loo tíPs
veranlwoorde vooreen enloyout typografre
/
..'\,
,'ll,'', i l ' l '.,
:',,'
''...-,,'
,.|
t,
' ,,'l
,) '
'
'l
v(x)r een \reÍantwfi)rde
typografieen layout
cÍsonalcomPurcrs,ln mct laser samenhang printers,kunncn tegenwmrrdigeengedrukt beeldprcducerendat vergelijkbaaris - hoewelnogniet van dezelldekwalil€it - mct conventionccldrukwerk. Dit maakthet voor gebÍuikcrs vandezeapparafuurno<xlzaop hct kelijk beslissingen gebiedvanlayouten t)pogÊfie te ncmendie tot op hedenvoorbehoudenwaren aan drukkcrs of ontwcrpers die binnen de grèfische industÍie werkz,?amwarcn. Sommige personal computers en/of soltwareprogramma's zijn geperf€ction€erderen hebben meer mogelijkheden dan andere. Het zal niel altijd mogelijk zijn om irlle ideeéndie in dit eí de volgendedokumentenworden aan8edtagen op iedere machine uiÍ te voeren. De principes zijn belangrijker dan de individuele mogelijlhc den. Re€ds ve.schillende weken achier elkaar loopt in onze club een cuNur MS Word die door onze lcsgcvcÍ Dan) als ccn pqmanc llelvor']J.iíE kundig uit de kÍullcn wordt gedaan.
Voor allc lcdcn dic dczc kursusvolgcn, zal hct pakket Word gccn gehelmcnmeer hebben, miraÍ er is méér nodig om met behulpvan een tekstver\4,crkcrof een dtppa-kkettot ecn veranlwu)rd dokument oi boek te komen. Typogf afischc ontwerpcn cn het maken van layouls zljn crg pleziengebezighedcn.Er is veel voldoeningte puttcn uit het ordene[ van ongcor_ dendeelementcn.uit hel van gezag en stijl aan eeIr geschíift meegeven dat tot op dat momcnt niet mecr was dan wÓér z-o'nanoniemgetikt tekstje.Maar het is bclangrijk zich te realisereÍl dat het alleen maar eên middel is: het overbrelgen valr een boodschaP vanaf de gedÍuktepaginanaar het menselijk brein.Alles wat dat procesin de rvcg staat,wcÍkt alleen maat storend. Tenzij de ontwerper en de Íedacteu/auteur één en dezelldepersoonzijn, za.ler altijd ruimtc zln voor meningsverschillenover hoe gralisch gc7-iende besteoplossing kan wotden bereikt. Veel problemen worden voorkomen wann€et de ontwcrpcrvzmbegin af aan de redactioncle
btr I
grenzenvan zijn of haarrol in het geheel vastlegt.De meesteaedacteuren wctendat het verst dig is om eenstuk teksteenpÊarÍegels ill te kortcn om zo eennieuwchelepaginauit te sparen-Als h€t de tekst !ên iemandandeÍsis, doenze dat zonderblikken of blozen.Als u een redacÍoneleveÍanderilg wilt aanbrengenom de tekstin uw ontwerpte latcn passen,1shet veNtardig daa.reengocderedcnvoor te hebben - "lk vind hetzo betei' (hoedikwijls hebik dat op het werk niet moetel aanhoiendooÍ mensen die er geen-... van aiweten)is niet voldoende, oet z() min als e€nrgactievan de redacteur,als: "En ik vind het niel mooi".
C-olofon geÈnikh hor,rhrorc: Poped,toc 350Mb 7l 00, 2/1l{bRAÀ4, HD MO-driveI 28Mb CD-ROM drive3O0e mlóÍr sconnert, Fociru
ApplelZ kleorenróerm oebrtilte roffnvqrr: M5Wordó.0 o|nniPqgêPro5.0 Freetlond 5.0 Adob€ Pogel,ldlêÍ ó.0
Ontwerpen layout zijn in wez.en"beredeneerde"activikiten. maardil hoeft niet te bctckcncndat menaf cÍ toezi1nfanusiemag laten gaan- wat de purist daÍrmisschientegen het hoold stoot,maarwat eenandersdor geschÍift eenbeeljez-oukunnenopfleuren.Maar dezetypogÍafischeopvliegingendienênslechts af en be plaatste vinden,andersvedicst het begripzijr waaÍdeen raaktiedereengei-mteerd.Ook êl biedt de huidigeapparatuurcn softwarceenheelscalavan typograllsche mogelijkheden- van schaduwletterstot erg gÍotecorpsen- er bestaatgeenenkelercdenom die allemaalonmiddellijk toe |,epassen.Het is eenzaakvan r:ordeelkundigeselectie,gebaseerdop ervaring. helpendcoÍ u de Hierbijkanik u misschren principesvari layout èr typogrdnebij re brengenin eenÍeeksvan l0Oregels.die voor zover u zc volgt, het gehe€ltol ee,Ír'vcranlwoord dokumentof boek zÁltovÈren. Die regelszijn Íiet uit mijn breiÍrontsproten, maarik heb zó mk tijdensmijn dtpjarcn bije€n gesproklckl en Loegcpsst. Tot slo{ nogeengoederaadvoor d€ brginneÍ: wannceru rwijfclt.wéglalenl
bh2
De letter
HetbelongÍiilde eleÍn€ntvon dê bo€ldypogrofieis de le-ïêr Hêtis hoor bok de bk5t leesboorle moken.Als ve lezen,herkennenwe door de vonn von de lell,ersen de woordenhun klonken betekenis.Meestolwordt het beeldkoroltervon de letterbii het lezenniêtwqorgêÍromen;teíwiil het oog longsde íegelgliidt wordea Moor niet onmiddelliikgeesbliikereocli€!oPgeroepen. olleentiidensde ondeórekingenvon ha lezenen bii eigarchoppenvon de bloderenwordende eslelische de leïer werkzoom:dezekunnenbovendienhel lezen bevorderenof belemmeren.
IÊttettt"en De stijl von eenbrcr kon het uibrliik voít€en duk De honderden díukwerkeoormbeii,lvloêden. soortendruklettersdie besóikbqor ziin, kunnênoe uiteindeliikekeusbijzondermooilijkmoken.Voor de meestemenseíris de keuseó|oÍ h€oêÍ{diol de soortendie op hun mochinezillen,moor gÉM/ooÍlliik moetener bch eeísle€npoor beslissingen woroengenomen. Oo hunrecinischevenchilleono [ebben de lerea kroliteiten die bepooldelezers odk esthetische goedliggenen die dè leesbooóeidverhogen Soínmiqêlefien ziin bet€Ívoor de enelskl geschiÈ,onderepossen*eer bij eenheolondere boodschop.Eenhng oÍÍicieeldocum€ntis niêt qesóih om uit o€nschíeêflozelefer te word€n gézet,reíwiil €€n richlingoonwilzerweinigeÍ{eaieÍ i! gêÍnooK. is ols dezevon e€íride schÍ€€tlelÍer lk booordelinge-n. Dil ziin gedeelbliiksubiecrieve benvon meoingdot de hyoul en hêt gebruikvon wit bii hetoverbrengenvon eenboodrchopwen zijnolsde keuzevoneenbepoold belongrijk lêlieÍtype.
Gedigitelis€eÍdeletters
Kapisbn (hoofillemer.s)
loserprintersen btobelióiêÊ v€ívooÍd;g€nletters vorm.Elltel€ï€rbetoot uil in gedigitrcliseerde kleinepuntesdie in eencompuleÍgÊhe{rg€Í' wordenbewsord.Omdotde ounliesin €€n Í€ól hodlig rosteÍÍnoêlenpdssênverlopende rondeen diogonolelijnenvon de lelteísstopsgewi;!. Er besbon drie voíionlenop dezêdigiloiêbo5iÍ têchniek.Sommigsmdhodengebruikei oll€êÍt vertikoleliinen,onderehoceÍenvio eenoonlol reótlilnige 'veclors' de omtrekvon de lercr, die don loterwordt ingevuld.
Ondelrkest(Lleinc letters)
,4,
De Íneeslehserprinieísgebruibn eenrostoroÍ oridvon200 toi 300liinenper inch{25,/nm), À.o.w. een looq ooloss€ndvermogen.Dothoudtin dot de loserprinteieenmindersó-erpbeeldgeeÍt don de echrefotobelichter{2000 liin€n/inóJ. Toch benodêÍthd het oo*pÍonkeliikeletteóeeldrede' liik, oongepostoon hetoplost€ndvennog€nvon de hetreÍbndemochine.
blz 3
Typogrefische maten
De gunsigstelelleígíooilevoor longduíiglezendooí is 9 tot I0 punt.Biieen8-punlsletler vol,vossen von l2 punt wordende ogengouwmoe.Meteenlefiier leesohtond enqro|erkonheloog op de gebruikeliike in éénÍixalie le weinig letlersoverzien.Hellezenvon groie hoeveelheden hkst in een ó' o{ Z'puntsleïer is de ogen;doorommoelhelzellenvon schodeliikvooí omvongíiikelekien in kleinecorPsenvêrmeden
Von oudsherwerdenin de verschiilende londen verschillendemolen oongehouden voor de grootte von de le ers. Ondonks dot de Roodvon ËuropeseGemeen slelsel schoppenin 1978 hel meÍÍischê in oÍÍicieeluitrieplot enige meeteenheid de typogroÍie.bleeÍ men de oude moien honleren.Hiêrnoosfziin de verschillende noosl elkoor gelegd. moots|elsel5
Didot-meetst€lsel
De leterswoormeekindeÍenlerenlezenmoelen3ó puntgroolziinen moelenno eeniooí leesonderwiis noo ló ounlmelen.Voorde drieiorendoornokomen en O;k slechi-zienden 14-enl) punlin oonmerkinq. hebbenuit eeno€punlvon lees'hygiêne beioorden rechiop groleÍecorpsen.
is in I Z/0 geihtroduceerd Hel Didotmeetstelsel door de PoriiseleHergieteítiímin Didot. ln londenis dit slelselin de meesteEuropese de lrodilionelerypogrofienog steedshel is de meestoonobooí.In hel Didot_slelsel ouguttiin áÍ cicero de rekeneenheid{ofgekoa ols oL.rg. ol cic.). Deze is weer onder_ verdeeldin 12 punlèn {oÍgekortols pt.}
Pica-meetstelsel leter gezeiuit kopitolen ol uii eenholÍvefre Teksbn gezet uit een gelezendonlL'bten wordenlongzomer Kopiiolen normoleromeinmetkopitoolenonderkost. enholÍvetmooenolleenvoorkorlebkstenoÍ voor wordengebruikt. onderscheidingen
In de EngelshlgelondenwordthetPico-selsel heetnel De rekeneenhdd hetmeestoehonteerd. zo: Pico.Ét is l/ó inch.Ookde Picois onderziio in 12 punten.Typemochinernolen verdeeld Pico-molen. doorqoons
Bii computeropmaal: gpcombineeÍd x.hoogle Biihet mokenvan eenlayout srcr-ltde x' hoogleeen&longriike rol. De x'hoogíei5 de hooglewn eenletÍer zonder sloartof slok,zoolsdex, en ookde m, de e enz. von Mengooiuitvonde boven-oÍ onderkoni loten le een ofbeelding x-hoogte om de '/iinen" metdè tekst. Stok-enalooÍllelbrl lin: b d Í h k I De stokletters ziin: g i p q ii y De sÍoorilefterc blz 4
ziin De meesleopmookprogrommo's Amerikoonsbeïnvloeden bepolenlelleÍ grootte en íegelhoogtein Pico's..Alle ondeíê molen gevên wê meestoloon rn cenlineleÍs/millimèlers. ln ollè pÍogrom' mo's kunl u zelÍ op het beeldschermhet mootstelselkiezen,vook vooÍ horizonlool en ve icool oÍzonderliik.In de proktilk wordt meeslolgewerklmei een combinotie: verlicool Pico's vonwègede regel_ hoogle,horizonloolmef.isch.
lG?fiool,tLh-l6Flrd, qdrtrddl!Í ln dc orofisclrc wereld het een hooádhaer eon kopirool.Dor wordt h hlt @iik góÍuik ó€lorÍ qb Í@p, Eêngowore Heins l€fto. heet onderko:t,
ofu€loÍrir doto.t,
Somr wondt ool ccn lrhin-kopimcl gcbruih. Dor it ..o hooídl.tlrÍ die oren hoog is ols de x-hoogÉêyon hd lefi.Ít/Po wooÍ hii ioe is b.hooír. Dó oftorting von llinlopilqol kl-k"p.
WÉ
ut
rbÉ
am
I 2
0,37ó 0,752 1,128 1,504 t,8w 2,25ó 2,ó32 3,W 3,385 3,7ól l,t 37 1,513
I 2
n ?at
,l 5 ó
7 I t0 t1 12- | cic
J
4 5
0703 1;054 I/40ó t75ó
I 9
2,t09 2/4e 2,8t2 3,1ó3
12- lpiq
3,86 1,2t7.
ó
t0
2 À t4
tL 6
de "kleinêlefieíties" von de verzekeringsfrliDe soorten hetvoorkomenvon de lellermoelenrn ziin metde inhoudende bedoelingenbiisóriÍten overeenslernming von de |ekst.Elkelêïeí weh bepooldeossociolies:hoor oord kon zochtmoedigoÍ sheng,emolioneeloÍ rofio_ neelziin. Vooí eenromonkomleen renoisso.ce-lefler plolie leksi m;sschienhetmeeslin oonmerkjng,vooÍ eenweh-'n_ en êerderèenclossiscislische schoppeliik boekwellichl voor eenbchnischeenschreeÍlozeleter Devormgever kon zijn keuzebepolenop grondvon de nol, op of metlet oog hist'orische oÍ geogrofischebeiÍêkkingÊn op de te verwochrcnlezerskring.De iuitte letlerkeusis tusseokopiès von eenboekoÍ von oroot belonovoor de schoonheid
8P t 9P l
l0 pf ll pt
l2 p t
'14pt
ló pt
18pt IeíterÍJPe|, elt eoryr Piez€n
20 pt
Hoeverleidelííkhetookk sn,allelêfteftlpen díe u nooi vindt in de lqrc'vl le ve1rerken, posop ! Al gouwziof v door hetbosde IDmen niel meer 'ln der Beschrlinkwg zeigl sichder Meishr' zeggen& Duihert. Gebruíkín eat layoul hooguit2 lefie ypen, en bii elkoorníelmeerdon 5 corpsen.Een ldyouf.nel éénleil€írypein 5 verschíllende capsenwe&t her"lgoed, noor dikwiils wordtvoorde grooktecoípsen,kopwn en dus,eenonder lefiergekozen. tussenkopier Akonkeliikvonde oord wn de uitgovekan eenderdelelbrype sornsook vqnpoJ konen.lloud hel uilgontpunlechíerzo sobermqeliik. AJleeneentiidschrihlayour loe. tíooí êëngrclare vêíscheidenheid Zorg do!zwaardere(groteen vetíeltet5ten, zoolskoppanen onde*oryen, niel le,leel gaon overheeísen.
kopies
24 pt
30 pt
3ó pt g.ote koppen odveÍhenties
48 pt
ó0
ïesrblqdzifule welk lette, Vindtu hel moeihikte beslissen publikotíe zvlt ryq u voor@a bepoolde nemen,doedon hel wlgende: Muk m hcb bhtzijàz un dz tcht op tu vhm op na àolonínleliag. ea hop à lwaho?Pa I+;* àic bhdz(lz ca paar È..t uít, ttê.^ )" .d
wds".d u àt aÍi*ak|n "ast.lh@t turnal nid n6.ílik ne.
b]tó
zi.t, it d. hê"'
72
Regeltengte
Deoptimoleregellengtebedrooglvoor een9_of I 0(80 - 100 punïslêtteÍongeveer 18 tot22 ougu5liin mm).Voorgíolerecorpsenmoebnde regelslonger, korlerziin. voorkleinere
boekên,in hetbiizonderdie Voorwetenschoppeliike kunnen voorLomen, m tobellen woorinbredeformules mm}. de regelslongerzifn,tot28 ougusliin{12ó
weer Nog longereregelseisenbii hetlezenhetheeíl_en onprellig. drooienvonhethooÍden ziindieniengevolge co. Lorc regels{minderdon 14ougusliin, Betreklaliik te lolriikeenvookleliike ó3 mmlveÍoorzolen woordobrekingen, te groteenzeeÍongeliike woordsoolies- oÍ rnenmoetziin loèvluól nemenlot onuilgevuld:etten. Eenideoleregelbwot gemiddeld 50 tot ó0 oonsloqen.
Tfla&'r^lk
,
Voorolleeru eenlobelbginf fe zellett,doelu er eerslgaedoon om de inÍormotiedie erin verwe*í wodl te bekiikenen vostslellen wel*einfomwtiede tobellenmoeíenoverdro' genen hoede lezerdie gool ge*uiken. Nle tobellenwe*en io rweeosten- een vertikohen eenhorimntole' moorze geven nia ollenoolop dezelÍdewiíze ínÍormotie.ln eenstalislische b/bd wil de bzeí wellichíheí getol mel een ondeívergeliiken,lerwiil ene eenbepooldeíi'1dof bij eendienslregeling kslemming snelgewnden moelwoíden-Hel die de 'tichtng' ziin dezeovervtegingen gelezen bepolenwoorin eentabl wordt Dem*ste tobellenhebbeneenpíimoire leesrichling, die vertikoolof horizalool kon ziin. Andersgezegd:v lool uw ogeneertf longsde tobelgliidenom ze vewolgensop en neerle Wegen. En anderemonier besktutetin uw vingeívon bovennoor bneden longstde fobelte lotenzokkenom dooíno posde reslvande regelte íezen.
FLAG
L0À m
130lmm
1sl9 t$ 5 Als ofteeldingenof tobelleneen bredezelspiegeleisen, verdienlêenzelwiizein i'íee of mêerkolommende
Lifts Lonq cádeVentrre
144,4 llrfury 133,8 A40US 130,0 Ale,1
USA GÍeatBibin GrcatBnbin USA 0natgibin
lS -1 $ m Maíu 119,3 K$6hio GuÍdian 11\0 Prcilc Maru 113,8 KDo
r112 F$tt't pr. 1148 11e8 FPW 107,0 Le$lnelên|n
6eat8íibin GÍeatBihin
GrcatBtu*r
I]SA Fnn(e 107,0 Ra)ÍrsdCÍoa Fsnce USA t0\3 5rkml}n 5-ltlom
9qs
NemI
91,2 Momdl
7 GíertBíibin 6í€atBdhin
&.7
IoËellen r+oolinledí geitl tusjsnliin€nzit opgeíoÍênmefeenÍoí rÉlroonwn mwel
FLAG
LOA m
L etter'/p ên to or taóe/Izn
'to-'t60m 155,9 150,5 144,4 133,8
CaUêVenuÍe
USA GrêrtBritain
l\4eÊury
GÍeat Bíitain
Lmg Lines
USA
r3q0
Great BÍitain
l O - 1 3 Om 11 9 ,3 11 50 fl3,8 113,2 112.8 114 8 107,0 107,0 1053
Kur6hioMaru PacilcGuaÍrlan
KDDl4aru CableEntreprise Retiever
Japan GreatBritain Jap€n
GreatBÍitáin GreatBritain
Leql lh€!€í*n
USA France
Raynqtd CroÈ Saleínum
USA
Nepllne
7 5 -l om 9qs
GreatBritain
GreatBritarn
b r8
Tódlen hoerennia noodzakeliíkvit heÈelfde lettertyp le wonJengezetols dê plotts-leksl. Ns & tobd voomoneliikuil getollenhêsldol, &n is & keuzewn eenduiddiik kuoktar oon hze letterof een ie bevebn.Eênschree konvutiaele rtcrrl:rrlin ryít w het ofoeneett i*, pssoonliikde e en goed resultaot,h& wot*eur oeefqn eenschre,flcrl kooher. Hétir ten-s'èr*Jre of b ro&n eene,Yotbct'. . lettutry b gekuífut om veq'f,fiing íit hel . qgezenle voo.l.ofien. ó2 Lrs J83 982 l?2 l0l2
ó2 r35 383 9A2 172 1012 62 f55 584 9A2 r72 lgl2 62 135 383 982 L72 lAtZ De voqbeel&n hiefuovenziin ollomoolwn heaelídecorps,de l0 pt. Nier oll@tlziin de tr.rêeborèdr,eri,á - db 'timesen de |lelvelico . duídelíjkleesbaor, ze ziin doorenboeoook het snolst,*sl inhovdt&t u me'eíinlorrí:a,líe in wt tobd kwííl kunt.
ltuflrc
|iq*xtuíafrdevr ln st lobel sban bownwn elkekolomeenkopie &t btrek*ing heeltop de &tíêffen& in[o.rrl,otie Dezekopiesdíenensarkdl te wiíkenwn de bksf en *tollcln in de resfvsttde to&l en noeleno& volfundè vil ell.c,oístoon. Gebruikzo weinig mogeliikvroorden: gewicht lieverdon gewicht
De breedcwn elkekolomlangt of wn de hoeeelheídiníornolie$e in de tobelmoet wordenomenomenen wn de beschikbore rvinc. Eenregelvoor elk líef,vooídi5 noturrliil idecc,l,moor somsziiner twe*-regelsnodig on kwiil le kunnen. olle inbrtwíie oa die br€s,d/F. Dit hoodlndluu iík in &t de l
wonrye.r
l"diS
Profur de nbd veaikadloP de Pgino te houden.flet ís biizon&í initerendvoorde lezerom elkekeerdot hii de tabelwil rcodple' oonkomst lieverdqn qqnkomstgen hetblod telkensweerh@nen weer moel riid bladeren. Gebruikvet,noor dan wel on&rkotÍ ííeÍ beginVoorkom&í eenkleingdeele van eentobel kapibol. op eenvolgen& pogino koíntE sloon-Dil is vermcniendvoor de lezeren verderbiizonder Als somnige kopiesowr ner don êên rcgel boleyt/rr,nt omdo,de koPn ellc keer wn de oneconomisch, Iowt,lsoi zo dqn sewoor, le cenlíeren' moetenwordenhe6oqld. 'hongm', probeerze nielhoíizonl@l houze in liin nel de onderekoPies ln hetoevolvonen qq bredetobel kvntu een rió,Frê dubbeispreod(we Wenorer elkootliggende Zpt sccvn&ire ínfutmÍ,b in eenvsf pogino'slgebruiken,naor zotg et wel.var &t grdotie op eeneigenregel ,loogle & nn de abel losischdoorsniidlen dol & le PnF Eewkhl bindÍrelho& redeliikin slmrlis de |cdis "th;ikê,l BEr cm íàrizonale hinenop elkwr,a lotênoons,uiten. ko ongeloden
is enwudiger, wn kopies Iiet tinkslotenuitlijnen
n&í het cenheíen ervottzotgt qvooí doÍ er tussen& lopies * optinole l:ar.leg/rheidnssen-
wit ko.Í't.
TYFE DATE MAX FIffiT FFrc USED Mtts
CIFCUIÏS 4 t+k
3 tftl
È0
LINE CUF]FENT
5B\CING
AMPI-IFIEFS TVFE
Cablê5Èe
15.6
0,61
211
16,6
0,65
44i
\iive \dve
25.4
1,0
325
VdVE
t2D
20 17
26,4
1,0
r0
4AA
s
25,4
t,0
1e0
F60
1S 56 0,552
rio
F! 20
1956
t,Í64
120
SD
I s66
1,852
SE
SI
1g7t
1,164
I s70
4,7i7
I Ë.5
Transistor Transistor
bb.9
qpe
dab
maï lrsq
CIFCUTE
Mfr
;t 1+h 3 kHz
r XSd F120
.$È
19S
0.€€!
60
1956
1,164
120
A0
196
s1
!20
1973
1970
SFACING
4,712
liÍE 5bê
cwteÍrt
amÉifers
rÊfi 16,5
15,6
0,61
14
1q6
0,65
2A
25,4
1,O
17
26,4
1,0
I
25,4
1,0
211
?45 Transistor 190
Transis'tor
Uituuillen/Spoliêren {KeÍning) IJilvullen(of spotiërenlis helwerkenmetwit fussenwoofdenen leÍters. De ruimlelur5enlwee,êlrerjÁeetêên letlerspolie. De rvimte fussenlweewoodq heeleen woordspolie. spotiëring À{ono-enproportionele Bíitypewerkkriigenolle letlersevenveelrumte: de i stootdsor heelruim in, tetwiil de m eih geprcpf is.Dol heefmonotrytiëííng. Biidrukwerken de noderne inkief'en loserprinters k dot ondeís.EIkeleltr.rkriigtde proportio' híj ruinh die nodig heefr.Dot heP-f nelespoliëíing. wordfde proporlio' In hetopmookprogrommo nele spoliêring automotischgeregeld.
Uitvullen of Spatiëren(kemiry)
to De nonnolewooÍdspotiebedroogtén derdevon het lefierskonze vierloni,helcoíps.Biismollopende ietsgrolerziin. bii breedlopende kleiner,
ll Biihetuiwullen vonde regelsmoetmentlíevennooÍ qrole woordspoÍes, wooóii menrekening odischeven wii (het'vlees"i moelhoudenmethet niet'drukkende lettershebben. dot sommioe
bk lO
Onuitgenrld zetten
t2 Dezuiverrechthoekige zetspiegèlmêl rêgelsvon geliikelengteis sindsGutenberg de gbruikeliike it ínethet zeMize voor prozo.die in oveíeensiemming wezenvon hetboek.Bii gedichcnbeginnende regels gewoonlijkre<Àtonderelkooren lopennoor rechb ongeliikuir. Dezevoor gedichtencorrecreregeholkon somsook voor prozowordentoegepost,in hetbiizonleliike derom in ongewoon smollekolommen oÍbrekingenle voorkomen.Dit noemlmenonuitgewld zetrel('rogged-right sotling", "Flofieísofz").VooÍ gewone tekslen,beJ€mdom rechioe reóloon gelezente worden, is dezezeiwiize3leóls ze€r zeldeneenverbetering-
monospatiëring gee f t a l l e l e tte rs even veel ruimte ng proportionel e spatiëri geeftruimtenaarletterbreedte
KOEL\TATER KOELVAIER MINIMUM MII\TIMUM
De inlrede von DeskTopPublishing betekent voor mênsên die er mee gcon werken vook een enorme omschokeling. In niet-groÍische bedriiven sroon m êns ên vo o r d e t o o k , o on geleverdefekstenom le werken lot een drukldoor eindprodu*d. Zii missenin het olgemeen de groÍischekennis die nodig is om er iets behoorliiks von le moken. En de meogtecomputerleveroncierskun' nen die kennis niet biileveren.
DeskTopPublishingveÍovêÍl stormenderhondhet bedrijÍsleven. Op vele bureous is ol een plcots ingeruimd voor de grcÍischecomputea Begriipeliik: een berrekkeliik geringe oonschoÍ moakt het mogeliik, de comPlefe drukwerkvoorbereiding in eigen hond te houden. Kosf. bore en tiidrovende iussen' sioppen worden bespoord. Dot geldt zowel binnen qls buiten de groÍisthe wereld.
Uitgct,a/l lJiBevddenl<stliintzowel linksals rxhts. Bíi hel vitvullenvon tekstkomtnog8n ondel versdriinselkiikat don ollen helvostslellen wn de kontliin:helver&lq wn helwif tutsen de w@r&t Helwit &t er per regalovell/íih, & wqr&n wn die wodt geliikmoligtusse,:, rqel v*deeld. Zo wodt fureih da olleregels evenlongziin. ft koíntechtu in iedcrat9gel eenonderehoevelheid tussenwitíutsende wouden. Dol g€€ltwt hin&rlijk onrustíg Hs wishe' effur, vwrol bíí síídle kolommen. pcrt $1 rede$ gd geldt don ook dot vitwllelt beeldopleve*oÀ & tekstmintÍens50 t!dÍrs/ogen brcêdis. ptoÍ e Íekst lbwen & aonslo' IoepoJJngeiaj gw bredl, hoofdsukinleidinp en oóveden' Íe5.
Recbtt/íinend
Dil is Wencl'ergettJ,dwn linksliinend.ln de prcldiÍkgëidtdit v@l níndergebruíksnoge liikÁ*n. Rehtsliinat& tekstwordtvarno' ftle,liikÍoqlepott vooren biisdtrift linksvon eenabeldíng. Dewiie regelwl vercchíint &n oon & linkerkont
DeskTopPublishing veroverl slormenderhond het bedriiÍsleven.Op vele bureous is ol een ploois ingeruimd voor de groÍische computen Begriipelíik: een berÍekkeliik ge' ringe qonschoÍ mooki het mogeliik, de compleredrukwerkvoorbereiding in eigen hond le houden. Kostbore en tiidrovende tussênsloppenworden bespaord. Dol geldf zowel binnen als buiten de grcÍische wereld.
|,inkal$nend oÍ vrtjc '{**val De eenwudígte Í]pnier vonzèflen: v@Íin linkskginnen. Línkskon*don wt rechx kutliin, en rer;htsit & ongdiike bngtewn de regek lê zien. Dot heetookwel wiie regelvol.Línks' liinen& regelsziin zowelvoor plotte en lekslolsv@r koppen,tussenkopios gebrviken. zetwíize Deze biischn*enc is voor nrlle en bredekolommen geschikt
DeskTopPublishingvercvert storrnendertrondhet bêdÍiifslê\teÍt. Op vele bureous is cl een ploots ingeruimd voor de groÍische computer. Begriipeliik: een betrekkeliik geringe oonschof mookt het mogeliik, de komplete drukwerkvoorbereiding in eigen hond te houden. Koslbore en tiidrovende tussênstoppênwórden bespoord. Dot gêldt zorvel binnen ols buiten de grofische wereld.
Gu'..|'í,l,{]'xal lekí wordt ookwd níddenos Gecentreerde mel eenyíiie regelwl noorbeide Wnoefid, konten.On eengoe& z1\'ort/wilverdeling le kiigen, noel hel obrek€ll von regelsmel gevoelgeburen. Dot woogl enig esthelisch welwol rouline.Gecenteerdefekslwotdl en gebruihvoor arlrondes, getuigschriíten menu's,en ver&r veor koppenen hcrlldstLkinleidingen.
bÈ t3
ModiÊcccn lr{odiÊcerenis he|vewormsrvor letcrs. Sornsqó6rít dot per ldbr, sornsma eenheelmlctblol tegeliiÉDê mogeliilàed€ndoorvoorven
wlarolrrr
.
wtntn
.
ldxrín4Èal
aonrllalEíl btgo oei golvsÉB f,in zêiên
..,,,1r:
&t|r
Interlinie
lntedinie of regelaÊtand
gehiknolig. Houdde regeloÍsond
t3
Compresgezetleregels dot ziin reg€bw€ortuslen |e lezen gêeflextÍo-witis oongebrochlziin moeiliiker lO-PUnh lefieí en Biieen donlichtgeihbrlinieerde. 2 punt gebíuikeliike inl,erlinie noímolezetbreedbis dê (of 20%1,moor ze konook, o*ronkeliikvon de ge bÍuike lefisí en de teÍ bêschikkingstoonderuimc of het Biide bepolingvonde popier1 oÍ 3 puntbedrogen. md de wordengehouden ;nbÍliniemoetookíekening propoÍliêsvon de morges.
Iuter/intc te nokenwoídt er On de tekstleesboordeí de vookwot exlro ruimleof wit tussel:, regelsoongebrocht. DoÍ exnowit heetinbrlinie.De heteelhen wit dieer bii komt,wordl ak in pt.oonge' €lE/en. Zo kon eenI 0 pl. lelter 1, 2 of 3 of nog Íteetrpf. exlrowit tussende tegelskriigen Donwodt de Ekstl0 op 1l, l0 op 12oÍ 10op 13. Nliid geefthel eê$tegetolhel corpsoon, het*eede getol tlootop de rqelhoqe plusde inlerlinie.Dol lel/ertde nieuweregelofitondop. tt redíníêit dut hd êJdíotoqe.oqde wï. Moarín de pmhiik, ookop de comPute1 duídtha woord interlinb wiiwel ahiid op de totale rqeloktand, dus rqdhcp,g'e
pfus&ro wít.
De rwlokand binneneênolineomoêlcan' si.lft;ín. Hel koml.i(/okvoordol we een initiool photseno[ eenwoord in eengalere lefierzellendon de restvonde lekst.Dit bein vldt de íegeloktond,of ihle:''línielde c,klclnd tvssende rqels); zelk ol is êên lela;rof wooÍd gro*4 don wordl de regeldklondoon hef oongepost, groolsfe&an oÍ de grootJletel<ens woordoorer een ongeliíkfioligeofsísndont' Jlool Tolhelbegin vonde ioren zeventigwerd hel meesledrukwerknog in menalgezet.Elke lood letlerwerd ln spiegelbeeldin eenrtr.r,kie gegolen,zodat de lettertin de iuítte richting kvromenie stoono/sze werdenoígedrukt.A) deze leflerswerdenochterellaor in eêntii geploobt,metond*e kbinê stukíesn,etoc,l lussende woordenom dezevon elkoorte scheÍden. Zelk de nÍerwerelinoype'írc,chínes (diedeze kleinestukiastekstperregel somen' tíeldenin plaotswn per btterl nool+enge elkeregel |ruik wn helzelldewincipe. Tussen ingevoegd on lekslwerd eenonderesíip lood de rgels wn elkoorte scheiden.Dit wed dê inteíliniegenoemd. Ielct werd in punlengêmelen,netols de meeslelek op de Moc (72 puntenper inch). in punfiengêÍrlefien. De inlerliniewerd eveneenJ Nt de lekst1Oplinlenhoogwosen hel kleine stukielod ws:ende regels2 punlenhoog, don werdende 2 puntenbii de puntgtoottewn de ,ekJtopgetelden werd de interliniel2-Punft genoemd. Gewoonlíikis de snndoord noolenheíd voor de inle inie20 procentwn de punlgrootle.ln
hetvoorbeeldhierbwenziin de lenersl0punls enzou de inlerliníedus l2-ponls worden. voor hltcintosh' lsommigehondboeken progromno'snoernenhetpercentoge120 Drocenll
blz l5
Wonneeru op de lvlorcW| kíígt u n@sd ovtomoíisdteenínlerliníevon20 pocent {dat noemenwe oubnatische intqliniel. Wonneer eenwoord of eení*en groterwordt garcokt, kriigl hetauanolsch eengrolereínter[íníe. Hied@t kont dê lekstet nindet h@i uil te zien, omddf on&r & eneregel meerwílruimle komfdon onderdo ondere.Ns u bíívoofuedd l2punts lettercgebruíkt,ít de oulonolí.che inaílinie ongeveerl4 [ongeveer| 20%vonde pungrcol|él.Wonneeru echbr een24-pvnís iniliclolínvoep,l in & dlíneo.wordtde interlinie wn díe eneregd wtorr,tisch oageeer 29. Meesalb hetmogdiíkde rcgÊlclktdndle coftigerên;ínc,ordil is ohonkelíikwn de ooolí
In dii voorb..ld i. d. eeÍsbletiergroleren verslcorldeie de regelmolige int\eÍliniê vonde roslvonde olineo.
o Ns u ín uw opplicolíede interliniekun ornpossen,se/ecleert u de wlbdíge olíneoen stelf u de inbrlínieopníet* in op de oorsprondíil<e grooflèdiegdd voor hetHeinve btt*ype . o Sons kuntu de inhrlíníewel oonpossen, moarkvntu díe niefHeinernnl
. In sommigemindergavonceerdeprogrom rna'skunlv de regelokrondhelenoolniel odnpoiJei. U kunlwel de wlgende ttuc loepossen; ftier eenvor de wílgo*F.y'/ren tutsen & woord* wn en rqel; wíizig de puntgroolrewn de wilruimíeín dezdldegrootle
blz ló
alsdegroteiniliaoldieof hetwoorddatverslo' rendwq*t. U noetdít voordkerege!vande olinaookondarlijkdoenvooreencgniequontb rqehknnd De intrerlinieoonpossenin tekstdie olleen uit kopimlenbesroot Tussen regelsdíe olleenuil kopiíolenbestocln is de interliníe heel {wotzeldenvoorkoml) geen lcomt onders.Dot doordotkopítolen 'snarf hebben(hetgedde wn de kleine bttersg, i, p, q eny dotlogerwh donde rest vonde lelters).On de inbrlinie le lrt,rHeihell ot Ml u eerstwol de ovlomoíscheinlerlinieis (120%wn & punlgroolte)-Doorno mooh u de íntedinieHèinerdon díe woarde. De oulomolitcheínlerlinievoor 36-p\ntt lêítert is biivoorbeeldongeteer43, dus schu de iníêrliníein op eenrrddrdelog* don 43. Wonneerde íekstolleenuil kopitolenbestaot, kuntu de regelo[snndmestol Heinerraken don de woordevcn de pun$loot1r'dct wtl zeggeneen3ó-puntslefieren @n 3lpunls interlinie.Prc|eerlu dil eens!ln hetonder stwndevarbeeld ziel u en 1g-puhlslelter,ype mel@n lTpunts inhJlíníe.
RËGETÁFSTAND
rEGRoor
::$ff;* intêrlinie
rsprldl"r REGEIAFSTÀND rTprinbÍrinie ÁÁNGEPÁST tle*elfde gddt voor eat regel,meeslolean Iclp, woorin slechtsenl@/ê iioo.tleftar,iirdn. AIser gen slaorilellersziin, konde regel ofslondgíoleí líikenddn nodig k.
| óprener outomoliscbê inh-.rlinie
l8plrerèr
Afstand
lTptintedinie iS gOed
Onderscheidingenof Nadruk
t4 t5
T8
door middelvon+oliéreír versl,oorl Helonderscheiden helrilmevo.lhellezenen komtêigenliikneeíoPeen vonde eneenvermindering ofleidenvonde oondocht mog gÍiiswoorde.Hetspolièrenvon onderkosdefiers olser geenenkeleonder àlleenmoorwordenicegeposl is. er beschikking mogeliikheid iot ondeíscheid
Hetmêestdoelheffenden mooisl€middelom ondeítekt is oonle brengenin eendoorlezende scheidingen voíiontvonde letstletleí hetoebruikvonde cursieve
De híeedemogeliilóeidis het gebruil von klern kooitolen.Klein kooilolenin de lekslkunnenbeleí niel qeipotieerd worden. Woorden die mel een hooHletteÍ Éeoinnen,worden ook in klein kopitolenvoorzienvon eei kopitqleuoorle er. In de iekl von welenschoPÍle veelolin llein liike boelen worden oersoonsnomen kopiloiengezel.
I6
i3hetgebíuik Dederdeondencheidingsmogeliilóeid Moor helÍvet de tektletter von holfuett vorionl von de gezeltêbkBedeêlbn dÍingênuich ten opzichb von de iormolegriiiwoordesterkop. Doorommoelde holl voorzichligen in goedehormonie vem ondórscheiding geheel l,cegepost. worden methet
T7
' ha zemn De verdereondencheidingsmogelillóeden heï kopilslen, of holfuetle in looiiolen,zêlk cursieve onderskepenen hetgebruikvon eennog vellereoÍ qeheelondere de grii$oonvondê lefierverslorên Ze pogino,evenohhetgebruilvongroieíêcorpsen. stoÍenhellineoiÍelezenen mogenolleenin deugdelijk uÍ biivoorbeeld omslondigheden, orgumenbeóoíe wordentoegêpost. didoctischeovêrwegingen
Nadruh "NodÍul" woídi in 'd€n di[ke Von Dole'gedefinieerdols "krocht,klemvoorme menspreeld; klemtoon,occení'. De keuzevon wut rnoetworden beklemtoondis oerde.êeírzookvon de mooÍ het is schrijverdon von de ontrnerper, olfiidte onfioudendolwonneerer belonoíiik benodruktwordt,binnenkodefiid voortd=urend nietsmeerbehngriikliikt. Heï bêíodíukken von oÍzondedilkewoorden Va is de gemokkeliiloeen eÍfehr'ektemonierom ieb !e benodÍukken,moor konvedvorÍingslichlen metoÍ de mogeliikheidbepêíkênvon velietussenkopies. The elk of Northem Ëurope and Asia ard rhc mooseof NorÀAmerica arevcrysimilar in both habit and appcarancqin facrthcy are so closeiyconnectedthat $me scicntists regardrhen asthe samespecies
CursieÍvohol voldoendeop en is minderindrtn' ziinoon oenddonvel,moorLonol voorhehouden woorden. oÍ weten schoppeliike Ëuircnlondse -lhe elb af Natthem Eanp( and tuia^n
blz 17
(ROMEIN, beklemtoVEIoI CtiRSlFB KAPITAIEN moor 2e olle€n du3mogen nenheelnodrukkeliik, woiJen oehonteerd ols slechtsenkele uoorden benodru'h dienen te worden.
ThCI,I-K ( IF NUR] HI.R\ F.UROPIANT} ASIAandtheMOOSËOF NORI H AMENCA areverysimilarin bothhabitand appearurce; in fact they aresoclosely cornectedthat somesclentistsrega.drhcm as
Hetguh$lllg@! is eênonhondigeweóliifsel uit en dientolleenooor de tiid von de schriifrnochine oebruik te wondenols er qe€nbelsremethode gevenbii is. H* konoàkverworring Èeschilóoor hel íediqerGnvoÍ e€nmonuscript,omdoiin von o{dshêíde redoaielringenonderstrepen oonduidinq is dot ielscursiêÍmoelwordengezel.
andthe ThcrilLpfNorÈsra-Espps-3ld]-\s,iê simil3-r in vely lspglejf-Nsllb-4srJlr-a-4rc both habit and appearance;in facr they are so closelyconnectedthat some scientistsregaid them a! the samcspeci€1.
Hets p o t i ë Í e n wn leïersisweinigeÍkiêf. l-letzorgtvooí eenbiizonderongeliikepogino€n hreektde soeoelelooovon de Ckst. EuroPe and The elk ofNorthcrn Asia andthe moose of Norrh Áme rica areverysimilarin bothhabhand appeatancerin àcr they a.reso closcly connecredthar somescientistsr€àd them ar
Welkhulpmiddelookwordt góruih hetmoetwel wordeírioegêpost,ondêrswoídt de cons€quent lezerin verwoninggebrocht.
llel bcnodn d<envon r€gelr en olineo's Komplebzinnenen olineo! kunnenworden benodrvktdoor ze oeheelvet oí clrrsieÍ|9 zèten. D kon eennulioe Ë
Titelregels
t9
ln doorlezendelelsten is hetvoldoendeeenlil,elregel of eenduideliikzich6ore doormiddelvonwitregels AÍhonl€liikvon e,,
20
In wettenschoppelijke en soodgeliikeboel@nmelveel belongis hetvookbeter vonveíschillend fussenkopies oon le g€vênmel de hiëÍoíchievon de tusseniilels nurnmering don doorvooruitsluibehulpvon decirnole zelwiizen. gebruik veÍschillende te mokenvon cnd
blz l8
2t
Zetspiegel
moeLen, méthetwil êí bovenen er onder, Tussenli|els de íuimlevon eenoonlol normoleregelsinne*nm.De eeÍsle|ek|regêl nó de tussenliiêlmoelin Íegisterstoon, regel d.wz. evenhooqsloonolsde
22
kunnenoÍ Tussenliiels en liblreqelsvoor hooÍdstukken gezd woídenen in voorko symelrischoÍ ossymàtrisch mendeoevollen zelÍsuit eenonderleïer.Inhouden funcïievon het hoekin kwestiebepolendezetypogroÍi' schebeslissino.
Inspringen
23
Zoolsde leedekensde skuctuurvon eenzin duideliik door dlineo's moken,zo wordende hoofustukken meteên olineo begint Elkenievwe somengesteld. vierkant. von een groolle gewoonliikter inspíinging, vollooplis olineo helemool Al; de hoÈtergelvoneeo nieuwe olineo dot er een ha enige|eken de inspringing hoofd_ von een boeL oÍ beoint.DJeersc reqelvoneen slui oÍ een reqelno-eenwitreqelhoeftniet in le sPÍingen,omdothèt reedsduidelii[ is dol dot de eeÍsleÍegel
24 25
De onbedrukemorgesbehoedende lezendeogenvoor ofdwolingendoor eenonrusligeochtergrond.Ze moken vonnolilies. hetblodeíen mogeliikenhetoonbÍengen hetíugwit in de rug ziin omdot Hetrugwitkonkleiner pogino elkoor on|moelen. rechteí vonde linkeren de BiÍ hel opengeslogeÍboekvormensleedsde wee en tegenover ellooí helpoginopoor, hlodziiden ziiwit ongeveer elk verdienf hel oonbeveling doorom êveírqroot te mokenols de somvon lwee rugwitlen.Bii de beáolinouonhetruqwitvoordikkêboekenmoel in mene.uooitorgendoide zehpiegelnielgedeêlt€liik verdwiint. von de rug de ronding
26
de functie Debreedte vonde morgesisoÍhonkeliikvon von hel boek.von de gekozenletleren von de inier moebnde morgesnielkroP linie.Biieenpocketboek p€r ziindoniO mm.Biigebruilvoneenlióte letteren moebnde moígesgÍolerziin bii ruiÍnêinleÍlinièring don bii letlersmetmeerkleurof biigeringere inl€Íminièrinq.
27
ervoringkunnende volgende Op qrondvonhisbrische bii gebrurtvon worden oonbeuolen morleprogressies (zie hiemoosl) pogino-oppervlokte tobel voor de ziinmogeliik,olsze Ookonderemorgeprogressies ziin. moorhelderen hormonisch
blz t9
Pagtna-indeling
wanneeru eenníeuwdokumenlbeginf, Telkens is,hefopzeltenvon de pogínoheí eerstedot u ctoeL
U bepoolfhel fomool vonde pogino. Ook geeh u de zefspiqeloon. Dot doetu door de wif' morgesrondomde zelspiegelin te slellen.De is donde ruintedíe binnendie zetspiegel wilínaígesoverbliih. en de Yerderbepooltu heloonlol kolommen wítuí míelgu,led doortutsen. lJ bepoolthoeveelpagino'shet dokumentkrifgf en of ze olleenr*to oÍ rxto/verso worden
o@rukr lJ mookten bosispogino(tenplolelnel de díe u poginonummering en ondereelemenÍen op elkeblodzijdewilt lofentetugl.eíen,biivoot' beeldeenliinfieov* de gehde breedteboven' op oan.U kiesldon uíleindeliikde noolslelsels de schermliniolen.
PagimcijËr
28
De normoleplootsvooÍ het poginociiÍeÍis oon de dooÍ oÍ in hètmiddenondêrde zehpiegel, buitenkonl eenwikeqelqercheidênvon de loobtelekheg€l De poginonÁ.érs kunnenzondermeeÍuitciibrsvonde iekstletterwordenoeze. Hetvoorwerkiot oon de inhoudsopgove wo-rdtwel meegeteld,moor meedslniet gepogneerd.
blz 20
Enbe/e defniier Blodspiegel: Hefformoofvon de gehelepoginohet blod' spiegel.Die wordl in cm uitgedrukt. Zelspiegel: Hetdeelwn de pogínddot bedruktwo'dl Ookdít wordt in cmoongegeven. Kolom: Eenkolomis de maotwoorop gezelgool wor' den.De breedfevon een kolomwordt oongege' venin cm. Eenbladzíidekon eenkolon hebben, of meer,zoolsin zoolsin de meesleleesboeken, tiidschrihen. De kolomhoogurelanenwe n pico's. Witmo1g€5: De ruímíedie zich lussande ze*piegelen de Uodspiegelbevindt,noemímenol5volgf: bovenkont= kopwit onderkonÍ= sloorlwil bínnênkonl= ruryÍ buitenkonf= sniiwit Tussmlát("g!fler") De tuÍmtefussenf/reê kolommenheelfussenwíl DieNimle wordl oongegevenin mm.
29
AJshelpoginociifer onderswordtgeploohtofwonne€í moeler ciiËri voneengrolercorPswordengebruild, uoorgezorgdwordendotde ciibn gemokkeliik moorde lezernietoÍleiden. wordenoevonden.
30
in hêrbiitonderbii De sprekende hoofuregeldie, voneen wetenschoppeliike boekenhetbrugvinden sloot moet vergemokleliiken, bepooldbkstgêdeelte \rordt gewoonliik Hii de zehpiegpl. rneestslboveo oezetuit klein-[ooiloleno{ de cursieÍvon de lekt]etter corpsolsde meestol in hetzelÍde ÉotpoginocijÍea qewoonlik in de oon de builenkont |el(stleflersloot xon hooHreger De sprekende sprekendehoodregel. wot wit met of kleiner ziin en de€êwentt een corps gescheiden von de ekstworden dooreenliin
Aft rekingen (Hyphenarion)
Als het boekzeer ruimemorgesheeÍtkonde sprekende regelook in hefzijwit of stcoriwitwordengeplooBi.
Opmaak
32
ziin ollepogino'seven In normoleomstrcndigheden hooqoÍ bêvofienhetzelÍdeoontoltekskegehMên moel doteenuitgongsregel echÉrot elkepritsvermiiden horenoon een blod:iide komtte sloon.AJi heÍonmo_ weg oeliikbliiktzulkereqekdool inwinnenol uildriiven de blodziideeen regel kon men-desnoods É -erken, longer of korbr moken.Dezeme$odeisvoorolbii ÍoiozelweÍkoon l,êbevelen.
IloerenJong Een'hoereniong"is eankorteregel' & loohb regelvan eenolínq - die bovenaon & Nginq komfle sí.an,Iot oan & inko' pogínoductiewn de gemechoniseeftJe oomookwerd dit olsen biimnder kg,d/liíke prohiik beschovwd.Drul*ersen typogrolen dedm olle mogelijkenoêile om ze le voor' wordeniegen' komen.Moor hoereniongenJ woordio helws - zelfsin de duursleboe kenen-íidschriftenalshee!nonraol be Ze veroormkeneenbijzonder schouwd. ongeliikpogínabeginen Áetis nog steeds zinvd en poor woordenle ichíoppenom er op die Íanier ogn le ontkoínen.
33 34
Hetis nietmooiolser meerdondrie obrekingenonder
EenwoordoÍtrrekinqoon heteindêvon êen linkergetolereerd worden.Aon hei poginokondesnooás moel menzê vermiiden. rechbrpogino eindevon een
Voetnoten
(Foot.t.)
35
Voetnolenwordenén oÍ tuee corpsenkleinergezei don de hooÍdtekt,en zo gelhlerliniêeíddot hetoplisch in plooh efbcqeliik is. Zesloonbinnende zetspiegel voneeinoontoltektregek,die bii de opmooknoorde worden voloendeoooinowordm vemloohl.VoehoÀen liln op doà''midiel-"one"n regelwitof eenstompÍilnen zetbreedtevon de hooÍdbkt qescheiden.
36
ciiÍer Voetnoten woÍdendoormiddelvoneensuperieur tekst oongege{lubscript}vlok ochterhetwoord in de ven.ln de nootzelÍ$ootdit nummerin eengewoon ciibrsin de ciíÍer.oevoloddooreenponr.Superieure notenielÍ ziinte klein.EenhookieochterhetnookiiÍeÍ in d€ lêkslis oveóodig.
blz2l
Malginalia of Lantteleningen Voemoten biJ taàe/Ien slogordevon Ondonksde indrul:wek*ende cíiÍersen getolla moeter iorÍti iêb uif wo.den weggeloen,of moetenbepooldecondusies, díe uit de lobel getok*en krmnenworden,op nonier oonde lezerworden en uitdrvkkelíike gepíetenteerd. De gebruikeliike doainele ophssingvoordit problem ís hettootoegen va welnoFrnoon de betíètÍer,detobèl publilc' ln oa&mische en wetenschoppeliike tiesis díf oonvoordhor, moor bii hetmeer popuhire we& zorgl dit olleenmoorvoor verwolnngv|orden Moor moelener tcr.hvcF.fnoten toqevoegd,zorgt u er don voordot ze zo leosboornageliikzíin zonderapddnryd ovq te komen.Enkelerichtlíinenom dit e Dekomen: . Z,.ts tt
37
MoroinoliowordenéénoÍ $*eecomsenkleineroon oe hooÍátekl qezeluit de tek{e er of de cursieÍooorvon, dot hetoptischeÍÍectgeliikis. De en zo qeïnÉrlinieerd von rondnool moelopliinenmelde eersteiegel een heeÍt.Morginolio woorop ze betekking tekstregel wit vonde lekt ougusliin woÍdenmêesiclmet êén oon de |ek$konfíecht terwiildereqels oescherden tussen de rondnooten ánderelkoorstoon.Deà6t,ond interlinievon corps en tekstwordt medebepoolddoor de hooÍdrekt.
oftu.. cortn hlàw lan dz trhst
. Maa* dc ztbraht ada,ig á4t /. têkí tc bn "ah; :pridt * aia oua dc hcL b@dk da .le tdb./ uít, nadl zet z. d.mo,à ;s ttu . oJdriz Lohnnn ondt
, 2hryt u crvou d* dt uctoíjzítpEka' d. "tul d nct wda cdtut nrttntm in dr tabcl nia kear^ tu.tott" oJ tu.. die ín dl llztb t h't. Al'ohtut " uo*ona, da *n*a de *[email protected] aoott h^ (*. + .d.). Al' r ow t*2aia* ouda tási*r (ta), .ijfs b\Ll,iLt sab/xik da daa, naat aL dar al tufis tu'tet uoda gcdígíulívttd oia en "ín n",ta zt utba onhcsbut kaaaa aotda. Da a"lm nahode i hagcbru;ka ua d*|fu cif.A al' in d! tdb.l klf hd da" hct t kíhahd ennhea t2l. D* nrthalc n daí.l.liko, ntur ".mt nu raintc in dc kolan ir bclat
l{zaaeheningen dienenonver' Nofendie de lêkí ondersleunen pogino le of op sloon op dezelÍde onderlijk z'n minslop dezelÍ& dubbelspreod olsde betrefkndeleksf.Ze kt nnenolsvoetnool wgrdenwtweíl<Í,moor en kon nlr,ergewíchl an "Ílevr" oon de pogínowordengegevenols u ze eensop eenondermaniertof@n geheel mookt. N^ten in de m/rlre Ze Dezestoongewoonlijkin de linkermorge. ols nonier behandeld wor&n op denlfde pogino' ziikopiesqt er is eeítsoortgeliike Iayoutnet eenbrcdezíinorge voor nodig om ze b kuonenherLergen.Aongezíende kons grool it dolze longerloryn dan de ekst waoropze be&king hebben,verdienlhet oonbevelingze in een kleinercorpt Íe zetlen.
Illustraties Noteu ingebouruàln le y'tooftteht ln liidschríftenbenfu ze ol zeker tegengeko' men,ze ziin erg dekoroliefon helpenmeede têkslte ondefureken. Net o/l veelvondrt kon helerg goon irriferen sc{,ríkunsQrepen olser te veelgebrvíkwn wo.dt genr,akr. is àefeéÍ,helefoeroín ze te Oo[ ÍecÀniscÁ reoliserenen Àet/
Tabellen
38
39
moelenin de eertlephoh Abeeldingen en iilusroties vonde iêksloÍ de inhoudondeÍslL'unen de bedoelinq en duszowe-ioplischols oílisiek hoímoniëreírmel de typogmíievon het boek.
40
te ziinmetde AlleoÉeeldingen dienenin hormonie dubbelepoqinovonhetboel. Plot€nmoe|ênbiivoor beeldheÈelfdeformoothebbenols de zetspiegel,oÍ ' - íondomgeliik wit hebbenof in bêwustconlrosterend leven het wordenoesneden ploten= ploh-.n lot op de ziikonlvonhet {= oflopende blod).
4t 42
enderge' plobn,bkiÍiguurlie$,vignetien lllushoties, mefdeiekf of hoímoniêÍen liikemoetenin griiswoorde conkostvoÍmen. doormeeen inlerÍessont
ïobellendienenzo eenvoodigen overuidtbliikm€eliik qezelle wo.den.Nieïzeldenziin hoordunne horizonkolomveÍfikole moíkeÍing; liinen een voldoende Éle geAls ciibís veelgevollen oveóodig. zijn in liinen letter(Helvetico, hiuilcmenbiivoor*eureenSons-SeriÍ Frturo,UniveÍs),voor de tekbn kon in de meêstre Ook tussenductusen koroldervon de lefieren de gwollen de tekstlener dienen beslicon.Dê illuskolor illustrotiesmoetovereenstemming {Ze ookpunt9.). typogmof en gekend mei de nouw moel somenwerken proeÍpogino's. von de hei vosts|ellen wordenin
43
Hetbelongriiksiegedeelcvon hetboek,de hooÍdtek1 moél uitgegoon woorvonin píincipêbii de voímgeving woídên,slsol fussenhetvoor- en hetnoweÍk.De vormoevino vonvooÍ ennowerl,moetin dezelfde oeestLrd-enopgevotolsdievonde hooÍdckst.
blz 23
lllus*eren metlhtoi Lezers wilbn [oto'snog wd@nt 'er,h}..,been eeltgoede[ob schorwendon tekoningen, kon inderdoaderg overtuígendwerkomat Mcor nelols bij tr,lceninpnhqngtveelaÍ von & kwalibit von hel origine'"l. Rechfhoe*lgoÍ wiirtoond Fob\ die tínpelwegd@r vi* rx:he ziilannn wor&n begrensdworden'rech$ekig' ge' n@nd, h,rwiil bfo's rt@Non & oàwg,ond gáed oÍ gedeeldiíkis verwiífud 'wi:tstwnd hebn. Fr beston geenregelsvoor het itqpossenvon heten of helonder Eenrtooíewiitbonde bto konen snÉiedromolekoande pogino ichl er loevgegen.moor heforigineelmo€/. gmnakt die wiistoond wel toelenen.De wrm n@t woí&n, maetsderp bpn & clchter' grond ofsleken.Êente gedeailleerdvoorwerp vqliestP veelen wordl onherkenboorZorgl u ervar &t * geenon&r&len wn buítellcfop illu,Faliekornenle sÍoon,zoolt de uilgesneden biivorboeld de hondof ecnvoelven iemond on@r5.
Lo"rt
b'!.r
a
í.1'n
dÍ
AÍlopendeÍoto's Nt @n fok', tíntvlakof wot v@í illutnoie don ookvonde rond wn de pogiw lcr,pt,g@t het am en 'oflopende'illustrolie.Qn dít mcgdiik te moken uidiínendoter 4 mm@
í|l"tu.ia tn aá. D. dj"pd/. 't"tt btorr vda ác* ttrtiar''.
l-at',l
e,-k*6
nqvetweKtng.
Dê bíee,duvonde illustíoliêhoeflle v/arden vergrootolsde illustrolein de rug vonde p[iro korr/ c saon,*oor houdtu er wel rekeningnw dot bii sonmígobindmelhoaen en stukiewn& rug wordtofgekesd en dus vetlorengool.
D, zf'?."d.
blz24
i rttutir
or4-dd.
,l"",tt
Lt d.z. bt'.1
à.
Voorwerk Cartooasof Clip-Árt
44
Hetvoorwerkbestooiuit de Fronse('voor-de-hondsd) pogino3, de in' í|el op pogino1. de hooÍdtitelop voorwoord op pogino 5 en ha houdsopgove op pogino7. Devolgordekonondersziin, indienop pogino5 eenopdrochtoÍ mofiowordt g€plooht,de inhoudmeerdon níee pogino's|eh,oÍ hetvoorwooíd vóór de inhovÀopgwe woídt geploolsr.
VooruterÊ Dere on&rdelen, somenmëlnog @n Poor demenlen,zoolsbiivoorbeeldeen'o@toót' hebbenbíi eenbo* en traditorele volgor&, moqrolsu wot m*r vluchtigepvblíkoíeswílt noken, n:rc,et u zich hierdoornÍetgerc'rrd is &t deelvoneen Ha voorwe* vden. publikotíedoí hel gernoL*e/ilÈst konworden uíg&reid of ingekortzader dol door de eigentiikek{ on&f, liidt. vonen publikotieziin De openingspogino's vookvon víloolblwg oílr & lê.eí zweí te ldiry dor hii de volgendeHadzii&t ook bekiih en dodwe*eliik verderleesl.Dusde inhád noogonder&á wn & titelpogino uíhtakenof alk op de oÍrulqgJ,ooo en de biblic5rroÍiichegryvens dotumen pfuls wn publikolie' hezgtr die ook nodigziin, kwnen rwiteloos op de lwlste bdzij& wor&n Wploobr.
blz25
Fransetitel
45
von Detronselii:lvorm eensobervoor_oonkondiging de hooÍdtitel.Hetisvoldoendeols hii, in de tekl|etterof de kopiblen doo.von,de È|elvon hetboek eventueel voomÍgegoondoor de noomvon de schriiverin èén reqelbovenoonverÍneldf.
Flp$e ,itd Diti5 gewoonliikde eettlepogino von het eercleonderdeelvanst boeken zil ' bii een qebondenboekold:ons' vlo de sdtulbloden heeh áon de bond getiind.Dezeopeningstítel in leílegeen enkelefuncte - hoewelhii woeger bii de oWdng wêlvon belongwos.
Titelpagina
46
fundievon heeÍtde ropreseniolieve Defi|Èlpoqino moethii iot de terói.Tegeliikerliid loegongsÀoorl duidelilkebibliogrofischegegevensvershekken.De flelpoqino moetveímèlden:de noomvon de schriiver, fiiêls,de ol ioriniet oonqe"uldmel ziin ocodemische ftol en eventr.reel ondertitelvon hel \Mêrltde uilgêvêren en liektookheiioorvonvêíschii diensvestigingsploots
47
meerdonenigonder Defi|elpogino steltde rypogrooÍ, ziinfonlosie vonhetboel, in de gelegenheid gedeelte boi i-.vieÍen.De relotie ànziin onhrreroers_invenlivileil metde hooÍdbkt wordt verzekerddoor de noomvon de uilqeveren de eventueleonderlitelie zefienin heeeÈde corpsolsde tekslvonheiboek.Denoomvon de schriiverkon éénoÍ wee corpsengíoier ziin; de liÍel hetgroohtgezet.Deze vonhetwerkwordtgewoonliik verhoudingen kunnmechlerondersziinols onderlinge werken sprokeisvonde verzomelde er bii voorbeeld in dotgwol konde noom voneenklossieke schriiver: rol spelen. vonde ouleurde dorninerende
5pe.it),Dg hr hliHing
blz 26
48
delenkoneen Bii verzomêldewerkenin veÍscheidenê Op pogino2 stoon dubbelefitelpodnowensêliikziin. diêvoorolledelenvonde dongewoonlilk de gegevens uitgdvegeliil ziin,efl op pogino3 wordtde titelvon hetoÍzonderliike doolgezel.Somsploolllmsnde hooÍdlitelop pogino 1 of 3 en de dêeltitêlop pogino 3 Arr!-. ha'.l.
Oceanic I LiÍe
tu
"t".&itli"t
50
een konbii wiizevonvorsiering Op de litelpogino regel in een ondeíe tueedeklêl,l,eeítvignefoÍ een le eÍ wordentoegepost.De litelpoginoeistgÍole zorgvuldigheid,wontze vormieeÍroonwiizingvoor de kwoliteitvon hetheleboek.
49
Fmntispies
Bii de vormgevingvon eentiblpcgino bestootohiid de mogeliikheidtot een syrnmehi,he oÍ eenossymekische ziingêliikwooÍdig. BeideopvottingêÍr mngschikking. gewoonliik voorkeurvoor de een romons beslool Vooi bo€kên vookvoor bii welenschoppeliikê symmetrie, keuze von de Bepolend voor de ossymetrie. rypogro{ischemiddelenis de inhoudvon hetwerk. De eenheid Voorolin ouderoboekenvindtmenvook op pogino2 methei iekEedeelb moetbewoordblifven. eenÍÍontispies,eentiblploot, oÍ eengrofisclreweer_ oovevon de inhoudvon hel boekin de vormvon een iitho oÍ grovu.e.Dere .nooiehodilie woÍdl legienwooÍ_ dio wel;oorloezelmeteenoorlrelvonde ouÉurof een vonhetrcroleboek oo-ssende illuitrotie.DeeenÈeid wordt hetbestgewooóorgd ols de ploot op pogino 2 binnende grenzenvon de zetspiegelbliift.
5t
sr-.ríi 4. r"aÍb;k&',s
blz 27
52
Inhoudsopgave
wordtpogino2 in devormgwing In sommige gevollen vonde tiblpoginobetroklen.Doorheloog in elkgwol eendubbelepoginowoorneeml,is hel volsfek ge pogino2 door reówoordigdde ondersleegbliivende het lolenoverlezenvon êónoÍ meerregelsof door middelvon eenilft.rstrolieÍ eleÍnenfin hetonlwêípvon die voor een romonzeldennodig De inhoudsopgove, de hooÍdtiielb integreren. is,verwocht de lezervoorinhetboek,dusin hervoorwerk. In die gevollen,woorin eenvoorwoordde opbouwvon het boekuerldoorten de inhoudsopgwe tic€licht.kon dezelootrtenó hetvoorwoordo{ de inleidingwordengeploolsi.
55
Auteursrechtvermelding
53
Hoewelherheloosgewoonlegewordenh de ouieuÍsen de noomvonde drukkeriiop reótuermeldinq plo-otsen, moelmennietleminbeleÍÍendol pogino4 te mededeenlechnische wetteliik veíplich|e, commerciële dê lekst v&r het von en begin lingennó de fitelpogino lekst op de de lezeí innerliik ziinom nietbeuordeliik lette biide schone in hetbijzonder voorc bereiden, zo íen. Hetis doorombe|erde copyrightvermelding pogino h-' onderoon de sobermogeliikin één regelfe ze[en.
54
56 57
mogeliik moetzo overzichtelijk Deinhoudsopgove ziin.Heib€stwordrze uitdê ingeriótengeordend bksilelljer,evenfueelééncorpskleineí,gezel.
ziin bebreoplos' BiihelzefÍenvon de inhoudsopgove weinige donheigebíuikeliike singenc beden*en pogino's vór de Soínskunnen kooieuilp{rnten. hoofdstuktitels wordenqezet.Heti! ook niel beslist breedte zetcnolsde de inhouJeven noodzokeliik konvinden. bktpoginoi ols meneenbetereoplossing
58
oÍ Alleer in nood,biivooóeeld in een pocketSoek de indelingen het Deticlregelsvonde inhoudsopgore, olszuinigheidmelde ruimtegóoden is, schoolboelg in de hoofustr.rktitels uoorwoord worden behondeld ols op pogino4 worden konde drukkeriiin kleineleiteíïies hel binnenwerk. vermeldHetis ech|erbebr dit oon helslotvonhel hoekte doen. D. i,torr' *ar .ít .dwr.4i! ziin, of brt .Ír Fdzt'juzatl of Laa{ rf t-l è< bat.È.liíLlit l'", n? pbu|dd. "d. -.dl s.bnib á ro.r t.ll. t .r a,t
b|t 28
Begin van de telst
59
wooÍop oonbkeningenbÍêkking hebben,von num' vooerenIn ciiferkes meÍsin superieure {sup€rscript) Ak de tekt ingewilkeldis en nummering. doorlopende er zoweloonbkeningenols voelnglenvoo*omen, gesignoleêrd oonbkeningen wordenin de hoofdlekst bklhoken vierkonlê doormiddelvonciibrstussen och|e.de woordenin kwêsiie,weoeensdoorlopend worden genummerd. In hetoonlekeningengedeehe herhooldin de le er,wooruiideoonl,e_ dezenummers gezetz;in. keningen
De tekí begint zoolsolle belongrijkeonderdelenvon hetboe( op een rechrcrpogino.
Literatuurliist Nawerk
60
63
boekis vooÍ in eenweienschoppeliik De liierotuuÍiijsi vongrootbelong.Dooromeisldo zêl' de gebruiker wiize doorvonveeloondochl,De nomenvon ot lreurs boekenheeÍthetnowe* belong ln wetenschoppeliik gezet uit klein"kopitolen bii hetgêbÍuikvonhetboel- Gewoonliik lmelhunvoomomen)worden riikefunclies gegorens over overige íoon cursief en De boektibk stoonde onderdêlmer von in de volgorde: uilgever,plootsvon uilgoveen ioor von verschiinenin. I . Uiiweidingenefl veíldorendetekten; romein.tje t eedeen uolgenderegelsvon éénveínêl oÍ bronvenneldingen; 2. Aontekeningen dingwordeneenholÍvierkontingesprongen. 3. LilL.íotuuropgove; tr. Regisle4sl
6I
Register
Áantekeningen
64 65
Alle onderdelenvon hetnowerkwordenmeesblin één corps,éénoÍ htee corpsenkleinerdon de hoofutekt, de gezet.Detiblregels bovende oontekeningen, ols worden behondeld de literotvuropgove iegiscrsen de hooÍdstulditêh.
62
Hêtnomen-en zokeníegisletookwel indexgenoemd, beslootslechtsuil bekêkkeliikkorie reg€hies.DooÍomis eenzelwiizein nneeof meerkolommenoongewezen
en noorobeeldinOm ve /iizingennoollêkstplootsen konmenmelcursiêve oenvonelkoorlreonderscheiden, yêíwiizen. iilËrs noorde oÍbeeldingen
monierolsvoetno zetmenop dezelÍde Aontekêninqen ien ln de h;Ídbkst von het boekwordende woorden
blz 29
66
Als ochrereenvermeldingin het Íegisierzoveelploot senwordengenoernddol ze meerdon éên regelin beslognernen,don loot mende tweedeen volgende regeleenholÍvierkontinspringen.
67
Druk
70
Bii de drr-rkmoetin het bijzonderwordengeletop gelillrekleurvon schoon-en weerdrukenvon olle vellen,olsmedeop perfe* register
De smolleregeltiesvon een regislerwgÍdenonuilgevuld g€zer,
Schutbladen Colofon
68
EencoloÍonvermeldoverhetolgemeen,bóolve de noomvon de ouleuren de filel von hêtwerlgde noom von de uilgwer, het ioor von verschiinen,de noomvon de redocteur,von de illustÍotoÍ,von de t/pogroof, eventueeldie von de onlwerpervon bonden/oÍ stoF diê met omslog,olsmde de noménvonollehedriiven de produktiele mokenhebbengehod.Bovendien mogenook de gebruilceletteren de Íobrikontvon het worden. oooierwelvermeld
69
Dê beíe ploojsvoor hêtcolofon;s boven'oÍ onderoon de lootte blodziide.oí - olser ochterinhetboekblonco blodziiJe.Onderhet pogino's ziin - op devoorlootste regel, konhetISBN op een oÍzonderliikê coloÍon, wordenvermeld-
7l
Hetboekblokvon een gebondenboekbeginten eindiE popier, metschutbhden. Doorvoorgebruilcmenslrevig hd hel dot in kleurhormonieerl met oooiervon bi.nên_ werk, melhet mol,erioolvon dé bonden melhel loopíichting heeÍt. kopitoolbondje, olsmede de iuistL.
72
olsdubbele DeschuÈloden vooren ochterkunnen pogino's oÍ mededelin' wordenbedruktmelversiering gen.
Binden
73
Voorhetbrocheren en bindenvonboekenziinverschif pÍiizen lendecchniekenin gebruilgdieuileeítlopende hebben.Goedkooeboekenmeleenbeoeridelevens' duur ziin esrennodigols duurzomeboeken.Hetis e€hiernoodzokeliik,in het belongvon de lezerm
blu 3O
gèbruikef, dotolledelenvonhelboek,en ookolle in diensivon#n doêl produkfiêpíocessen, consequent
74
79
wordtvooÍzien,kon Als herboekvon eenstofomslog oon' zijn.De meeste de bondbekekkêliik eenvoudig dochiverdientde rug von het boek,omdotdezein de zich/oooris en omdofop bosisvon ,^/oi Hordeborden,bekleedmeteen bindmol,eriool {popier, boekenkost hetboekhet best.De door op sicot het boekin de ko* wordt gezocht,Op de cxtiel, kunslof,leerl beschermen von hunslÍlctuuren hun rug hoeÍtniet méérte stoondon de (ochler)noom keusvonde bekledingsmoleriolen, (eventueel veíkodel fiiel. de schriiver en de kleurbeoolenin sterkemo|ehetuilreÍliikvon hetboek. flet spreektvonzelÍdot ook hier de inhoudvon hetwerk moel€nvormen. enziin Hoding hetu;lgongspunf
75
De bordenmoelenoon olle konbn evenveel,en niet Biizonmeerdon 2rnrn,buitenhetboelólokuitsteken. borden.Evenohbii der prettigziindunneneotlexibele moelu lellendot hel hetoooiervonhelbinnenwerk lorton de juistelooprichtingheeft,dusevenwildigoon
76
DoorhetbrocherenoÍ binden,veronderende vlokke vooíw€rp.In ditveóond vellenin eendriedimentionool is hetvonbelonooÍ de ruq re
77
8lndett De nethode,stiilen kwolitettvan hetbinden kunnenen skl:hlvorngegevenpublikalieniet mooiermokendan hii ís, noor eenleliik uítge' verde of ongeschikte bindwíizekon eengoede loyoulvolkomenruïneren. Het binden van gevouwen vellen Als eenpublikotieop zo'n monieris gedruh daf de wgino't worcgei/iít op hetzelídevel tomen le strrot, don kunnenze door de vouwín de rug (of nieten'overhetzodel). worden somengeníel Hi.*a,a
.d
4
","@"1d.4
tdtitu\
I
De kwoliteitvon hel gebondenboekwordt mede bepoolddooreenkorrehui$ebrondekneeP,zurveÍ eenleuriggeverÍdekop kopibolbondies, oongeplokle eÍt eventuêeleen leeslinlie.
78
gêëistdol hêt Eovendien mogvonde binderiiworden goos,dotooderhetvostgeplokc sclulblodzichtbooris, rechlen smol\ÁordtoÍoesneden.
Ditís eenveelgebruiklenekode voorcld@r drukkendie overde nadmkeliike ofwe*ings eennouwkeurigeen apporoÍwí beschikken: eíficiënlemoníervon brqheren.
blz 3l
EIkgevouwenvel tehminimoal4 pogino's *ee op de voorziideen t\veeop de ochter' zii& - zodof olle door de rvg geníetepubli kolesvit eenveelvwd vonvierpogino's moelehbettoon(8, 12, | ó, 20 enz.l. Een publikaliedie uit ó pagíno'sbettoat,konnieÍ door de rvg wordengenieí.De meesle drukkersgevener zelÍsde voorkev oonom mefvedwuden van minimoolI pogina'sle Bii neer don tr8 pogina'szull u in meerdon éên koíernmoelenbindenen er een omslog omheenmoelendoen' of en wn de ondere beschikborebindnelhodesmoelenoverwe-
wn. I
ó
ÍIiê6oa
.n urud
I
*4 3 |agi,n
e
I
2
7
'.
Het binden van lossevellen
Nteten rloor het plzt De nielieswordendoor de linkerkonlvande vellengedreven.Er kon eenomslogworden megeniet,moor* konloler ook eengevou' wen omslogomheenwordengelrokken. Yoordebn: s eenvoudíg Goedkoopen veÁoudingsgewií uit te voeren.Ns de publikotienielol le .,e'el vdletiestdt, kan hetzelfs meteengewone wordengedoon. koníoorniehrnchine Nodelen; Êenwii grwe, onhondigebindnelho,k díe noeiliik openc shon is en ook noeiliik open er geen blijhliggen.No helbinden*.unnen blz32
pgino's meerwordenfoegevqd. Alleen moorols eenloolsleredmiddelgebruiken. LeÍop, Zorgl u eNoor vooreenerg grole moagetn de rug, minimwl 4 cm ondertloopl de teksf fof in de rug en is ze niefrneerleesbcot. ()atzn/oot èinden De hssevellenwordenslevigsomen' geUemden longsde rug wordt eendunnen liinloog oongebrocht.Toendezemethode in de ioren viihig werd gei:nhoduceerd, ging er nog eenswol fouÍen ookvondoog de dog koneenve'terd gebondenexem' ploar volkomenuil elkoorvallen(denk mooí eqnonzevr@geÍehondleidingen!!l Moorover helolgemeen,indiên het mel zorg wordf uiíganoerd,werktde methode goeden wordt voor eenbredewoaier publikoíies gebruikf- van ÍeleÍoonboeken fof romons,hondleidingenen ioonerslo' gen. Vardelen: Zef et nêliesuil en ols hetbindengoed gebeurdís,wllen de pogino'sgenok*eliik open.ls over hetolgemeenniefíe duur en sommigeÍobfikontenmokentdfelnodelbn vondezebÍndopporotuur(v.b.UniBind). Nodelen: Alleengeschiklvoot vrii dikkepublikoties die voldoendepogino\ ellenon de liin de gelegenheíd le gevente frechten.NÍel geschiktvoor olleswol minderdon 32 pogíno'stelt. No hetbindenkvnnengeenPc'gino'smeer worda toegevoegd(cnzíi net behulpwn de ollerlootsfetype mochines!1. Zieter het frooistuit meteenviêí pdgino's lellendomslogeromheen.
SpiralenofeenpLutíc fram Longsde línke&ontvon de lossevellen woí&n gotengefurd, noqrna rrt spirwl of eenplostickorr.doorde golen wwdt ge&oaíd. Vornddg'/j De flcodzokelií .edryo.oluur is verhoudingsg*riisgedkoop en kandoor wor&n elkebehendigemedevverker Hiend. Spirolenwn verccheídenen diomebrsmokenhet mogdiik dolnoge noegelk oontul pogino\ konwor&n wlt de publikola gebonden.Doorenboven 6en ncoi Wn en bíedtdeze n1êllrcda keurigresuhool l,lodelen: Publíbliesdieop dezewiize wordan gebonden,ziin nietohiid eten gennl<*eliik op b fergen. fu spínol of kan is oltid brder &n de wblíkoíiezelf en een oonlolenar, noosldkoor oP eentr,eken phnk is eigenliikgeenzicht, íerwiil& spirohnqk rw in elkaorr&en. Dit wobleen kanwordenopelost dan er *n omslogorten b lrekken,woordor de soimlenonzichlfur wor*n. Ld op: zorg voor genoegtugmorge,zo&l er goh.nkunnentwr&n geponsdzon&r & ,elí te bercliod,gen.
Ringbanlea lwrx, víêrol ddeitntwinlg gowl \wr&n in de línkerziidewn de lossevellen gepnsd, woomoze in de ring$ond lvbdên gel|ongen. Voord&n: Eenwudigen goedkoop.Komplelering' soor' bonder'- die overolin verschillende len en oÁ,rc*ingte &oq zí'1n- kunnen zonodig dcor zeeÍdrukwn eenspeciole Itelwor&n voorzien.Depoginoi kunnen er genvkkeliikuitgáoold worden Voorol
geschíkt voor inlormale díevoorÍdwend wor&n. Pogíno\ Iíggen biígcir/e*t ft.rcrellen n@i vloken bliivenaltid openliggen. Nodelen; Hs de pvblikolieveelwodt gebruikr,lcnPt u de kons&t & goten' Enzíw'n ze wn ki'f,rcn veíslq/igdurorden g@n uil kin noeiliikop te fugq ondof scheurcn. de ruggenohiid bcdeí ziin&n de publi frotie. kl op: Alsdeze publikolievio & poslworden verzonden,hebbena sleedseenspeciole verpol&ingnoág. Hovdttêkar,ihgíí',èl wldoendewil ín de rvg: de groíenvollen n'rr,r noor binnendon bii spirolen.
PLzsrirtrbmbanlen Er wordt en plosticstríplongsde rug wn & hssevellengeschoten,diêde pogind's sbvigbíieenklemt. V@ldelen: Earoudígen godkoop.Bii& neesle lonaohcckhon&ls kunnendeze síripsin Zodro díversekburenwordenoongeschoh. u de kunstonder& knieheeft,is hefver&r erg eenvoudig.Er kvnnenpgino's worden toegaroegden veví iderd. Nodelear ls niefgennkkeliikopente slwn en de pogino'sUiiven niel openlipn. Als êon ongeduldigelezzerde wgino's prcbeêrl noor och!êrcnE wuwen, loopl hii de kons Niet gescfiitt dot ollepogino\ losspringren. voor infomntie diewok gebruíktmoet wor&n. Le,op: Ilovdt u en erg brederugnaíge oon mínimoolI cm. Helis erg Ye$bndigom op & rond vande het omslogkorlon .illen (in le kervenlzodal deze le klenbond kon wordenopen tochiev gennol&eliíker g^louyren.
blz 33
De rug
80
In principezou elk bookwoorvonde nrg brederis don 5mmvon een ruglilelvooÍzienmoelenziin.
8t
Stofomslag
84
moor heeh HetslcÍomshaheeide bond |e beschermen, Het miniofuur_oÍ+iche. veeleereenráhmefunctie;een het zijn, moor effeaieÍ moetmodem,oontrekkeliiken gêesl ziin met moelin overeensiemming re€lome-ospecl en bedoelingvon het boek.
85
ln Belgiê(enNederhnd)lezentielsin de lengterióling von dá ruo steedsvon bovennoor beneden,zodol de rugtiel leà$oor is ols hetboekmethêtvooÍplotboven De kleppenvon de stofomslogkunnenwordengebruikt op |obl ligt. voorverklorendeoÍ vooÍ rechme-lL.klen.Op de voo*lep slsot meeíol eenbeschÍiivingvon het boeken veelolondere Deochte*lepvermeldt ziin bedoelingen. Doorde kleppenmoor uitgeverij. boekenvondezelÍde smolziin konhierhetbetl onuilgewldwoÍdengezet
82
Bii dikkerehoekenmoetde Íugliiel bii voorkeu.dwors wordenoongebmchf,delgewensiop eenschildie.
Voorplat
83
86 87
ie voorkomenmoelhet omslogI mm Om insclreuren logerziindonde bond.
en popeóocl,kortombii de Biipocketboek oebrocheerde boeken. vervuldde bondde funcnevon E enokbil hetstÍomsloggeeÍthet XetstoÍomsloq. reclome le mokenvoorondere ochtemhtoeleqenheid hoeher op de beideploËenniehle Slrihqenomen moet de rug duideliiL boeken lcls. óokÉii dít soort doormiddelvon stoon,moorheiverdienloonbeveling lii,el vermelden. or-rèUrsnoom en eeneênvoudigvignetoÍ èeítsobe.eslrÍnpelingoon le gevenwelk plot het voorplotis.
blz 34
Formaat
88
B€lo$ingsíl le{ugFet*eí lo of nee?
rrt"f,f. ,..Ji nal E.í tkl .d|,"dit, lz* lot * Lar: oa tot dz nlo,?r ,l' b-Jàd.ittiA dintm ói"lladtk 'lrn
Beloslingen terughekken
io of nee?
lips Debêlansriik5le om uw {omulier perlekt
honÍeerboorheid doorde Uitdefunctiêên b€hoorliilte góruikerwordthelformootvon hetboekofoeleid.Een boekmoetzo lichtmogeliikennieionnodiggrootziinBijde bepolingvonhetÍormootvonboeken,bestemd trewoÍdeng€lezen.zol menuitgoon om ononderbroken vondeoptimoleregellengte, dievooreen9 of10' punh-lefiêr I I lot 22 ougustijn {80 -100mm}bedroogt. von I I oÍ l2cm.Als Dooruifvold eenpoqinobreedte we eenmooieverhoudingtussenbÍeedl€ên hoogie von)de GuldenSnede zoeken,komt(eenbenodering vonI lxlS 11x]9of l2f0cmin meiíormoten oonmerking.
89
en dergelilkeboekende vook Om in wetenschoppelijke bredetobellen,formulesen ofueeldingenonderte bliiken. brengen,koneenbrederÍorÍnootnoodzokeliik 2:3 moeten zoumendeverhouding In zulkegevollen nosfreven.HieruitkomenÍormolenvooÍi von I A2I , 1óx2loi 18x27cn.
90
Bii plotenboelenwordt hetÍormootbepooldoon de hondvonde oorden de gíoollêvonde oÍbeeldingen. Wonneerongeveerde helÍtvon de plo|ênsicondis en de onderehelfiliggend,don is minoÍ meêíê€írvier kontÍormootoon te b€velen;dit heeftechteroptisch poshet iuir|e eÍ+ectwonneeÍde hooglëieh meer bedíoogtdon de bÍeedle,bii vooóeeld2lx2l of
bh 35
6 1 4 i 8 i 9 , 2 I o í ', FB ir a dr&.nl
E-A
4 t tií" Io5 2t7 ffi ' DitC..Êdat.ta d b" n't f*a.4 fitara e. ir E tnik d a&t -./Aa pttkt;.
W F ia t htl r.!,'l .t rlr.ttt ;ar ta tdlt pPimut ItctÈ .f a.tt 4ic Ettb? t4'btu att
Èb !ó
Papier
9T
moetevenwiidig De looprichting vonde popiervezels popier zijn oonde rugvonhetboek.Dworslopend vonhetboek hetis moeiliikdoor bdemmeíde functre le blodeíen,helgootnietgoeddichtenhetveÍliett gouwziingoedui|eÍliik.
92
kleurvonhet Voorlongduriglectuuris eenivoo.ochtigê popierpreiligerdon sneeuwwit.ZelÍsbii goedkope, popierenmoeteennouweliiks lichthoutfioudende woorneemboreivoorkleurigeoÍ crèmeklevrsbf in de brii wordengemengd.Dewol woÍmereloon leest prettigerdonhetkillewit.
93
vonhetpopieÍisvon Ook de oppervlokesruciruÍ ziin motlenotuuÍ' belongvoorhetlezen.Hefgunsligsl popiereír,oÍ lichgesoÍneerdepopiereflmetslechls geíingverschiltussenvilF en zeefl(onl.
94
Gestekarpopíeren,dus helzogenoomdekunstdruk,glimmenonder kunstlicht,hegeende lectuur belennerl. Ze ziin gemaoklom er ofueeldingenop te drukkenen noetenbiivoorkeurolleenworden gebrviktvoor kunsl'en ploíenboeken.
Afuerkig De oppervlaktevon popietvdrieertwn uitge' glod en gfimmend. sprokengrof tol aan uifurrsï He glodderhelppier, hoebêleíhefde fiinendetoilswn de ofketdrukzol aonnemen, Moorglim' voorolvande holftoonopnomen. nend ppier weerspiqeltook hel lichtheel erg, mdot hetde lezerverblindlen irrileert. Ns er ak gerosbrdeopnamenin & publiko' ml eenglod moor fiewordenopgenomen hef beste lê/ensmdfoppervlokv,/oorschiinlíik resulloofziin.
95
koneenhoekdol op Hetgebruikvonbiibeldrulpopier gewoonpopierzwoorenmoeiiilkhonteeóoorzouzijn kondor lichten hondzoom mo*en.Omoekeerd een ondersol te von een opdiklend toepossing lopier moken. gewichtiger indruk een wot dundeeltie
Von sofinige popieítooílenwordtgezegddat ze en 'viltzííde'en xn 'zeefziíde'hebben. DI heaítbetreí*ingop hel novweliikszichlborepotan dot wordt ochcrgelotendoor de zeefportíiwooropde popíeryulpvan hetvocht wordf ondoon.Oveí hêl olaemeenlevertddf fekstvoarkont var geschriftenwoorinsll6F.}n geenproblam op, lÁoor ved papier - voorol dot vxr oÍhetwordtgebruih ' kan onderde z.g. duplex'soorlenwordengerongschiki d-w.2.dot beídezíidenewn ged bedruláoor ziin.
96
hel gewichten de De kwoliieil,de oppervlohestÍ1.,cluur, ziin mel tintvonhelpopiermoelenin oveíeenslemming Voor het koroloeren de inhoudvon hetgeschrevene. boekendie moor eenkort levenbeschorenis, hoeÍt geenhodvriipopiertL.wordengebruilc.De k*oliteit vonhetgebruikte popierbepooltmed€d€ pÍiisvonhel melheiboek_ boek:doorommoetbii de popieíkeuze genrerekeningwordengehouden.
blz 17
97
Ook de qebruiktelercr sbot in relotielot hel popie' Voor gesolineerdepopieÍenkoml een clossiscislische leËer{Bodoni,Polo}ino,Wolboum)hetmeestin oonmeíking,voor molleen ruige popierenis een lefierin irodifie{Bembo,Goromond,Jonson) de renoissonce beteroeschikt.
qebruikelrAonde hondhieNdn benlu in slc,ol ;ín wn le vorcnvoslle stellenoÍ de publikofie b niíÍ of fè slc,pzol ziin en hoehel openzol waen.
Geu,icbt Opaciteit grodohes Popiersoorbnhehbenverschillende Ergdun in opociit oÍ 'ondoorschiinendheid'. t*wiil door popier schiint erg ongecotrcheqd dikkerpopiervolkonlr,nopookkdnziin, zo&l er níelso{ novweliikrietsvon de gedruhe ckst mn & onderekonfvan hel pdpierte ziên is.'le vel doorschiinendheid kon eenpublikotiemeteenkooie Wout totoolnoorden blíksenhelpen,zekerwon' neerer veelzwore liinen,linfvlakkenen op de pogino sÍc,on.De holftoonopnomen opociteilvoh hêt popierkc,nwordenvosge' stelddoor eenbloncovel over eengedrvkte h@l poginote leggen.Alsde lektt sler;hls voog kanwordengezien,ddn is de oryíleit ovei hel olgemeenoonvooídboor.Hetzol niel olliid nogèliikziin on eenpopienootf fe kiezendíezo opook is ols u eígenliikwelzou zoekên willen.IJzult en amprornis moets-n priís hel von tussenopocíteif,gewichfen popter. Hoe ?oelt /ret dan ? Popieris eenerg voelboororlikel.De monier woorop hetin de hond oonvoehkonvon grote invloedziin op de indrukdíe hetgerede produk zol wekken.Hel kon nooitkwood(en oonl om eendumny te ik rood hetu sfeeds popier dal u von plon benlte mokenmeÍhet
b|t 38
Papiergewichlen wordengegevenin ierkonte neter (gm'\. Moor dat zegt iemonddie nief dageliiksmelpopiet omgooÍheelery weinig. lose kríigenen Probeeru wol popiermonsters gebruíkdíe ols referenfíebii hêt schoflenvan hefgewichtvonondereWpiersoortên. Biide geschriítenen pubfikolesdie u in een bedriif tegenkomt,kuntu onde$lodnde gewíchtsklosseh als@n erg grove ríchliin honleren: . schriífpopier 80'1009n' . kopierpopier 70' gn'? . boekievon32 blz 115-140gÍf . omslogvoorzo'n boekíe 2@'300 gn' . kronlochligenieuwsbrieÍ 90 l00g* I{osten Popierkon eenery duur moterioolzíin en er voordoenwoorbiíhel zullenzich gelegenheden verslondigis om vaschillendepríizenvoor oonte vrogen.Belong' dezelfdepopÍersoorlen riik is le wetendol hoe kleinerde oploge is, hoe ninder belongriikde popie*ostenzullen ziin. Hefveftchílin koslentussenhef druk*en op lweeve.schil' von viihonderd exemploren E rer papier it nogenoeg lendekwoliteiten woorlozen,dusgebruikíe bende bêíêrc kwolifeíf.Hel eindprcduklzol er oanzíenlíík belervi2ien, levííl hefook plezí*íger zol oonvoebn.
SchdiÍpopíer Ongesrrekenpapier Eenslerke,mallepopíersooddíe nieíaltiid helenoolwit ís.Heeheenplezíerigoppenlok on von le lezen.Êrggeschiktvoordootlopende lekstmetof en loe eenliinillustrofie.Ovet hef oloemeeneenle grof oppenlokon holftonen oí c drukken,cÁzii hetbii de Íabrikogewot glodderis genooh. ln dit geuolzal hel ietsvon verlorcnhebben zií opocileilen opdikking Gestrekenpopier Popierdol eenloploagwn vukfo(lchino'cloyl heehgekregen,woordoorhel oonzienliik glodderis geworden.Gewoonliikwilterdon onaesÍ*en popiersoorlenEr kunnenuihle' keíd holhonenop wordenoÍgedruh Heel olo&e soorfenzullenerg glímmen,moor ínofte' íeníes ervonondervongendit en zorgen reproduklievon eveneentvoor eenuilslekende holhonenpopieísoorlen Molfeol holfmanegeslreken bedruklvio een loserprinlerzoígen voor een uitst*end opnomemo&lwoono n moeíleloos of keíplatenkunnenwordengemookf. Dilziín o.o. de Wpiertoorlendie op elkebevrc wordengebrviktom u hoogwoordiglo|èídruk van le doenhewonderen.Voorbeelden | 200x1200 dpi princrs (enhogerlworden needsop dít popiergedrukt. Kunsidruk Ookwel hagglonsppiet genoemd Eenerg glimmendpopiet meleenloPloogvcinchtno' dqy. Oospronkeliikontwi&eldwor hetrepro' vanoÍ metolen duceren,on (kleuren)holÍtonen en lichlweerkoorsing losf wn Erg veel clichês. glibberíg oonvoelÍvookonplezierig Romondruk popiersoorlmel eênmolen soms Onoeslreken Kclnerg plezieig ziin om run oppervlok. zelís von le lezenen voehlekkeraon. Sommige soortenkunnenerg opdikkendziin. Als.het oppervlakerg zachtof pluízig is, konde irukker e, op eenofketpersvrii veelproblemen meekriigen.
\n'vellíin' wordf onderscheiden Schrii[papier . Dithonglof vonhetlype en 'gevergeerd' 'égoufteur'leenlichfev,'olsbesloondeuil en dáodgeroomteen besponnenmeÍkopergoosl dof gebruik is on liidensde popierproduklie hetwoÍeruif de dikkerwordendepulp te per'en. Veliinpopierheehover helalgemeeheen gelijknotigoppervlokwoorbii geenduiddiik potroonÍe ziên i5 wonneerhêfpoPiêrWen wonneerer beholve helhchlwordlgehouden, sprokeis voneen wolermerk. Gevergeerdepopiersoorbnvoelensomslichl ribbeliooon en beziten êenduideliikpolroon door von hórizaale liinen,doorsneden verderul elkooriiggendevertikoleliinen,die tegenhetlichtgehoudenookduideliikte zien ziin. De horizonlale'vergé'liinen tfoanovet het olgemen hooksop de looprichling. Dê meeJíEsoorlet 5chriilpopíet hebbeneen 'vilt' en 'zee{ziide. duideliikte onderscheiden líÍ.dntenpopier Zoalsde naon ol zegt is dit popierbedoeld voor krqnfen.Juistdooromís hetgoedkoopen licht,moortevensschevrthet genokkeliiken versclrieffiêf sne/.Niêt geschíklvoor íetsdot lonobewoordmoelworden,maorideoolvoor voor koristndíge publikatiesdlt niêuwsbrievên kleu ervon wilte nel niel De bedriif. heteispn 'ordinoirheid'gevenhel en di schoomteloze die zich eengeheeleigen aonlrekkeliikheid ooed loot kombinerenmeteen ktochligê gespierdetypogrolte. Kopieerpopíer Hetoppervlokvon kopieerpopieri.sspeciool vonde lonerdie bewerlÍvoor hef oonnemen en loserprinlerswordf ín kooieermochines oebruikl Hetis wii moeiliikc bewetl<endus Lls het nietstriktnoodzokeliikis on de publi kolieop kopieetqpÍerte drukken,koner betereenolgemenerepopie$oorfwoíden gebruikl. Door&I helpopier ook sterkTofell víndtie no verloopvon enkelerienenafgedruktevellen ppíeiatvol in de printer Regelnoligsblzvi gen is don de boodschop.
Algemeen
Fatmaten werdentrodilio' se popier[ormolen Nederlond door eennoom.{Herín' nee/sbedsoongeg'er,,en nerie ie nog het'{olio', 'qwrlo' of 'ninittey' papiernog ?)Zot/el de popiermokers olsde klontenbegrepenprecieswat híerneebe&dd wed. De noodzooktol eenveríegaonde sandordísatie heeftfotgevolggehoddaf de oude benomingennogenoq geheelhebben plootsgemookt wor slondoordtornoten.Bii de A-formolenvon het ISOziin olh formoen geomelrisch oon elkoorverwond. Schoong*nden Íornoten fim
A0:841x 1189 Al: 594x 841 M: 420 x 594 A3:297x 420 A4:210x 297 A5: 148x 210 Aó: 105x 148 M: 7Áx 105 A8:52 x 74
inches 3i,1 x 4ó,8 23,4x 33,1 ló,5x2i,4 11,7x 16,5 I,i x l l,7 5,8x 8,3 Á,1x 5,8 2,9x 4,1 2,1x 2,9
98
Devormgwinqvon hel boekheefteendrieHige took: von de oui-.urJoelheÊ ze moa L teÈ* en de inlrenlies ze bnd enzinvoloverhrengen; moetoongePosiziin oon de lezer;en ze moellen slofiieleidenlot eenmooi boek,zonderdol hel slrevennoor een schonêvoÍm op de voororondtreedi.
99
voor de vormvon het Wie de veÍonníoordeliikheid produktiemon, druk boekop zichneemt typogroof, ook doeter goed ker,of welkeondereboekenmoLer oon eer* de iêkt |e lezenen zich eênzo nouwkeuíig vonde vonde bedoelingen mogeliike voorstelling schriiverte moken,von de te veíwochbnlezerskingen woortoede tekstwordtgere_ vonie soo* literotuur
Tw@ondercnultigeÍomolenzíÍn: Twee-&rdeM '/rAÁ:210 x 198
8,3x 7,8
Een-der&Al 1/, A4: 210 x 99
8,3x 3,9
Uitaoering bepalzn
ton een Popierdot niel schoong'esneden popiergroothon&l wordt betrokken,heef+ woarschiínliikeenSQA-foímooldif ít ielt grofer,zodot ar oíopendkonwordengedrukt en hel tochnog tol A'formoatkonworden ofga+'erkt.
SRA0:?00x 1280 SPáI:ó40x 900 SRM:450x ó40 Spá3:320x r'50 EnvelopÍr,rmotelt
35,4x 50,5 25,2x 35,4 17,7x 25,2 12,óx 17,7
díe gemaohwordenom Vonde enveloppen dokunenlenop eenstondoordhrmootte bevot' en ziin de neestgebruikelíike: C4: hieringoot eenM C5: hieringaof eenA5 EA5/ó: hieringoot eenín drieëngevouwen 4,4. blz 4O
Alsu eenioomersloggoot mokenis er nief o.eí de uitvoeríng. vel onduidelíikheid Doorqaonszult u daor eenAl-formool voor nenín. De hoqeelheidkopiien beeld' moterial bepolende omwng (oanlol pgino\]. Vragendíe don nog overblíiven zijn kleurol zworï/wil eh popieíkwolíteif. Dezemkenwordendoorgcnnsbepoald door hetbudget. Moorzo duídeliikís hetnierohiid. Vookzult u belrokkenwor&n bii de besluittorming overde uitvaríng. Doorvoormoeleneerl enkelezoken.ycsfsfaon: . het do.l Mn dit dtuktudb
. de bclzn,tik'te pntd
di. dr P*blíkati. noet
Ah dít duideliikis, koneen|r"sluitwor&h genomenc.'teíde uilvoeing:.eenboekp, een lol&r, eenstrooibilief,enz. ,dw''.,/rlÈe ln qdvenenfietzíin wiíweldle hrcrtypenwel op wt of ut&re nonier le le potsen.Zorg eí wel v@r dot u vw e'€Írtuereplot Ë E*rl eat gd [asbore, rustigereibr lieJ' Eên qdi€rbníie in eêntror{ ittrÍ u plooagnop e€r,oàverbntiryino of op eat re&aiaele pogino.Var & odverenlierÉgiftorítoelu d@,goont uilgsonvon eenkolonbreedbwn 4cm of eenwelvwd &orwn, bt I kolommen breed. pgíno ziin q & rcdacnonele De *rc1,om,nen kn hred. E€'to&ertentieop zo'n pgino heeteenLM(lngezon&t klc,&&íngl. De hcr,gbwordt geneteain nm. Folda: &ia,hg De rnoestyoo*oncnde 'shrr,iu&c" is & zqencr,m& drieshg, en in &ia&t geou' uen M'lie. De drieslogwordt veelgebruiH vqr toeristísckeo{ werhèídinfoíííolie, wblieksinfonptie wn instonlietei Htiiven, ers/e pduk4voorlichfing.V@t dit s@rt druloverkkonlu wiiwel o e (etbrtypengeb.uí' kat Zotg vel &t de plottebkt goed ,eesboor is, wonl ear [older heehtodt zekeren inlormoti*e funclie.Yoor& indelinggootu denlborc slramien: uiÍ wn lreteenvoud,gst poginntie. Bii& in&ling &n kdon op elke mel u er nog un &nkell. dot M d@l &t wordt netiet' smollet ncor binnen-geww,,en is don de ber'deonds.e dden. on&n wot de tol&r bol slcr:rn.
Fv/dèrdubáplÁr' Fd&t op heí lom\Qotdul*d N (en dabbel gevowen A3 dusl konw @k tèd voot.Ze ziin geschibioor hel prcnofu'nwn lu)<een whnitche orlíkelen. O& wor &zè tol&n geldt&t wiiwel olle hljblrtpn b itêffuiken ziin, ob de platF-blkn nroorgoedleeJóooris. V@r het sfic,mifi kunl &f u zelf u uigoon von hetoontol kolornrnen H&rs konendoor' vet*iest.ln dergêliil.e' goons,i*l oMdingen voor.
Brtr;harc wt brdatre ís en bo&ie vqn I tot 32 pagi' N is biivoor' no's.Het[onwat kon wisselen, fuld h*l getchikt,st:,otdof liggend. Eertkochure wordl biivoorheeldoitgegeven door an &*iiÍ &, eengoe& cronrotieyool zichzdf wil nnken. Eenbqhure ler'l*zidt er narrreliikgr"lr.lotk,liiLyooromituedsesr àn&r &l wn hetb&iif of ttrdt eeadnderptodukt, olle oandochtc geten, veqezeldwn grofíel"enenz. oheldirgen en/of schemos, /v1oo& eensksrnènols uilgongspuntvoor do ín&líng. Teg&ruíkeÍ, lettutyry: vooÍ ploltelektl een goedleesóoreletor ro n l0 a[ l1 pt., tusten' kopiesl4 pl., kopiesnietgrotcr.don24 pt. Íiidschrih l!e, {omtaolvonde Í.r,esteliidschriltenlíg in ile buvrtvdn eenM. liaak fr,tst eenslromíenwtr,rftè u zoveel nqeliiko konen ophnt. Don konntde lelterkeuze.Í'la is níetagebruíkeliik &t voot& plote lekstin en nidschrihwee wor&n gebruikt. of &ie leíelypèn oÍwisselend goat gebrvíkenvar wdke letters u Bepoolook Iàppn, tussarkoppen a bíisóríften.Phots foto\ q i[ustroliesdw hetheleblad. Darf (fns eenbiizon&re uilsniídíngvan eenfolo qon E geveh. is Yoor hel makenwn eentiidschrihloyoul etwd,ngen @rsíËverehb. Vookdoenís dus & boadschoo! Boe*::romon Vanolh soorlendrubverkis st romonhet genwkkeliiksl le moken,typqrofisch gezien &n toch. olliid een' Bepoolhet stronien.{vril'r"ty' leÍlur en zoe,keel goa4'lqesóore 6ántoíoms,f l0 l2pt. tussen en vif. Voor(ongereteksten,zoolsin dil gevol,leesl hetrusíigst. en schreeflettet Neemrroor hetzdkJetyperaonló ot
&n lglbr van
apt.
blz 4I
Giílustreerd boe/r Dat konwn ollesÁin: noslqwerk, les-en ng, toeristische hond[eidi in snucliemok,ríool, uilgove,boekover eenspxiool onderwerp. vdh éénol t\,./eekolommehmeí Eensl'e/míeh biischihkolombíedtverre*,q de m*sle loyout. mogeliikheden var eenatwisselende De letlerkeusmoêtu god oíwegen.Er konen s(pften d<sl ín zo'n boek vrii veelverschillende voor; kiik uíldof hetgeen rommeltiewordl Eenvoorbeeldwn eengoedeverhoudingvon de corpsenonderling: . kop24pt. hal[vetof vet . onde*op | 6pt. holfvet . inleidingen tuttenkopÍes12pt.normool . plottetekst10pt.normaal . bikchriften9pr. normool/cursief Lliteroordziin er veel meerkonbineermogeliik' hden, dit is moar eenvoorbeeldvan een gede verhoudingin de corpsen.
Het boek als geheel
too
Tolslotmoeler nog eensop wordengewezen,dol olle vonhetboekoniíorpenmoelenziinin een onderdelen eíhetischeconcepÍe.Àlle elemenlen:de conseouenle letter,de illustrotie,de iypogrofie,de kleuren,de bond en hel omslog,moelenmelelkooÍ hoímoniëíen.
blr 42
Out?fit t),zneett /zseryinteJ" Dê oiníl./utvon eenlosercrínleris eê]nvon de besÈprinldie je vondoq de dog kunl krii genzonderberoepte moelendoenop een zehnochines. drukbt en ziin oroÍessionele Tqatwoordig vindtie op de nor*t loser' pi nterdíe hoogy/aodig lÍdrukkwalíteir von Ieverenmel eandrukgevoeligheid 180Ox1800dpi en hoger.Ns v mer don enkeleexemplorenwens| is de laserprinxrwellichlvi'atlongzoom.ln elk gevolkon het slerÀtsêên eênziidigbedíuklvel tegelijkprinlenlwor de hoge resoluíieprinlers is dit z*er hetgeual,de logeíesoluliet' tot ó@xóOOdpi ' is en recfo/vercoofdruk de pogína nageliik).Hoe ingewik*elder voor helvel uil longer hel duwt opmook,hoe de ointer te voorschiinkomt,wonlde loseí printeíhèehiid nodigom sleedsop zoek te goon noor de v*schillendecorpsenen groen & le gebtuiken &ties vonde tintutokken letlers. Hetoppenlok von hetpopíerdof in de loserprinters wordfgebruikÍ,is sryíool gepreporeerd.Eenvel sch*per resuhootkon wor&n bereiktwonner er dun (120 gn') gestrekenpopierwordt gebruikl.Tíídens beurzenwordf st*ds de oídrukkenvon hoogwoardigeresoluliepinlersop zulk popiergedoon.Helgdrulde íesultodíis hel oonkonmoorziíl ! loch tcsíedol dê mc,chine voorzichtignet hêfvel,wqnt hetbedd hecht zích nietol te goed net heroppervlok.Het origineelzol duszeerzorgwldig noeten wordq behondeld.
/(oVieennaei lnes orneen Hefoebruikvon eenkopieermochine lookíê liid origíneelte producerenbehoo de totde meerkohkrefenqeliikheden. Zowelde Moc olsde PCkunnenzonderol le veel kopzorgen(voorde Moc zeker,wor de PCal íetsnínder)op dergeliikemochines' al don níelin khur - wordenoongesblen.
dol de meeslelemen' Hiergeldt eveneens loirc mochinesu eeneenzíldigeofdruk bezorgenen dol de meeslgesofrsfikeerde u eenreclo/versooldrukbemr' mochÍnes gen,zelk in Heur,op lo.ntolendie tot een A3 kunnat oplopen.Op deze monieris hel mogeliikon vowvellen von vier blodzi'1den A4 te moken,moor de nooslelkoorlig' gendeblodziidennoetenwel heelzorgvul' dig wordenuitgezet,ondersvollende paginospíegels nielop elkoor.
Afiedrut Ns heÍ geschriftin eengrole oplogegere' produceerdgoot worden,oÍ dik genoegis om uil eenoonlolvor*vellen le besloon, don is hetvriiwelzekerdol hetio hel ofketprocedetot slondzol komen.Difhoudt dusin dot er hiereendrukkeroon te poszol On de drukplotente kunnenmoken,is hef nodig dot hetorigineeluI de loserprinfer @$f wordl gefoqraherd. lSommige hoogwoordigeloserprinteftziin in slootom rechxlreeks op platenÍe kunneno[drukken DiÍziin machinêsnel een minimuíníe,olu' tie von 1800x100 dpi en wotden 'prinl'fo' plote' mochinesgenoemd -l Om de beslezwort/wit repíodoclíevonhet noodzol<e' origineelh bekomenziin Filmen lÍik.Doordoorzol uw file woroÍ op film wordenbelichtin eenbelíchter11800 fol 5400dpil.U begriiptbestdat in dit stodium geenwiizigingenin de lekslmoerkon gebeuren.ls dit tochnoodzokeliik,don dienennieuwefilmente wordengemook[ woordar de koslendubbelzo hoogzullen oplopen. Mook zoved mogelilkgebruÍkvon de vonde drukker.Belrekhemzo vokmonschop vroeg mogeliikbii uw proieclenwoog om ziin odviesoverhoehii hel rnaleíioolwensl te kriigen(\eryêëtde gebruikte oongeleverd lellertypar en -gradotiesníelbii e voegenll en hoeer hel beslvonziin persengebruik geehhii el konwordengemookl.Misschíen
de voorkeuroon omzelf de pogino'sop te mokenenzelÍ de vouwvellenin fe delen.In dot gevolzou ik het nnor ol le groag oon hem6/erldlen. Vergaelniefddl onevenpogino\ 11, 3, 5, enz.) sleedsop eenrechlerpoginokomenle stoonen de evenpogino'sop eenlinker' bladziidehorenle síaon.Helrugwil op een rcchterblodziidebevindtzích links,bii eên línkerblodziidezit het rechtsVoor*it pfunncl Hoeweluw personolcompulereenbiízonder ên geryrÍefíoneerdinstrumenlís lik ingenieus vreesdot dit enkelvoorde Mocísgeschre' ven!], kríiglu ps de beslercsullolenwonneer u voor u beginl,preciesweetwot u wíll berciken. kon eenhoop tiid Eenruwe schets"loyoul mini'voorsfel' besporen.Mookverschillende mel lingenvon eenblodspiegel verschillende Looluw kop-,sÍoort, rug' en sniimorges. verbeeldingde vriie loop, lotdatu vrii zeker bentdol u op hetgoedespoorzit. Pot don is op de de tiid gekonenon diê voorbeelden compuEruil E prcberen.Houuw sahelsen bíi ! Legdoor eenspecíaol- wor dit doel' boekjevoor oan.
Líteíoluurgverzichl Publishing" MtLES,JOHN"Ontwerpenvooí DesktoP Allesover loyouten t'Tpogrofieop de personolcompuler. MAES,JANNIÊ"Lettets& Loyou( Deshoppublishing: opmookop de compul,èr WLLIAMS,ROBIN"DeI'MC is geentypemochine' "i0l Stellingen" Auteuronbekend AIlebartensnondmoleiool werd door "fiveske uergoord,gelezen,bewerhen melzin eigen sousie oyergolenzodol u hetgemokkeliikkunlverte@n.
december1995 ianuorí 199ó
blz 43
