T
Lokaal volksgezondheidsbeleid 2013 - 2016
Gezonder in Noordwijkerhout Lokaal beleid
Inhoudsopgave
Voorwoord
……………………………………………………………..
3
Inleiding
………………………………………………………………
4
Hoofdstuk 1: gezondheidssituatie, doelgroep…………………...……… 5
Hoofdstuk 2: bewegen …………………….……………………………… 8
Hoofdstuk 3: alcoholmisbruik …………………………………………….. 9
Hoofdstuk 4: preventie eenzaamheid en depressie ……………………. 12
Hoofdstuk 5: jeugdgezondheidszorg ……………………………………... 14
Hoofdstuk 6: gewasbescherming………………………………………….. 17
Hoofdstuk 7: uitvoeringsplan, prioriteiten, evaluatie……………. ………. 18
Pagina 2 van 22
Voorwoord B.J.M. de Haas, wethouder
Pagina 3 van 22
Inleiding Vanuit de Wet publieke gezondheid (Wpg) hebben gemeenten en de rijksoverheid een gezamenlijke verantwoordelijkheid op het gebied van de volksgezondheid. De Wpg is het kader voor het gemeentelijke gezondheidsbeleid en op basis hiervan dienen gemeenten maatregelen te nemen om de gezondheid van de bevolking, of specifieke groepen daaruit, te beschermen en te bevorderen. De gemeente voert de Wpg samen met de GGD Holland Midden uit. Gemeenten zijn verplicht om elke vier jaar lokaal gezondheidsbeleid te ontwikkelen. Bijlage 2 bevat een overzicht van alle wettelijke taken uit de Wpg. Voor u ligt inmiddels de derde nota lokaal Volksgezondheid met als titel ‘Gezonder in Noordwijkerhout 2013 - 2016’. Deze nieuwe beleidsnota is een uitwerking van de kadernota lokaal volksgezondheid, vastgesteld in de vergadering van de gemeenteraad van 20 december 2012, bijlage 1. Op basis van de kadernota is in 2013 al gestart met de uitvoering van enkele prioriteiten op het gebied van bewegen en preventie alcoholmisbruik. Op basis van recente ontwikkelingen zijn er prioriteiten aan de beleidsnota toegevoegd.
Bijlagen (deel 2 van de nota). 1. 2. 3. 4. 5.
Kadernota lokaal volksgezondheidsbeleid. Overzicht wettelijke taken Wpg. Gezondheidspeiling 2012, kerncijfers lokaal. Gezondheidspeiling 2012, factsheets. Gezondheidspeiling ouderen 2012
Pagina 4 van 22
1.
Gezondheid en doelgroep
1.1
Gezondheid inwoners Noordwijkerhout en De Zilk
De GGD Hollands Midden voert jaarlijks op hoofdlijnen een gezondheidsonderzoek uit. Onderstaand de kerncijfers 2012 voor Noordwijkerhout met, ter vergelijking, de cijfers voor Hollands Midden op het gebied van gezondheid. Voor een volledige weergave van de kerncijfers, zie bijlage 3. Gezondheid
Noordwijkerh
Holl.Midden
19-64
65+
19-64
65+
Één of meer chronische aandoeningen
50%
75%
51%
78%
Onder behandeling
37%
75%
35%
76%
Eén of meer beperkingen
11%
25%
8%
27%
Waarvan mobiliteitsbeperkingen
5,9%
19%
4,6%
21%
Matig tot slecht ervaren gezondheid
20%
32%
15%
35%
Matig tot hoog risico
38%
28%
37%
31%
Hoog risico
8,8%
1,4%
4,8%
2,7%
Matig tot ernstig
38%
40%
34%
42%
Ernstig
10%
6%
7%
7%
Angst/depressie
Eenzaamheid
Uit bovenstaand tabel blijkt dat in grote lijn de cijfers voor Noordwijkerhout overeenstemmen met die van Hollands Midden. Uitzondering hierop is het hoge percentage voor angst en depressie (zie hoofdstuk 4). Naast de jaarlijkse onderzoeken op hoofdlijnen (de kerncijfers) heeft de GGD-HM in het najaar van 2012 een gezondheidspeiling uitgevoerd onder volwassenen van 19 t/m 64 jaar (bijlage 4) en onder ouderen vanaf 65 jaar. Uit dit onderzoek blijkt onder meer dat een meerderheid van de volwassenen en ouderen in Hollands Midden hun eigen gezondheid goed tot zeer goed vinden. Daarmee zijn ze positiever over hun eigen gezondheid dan volwassenen en ouderen in de rest van Nederland. Van de 19 t/m 65 jarigen ervaart 85% de eigen gezondheid als (zeer) goed. Dit geldt voor 65% van de 65plussers In opdracht van de gemeente heeft de GGD-HM de streekproef (gezondheidspeiling 2012, bijlage 5) onder ouderen in Noordwijkerhout verhoogd, om hierover betere uitspraken te kunnen doen. Deze peiling is onder zelfstandig wonende ouderen in Noordwijkerhout en De Zilk uitgevoerd (respons van 63%). Voor de kerncijfers, de gezondheidspeiling en de gezondheidspeiling ouderen 2012 Gemeente Noordwijkerhout: zie bijlage 2.
Pagina 5 van 22
1.2
Doelgroep
Doelstelling Gezondheid is een groot goed voor iedereen. Met een goede gezondheid kunnen: kinderen zich optimaal ontwikkelen volwassenen deelnemen aan de maatschappij wordt de kwaliteit van leven van ouderen behouden. Het lokaal volks gezondheidsbeleid richt zich op de volgende doelgroepen: 1. Kinderen en jongeren De ongezonde levensstijl van jongeren baart zorgen, Net als hun leeftijdsgenoten in andere regio’s drinken veel jongeren in de regio te jong, te vaak en te veel. Overgewicht en obesitas onder kinderen is een groeiend probleem. Het is belangrijk dat jongeren zich op een gezonde manier kunnen ontwikkelen en in staat zijn zelf de verantwoordelijkheid te nemen voor een gezonde leefstijl. We willen jongeren weerbaar maken, zodat zij gezonde keuzes kunnen maken: minder roken, minder alcohol drinken, meer bewegen en gezonder eten. Hierbij is het van belang dat het gezin en de omgeving betrokken worden, omdat zij een grote invloed hebben op het gedrag van jongeren. Het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) speelt hierbij een centrale rol. Zie verder hoofdstuk 5, jeugdgezondheidszorg. 2. Mensen met een laag sociaal economische status In Nederland overlijden laagopgeleide mensen gemiddeld zes tot zeven jaar eerder dan hoogopgeleiden. Bovendien leven hoogopgeleiden gemiddeld 17 jaar langer zonder beperkingen. Een deel van deze verschillen kan verklaard worden door een hogere blootstelling aan gezondheidsrisico’s bij lager opgeleiden, zoals slechtere woonomstandigheden en zwaardere arbeidsomstandigheden. De verschillen kunnen ook verklaard worden uit het feit dat laagopgeleide mensen over het algemeen ongezonder leven. Net als elders in Nederland hebben inwoners van Hollands Midden met een lage sociaal economische status (ses) een minder gunstige gezondheidssituatie dan mensen met een hoge ses. 1 Zowel de (ervaren) fysieke als psychische gezondheid is voor de mensen met een lage ses minder gunstig en ook overgewicht komt vaker voor bij mensen met een lage ses (57%) dan bij mensen met een hoge ses (37%). Ook hebben inwoners van Hollands Midden met een lage ses minder gezonde leefgewoonten met betrekking tot roken (30% van de laagopgeleiden, tegen 16% van de hoogopgeleiden) en voedingsgewoonten. De minder gunstige gezondheidssituatie lijkt ook te leiden tot een hoger zorggebruik. Mensen die moeite hebben om rond te komen in Hollands Midden, bezoeken vooral vaker de huisarts (38% in de afgelopen twee maanden, onder mensen die hier geen moeite mee hebben is dit 31%) en zij bezoeken vaker een GGZ instelling of maatschappelijk werk. De Academische Werkplaats Publieke Gezondheid Noordelijk Zuid-Holland heeft recent onderzoek gedaan naar mogelijke interventies om minima te motiveren gezonder te gaan leven. Op dit moment wordt bezien of hierop een volgonderzoek nodig is om het resultaat te kunnen meten. Tevens wordt in de regio besproken op welke wijze hier verder op ingezet gaat worden. Op dit moment heeft dit nog niet geleid tot concrete speerpunten. 1
2010, Gezondheid in beeld in Zuid Holland Noord, GGD Hollands Midden.
Pagina 6 van 22
Deze doelgroep is belangrijk voor in feite alle interventies op het gebied van volksgezondheid. Vanwege de kwetsbaarheid zijn deze cliënten voor een deel ook de doelgroep van de Wmo.
3. (Kwetsbare) ouderen Enkele punten uit het lokaal onderzoek onder zelfstandig wonende ouderen: driekwart van de ouderen rapporteert chronische aandoeningen, hiervan voelt een derde zich belemmerd in de dagelijkse bezigheden. Een op de vijf ouderen rapporteert ernstige beperkingen op het gebied van de mobiliteit. Ruim een kwart van de ouderen heeft een matig risico op angst- en/of depressie. Een op de vijf ouderen scoort hoog op emotionele eenzaamheid. Vier procent van de ouderen heeft in het afgelopen jaar wel eens serieus aan suïcide gedacht. Acht op de tien ouderen heeft het afgelopen jaar contact met de huisarts gehad. Een kwart van de ouderen voldoet niet aan de norm ‘gezond bewegen’(tenminste 5 dagen per week dertig minuten matig intensief bewegen). Bijna de helft van de ouderen heeft matig overgewicht en 10% ernstig overgewicht (obesitas). Twintig procent van de ouderen moet rond komen van alleen hun AOW. Elf procent heeft moeite met rondkomen, 1,1% heeft problematische schulden. Voor het lokaal volksgezondheidsbeleid is deze doelgroep op alle gebieden belangrijk. Niet voor niets is ouderengezondheidszorg een nieuw (verplicht) onderdeel binnen de WPG. Het beleid voor deze doelgroep wordt in regionaal verband ontwikkeld. In deze beleidsperiode wordt vooral ingezet op bewegen. Naarmate de leeftijd stijgt, gaan ouderen minder bewegen, terwijl bewegen een positieve invloed heeft zowel op de fysieke als de psychische gezondheid (zie hoofdstuk 2). Preventie eenzaamheid en depressie is aan de beleidsnota toegevoegd vanwege de hoge mate waarin dit in Noordwijkerhout en De Zilk voorkomt. Eenzaamheid en depressie komen voor in alle doelgroepen, maar ouderen zijn op dit gebied kwetsbaar (zie hoofdstuk 4).
Conclusie De landelijke speerpunten zijn hetzelfde als die van de vorige beleidsperiode: overgewicht, diabetes, depressie, roken en schadelijk alcoholgebruik. Het accent komt te liggen op bewegen. Op basis van de kadernota is ingezet op voortzetting van het huidige beleid (inclusief de landelijke speerpunten) aangevuld met: bewegen (hoofdstuk 2) en preventie alcoholmisbruik jongeren (hoofdstuk 3). Aandachtspunt voor beleid is daarnaast ook het verbinden van de verschillende beleidsterreinen, draagvlak en samenwerking.
Pagina 7 van 22
2.
Bewegen
Met de vaststelling van de kadernota door de gemeenteraad op 20 december 2012 zijn bewegen en preventie alcoholmisbruik genoemd als de speerpunten van het lokaal volksgezondheidsbeleid beleid 2013-2016. De uitvoering van het speerpunt bewegen richt zich met name op 2 doelgroepen: jongeren tot 12 jaar en ouderen. De inzet op bewegen heeft als meerwaarde: • Bewegen levert een positieve bijdrage aan de gezondheid en kan obesitas en diabetes voorkomen of beperken; • Door te sporten/bewegen gaat men zich beter voelen, wat neerslachtigheid/depressie kan terugdringen cq voorkomen; • Sporten en bewegen is een gezellige vrije tijdsbesteding en leuk om te doen; • Meer contactmogelijkheden (voorkomt eenzaamheid) In de afgelopen beleidsperiode is reeds ruim aandacht besteed aan het stimuleren van bewegen. Er is deelgenomen aan de landelijke 30 minuten beweegactie. Medio 2012 is het boekje ‘Samen Fit’ verschenen met een overzicht van het beweegaanbod in Noordwijkerhout en De Zilk. Er was veel vraag naar dit boekje en begin 2013 is de tweede uitgave verschenen met nog meer laagdrempelige beweegactiviteiten. Noordwijkerhout neemt deel aan de landelijke regeling Brede Impuls combinatiefuncties. In eerste instantie is ingetekend voor een combinatiefunctionaris (sportcoach) voor de leeftijdsgroep 0 tot 12 jaar. Eind 2012 is de deelname aan de regeling uitgebreid met de buurtsportcoach (verder te noemen beweegcoach). De beweegcoach richt zich op senioren van 60 jaar en ouder en op mensen die te maken hebben met klachten zoals long- en hartaandoeningen, ernstig overgewicht, diabetes, licht geestelijke/leeftijdsgerelateerde problemen. Met de inzet van de sport- en de beweegcoach wordt beoogd een gezonde en actieve leefstijl in Noordwijkerhout en De Zilk te bevorderen door de samenwerking tussen scholen, sport-, beweeg- en zorgaanbieders.
Prioriteit: het stimuleren van bewegen door de inzet van een sport- en een beweegcoach. Sportcoach: 1. Uitbreiding van het aantal (brede) scholen met een sportaanbod in het primair onderwijs; 2. Versterking van sportverenigingen met oog op hun maatschappelijke functie en de inzet van sportvereniging voor het onderwijs, de naschoolse opvang en de buurt; 3. Het stimuleren van een dagelijks sport- en beweegaanbod op en rond scholen voor alle leerlingen. Beweegcoach: 1. Motiveren en ondersteunen van de doelgroep om te blijven bewegen; 2. Toeleiding naar passend aanbod; 3. Contact onderhouden met beweegaanbieders; 4. Initiatieven nemen voor uitbreiding van het aanbod en hierbij zelf beweegprogramma’s ontwikkelen en organiseren; 5. Brede promotie van het sport- en beweegaanbod via de website en een programmaboekje.
Pagina 8 van 22
3.
Alcoholmisbruik
Drank- en horecawet Op 1 januari 2013 is de nieuwe Drank- en Horecawet (DHW) in werking getreden, met als belangrijkste wijzigingen: • Het effectiever tegengaan van schadelijk alcoholgebruik onder jongeren. • Het terugdringen van alcoholgerelateerde overlast en verstoring van de openbare orde. • Het terugdringen van de administratieve lasten voor bedrijven. Het belangrijkste element in de gewijzigde DHW is dat het toezicht op de naleving van de wet van de Voedsel en Waren autoriteit is overgeheveld naar gemeenten. Daarnaast wordt de leeftijd waarop alcohol mag worden gedronken met ingang van 1 januari 2014 verhoogd naar 18 jaar. De wijze waarop de gemeente de handhaving regelt is vastgelegd in de handhavingstrategie. Daarnaast is er een Drank- en Horecaverordening opgesteld in het kader van de paracommercie. Preventie alcoholmisbruik jongeren Alcoholproblemen ontstaan vaak via een sluipend proces. Als het probleem in een vroeg stadium wordt ontdekt en er ondersteuning wordt geboden, is de kans op herstel het grootst en kan veel ernstiger alcoholschade worden voorkomen. Hoe eerder er hulp wordt geboden, hoe groter het effect en hoe lager de kosten. Om deze reden richt het lokaal volksgezondheidsbeleid zich op preventie van alcoholmisbruik van jongeren. Uit de kerncijfers van Noordwijkerhout blijkt dat 20% (Midden Holland 12%) valt onder de categorie ‘zware drinkers’ (minimaal per week 6 glazen). Zware drinkers zijn vooral te vinden onder jong volwassenen (19 tot 24 jaar). Er is ook onderzoek gedaan naar de wijze waarop ouders omgaan met het alcoholgebruik van hun kind. Van ongeveer 78% van de ouders mogen kinderen van 14- en 15 jaar niet drinken. Ouders die zelf (overmatig) drinken zijn minder streng op dit gebied. Voor verdere onderzoeksgegevens over dit onderwerk: zie de peiling Tabak en alcohol in bijlage 2.
Regionaal beleid De regionale beleidsvisie verslavingspreventie Zuid-Holland Noord: ‘kiezen voor alcohol en jongeren van 2012’ beoogt een gemeenschappelijk beleid om alcoholgebruik bij jongeren zoveel mogelijk te voorkomen en, waar wel alcohol gedronken wordt, overmatig gebruik tegen te gaan. De doelgroep van het beleid zijn jongeren omdat zij de meest gezondheidsschade ondervinden door (overmatig) alcoholgebruik. De beleidsvisie gaat uit van de volgende pijlers: 1. voorlichting, bewustwording en educatie 2. Inrichting van de omgeving 3. regelgeving en handhaving 4. signalering, advies en ondersteuning. Op basis van deze pijlers zijn verschillende lokale en regionale acties geformuleerd als uitvoeringsagenda voor de komende vier jaar. Om alcoholmisbruik effectief te voorkomen is inzet op zowel regionaal als lokaal niveau nodig.
Pagina 9 van 22
Lokaal beleid Lokaal zijn in 2010 en 2011 brainstormbijeenkomsten georganiseerd met verschillende lokale partijen zoals de carnavalsvereniging, X-Out, de politie, RKKV Van Nispen, De Schelft, VVSB, Albert Heijn enz. Op basis van de regionaal beleid en de inbreng tijdens deze bijeenkomsten zijn de lokale speerpunten geformuleerd met als doel het terugdringen van het alcoholmisbruik onder jongeren.
1. Voorlichting, bewustwording en educatie •
Deze pijler wordt deels door de RDOG HM uitgevoerd. In Noordwijkerhout wordt gewerkt met het lesprogramma “De Gezonde School en Genotmiddelen”, gericht op groep 7 en 8 van de basisschool en op het Teylingen college.
•
Voorlichting in het CJG om ouders bewust te maken van de risico’s van alcoholgebruik op jonge leeftijd.
•
Voorlichting aan jongeren via X-Out.
•
Eenmaal in de twee jaar deelname aan de Alcoholcampagnedag van Veilig Verkeer Nederland (afdeling Noordwijk, Noordwijkerhout en Teylingen) bij het Teylingen College in Noordwijkerhout.
•
Deelname aan de BOB-campagne. Deze campagne is gericht op de sportkantines en heeft als doel bewustwording /en 0-% alcohol voor autobestuurders.
2. Inrichting van de omgeving • • • • • •
Supermarkten/slijterijen, door de inzet van een ‘mystery quest’ bevorderen dat er geen alcohol wordt verkocht aan jongeren onder de 18 jaar. School: de alcoholvrije school en schoolpleinen X-Out: een alcoholvrij jeugdcentrum Alcoholvrije kinderspeelplaatsen Thuis (geen alcohol drinken in de nabijheid van kinderen/voorbeeldfunctie) Evenementen (bv blaascontroles bij de toegang van ‘alcoholvrije’ feestjes/afspraken over de verkrijgbaarheid van alcohol)
3. Regelgeving en handhaving • • • •
Lokale verordening waarin de leeftijdsgrens, de verstrekking van sterke- en zwak alcoholhoudende drank, de schenktijden en het verbod van ‘happy hours’ is geregeld. Integraal veiligheidsplan, verplichting op basis van de gemeentewet (regierol veiligheid) Handhavingsbeleid gericht op het verbeteren en bewaken van de kwaliteit van de fysieke leefomgeving en het optimaliseren daarvan. Invoering van de Halt maatregel voor jongeren die overlast veroorzaken door het gebruik van alcohol.
Pagina 10 van 22
Effectmeting De effectmeting van het alcoholmatigingsbeleid gebeurt onder andere via de gezondheidspeilingen van de RDOG HM. In 2015 zal het uitgevoerde regionale beleid en de stand van zaken bij individuele gemeenten geëvalueerd worden door de RDOG HM. Onlangs is door Holland Rijnland onder de 25 gemeenten van Holland Rijnland onderzoek gedaan naar de stand van zaken naar het beleid op het gebied van alcoholpreventie. Doel van deze 0-meting is om zicht te krijgen op het effect van het beleid en een afweging te kunnen maken van de punten die regionaal opgepakt kunnen worden.
Pagina 11 van 22
4.
Preventie eenzaamheid en depressie
Eenzaamheid De definitie van eenzaamheid is het subjectief ervaren van een onplezierig of ontoelaatbaar gemis aan bepaalde sociale relaties of aan de kwaliteit daarvan. Eenzaamheid ontstaat als iemand het gevoel heeft er alleen voor te staan, zoals iemand die een partner door overlijden of scheiding is kwijt geraakt. Eenzaamheid is niet hetzelfde als sociaal isolement; bij sociaal isolement is de kern een klein netwerk rond een persoon, waardoor iemand buiten de samenleving staat. Mensen missen de contacten met hun partner of hun sociale omgeving. In een brief van 30 oktober 2012 benadrukt de minister van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport de belangrijke rol die gemeenten hebben op basis van de Wmo en de Wpg bij eenzaamheidsbestrijding. De minister benadert in deze brief eenzaamheidsbestrijding vanuit de vraag hoe we eenzame mensen in staat te kunnen stellen zelf meer uit het leven te halen. Uitgangspunt hierbij is om uit te gaan van de eigen mogelijkheden en deze te koppelen aan de specifieke problematiek van mensen die eenzaam zijn, vanwege het ontbreken van de benodigde competenties. Vanuit dit perspectief zijn interventies gericht op ontmoeting alleen niet voldoende, omdat deze activiteiten vaak gericht zijn op ouderen, terwijl ook andere leeftijdsgroepen bereikt zouden moeten worden. Dit vraagt om een andere aanpak, de minister beoogt meer samenwerking met maatschappelijke organisaties, wetenschappers, vrijwilligers, kennisinstituten, gemeenten en zorgverleners voor een gezamenlijke gerichte aanpak (ketenzorg).
Depressie Strategieën voor depressiepreventie lopen uiteen van voorlichting, het aanbieden van interventies voor mensen die al depressieve klachten hebben tot aan het voorkomen van terugval of opnieuw krijgen van een depressie. Veel van de depressiepreventie interventies hebben een bredere uitstraling en positieve effecten op andere psychische, maar ook fysieke problematiek. Niet voor niets heet het regionale samenwerkingsverband ‘Veerkracht’. Op regionaal niveau zet dit samenwerkingsverband zich in voor depressiepreventie in Zuid-Holland Noord. Ketenpartners, gemeenten en zorgverzekeraar werken hierin samen. De versterking van de persoonlijke veerkracht helpt om sterker in het leven te staan en om beter om te kunnen gaan met tegenslag in het leven. Dat depressiepreventie een meerwaarde heeft is onlangs aangetoond en cijfermatig onderbouwd door het Trimbos Instituut. (Het Trimbos Instituut is het landelijk kennisinstituut voor geestelijke gezondheidszorg, verslavingszorg en maatschappelijke zorg).
Lokaal Depressie komt veel voor, de ziektelast is groot en met preventie valt veel leed te voorkomen. 38% van de volwassenen en 28% van de ouderen van Noordwijkerhout hebben hiermee te maken. Van de volwassenen hebben 8,8% een hoog risico op depressie (4,8% in de regio) en van de ouderen 1,4% (2,7% Hollands Midden). In Noordwijkerhout komt eenzaamheid bij volwassenen meer en in ernstiger mate voor dan in de regio. Om deze reden is preventie eenzaamheid en depressie als speerpunt toegevoegd.
Pagina 12 van 22
In 2008 en 2009 zijn rond eenzaamheid en depressie verschillende bijeenkomsten geweest met professionals en vrijwilligers die te maken hebben met eenzaamheid en depressie. In deze bijeenkomsten is duidelijk geworden dat men lokaal regelmatig met deze problematiek te maken heeft. Vervolgens is er een ‘twee sporen’ beleid ingezet: 1. communicatie en voorlichting met als doel bekendheid te geven aan bestaande activiteiten en voorzieningen, zodat zowel de doelgroep als de professionals op de hoogte zijn van het aanbod. 2. signalering door deskundigheidsbevordering voor professionals en vrijwilliger.` Dit ‘twee sporen beleid’ wordt op dit moment gevolgd door de adviseurs van het Wmo adviescentrum als onderdeel van De Kanteling. Signalering en deskundigheidsbevordering is een aandachtspunt bij o.a. de ouderenadviseurs en het Algemeen maatschappelijk werk. Preventie eenzaamheid en depressie ligt op het snijvlak van de Wmo en Wpg en vanuit beide beleidsterreinen wordt aandacht aan dit onderwerp besteed.
Prioriteit: • Voortzetting van de huidige interventies: communicatie, voorlichting en signalering. • Regionale samenwerking binnen het samenwerkingsverband Veerkracht. • Samenwerking met ketenpartners en de zorgverzekeraar.
Pagina 13 van 22
5.
Jeugdgezondheidszorg
De jeugdgezondheidszorg (JGZ) is onderdeel van de publieke gezondheidszorg en heeft als doel het bevorderen, beschermen en bewaken van de gezondheid en de lichamelijke, cognitieve en psychosociale ontwikkeling van kinderen en jongeren in de leeftijd van 0 tot 19 jaar. Hierbij wordt gekeken naar wat kinderen nodig hebben om gezond op te groeien, zich aan te passen, zelfredzaam te zijn en deel te nemen aan de maatschappij en wat ouders nodig hebben om hun kind gezond op te voeden. De WPG geeft gemeenten de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de JGZ. De preventie die valt onder de JGZ betreft vooral primaire preventie en signalering en wordt aangeboden aan alle kinderen. Kenmerkend voor de publieke gezondheidszorg is dat er in principe geen individuele hulpvraag aan ten grondslag ligt, maar sprake is van een maatschappelijke vraag. Wel kan bij een mogelijk probleem kortdurende lichte ondersteuning geboden worden.
Regionaal De jeugdgezondheidszorg van 0 tot 19 jaar, aanbod GGD HM, bestaat uit een basistakenpakket (gestandaardiseerd aanbod voor alle kinderen, wettelijk verplicht) en aanvullende diensten. Doel: het bewaken, bevorderen en beschermen van de lichamelijke en psychische gezondheid en de sociale ontwikkeling van alle jeugdigen in Hollands Midden. Het basistakenpakket telt 38 interventies, waarvan de effectiviteit bewezen is, bijvoorbeeld: • Contactmomenten 0 – 19 jaar (consultatiebureau en schoolarts) • Extra zorg risico kinderen • Basiszorg kwetsbare kinderen • Rijksvaccinatieprogramma • Gezondheidsbevordering en opvoedingsondersteuning • Gezondheidsbedreigingen • Inspectie kinderopvang. Noordwijkerhout neemt de volgende aanvullende diensten af: • Non-bereik • Stevig ouderschap • Bemoeizorg • Spraak- en taal interventie • Zorgcoördinatie • Zorg en adviesteams • Integrale vroeghulp • Preventieve logopedische zorg. Prenatale zorg: wordt als aanvullende dienst aangeboden door de GGD-HM, maar voor Noordwijk en Noordwijkerhout uitgevoerd door de verloskundigenpraktijk Noordwijk/Noordwijkerhout. Vanwege de harmonisatie (wat inhoud dat Zuid Holland-Noord en Hollands Midden dezelfde diensten afnemen vanwege kostenbesparing) is het onzeker of dit vanaf 2015 voortgezet kan worden.
Pagina 14 van 22
Decentralisatie jeugd De preventieve activiteiten vanuit de nieuwe Jeugdwet (2015) worden systeemgericht (het gezin en de omgeving) en integraal (met oog op alle leefgebieden en gericht op alle gezinsleden) aangeboden. In ‘Het Regionaal Beleidsplan Transitie Jeugdzorg Holland Rijnland en Boskoop van november 2013 is een en ander verder uitgewerkt. Het beleidsplan wordt begin 2014 ter vaststelling aangeboden aan de gemeenteraden. Uit deze notitie blijkt onder meer de samenhang tussen de taken van de JGZ vanuit de WPG en de taken vanuit de (voorgenomen) Jeugdwet. Medio 2014 zal de WPG worden aangepast, zodat deze aansluit op de nieuwe jeugdwet en beide wetten gelijktijdig van kracht worden (voornemen 1 januari 2015). De belangrijkste taak van de JGZ is en blijft: het inzetten op vroegtijdig signaleren en preventie ter voorkoming vaan duurdere vormen van jeugdhulpverlening. Op dit moment zijn de volgende veranderingen binnen de jeugdgezondheidszorg zichtbaar: (bron notitie DB 5-11-2013 flexibilisering JGZ HM) • Eigen kracht: van overnemen van eigen regie, naar ondersteunen van eigen regie van ouders en jongeren door bevestigen en stimuleren van de zelfredzaamheid. • Het kind centraal: de primaire verantwoordelijkheid voor de gezondheid, veiligheid en het welzijn van kinderen berust bij de ouders. De JGZ sluit met de preventieve voorlichting aan bij de ontwikkelingsfasen van kinderen/jongeren. • Arrangeren op basis van zorgbehoefte: van indiceren van zorg door de professional op basis van geprotocolleerde risicoprofielen, naar het vroegtijdig samen met ouderen/jongere systematisch taxeren van zorgbehoeften en op basis hiervan arrangeren van passende zorg in de leefwereld van het gezin. • Meer tijd voor aandachtskinderen en kwetsbare kinderen: van standaard naar maatwerk. • Outreachend en toegankelijk: verbetering van de zorg door wijkgericht en generalistisch werken. • Innovatie van diensten: effectief gebruik maken van nieuwe communicatiemiddelen en bewezen effectieve werkmethoden die aansluiten bij wensen en behoeften van ouders/jongeren. Bovengenoemde veranderingen maakt een flexibele jeugdgezondheidszorg noodzakelijk.
Lokaal De jeugdgezondheidszorg wordt voor een groot deel geboden vanuit het gezondheidscentrum. Hier zijn o.a. het consultatiebureau gevestigd, de schoolarts en het Centrum voor jeugd en gezin (CJG). Het CJG speelt een centrale rol bij de uitvoering van het jeugdgezondheidsbeleid door ondersteuning van ouders en professionals die te maken hebben met opgroeiende kinderen en jongeren. Het CJG geeft kosteloos advies over opgroeien en opvoeden van kinderen van alle leeftijden. Voor ouders en kinderen/jongeren is er een website, waar informatie te vinden is over het aanbod van het CJG. Juist ouders hebben een belangrijke rol om kinderen/jongeren een gezonde leefstijl bij te brengen. De Gezonde School is een vraaggerichte werkwijze om op scholen structureel en integraal aandacht te besteden aan gezondheid. Structureel: activiteiten zijn in het schoolbeleid opgenomen en worden niet slechts eenmalig uitgevoerd. Integraal: zowel voor leerlingen, ouders en schoolpersoneel. Het gezondheidsthema wordt benaderd vanuit verschillende invalshoeken: gezondheidseducatie, signaleren/doorverwijzen, regelgeving/beleid , schoolomgeving/ouderparticipatie. Daarnaast wordt geprobeerd een koppeling te maken tussen individuele leerlingenzorg en collectieve preventie.
Pagina 15 van 22
De Gezonde school is een samenwerkingsverband van verschillende regionale organisaties waarbij zij gezamenlijk het aanbod presenteren richting het onderwijs, naar elkaar kunnen doorverwijzen, van elkaars expertise op de hoogte zijn en gebruik kunnen maken.
Prioriteit: • • • • •
het handhaven en versterken van de jeugdgezondheidszorg zodat kinderen zich goed kunnen ontwikkelen en daarmee duurdere vormen van zorg te voorkomen. Flexibilisering van de jeugdgezondheidszorg voor het leveren van zorg op maat. Stimuleren van de eigen kracht van gezinnen door tijdige inzet van de methodiek één gezin één plan ter afstemming van het hulp- en dienstverlening aan een gezin. Activiteiten om meer bekendheid te geven aan het CJG met als doel dat ouders en professionals bekend zijn met het CJG Implementatie van het programma ‘De Gezonde School’ om een gezonde leefwijze bij kinderen te stimuleren en overgewicht te voorkomen.
Pagina 16 van 22
6.
Gewasbestrijding
In de regio wordt het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en de gevolgen hiervan op de gezondheid gevolgd. Over de gezondheidsaspecten zijn vragen gesteld aan de GGD HM. In de brief van september 2011 bericht de GGD-HM dat de Gezondheidsraad blootstellingsonderzoek bij omwonenden nuttig acht. In juli 2013 heeft de gezondheidsraad een conceptrapport ‘Gewasbescherming en omwonenden’ openbaar gemaakt waarop deskundigen en betrokkenen konden reageren. Uit dit rapport mag nog niet worden geciteerd. De kern van het rapport is dat er voldoende argumenten zijn voor nader blootstellingsonderzoek bij omwonenden en voor aanpassing voor de toelatingsprocedure voor gewasbeschermingsmiddelen. In afwachting van het definitieve gezondheidsraadrapport wordt vanuit GGD Nederland een informatieblad over gewasbeschermingsmiddelen ontwikkeld De GGD0HM zal hiervan een vertaalslag maken voor de inwoners van de regio.
Prioriteit: •
volgen van de ontwikkelingen en, indien nodig, de inwoners hierover informeren.
Pagina 17 van 22
7.
Uitvoeringsplan
Financiën De volledige lokale bekostiging van de volksgezondheid bestaat uit vier delen, te weten: 1. bijdragen aan de RDOG-HM, inclusief de jeugdgezondheidszorg, voor de uitvoering van de wettelijke taken WPG 2. bijdragen voor het maatwerk jeugdgezondheidszorg 3. (mede) financiering van de sport- en de beweegcoach 4. het lokaal volksgezondheidsbeleid. • De bijdragen aan de RDOG en het maatwerk jeugdgezondheidszorg: zie de begroting 2014 en de daaraan ten grondslag liggende besluiten. • De medefinanciering van de sport- en de beweegcoach bedraagt € 25.000,-• Het lokaal Volksgezondheidsbeleid: voor de bekostiging van de lokale interventies (zie onder) is in de begroting van 2014 een bedrag van € 11.000,-- opgenomen. De besteding van dit bedrag zal deel uitmaken van de evaluatie (zie onder). Onderstaand volgt een beknopte weergave van de prioriteiten die voortkomen uit het beleid. Alle activiteiten zijn ingepland gedurende de looptijd van de beleidsnota. Een aantal activiteiten zijn in 2013 gestart en een aantal zullen in 2014 worden gestart.
Overzicht prioriteiten en acties
. Stimuleren van bewegen door de inzet van de sport- en beweegcoach
Doelgroep
Actie
jongeren van 4 tot 12 jaar
Sportcoach Uitbreiding van het aantal scholen met een sportaanbod Versterking maatschappelijke functie van de sportverenigingen en de inzet voor de naschoolse opvang en de buurt. De sportcoach is op 1 september 2013 gestart. Beweegcoach Motiveren en ondersteunen van de doelgroep om te blijven bewegen. - Toeleiding naar een passend aanbod. - Contact onderhouden met beweegaanbieders. - Initiatieven nemen voor uitbreiding van het beweegaanbod. - Promotie van het beweegaanbod. De beweegcoach is op 1 januari 2014 gestart.
ouderen vanaf 60, mensen met psychische en/of fysieke klachten
Het terugdringen van alcoholmisbruik jongeren Voorlichting, bewustwording en educatie.
gr. 7 en 8 basisschool en Teylingen Coll.
Uitvoering door de RDOG HM met het lesprogramma “De Gezonde School en Genotmiddelen”. In 2013 is gestart met de aanschaf van nieuw lesmateriaal.
ouders
Voorlichting in het CJG om ouders bewust te maken van de risico’s van alcoholgebruik op jonge leeftijd.
Pagina 18 van 22
Prioriteit
Doelgroep
Actie
Voorlichting, bewustwording en educatie
X-Out
Voorlichting aan jongeren via X-Out. Start 2014
12 tot 16 .
Eenmaal in de twee jaar deelname Alcohol-campagnedag van Veilig Verkeer Nederland (Nw., Nwh.en Teylingen) bij het Teylingen College in Nwh. 2013 en 2015
sportkantines en autobestuurders
Deelname aan de BOB-campagne, gericht op de sportkantines met als doel bewustwording/ 0-% alcohol voor autobestuurders. 2013 en 2015
tot 18 jaar.
Inzet ‘mystery quest’ bij supermarkten en slijterijen: geen verkoop van alcohol onder 18 jr. Start 2014.
basis- en v.o.
School: alcoholvrije school en schoolpleinen.
X-Out:
alcoholvrij jeugdcentrum.
ouders
Voorlichting over voorbeeldfunctie met als uitgangspunt geen alcohol in de nabijheid van kinderen.
jongeren
Evenementen (bv blaascontroles bij de toegang van ‘alcoholvrije’ feestjes/afspraken over de verkrijgbaarheid van alcohol).
Inrichting van de omgeving
Lokale verordening waarin leeftijdsgrens, verstrekking sterkeen zwak alcoholhoudende drank, de schenktijden en het verbod van ‘happy hours’ is geregeld. Integraal veiligheidsplan, verplichting op basis van de gemeentewet (regierol veiligheid) Handhavingsbeleid gericht op het verbeteren en bewaken van de kwaliteit van de fysieke leefomgeving en het optimaliseren daarvan. Invoering van de Halt maatregel voor jongeren die overlast veroorzaken door het gebruik van alcohol. Preventie eenzaamheid en depressie
Allen/ kwetsbare burgers
Voorzetting huidige interventies: communicatie, voorlichting en signalering. Regionale samenwerking in samenwerkingsverband ‘Veerkracht’. Samenwerking met ketenpartners en zorgverzekeraar.
Jeugdgezondheidszorg
0 – 18 jaar
Handhaven en versterken van de jeugdgezondheidszorg zodat kinderen zich goed kunnen ontwikkelen en daarmee duurdere vormen van zorg te voorkomen. Flexibilisering van de jeugdgezondheidszorg door het leveren van zorg op maat. Stimuleren van de eigen kracht van gezinnen door tijdige inzet van de methodiek één gezin één plan ter afstemming van het hulp- en dienstverlening aan een gezin.
Pagina 19 van 22
Jeugdgezondheidszorg
Activiteiten om meer bekendheid te geven aan het CJG met als doel dat ouders en professionals bekend zijn met het CJG Implementatie van het programma ‘De Gezonde School’ om een gezonde leefwijze bij kinderen te stimuleren en overgewicht te voorkomen.
Gewasbescherming
Volgen van de ontwikkelingen.
Evaluatie De beleidsnota zal begin 2015 worden geëvalueerd. Dit is halverwege de looptijd van de nota (2013 t/m 2016) Criteria voor de evaluatie zijn: • Stand van zaken: wat is er uitgevoerd en wat is er bereikt. • Hoe verhouden de prioriteiten zich tot de decentralisaties jeugd en Wmo en is er bijstelling nodig? • Overzicht van de bekostiging van de lokale acties.
-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-
Pagina 20 van 22
Pagina 21 van 22
Gemeente Noordwijkerhout Afdeling Samenleving, team maatschappelijke ontwikkeling Herenweg 4 2211 CC Noordwijkerhout Tel. 0252 343 737
[email protected] www.noordwijkerhout.nl
Pagina 22 van 22
