Liturgie voor de middagdienst van 2 december 2012, viering Heilig Avondmaal
teruggekomen. Achttien jaar later vormt hij
Votum en zegengroet Zingen: Liedboek 434: 1 en 2 Gebed Lezen: Zacharia 1: 1-6 Zingen: Psalm 79: 1, 3 en 5 Preek over Zacharia 7 Thema: De oude boodschap voor een nieuwe generatie Amenlied: Psalm 103: 3 en 4 Dankzegging en voorbede Inzameling gaven Zingen: Gezang 125: 1 - 3 Viering van het avondmaal (Formulier V) Geloofsbelijdenis: Gezang 123: 1 en 5 Voorbereiding tafel: Gezang 125: 4 - 6 Aan tafel lezen: Aan tafel zingen: Gezang 105: 1-3 Dankzegging en dankgebed Slotzang: Gezang 160: 1 en 2 Zegen
Moet je nagaan hoe lang geleden Juda een
samen met Haggai een team profeten. prooi was voor de legers van Babel. Zeventig jaar geleden werd Jeruzalem ingenomen. Betel-Sareser en Regem-Melech sturen een afvaardiging naar de priesters en de profeten. Je merkt dat zij in ballingschap zijn geweest. Babel heeft z’n stempel gezet op hun namen. Ze leggen een belangrijke vraag voor aan de geestelijke leiders van Israel: is het echt nodig dat we in de vijfde maand blijven treuren om de ondergang van Jeruzalem? Ik vind dat geen gekke vraag. Jeruzalem is inmiddels weer opgebouwd. Het volk is
Thema: De oude boodschap voor een
terug in Kanaan. Is het niet een keer
nieuwe generatie
voorbij met vasten en treuren over de val van de stad en de tempel? Mag een nieuwe
Zwijndrecht, 2 december 2012
generatie ook een nieuwe start maken? Waarom zou je er mee doorgaan? Een
Is het niet een keer voorbij?Heeft het zin
mens wordt daar alleen maar neerslachtig
elk jaar weer te herdenken? Elk jaar weer
van.
Bevrijdingsdag en Dodenherdenking. Zou
Ik vind het ook wel een interessante vraag
dat voor een nieuwe generatie ook niet een
omdat wij vandaag ook feesten vieren en
keer voorbij zijn? Misschien heb jij dat
gedenken.
gevoel ook wel bij Kerst, Hemelvaart of
herdenken
hen
die
gestorven zijn voor de bevrijding van
zelfs het heilig Avondmaal. Waarom zou je
Nederland. Dat doen we elk jaar. En als
er mee doorgaan elke keer te herdenken?
gemeente vieren we ook onze feesten en
Wat heeft dat voor zin?
gedenken we. Waarom zou elke nieuwe
Het volk Israel is terug uit ballingschap.
generatie dat weer moeten doen? Kan ik op
Zacharia is in Babel geboren, maar ook hij
dat gebied ook iets leren van het antwoord
is samen met zijn familie in 538 v Chr. J. Ophoff
We
van Zacharia? 1
7-12-2012
overgang. Jullie eten en drinken toch ook Voor wie doe je het eigenlijk? Ik schrik
omdat je dat zelf wilt! Daar hoef ik niet
wel een beetje van dat antwoord van de
eens over na te denken. Ik eet en drink
Heer. Zacharia geeft aan dat er op meer
wanneer ik dat nodig heb. En toch is het
momenten wordt gevast. Na de ondergang
net alsof de profeet mij vanuit die
van Jeruzalem stelde de koning van Babel
bijzondere dagen even stil zet bij elke dag.
een gouverneur aan, Gedalja. Hij wordt na
Je eet en drinkt. Je denkt er verder niet
twee maanden vermoord. Ook die moord is
over na. Maar zou dat eten en drinken ook
de aanleiding voor een gedenkdag. De
iets met God te maken hebben? Hoe zit het
vraag van Betel-Sareser en Regem-Melech
met je dagelijks leven?
heeft dus grotere gevolgen. Maar ik schrik
Je viert Advent en Kerst. Je viert het heilig
van de vraag die Zacharia bij mij teruglegt.
Avondmaal en je bezoekt op zondag de
Als je die dagen van rouw en vasten nu al
erediensten. En verder? Hoe zit het met de
zeventig jaar onderhoudt, doe je dat dan
rest van je leven? Je hebt je speciale
werkelijk voor Mij? God plaatst mij voor
momenten met God: misschien heb je
de spiegel: voor wie doe je het eigenlijk?
vaste momenten voor gebed. Je gebruikt de
Wat was jouw motief om die dagen te
zondag in elk geval voor een deel om
houden? Voor wie vast je om Jeruzalem:
samen met anderen te bidden en te zingen
voor jezelf? Voor de stad? Vanwege je
en naar Gods Woorden te luisteren.
ouders die dat zo gewend waren? Uit
Voordat je het weet zijn dat de tekenen van
gewoonte en traditie?
een
En als ik Kerst ga vieren of het Heilig
consumptiepatroon, hoe en wat ik eet en
Avondmaal zoals vandaag: voor wie doe ik
drink, mijn gedrag naar anderen, mijn
het dan? Doe ik het uit gewoonte en
houding op mijn werk, mijn vrije tijd en
traditie? Doe ik het omdat ik het zo geleerd
mijn hobby’s – dat bepaal ik zelf. Dat staat
heb van mijn ouders? Of doe ik het voor
daar verder los van. Ik hoef daar niet eens
God? En wat betekent dat bij Kerst? Heeft
over na te denken. Totdat de profeet mij de
dat gevolgen voor de manier waarop ik
vraag stelt naar mijn eten en drinken. En
Kerst vier? En als u oud bent geworden en
hij zou me vandaag vast ook de vraag
u hebt al heel vaak Kerst gevierd, welke
stellen naar mijn vrije tijd. En naar mijn
betekenis heeft dit feest dan in uw leven?
geld. Voor wie doe je het eigenlijk?
christelijk
leven.
Maar
mijn
Is er iets door veranderd? De profeet stelt nog een vraag. Van vasten
Je kent de oude boodschap. Je vraagt je af
naar eten en drinken is ook geen grote
of het nog nodig is die vastendag te
J. Ophoff
2
7-12-2012
houden. De val van Jeruzalem is lang
Dat kon je al horen bij Jeremia, een profeet
geleden. Samen met de nieuwe generatie
uit de periode voor de ballingschap. ‘Beter
heb je de stad weer opgebouwd. Je bent al
je leven, dan mogen jullie in dit land
een eind gevorderd met de tempel. Als
blijven wonen. Vertrouw niet op die
mensen van een nieuwe generatie heb je
bedrieglijke leus: Dit is de tempel van de
behoefte
aan een nieuwe start. Die
Heer!’ (Jeremia 7) Het leek alsof ze met
vastendag is niet meer nodig. Daar wordt
die tempel onaantastbaar waren. God zou
iedereen alleen maar verdrietig van.
nooit toestaan dat Jeruzalem werd veroverd
Maar wacht, waarom is die dag eigenlijk
door de vijand. Maar God zei: als jullie
ingesteld?
elkaar
Welke
betekenis
had
dat
rechtvaardig
behandelen,
eigenlijk? Denk terug, zegt Zacharia, aan
vreemdelingen, wezen en weduwen niet
de boodschap van de Heer. Vroeger heeft
onderdrukken,
Hij het al gezegd door de profeten die er
vergieten en niet achter andere goden
toen waren. Lang geleden toen Israel en
aanlopen, mogen jullie hier blijven wonen.
Juda welvaart beleefden. Jeruzalem en de
Geweldig! Je stelt een vraag over de
steden er om heen waren nog bewoond. De
vastendagen rond de val van Jeruzalem en
Negev en het heuvelland waren een gebied
je krijgt een antwoord van God dat over
dat belangrijk was voor de economie en de
heel je leven gaat. Geen dag uitgezonderd.
veiligheid.
Een antwoord met zijn basisonderwijs over
God herhaalt die oude boodschap nu via
wat leven is. Een antwoord dat veel verder
Zacharia: Spreek eerlijk recht, wees goed
gaat dan een paar dagen van vasten en
en zorgzaam voor elkaar, onderdruk geen
rouwen.
weduwen
geen
Gods boodschap is dat je niet voor jezelf
vreemdelingen en armen. Wees er niet op
leeft. Ik ontvang die boodschap elke keer
uit om een ander kwaad te doen.
opnieuw. Elke zondag, elke viering van het
Diezelfde boodschap van de Heer klonk al
Heilig Avondmaal en inderdaad ook met
toen het nog fantastisch ging met het rijk
Kerst. Waarom doe je dit? Waarom ga je
van Juda en Jeruzalem. Het was de
samen bidden en zingen? Denk je dat je er
boodschap van God voor zijn volk dat Hij
wel bent met naar de kerk te gaan? En een
had uitgekozen. Zijn Woord dat er onder
aantal momenten voor God te hebben? Of
hen geen tweedeling mag ontstaan: arm
gaat het erom dat je in heel je leven naar
tegenover rijk, wij tegenover hen. En het
God luistert?
en
wezen
en
ook
geen
onschuldig
bloed
ging fout omdat ze niet naar die boodschap van God luisterden. J. Ophoff
3
7-12-2012
Luister je wel? Dat is het probleem. Jullie
maar het gaat wel je weg naar God toe
voorouders luisterden niet. Ze deden alle
blokkeren. Je bent niet meer in staat zijn
moeite Gods stem niet meer te horen. Je
Woorden van trouw en liefde te horen. Je
kunt
kunt er niets meer mee.
je
zelfs
afsluiten
voor
God:
doelbewust of langzaam maar zeker. Dan
Zacharia is wel heel indringend. Hij laat
komt de boodschap niet meer binnen. Gods
aan de geschiedenis van Israel zien wat er
Woorden veranderen niet meer je leven,
gebeurt wanneer je je van God afkeert.
want je doet je hoofd naar beneden en je
Hoe ernstig het is wanneer je je oren
sluit je oren toe.
dichtstopt voor Gods Woorden. Het kan
Luister je wel naar God? Je kunt je
zover komen dat God niet meer naar jou
afsluiten door de Bijbel dicht te laten en
luistert wanneer jij tot Hem roept. Ze
steeds minder te bidden. Maar het kan ook
hebben het ervaren toen ze in ballingschap
anders: misschien denk je dat Gods
gingen. Ze waren reddeloos verloren. De
Woorden geen effect hebben in je dagelijks
God die zijn volk had bevrijd uit Egypte
leven. Gods Woorden gaan niet over jouw
keek niet meer naar hen om. Ze werden
leven. Je komt op zondag nog naar de kerk.
verjaagd en Kanaän ging lijken op de
Je zingt nog mee. Je bidt zelfs wanneer
woestijn waar ze eens door getrokken
iedereen de ogen sluit. Maar de Woorden
waren op weg naar het beloofde land.
van God laat je niet meer toe in je hart. Ze
Omdat ze niet luisterden. Hoe zit dat bij
raken je niet meer in de dagelijkse praktijk.
jullie?
Je kunt je ook afsluiten doordat je zonde in je leven toelaat. Je kent je zwakke plekken
En toch krijg jij die nieuwe start. Wordt
maar je doet er niets meer aan. Je zoekt
het geen tijd om met die vastendagen rond
niet vertrouwde christenen op om voor jou
de ondergang van Jeruzalem te stoppen.
en met jou te bidden en je hart te openen.
Op die vraag komt pas een definitief
Er zijn zoveel manieren om je voor God af
antwoord aan het slot van hoofdstuk 8. De
te sluiten. Je kunt inderdaad afgoden gaan
profeet geeft eerst een antwoord in de
dienen. Je geeft zoveel tijd aan een hobby
vorm van indringende vragen: ben je je
of aan je werk dat er voor God niets
bewust van de diepe ernst van die dagen?
overblijft. Maar je kunt je voor God ook
Jeruzalem werd veroverd omdat jullie
afsluiten door haat en bitterheid toe te
voorouders niet luisterden naar God.
laten. Door niet te willen weten van
Steeds weer niet luisterden. Hoe leef jij
vergeving. Misschien heb je meer dan
met God? Ben jij de boodschap ook
genoeg redenen voor die haat en bitterheid,
vergeten?
J. Ophoff
4
Is
de
ellende
van
de
7-12-2012
ongehoorzaamheid niet veel erger dan een
Dat is het wonderlijke bij God. De
paar vastendagen over Jeruzalem?
ballingschap zet niet een streep door het
Je zou denken: ze kunnen in Jeruzalem die
verleden. Ze mogen de boodschap van God
nieuwe start wel vergeten. Er is een nieuwe
niet vergeten. Maar God gaat door die
generatie opgegroeid die dat allemaal niet
ballingschap wel een streep zetten. Hij
heeft meegemaakt. Straks is er zelfs al een
maakt er een einde aan en Hij geeft zijn
generatie die weer in Jeruzalem is geboren.
volk toch een nieuw leven, een nieuwe
En nog steeds zitten ze dan vast aan die
start.
oude
van
Kerst is niet zo maar een feest. Avondmaal
vroeger. Maar God geeft dit indringende
is ook geen ritueel dat in de kerk elke keer
antwoord in Jeruzalem. De tempel is een
maar weer herhaald wordt. De geboorte
heel eind op weg. Het volk Israel is
van Jezus is bij uitstek het teken dat God
inderdaad terug uit ballingschap en woont
een nieuwe start geeft aan zijn volk. Hij zet
weer in Jeruzalem en Juda. Het lijkt niet op
een
de glorie van vroeger maar er is toekomst.
ongehoorzaamheid. Hij verzoent zondige
De ballingschap zet niet een streep door
en vastgelopen mensen met zichzelf. Hij
het verleden. De ballingschap die nu achter
geeft zijn evangelie zoveel power dat het
hen ligt betekent niet dat ze Gods Woorden
door dichtgestopte oren heen dringt. Dat
van vroeger ook wel achter zich kunnen
het harde harten openbreekt door de kracht
laten. De oude boodschap van God is
van zijn Geest.
belangrijk. Net zo belangrijk als vroeger.
Je viert het heilig Avondmaal: Gods
En de ellende is ontstaan omdat hun
bevestiging van zijn nieuwe start met ons,
voorouders niet wilden luisteren. Dat blijft
ook met jou persoonlijk. Je viert het heilig
een indringende boodschap voor een
Avondmaal. Je gedenkt. En je kijkt
nieuwe generatie. Maar God is wel op weg
vooruit. Je verwacht Hem terug, jouw Heer
naar een andere tijd. Mensen gaan weer
Jezus Christus. Je hebt Hem goed leren
luisteren naar Hem. Zelfs volken zullen
kennen in je leven. Je hebt al vaak Kerst
naar Jeruzalem komen en God vereren.
gevierd. Je bent oud geworden. En met een
Zacharia
hart vol verwachting kijk je uit naar Jezus,
vastendagen
tekent
in
over
het
ellende
vervolg
een
streep
door
de
zonde
en
de
prachtige toekomst.
de Zoon van God. Een hart vol hoop,
Maar ook dat ze weer in Jeruzalem wonen,
geloof en liefde.
tekent al de nieuwe start die God geeft. Hij
Zo leef je vandaag. Elke dag op weg naar
heeft ze weer terug doen komen. Hij
Hem.
ontfermt zich over deze nieuwe generatie. J. Ophoff
Amen 5
7-12-2012
