INHOUDSOPGAVE
lnleiding
1
Werkgebied
1
Werkwijze
J
Volksgezondheid en Preventie
4
Jeugd en gezondheid
5
Arbeid en gezondheid
6
Ouderen en gezondheid
I
Statistiek en informatica
9
Onderwijs
10
Bureaus, commissies, werkgroePen
11
Praktische informatie
12
Colofon
Fotografie: Floor Voerman
Paul de Blocq van Scheltinga
Vormgeving: Floor Voerman
Druk:
Luna Negra b.v., Amsterdam
@ TNO september 1989
(r,¿¿
rla^^ltb/
INLEIDING
Deze brochure gaat over het werk van het Nederlands lnstituut voor praeventieve Gezondheidszorg TNO (NIPG-TNO). Centraal thema in het onderzoek is de preventie van ziekten en de be_ vordering van de gezondheid in zijn lichamelijke, psychische en sociale aspecten.
gezondheidstoestand van
de bevolking bestaat in Nederland een uitgebreid systeem van curatieve gezondheidszorg, gericht op een zo goed mogelij_ ke diagnose en behandeling van individuele pa_ tiënten. Hiernaast en in samenhang hiermee be_ schikken
wij over een stelsel van
maatregelen
Het NIPG, dat ongeveer 170 medewerkers telt, maakt deel uit van de Hoofdgroep Gezondheidsonderzoek (HGO) TNO. ln de eerste jaren van zijn bestaan was het NIPG een instituut van het praeventiefonds, waarmee het nog steeds een nauwe binding heeft. Nu als onderdeel van de HGO-TNO kenmerkt het instituut zich door een sociaal-gezondheidskundige benadering van volksgezondheidsvraagstukken. Er
zijn
samenwer-
kingsverbanden met het medisch-biologisch onderzoek in de HGO en het technisch onderzoek
elders
in
TNO, alsook met onderzoeksgroepen
buiten TNO. De groeiende betekenis die momenteel wordt toegekend aan de bijdrage die preventie kan leveren aan de volksgezondheid, brengt tal van nieuwe ontwikkelingen met zich mee; deze stellen het instituut voor nieuwe onderzoeksvragen. Vanuit de missie die het NIPG nu reeds meer dan 60 jaar vervult, is het vanzelfsprekend dat aan deze nieuwe ontwikkelingen zo goed mogelijk wordt bijgedragen. WERKGEBIED
Voor het in-stand-houden en verbeteren van de
preventieve
en voorzieningen, dat zich richt op
het voorkómen van ziekte en op bescherming en bevordering van de gezondheid. Deels gaat het hierbij om voorzieningen die deel uitmaken van het gezondheidszorgsysteem (bijv. basisgezondheids_ diensten, consultatiebureaus voor zuigelingen en kleuters), deels om maatregelen die hierbuiten vallen (bijv. arbeidsomstandighedenbeleid, milieube_ leid). Dit hele gebied, korlweg aangeduid met pre_ ventie, is het werkterrein van het NlpG. Het NlpG is zelf geen uitvoerende organisatie op het terrein van de preventieve gezondheidszorg, maar speelt een ondersteunende rol door middel van toegepast wetenschappelijk onderzoek, ondenvijsactiviteiten, advisering en dienstverlening. Het vervult deze on_ dersteunende rol voor de overheid, voor instanties en beroepsgroepen in de preventieve gezondheids_ zorg en voor het bedrijfsleven (werkgevers en werknemers).
Binnen het brede gebied van preventie concentreert het NIPG zich op een viertal onderzoeksvelden:
-
volksgezondheid en preventie jeugd en gezondheid arbeid en gezondheid ouderen en gezondheid.
WERKWIJZE
Het NIPG voert opdrachten uit voor de overheid, bedrijfsleven en andere organisaties en instell ngen. Meer lange{ermijn- en ontwikkelingsgericht onderzoek vindt plaats in de vorm van zogenaamde doelsubsidieprogramma's die in overleg met de betrokken departementen (WVC, SZW
het
en VROM) worden opgesteld. Het instituut heeft een Raad van Advies die is samengesteld uit
De hoofdvragen in het onderzoek zijn: lnzicht in de gezondheidstoestand van de bevolking en factoren die hierop van invloed zijn: gedrag, leefwijze en de maatschappelijke
-
-
deskundigen op het onderzoeks- en beleidsterrein
van het NIPG. Het cnderzoek is toepassingsgericht. De breedte en de complexiteit van de vragen maken vaak een multidìsciplinaire aanpak noodzakelijk. De wetenschapcelijke staf van het instituut is hierop afgestemd en bestaat uit medici, sociaal-wetenschappers, epidemiologen, ingenieurs, statistici en informatici en economen. Hiernaast is het nodig dat goed Eebruik wordt gemaakt van elders aanwezige kennis. Het NIPG werkt daarom nauw samen met
andere TNO-|nstituten
-
omgeving naast fysieke en medisch-biologische' factoren; onder meer epidemiologisch onderzoek is hierbij belangrijk. Vergroting van de mogelijkheden voor het
vroegtijdig onderkennen van afwijkingen in de gezondheid, zodat preventie meer gericht en in een eerder stadium kan plaatsvinden. Zowel het ontwikkelen als het evalueren vân methoden en instrumenten op dit terrein behoort tot de taak van het NIPG. Vergroting van de mogelijkheden voor preven-
tief gerichte interventies: . ontwikkeling en evaluatie van interventiemethodieken: screenings- en vaccinatie-
programma's, gezondheidsvoorlichting
en
universitaire onderzoeksgroepen. Met instituten die werkzaam zijn op verwante of aangrenzende terreinen, vindt systematisch overleg plaats over taakafbakening en
- opvoeding (GVO), ergonomie preventie in bedrijven, e.d.;
.
op de
van de overheid bij
.
van WVC),
arbeidsomstan-
digheden (Ministerie van SZW) en milieu (Ministerie van VROM); ondersteuning van instanties en beroeps-
groepen werkzaam op het terrein van preventie. Een belangrijk accent ligt bij onderzoek en onderwijs in de basis- ge-
De onderzoeksresultaten worden naar buiten ge-
zondheidszorg, de jeugdgezondheidszorg en de bedrijfsgezondheidszorg.
l.
onderzoek gericht op identificatie volksgezondheidsproblemen
2.
onderzoek ten behoeve van beleid en praktijk bij preventie
geven.
ln het verlengde van onderzoeksrapportages vindt vaak advieswerk en dienstverlening plaats. Voorts wordt kennis overgedragen via de postacademische beroepsopleidingen in de sociale gezondheidszcrg die door het instituut worden verzorgd: algemene gezondheidszorg, jeugdgezondheidszorg,
en
bedrijfsgeneeskunde
en
het
beleidsterreinen volksgezondheid
(Ministerie
voor Arbeidsomstandigheden.
arbeids-
en
stress-
ontwikkelen van beleid, wet- en regelgeving
samenwerking, o.a. met het Nederlands instituut voor onderzoek van de Eerstelijnsgezondheidszorg, het Nationaal Ziekenhuisinstituut en het Nationaal centrum Geestelijke volksgezondheid in het zg. 4lnstitutenoverleg, en met het Nederlands lnstituut
bracht in de vorm van rapporten aan opdrachtgevers, artikelen in wetenschappelijke tijdschriften, dissertaties en meer algemeen publieksgerichte publikaties. Een overzicht van de activiteiten bieden het jaarlijks verschijnende werkprogramma en jaarverslag. Dit laatste bevat ook een publikatielijst. ln samenwerking met de Vereniging voor Volksgezondheid en Wetenschap wordt door het NIPG het Tijdschrift voor Sociale Gezondheidszorg (TSG) en een Europees tijdschrift op hetzelfde terrein uitge-
ondersteuning
en
medische
milieukunde. Hiernaast worden ook bijscholingscur-
sussen en onderwerpgerichte seminars georganiseerd.
3.
onderzoek gericht op structuur en werkwijze preventieve gezondheidszorg
NDHE D EN PREVENT E
Basisgezondheidszorg Preventie van ziekte en bevordering van de volksgezondheid zijn voor de overheid belangrijke taken.
Het NIPG voert onderzoek uit ter ondersteuning van het beleid van de overheid en basisgezond-
preventie betrekking heeft op de gehele bevolking en groepen daaruit, dan spreekt men
-
Als
van basisgezondheidszorg of collectieve preventie. Voorbeelden van taken op het terrein van de basisgezondheidszorg zijn: infectieziektenbestrijding,
heidsdiensten:
-
Gezondheidsinformatie; analyse
geslachtsziektenbestrijding, vaccinatieprogramma's,
gen aan
medische milieukunde, bevolkingsonderzoek, gezondheidsvoorlichting en -opvoeding (GVO) en
schaal.
jeugdgezondheidszorg.
De betrokkenheid van de overheid blijkt onder meer uit de opzet van een landelijk netwerk van basisgezondheidsdiensten (Gemeentelijke of Districts Geneeskundige Diensten) van waaruit collectief preventieve taken worden uitgevoerd.
-
van
volks-
gezondheidsproblemen met het oog op het te voeren gezondheidsbeleid. lnterventie en proqramma-ontwikkelinq; gezondheidsvoorlichting en -opvoeding (GVO), bijdra-
interventieprogramma's
Bestuurliike, financiële
en
op
lokale
orqanisatorische
voorwaarden; inzichten omtrent structuur en werking van de basisgezondheidszorg. Een aparte plaats wordt ingenomen door onderzoek gericht op tandzoro en epidemioloqie: hoe ontwikkelt zich de mondgezondheid van de
Nederlandse bevolking
en welke
preventieve maatregelen zijn nodig?
additionele
JEUGD EN GEZONDHEID
De ortwikkeling van de mens in zijn vroege
le-
vensjaren legt de basis voor de gezondheid gedurende het verdere leven. Preventie van ziekten en bevordering van gezond gedrag in deze levensfase
hebben een nuttig effect tot op hoge leeftijd. De gezondheid van de jeugd wordt wel beschouwd als een graadmeter voor de gezondheid van de gehele bevolking. Traditioneel besteedt het NIPG aandacht aan deze leeftijdsgroep, van vóór de geboorte tot + 19 jaar. Epidemiologisch onderzoek is hierbij belangrijk, evenals het toepassen van de hieruit verkregen gegevens. ln samenwerking met kruisorganisaties, basisgezondheidsdiensten, kinderartsen en schoolartsen worden methodieken voor p.reventie bij jeugdigen ontwikkeld en in de praktijk toegepast. Met het oog op deze praktijk-
ln het onderzoek wordt nauw samengewerkt met de Medische Faculteit Leiden, vakgroep Kindergeneeskunde. Op het gebied van de perinatale epidemiologie vervult het NIPG een centrumfunctie
via het Bureau van de
Stichting Perinatale
Epidemiologie Nederland (Perinet). Onderzoeksthema's:
-
landelijke neonatale screening
op
phenyl-
ketonurie (PKU) en congenitale hypothyreoïdie
(cHr);
-
ondersteuning functioneert bij het NIPG in samen¡verking met de Nederlandse Vereniging voor Jeugdgezondheidszorg het Documenta-
-
tiecentrum Jeugdgezondheidszorg.
-
risicofactoren bij conceptie en zwangerschap; prospectief vaccinatie-onderzoek;
sociaal-medisch onderzoek consultatiebureaukinderen (SMOCK); peilstations in de jeugdgezondheidszorg;
houding en gedrag van adolescenten
in
ver-
band met AIDS-preventie; ontwikkeling van het zenuwstelsel bij jeugdigen.
ARBEID EN GEZONDHEID
Het verrichten van beroepsarbeid wordt algemeen gdzien als een factor die positief kan bijdragen tot de gezondheid. Tegelijkert¡jd weten we dat aan arbeid aspecten verbonden kunnen zijn, die de gezondheid negatief belnvloeden. Beide gezichtspunten zijn terug te vinden in het NIPG-programma "Mens en Arbeid". Doelstellingen hiervan zijn: - Vergroting van het inzicht in de relatie tussen arbeid en gezondheid. - Verbetering van arbeid en arbeidsomstandigheden en aanpassing aan de eisen die hieraan vanuit het oogpunt van gezondheid, veiligheid en welzijn kunnen.worden gesteld. Niet alleen het functioneren van de werknemers wordt hierdoor verbeterd, maar ook dat van de be-
-
drijven zelf.
Verbetering van arbeid en arbeidsomstandigheden met het oog op vergroting van de toegankelijkheid van het arbeidsproces voor specifieke categorieën: gehandicapten, oudere werknemers en vrouwelijke werknemers. Opdrachtgevers voor het onderzoek zijn de overheid (Ministerie van SZW), werkgevers, werknemersorganisaties en ondernemingsraden, instanties op het gebied van de bedrijfsgezondheidszorg en de sociale verzekeringen. Door middel van veelal multidisciplinair onderzoek zorgt het NIPG voor de concrete gegevens die nodig zijn voor goede werksituaties. Hierbij zijn arbeidsgeneeskundigen, epide-
miologen, ergonomen, arbeidshygiënisten, so':iaalwetenschappers en bedrijfskundigen betrokken. Specialisatie en samenwerkinq Kenmerkend voor het brede terrein van arbe d en is de gespecialiseerde deskundigheid
gezondheid
die op tal van deelgebieden nodig is. Dit maakt het voor één instituut vrijwel onmogelijk om voor alle probleemgebieden onderzoek en adviezen van goede kwaliteit af te leveren. Het NIPG is daarom gespecialiseerd op enkele deelgebieden en werkt
daarnaast nauw samen met andere instituten. Binnen de Hoofdgroep Gezondheidsonderzoek TNO wordt samengewerkt met het Medisch Biologisch Laboratorium (MBL), dat onderzoek verricht op het terrein van de arbeidstoxicologie en de chemische arbeidshygiene. De samenwerking met de andere hoofdgroe-
pen van TNO wordt gecoördineerd door het Bureau Humanisering van Arbeid, dat bij het NIPG is gehuisvest. Buiten TNO wordt samengewerkl met
het Nederlands lnstituut voor
Arbeidsom-
standigheden (NlA), het Coronel Laboratorium van de Universiteit van Amsterdam, en andere universitaire onderzoeksgroepen. Advisering van de overheid over het onderzoeksbeleid op dit terrein 'wordt
vanuit het NIPG gecoördineerd door het bureau van de Commissie voor Arbeidgezondheidskundig Onderzoek (CARGO).
Het NIPG is één van de drie plaatsen in Nederland waar bedrijfsartsen worden opgeleid. Hiernaast zijn NIPG-ers betrokken bij
tal van
onderwijs- en kennisoverdrachtactiviteiten, zowel vanuit het instituut zelf als in opleidingen en cursussen die door andere instellingen worden georganiseerd.
Ondezoeksthema's
-
bedrijfsongevallen
en
beroepsziekten
. . -
Beroepsgebondenkanker Beroepsgebonden huidaandoeningen.
Fysieke belasting, beroepsgebonden aandoeringen van het bewegingsapparaat
. . . . .
.
Vóórkomen stress
in
specifieke arbeids-
situaties en beroepsgroepen
. . .
Ontwikkeling aanpak stress
in
bedrijven:
herkenning, reductie, preventie Meetbaar maken van stress
Lange-termijn gezondheidseffecten van stress.
Epidemiologie van beroepsgebonden aandoenirgen en bedrijfsongevallen . Ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid
. Registratie van
Psychische belasting, stress
Epidemiologlschonderzoek
Ontwikkeling methoden voor het kwantificeren van fysieke belasting Ontwikkeling methoden voor vroege signalering van gezondheidsschade Ergonomischonderzoek Gezondheidsvoorlichting en -opvoeding.
Fysische factoren . Lawaai en gehoorschade
. .
Geluidhinder Binnenklimaat.
Toegankelijkheid van het arbeidsproces voor . Gehandicaptewerknemers . Oudere werknemers . Vrouwelijkewerknemers. Arbeid, technologie en organisalie
.
Gevolgen technologische en organisatorische innovaties voor gezondheid en welzijn
. .
Ontwerpgerichtonderzoek Criteria-ontwikkeling kwaliteit van de arbeid. Praktijkgericht onderzoek . Arbo-praktijk in ondernemingen
. Kwaliteit en
effectiviteit
van
gezondheidszorg
. .
Gezondheidsvoorlichtingenarbeid Vragenlijsten arbeid en gezondheid.
bedrijfs-
OUDEREN EN GEZONDHEID
Eén van de grote medisch-maatschappelijke prode naaste toekomst wordt gevormd door de vergrijzing van de bevolking en de daarmee samenhangende ouderdomsziekten. De vraag naar gerontólogisch onderzoek zal daardoor de komende jaren groot zijn. ln het aandachtsgebied blemen van
Gezond ouder worden: studies gericht op ge-
zonde versus pathologische ontwikkelingen in het ouder worden en de verklaring daarvan. Zelfstandig functioneren van ouderen: . De rol van fysieke activiteit.
.
Gerontologie van de Hoofdgroep Gezondheidsonderzoek TNO participeert het NIPG met sociaalgezondheidskundig onderzoek naast en in samen-
sfeer. Longitudinaal onderzoek
hiernaar
vindt plaats in samenwerking met de Stich-
hang met het medisch-biologisch verouderingsonderzoek van andere HGO-onderzoeksgroepen. Het NIPG-onderzoek richt zich op twee hoofdvragen:
Veiligheid van ouderen, vooral gericht op de preventie van ongevallen in de privé-
ting Consument en Veiligheid en de Erasmus Universiteit Rotterdam.
.
Onderzoek naar gezondheidszorgvoorzieningen gericht op het zo lang mogelijk zelfstandig laten functioneren van ouderen.
-è
t\ fl
STATISTIEK EN INFORMATICA
Veel gezondheidsonderzoek maakt gebruik van permanente registraties of specifiek voor een bepaald onderzoek opgezette bestanden met gegevens van de Nederlandse bevolking. Op het gebied van statistiek en informatica is binnen het NIPG deskundigheid aanwezig om zulk soort bestanden op de juiste manier op te bouwen, te
beheren en te analyseren. Het instituut beschikt hiertoe over een eigen computersysteem dat via een netwerk verbonden is met de personal computers van de onderzoekers. De wetenschappelijke ondersteuning van statistische analyses op deze bestanden wordt verzorgd door statistische advi-
seurs. Centraal staan hierbij
epidemiologische
technieken en vragenlijstmethodologie.
ln toenemende mate wordt deze deskundigheid ook aangewend voor ondersteuning van andere
instellingen in de preventieve gezondheidszorg, met name op het gebied van de toepassing van
moderne informatieverwerkingsmethoden
in
de
preventieve gezondheidszorg, o.a. met het oog op het verbeteren van de dienstverlening van basis-
en bedrijfsgezondheidsdiensten. Het NIPG draagt hierin bij door middel van: - advisering over de opzet van geautomatiseerde informatiesystemen en registraties;
-
advisering over de statistische
-
gische aspecten van informatieverwerking; ontwlkkeling van expertsystemen en software voor specifieke doeleinden.
en
methodolo-
ONDERWIJS
preventieve gezondheidszorg is een essentiële voorwaarde voor de toepassing van de resultaten van het wetenschappelijk onderzoek in de praktijk. Bij het NIPG kunnen artsen worden opgeleid tot
dulair opgebouwd. Voor het geven van het onderwijs worden deskundigen van zowel binnen als buiten het NIPG ingeschakeld. ln internationaal verband wordt meegewerkt aan de ontwikkeling van leerplannen voor Schools of Public Health.
sociaal-geneeskundige in de takken: - Arbeids- en bedrijfsgeneeskunde
Het veld van de
Kennisoverdracht naar beroepsbeoefenaren
-
in
de
Jeugdgezondheidszorg
Algemenegezondheidszorg.
Bovendien bestaat de mogelijkheid een zg. individuele opleiding in de sociale geneeskunde te volgen, toegespitst op een bepaald deelgebied. Hiernaast worden specifieke seminars en cursussen verzorgd, zoals het seminar Milieukunde en een applicatiecursus voor consultatiebureau-artsen.
ln toenemende mate worden de opleidingen mo-
ffiffim D
preventieve gezondheidszorg kenmerkt zich door een veelheid van behoeften aan kennisoverdracht naast de traditionele opleidingen in de sociale geneeskunde. Het NIPG doet onderzoek naar kenmerken van de beroepsuitoefening door artsen buiten de curatieve gezondheidszorg. De resultaten van dit onderzoek zijn nodig om het onderwijspakket gericht te kunnen differentiëren en ook in de toekomst afgestemd te laten zijn op de behoeften in het praktijkveld.
BUREAUS, COMMISSIES, WERKGROEPEN
Door zijn landelijke pos¡tie op het terrein van de
Bureau Voorzieningen Gehandicapten TNO
preventieve gezondheidszorg leent het NIPG zich goed voor het vervullen van coördinerende taken en de organisatorische onderbrenging van bureaus met een ondersteunende taak ten behoeve van
Dit bureau ondersteunt het TNO-dwarsverband Voorzieningen Gehandicapten en vervult een centrale ingangs- en doorverwijsfunctie voor instanties die op het gebied van de revalidatie
coördinerende
en
adviserende commissles
en
werkgroepen.
-
-
en de gehandicaptenzorg in overleg willen treden met TNO en/of het lnstituui voor Revalidatie-Vraagstukken
(l
RV).
Bureau Humanisering van Arbeid (HUMAR) TNO
Bureau Commissie voor Reuma-onderzoek
Dit bureau ondersteunt het TNO-dwarsverband Humanisering van Arbeid en vervult een centrale ingangs- en doorverwijsfunctie voor vragen aan TNO op het terrein van het arbeids-
TNO
omstandighedenonderzoek.
mogelijke subsidiëring door het Reumafonds.
Bureau Commissie Arbeidgezondheidskundig Onderzoek (CARGO) Deze commissie, samengesteld uit deskundigen van binnen en buiten TNO, adviseert het Ministerie van Sociale Zaken en WerkgelegenDirectoraat-Generaal van de Arbeid, inzake het te voeren beleid met betrekking tot
heid,
Deze commissie coördineert onderzoek en beoordeelt Nederlandse onderzoeksprojecten op het gebied van reuma met het oog op Bureau Commissie Landelijk Epilepsie-onderzoek (CLEO) TNO
Deze commissie coördineert onderzoek en beoordeelt Nederlandse onderzoeksprojecten op het gebied van epilepsie met het oog op mogelijke subsidiëring door de Stichting Nationaal Epilepsiefonds en de HGO-TNO.
het arbeidgezondheidskundig onderzoek.
Werkgroep Tuberculine-onderzoek TNO Deze werkgroep verricht vooral internationaal georiënteerde activiteiten (in samenwerking met de WHO) op het terrein van het tuberculineen het BCG-onderzoek.
Organisatieschema r¡{o Mr
b
i MaxtschåpÞeliikc Technologie
up
Hñr r Bouw en Metâal
rrD r;o trv\ Hr
: Indusrriélc Produkrcn cn Diensten
:GezondhcidsOnderzock : Voeding cn Voedingsm¡ddclen : Belcidsstudies cn Informatie HDo I Dcfcnsie-Ondcrzock ru¡ : Technisch-Werenschâppelijke Dienstcn Nrp(, Nededânds Insriruut voor Praevenricvc
Raad van Toezicht
Gezondheidszorg
(;r
: Gaubius Instiruut rvr{; : lnstituut voor Expcrimenrele Gcronrolog¡e MrD : Medisch Tcchnologische Dienst !rNr : Medisch Biologìsch Laboratorium RBr i RadioBiologisch Insrituur
I
Raad van Bestuur
P(: :Primåtcncentrum Rr) : Radiologische Dienst
---
Raad voor het Defensie-Onderzoek
I
Hoofdgroepen
ùùÐ&@g'Ð@ '('+ 6J'û+'@'@
Org
e æÐ
ema
Preventie bij de totale bevolking
Algemene Gezondheidszorg
Afdeling Fysica Bibliotheek en
Jeugd en Gezondheid
Jeugdgezondheids-
Arbeid en Gezondheid
Arbeids- en
Ouderen en Gezondheid
Statistiek en Informatica
zolg
Documentatie
Administ¡atieve
Bureau Commissie Arbeidsgezondheidskundig Onderzoek (CARGO)
Ondersteuning
Bedrijfsgeneeskunde
Projecten
Bijscholing: specifieke
Bureau
Bedrijfszaken
cursussen
Algemene Dienst Medische
Milieukunde
Bureau Humanisering van
Arbeid (HUMAR) TNO
Afdeling Inkoop
Bureau Voorzieningen Gehandicapten TNO Bureau Commissie voor Reuma-onderzoek TNO Bureau Commissie Landelijk
Epilepsie-onderzoek TNO We¡kgroEp TuberculineOnderzoek TNO
PRAKTISCHE INFORMATIE Epidemiologie en bedrijfsgezondheidszorg: Dr. P.G.W. Smulders (tel. 071-178757)
Nederlands lnstituut voor Praeventieve Gezondheidszorg NIPG/TNO Wassenaarseweg 56 Postbus 124 23OO
AC
Arbeidsomstandighedenonderzoek: Dr. F.D. Pot (tel. 071-178774)
LEIDEN
Telefoon 071
-
Experimenteel psychologisch en psychofysiologisch
178 888
onderzoek:
Telefax 071 - 176 382
Dr. M.L.l. Pokorny (tel. 071-178669)
Directeur:
W.M J. van Duyne, arts (per 01-02-90: Dr. C.L. Ekkers)
Onderdirecteuren:
Dr. A. Dijkstra; Dr. C.L. Ekkers
Voorlichting:
Mw G. Broekema
Gehoor en geluid: Mw drs. W. Passchier-Vermeer (tel. 071-178786) H.E. Lindeman, M.Sc. (tel. 071-178790) Sociaal wetenschappelijk milieu onderzoek: Drs. R.G. de Jong (tel. 071-178812) Onderwijs:
W.P.M. Dols, arts (tel 071-178716) Mw P.E.M. Lindeman-Clocquet - cursussecretariaat (tel. 071 -178722) Bureau Humanisering van Arbeid (HUMAR) TNO: Dr. V.A. Güttinger (tel. 071-178665)
Bureau Commissie Arbeidgezondheidskundig Onderzoek (CARGO): Dr.ir. E. Buringh (tel. 071-178668) Bureau Voorzieningen Gehandicapten TNO: lr. A.A. Jurriëns (tel. 071-178789) Bureau Commissie voor Reuma-onderzoek TNO: Mw dr. N.J. Westerman-van der Horst (tel. 071-178815)
- - : - - --: -
-,:ii:';::':.ì:'""J":rfi:i::
i:i
Bureau Commissie Landelijke Epilepsie-onderzoek TNO:
Voor specifieke informatie kunt u contact opnemen met de volgende personen: Volksgezondheid en preventie: Dr. H.P.A. van de Water (tel. 071-178778) Tandzorg en epidemiologie: Dr. H. Kalsbeek (tel. 071-178727) Neurowetenschappelijk onderzoek: Dr. J.L. Blom (tel. 071-178661) Jeugd en gezondheid: Mw dr. S.P. Verloove-Vanhorick
(tel. 071-178672) Ouderen en gezondheid: Dr. A. Dijkstra (tel. 071-178606)
Dr. J.L. Blom (tel. 071-178661) Werkgroep Tuberculine Onderzoek TNO: Mw O. Misljenovic (tel. 070-543843)
Afd. Bibliotheek en Documentatie: P.F.M. Platenburg (tel. 071 -178624)
Jaarverslagen en publikaties van het instituut kunnen schriftelijk of telefonisch worden besteld bij de heer H. Leschot, tel.071-178611
Bij de Afdeling Bibliotheek en Documentatie kunnen boeken en rapporlen worden geleend en kan op verzoek literatuurinformatie worden verstrekt (tel. 071-178602).
