Life Sa er
Sterker worden en meer betekenen voor anderen
Moet je door het water gaan – ik ben bij je; of door rivieren – je wordt niet meegesleurd. Moet je door het vuur gaan – het zal je niet verteren, de vlammen zullen je niet verschroeien. Want ik, de HEER, ben je God, de Heilige van Israël, je redder. Jesaja 43:2-3
Uitgeverij Jes! Zoetermeer
kencentrum erking tussen Uitgeverij Boe Uitgeverij Jes! is een samenw orjou.nl. r informatie op www.jesvo en de hgjb. Kijk voor mee steun van is tot stand gekomen met De vertaling van dit boek ldoorn Compassion Nederland, Ape werk: Artisty Ontwerp omslag en binnen a, bij Outreach Publishing, Vist Oorspronkelijk verschenen otional Dev e mat ulti titel Life Saver: the Californië (USA), onder de Handbook for Teens uit de Nieuwe e uitgave zijn overgenomen De bijbelgedeelten in dez tschap, Haarlem 007 Nederlands Bijbelgenoo Bijbelvertaling, © 2004/2 ISBN 978 90 239 2040 3 NUR 707
© Engelstalige uitgave 2010 Outr each Publishing © Nederlandse Uitgave 2012 Uitg everij Jes! Zoetermeer Alle rechten voorbehouden. Niet s uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektron isch, mechanisch, door fotokopieën, opna men of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Inhoud 5 Introductie 6 1. Aanbidding 9 2. Aanvaarding 12 3. Angst 15 4. Balans 18 5. Bemoediging 21 6. Blijdschap & Vreugde 24 7. Boosheid 27 8. Controle & Overgave 30 9. Dankbaarheid 33 10. Depressie 36 11. Discipline 39 12. Doen wat goed is 43 13. Doorzettingsvermogen 47 14. Echt zijn 50 15. Eenzaamheid 53 16. Eerlijkheid 56 17. Focus 59 18. Geduld 62 19. Geld 65 20. Geloof 21. Genade & Barmhartigheid 68 72 22. Geven & Vrijgevigheid 75 23. Gezag 78 24. Groepsdruk 81 25. Hoop
26. Leiding 27. Liefde & Romantiek 28. Medeleven 29. Moed & Lef 30. Pijn & Genezing 31. Potentie 32. Relaties 33. Respect 34. Roeping 35. Schuld 36. Seks & Verleiding 37. Teleurstelling 38. Troost 39. Trouw 40. Uiterlijk 41. Verandering 42. Vergeving 43. Vermaak 44. Vrede & Onrust 45. Vriendschap 46. Wijsheid 47. Woorden 48. Zelfvertrouwen 49. Zorgen 50. Voor altijd
85 88 91 95 98 101 104 107 110 113 117 120 123 126 129 132 135 138 141 144 148 151 154 157 160
3
introductie
rtaling
e ve Bij de Nederlands
rect: dit is geen , dachten we di en am w lemaal nk ge ek te ast staat, is he Toen we dit bo t stukje hierna he in er houdt at at w , w ké n k. O hoofd bove t he r doorsnee-boe ne tie s al ek leest, krijgt erover hoe je les. Wie dit bo al et waar: het gaat ni is t da r ers’ houden. ilijk hebt. Maa n die je ‘op ko ge in ijz als je het moe nw aa en daagt je uit moedigingen at verder. Het ga r ve niet alleen be Sa fe Li oods het roer langrijk, maar zetten en desn te j Die zijn heel be bi n ile ze koers in te gaan, alle wil dat je ook om de diepte omgooien? God er ro ! t en he bb zo he Hoe lp nodig om te gooien. ng die jouw hu vi len. ge ha ’ om rd je oo in n ‘binnenb zet naar mense ag je anderen m od G el et he m is , latie brengt Vanuit jouw re ze boodschap 3) p Life Saver de ro aa ion (zie pag. 16 w ss r ie pa m an De m stichting Co und. te de rs k de oo g on t za ef Dat ek graag he bo t aansprekend. di n va g nn Saver ke en t ze de vertalin ft: leer dé Life ur nd in, vandaar da aa g in ag ver! ook jij de uitd etje een life sa We hopen dat ier ook een be an m n ge ei uw en wees op jo eur) Mirjam
(vertaler) en Ngoy-Verhage
dact
ijngaarden (re
Herman van W
Introductie Heb je volwassenen wel eens horen praten over hoe erg de wereld veranderd is? Soms verlangen ze naar ‘vroe gere tijden’. Eén ding is zeker: jouw wereld, de wereld van vandaag, is vol van uitdagingen die tieners elke dag opnieuw het hoofd moet en bieden. Je hebt te maken met zoveel verschillende dingen: ouders, groepsdruk, school, verkering, je toekomst, je vrienden, je vijanden, je ziel. Met alle veranderingen die er om je heen en binne n in je gebeuren, is het niet gek dat tieners soms het idee hebb en dat ze verdrinken. Deze gids is samengesteld als een soort van Life Saver, of reddingsboei – iets waar je je aan vast kunt houden wanneer de golven van je leven hoog zijn en de zee hard tekeergaat. Hier vind je wat antwoorden, inspiratie en wijsheden te midden van de chaos van elke dag. We hebben verzen uit de Bijbe l – de belangrijkste gids in dit leven – toegevoegd en ook wat wijsh eden van mensen die zelf door stormen zijn gegaan en toch veilig de overkant hebben bereikt. Er is ook een aantal verhaaltjes van tieners zoals jij. Zij vonden allemaal kracht en hoop in Gods liefde en genade. Boven alles hopen we dat je Diegene leert kennen die je hoop wil geven voor de toekomst, licht in de duisternis en troost in je pijn, waar je ook heen zult zeilen in dit leven. We hopen dat je de echte Life Saver zult leren kennen: Jezus Chris tus. Todd Hafer, Vicki Kuyper, Mike Klassen en Vicki
Caruana
5
1. AANBIDDING Golven van lof Vereer de HEER, jullie God, dan zal hij je voedsel en je water zegenen en jullie vrijwaren voor ziekten. Exodus 23:25 Wie aanbid jij? Dat lijkt misschien een rare vraag. Aanbidden klinkt als een typisch christelijk woord. Aanbidden doe je als je zingt in de kerk op zondagmorgen. Als je op je knieën gaat en bidt tot God. Maar aanbidding kan ook het volgen van je favoriete popster op Twitter zijn. Of uit je dak gaan in de concerthal wanneer je favoriete band optreedt. Of er alles voor overhebben om vrienden te worden met de beste speler van het voetbalteam. De kern van aanbidding is toewijding. Met heel je hart geef je je aandacht, emoties en energie aan iets of iemand. Je voelt je verbonden. Soms kan die verbinding overslaan in aanbidding. Alleen jij en God weten wanneer dit gebeurt. Je bent gemaakt voor aanbidding. Het is normaal dat je een aandrang voelt om op te kijken naar iemand die groter is dan jij. Maar de enige persoon die het verdient om aanbeden te worden is God. Wanneer je niet gefocust bent op God en niet toegewijd bent aan Hem, gebeurt het soms zomaar dat je iets of iemand anders begint te aanbidden. Iets wat je het gevoel geeft dat je belangrijk bent. Misschien is het een persoon, iemand over wie je droomt dat hij of zij van je zal houden gewoon om wie je bent. Of het kan gaan om spullen, zoals geld of een nieuwe auto. Iets wat je het gevoel geeft van waarde te zijn in de ogen van anderen. Je echte waarde en grootste liefde kun je alleen vinden in God. Hij verdient jouw aanbidding. Hij is de enige die zijn belofte nakomt en je verwachtingen zal overtreffen. Alleen Hij zal je nooit teleurstellen.
Voor anker Ga binnen, laten wij buigen in aanbidding, knielen voor de HEER, onze maker. Ja, hij is onze God en wij zijn het volk dat hij hoedt, de kudde door zijn hand geleid. Psalm 95:6-7 Maar er komt een tijd, en die tijd is nu gekomen, dat wie de Vader echt aanbidt, hem aanbidt in Geest en in waarheid. De Vader zoekt mensen die hem zo aanbidden, want God is Geest, dus wie hem aanbidt, moet dat doen in Geest en in waarheid. Johannes 4:23-24
Op koers God aanbidden is meer dan het zingen van liederen op voor zondagmorgen of bidden ehet eten. God aanbidden bet zig we aan agt vra Hem je kent dat je te zijn in elk onderdeel van een ien sch mis kt klin Dat leven. trole beetje eng, alsof je alle con te uit handen geeft. Om eerlijk zijn betekent het dat ook. Maar God kent jou beter en houdt meer van je dan wie dan ook op deze wereld. Wanneer je ervoor kiest om je je woorden, daden en zelfs eer tot en ruik geb te lichaam en van Hem, aanbid je niet alle het God. Je doet ook nog eens wat ige eld gew est me en beste je ooit voor jezelf en jouw toekomst kunt doen.
De diepte in Veel mensen denken teg enwoordig bij aanbidding alleen aan muziek en aan diensten , maar aa nbidding is een levensstijl . Het gaa t er ook om hoe ik met mijn kinder en en mijn vrouw omga, hoe ik mi jn naaste behandel en hoe ik Go ds liefde uitstraal naar mensen om me heen . Kees Kraayenoord God aanbidden is geen garantie voor veiligheid – je gaa t een geestelijk avontuur aan! Alfred North Whitehe ad Aanbidding betekent ‘er varen in je hart’. A. W. Tozer
7
aanbidding
Life Saver uitdaging
Ik aanbid God op de volgende vijf manie ren: 1. Ik vraag God om mij te laten zien of er idolen zijn in mijn 2. Ik vraag Hem om leven. mij te helpen los te ko men van deze idolen 3. Ik begin elke dag . met gebed, zodat ik mijn gedachten ka op God. n richten 4. Ik deel wat ik he b met anderen en on thoud dat alles wa een geschenk van t ik heb God is. 5. Ik sluit me aan bij een plaatselijke ke rk waar ik kan leren het betekent om Go wat d te aanbidden.
Het roer om Je kunt God aanbidden in je eentje. Maar actief betrokken zijn bij een jongerengroep van de kerk helpt je om te groeien in je relatie met God. Eén manier om God te aanbidden, is het liefhebben van anderen. Weiger om alleen maar tijd door te brengen met je vrienden. Ga eens een gesprek aan met nieuwe jongeren of met iemand die vaak aan de zijlijn staat.
A le zeilen bij! Here God, Uw kracht is en, ook van mij. re de ie en s le al er van uw liefde. U bent de schepp tzelfde geldt voor He n. ffe se be n ka ooit lp mij veel groter dan ik et mijn leven. He kan aanbidden m U ik e chen. ho la n im zie gl e Laat m r die U doet en op een manie id le te n ve . le en ijn om m te hebb ke dag meer lief Help mij om U el . Amen
2. AANVAARDING Dieper dan de oceaan Aanvaard elkaar daarom ter ere van God, zoals Christus u heeft aanvaard. Romeinen 15:7 Hier en nu, op dit moment, accepteert God je helemaal zoals je bent. Je vieze ochtendadem, een bad-hair-day of een slecht humeur schrikken Hem niet af. Hij weet alles over jou, zelfs de dingen die je niet eens met je beste vriend of vriendin durft te delen. Het maakt niet uit wat je gezegd of gedaan hebt, je kunt God vertrouwen: Hij keert je de rug niet toe en laat je nooit in de steek. Als jij je uitstrekt naar God, komt Hij direct naar jou toe – en Hij laat je nooit meer gaan. Dat betekent niet dat het God niet uitmaakt wat voor keuzes je maakt. Als je echt om je vrienden geeft, wil je dat ze een gelukkig en gezond leven leiden. Hetzelfde geldt voor God. Niet alleen accepteert Hij je zoals je bent, Hij houdt van je en bekommert zich om wat er zich in jouw leven afspeelt. Zelfs in je stoutste dromen kun je de diepte van zijn liefde niet bevatten. Ze is dieper dan de diepste oceaan en strekt zich verder uit dan de tijd die je op deze aarde doorbrengt. God wil je helpen om de geweldige persoon te worden die Hij in gedachte had toen Hij je schiep. Dat is nog niet alles. Het besef dat God je helemaal accepteert zoals je bent, maakt het ook makkelijker om anderen te accepteren. Als Gods iets waardevols ziet in elke persoon die je ontmoet, waarom zou jij dan niet hetzelfde doen? Je hoeft natuurlijk geen beste vrienden te worden met iedereen die je tegenkomt. Maar met Gods hulp kun je leren anderen te accepteren zoals ze zijn. Zeg het maar tegen jezelf: ‘Dit is iemand van wie God houdt.’ En vraag God of Hij je wil helpen om anderen net zo lief te hebben als Hij jou liefheeft, vanuit het diepst van zijn hart.
9
aanvaarding
Voor anker …de mens kijkt naar het uiterlijk, maar de HEER kijkt naar het hart.
De diepte in
hem heilig en zuiver te zijn, en hij
Misschien zijn er dingen in je leven of in je achtergrond of karakter of uiterlijk die je moeilijk te accepteren vindt. Weet dan : ‘God heeft mij gemaakt. Wat God maakt is geen rommel .’
heeft ons naar zijn wil en verlangen
Jos Douma
1 Samuël 16:7 In Christus immers heeft God, voordat de wereld gegrondvest werd, ons vol liefde uitgekozen om voor
voorbestemd om in Jezus Christus zijn kinderen te worden, tot eer van de grootheid van Gods genade, ons geschonken in zijn geliefde Zoon. Efeziërs 1:4-6
Op koers
kijkt, je huiswerk na Als een leraar hand van eestal aan de doet hij dat m schien waarden. Mis bepaalde voor ’s lang tuk vijf pagina moet je werks een hreven zijn, of zijn, handgesc deze vatten. Als je bibliografie be een er is t, lg et opvo instructies ni hoog cijfer t je niet zo’n grote kans da werkstuk en krijg je je haalt. Misschi ng et de opmerki zelfs terug m ’. ‘onvoldoende or Hem ie is anders. Vo at pt ce Gods ac ebewust im, cool, mod hoef je niet sl kijkt naar eg te zijn. Hij of knap geno maal pteert je hele je hart en acce zoals je bent.
Geef liefde en onvoorwaar delijke acceptatie aan wie je maar tegenkomt en kijk wat er gebeurt. Wayne Dyer
Elkaar echt liefhebben betekent dat je al je verwachtingen loslaat. Het betekent volledige acceptatie en het vieren van het bestaan van de ander. Anoniem
Life Saver uitdaging
Ik ga mijzelf en anderen me er accepteren en zal: 1. Weigeren kortzichtige opmerkingen te maken ove r anderen gebaseerd op hun uiterlijk en kleding. 2. Onthouden dat God in iedere persoon iets ziet om lief te hebben. 3. Onthouden dat God ied ere persoon met heel vee l zor g gemaakt heeft, als een uniek kunstw erk.
Het roer om t dat hij of zij het moeilijk Denk aan iemand van wie je wee groep. Doe je best om hem vindt een plekje te vinden in de naast deze persoon zitten of haar beter te leren kennen. Ga r de volgende les. Geef tijdens de lunch of loop samen naa ie; misschien ontstaat daaruit iemand het cadeau van acceptat wel een speciale vriendschap.
Al e zeilen bij! Here God, Dank U wel dat U mij kent en van mij en van buiten. houdt, van binn Ik ben zo blij da en t ik mij voor U nooi te doen dan ik t beter hoef vo ben. U acceptee or rt m ij helemaal zoal om meer van m s ik ben. Help m ezelf met U te ij de len – het goed Leer mij om an e en het slecht deren te accept e. eren zoals U m ij heeft geacce pteerd. Amen.
11
3. ANGST Surfen tussen de haaien In mijn bangste uur vertrouw ik op u. Psalm 56:4 Noah zat achter z’n bureau en slaakte een diepe zucht. Het was de eerste schooldag na de beste zomer van zijn leven. Maar het voelde als de eerste dag van zijn nieuwe leven. Tijdens een zendingstrip naar Mexico met zijn jongerengroep had hij Jezus uitgenodigd in zijn hart en leven. De rest van de zomer was voorbijgevlogen. Hij kon zich niet herinneren dat hij zich ooit zo blij en vredig had gevoeld. Maar vandaag was anders. Leven als gelovige is veel makkelijker als je vrienden van school niet in de buurt zijn. Terwijl hij achter z’n bureau zat, kon hij voelen dat zijn voorhoofd en handen begonnen te zweten. Angst nam bezit van hem. Jezus, ik weet niet of ik dit wel kan, bad hij zachtjes. Geef me alstubieft de moed om voor U te leven. Misschien ga je wel door een gelijksoortige angst als Noah. Je wilt voor Jezus leven, maar bent bang dat mensen je belachelijk zullen maken omdat je christen bent. Of misschien hebben ze het idee dat je denkt beter te zijn dan zij. Weet dat je niet alleen bent. Miljoenen jongeren over de hele wereld hebben te maken met dezelfde uitdaging. Terwijl je je niet afkeert van je vrienden die Jezus niet kennen, haal je kracht uit de omgang met mensen die hetzelfde geloven als jij. Onthoud dat het belangrijker is wat Jezus over jou denkt dan wat anderen over jou denken. Hij vindt je geweldig!
Voor anker Wees niet bang, wacht rustig af. Dan zult u zien hoe de H E E R vandaag voor u de overwinning behaalt. Exodus 14:13 Wees niet bang, want ik ben bij je, vrees niet, want ik ben je God. Ik zal je sterken, ik zal je helpen, je steunen met mijn onoverwinnelijke
De diepte in Een exegeet heeft nageteld dat de uitspraak ‘Wees niet bang!’ 365 keer in de Bijbel voorkomt. Dat is voor mij een mooi symbool : boven iedere dag staat de belofte van God dat Hij onze angst zal wegnemen .
Anselm Grün
rechterhand. Jesaja 41:10
Op koers Iedereen worstelt met angst – zelfs grote personen in de Bijbel zoals Abraham en zijn vrouw Sara. Het negeren of doen alsof het er niet is, zorgt niet dat het weggaat. Je kunt er beter aan toegeven. Soms hoef je alleen maar toe te geven dat je angstig bent en dan verliest de angst z’n kracht. Als angst je nog steeds in de weg zit, laat het je dan naar Jezus brengen. Waar je ook bang voor bent, Jezus is groter. De Bijbel zegt dat wanneer je Jezus’ naam aanroept, alles in hemel en op aarde voor Hem moet buigen. Vertrouwen op Jezus, de grootste kracht van het universum, is het beste wat je kunt doen om je angst te overwinnen.
Je blokkeert je dromen wanneer je je angst groter laat worden dan je geloof.
Mary Manin Morrissey
Er zijn vier manieren om met angst om te gaan . Je kunt er overheen , er onderdoor of er omheen gaan . Maar als je je angst ooit achter je wilt laten , moet je er recht doorheen gaan . Wanneer de angst eenmaal achter je is, laat die dan daar. Donna A Favors
13
ANGST
Life Saver uitdaging angst in mijn leven te Ik zal de volgende drie stappen zetten om elke overwinnen: en ook opschrijven 1. Al mijn angsten in een dagboek opschrijven waarom mijn angsten zo echt lijken. din die ik vertrouw. 2. Mijn angsten delen met een vriend of vrien ik hem of haar om Als deze persoon ook in God gelooft, vraag voor mij te bidden. angst, zoals 2 Timoteüs 3. Gedeelten in de Bijbel lezen die gaan over bespreek deze 1:7, 1 Petrus 5:8-10 en 1 Johannes 4:18. Ik bijbelgedeelten met God in gebed.
Het roer om
Wat voor angs t je ook in de w eg zit, God kan gebruiken om je nog steeds anderen te help en. Bedenk twee waarop je ieman manieren d van wie je ho udt, kunt helpen of haar angst te om zijn overwinnen. 1. 2.
Alle zeilen bij! Almachtige God, heeft over mijn leven. Herinner mij Ik wil niet langer dat angst controle aten houdt en dat U mij nooit zult verl eraan dat U mij in uw handen vast elk dan t ben er at ik kan zien dat U grot of vergeten. Open mijn ogen zod en. rouw vert U oon. Daarom kan ik probleem, elke kracht en elke pers Amen.
4. BALANS
Op zoek naar rustig water
Vertrouw op de H E E R met heel je hart, steun niet op eigen inzicht. Denk aan hem bij alles wat je doet, dan baant hij voor jou de weg. Spreuken 3:5-6 Om te leren jongleren moet je veel oefenen. Vraag het maar aan Wesley Peden, ’s werelds beste tienerjongleur. Wesley leerde jongleren van zijn vader toen hij vijf jaar was. Op zijn veertiende won hij het jeugdtoernooi van de Internationale Jongleercompetitie. Voor een professional als Wesley stelt het jongleren met appels en rubberen balletjes niet zoveel voor. Hij gebruikt liever bowlingballen, messen en jojo’s. Toch kun je dit niet vergelijken met al de verschillende dingen die jij dagelijks ‘in de lucht moet houden’. Denk aan school, vriendschappen, huishoudelijke taken, huiswerk, eten, slapen, relaxen en tijd doorbrengen met God. Hoe houd je al deze dingen tegelijkertijd in de lucht, zonder iets te laten vallen? Het maken van een planning, bidden en het stellen van prioriteiten helpen je om balans te vinden in een druk leven. Dit betekent dat je ervoor zorgt dat wat jij belangrijk vindt overeenkomt met wat God belangrijk vindt. School (een goede opleiding afronden zodat je een baan kunt vinden die past bij de persoonlijkheid die God jou heeft gegeven), relaties (leren om je familie, vrienden en God elke dag meer lief te hebben) en gezondheid (goed zorgen voor het prachtige lichaam dat je gekregen hebt) moeten hoog op je lijst van prioriteiten staan. Hoe hoger de prioriteit, hoe meer tijd je moet geven aan deze gebieden van je leven. Probeer bij het plannen van je dag twee lijstjes te maken: één met wat je moet doen en één met wat je wilt doen. Zodra je de eerste lijst hebt afgewerkt, kun je genieten van alles op het tweede lijstje. Vergeet ook niet om ruimte te laten voor het onverwachte. Een lekke band, griep of een last minute uitnodiging om naar de film te gaan. God houdt het hele universum in balans, dus wees niet bang om Hem om advies te vragen. Bid tijdens het maken van je planning en het stellen van prioriteiten. Ook jij kunt een professionele jongleur worden!
15
