Lijst van afkortingen
ADHD attention deficit hyperactivity disorder AHI apneu-hypopneu-index AI apneu-index BMI Body Mass Index CPAP Continuous Positive Airway Pressure (luchtpomp die de luchtweg openhoudt) CT-scan computer tomografische scan CVA cerebrovasculair accident (herseninfarct) DI desaturatie-index EEG elektro-encefalogram ESS Epworth Slaap Schaal
Lijst van afkortingen
HI hypopneu-index kno keel-, neus- en oorheelkunde LAUP Laser Assisted Uvula palatoplasty MRA mandibulair repositieapparaat (antisnurkbeugel) MRI magnetic resonance imaging OSAS obstructief slaapapneusyndroom PSG polysomnografie RDI Respiratory Disturbance Index REM Rapid Eye Movement RFTT radiofrequente thermotherapie UPPP uvulopalatofaryngoplastiek
149
Adressen en websites
http://www.apneuvereniging.nl De Nederlandse ApneuVereniging is zeer actief. Zeer goede, informatieve, professionele site. Zij streeft ernaar in haar publicaties, op de website en in ApneuMagazine alle informatie te bundelen voor iedereen (professional en patiënt) die dagelijks betrokken is bij diagnose en behandeling van OSAS. Op de website vindt u bijzonder veel praktische informatie, onder andere over centra waar u zich kunt melden voor verdere diagnostiek en behandeling. De site is de moeite van een bezoek waard! België: www.slaap-apneu.be www.kno.nl Website van de Nederlandse Vereniging voor Keel-, Neus- en Oorheelkunde. www.cbo.nl Website van het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO. Deze instantie heeft in 2001 een richtlijn ontwikkeld: Diagnostiek en behandeling van het obstructieve slaapapneusyndroom (OSAS) bij volwassenen. Deze richtlijn is vanaf de site te downloaden. De nieuwe richtlijn verschijnt in 2008. TRD’s (Tongue Retaining Devices, tongneerhouders) http://www.snorex.info/ ‘Boil and bite’ http://www.snorban.nl
Adressen en websites
151
MRA’s http://www.goedegebuure.nl/index.html http://www.oralappliance.nl/start%20oralappliance.swf http://www.orthodontist.nl/behandel/Behandelingsnurkslaapneu.htm Slaap/waakcentra Kempenhaeghe – Heeze
www.kempenhaeghe.nl
MCH Westeinde ziekenhuis Den Haag
www.hsr.nl/nl
Slotervaartziekenhuis Amsterdam
www.slaapkliniek.nl
Universitair Longcentrum Dekkerswald
www.slaaponderzoek.nl
Ziekenhuis Gelderse Vallei
www.geldersevallei.nl/
Slaapcentrum Sein Zwolle
www.sein.nl/
Sint Lucas Andreas Ziekenhuis Amsterdam
www.sintlucasandreasziekenhuis.nl/ (hier is ook een filmpje te downloaden over wat er gebeurt bij slaapregistratie)
Hier zijn slechts enkele van de grotere klinieken genoemd. Deze klinieken houden zich ook met andere slaapstoornissen bezig.
Site van Nederlandse vereniging voor Slaap-Waak Onderzoek (NSWO): www.nswo.nl Bij de maatschap longartsen St. Annaziekenhuis Geldrop is een dvd te bestellen (tel. 040 28 64 871) over OSAS en andere slaapstoornissen. Links naar websites Nederlands
http://snurken.startkabel.nl; http://snurken.pagina.nl
Engels
www.sleepnet.com; www.newtechpub.com; www.cpap.com
Duits
www.schlafapnoe-online.de; www.schlafapnoe-shg.de
Amerikaans
http://sleepdisorders.about.com/od/sleepapnea/ Sleep_Apnea_All_About_Sleep_Apnea.htm
152
Leven met snurken en apneu
CPAP-leveranciers ComCare Medical – Heerenveen
www.comcaremedical.com
Farmadomo – Nuland
www.farmadomo.com
Resmed – Den Haag
www.resmed.com
Tefa-Portanje – Woerden
www.tefa-portanje.nl
Total Care – Tilburg
www.totalcaregroep.nl
Vivisol – Oisterwijk
www.vivisol.nl
Op www.apneos.com/historicals.html wordt een overzicht gegeven van beroemde mensen met OSAS.
Literatuur
Veel van de besproken resultaten behaald in het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis in Amsterdam zoals in dit boek beschreven zijn eerder gepubliceerd in medisch-wetenschappelijke tijdschriften. De hier gepresenteerde data zijn in ‘lekentaal’ bewerkt. Voor wie de originele wetenschappelijke artikelen wil checken volgen hierna de referenties. Herder C den, Appelboom DJ, Vries N de. Risks of general anaesthesia in people with obstructive sleep apnoea. 2006, BMJ-Learning.com Herder C den, Hessel NS, Vries N de. Increase of the apnoea-hypopnoea index after uvulopalatopharyngoplasty: analysis of failure. Response to Chisholm and Kotecha. Clin Otolaryngol 2005;30:485. Herder C den, Schmeck J, Appelboom DJK, Vries N de. Risks of general anesthesia in people with obstructive sleep apnea syndrome. Br Med J 2004;329:955-9. Herder C den, Tinteren H van, Kox D, Vries N de. Bipolar radiofrequency induced thermotherapy of the base of tongue: its complications, acceptance and effectiveness under local anesthesia. Eur Arch Otorhinolaryngol 2006; Nov 263(11):103140. Herder C den, Tinteren H van, Vries N de. Hyoidthyroidpexia: a surgical treatment for sleep apnea syndrome. Laryngoscope 2005;Apr 115(4):740-5. Herder C den, Tinteren H van, Vries N de. Hyoïdthyroïdpexie: een nieuwe behandeling voor obstructief slaapapneusyndroom. Ned Tijdschr Geneeskd, 2006;Jan 28150(4):198-203. Herder C den, Tinteren H van, Vries N de. Sleep endoscopy versus modified Mallampati score in sleep apnea and snoring. Laryngoscope 2005;Apr 115(4):735-9. Hessel NS, Laman M, Ammers VCPJ van, Duijn H van, Vries N de. Diagnostic workup of socially unacceptable snoring. I History or sleep registration. Eur Arch Otorhinolaryngol 2002;259:154-7. Hessel NS, Laman M, Ammers VCPJ van, Duijn H van, Vries N de. Feasibility study of flextube reflectometry for localisation of upper airway obstruction in obstructive sleep apnea. Rhinology 2003;41:87-90. Hessel NS, Vries N de. Diagnostic work-up of socially unacceptable snoring. II Sleependoscopy. Eur Arch Otorhinolaryngol 2002;259:158-61.
154
Leven met snurken en apneu
Hessel NS, Vries N de. Increase of the apnoea-hypopnoea index after uvulopalatopharyngoplasty: analysis of failure. Clin Otolaryngol 2004;29:682-5. Hessel NS, Vries N de. Results of uvulopalatopharyngoplasty after diagnostic workup with polysomnography and sleep endoscopy: a report of 136 snoring patients. Eur Arch Otorhinolaryngol 2003;260:91-5. Knuistingh Neven A, Middelkoop HAM, Kemp B, Springer MP. The prevalence of clinically significant sleep apnoea syndrome in the Netherlands. Thorax 1998;53:638-42. Knuistingh Neven A. Het slaapapneusyndroom in de huisartspraktijk. Proefschrift Rijksuniversiteit Leiden, 20 februari. Delft: Eburon, 1996. Knuistingh Neven A. Slaapapneu en cardiovasculaire aandoeningen. Hartbulletin 2005;35:69-71. Richard W, Herder C den, Vries N de. Chirurgische behandeling van obstructief slaapapneusyndroom. Ned Tijdschr Geneeskd 2005;149:1193-6. Richard W, Hessel NS, Vries N de. Increase of the apnoea-hypopnoea index after uvulopalatopharyngoplasty: analysis of failure. Response to Oksenberg. Clin Otolaryngol 2005;30:484. Richard W, Kox D, Herder C den, Laman M, Tinteren H van, Vries N de. The role of sleeping position in obstructive sleep apnea. Eur Arch Otorhinolaryngol 2006;Oct 263(10):946-50. Richard W, Kox D, Herder C den, Tinteren H van, Vries N de. One stage multilevel surgery (uvulopalatopharyngoplasty, hyoid suspension, radiofrequent ablation of the tongue base with/without genioglossus advancement), in obstructive sleep apnea syndrome. Eur Arch Otorhinolaryngol 2006;Oct 25 [Epub ahead of print]. Vries N de, Herder C den, Hessel NS. Ingezonden reactie op: Hoekema A, Wijkstra PJ, Buiter CT, Hoeven JH van der, Meinesz AF, Bont LG de. Behandeling van het obstructieve slaapapneusyndroom bij volwassenen (Ned Tijdschr Geneeskd 2004;148:250-1). Ned Tijdschr Geneeskd 2003;147:2407-12. Enkele publicaties van de ApneuVereniging Mechelen PH van. Onderzoek Stand van zaken diagnose en behandeling, 2005. Mechelen PH van. Dossier co-morbiditeit, gepubliceerd in ApneuMagazine oktober 2006. Mechelen PH van. Tevredenheidsonderzoek Leveranciers, maskers & apparaten, 2007. Mechelen PH van. Tevredenheidsonderzoek Slaapcentra, gepubliceerd in ApneuMagazine december 2007.
Over de auteurs
Dr. Nico de Vries Dr. Nico de Vries is kno-arts in het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis in Amsterdam. Zijn opleiding tot kno-arts volgde hij bij prof. dr. G.B. Snow in het VUmc in Amsterdam, waar hij van 1986 tot 1994 staflid was. Sinds 1994 werkt hij in het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis. Hij is lid of lid geweest van de ‘editorial board’ van verschillende internationale medische tijdschriften, en hoofdredacteur van het Nederlands Tijdschrift voor KNO-Heelkunde. Samen met prof. dr. E.H. Huizing, prof. dr. G.B. Snow, prof. dr. K. Graamans en prof. dr. P. van den Heyning vormt hij de redactie van het Nederlands Leerboek KNO-Heelkunde en het Casusboek. Hij is lid van de stuurgroep van het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg CBO, richtlijnontwikkeling osas, en voorzitter van de werkgroep Therapie hiervan. Tevens is hij lid van de CBR-commissie die richtlijnen ontwikkelt voor osas en verkeersdeelname. Hij heeft vele publicaties op zijn naam staan. De laatste jaren publiceert hij vooral over diagnostiek en behandeling van snurken en osas. Drs. Piet-Heijn van Mechelen Drs. Piet-Heijn van Mechelen is als vicepresident verantwoordelijk voor internationaal brandmanagement bij een grote financiële dienstverlener. Hij studeerde aan de Hogere Hotelschool en Sociologie aan de Universiteit van Amsterdam. Het grootste deel van zijn leven bracht hij door als communicatieadviseur en strateeg. Hij was onder andere oprichter en partner van Communication Corp, een adviesbureau dat zich richt op marketing van dienstverleners. Daarnaast was hij medearchitect van grote organisatie- en cultuurveranderingen bij dienstverlenende profit- en not-for-profitorganisaties. Aan de Academie voor Management (RuG) gaf hij postacademisch
156
Leven met snurken en apneu
onderwijs, onder andere innovatie en ontwikkeling van dienstverleningsconcepten. Ook publiceerde hij regelmatig over die onderwerpen. Hij is lid van de Top Marketeers Club (NIMA). Piet-Heijn van Mechelen is zelf osas-patiënt en bestuurslid van de ApneuVereniging, verantwoordelijk voor onderzoek en beleid. Hij is tevens hoofdredacteur van het ApneuMagazine en heeft zitting in de commissie richtlijnontwikkeling osas.
Register
acceptatie 121 ademhalingsbeweging 18 ademhalingscentrum 38 ademhalingsstimulus 38 ademhalingsstoornis –, slaapgebonden 21 ademhalingstraining 136 ademstilstand 60, 62 ADHD 27 afvallen 128 AHI 23, 94 AI 23 Air Breezer Sport 134 alcohol 41, 122 alleenstaande 59 allergie 74, 114 amandelen –, keel- 27, 76 –, neus- 27, 74 anamnese 66 anesthesie 142 anesthesist 79 antidepressiva 42 antisnurkbeugel zie MRA antisnurkkussen 138 antisnurkring –, Chinese 135 apneu 13, 22 apneu-hypopneu-index zie AHI apneu-index zie AI apneu –, centrale 24 –, gemengde 24 –, obstructieve 24 ApneuVereniging 32, 49
apneuvereniging –, website 21, 70 arousal 30, 31 auto 144 AUTOPAP 107 bariatrische chirurgie 113 bijwerking 104 BIPAP 107 BMI 64, 127 Body Mass Index zie BMI boil and bite 105 Brahms 16 Breathright strip 135 burn-out 32, 141 cafeïne 123 cassetterecorder 60 Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen 55 checklist 61 Churchill 16 Cialis 132 comfort 104, 108 compliance 104, 108 complicatie 95, 97 51 Continuous Positive Airway Pressure zie CPAP CPAP 51, 105 –, leveranciers 152 CVA 33 decibel 22 dekbed 125 desaturatie-index zie DI DI 23 diabetes 32, 140
158
Leven met snurken en apneu
Dickens 15 didgeridoo 137 dieet 129 Dionysos 14, 122 drogist 134 EEG 28, 82 eigenbelang 57 Epworth Slaap Schaal zie ESS erectiestoornis 130 erfelijkheid 39 ESS 63 familielid 39 fitnesscentrum 140 gebitsprothese 105 Guinness Book of World Records 22 hart- en vaatziekten 32, 37 hartritmestoornis 33 herseninfarct zie CVA HI 23 Hippocrates 91 hoofd-halsgebied 65 huisarts 56, 87 hyoïdsuspensie 98 hyoïdthyroïdpexie 98 hypertensie 32, 33 hypopneu 22 hypopneu-index zie HI impotentie 20 –, verminderde zin in seks 62 in slaap vallen 62 ingrepen –, combinatie van 99 –, experimentele 116 intellectueel functioneren –, verminderd 20 internet 13 intubatie 142 jojo-effect 129 kaken
–, operatie 110 karakterverandering 35 kinderen 27 kinplastiek 109 klok –, biologische 123 kno-arts 71, 78, 86, 87 koffie 123 kussen 125 –, antisnurk- 138 laser 94 Laser Assisted Uvula Palatoplasty zie LAUP LAUP 93 leefstijl 122 Levinus 91 libido 47, 130 longarts 108 luchtpijp –, gaatje in de 112 maagband 113 maatschappij 45 Mallampati-score 77 masker –, full-face 107 matras 125 maxillomandibular advancement zie MMA medicatie 115 medisch probleem 18 medische kosten 49 menopauze 26 MMA 110 moeheid –, overdag 62 mondholte 74 MRA 51, 101, 103 multilevelchirurgie 99 Napoleon 16 narcose 142 nek, korte dikke 142 nekomtrek 40 nekomvang 65 neuroloog 108 neusmasker 107
Register
neuspassage –, verminderde 39 neuspoliep 74 neusschelp 74 neustussenschot 74 neusvleugelspreider 134 Nozovent 135 obesitas 32, 64, 126 obesitaskliniek 129 obstructief slaapapneusyndroom 13 ochtendhoofdpijn 20 omgeving 45 onderkaak 111 oordoppen 133 orthodontist 72 OSAS-verpleegkundige 71, 80, 139 OSAS 22 –, ernstig 23 –, licht 23 –, matig ernstig 23 –, symptomen 61 overgewicht 40, 113 Pickwick 15 pijn op de borst 33 pillartechniek 92 polysomnografie zie PSG privékliniek 87 PSG 28 radiofrequente thermotherapie 87, 92 RDI 23 relatieproblemen 46 REM-slaap 29, 83 Respiratory Disturbance Index zie RDI restless legs 82 roken 41, 123 Roosevelt 17 screeningsapparaat 84 second opinion 71, 87 seks 36 –, verminderde zin in 62 seksleven zie vrijen sekstherapeute 47
159
Shakespeare 15 Sint Lucas Andreas Ziekenhuis 48 slaap-waakcentrum 68 slaapapneu –, positieafhankelijke 43, 125 slaapcentrum 68 slaapendoscopie 78 slaapfragmentatie 30 slaapgebrek 31 slaaphouding 42 slaaphygiëne 122 slaapkamer 123 slaapmiddel 42 slaapregistratie 79, 83 slaapstadium 30 slaperigheid overdag 62 Snorebuster watch 138 Snoreeze Orale Strip 137 SnoreStopper 138 snurken –, benigne (goedaardig) 21 –, habitueel 21 –, positieafhankelijk 125 –, sociaal storend 21 –, zwaar 62 snurkpoli 68 snurkscopie 78 Snurkvrij 137 SnörEx® 136 sociaal probleem 18 spierspanning 18 spierverslapping 41 strottenklepje 77 tandarts 72, 87 tennisbal 20, 126 thermotherapie 97 –, radiofrequente 87 thuisregistratie 80 tongbasis 97 –, verstevigen van de 97 tongbeen –, vastzetten van het 98 tongspier –, aanspannen van de 109 tonsil 76
160
Leven met snurken en apneu
tonsils –, kissing 77 tracheotomie 112
volksgezondheid –, algemene 45 vrijen 129
uitgerust –, verminderd 20 UPPP 88, 95
wachtlijst 69 wakker schrikken met verstikkingsgevoelens 62 WatchPAT 85 website –, apneuvereniging 21, 70 –, tandarts 102 wekreactie 30 WIA 52
vergoeding 105, 117 verkeersongeluk 45, 53 verlittekening –, gecontroleerde 92 vetweefsel 40 Viagra 132 videocamera 60
ziektekostenverzekeraar 117
