Het kabinet-Kok heeft de discussie over de zondagsrust tot speerpunt gemaakt van een beleid waarbij het gestalte wil geven aan het
-- ·,, P:) p
moderne, eigentijdse levensgevoel, vrij van de machtspositie van het CDA. In de gedachtenwisseling over de Winkeltijdenwet en de
;;c' v:
Arbeidstijdenwet heeft het kabinet voorkeur getoond voor een
r'
neutrale overheid. Het optreden van kerkelijke zijde op voor-
7'
noemde terreinen en de actie tegen de 24-uurseconomie maken
("'~
duidelijk dat de rol van de kerken op maatschappelijk terrein on-
I:
der 'paars' lijkt te zijn toegenomen.
;;c:
'
v
H
l'vdA, de
c:t in augu-.tu-. 1994 gc:-
her chri-.telijk erfgoed' In hoeverre i-. cr
vormdc: 'paar-.e' bhinet-
afgerckcnd' En: wat wa-. het prolicl in
Kok
dat
dezen van de dric ver-.chillendc partijen~
-.tcunt op de
VVD e11
i'
Ondanh de vaak -.cherpe
het eer<,te bhi net <,i nels
toon i'> hct opvallend dat
l91H
waarin
l)(,(J
gccn
hc-
het 'paar-.e' kahinct-Kok
wind-.ltcckn van chri'>ten-
voorzichtig i'-; on1gcgaan
;.,1gnatuur
dcnlocrati-..chc
met chri-.telijke -.ymhulcn
zttting hehhen. ,\let name
Dit kwam tot uiting in hct
hi i I )(J(J lcetcic de wen' om
hchoud van de heck in de
met dtt bhinet cen re-
Troomede;
gccrpcriodc
mcn van !eden van hct
tc
crcCrcn
\\'JJnn hcgonncn kon wor-
den ce11 einde te make11
het
dcclne-
kabinet aan de occumcniJ)r
/-1.
Pill!
S{Jil1!11l111)
<,chc kcrkdiemt in
Den
aan het 'chri-.teliike' <,tempe! dat het
Haag aan het begin van het parlcmen-
( DA nog <,teed-. op de Ncderland-.e <,a-
taire Jaar en het met -.ucce-. opkomen
menlcving drukte
lli1 de
VVD en de
l'vdA wa-. dit niet een duidelijk cxplicicl doc!. Nu de regeerpcriode van hct kab111ct-Kok n
hqna opzit i-. hct tiid
' I)it is efll '"'tPrrkiui) '"'" ,le lezillt} 'OuttP!kke/iu,Je!! 111 de ,-c/lltie tusse11 kcrk en oPcrhel.! tijdcus hct "('llllrsc" k
on1 ccn'l na tc gaZln ot paar..., ccn begin
de CHLI-Reii11ir d.d
hedt gemaakt met ccn 'afrekening met
doont)
( llV l 'JS
1
uooe111/Jcr
1'197
te A;,c/-
r
z
I
;:::;: :::J
i
,.I
.r,
il
z
:,:
, I '(_u
~;
I
J1
:.:: I ..) ·'I
van minister Zalm voor hct bchoud
uitzending op zich tc kunnen voor<,tel-
van hct rand'ichrilt "Cod zij met om"
lcn dat cen vrouw uil een buitcnland'ic
op de toekom'itige Europc'ic munt. 1
cultuur in een nood-.ituatie kan komcn
Het bccld wordt ander'i wanneer gc-
al'i zij voor de derek ol de vicrdc kecr
analyseerd wordt in hoeverrc paars be-
cen mei'ijc krijgt en, al'i haar huwelijk
reid i'i gcwee'it om elemcntcn in onze
daarhij op hct >pel komt tc -.taan,
cultuur die oor'ipronkelijk nauw 'iamen-
vraagt om ccn eindc te maken aan haar
hangcn met de grote invlocd van het
zwangcr'ichap. CDA-Kamcrlid dr A.
chri'itcndom actiel te heschcrmcn. Her
Lansink hctoogde dat de mini'itcr hier
gaat dan om clementen die zonder
kennelijk di-.criminatie van vrouwcn en
chri'itelqkc invloed nooit dcel uitge-
mc~<,je'i
maakt zouden hebbcn van de Ncdcr-
bat. llovcndie11 achtte hij het door haar
ook in transculturelc zin toe-
landsc 'iamenlcving. Te denken valt aan
gcgeven voorhccld strijdig met de wet
de mogelijkhcid van leven'iheschouwe-
omdat het gc<,]acht van de ongchorcn
z
liJk gc'in'ipirecrd particulier initiaticf
vrucht niet hchoort tot de indicatiestel-
..:J
door de overheid hnancieel onder-
ling die ahortu~ kan rcchtvourdigcn .
'iteund. Niet aileen ruimte hicdend aan
1\ lini'itcr Bor<,t mecnde dat de vraag wat cr moct geheurcn bij hotsende culturen
f:
christclijke organi'iaties, maar ook aan
:.::
bijvoorhceld i'ilamiti'ichc ot humani'iti-
in een bt-cderc context aan de ordc
<(
'iche. !:en andcr voorbceld i'i de zondag
client le komen. We moeten ons vol-
als vrije dag. De zondag als 'in'itituut' is
gem de minister echtcr wei driemaal
ondcnkbaar zondcr chri'itcliJke invloed,
hedcnkcn voor we i11 onze multicultu-
n1aa.r van waardc voor vccl n1ecr 111Cil-
relc samenleving hcpaalde regels zo
<(
::....
'ien dan aileen chri'itencn en alszodanig
n1at1r aan icdcrccn oplcggcn.:
ccn kenmcrkend clement geworden van
Ten tweede lctdt het cultuurrelativismc
het de
tot cen atnemcnde hcrcidheid om ge-
vraag in hoeverre men bercid i'> ccn pu-
lool ccn hetekeniwollc rol in het pu-
de we<,tcrse cultuur Ten'>lottc
IS
hlieke rol van de kerkcn tc acccptcren.
hlieke domein tc gunncn. Ccloot wordt
I iet nict expliciet kiczen voor het he-
steeds mecr tot cen privc-zaak hestem-
schermen van in-.titutionele clemcntcn
peld Ten derek lcidt het tot een at-
die samcnhangen met de chri'>telijke
hrokkeling van door de overheid met
traditie - ol het opzettclijk proberen
wctgcving gc..,tcundc in..,titutic..,.
die weg te poct'icn - hccft een aantal
In dit artikcl kunnen niel aile rclevante
gevolgen. Ten ecrstc leidt het tot cul-
disCL!'>'>ies uit de algelopen vier jaar hij
tuurrclativi<,me. de uitgang<,punten voor
de kop worden gepakt. Het gaat om
heoordeling van hcpaaldc ontwikkclin-
een analyse die verkcnnend i'> en hc-
gcn -.;taan nict va-,t, n1aar zijn vlocihaar
langrijke tendenzen laat zien. b- wordt
Voor clke prcfcrentic t'i wei icts te zcg-
on1 tc hcginncn uitvocrig aandacht hc-
gen, men kan zich hij clkc opvatting
'iteed aan de nu - dankziJ de aerie van
iet'i voorstellen. De chri'itelijkc traditic
de kcrken zecr auuelc - discu'>'>ie over
wordt nict ingeruild voor een ander
de Winkeltijdenwet en de Arbeid<,-
lundament. De noodzaak van een fun-
tijdcnwet. Opvallcnd wa'i dat hi) de
dament in een traditie wordt zelts onl-
parlementairc hehandeling van he1dc
kend. C:ultuurrelativi'ime en pragma-
onderwcrpen de vt·aag naar de zon-
ti'imc liggen heel dicht hi) elkaar Zo
dagsrust een centrale plaats krceg Toen
merktc mini>ter Borst in een telcvisie-
kwamen de opvattingen van de paar'ie
C llV
+ 'lN
partijcn en hct CDA duidclijk aan de
Het CDA acht het een taak van de cen-
oppcrvlaktc. Vcrvolgen<; wordt gcana-
trale overheid om hier regclcnd op tc
ly<,ccrd hoc ck krachtcnvcldcn in de
treden. Wanneer de zondagsopen<,tel-
vcrschillcndc paarsc partijcn cruit zicn.
ling wordt overgclatcn aan de gemcenten kan dit tot een ongchrcidelde hc-
De politieke discussie over de zondagsrust
hchoort in dit geval ccn klimaat te
De Winkeltijdenwct
waarhorgen waarin nict de allerhoog<,te
De WinkcltiJdenwct wcrd in de media
prioritcit aan de consumptie toekomt. 1
en in de partijpolitickc discus-.ie veclal
Het wctwoor<;tel inzakc de Winkeltijden hecg krachtig <;teun van de
'paars' De macht van hct C:DA zou hicr
VVJ) en D66. Her 'paar<,c eenheids-
nccrgchaald.
Uit-
lront' toondc echtcr een helangrijke
gaande van hct hegimel dat w1nkels in
<;cheur De PvdA-fractic kwam, na in-
hcgin<,cl op zondag gc,loten zijn wcrd.
terne di<;cu<,<;ie, tot een vee! genuan-
volgens her oorspronkelijk wctwoor-
ccerdcr standpunt. Haar woordvocrstcr,
<,tcl. aan gcmccntcn de mogclijkhcid
mevrouw 1\1.1\1. van Zuylen. mecnde
gchodcn zeit te kiczcn op wclke van de
dat meer rckcning moest worden ge-
52 zondagcn in her jaar men open
houdcn met de hehoette van vekn aan
wildc zqn. Het kahinct wa<, van oordccl
ce11 ru<,tpunt in de week en was van
dat cr in de huidigc cconomischc en <,o-
oordccl dat de overhcid hierin een taak
ciaal-culturele ontwikkcling hiJ de con-
dicnde tc houdcn. Op grond hiervan
sumcnt ccn tocncmcnde hchodtc bc-
<,telck de l'vdA voor om het aantal
staat om op vcrschillcnde tijd'.tippcn
zondagcn dat winke!<; open kunncn
inkopcn tc kunnen docn. J)c ondcrnc-
zijn tcrug te hrcngen tot maximaal 12
nlcr 111oct,vo\gcnl, hct kahinct, gclcgcn-
per Jaar Dit amcndemcnt wcrd met
hcld worden gchoden op die hchoel tc
'.tcun van hct C:DA- en tegcn de zin
in te <,pckn.
van VVJ) en D66 -
aangcnomcn.
Ovcrigcns '>lemde het C:DA tegcn hct 1-kt Cl )A hcdt op twcc pun ten lunda-
wetwoorstel inzake wijziging van de
mentcle kritiek gekvcrd op dit voor-
Winkcltijdenwet.
stcl Zijn woordvonder. drs. 1\1. Smih, wees cr op dat rn vee! gcvallen de he-
De Arbeidstijdenwet
staandc mogclqkhcid tot opcn<,tclling
llij de bchandeling van de Arbcids-
gcdun:ndc acht zondagcn per jaar nog
tiJdcnwet zou de PvdA in haar afwc-
nict vollcdig wordt henut. Een ruin1er-c
ging uitcindclijk hij haar coaliticpart-
opcnstelling op een doordeweekse dag
ncrs uitkonwn. !)it voorstel had ten
WJ<, voor de C:DA-Iractie bcspreckhaar
doc! de regelgcving met bctrekking tot
Vcrderc open,tclling op zondag achtte
de arhcidstijderl tc modcrniscren en de
het CDA echter ongewemt. In dit ver-
flcxibilitcit van de arhcidspatroncn tc
hand hekkmtoondc de fractie het hiJ-
vcrgrotcn. In ccn gezamelijk ingcdicnd
zondcre karaktcr van de zondag als ge-
amendcnfcnt dcdcn de VVJ) en D66
rncenschappclljke dag die voor het
ecn voorstcl om tot nog verdere lihera-
sociaal-maat<,chappclijk Ieven ecn e<,-
lisatie tc komen. Aanvankelijk toondc
<,enticlc rol vcrvult en voor vckn ook
de l'vdA up d1t punt reserves. Tijdens
cen rcligieuzc hctckenis hcdt.
hct ovcrlcg in de Kamer dicnde de
(I lV
~
'JS
-;<:;' 1
vi
leidsconcurrcntie leidcn. De overheid
gezicn a is typcrcnd voor de cultuur van zichtbaar worden
'""::f._,·.
c:
I
..
I
Il
J>vdA echter, met steun van de VVD en
ger in gang zijnde ontkerke\ijking de
1)66, een amendement in waarin de
algelopen decennia ons land een multi-
werkgever de mogelijkheid krijgt, in-
culturele samenlcving is geworden. Dat
dien de hedrijfsOiw,tandigheden
dit
hetekent, aldus \_)(,(, dat we ook de he-
noodzakclijk maken, na overcenstem-
langen van die andere mensen die in
ming met de Onderneming-;raad, zijn
Nederland wonen in onze overwegin-
werknemcrs op zondag te Iaten werken.
gcn n1octcn n1ccncnlcn. 1
Het eerder genoemd amendement van
Tijdens het debat over wijziging van
VVD en DM werd ingetrokken.
enkele wet ten in verband met de crken-
Het C:DA was van oordeel dat deze
ning van de vrijheid van levensovcrtui-
wet onvoldoende rechtsbescherming
ging in de Crondwet glllg de liherale
biedt aan personen die hezwaar bebben
vice-premier H Dijk<,tal nog een <,tap
tegen het werken op zondag. De lractie
verder. llij de bespreking van dit voor-
betreurde het dat deze bescherming
<;te\ ontstond cen di<,cussie ovn de be-
·Z
niet duidelijker in de wet wordt gere-
tekenis van de Zondag'>wet. Minister
-_J_j
geld maar dat een bes\i-;-;ing inzake het
Dijbtal wee<, er op dat we moesten na-
werken op zondag wordt ovcrgehevcld
denken over de vraag in hoeverre deze
naar de Onderncming-;raad. Hierdoor
\Vet nog via"' tocgcr.;ncdcn op ccn ~a
ont~taat
menlcving die er onder andere met de
-./',
'<( '<(
=::....
ecn
n1crkwaardigc
l)ituatic.
Hoewel het werken op zondag in de
multiculturelc
wet a is uitzondering wordt gezien, leidt
dcur op hct zo gcvocligc- tcrrcin van
-,amenlcving voot
de
de
de
cultuur en god.,dienst er zo geheel
Arbeid.,tijdenwct er toe dat werkne-
anders uitziet dan een aantal jaren gelc-
mer<> die hedenkingen hebben tegen
den.
het werken op zondag in zekere zin a\<,
Dijkstal, "of je straks in deze multicul-
prakti<,che
uitwerking
van
"k kunt
jc
alvragen"
aldu'>
gczien.
turelc <,amenleving naast de Zondags-
Wanneer we de behandeling van de
wct ook een vrijdag<,wet of een zater-
Winkelti)denwet en de Arbeid-,tijden-
dagswet moet hchben" '
gc\vctcn"bczwa.Jrdcn \vordcn
wet bezicn vallcn twee zaken op. \-let kahinet tracht principicle keuzes met
Paars geen gesloten front
hetrekking tot de zondagsrust zo vee\
In hoeverre hestaan er tu<,<;en de par-
mogelijk te voorkomen door decentra-
tiJen waarop 'paar< steunt- c.q. J>vdA.
lisatie. In de onderhavige gevallcn res-
VVD, en D66- verschillen in hun op-
pectieveliJk naar de gcmeenten en de
vattingen over de relatie tu<;<,en kcrk en
Ondernemingsraden. Voorts heel t met
overheid. De volgcnde tendenzen zijn zichtbaar.
name het optreden van de J>vdA bij de hehandeling van deze voorstellcn duidelijk gemaakt dat 'paar< op dit punt nict een gesloten lront vormt.
066 In de onderzochte periode toont \)66
Len ander punt dat de aandacht vraagt
zich
betrel t de pogingen binnen 'paars' om
Codsdienst wordt sterk a\, een privc-
de
meest anti-clcricalc
partij.
de vraag naar de zondag als nationalc
aangelegenheid gezien. 1\lcn is wei he-
rustdag ter discu<;<,ie te stellen. Hij de
reid hier rekening mee te houden.
hehandeling van de Winkeltijdenwet
Binnen Dh6 bestaat ecn werkgroep
merkte de D66-woordvnerder mr
I.
'Celoof en Politick handelcn' die onder
van Walsem op dat naa<;t de reeds ian-
meer een rapport hecft gepubliceerd
( llV I <JK
over 'lngriJrcn in mcnsclijk lcvt'n' Als
vcrloop van deze discussic binnen de
rartiJ <;taat 1)66 echter uitcr<,t sccrtisch
VVD hcdt opvallende sporen nagela-
tcgcnover aile vormen van kerkelijke
ten in de uibpraken van VVD-lcider
invlocd or de politick Tegen die ach-
Bolkcstein over de betekenis van de
tergrond hehhen woordvonders van
christelijke waarden voor de Wc..r-
Dh6 de Winkelti)denwct en de Arbcids-
lurope'>e samenlcving.
ti)dcnwct krachtig vcrdcdigd F.en op-
In een artikel in de Volkskrant van R fc-
valkndc uiting van hct anti-ckricali.,mc
bruari 1997 wees hij ecn toekomstig
bij D61> is de we1gcring van de Twcede
lidmaatschap van Turkije van de Euro-
Kamcrlractic om periodick ovcrleg te
pese Llnie af Daarbij wees hq er onder
voercn met hct lnterkcrkclijk Contact
mecr up dat de Turksc bevolking te arm
in Overhcidszakcn iCIO)<•
en te talrijk is. "... de cultuur en vooral
VVD
Turksc gemeenschappcn in Duitsland
de godsdicnsl zijn tc verschillend en de Evcnals
!)(}(}
heelt ook de VVD zich
ccn cnthousiast voorstander gctoond
en Nederland zullcn als een magnect
van de Winkcltijdenwet, in zqn oor-
Ver.volgens hetoogde Bolkeslein, in een
spronkclijkc vorm,
op 5 april 1997 voor de VVD-Partijraad
en
de
Arbeids-
v
de migratie aanwakkeren"
tijdenwet Onder de lihcrale bcwind-;-
in ldc gehouden rcde, dat de F.uropese
licden
llnie plaats bchoort te bieden aan de
c
Dijk,tal soms anti-clcricalc trckken.
Ianden d1c de grote ~orrnatieve gebeur-
c
Naa<,t zijn gememorccrde uitsrraken
tenissen van de Europese geschicdcni'i
over de Zondagswet hcrinner ik in dit
gemecn hehben. Daaronder vcr'>taat hij
toonde
met
name
minister
vcrhand aan zijn krit!Schc opmerkingen
het kodalismc, de renaissance, de ver-
over de positic van hu bijzonder on-
lichting en de ontwikkeling van de de-
derwijs in rclatic tot artikel 23 van de
mocratic. Landen a], Ockra'ine, Rusland
Crondwct.c ])aar staat tegcnover dat de
en Turkije vallen, aldus de VVD-leider
lihcralc minister van Financicn, drs. C.
daarhuitcn. Dcze formulcring wcrd gc-
Zalm, zoals gczcgd, met succcs krach-
citeerd door de lihcrale woordvoerder
lig hcdt gcijvcrd voor hct hchoud van
drs EW. Weisglas tijdens ecn Algemeen
hct randschn~t 'Cod ziJ melons' op de
Overleg van de Kamercommi'iSic llui-
komcnde Furomunt.
tenlandse Zakcn:< Het christendom
In vcrgeliJking met 1)(,6 toorll de VVD
wordt hier niet nadrukkelijk genoemd
ccn mccr gcn1atigd anti-clcricali~nlc.
Opvallend i'> echtcr dat Bolkestein in
Dit kwam onder mccr tot uiting in de
een rede over het thema Nationa]i<;me
disurssic over de vraag o~ de VVD op-
en Europa in mei I <JCJ7 een andere for-
nicuw 111 ht1ttr hcgin.,clprogran1n1a n1oct
mulcring gehruikte. Als invlocden die
orncmen dat ziJ de christcliJkc waardcn
de F.uropese Ianden gemeen hehben
voor de samcnkving van bctekenis
nocmde hiJ• "de latijnsc vorm van het
acht. VVD-lcidcr mr.drs. F Bolkcstcin
christendom, het fcodalisme, de rcnai<,-
was hier voorstandcr van. I )ijkstal was
'iance, de verlichting en de ontluikende
tegcn. De l'artijraad van de VVD hecft
ckmocralie"." De VVD-lcider lijkt in de
in Jllni I '!'!6 tijdcns de hespreking van
per'i hct christendom als pijlcr van de
ecn door de Tcldersstichting opgesteld
West-F.uropc<;e cultuur le noemen en
rapport reserves gctoond ten opzichtc
tegenovcr zijn partijgenoten hicrover te
van het moraliseren in de politick. Het
zwijgen
UlV 1 'IN
fl
::,::
[ .)
·.:J
::....,
PvdA
ccntraal nivcau kan worden vastge'>tcld.
De houding van de PvdA in de bier be-
Hij zag rcdenen om te overwegen de
<,prokcn periodc toont cen zckere wi<,-
rcgcls van de Zondagswct in die zin te
selwerking tu.,sen cen gcmatigd anti-
deccntraliscrcn dat gcmcentcn waar op
clcricalc vlcugel en een <,troming die
dit moment voor strikte handhaving
een mcer po<,itieve houding aanneemt
van de Zondagswct wordt gckozcn zeit
in de aan de ordc gc<,teldc vraag<,tukken
dat regime kunncn va<>tstcllen. Zou
mel bctrekking tot de rclatic tus<>cn
men daar niet voor kiezcn dan moct cr.
kerk en overhcid.
volgens de l'vdA-woordvoerder, waar
Dit is met name tot uiting gekomen in
de Zondagswet in zo'n ruime mate
de
wordt ovcr-,chredcn, up zijn min'>t ccn
PvdA in de discu'>Sic over de Winkel-
onthetlingsmogelijkheid in de wet wor-
tijdenwct en de Arbcid'>tijdcnwet. In
den opgcnon1cn.1 11
de
vcrschillende
opstelling van
beidc gevallen toonde de PvdA-Twccde
Het bctoog van Rehwinkel i<> miJn'> in-
Kamerlractie cen enigcrmatc onvoor-
zicns typcrcnd voor hel binncn de
'>pclbaar gedrag. llij de bchandeling van
l'vdA lcvend vcr<>chi\ van gcvoelen ten
de Arbeidstijdenwet ging men uitcinde-
aanzicn van de zondag<,nJ'>t. Fncrzijds
lijk mee met de coalitiepartner<; VVD
accentuccrde hij <,terk de betekeni<, die
en D66 llij de Winkeltijdcnwet nam de
de PvdA hecht aan de zondag-,rusl
PvdA binnen het kamp van de regc-
maar tegclijkertijd plaablc hij kriti<>che
ringspartijen een alwijkendc pmitic in.
kanttekcningen hij de Zondagw;ct en
De l'vdA-vi-,ie werd ge<,tcund door hct
bracht hij het door hct kabinet hij som-
CDA waardoor ecn Kamcrmcerdcrheid
migc principiclc kwesties gehantecrde
ont'>tond.
<,y'>leem van dclegalic ter sprakc. Op het punt van de verantwoordcliJkheid
Dczc twceslachtighcid binncn de l'vdA
van de centrale overhcid had zijn trac-
is ook zichtbaar in het eerdcr ge-
tiegenote mcvrouw 1\LI\.1. van Zuylcn-
noemde debat over de vrijhcid van lc-
zoal;.,
vcnsovcrtuiging.
het dchat over de WinkcltiJclcnwet een
In
hct
voorgaandc
wces ik op uitspraken van minister
\VC
in het voorgaandc zagcn - in
tegengcsteld
gcluid
Iaten
horen. 11
\)ijkstal over de zondagsrust. De hetckcnis van de Zondag<>wet was in dit de-
Samenvatting en conclusies
bat tcr sprake gcbracht door PvdA-
In ziJ11 benadcring van de bedc in de
woordvoerdcr dr. I.1' Rehwinkcl.
Troonrede. de oecumeni<>chc kerkdicn<,t
Hij vroeg het kahinel hoc men aankcck
op l'rinsjcsdag en het ijveren voor hct
tcgcn de <;telling dat voor ccn groot gc-
behoud van het randschrift op de Furo
dceltc van de Ncdcrlandse gemccnten
toont hct 'paarsc' kabinet-Kok JT<>pect
de Zondagswct ecn dmk rcgcl i-, gc-
voor hen die zich- ongeacht hun poli-
worden die nauwelijks nog wordt toe-
tickc kcuzc- zowel m hun privc-leven
gcpa<,t en met name door de organisatie
a\<; in hun maat<>chappelijk optreden
van kcrmisscn. muzickkstival<> en an-
ge.impireerd wctcn door hun gnd.,dien-
dere '\uidruchtigc' evcnementen wordl
qtgc ovcrtuiging.
uverschredcn. Hij informcerde ot het
Het kabinel- Kok hedt de di-,cmsie
kahinct bercid wa-, na te gaan in hoc-
over de
venT het rcgin1e van zondag"irust waar-
gemaakt van een belcid waarhiJ hct
voor wij re<>pcct moclcn lwbben op de-
gcstalte wil geven aan het moderne.
zondagsru<>l
tot specrpunt
( [)V I '!H
eigentijd<,e lcvemgevoel, vrij van de
gedachtcnwi'>Seling over de Kwaliteit'>-
~:-:'
macht<;pmitie van het CDA.
wet zorginstellingen en de Wet geestc-
);1',
)!:_
de
lijke verzorging instellingen. Het CDA
Winkeltijdenwet en de Arbeidstijden-
In
de
gedachtenwisseling
over
wil gee<,telijke verzorging bij voorkeur
wet heelt het kahinet voorkcur gctoond
op wettelijke ba,is geregeld zien. Het
voor ecn neutralc ovcrheid. Voor de
vreest dat zonder wettelijke voorschril-
uitvoering van deze wetten koo<, het
ten in diver<,e instellingen de geestelijke
kahinct voor een model van delegatie
verzorging onder druk zal komen te
waardoor de natio11ale overheid een
staan en financicle prohlcmen het eerst
principicle keuze ontloopt.
op deze sector zullen worden atgewenteld. 11 Wettelqke regelingen door de
Voorts hedt het kahinet het chri<,telijk karakter van de samenlcving ter di,cus-
landelijke overheid hieden aan de indi-
'>ie gcstcld door hij vc1·schillendc gclc-
viduelc burger een betere hescherming
genhedcn direct of indirect te wijzen
tcgen mogelijke heleidswijzigingen sa-
op de voortschrijding van het multrcul-
menhangend met wisselingen in de po-
turele clement hierin-''
litieke
klcur van
De vraag naar de betekeni-; van het
Kok hceft ])(,(, zich de meest anti-clericalc partij getoond 1' In de VVD heeft
-;preken van de kerken voor de overheid
tiJdcm de zittingsperiode van hct kahi-
cussies over het asielhelcid en- voorna-
kwam onder meer aan de orde in di<,-
Jlct-Kok het antr-ckricak ckmcnt ge-
melijk huiten de Kamer- in de reactic-;
domineerd. In de l'vdA i'> de worsteling
op uit<;praken van hisschop i\luskem
tu'>Sell een anti-clericale en een ten op-
over
zichte van kerk en god,diemt meer po-
land. 1' Sommigen hoopten dat paars
'>itiel inge'>telde vlcugel het duidelijkst
met de rol van het christendom zou al-
arnwedevraag<;tuk
in
ons
zichthaar geworden. I let wa<, hij velcn
rekenen. Som<, li)kt het er echter op dat
de verwachtrng dar 'paar< met de in-
dit kan omslaan in een alrekening van
vloed van hct chri<,tendom zou afreke-
het- kerkeliJk georganiseerde- chris-
nen. Het optreden van kerkcli)ke zijde
tendom met dit paar-;e kabinet.
op voornoemde terrei11cn en de actie tege11 de 2-+-uursecorH>mle maken dur-
Dr
delrjk dat de rol van de kerkcn op maat'>LhappeliJk terrein onder 'paar,' cerder
CDA- Tiuccdc Kilnrcrfr·,nlir c11 sccrcldris 1'1111 /Jci col/c,jc """ kcrkuoo!Jdc1l Pilll de 1-im>oniidc l}C-
li1kt te Z!Jn toegenomen.
IIICCII!c ·,
H.
l'illl
Si'"'"'''''i is lrc/cidsmcdcu'crkcr /rij ,ic
CrllPCIIhlltjc
Tegen deze achtergrond i'> het van helang dat het CJ);\ in de verdcre di'>cus'>ie over thcma's waarin de rebtie tussen kerk en overheid ter sprakc komt duidelijk positre kie'>l
No ten luhhcr.., <,prJk de konnl\\CJl\ Ult dJt c;od-. zq..;cn op ll\\ \\Trl ruq" ln de Zltllng-.pcnodc v,ln hct bhtnct-Kok hcc!t ZIJ Llllgc'>prokcn fen tiJclc v,1n p1cmicr
gln Ill
de Troomcdc de
In dit verh;111d kan worden opgemerkt
dot \Tlcn met
dat het CD1-\ gelet op de in dit artikel
Lcgcn voor u h1ddcn"
he'>proken onderwerpcn, gekozen hedt
1/,ur.lrfrn,jnr "lir'cdt K,nnn 21 I '()7 hlz 1-1K I en -:; -:;sq
voor landcliJke regek De overheid
lldJI,!drrr,jt'li Tii'l'r',fc l<.r1rur 2 -:;_1 I I t)()5, hlz 2 1(12
client rege], inzakc de winkeltijden op zondag te geven. lenzellde lijn is door her ( DA getrokken in de parlcmentaire
(I lV
I 'JS
llliJ
u \VIJ'>hc1d
//,uitlciur,;ur Tir'tdc Kdnrn, 2 3- I //c~n.ldrn,jcn Tir'n',/r- l<.tlilll l.rdll'll'-~'d•/ /ntukl'lhlrr~·
tocwclhl'll
en om
I I fJ<)') hlz 2-:; I !J
-l--12-I<J!)(J, hlz 2S12.
( tli!Lil/
I !)()5 hlz -:;en llJ()(J hlz. -l-
111
()pu/ruJ,!.dbll
1 ,'
I
•
; , ,_II' r
u
gemeentehe<.turen.
Van de coalitiepartners in hct kabinet-
het
'
;;<: 1, ,,
r) ___,1
r
..:
=~
7
j: ::-:)
Zte voot de dt'>LLI..,'>te 111 de Tv.:ecde Kcuncr over
ultekc groep [<,\ttmJtJ<.,chc opvJtttngcJl
de uit-,prJken van llllt'mtcr !),,k-,talmzakc Jrll-
1\cdcrlJnd..,
kcl 2~ Vclll ck grondwct lntctpcllatlc-HccrmJ
f idJddui,/CII Tu,u,!t
'·~:)
Kdlltt'l,
')-12-1 ql)5, hlz }(,-1-7-
;ti ·..w
I'CJ,/,t:l
;\L}LIIIl'CJI ( )pcr/ci} All}t'tttnic
I<. .iii,/, 2-1---1--1()l)/
I let ,.., nog ll' vrocg \'OOt hct
hll'> Bolk<.·<,tcJll,
l'ltlde VCIIl de ll(l[tOlliJ\c <,lJat' 111
~ 1-'i-
T)-(1!/IP
1()
I Ltrt,lcitJt,Jtlt TiJ•u,!t
Kdllll'l,
l decem her 1t)()(l, hlz
:I .I
·-.)
.,z ·..w
1 1 In dtt vcrhand '" het tevcn<., van hebng kcnttl<.,
te ncnlcn van een uJl<.,ptaJk over de zondag<.,rLJ<.,l VJit de
1NV-voorzttter L
de \V'aJI In ccn
intvrvic\\' ml'l hct l<.c{oiJitil!tlll\tll/)t~,JHd,1'
\,111
i1
:::>::
'
tl)d Hattr woordvocrder dr.., (: Yhc111J rc'>JX'(met
bctrckk1ng
tot
dtl
\till
<,(Jtllllltgcn
rttnd..,lhttlt
!lld
mccnde dat cr gccn koppeling mocht \<,'orden keiiJk..,
iJl'>
lTll
hcttttt.lmtddcl
Ver..,ltt.g
Tweedc KL1mcr 1()I)(J 1)/ <.,tuk 2 1 501-07
jl)()/
111
1C) 1 hlz -1-1 [ let c_ongr<:'> van [ )(J(J nam ccn
Jmcndement op Jrtlkcl 1(JS van httor \Ttltcztng..,progr,lllllllJ JJ11 \\'Cttt.rtn wcrd uttgc'>proken
pal moet <.,LaJn voor de zondag<.,rll'>l Hn hc-
tuur moct ook op zondJgoLhtend nwgelttk
trcurde het dJt de vtt.khewcglllg op dit punt
L!Jll
cnkcle ..,];:tgcn vet loren hcclt [ )c zondag hc-
hqecnkom<.,tcn tcr vcrmttak op zombg \O(JJ
hoordc de iJigcmcnc ru'-.tcbg tc hliJ\'l'll
l ht
Hct
het opcnhoar heoclcncn ViJtl cul-
111c1 1tJIJ7 mcrktc h11 op d,ll de vakheweg111g
kornl, aldu.., de I·NV-voorzllter. tcgcmoet JJn •/1
I )(J{J
AlgellllTil ()vcrlcg FcoltmJad van 2~ tt.prtl
2~0H
:::L
i\;:ta<.,t de 111 dtt arttkcl gcgl'\Cil vooJhcclden k<111 nog hct volgcmle worden \Trnwld
gclcgd tu<.,<.,cll rcltgtcuzc helcvtng en zorch ZJ-
1()()/ •/1
hct
111
getntrodwecrd
tecrdc de rcllglcll?.l' gevoclcn..,
21 '101-02, nr202, hlz ~~ 1)
wcrdcn
acht hct raml<,t hrdt '( ,od zii met on., Utt de
](,(J()
·.;z
1~
recht
111
l )JJt om moe! het vet hod OJ 1 open hare
1 ~ (l(luur iJige<.,chott worden 1 t C:DA-\'.'oordvoerdcr t!t-.., (
I Lni!lt!nt-
Bremmer
Jl1Cil..,l'11- ook 111 onze iJLlllcrhan- d1c oan de
,;m
zomhg
\\Thvoor<.,tcl tnzakc de gce<.,lcll)ke vcrzorgttlg
cen
<.,peualc
hctekenJ<,
hcLhH·n
11 In dtt vctbttnd kJn voort<., gewezen worden op
'IiNde
Kdlllll,
-;-
-2-
()(J,
biz
~SS5
Hct
.')(J
111 zorgnl<,te\llllgcn en Jli<.,\Jt!Clc ttlrlllllmgcn
hct tngctrokken \\'l'L'>voor..,tcl van mtnt<.,tct
\\Trd ovcr1gcn<, op -l novemhct
Sorgdragcr tot \','l)ZtgJng van hct conlltcttccht
Ect<,tc Kamer vcn,otpcn
1lJIJ7 111 de
Hct ( J).-\ <,tcmdc
'•
tnzakc etht..,chetdmg
::o_
ln dtt \Oor..,tel v.:crd het onder hcptt.aldc om-
pendc mottevcn <,\emden de lrtt.ctte<., van de
-,tandighedcn voor ,\btokkaJJhe lllcliHll'll
PvdA- met uttzondcnng
v..Ttwoor<.,tel 2 i
-;-oq, 111
f'.:cdetlCtnd mogclttk hun in ,\\orokko Jl htcrgchlC\Til Cl htgenotc tc vcr<.,lotcn zonder dttt dlll-
om!Ctnk.., rc..,crvc<, voor ( )p gtond VJn urtcenlo-
VVl ),
~(
,[ 1 en (
~flV
\Jll
t!t~ll ltd -, de
tegcn
l "l Zte 111 h t het cl<.,Jclrct ht Pvd:\-woordvocrdcJ
.\1 t\1,ddcl, I Ln:,lcln:l}nt rtl'cc,lc
f.
dch)k w,h gchkkcn dat de hetrokkcn cchtge-
dr.., B
notc hwrntec ... ulzwl)gcnd had Jngc<,tcntd o!
10-tlJlJ/ hlz. h7~ Voorh de rule vannH I.C,
ztCh ct
de Hoop '1chcllcr op
bl) had nevrgclcgd
mcrktcn dtvcr-,c lrottJc<., op
In hct ver<.,]Jg
d.ll
dn \'OOt'>tcl
K,nlltT
hct ( :1 )r\-tongrc-, \'Jll
:27-()-1tJ<>7 d1.., ,\11.\1 Ve1hJgen
ILII:,Irln:,Jr'J1
7-10-1 qq-; hlz (J77' a]..,ook dr..,
<,lnJdlg wcrd gcocht met hcpa!Jngen lllZttkc ge-
Tri'udc
f.:.diiTCI
],,kc hchandclmg en een vcrzwakktng !llhlcld
:-\nk
BJ)lc\cld-SLlwutcn
VJll de j)O<.,Itll' VJll de V!Oll\\. ]"<.,<.,C!ltlecf \\'J<.,
/(c~mn
tJ-tJ-1 1)()7 hlz 7':2(J(l
!-fdJ:,iciiHI/nt
TtPcdc
hre1 cchtcr no.1r mi]n mcttlllg dot voor lTil <.,pc-
r---------------------------------- ------------------------------------------------------------------------,
Ja, ik ondersteun de actie van de kerken tegen de '24-uurseconomie Naam: Woon laats:
Handtckcninu
Deze oprocp <.,turcn naar
C[)A, Sector Vcrelllgtng en Commun1cJtic t.J v
Cartlh1
Hoff
Po~lhu..,
304 ') i 2500 ( ~L I )en Haag J)ezc oproepcn worden cloorge<.,tuurd naar de tnlttJticlncmcr-;
C llV
~
'JH
