LOB EN TL VAKDOCENTEN
18 maart 2015 Dimph Rubbens 0625051950
[email protected]
JE MAG ALLES WORDEN, BEHALVE ONGELUKKIG.
LOOPBAANORIËNTATIEBEGELEIDING • Betekenis verandering vakdocent tl en LOB • Doorlopende leerlijn vmbo-mbo • Visie loopbaanleren, oriëntatie latere beroep en begeleiding hiervan • Praktische invullingen en handreikingen
LOB IN TL: DE ACTIEF BETROKKEN VAKDOCENT • Mogelijkheden voor tl-docent ahv diverse onderzoeken en rapportages • Inspirerende practice Friese TL-scholen gericht op techniekpromotie • doorlopende leerlijn naar mbo-4 en bijpassende beroepen inregio
ALGEMENE DOELEN FRIESLAND PROJECT • Verbinden van wetenschappelijk inzichten over LOB met dagelijkse praktijk op school voor m.n. mentoren en vakdocenten • Focus aanbrengen op waardeoriëntatie LOB en ‘concentreren op doelen van de leerling’ versus ‘belang voor de samenleving’ van techniekpromotie
Een basis leggen voor werken in techniek nivo 4 vmbo
vmbo
Jezelf beter leren kennen. Hoe doe ik dingen, Beeldvorming opdoen
MBO
Werk
Oriënteren, samenwerken Problemen oplossen, Van fouten leren, plannen& Organiseren, ‘verliefd’ worden op techniek Van buiten
Levenslang leren
Competenties Wie ben ik Wat wil ik Naar binnen Wat past bij mij Een stevige basis om je verder te ontwikkelen
LOB RICHTINGGEVENDE PRINCIPES IN UW SCHOOL ?
VOORBEELD VAN: RICHTINGGEVENDE PRINCIPES LOB • 1. Leerling maakt keuzes • 2. Leerling neemt initiatief • 3. Leerling komt in contact met de (technologische) buitenwereld • 4. Leerling reflecteert • 5. Docent gaat in gesprek met leerling
RICHTINGGEVENDE PRINCIPES • Welke herken je/ spreekt je aan • Wat is er nodig om zoiets binnen je onderwijs zichtbaar te maken?
LOB SCAN BEKEND • http://scan.lob-vo.nl/
LOB SCAN MEERWAARDE, MOGELIJKHEDEN • Een intercollegiale analyse in functiegroepen (leidinggevende, mentoren, vakdocenten en decanen)
LOB SCAN PROVINCIE FRIESLAND
AANBEVELINGEN LAKSRAPPORT VAN DEC 2012: I. Meer LOB: rechten en plichten a. Bijzijn is meemaken b. Help ons, veranker LOB in het leerproces
II. Een integrale aanpak van LOB: binnen en buiten de school a. Decaan, mentor en vakdocent samen b. Ook LOB in de les c. Betrek mijn ouders
III. LOB in de breedte: oud en nieuw
a. Gooi folders niet de deur uit b. Go social
HELPEN BIJ STUDIEKEUZE • Wie helpt de leerling het meest
BEHOEFTE AAN STUDIEKEUZEBEGELEIDING • Hoeveel x per week, maand, jaar is er studiekeuzebegeleiding op uw school • Hoe vaak willen leerlingen studiekeuzebegeleiding
LOOPBAANCOMPETENTIES MARINKA KUIPERS • http://www.youtube.com/watch?v=AfV8QO R9zEA • Dobbelen of schaken • Irrationele en rationele
LOOPBAAN COMPETENTIES MARINKA KUIPERS • Kwaliteiten reflectie: • Op zoek naar het beste in jezelf, wat zijn jouw kwaliteiten? • Wat kan ik? • Motieven reflectie: • Waar wil jij ‘s nachts voor uit je bed komen? • Wat wil ik en waarom wil ik dat? • Werk onderzoek: • Wat zijn voor jou de uitdagende ontwikkelingen en waarden in dit werk? • Waar vind ik werk dat bij me past? • Loopbaansturing: • Van nadenken over naar actie om.. • Hoe bereik ik dat? Kuijpers e.a. 2006 • Netwerken: • Hoe maak je contact en houd je dat? • Wie kan me daarbij helpen?’
WIE HELPT BIJ WAT OP SCHOOL
DUURZAME AANPAK LOB MET VAKDOCENTEN, DECANEN, MENTOREN • Decaan: • Informatievoorziening: helpen bij informatievoorziening en keuze opleiding en werk; • Netwerken: hulp om iemand te leren kennen die helpt bij keuze van opleiding en werk;
• Mentor: • Kwaliteitenreflectie: voorbeelden waar je goed in bent • Loopbaansturing: laten zien wat je goed kunt
• Vakdocent: • Motievenreflectie: praten over interessante dingen vak • Werkexploratie: vertellen wat je met een vak in beroep of vervolgopleiding kunt doen
DIFFERENTIËREN • Differentieert u in uw school • Op welke manieren differentieert u in uw school
DIFFERENTIATIE •
• • •
•
Tempodifferentiatie bijv.: • Leerlingen maken een eigen planning, of krijgen instructie op het moment dat zij daaraan toe zijn. Niveaudifferentiatie bijv.: • Leerlingen krijgen instructie in verschillende niveaugroepen of leerlingen die het al snappen krijgen een verdiepingsopdracht. Interessedifferentiatie bijv.: • Leerlingen kiezen binnen een opdracht een eigen onderwerp of hebben keuze uit enkele opdrachten. Leerstijlendifferentiatie bijv.: • Leerlingen krijgen de mogelijkheid om via hun eigen strategie een taak uit te voeren, of krijgen de keuze aangeboden tussen verschillende werkvormen. Differentiatie naar begeleidingsbehoefte bijv.: • Leerlingen die meer zelfstandigheid prettig vinden worden vrijer gelaten, terwijl leerlingen die meer begeleiding behoeven extra aandacht krijgen.
Concrete bèta’s: 31%
Carrière bèta’s: 28% http://www.betamentality.nl/
Non bèta’s: 13%
mensgerichte generalisten: 28%
BETA MENTALITY-MODEL Concrete Bèta
31%
Carrière Bèta
28%
WAT KAN JE DOEN?
WAT KAN JE BEREIKEN?
Het is leuk / van mijn hobby mijn beroep maken Techniek/ technologie is cool Is nieuwsgierig Dingen uitproberen Ouders zijn belangrijk rolmodel Houden meer van praktijk dan theorie
Kapot, weg ermee en nieuw kopen Meer gericht op theorie dan de praktijk Wil altijd meer/ verder Geld verdienen vind ik belangrijk Status en aanzien doet er toe Merken die tot de verbeelding spreken
Ontmoet de echte werker
Ontmoet de baas
Non Bèta
13%
IK HEB ER ECHT HELEMAAL NIKS MEE? • • • • • • •
Nerd werken in technische beroepen Bèta vakken saai, moeilijk en oninteressant Technologie is niet cool en vooral saai Linken aan mijn hobby’s Rolmodellen Verlengde oriëntatie Geef ruimte
28%
Mensgerichte generalist HOE KAN IK NUTTIG EN RELEVANT ZIJN? • • • • • • • •
Techniek is een heel handig hulpmiddel Hebben geen duidelijk beeld van techniek, wat kan je hiermee doen voor mensen? Hebben geen probleem met bèta vakken Willen iets betekenen voor de maatschappij Maatschappelijke uitdagingen Focus op vertaalslag Crosssectoraal denken/ door de werelden heen Brede studies
PR ACTIVITEITEN • Welke Pr activiteiten zijn er in uw school • Welke Pr activiteiten zijn er op het MBO niveau IV
WERVINGSPORTFOLIO MIDDELENMIX
BÈTAMENTALITY-GROEPEN •
•
•
•
De Carrière Bèta • Status en goede carrièremogelijkheden • goed salaris bij • exacte onderwijs school vrij saai en ouderwets maar dankzij bovenstaande (extrinsieke) perspectieven eventueel wel toekomst bètatechniek kiest. De Geïnteresseerde Generalist • niet perse saai maar liever bezig met maatschappelijke zaken leven." • zelfontplooiing, een leuke en dynamische omgeving en het helpen van mensen • vaak onvoldoende terug in bètatechnische omgeving. De Concrete Bèta • "Ik kan het, ik wil het en ik vind het interessant." • enthousiaste jongere die nieuwsgierig is naar de wereld om zich heen en graag het hoe en waarom wil weten in de breedste zin van het woord; van apparaat tot mens en van natuur tot dier. De Non Bèta • De Non Bèta kan het niet en wil het niet • uitgesproken hekel aan exact onderwijs. • sluiten toekomst in deze richting uit.
Het bètatalent van de pabostudent
31
DE WERELDEN ´VOOR ELK WAT WILS ´ • Werelden met avonturiers, creatieve geesten, ontdekkers, vernieuwende denkers en wereldverbeteraars • inspirerend vakken plaatsen in context of ‘wereld’ waarin vakken belangrijke rol spelen. Water, Energie & Natuur, Mobiliteit & Ruimte, Science & Exploration, Voeding & Vitaliteit, Market & Money, Mens & Medisch, Lifestyle & Design
• http://www.betamentality.nl/
De 7 werelden van techniek: technologie is overal
VOEDING & VITALITEIT
MARKET & MONEY MOBILITEIT EN RUIMTE
WATER, ENERGIE EN NATUUR
ENERGIE & NATUUR
LIFESTYLE & DESIGN
SCIENCE & EXPLORATION
Argumentenmatrix
Friesland College en Nordwin College
Comfortzone kennissysteem voldoet
Zone van naaste ontwikkeling kennissysteem staat onder druk; kennisconstructie (=leren) vindt plaats
Zone van discomfort kennissysteem schiet tekort APS 1810.100/s04.024
'VAARDIGHEDEN VOOR DE TOEKOMST' TOESPRAAK | 17-03-2014 LEZING VAN MINISTER JET BUSSEMAKER
(OCW
• Appolo13 to ground control: Houston we have a problem! •
https://www.youtube.com/watch?v=Z3csfLkMJT4
•
http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/toespraken/2014/03/17/lezing-ministerbussemaker-bij-symposium-knaw-vaardigheden-voor-de-toekomst.html
UIT DE TOESPRAAK: • Toch kwamen ze, 320.000 kilometer van huis, in een situatie die niet alleen alles vroeg van hun kennis, maar ook van hun vaardigheden. Het vroeg alles van hun creativiteit, hun samenwerking, hun communicatie. Het vroeg alles van hun moed, uithoudingsvermogen en flexibiliteit. Het vroeg alles van wie ze waren als mens.
SZW CONGRES
“Als robots laaggeschoold en routinematig werk gaan overnemen moeten we onze jeugd opleiden voor het andere werk. Niet trainen op routine, maar op het onverwachte. ”
WAT VRAGEN WERKGEVERS
• • • • • • • •
Medewerker heeft brede view, Kunnen verbinden, Kan in ketens denken, Crossectoraal werken, Denkt in oplossingen en kan deze vinden, Is leerbaar, ontwikkelbaar, Hart voor het bedrijf/zaak/werk, En zeker ook actuele vakkennis
HOE KIJKT HET BEDRIJFSLEVEN NAAR HET ONDERWIJS? • Bij niveau IV gaat het ook om het type mens, wie ben je? Je zijnsorientatie Bedrijven helpen kijken naar het onderwijs • Bedrijven moeten door het onderwijs geholpen worden om te leren kijken naar het onderwijs. In het onderwijs meer onderwijskundige concepten en bedrijfsleven kijkt vanuit 1 perspectief, vanuit eigen beleving en referentiekader • Ouders en bedrijfsleven helpen kijken naar onderwijs, anders de vraag ‘leren ze wel wat?’
VRAGEN VOOR LEERLINGEN OVER DE WERELD VAN WERK/ BEDRIJVEN • • •
Wat voor bedrijf is dit? Hoe ziet de werkplek eruit? Hoe wordt er gewerkt? • • • •
Wat maken ze? Hoe doen ze dat? Wat kan mijn rol worden? Hoe gaat dat dan?
• • • •
Wat zijn kansen/ mogelijkheden? Wat verdien ik hier? Hoe wordt het werk georganiseerd? Hoe is dit beroep/ bedrijf verandert in de afgelopen 10 jaar?
• • • •
Wat heb ik nodig om hier te kunnen werken? Word ik warm van dit bedrijf/ deze werkplek en waarom? Hoe ligt dit bedrijf/ beroep binnen de arbeidsmarkt? ……..
• Hoe vinden werknemers dat?
Knooppunten, beslisplaatsen, verticaal en horizontaal
Locatiedirectie
Sectieleider Decaan
Vakdocent Mentor
Bedrijfs directie
De regio
De regio
Werkvoorbereiders
Werknemers
LOB en regio
MBO IN BEELD • Welke praktische oplossingen voor knelpunten met de koppeling bedrijfsleven niveau IV functies kan het MBO bieden? • Wat heeft het MBO nodig van vmbo gl/tl en waar kan het MBO bij ondersteunen? • Wat heeft het vmbo gl/tl nodig van het MBO en waar kan het vmbo gl/tl de krachten bundelen richting MBO voor de techniekpromotie?
VERANDERINGEN MBO • • • • • • • • • •
Veel niveau IV opleidingen van 4 jaar naar 3 jaar Niveau IV ondernemerschap Vakmanschap versus ondernemerschap Ondernemersplan belangrijk, ondernemersplan per opleiding verschillend, afhankelijk van richting Ondernemend gedrag is overal belangrijk Leiding geven en managen en ondernemende houding onderdelen van niveau IV Breed i.p.v. smal opleiden Bedrifjssystemen kunnen overzien Ketendenken kunnen overzien Miniondernemingen als model
KENMERKEN LOB RIJKE OPDRACHTEN: • • • • • •
Open Uitdagend Reëel De uitkomst/ het product doet ertoe Lob zit erin Sluiten aan op BETA mentality
LOBRIJK MAKEN OPDRACHTEN 1 Bestaande inhoudelijke opdrachten versterken met lob met behulp van bèta mentalitymodel
LOBRIJK MAKEN OPDRACHTEN 2 • Het onderwerp in de opdracht, waar in onze directe omgeving vind je daar iets van terug? • • • •
Wat doen die bedrijven/ instellingen? Wat spreekt je aan en waarom? Waar ben je nieuwsgierig naar? Welke bèta mentality raak je met deze opdracht?
INHOUD ALS MIDDEL WAT ZIJN DAN DE DOELEN? • • • •
Leerlingen ontdekken hun passie Leerlingen ontdekken hun kwaliteiten Leerlingen leren reflecteren Leerlingen krijgen beelden op het werken in de verschillende werkvelden binnen de regio • Leerlingen krijgen beelden waar techniek allemaal zit • Leerlingen krijgen beelden van de mensen die werken in de verschillende werkgebieden op de verschillende niveaus
• Dit alles doen we in een moderne uitdagende omgeving • • • •
In school In de omgeving van de school Bij bedrijven/instellingen/organisaties Reflecteren op wat je hoort ziet en wat het met je doet.
DE KERN VAN LOB Wees een OEN, neem LSD mee en laat OMA thuis. • OEN= Open Eerlijk en Nieuwsgierig • LSD= Luisteren, Samenvatten en Doorvragen • OMA=Opvatting, Mening en Advies
DREMPELS OM TE EXCELLEREN fixed mindset • overtuigingen persoonlijke groei • bij voorbaat inspanningen geen nut • snel opgeven bij tegenslagen
growth mindset • uitdagingen aangaan • open staan • potentieel optimaal benutten • gebruikt kritiek • geïnspireerd door anderen
TEAMLEREN
Mentale modellen: •Gemeenschappelijke taal ontwikkelen •Blootleggen en bewust worden •Beslissen of je er van af wilt of niet
Opdrachten: •Betekenisvol •Echt •Betrokken •Tijdsdruk •Resultaatverplichting •Je kunnen identificeren
Doen: •Conceptualiseren •Ontwerpen •Actieonderzoek
Dialoog: •Opdenken •Verhelderen •Verrijken •Stapelen •Afpellen
Team: •Gedeelde ambitie, verlangen •Onderlinge afhankelijkheid •Proces en product is belangrijk •Benutten van elkaars kwaliteiten •Cultuur en klimaat •Tijd om te vertragen
Leren: •Reflecteren •Doen •Verdiepen •Verankeren
Erkende ongelijkheid: •Kwaliteiten •Vaardigheden •Kennis •Meervoudige intelligentie •Loopbaanperspectief
Individu: •Zone nabije ontwikkeling •Persoonlijk meesterschap •Betrokkenheid •Eigenaarschap
HET GRAS GAAT NIET HARDER GROEIEN DOOR ERAAN TE TREKKEN!
KUNSKAPSSKOLAN • • • • • •
• • • •
Brede talentontwikkeling Intensieve persoonlijke ontwikkeling, Intensieve begeleiding en coaching. Ruimte om te leren (= professionele ruimte voor docenten om onderwijs te maken Diversiteit in leersituaties (blended learning) Werken aan advanced skills (creativiteit, kritisch denken, flexibiliteit, probleemoplossend vermogen, onderzoekend leren) Volgsysteem Persoonlijke coach Individuele begeleiding http://kunskapsskolan.nl/
ROLLEN IN DE SCHOOL Vakdocent
Mentor
decaan
Loopbaanleer omgeving
Werk en vak Maakt de verbinding tussen vak en werkveld/wereld Passie/ verliefd worden
Reflectiegesprekken Talenten in beeld Hulp bij keuzes en besluiten nemen
Netwerk van bedrijven in beeld vervolgopleidingen
Loopbaan ontwikkeling
Ervaringen opdoen, onderdompelen Ervaren is meemaken
Rode draad eruit halen Herkenning Wat doe je altijd Portfolio opbouw
Ondersteunend richting mentor en vakdocent Informatie testen
Leren
Wat kan ik
Wie ben ik Wat wil ik
Wat is er
14 BEROEPEN IN 2030 • • • • • • • • • • • • •
Vertical Gardening Architect Personal Environment Specialist Orgaanontwikkelaar Weather Modification Manager Robotmonteur Food Reconstructor Virtueel Reisagent Life Cycle Technoloog Geriatrisch Stadsplanoloog Cross-Data Analyst Techno Fashion Designer DNA sequencer Financial Computing Translator
WAT MOTIVEERT JONGEREN?, UIT LAKS ONDERZOEK!
1. Ik wil later een uitdagende baan. 75% 2. Een omgeving met mensen die graag willen presteren, werkt stimulerend. 75% 3. Als ik iets leuk vind, wil ik daar in uitblinken. 72% 4. Als je een goede baan wilt, moet je op school/ je opleiding al hard je best doen. 71% 5. Ik vind het belangrijk mezelf doelen te stellen en steeds beter te worden. 68% 6. Om later in mijn leven succesvol te zijn, moet ik nu alvast hard werken. 66% 7. Op school wil ik uitgedaagd worden. 66% 8. Als ik ergens veel geld mee kan verdienen, doe ik er beter mijn best voor. 66% 9. Als ik zeker zou weten dat ik succesvol zou zijn, zou ik er alles aan doen om de top te bereiken. 61% 10. Mijn inzet op school of studie zegt niets over hoe goed ik later in mijn werk zal zijn. 50%
Dimph Rubbens 0625051950
[email protected]
