airport werkgelegenheid per ha landzijde op de luchthaven van Zaventem de helft bedraagt van de andere FLAP-luchthavens. Met een vergelijkbare werkgelegenheidsdichtheid als de andere FLAP-luchthavens kunnen op het landzijdig areaal van de luchthaven van Zaventem tot 50.000 jobs gelocaliseerd worden, en kan dus zonder capaciteitsknelpunten het beoogde ontwikkelingsperspectief binnen het huidige luchthavengebied geaccomodeerd worden; Het versterken van het activiteitenniveau ‘on airport’ veronderstelt een grote stijging van de ruimteproductiviteit, gesteund op een integrale ruimtelijke ontwikkeling van het landzijdig ar eaal binnen het luchthavengebied. Binnen deze integrale ontwikkeling is het aangewezen om de zones Brucargo-West en Militaire luchthaven Melsbroek te reserveren voor luchthavengerelateerde activiteiten.

Concreet impliceert dit: De ontwikkeling van luchthavengerelateerde functies op de luchthaven, vergelijkbaar met de luchthaven van Schiphol (in 2004 goed voor 15% van de on airport werkgelegenheid); De herontwikkeling en ruimtelijke verdichting van het passagiers- en vrachtareaal met de verhoging van de ruimteproductiviteit on airport tot 115 werknemers per ha (nu 54) als resultaat, vergelijkbaar met de huidige gemiddelde arbeidsdichtheid op FLAP-luchthavens De realisatie van het BIAC-investeringsprogramma 2007-2027 (600 mln EUR): o zowel in de ontwikkeling van business-activiteiten met Airport Village o Als inzake logistiek met de verdubbeling van de totale opslagruimte tot 145.000 m² Gerelateerde strategische doelstelling

Een vernieuwd elan geven aan de luchthavenregio als economische ontwikkelingspool Het zorgen voor een leefbaar woonklimaat in de omgeving van de luchthaven


Een verdubbeling van de on airport werkgelegenheid Een substantiële verbetering van de ruimtelijke kwaliteit op de luchthaven en een verdubbeling van de ruimteproductiviteit on airport

Deelacties BIAC maakt een ruimtelijk masterplan op voor het luchthavengebied met onder andere: Ruimtelijke vertaling van de realisatie van het BIACinvesteringsprogramma 2007-2027 (Airport Village en logistiek), inclusief mobiliteitsimpact Herontwikkeling van verlaten bedrijfsruimtes op de luchthaven en het voorzien in stimulansen voor ruimtelijke verdichting en duurzaam terreinbeheer Ontwikkelen van Brucargo West (bruto 37 ha) en de zone militaire luchthaven Melsbroek (bruto 23 ha) voor logistieke activiteiten het voorzien van ruimtelijke ingrepen om de milieudruk op de omgeving te beheersen


Betrokken beleidsinstanties BIAC Vlaams gewest

34


Timing

Dit is een project met een lange termijnhorizon, maar met opstart op korte termijn

Financiering

Investering van BIAC als luchthavenbeheerder

Risicofactoren

De beslissing tot en planning van het vertrek van de militaire luchthaven (mogelijks te linken aan ingebruikname A400)


35



Volwaardige aansluiting van de luchthaven op het internationale en nationale spoornetwerk

Omschrijving Volwaardige aansluiting van de luchthaven op het nationaal en internationaal spoornetwerk om te kunnen fungeren als een multimodaal en internationaal knooppunt, naar het voorbeeld van de andere FLAP-luchthavens. Hierdoor kan de rol van het openbaar vervoer structureel bijdragen in De vergroting van de catchment area door het gebruik van de HST als feeder van luchthavenpassagiers. Het verder verhogen van het aandeel van het collectief vervoer in de verplaatsingen van en naar de luchthaven tot 40%, vergelijkbaar met de modal split-doelstellingen in de andere FLAP-luchthavens; Een toename van het gebruik van collectief vervoer voor zowel passagiers als werknemers op het luchthavengebied Hiervoor is het noodzakelijk dat de nodige infrastructuur wordt voorzien zoals in het START pakket: Uitbouw van de DIABOLO infrastructuur Verdere uitbouw van het spoorstation op de luchthaven. Het Brucargo-spoorstation voor goederenvervoer Daarnaast is het noodzakelijk dat de dienstregeling op deze nieuwe infrastructuur volwaardig en klantgericht is: • HST halte op luchthaven met rechtstreekse verbindingen met oa Rijsel, Rotterdam en Keulen (zoveel mogelijk HST-lijnen rechtstreeks naar luchthaven) • Het uitbouwen van een IC dienstenregeling waarbinnen de luchthaven als volwaardig IC station fungeert. • Het uitbouwen van een GEN dienstenregeling waarbinnen de luchthaven als volwaardig GEN station fungeert Het verhoogde dienstenaanbod voor de verschillende passagiersdiensten en het goederenverkeer kunnen tot een bijkomende verhoging van de DIABOLO capaciteitsbehoefte leiden. Een goed inzicht in de vereiste dienstenregeling bij het plannen van de infrastructuurwerken is daarom noodzakelijk. Gerelateerde strategische doelstelling

Het potentieel van de luchthaven als internationaal vervoersknooppunt ontwikkelen Het versterken van de duurzame bereikbaarheid in en van de luchthavenregio


Het marktaandeel van de luchthaven van Zaventem in het FLAP-passagiersvolume blijft constant Een verdubbeling van het aandeel van het openbaar vervoer tot 40% in het totaal aantal verplaatsingen van en naar de luchthaven Een verbetering van de bereikbaarheid via de weg in de luchthavenregio Korte luchtzijdige verbindingen waarvoor een kwaliteitsvol en economisch competitief alternatief bestaat door HST vervangen.

Deelacties

Uitbouw van Diabolo met aangepaste exploitatieschema’s voor de luchthaven, volgens het voorziene tijdspad Opstellen van HST-exploitatieconcept voor de luchthaven met rechtstreekse verbindingen Integreren van spoorstation op de luchthaven als volwaardig IC en GENstation Realisatie van tunnel Schuman Josaphat Onderzoeken en implementeren van systemen van integrale passagiersbehandeling (inchecken in treinstation met verdere bagagebehandeling) Haalbaarheidsstudie van Brucargo-spoorstation voor goederenvervoer (rekening houdende met de beslissing tot afbouw van de Europese DHLhub)



BIAC NMBS / Thalys Vlaams gewest

36


Timing

Infrastructuur klaar tegen 2010, inclusief aangepaste exploitatieconcepten

Financiering

PPS voor Diabolo Vlaamse overheid Infrabel

Risicofactoren

Wijze van aansluiting van de luchthaven op het HST-net NMBS reizigers moet overtuigd zijn dat een – aan de luchthaven en haar luchtverkeersafwikkeling – aangepaste dienstverlening inzake materiaal en rijtijden noodzakelijk is en impact heeft op de mobiliteitsafwikkeling op en rond de luchthaven. Brucargo station-reizigers op korte afstand hypothekeert knooppuntfunctie van station Brussel Nationale luchthaven


37



Productontwikkeling en promotie van Brussel-Vlaanderen als bestemmings- en vestigingsregio

Omschrijving Het ontwikkelingsperspectief Brussel heeft als uitgangspunt het vormen van een poort tot Vlaanderen en Brussel. Dat kan alleen als de voordelen van Brussel en Vlaanderen als vestigingsplaats en bestemming (zakelijk en/of toeristisch) internationaal actief ontwikkeld worden. Een geconcerteerd productontwikkelings- en promotieprogramma voor Vlaanderen en Brussel als zodanig en een actieve ontwikkeling van de catchment area als vestigingsplaats voor internationale bedrijven en instellingen komt de activiteit op de luchthaven en in de luchthavenregio ten goede. Dit programma omvat onder meer:

de verdere ontwikkeling van Brussel als internationale zakenstad en locatie van bijkomende internationale instellingen (EU, NAVO en andere, indien mogelijk ook VN gerelateerd), de promotie van Vlaanderen en Brussel als bestemming (toerisme en kunststeden, congressen en beurzen,…). Het Steunpunt Toerisme en Recreatie voert reeds onderzoek uit naar de uitstraling van de kunststeden voor internationaal toerisme; het valoriseren van de strategische locatie van de luchthavenregio in combinatie met de EUhoofdstad Brussel voor ‘stuwende’ en internationaal opererende ondernemingen, waarvoor de nabijheid van de luchthaven cruciaal is het aantrekken van Europese distributiecentra en de ontwikkeling van logistieke activiteiten met toegevoegde waarde, gegeven het verdergaande uitbestedingsproces bij de producenten en de sterke logistieke expertise in Vlaanderen;

Meer omvattend zou bovenvermelde aanpak een dragende pijler moeten zijn van een overkoepelende strategie die de centrale ligging van Vlaanderen in Europa, de havens als toegangspoorten en de dichtheid van infrastructuren van internationaal niveau blijvend en krachtig ‘brand’ als topbestemming in Europa.

Gerelateerde strategische doelstelling

Het potentieel van de luchthaven als internationaal vervoersknooppunt ontwikkelen Een vernieuwd elan geven aan de luchthavenregio als economische ontwikkelingspool


Het marktaandeel van de luchthaven van Zaventem in het FLAP-passagiersvolume blijft constant Het marktaandeel van de luchthaven van Zaventem in het FLAP-goederenvolume blijft constant Een verdubbeling van de on airport werkgelegenheid Een verdubbeling van de luchthavengerelateerde werkgelegenheid off airport (indirect, afgeleid en katalytisch)

Deelacties

Uitwerken van een strategisch plan voor promotie van de bestemming Vlaanderen (vb. Kunststeden, rollend programma van evenementen met internationale uitstraling) Het afstemmen van het promotiebeleid in het buitenland tussen Vlaanderen en Brussel, met specifieke aandacht voor die markten met potentie als ICA-bestemming Het samen met de andere overheden ontwikkelen en uitrollen van een strategie om Brussel verder te promoten als de ‘Europese hub voor internationale instellingen’. Promoten van Vlaanderen/Brussel als vestigingsplaats voor internationaal opererende ondernemingen, aangevuld met een actieve wervingsstrategie (opmaak van lijst van mogelijke internationaliserende en snelgroeiende ondernemingen, actief benaderen en begeleiden van deze ondernemingen, zorgen voor after care en opvolging)



Vlaamse overheid (Flanders Investment & Trade, Toerisme Vlaanderen) BIAC Brussels gewest Federale overheid

38


Brussel Conferentiestad verder promoten en een vernieuwd elan geven in samenhang met de (her)ingebruikname van de grootschalige congresinfrastructuur in Brussel-centrum, en het zorgen voor een snelle verbinding via collectief vervoer tussen de luchthaven en het Heizelcomplex Het samen met de Vlaamse zeehavens ontwikkelen en uitrollen van een promotie-aanpak ‘Flanders, fastest link to the European market’ om de logistieke knooppuntfunctie te ondersteunen

Timing

Het opstellen van een strategisch promotieplan (met verschillende luiken, zijnde ‘zaken en instellingen’, ‘toerisme’ en ‘logistiek’) op korte termijn Aansluitend uitvoeren van rollende promotieplannen

Financiering

Inzet van bestaande budgetten van FIT, Toerisme Vlaanderen en andere promotie-organen Aan te vullen met budgetten voor thema-promoties

Risicofactoren

Het afsluiten en operationaliseren van een samenwerkingsovereenkomst met Brussel


39



Zorgen voor een voldoende en gepast arbeidsaanbod

Omschrijving Het ontwikkelingsperspectief voorziet een toename van de tewerkstelling bij de luchthavengebonden en gerelateerde activiteiten. De huidige arbeidsreserve is mogelijk onvoldoende (kwantiteit + kwaliteit). Daarom dient gezorgd voor een voldoende en gepast arbeidsaanbod:

In een luchthavenregio met een, in Vlaams perspectief, lage werkloosheid zullen specifieke en omvangrijke inspanningen (ihb onderwijs en opleiding, talen) noodzakelijk zijn om de bestaande en arbeidsreserve in te schakelen, en werkenden om te scholen; Het aantrekken van de arbeidsreserve uit regio’s met een hogere werkloosheid (verhogen van de geografische mobiliteit). Specifiek actiepunt hierbij is het inschakelen van de arbeidsreserve uit het Brussels gewest; Het opzetten van samenwerkingsinitiatieven met scholen mbt de luchthaven als aantrekkelijke werkgever; Met een jobaanbod dat – in verhouding tot de bevolking- dubbel zo hoog is als het Vlaamse gemiddelde, is een arbeidsmarktinstrumentarium in de luchthavenregio (opleidingsaanbod, bemiddeling, permanente jobbeurs voor luchthavengebonden activiteiten, …) nodig op maat van een stedelijke regio met hoge economische densiteit.

In concreto impliceert dit inzake potentiële bijkomende arbeidsvraag: Op het luchthavengebied zelf: 20.000 bijkomende jobs over een periode van 20 jaar, waarvan +2000 tot 2010 en +6000 per periode van 5 jaar na 2010 In de omgeving van de luchthaven: 40.000 bijkomende jobs (toeleveranciers, bijkomende vestigingen van luchthavengerelateerde ondernemingen, bestedingseffecten), waarvan +3700 tot 2010 en +12000 jobs per periode van 5 jaar na 2010 Veronderstelling hierbij is dat het aandeel van de luchthavengerelateerde tewerkstelling in de regio zal toenemen, of met andere woorden dat een deel van het arbeidsaanbod zal tot stand komen door de transitie van bestaande niet-luchthavengerelateerde werkgelegenheid naar luchthavengerelateerde werkgelegenheid In functie van de voorziene ontwikkeling van de luchthaven zal ongeveer 60 % van de bijkomende werkgelegenheid (36000 jobs over 20 jaar) gerelateerd zijn aan het passagiersvervoer en 40% (24000 jobs ) aan goederentrafiek Een belangrijk deel van de jobs (momenteel meer dan 50%) is sterk uitvoeringsgericht (logistieke behandeling, passagiersafhandeling, horeca en retail,…) zodat er ook een belangrijk potentieel is voor tewerkstelling van lager tot middengeschoolden Gerelateerde strategische doelstelling

Een vernieuwd elan geven aan de luchthavenregio als economische ontwikkelingspool


Een verdubbeling van de on airport werkgelegenheid Een verdubbeling van de luchthavengerelateerde werkgelegenheid off airport (indirect, afgeleid en katalytisch)

Deelacties Opmaak en implementatie van een arbeidsmarktstrategie voor de luchthavenregio van Zaventem, met onder andere: Opmaak van een kadaster van gevraagde beroepsprofielen gerelateerd aan de ontwikkeling van de luchthaven, met periodieke actualisering als input voor het toeleidings- en opleidingsbeleid; Opmaak van vormingsprogramma (taalonderwijs, luchtvaart Engels op de werkvloer, contentgerichte opleiding bijv. logistiek) Operationalisering van samenwerkingsakkoord tussen VDAB en BGDA, met het oog op het toeleiden van Brusselse werkzoekenden Het in verhouding brengen van de diensten inzake arbeidsvoorziening, bemiddeling en opleidingen tot niveau van stedelijke zone met hoge economische densiteit Het opzetten van een imagocampagne om ‘werken op en rond de luchthaven’ aantrekkelijk te maken, en zo de instroom van potentieel



VDAB/BGDA Admin Werkgelegenheid BIAC en luchthavenbedrijven Sociale partners RESOC/SERR

40


aanbod te verhogen Opzetten van een permanente jobbeurs in de luchthavenregio Het opzetten van samenwerkingsinitiatieven met de betrokken sectororganisaties (Sociaal Fonds, sociale partners,…) Het opzetten van samenwerkingsinitiatieven met scholen (middelbaar als hoger) en opleidingsverstrekkers (LOGOS, Syntra, Cevora, VIL,…) Het opzetten van specifieke acties om kansengroepen te bereiken, ihb het bereiken en werven van allochtonen via alternatieve toeleidingskanalen

Leereffecten kunnen hierbij ook getrokken worden uit het SEMAR-project van de Provincie Vlaams Brabant waarbij in Europees verband onderzoek gebeurt naar de arbeidsmarktnoden van het bedrijfsleven in luchthavenregio’s. Timing

Op korte termijn stelt zich de uitdaging tot omschakeling van de medewerkers die eventueel gevat worden door de afbouw van de DHL-activiteit op de luchthaven van Zaventem vanaf 2008 De uitdaging inzake toereikend arbeidsaanbod stelt zich vooral vanaf 2010, gerelateerd aan de groei van de luchthaven zoals voorzien in het ontwikkelingsperspectief

Financiering Budgettaire implicaties zijn gerelateerd aan: Acties gericht op het verhogen van de dienstverlening inzakearbeidsmarkt in de luchthavenregio Acties gericht op het verhogen van de geografische mobiliteit Risicofactoren Operationaliseren van samenwerkingsakkoord tussen Vlaanderen en Brussel


41



Uitbreiding van de vervoerscapaciteit in en rond de luchthavenregio

Omschrijving Investeren in een duurzame bereikbaarheid van de luchthaven en van de luchthavenregio is cruciaal voor het economisch functioneren van dit gebied. In het kader van het START-project is reeds een pakket aan capaciteitsverhogende werken en maatregelen in voorbereiding en uitwerking. De lopende START- mobiliteitsprojecten (oa R0-Zone Zaventem, R0-Noord, Noordelijke wegontsluiting luchthaven, Brucargo-station) zijn evenwel niet voldoende om de bereikbaarheid van de luchthavenregio duurzaam te versterken. Zeker ook omdat gezien de beoogde groei van de cargo-activiteiten dit ook extra goederentransport in de luchthavenregio met zich mee zal brengen, zoals ook in het advies van de Vlaamse Luchthavencommissie is gesteld. Bijkomende investeringen in de vervoerscapaciteit in en rond de luchthavenregio zijn op langere termijn bijgevolg noodzakelijk:

Volledige sluiting van de R0 R0-Oost Zuidelijke wegontsluiting voor de luchthaven met connectie naar terminal Opwaarderen van de toegangsweg tot de terminal (A201)

Op deze wijze wordt de vervoerscapaciteit over de weg in de luchthavenomgeving uitgebreid. Dit project moet daarbij in samenhang gezien worden met strategische projecten 4, 8 en 9. Aandachtspunt is ook de afstemming met de gewenste structuur in het kader van het VSGB-ontwerp. Gerelateerde strategische doelstelling

Het versterken van de duurzame bereikbaarheid in en van de luchthavenregio Het potentieel van de luchthaven als (inter)nationaal vervoersknooppunt ontwikkelen


Een verbetering van de bereikbaarheid via de weg in de luchthavenregio

Deelacties

Volledige sluiting van de R0 Voorbereiding en realisatie project R0-Oost Uitbouw Zuidelijke ontsluiting van de luchthaven. Uitwerking van vervoersconcept op het luchthaventerrein tussen de luchthaventerminal en het zuidelijke aantakkingspunt van deze nieuwe weg. Opwaardering van de toegangsweg naar de terminal (A201)


Vlaams gewest (AWV en AROHM) Brussels gewest BIAC Betrokken gemeentebesturen

Timing

Procedurele voorbereiding R0-oost en zuidelijke ontsluiting (voorontwerp, GRUP, MER, ontwerp) tegen 2010, zodat werken vanaf 2010 kunnen aanvangen

Financiering

Vlaams gewest Brussels Gewest (deel A201) BIAC – deel op haar eigendom (zie financiering van fly over)

Risicofactoren

Connectie zuidelijke ontsluiting – terminal Impact op de luchtpollutie


42



Beter doen functioneren van het verkeerssysteem in de luchthavenregio

Omschrijving Investeren in een duurzame bereikbaarheid van de luchthaven en van de luchthavenregio is cruciaal voor het economisch functioneren van dit gebied. Naast de investeringen in bijkomende vervoerscapaciteit is het ook belangrijk om het bestaande verkeerssysteem efficiënter aan te wenden. De stijgende activiteit op en rond de luchthaven impliceert extra verplaatsingen. Dit vergt een beter functioneren van het verkeerssysteem in de luchthavenregio, zodat de verwachte toename van de verplaatsingen als gevolg van de groei van de luchthaven en de toenemende activiteit in de omgeving de bereikbaarheid en de betrouwbaarheid via de weg niet bijkomend belasten. Dit veronderstelt een geïntegreerde mobiliteitsaanpak waarbij de vervoerscapaciteit zo efficiënt mogelijk benut wordt, via onder andere: bedrijfsgerelateerde maatregelen, Inzetten van ITS en telematicatoepassingen op de belangrijkste vervoersassen Een parkeerbeleid dat geïntegreerd is binnen mobiliteitsdoelstellingen. Gerelateerde strategische doelstelling

Het versterken van de duurzame bereikbaarheid in en van de luchthavenregio Een toename van het gebruik van collectief vervoer voor zowel passagiers als werknemers op het luchthavengebied


Een verbetering van de bereikbaarheid via de weg in de luchthavenregio.

Deelacties

Bedrijfsvervoer Het responsabiliseren van bedrijven rond hun mobiliteitsbeleid (klanten, goederen, werknemers) kan door middel van gerichte plannen en concrete actieplannen. Bedrijven kunnen hierbij inspelen op de mogelijkheden die de Vlaamse regering biedt via het Pendelfonds. Carpoolen en OV gebruik kunnen hier een onderdeel van zijn, net als het verkennen van mogelijkheden van flexibele werktijden en werkplaatsen. Dit veronderstelt draagvlakcreatie via overleg met de bedrijven op de luchthaven en in de luchthavenregio. Telematicatoepassingen op ring en A201 Het inpassen van telematica en intelligente wegeninfrastructuur als middel om de capaciteit en de betrouwbaarheid van het verkeerssysteem te verbeteren. Parkeerbeleid op de luchthaven mede vanuit verkeersdoelstelling Het parkeerbeleid op de luchthaven kan mee gedreven worden vanuit mobiliteitsdoelstellingen. Het parkeerbeleid (zowel tarieven, tijdsduur, als aanbod) heeft een grote invloed op het gebruik van het verkeerssysteem in de luchthavenregio.


Vlaams gewest Brussels gewest Bedrijven BIAC

Timing

Op korte termijn op te starten

Financiering

Bedrijven Vlaamse overheid BIAC (parkeerbeleid)

Risicofactoren •

Maatregelen rond bedrijfsvervoer en parkeerbeleid steunen op blijvende engagementen van de betrokken actoren


43



Verhoging en diversificatie van het dienstenaanbod van het collectief vervoer

Omschrijving Om de duurzame bereikbaarheid van de luchthaven en de luchthavenregio te verzekeren is een goede uitbouw van het openbaar vervoer nodig. Naast de optimale inplanting van de luchthaven in het (inter)nationale spoorwegnet (zie strategisch project 3) is hiervoor de volwaardige regionale uitbouw van het openbaar vervoer noodzakelijk en de ontwikkeling van vormen van vraagafhankelijk vervoer. Hierdoor kan de rol van het openbaar vervoer structureel bijdragen in Het verder verhogen van het aandeel van het collectief vervoer in de verplaatsingen van en naar de luchthaven tot 40%, vergelijkbaar met de modal split-doelstellingen in de andere FLAP-luchthavens; Een toename van het gebruik van collectief vervoer voor zowel passagiers als werknemers op het luchthavengebied De afstemming van het dienstenaanbod van het openbaar vervoer van en naar de luchthavenregio op maat van een stedelijke regio (meer capaciteit en hogere frequenties) met hoog pendelverkeer. Dit

vereist in eerste instantie de uitvoering van het START-mobiliteitsmaatregelen : de realisatie van het PEGASUS-plan (busvervoer gericht op het woonwerkverkeer), de verhoging van het dienstenaanbod op de Diabolo-lijn en de realisatie van het GEN-netwerk

Daarnaast zijn additionele maatregelen wenselijk om de beoogde doelstellingen te halen: Opwaarderen van buslijnen tot (voor)stedelijke sneltram- of metrolijn (bv op A201) Het verhogen van het dienstverleningsniveau (frekwentie) inzake spoor op bestaande stations (vb. Diegem) Organiseren van vraagafhankelijk vervoer, naar het voorbeeld van de nachtbus Leuven-luchthaven, Allobus in Ile-de- France, car-sharing op Heathrow, gezien de eigenheid van de luchthaven als continu draaiende onderneming. Het SEMAR-project van de Provincie Vlaams Brabant zal tevens aandacht besteden aan deze innovatieve mobiliteitsproducten voor het woon-werkverkeer van en naar de luchthaven Ontradend parkeerbeleid op de luchthaven door parkeertarieven en/of vergunningen voor parkeergarages. Prijsbeleid van het openbaar vervoer voor passagiers (vb OV ticket inbegrepen in vluchtticket) Prijsbeleid van het openbaar vervoer voor werknemers (vb OV ticket inbegrepen in huurprijs kantoren op luchthaven) Gerelateerde strategische doelstelling

Het versterken van de duurzame bereikbaarheid in en van de luchthavenregio Het potentieel van de luchthaven als (inter)nationaal vervoersknooppunt ontwikkelen


Een verdubbeling van het aandeel van het openbaar vervoer tot 40% in het totaal aantal verplaatsingen van en naar de luchthaven Een verbetering van de bereikbaarheid via de weg in de luchthavenregio

Deelacties

Investeringen voor realisatie OV-Pegasus (bus) en Regionet BrabantBrussel (bus) Investeringen voor opwaardering van bus tot tram/metro. Uitwerken exploitatieschema (HST, IC en GEN) en uitbouw DIABOLO Verhogen van dienstverlening op bestaande spoorstations in de luchthavenregio Gericht prijsbeleid van OV voor passagiers en werknemers (vb. all in formules) Ontwikkelen van systemen van vraagafhankelijk vervoer met oog op woon-werkverkeer van en naar de luchthaven Flankerend parkeerbeleid dat inspeelt op capaciteit en tarieven Responsabilisering bedrijven en luchtvaartmaatschappijen op basis van overleg



BIAC De Lijn / MIVB NMBS Bedrijfsleven

44


Timing • •

Uitvoeren START mobiliteitsmaatregelen op korte termijn 2006-2010 Flankerende maatregelen (parkeer- en prijsbeleid) ook op korte termijn (2007)

Financiering

Vlaamse overheid De Lijn NMBS BIAC

Risicofactoren

Blijvende financiering OV exploitatie (cfr GEN). Overleg met Brusselse actoren (Brussels gewest, MIVB) en federale partners (NMBS).


45



Beheersing van de geluidsoverlast aan de bron

Omschrijving De gebalanceerde benadering als basis voor het ontwikkelingsperspectief Zaventem 2025 vraagt om een zorgvuldige afweging van geluidsmaatregelen, in lijn met de Europese richtlijn inzake de evenwichtige aanpak van maatregelen met het oog op het verminderen van de geluidsimpact en die om de gevolgen van transportlawaai te verminderen (EU 2030/2002 en 2049/2002). Het zorgen voor een leefbaar woonklimaat zal zich in eerste instantie uiten inzake de beheersing van de geluidsoverlast aan de bron, als resultaat van een aanpak die inwerkt op de geluidsproductie van vliegtuigen: Vanaf het moment van de afbouw van de Europese DHL-hub wordt het maximaal aantal nachtvluchten op 18.000 gesteld en wordt de globale QC enveloppe in de nacht gereduceerd zoals voorzien in het Luchthavenakkoord in het Overlegcomité dd 7 oktober 2005 15; Ondanks een verwachte toename van de gemiddelde QC per beweging (grotere vliegtuigen) en een stijging van het aantal bewegingen tijdens de dag kan een aangepast operationeel model ervoor zorgen dat de 55 db(A) Lden contour rond de luchthaven niet uitbreidt in vergelijking met de huidige oppervlakte; Actief sturen op het beperken van de geluidsimpact per beweging en de uitstoot van polluenten door bijvoorbeeld het optimaal benutten van de technische optimalisatiemogelijkheden, en het werken met milieugerelateerde prijsmechanismen in de landingsrechten; Ondanks de verwachte toename van het aantal bewegingen (tijdens de dag) mag het grondlawaai en de geurhinder voor de dichtste omwonenden, door een uitgebalanceerd pakket maatregelen, niet toenemen. Gerelateerde strategische doelstelling

Het zorgen voor een leefbaar woonklimaat in de omgeving van de luchthaven


Het constant houden van de geluidscontour Lden 55dB(A) en het begrenzen van het totale nachtelijke geluidsuitstoot tot 40% van het huidige niveau Een daling van het aantal potentieel zwaar gehinderden binnen de 55 dB(A) contour

Deelacties

15

Vastleggen van een geluidskader verwachte toestand 2025 o.b.v. volgende uitgangspunten: o De afspraken in het Luchthavenakkoord zoals bepaald in het Overlegcomité dd 7 oktober 2005 o De door de Vlaamse administratie en minister van Leefmilieu aangenomen conclusies uit de twee balanced approach studies die in het kader van de milieuvergunning zijn gemaakt. Een aangepast operationeel model dat de doelstelling van een stabiele geluidscontour ondersteunt Berekenen van de contour Lden 55 dB(A) + aantal inwoners erbinnen (> eventueel bijsturen model na vergelijking met toestand 2004) = toetsingskader voor monitoring Continue monitoring van de effectieve geluidsbelasting (zowel equivalent geluid als frequentie van piekgeluiden) Implementeren van geluidsarme vliegprocedures (cfr. project 1) Implementeren, in de tweede gereguleerde tariefperiode zoals voorzien in het KB op de exploitatielicentie voor BIAC. van een prijssysteem, waarbij landingsrechten gekoppeld worden aan de geluidsimpact van het gebruikte vliegtuigtype, met als uitgangpunten: o Vaste heffing en/of gedifferentieerde heffing in functie van de bron van de geproduceerde geluidsbelasting (progressiviteit ifv omvang van lawaai, tijdstip van de dag,…)


Vlaams (LNE) BIAC

gewest

Onder voorbehoud van een globaal akkoord over de vliegprocedures en het samenwerkingsakkoord tussen de federale overheid en de gewesten


46


o

Bonus/malus systeem met korting voor de vliegtuigen die onder de norm presteren, en toeslag voor diegene die erboven zitten

Timing zo snel mogelijk (onafhankelijk van START), maar binnen de tijdskaders o.a. gezet in het KB exploitatielicentie BIAC Financiering Vlaams gewest BIAC Risicofactoren

Stabiel en rechtszeker exploitatiekader (cfr. project 1) en resultaat van overleg met de Brusselse en federale overheid


47



Geluidsmitigerende maatregelen rond de luchthaven

Omschrijving Een gebalanceerd ontwikkelingsperspectief vergt een milieuzonering rond de luchthaven (naar analogie met andere Europese luchthavens), waarbij gestreefd wordt naar een vermindering van het aantal potentieel zwaar gehinderden en de ermee verbonden nadelige gezondheidseffecten. Deze milieuzonering is ook gewenst vanuit het bewaken van de veiligheid rond de luchthaven. Bewoners van huizen rondom de luchthaven van Zaventem worden geconfronteerd met geluidsbelasting die het gevolg is van startende en landende vliegtuigen. Al sinds het begin van de jaren tachtig is de geluidsoverlast voor een aantal woningen in de omgeving van luchthavens zo groot, dat verschillende overheden (o.a. Scandinavië en Nederland) besloten tot geluidsisolatieprogramma’s. Ook de EU heeft recent wetgeving op dit vlak ontwikkeld te weten richtlijn EU 2002/30/EG inzake exploitatiebeperkingen en richtlijn EU 2003/49/EG omgevingslawaai. Binnen deze en de Europese context is het van belang om een beleid te ontwikkelen van geluidszonering waarbij verschillende zones van geluidsbelasting en daarbij passende maatregelen duurzaam worden vastgelegd, gesteund op een dubbel spoor: ervoor zorgen dat er geen nieuwe ernstig gehinderden bijkomen of kunnen bijkomen waar de kwaliteit van het wonen onaanpasbaar is met inzet van redelijke middelen; ervoor zorgen dat inwoners (eventueel ook voorzieningen als scholen, rust- en ziekenhuizen) de mogelijkheid krijgen hun woning/constructie aan te passen zodat de leefkwaliteit verhoogt waar de kwaliteit onaangepast is maar aanpasbaar is met inzet van redelijke middelen. Inzake zonering kunnen volgende opties gehanteerd worden: een uitdovingsbeleid voor woningen binnen de contour met de hoogste geluidsoverlast; een bouwrestrictiezone, te bepalen op basis van verder operationeel onderzoek; aanbod van isolatie van bestaande woningen en voorzieningen, en invoering van akoestische isolatie-eisen voor nieuw op te richten en te verbouwen constructies binnen de geluidscontouren, met een differentiatie naar de contour waar de constructie gelegen of gepland is; het voorzien van een meldingsplicht (gebouwen gelegen in een zone met geluidsbelasting) bij transacties van onroerende goederen Het vraagstuk van welk zonering- en isolatiebeleid heeft verschillende dimensies, en kan als volgt worden onderverdeeld: Zoneringsbeleid: beoordelingsaspecten van zones/contouren met beschouwing van welke normen voor welke niveaus van restrictie, gerelateerd aan een internationale benchmarking Bepalen van het globale impactgebied als gevolg van het vliegtuiglawaai en het in kaart brengen van het woningbestand dat binnen bepaalde zones valt Bepalen van de isolatiezone: bepaling van isolatiewaarden, pakketten en kosten Bepalen van de bouwrestrictiezone ten aanzien van woningen in restrictieve zones Bepalen van de instrumenten die zullen gehanteerd worden om de milieuzonering te organiseren, te financieren en te handhaven Gerelateerde strategische doelstelling



Een daling van het aantal potentieel zwaar gehinderden binnen de 55 dB(A) contour

Deelacties

Vaststelling van het geluidskader voor verschillende zones (zones I, II en III) o Op basis van Europese regelgeving en vergelijkingen met andere EU-luchthavens o Op basis van Vlaamse milieuwetgeving o Op basis van evoluties in de geluidsbelasting van vliegtuigtypen o Op basis van evoluties in het vliegverkeer en de vliegtuigmix voor de luchthaven van Zaventem



Vlaams gewest (Departement LNE , Arohm) BIAC Federale overheid Provincie Vlaams Brabant luchthavengemeenten

48


Vaststelling van geluidszones waarbinnen bepaalde geluidsbelasting mogelijk is en waar maatregelen in de ruimtelijke ordening noodzakelijk worden geacht o Geluidscontouren op basis van evoluties in de geluidsbelasting van vliegtuigtypen, het vliegverkeer, de vliegtuigmix voor de luchthaven van Zaventem, en de afhandeling van het verkeer o Projectie van deze contouren op ruimtelijke plankaarten waaruit de betreffende zones zijn vast te stellen o Vaststelling van de ruimtelijke gevolgen van de betreffende zones voor het huidig ruimtelijk kader met de geplande ruimtelijke inrichtingen

Vaststelling van zonebeleid (geluidsisolatiewaarden en isolatiebeleid) o Zone I: bouwverbod zone (uitdoofbeleid, sanering, kosten, compensaties o Zone II: geluidsisolatie zone (mogelijke subzones van zware en minder zware isolatie o Zone III: bij transactie automatische melding van zone met geluidsbelasting tgv luchthavenactiviteiten

Vaststelling van programma van uitvoering o Inventarisatie woningbestanden (aantallen woningen en ruimten, toekomstige en huidige isolatiewaarden) o Inventarisatie totaal budget (aantallen woningen en isolatiepakketten in functie van niveaus van isolatiesubsidie) o Overgangsbeleid (stappenplan met mogelijk gefaseerde invoering) o Uitvoeringsplan naar locatie en tijd

Vaststelling van de organisatie en financiering van het programma o Financiering (voorfinanciering overheid, medefinanciering luchtvaartsector,…), te bespreken met sector o Organisatie (aansturing Vlaams Gewest, rol provincie, uitvoeringsbetrokken gemeenten, BIAC, communicatie met bewoners, uitvoeringsorganisatie,…)

Uitvoering van het programma

Monitoring, evaluatie en bijsturing van het programma

Timing Zo snel mogelijk, ifv van stabiele vliegprocedures Starten met uitwerken van maatregelen voor zwaarst belaste zones, die onafhankelijk van de vliegroutes quasi vastliggen Financiering

overheidsmiddelen bijdrage uit milieugerelateerde landingsrechten voor financiering van isolatieprogramma (‘vervuiler betaalt’) eventueel via fondsvorming, en bijdrage van te vermarkten gronden

Risicofactoren

stabiliteit en rechtszekerheid van het exploitatiekader (cfr Project 1) financiering en beschikbaarheid van financiële middelen ontbreken van een communicatiestrategie naar de betrokken groepen


49



Reconversie en herontwikkeling van (verlaten) terreinen in de luchthavenregio voor luchthavengerelateerde bedrijven

Omschrijving

De reconversie van verlaten en vaak vervuilde terreinen genereert extra ruimte om aan de ruimtebehoefte te voldoen. In de luchthavenregio en directe omgeving zijn twee omvangrijke zones aanwezig met een hoge concentratie aan brownfields, zijnde: o Vilvoorde-Machelen waarvoor een masterplan in opmaak is; o Het Spoorwegemplacement op grondgebied van het Brusselse Gewest Naast de zones Vilvoorde-Machelen en het Spoorwegemplacement, wordt ook de herontwikkeling van verspreide reconversiezones gevat, evenals de herontwikkeling van niet-benutte terreinen; Aandachtspunt bij de reconversie is de in voldoende mate reservatie van herontwikkelde terreinen voor luchthavengerelateerde activiteiten.


Een vernieuwd elan geven aan de luchthavenregio als economische ontwikkelingspool Het zorgen voor een leefbaar woonklimaat


Een verdubbeling van de luchthavengerelateerde werkgelegenheid off airport (indirect, afgeleid en katalytisch) Een substantiële verbetering van de ruimtelijke kwaliteit op en rond de luchthaven: een daling van het aantal hectaren vervuilde en verlaten terreinen in de luchthavenregio Een gemiddelde nettoruimtebehoefte voor luchthavengerelateerde bedrijventerreinen van 80 ha per periode van 5 jaar

Deelacties

Het verder afwerken van het reconversiedossier Vilvoorde-Machelen: o Het opnemen van Vilvoorde-Machelen als strategisch brownfieldproject, en het voorzien van bijhorende financiële middelen (cfr ontwerpdecreet Brownfieldconvenanten) o het voorzien van voldoende ruimte voor luchthavengerelateerde activiteiten in het Masterplan Vilvoorde-Machelen o het onderzoeken of een beperkt deel van de zone – het deel buiten de 55Lden contour – kan worden voorbestemd als herlocalisatiezone voor de woningen die in de non-aedificandi zone liggen. o Het optimaliseren van de procedurele afwikkeling (MER, GRUP, inrichtingsplan, ontsluiting, aanbesteding, uitvoering,…) Overleg met het Brusselse gewest ivm reconversie van het Spoorwegemplacement Inventarisatie van en operationeel onderzoek naar de mogelijkheid tot herontwikkeling van verspreide reconversiezones en niet-benutte terreinen in de luchthavenregio


Vlaams Gewest (AROHM, administratie Economie, Departement LNE ) OVAM Brussels Gewest Provincie Vlaams Brabant en POM Betrokken gemeenten

Timing

Gezien lange doorlooptijd dienen dossiers op korte termijn verder uitgevoerd en opgestart te worden, zodat de terreinen vanaf 2015 effectief realiseerbaar zijn.


50


Financiering Vergt aanzienlijke financiële middelen ikv sanering van verlaten en vervuilde terreinen Inzet van voorziene PMV-fondsen voor luchthavenontwikkeling Zaventem Risicofactoren Hoog risicogehalte inzake financiële kostprijs, en benodigde doorlooptijd


51



Realiseren van bijkomend aanbod aan werklocaties voor luchthavengerelateerde activiteiten in de luchthavenregio

Omschrijving Uitgaande van een groei met 40.000 bijkomende luchthavengerelateerde jobs in de periode tot 2025 voorzien we een netto-ruimtebehoefte voor luchthavengerelateerde werklocaties van 325 ha, of gemiddeld iets meer dan 80 ha effectief beschikbare ruimte voor werklocaties per periode van 5 jaar: waarvan 25% op kantorenzones (inclusief kantoorachtigen) en 75% voor bedrijventerreinen; waarvan de helft in de luchthavenregio (5 km-radius rond de luchthaven); gegeven de stedelijke omgeving en de zorg voor ruimtelijke kwaliteit wordt gestreefd naar een efficiënt ruimtegebruik voor deze terreinen, wat zich vertaalt in een ruimteproductiviteit die hoger ligt dan het huidige niveau; deze behoefte is deels invulbaar met terreinen waar planprocedures lopende zijn (reconversie van verlaten en vervuilde terreinen (zie strategisch project 12), terreinen in voorbereiding (vb. MeiseWestrode)) en terreinen die beschikbaar komen. afstemming met de strategische ontwikkelingen in Brussel als internationale zakenstad, en met de ontwikkeling van de GEWOP-hefboomlocaties van het Brusselse Gewest in het bijzonder het voorzien van een strategische reserve aan werklocaties op snel op evoluties in de marktvraag te kunnen inspelen. Gerelateerde strategische doelstelling

Het potentieel van de luchthaven als internationaal vervoersknooppunt ontwikkelen Een vernieuwd elan geven aan de luchthavenregio als economische ontwikkelingspool


Een verdubbeling van de luchthavengerelateerde werkgelegenheid off airport (indirect, afgeleid en katalytisch) Een gemiddelde nettoruimtebehoefte voor luchthavengerelateerde bedrijventerreinen van 80 ha per periode van 5 jaar

Deelacties

Het uitvoeren volgens planning van de lopende dossiers, zijnde het effectief beschikbaar hebben tegen 2009 van het bedrijventerrein MeiseWestrode voor logistieke activiteiten Het verder afwerken van de procedures voor de (reeds besliste) dossiers van Bessenveld en Lozenberg Het verder voorbereiden van de locaties in de luchthavenregio voorzien in het VSGB-focusbepalingsrapport: Uitbreiding luchthaven A201, Nossegemdelle Noord en uitbreiding Mediapark Vilvoorde Inventariseren van bijkomende zoeklocaties voor luchthavengerelateerde activiteiten binnen een perimeter van 20 km rond de luchthaven


Vlaamse overheid (AROHM en Administratie Economie) Provincie Vlaams Brabant en POM

Timing Rekening houdende met de behoefte aan een strategische reserve en een doorlooptijd van 5 tot 10 jaar dient de procedurele voorbereiding van bovenvermelde dossiers alsook de inventarisatie van bijkomende zoekzones op korte termijn opgestart en/of verdergezet te worden Financiering

Afhankelijk van het gekozen ontwikkelingsconcept van de locaties: o Ontwikkeling door een private partij o Zelf-ontwikkelen of mee-ontwikkelen met een private partij Naast kosten zijn er ontwikkelingsbaten te genereren bij vermarkting

Risicofactoren

NIMBY-reactie bij bestemmingswijziging, met als mogelijk resultaat dat planprocessen niet in voorziene bestemmingswijziging resulteert Detecteren van onvoldoende bijkomende zoeklocaties


52



Efficiënt beheer van ruimte voor werklocaties

Omschrijving In een verdichte en sterk verweven stedelijke regio dient strategisch omgegaan te worden met de schaarse ruimte. Dit impliceert onder andere: een verhoging van de ruimteproductiviteit voor luchthavengerelateerde activiteiten in de luchthavenomgeving naar gemiddeld 100 werknemers per ha voor kantoren en 40 werknemers per ha voor logistieke activiteiten, een locatiebeleid voor bedrijfsactiviteiten in functie van bereikbaarheidsprofielen, waarbij kantoren en andere personeelsintensieve functies gevestigd worden in de nabijheid van collectief vervoerknooppunten, zoals ook als principe gehanteerd in het VSGB; een strategisch gronden uitgiftebeleid, dat ervoor zorgt dat het aanbod aan werklocaties tijdig en voldoende aanwezig is het actief monitoren van het ruimtegebruik in de luchthavenregio, en dit zowel inzake ontwikkelingen inzake vraag, aanbod, prijs en ruimtelijke kwaliteit Concreet impliceert dit dat er een ontwikkelingsstrategie voor de luchthavenregio wordt opgesteld en geïmplementeerd, waarbij bepaald wordt: welke processtappen en doorlooptijden aan de orde zijn; welke acties (verwerving, bestemmingswijziging, aanbestedingen, …) ondernomen gaan/moeten worden in elk van de procesfasen; wie de regie van het ontwikkelingsproces voert; welke publieke en type private actoren hierbij betrokken gaan worden; welke middelen (kapitaal, evt. subsidies, kennis, capaciteit, …) elk van deze actoren inbrengt; hoe samengewerkt wordt tussen deze partijen op het niveau van het ontwikkelingsgebied enerzijds en deelgebieden anderzijds; welke uitvoeringsorganisatie(s) hierbij opgericht worden; welke instrumenten ingezet gaan worden (voorkooprecht, strategisch aankoopgedrag, projectorganisaties, …..)


Een vernieuwd elan geven aan de luchthavenregio als economische ontwikkelingspool Het zorgen voor een leefbaar woonklimaat


Een verdubbeling van de luchthavengerelateerde werkgelegenheid off airport (indirect, afgeleid en katalytisch) Een substantiële verbetering van de ruimtelijke kwaliteit op en rond de luchthaven: een verdubbeling van de ruimteproductiviteit off airport

Deelacties

het uittekenen van een ontwikkelingsstrategie waarbij afspraken worden gemaakt tussen de betrokken publieke actoren over het ontwikkelingstraject (zie hierboven)

het bepalen van de inhoudelijke aspecten voor de ontwikkeling van het gebied in termen van doelgroepen, dichtheden, efficiënt en zorgvuldig ruimtegebruik, beheer van het gebied, met duurzaam bedrijventerreinenbeheer als voorwaarde.

het vastleggen van deze inhoudelijke en procesmatige aspecten in een convenant tussen de belangrijkste actoren.

het implementeren van de overeengekomen ontwikkelingsstrategie: o inzetten van het voorkooprecht; o oprichten van een uitvoeringsorganisatie; o voorzien in de middelen; o verwerven van de gewenste gronden; o opstellen en doen vaststellen van Ruimtelijke uitvoeringsplannen (RUP’s) op deelgebiedniveau (indien



Vlaamse overheid (AROHM, Administratie Economie) Provincie Vlaams Brabant en POM Luchthavengemeenten

53


o o o

bestemmingswijziging nodig); het eventueel oprichten van SPV’s; het uitvoeren van de grondexploitatie (bouwrijp maken van de grond); de uitgifte van de kavels.

het opzetten van een ruimtemonitor voor de luchthavenregio.

Timing Opstellen van ontwikkelingsstrategie gerelateerd aan timing voor GRUP van luchthavenregio, en afstemming met planproces VSGB Financiering

kost verbonden aan het opstellen van de ontwikkelingsstrategie en de werkingskosten (uitvoeringsorganisatie, planvormingskosten, …) overbruggingskredieten tussen opeenvolgende ontwikkelingsfasen baten als resultaat van ontwikkeling, indien overheid mee ontwikkelt

Risicofactoren

publiek-publieke afstemming bij opstellen van ontwikkelingsstrategie pubiek-private afstemming bij het implementeren van de ontwikkelingsstrategie


54



Optimalisering van de ruimtelijke structuur in de luchthavenomgeving

Omschrijving

De huidige ruimtelijke structuur is historisch gegroeid en niet optimaal. Dit strategische project omvat een actievere én strategischer omgaan met ruimtegebruik, in de zin van een geleidelijke herschikking van de ruimtelijke structuur van de luchthavenomgeving, rekening houdend met o de milieudruk voor inwoners, o de behoefte aan kwalitatieve open ruimte en o de vraag naar ruimte voor werklocaties volgens locatieprofiel (vb. kantoren, logistiek,…) om de bijkomende nettobehoefte aan woningen als gevolg van de stijgende werkgelegenheid op en rond de luchthaven op te vangen wordt geopteerd voor het plannen van woonuitbreidingen binnen het ruimer stedelijk netwerk van Brussel-Aalst-Mechelen-Leuven in plaats van binnen de luchthavenregio (en zeker binnen de contour van de luchthaven met te zware geluidsbelasting) zelf. Deze optie wordt gelinkt aan een sterke verbetering van de OV-bereikbaarheid van de luchthaven(regio) en een lokatiebeleid in functie van bereikbaarheidsprofielen van de activiteiten.




Een daling van het aantal potentieel zwaar gehinderden binnen de 55 dB(A) contour

Deelacties

Opmaak van een advies vanuit START en integratie ervan in het afbakeningsproces VSGB met betrekking tot de gewenste ruimtelijke structuur en bestemmingen in de luchthavenregio vanuit het ontwikkelingsperspectief 2025 voor de luchthaven van Zaventem de uitwerking van de deelruimte ‘het Zaventemse’ in het kader van het Vlaams Stedelijk Gebied rond Brussel, met onder meer: o het voorzien van de vereiste ruimte voor werklocaties, gegeven de LT-visie op de ontwikkeling van de luchthaven o het operationaliseren van een locatiebeleid in de luchthavenregio waarbij de locatie van de activiteit gelinkt wordt aan het bereikbaarheidsprofiel o bepalen van de gewenste ontwikkeling rond stations o Het vaststellen van een veiligheidszone rond de luchthaven, met hoogtebeperkingen voor bouwprojecten, en het voorzien van bufferzones (bvb tegen grondlawaai) indien nodig o Het voorzien van groene structuren in het stedelijk gebied rond de luchthaven met het oog op de leefbaarheid o Het vertalen van de uitkomst van de milieuzoneringsonderzoeken op het ruimtelijk beleid in de luchthavenregio (cfr strategisch project 11 milieuzonering) Opmaak van een adequate en afdwingbare regelgeving op het vlak van de luchtvaartdienstbaarheden die het ontstaan van hindernissen in de hoogte rond de luchthavens voorkomt Het onderzoeken van de impact van het aangepaste woonbeleid in de luchthavenregio op het woonbeleid en programmering van het omliggende stedelijke netwerk


Vlaamse overheid (AROHM, Departement LNE, Economie) Provincie Vlaams Brabant luchthavengemeenten

Timing

Dit is een project met een lange termijnhorizon, maar met opstart op korte termijn in het bijzonder inzake opmaak van START-advies aan en integratie ervan binnen VSGB


55


Financiering Zie strategisch project 11 Risicofactoren Effectieve doorstroming van gewenst beleid in uitvoeringsplannen en vergunningenbeleid bij de betrokken overheden op de verschillende niveaus


56



Versterken en verduurzamen van de bestuurlijke organisatie van en draagvlakcreatie voor het luchthavenbeleid in Vlaanderen

Omschrijving

Om het ontwikkelingsperspectief tot realisatie te brengen zal een sterke bestuurlijke omkadering nodig zijn, onder de vorm van een krachtig organisatorisch kader als opvolging van de tijdelijke START-structuur met bijhorend instrumentarium, op maat van een gebiedsgerichte aanpak met veel betrokken actoren, met als opdracht: het zorgen voor het vaststellen, monitoren en actualiseren van het ontwikkelingsperspectief voor de Vlaamse luchthavens, als basis voor een stabiel en rechtszeker exploitatiekader; het zorgen voor de efficiënte uitvoering van de actiepunten vervat in het ontwikkelingsperspectief voor de Vlaamse luchthavens, of met andere woorden ‘ervoor zorgen dat beslissingen worden genomen en worden uitgevoerd’; binnen de bevoegdheden van de Vlaamse regering organiseren van overleg met de betrokken stakeholders, en het aldus zorgen voor een maatschappelijk draagvlak voor het ontwikkelingsperspectief.


Het potentieel van de luchthaven als internationaal vervoersknooppunt ontwikkelen Een vernieuwd elan geven aan de luchthavenregio als economische ontwikkelingspool Het versterken van de duurzame bereikbaarheid in en van de luchthavenregio Het zorgen voor een leefbaar woonklimaat in de omgeving van de luchthaven


Draagt op een flankerende wijze bij tot het behalen van de volledige set van beoogde beleidseffecten

Deelacties

Zie resultaten studieproject ‘Bestuurlijke verankering van het Vlaamse luchthavenbeleid’


Vlaamse regering VLC

Timing

Voorbereidende werkzaamheden (studie-opdracht) opgestart en afgerond tegen ten laatste mid 2006 Start implementatie na beslissing van de Vlaamse regering

Financiering

Werkingsmiddelen voor de bestuurlijke organisatie

Risicofactoren

Relatie met beleid van de federale overheid en van het Brusselse gewest


57



Het voorzien van de nodige financiële omkadering

Omschrijving De financiële omkadering kan fungeren als een belangrijke hefboom om het luchthavendossier prominent op de agenda te plaatsen en als een instrument om de coördinatie tussen verschillende administraties en instanties te stroomlijnen. Inzake financiële omkadering zien we volgende krachtlijnen: creatie van een eigen begrotingsartikel Luchthavens op de Vlaamse begroting ter financiering van de personeels- en werkingskosten van het actieprogramma luchthavenregio Zaventem en andere luchthavengerelateerde kosten; een financieel meerjaren-engagement van de Vlaamse regering (cfr. 50 mln EUR in meerjarenbegroting van de Vlaamse regering) voor de uitvoering van het Masterplan in de luchthavenregio rond Zaventem. Aandachtspunt hierbij is de financiering van het programma zoals voorzien in het Ontwikkelingsperspectief voor de luchthaven van Zaventem; het ontwikkelen van alternatieve financieringskanalen en PPS-constructies, waarbij onder meer de beschikbare PMV-fondsen (20 mln EUR) als hefboom voor de financiering van brownfieldontwikkelingen kunnen fungeren; het verkennen van de mogelijkheid om EU-middelen (EIB, EFRO-middelen,…) in te zetten voor de regionaal-economische ontwikkeling van de luchthavenregio rond Zaventem Bij de financiële omkadering van het Vlaamse luchthavenbeleid is het aangewezen om een onderscheid te maken tussen: o de financiering van specifieke luchthaveninvesteringen (vb. de toegangswegen van en naar de luchthaven, milieuzonering,…), en o de financiering van ruimere investeringsprojecten met impact op het functioneren van de luchthaven Gerelateerde strategische doelstelling




Deelacties

Raming van financiële impact van Ontwikkelingsperspectief 2025, op basis van verder uitgewerkte operationele onderzoeken Voorzien van financiële middelen op begrotingsartikel luchthavenregio Zaventem in meerjarenbegroting van de Vlaamse regering voor de uitvoering van het ontwikkelingsperspectief 2025 Inbreng van de gereserveerde PMV-fondsen voor de financiering van brownfieldontwikkelingen in de luchthavenregio Zaventem Ontsluiten van alternatieve financieringsbronnen voor de investeringen in de luchthavenregio Zaventem


Vlaamse regering Vlaamse Parlement

Timing

2006-2007

Financiering Risicofactoren

Financiële bijdrage van betrokken actoren op federaal vlak (vb. NMBS) en van het Brusselse Gewest (MIVB, BGDA, regering,…)


58



Monitoren en periodiek evalueren van de LT-visie 2025 voor de luchthaven van Zaventem

Omschrijving

Het regelmatig opvolgen van de ontwikkelingen in de luchthavenregio op diverse vlakken (luchtverkeer, tewerkstelling, ruimtegebruik, verkeersstromen, woonkwaliteit…). Via een systeem van monitoring wordt geëvalueerd in welke mate de reeds genomen maatregelen volstaan om de visie te realiseren of op welk vlak additionele inspanningen nodig zijn. De monitoring is tweeledig: o monitoring van het ontwikkelingsperspectief Zaventem 2025 en van de op te stellen strategische kaders voor de regionale luchthavens, met inbegrip van de effecten die opgenomen zijn in het geïntegr eerde afwegingskader (economie, ruimte, mobiliteit, milieu) o monitoring van de uitvoering van het masterplan voor de luchthavenregio rond Zaventem Jaarlijks wordt een monitoringrapport van het Vlaamse luchthavenbeleid opgemaakt en gerapporteerd aan het Vlaamse Parlement





Deelacties

Het uitwerken van een concept voor de monitoring van het ontwikkelingsperspectief voor de luchthaven van Zaventem (selectie van indicatoren, omschrijven van indicatoren, …) Het operationaliseren van het monitoringsysteem (programmering, dataverzameling, opmaak van draaiboek, …) Het bepalen wie verantwoordelijk is voor het beheer van het monitoringsysteem


Ambtelijke kerngroep in afwachting van duurzaam bestuurlijke kader Vlaams luchthavenbeleid Administratie Economie

Timing

Kan opgestart worden na afwerking van het Ontwikkelingsperspectief 2025 voor de luchthaven van Zaventem

Financiering Eigen middelen START of bevoegde administratie Risicofactoren Beschikbaarheid consistente datareeksen voor geselecteerde indicatoren


59


B. AGENDA TER UITVOERING VAN HET ONTWIKKELINGSPERSPECTIEF ZAVENTEM 2025 Met het oog op de verdere operationalisering van het ontwikkelingsperspectief 2025 voor de luchthaven van Zaventem en de afgeleide strategische projecten is hierna een agenda met actiepunten opgesteld, evenals een proces van verdere aanpak.

Agenda

De agenda is zo opgemaakt dat per strategisch project een trekker is aangeduid met bijhorend een voorstel van actie.


60


projecten

trekker

Voorstel van actie

1. Zorgen voor een stabiel exploitatiekader voor het ontwikkelingsperspectief

Vlaamse regering/ Minister-President

Overleg met federale en Brusselse regering om te komen tot een duurzaam stabiel exploitatiekader

BIAC Vlaamse regering/ Minister van Economie

Opstellen van lijst van carriers met interesse om de luchthaven van Zaventem aan te vliegen

2. Ondersteuning van de luchthaven bij het aantrekken van (home)carriers

3. Integrale ruimtelijke ontwikkeling van het luchthavengebied

Overleg met BIAC met oog op inzetten van buitenlands promotie-apparaat ter ondersteuning van BIAC-strategie om bijkomende carriers aan te trekken BIAC Vlaamse regering/ Minister-President

Overleg met federale regering tot verplaatsing van de militaire luchthaven Melsbroek nav in dienst name A400 Vlaamse regering/ Minister van Mobiliteit

4. Volwaardige aansluiting van de luchthaven op het internationale en nationale spoornetwerk

5. Productontwikkeling en promotie van Brussel-Vlaanderen als bestemmings- en vestigingsregio

6. Zorgen voor een voldoende en gepast arbeidsaanbod

7. Uitbreiding van de vervoerscapaciteit in de luchthavenomgeving 8. Beter doen functioneren van het verkeerssysteem in de

versie 06/06/06

Opmaak van ruimtelijk ontwikkelingsplan 2025 voor het luchthavengebied

Voorbereiden van onderhandelingen met NMBS, MIVB, De Lijn, Thalys en BIAC in verband met dienstverleningsniveau inzake collectief vervoer en flankerende maatregelen die vereist zijn om de 40%-doelstelling inzake aandeel van het collectief vervoer in de verplaatsingen van en naar de luchthaven te realiseren Uitvoeren van een haalbaarheidsanalyse Brucargo-spoorstation voor goederenvervoer

Vlaamse regering/ Minister van Economie en Minister van Buitenlands beleid

Opstellen van meerjarenprogramma om Vlaanderen te promoten als vestigingsen bestemmingsregio Overleg met Brusselse gewest

Vlaamse regering/ Minister van Werkgelegenheid

Opstellen van actieplan inzake matching van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt in de luchthavenregio Overleg met het Brusselse Gewest

Vlaamse regering/ Minister van Openbare Werken

Voorbereiden van investeringsprogramma in wegeninfrastructuur in luchthavenregio en omgeving Overleg met het Brusselse Gewest

Vlaamse regering/ Minister van Openbare Werken

Voorbereiden van investeringsprogramma in doorstromings- en parkeermaatregelen in de luchthavenregio

61


luchthavenregio 9. Verhoging en diversificatie van het dienstenaanbod van het collectief vervoer

10. Beheersing van de geluidsoverlast aan de bron 11. Geluidsmitigerende maatregelen in de luchthavenomgeving 12. Reconversie en herontwikkeling van (verlaten) terreinen in de luchthavenregio voor luchthavengerelateerde activiteiten 13. Realiseren van bijkomend aanbod aan werklocaties voor luchthavengerelateerde activiteiten off airport 14. Efficiënt beheer van ruimte voor werklocaties 15. Optimalisering van de ruimtelijke structuur in de luchthavenomgeving 16. Versterken van de bestuurlijke organisatie van en draagvlakcreatie voor het luchthavenbeleid in Vlaanderen 17. Het voorzien van de nodige financiële omkadering 18. Monitoren en periodiek evalueren van de LT-visie 2025 voor de luchthaven van Zaventem

versie 06/06/06

Overleg met BIAC Vlaamse regering/ Minister van Mobiliteit

Voorbereiden van onderhandelingen met NMBS, MIVB, De Lijn, Thalys en BIAC in verband met dienstverleningsniveau inzake collectief vervoer en flankerende maatregelen Overleg met het Brusselse gewest

Vlaamse regering/ Minister van Leefmilieu

Opmaak van monitor voor meting van effectieve geluidsbelasting op basis van geluidsmodel verwachte toestand 2025

Vlaamse regering/ Minister van Leefmilieu

Opmaak van een programma voor milieuzonering en isolatie in de omgeving van de luchthaven van Zaventem

Vlaamse regering/ Minister van Ruimtelijke Ordening en Leefmilieu

Voorbereiden van procedure in kader van bestemmingswijziging en ontwikkeling van het reconversiedossier Vilvoorde-Machelen, in lijn met Masterplan in opmaak Overleg met het Brusselse Gewest (Spoorwegemplacement Schaarbeek)

Vlaamse regering/ Minister van Ruimtelijke Ordening en Minister van Economie

Inventariseren van potentiële locaties voor nieuwe luchthavengerelateerde bedrijventerreinen, inclusief het voorbereiden van de procedure tot bestemmingswijziging (indien nodig)

Vlaamse regering/ Minister van Economie en Minister van Ruimtelijke Ordening

Opmaak van een ruimtelijke ontwikkelingsstrategie voor de luchthavenregio

Vlaamse regering/ Minister van Ruimtelijke Ordening en Minister van Economie Vlaamse regering/ Minister-President en Minister van Openbare Werken en Minister van Economie

Inbreng van de ruimtelijke visie in het ontwikkelingsperspectief Zaventem 2025 in het proces voor de afbakening van het Vlaams Stedelijk Gebied rond Brussel

Opmaak van een ruimtemonitor voor de luchthavenregio

Operationaliseren van de bestuurlijke verankering van het Vlaams strategisch luchthavenbeleid

Vlaamse regering

Creatie van begrotingsartikel ‘Vlaams strategisch luchthavenbeleid’ in Vlaamse begroting

Vlaamse regering/ Minister van Economie

Voorzien van nodige financiële middelen in de Vlaamse begroting 2007 en de meerjarenbegroting voor uitvoering van bovenvermelde acties Opmaak van een monitor ter opvolging van de uitvoering van de LT-visie 2025 voor de luchthaven van Zaventem

62


versie 06/06/06

63


Proces voor verdere aanpak

Concreet kunnen volgende stappen doorlopen worden bij de verdere uitrol van voorliggende LT-visie, waarbij een onderscheid kan gemaakt worden in traject voor de projecten die klaar zijn voor uitvoering, en deze waarvoor voorbereidend operationeel onderzoek vereist is. Een overzicht van deze tweedeling is in onderstaande tabel opgenomen. Inzake proces zien we een aanpak in drie grote fasen, zijnde: Fase 1

Fase 2

Vaststellen van het ontwikkelingsperspectief 2025 door de Vlaamse regering Opdrachtformulering tot opmaak van projectplannen en uitvoering van de voorbereidende operationele onderzoeken door de bevoegde diensten Opdracht aan START tot opmaak van systeem van operationele masterplanning Opdracht aan START om de voortgang van de werkzaamheden periodiek aan de Vlaamse regering te rapporteren

Projectuitvoering

Uitwerking van de projectplannen Vaststellen van de projectplannen en voorzien van de nodige financiële middelen

Operationele onderzoeken

Fase 3

Realisatie van projecten

Uitvoering van het onderzoek en omzetting in voorstellen van beleidsacties Operationalisering van de beleidsacties in projectplannen Vaststellen van de projectplannen en voorzien van de nodige financiële middelen Realisatie van projecten

In volgende tabel is op basis van de lijst van strategische projecten een opdeling gemaakt van ‘projecten voor uitvoering’ en ‘voorbereidend operationeel onderzoek’.

versie 06/06/06

64


clusters

Projecten voor uitvoering

Luchthaven

Afsluiten van akkoord met federale overheid en Brussels gewest met oog op stabiel exploitatiekader voor de luchthaven

Ondersteuning bij aantrekken van bijkomende carriers

Realisatie van Airport Village en uitbreiding Brucargo (BIAC)

Verhogen van dienstverleningsniveau via collectief vervoer van en naar de luchthaven

Intensieve promotie Vlaanderen als bestemmings- en investeringsregio

Opmaak en implementatie van arbeidsmarktstrategie luchthaven

Voorbereiding en implementatie van maatregelen voor het beter doen functioneren van het verkeerssysteem

Verhogen van dienstverleningsniveau via collectief vervoer in de luchthavenregio

Voorbereiden en implementeren van aangepast systeem van landingsrechten (BIAC)

Sociaal-economisch

Mobiliteit

Milieu

Ruimte

versie 06/06/06

Herontwikkeling van reconversiedossier Vilvoorde-Machelen

Ontwikkeling van bedrijventerrein Meise-Westrode

Ontwikkeling van terreinen Bessenveld en Lozenberg

Procedurele voorbereiding van voorziene bijkomende werklocaties in VSGB

Operationaliseren van ruimtemonitor voor luchthavenregio

Voorbereidende operationele onderzoeken

Opmaak van kosten-batenoverzicht per stakeholder als basis voor draagvlakcreatie

Opmaak van ruimtelijk ontwikkelingsplan voor het luchthavengebied (BIAC)

Haalbaarheidsstudie Brucargo spoorstation

Onderzoek naar toekomstige arbeidsvraag in de luchthavenregio

Operationeel onderzoek naar investeringen in uitbreiding van wegcapaciteit

Operationeel onderzoek naar aangepast operationeel geluidsmodel dat doelstelling van stabiele geluidscontour ondersteunt

Operationeel onderzoek naar milieuzonering en isolatieprogramma

Inventarisatie van bijkomende zoeklocaties voor luchthavengerelateerde activiteiten

Opmaak van ruimtelijke ontwikkelingsstrategie voor de luchthavenregio

Onderzoek naar aangepaste woonprogrammatie in het ruimer stedelijk netwerk

65


Flankerend

versie 06/06/06

Implementatie van aanbevelingen uit studie ‘bestuurlijke verankering van het strategisch Vlaams luchthavenbeleid’

Draagvlakcreatie via overleg met Brussels gewest

Opmaak van de monitor ter opvolging van het ontwikkelingsperspectief 2025 voor de luchthaven van Zaventem

66


BIJLAGE:

versie 06/06/06

67


Beschrijving van scenario’s Scenario’s kunnen worden gedefinieerd als een beperkt aantal beschrijvingen en kwantificeringen van mogelijke toekomstige ontwikkelingen. Scenario’s worden gebruikt om de onzekerheden in toekomst weer te geven, en niet zozeer om een voorspelling van de toekomst te doen. Scenario’s worden dan ook gebouwd rond kritische onzekerheden. Dit zijn ontwikkelingen, die niet of nauwelijks beïnvloedbaar zijn door overheidsbeleid, maar die wel een grote impact hebben. Onderliggende bouwstenen bij de scenario-ontwikkeling voor de luchthaven van Zaventem zijn onder andere: De attractiviteit van de catchment area (ontwikkeling EU en NATO, ontwikkeling logistieke bedrijvigheid, toerismeactiviteit, aantrekkelijkheid van de regio als vestigingsplaats, veiligheid en regelgeving,…) Capaciteitstekorten op de FLAP-luchthavens; Kracht van de homecarrier Opkomst en rol van regionale luchthavens; Alternatieven voor luchtvervoer Vliegtuigtechnologie (A380/B787)

In wat volgt worden twee ontwikkelde scenario’s voor de luchthaven van Zaventem gedocumenteerd. Het betreft de scenario’s: 1. Business as usual: in dit scenario is sprake van lage groei in de FLAP regio, en krijgt Brussel-Zaventem concurrentie van andere FLAP luchthavens als gevolg van de relatief lage groei. 2. Europese groei: in dit scenario is de groei in de FLAP regio hoger en versterkt Brussel Zaventem zijn netwerk zowel Europees als intercontinentaal.

versie 06/06/06

68


Scenario ‘business as usual’ De economie in de EU groeit langzaam (1,2% per jaar). Deze lage groei is onder andere het gevolg van handelsconflicten tussen de drie grote blokken (Europa, Noord-Amerika en China). De olieprijs blijft hoog en werkt daarmee ook groeivertragend. Europa zelf is ook verdeeld en als gevolg daarvan eisen de nieuw toegetreden landen een aandeel op in de vestiging en uitbreiding van Europese instellingen. Brussel handhaaft zijn huidig deel, maar de bijkomende groei van de Europese instellingen verhuist naar het oosten. Brussel weet zich als vestigingsplaats voor internationale bedrijven te handhaven. Dit is een relatieve handhaving ten opzichte van concurrerende regio’s. Brussel Zaventem heeft een op Europees verkeer gerichte homecarrier, die geen nadeel ondervindt wat betreft milieurestricties ten opzichte van andere Europese luchthavens. Het Europese milieubeleid leidt tot een level playing field. De capaciteitstekorten op overige FLAP luchthavens worden niet opgelost, maar voor intercontinentaal verkeer wordt de Airbus A380 grootschalig ingezet. Gezien de aantrekkelijkheid van Vlaanderen-Brussel als vestigingsplaats blijft het huidige aandeel intercontinentaal verkeer op de luchthaven van Zaventem gehandhaafd (ihb het Afrika-netwerk). Wat betreft luchtvracht is er ook sprake van business as usual. De nachtvluchten voor express vracht worden afgebouwd als gevolg van de verhuizing van DHL naar Leipzig, maar wel wordt de Benelux-hub van DHL behouden. Andere luchtvracht heeft een beperkt volume, omdat er slechts een gering aantal intercontinentale vluchten is. Ook voor regionale luchthavens geldt het handhaven van de status quo. De Vlaamse regionale luchthavens worden niet verder ontwikkeld. Charleroi en Luik behouden hun huidige relatieve positie.

Scenario ‘Europese groei’ In dit scenario is er sprake van wereldwijde hoge groei (2,5 % per jaar), gelijk aan de voorspellingen van Boeing en Airbus. Deze groei wordt veroorzaakt door een verdere globalisering. De globalisering heeft tevens een positief effect op het beperken van regionale conflicten en terrorisme. De veiligheid neemt toe.

versie 06/06/06

69


Brussel blijft het centrum van de EU en voor de NATO. Beide instellingen groeien verder. Als gevolg daarvan en de stabiliteit van België handhaaft Vlaanderen-Brussel zijn positie als vestigingsplaats voor internationale bedrijven. Als gevolg van een langzaam sterker wordende homecarrier of home carriers wordt ook het netwerk verder versterkt, zowel op het bestaande Europese als op het Afrikaanse netwerk, maar ook op een aantal sleutelbestemmingen in de Verenigde Staten en het Verre Oosten. Zaventem profiteert van de capaciteitstekorten op de grote FLAP luchthavens en is in staat een deel van het transferverkeer van deze luchthavens over te nemen. Daarbij wordt geprofiteerd van de Boeing 787 die meer point to point verkeer mogelijk maakt. Als gevolg van het versterkte netwerk, is de weglek van passagiers naar andere FLAP luchthavens beperkt. Het luchthaven gerelateerde HST-verkeer is in evenwicht. Dat wil zeggen dat er ook passagiers uit andere regio’s naar Brussel komen om daar een vlucht te nemen en omgekeerd. De nachtvluchten voor express vracht worden afgebouwd als gevolg van de verhuizing van DHL naar Leipzig, maar wel wordt de Beneluxhub van DHL behouden. Andere luchtvracht heeft een groeiend volume vanwege de ontwikkeling van nieuwe intercontinentale vluchten. Voor regionale luchthavens geldt het handhaven van de status quo. De Vlaamse regionale luchthavens worden niet verder ontwikkeld. Charleroi en Luik behouden hun huidige relatieve positie.

versie 06/06/06

70


Tabel 1:

Samenvatting van de scenariokenmerken Scenario ‘business as usual’

Scenario ‘Europese groei’

Gering

Sterk

Laag

Hoog

Handhaving

Groei

Vestigingsklimaat int. bedrijven

Huidig

Huidig

Milieubeperkingen

Huidig

Huidig

Kracht homecarrier

EU gericht

EU gericht+basis ICA

Capaciteitstekorten FLAP luchthavens

Huidig

transfer

Regionale luchthavens

Huidig

Huidig

Boeing 787 versus A380

A380

Evenwicht

Weglek via HST

Huidig

Geen

Express vracht

DHL 2008

DHL 2008

Huidig

Groei

Kritische onzekerheden Globalisering Economische groei Internationale instellingen Brussel

Vracht

versie 06/06/06

71

LT-visie luchthaven Zaventem 2025

Recommend Documents