Liberale keuzes in het nieuwe sociale domein

NIEUWE BESTUURSLEDEN

2

INTERVIEW: BERT PAULI

CONGRES

3

5

WEIGERAMBTENAREN

6

JAARGANG 65 NUMMER 4 4 JULI 2014

Decentralisaties zijn geen technische operatie

Liberale keuzes in het nieuwe ‘sociale domein’ MAATWERK - Gemeenten maken zich op om vanaf 1 januari 2015 meer taken op het gebied van zorg, arbeidsmarkt en jeugdhulp op zich te nemen. Tot nu toe was de vraag of zij daar op tijd klaar voor zijn. Maar voor welke inhoudelijke keuzes staan de gemeenten eigenlijk? Waarover wordt straks de discussie gevoerd in de gemeenteraad? En wat is het liberale verhaal? “Tot nu toe heeft onze gemeente er hard aan gewerkt om de nieuwe taken überhaupt te kunnen overnemen. Daarbij werken we met andere gemeenten samen in grotere en kleinere verbanden, afhankelijk van de grootte van de doelgroep en de benodigde specialisatie”, aldus gemeenteraadslid Philip van Veller. “Nu staan we bijna op het punt dat de beleidsplannen ter discussie komen. Dan gaat het om de inhoudelijke keuzes die moeten worden gemaakt. Die zijn het interessantste en het belangrijkste. Onze gemeenteraad in LeidschendamVoorburg schaarde zich laatst nog unaniem achter mijn voorstel om die plannen zo snel mogelijk in de Raad te behandelen. Vanwege de tijdsdruk gaan we tegelijkertijd binnen en buiten de raadszaal met de inwoners het gesprek aan waar het heen moet in het sociale domein”.

ken rechtstreeks ontleend aan de beginselverklaring van de VVD. De nieuwe regels gaan uit van zelfstandige mensen die hun eigen keuzes maken; in en met behulp van hun eigen sociale omgeving. De overheid komt alleen in beeld als zij het niet meer alleen redden, bijvoorbeeld als zij specialistische jeugdhulp nodig hebben of er jeugdbescherming aan de orde is. En dan nog bij voorkeur als aanvulling op de eigen kracht, of om die te ontwikkelen. Zelf meedoen, dat is de bedoeling. De overheid is het verlengstuk van de burgers en niet andersom. “Toen wij de wetten in de Tweede Kamer behandelden, merkte ik dat andere partijen nogal eens huiverig werden”, zegt Kamerlid Bas van ’t Wout. “De VVD heeft toch het meeste vertrouwen in de mensen zelf in plaats van de vele instellingen die zich met hen bezig houden. In de nieuwe werkwijze wordt veel meer uitgegaan van de mensen zelf en staan hun mogelijkheden centraal. Dat vereist maatwerk; ieder mens is anders. De tijd van standaard indicaties en standaard oplossingen is voorbij. En er kunnen ook verschillen per gemeente ontstaan. Appingedam is geen Amsterdam. Gemeenten moeten elkaar niet gaan overtreffen in luxe-arrangementen, maar in creatieve oplossingen.”

Participatiemaatschappij Keuzes De uitgangspunten van de nieuwe Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo 2015), Jeugdwet en Participatiewet lij-

Juist in het sociale domein liggen veel kansen om de grote overheidsinvloed te verruilen voor eigen initiatief. De terugtredende overheid laat geen gat achter,

NIEUWE STRUCTUREN

O

Onlangs presenteerde de Raad van het Openbaar Bestuur (ROB) een buitengewoon boeiend rapport: “Politieke partijen: overbodig of nodig?” Zowel nationaal als internationaal wordt deze vraag gesteld en het gaat niet alleen om de politieke partijen, maar nog veel meer over de structuur van onze democratie. Onlangs heeft het hoofdbestuur een commissie ingesteld met als opdracht: ‘de toekomst van de partijstructuur’. Deze opdracht kan niet los worden gezien van het ‘zijn’ of ‘niet zijn’ van de politieke partijen en ons politieke systeem in de toekomst.

maar ruimte. Mensen kunnen daar zelf invulling aan geven. Voorbeelden genoeg: Nederland kent veel vrijwilligers, een bloeiend verenigingsleven, en steeds meer maatschappelijke initiatieven. Bas van ’t Wout: “De participatiemaatschappij is er al. Het is echt niet zo dat alle goeds alleen van de overheid moet komen. Gemeenten kunnen natuurlijk wel een ondersteunende rol spelen. Bijvoorbeeld door de infrastructuur te bieden met een pand voor de scouting, of kop-

Tien tips rond het sociaal domein 1. Benadruk het uitgangspunt dat we uitgaan van zelfredzame mensen. De overheid helpt waar zij er niet zelf uitkomen

en bijvoorbeeld zware zorg nodig hebben. Ook is de overheid ervoor om kinderen tegen hun ouders te beschermen



of de samenleving tegen kinderen te beschermen (jeugdcriminaliteit).

2. Inventariseer doelgroepen (mensen om wie het gaat, maar ook bijvoorbeeld werkgevers). Ga als raadslid met de men

sen waar het om gaat in je gemeente praten. Praat niet over ze, praat ook met ze. Inventariseer de vraag van je be-

volking. 3. Dit is geen bezuinigingsoperatie; Gemeenten kúnnen het gewoon beter en goedkoper. Let er wel op dat de gemeente

niet steeds meer ‘eigen’ geld in het sociaal domein steekt ten koste van algemene voorzieningen. Heeft de gemeente



al een risico-inventarisatie gemaakt van de financiële gevolgen van de drie decentralisaties? Is de ‘financial control’ op

orde?

pelingen te leggen zoals werkervaringsplaatsen financieren op een zelfstandige kinderboerderij.”

Budget Omdat lokaal maatwerk goedkoper is, gaan de decentralisaties gepaard met bezuinigingen op het budget dat eerder werd uitgegeven. De gemeenten krijgen het geld overgemaakt in een het ‘sociaal deelfonds’. Pas over drie jaar wordt het budget in het gemeentefonds gestort en is het volledig vrij; tot dat moment mag het niet worden uitgegeven aan andere zaken. Raadslid Van Veller: “Ik ben eerder bang dat het andersom zal zijn. De zorgkosten zijn de afgelopen decennia enorm gestegen. In ons coalitieakkoord hebben we expliciet afgesproken dat het door de Rijksoverheid beschikbaar gestelde budget genoeg moet zijn. Er is alleen extra gemeentegeld beschikbaar voor de aanloopkosten. Mijn grote vrees is dat er anders steeds meer geld naar de zorgtaken gaat ten koste van de algemene taken van de gemeente waar iedereen van profiteert, zoals de infrastructuur of groenvoorziening.”

4. Decentraliseren = hervormen! Er moet anders worden gewerkt door instellingen en maatwerk worden geleverd.

Verbinding



Het nieuwe sociale domein kent allerlei dwarsverbanden met bestaande gemeentelijke taken, ook de VVD-speerpunten economie en veiligheid. TweedeKamerlid Sjoerd Potters: “De participatiewet heet niet voor niets zo. Het gaat er niet om dat mensen een inkomensvoorziening hebben, maar dat zij weer gaan meedoen in de maatschappij en op eigen benen kunnen gaan staan. Ik ben blij dat in veel gemeenten al in de portefeuilleverdeling de link is gelegd met de lokale en regionale economie.

Er zijn alle mogelijke kansen en synergiemogelijkheden tussen de drie decentralisaties.

5. Pas op voor een tendens naar standaard indicaties en standaard dure oplossingen. Heb vertrouwen in de professio

nals, maar zorg er wel voor dat instellingen gedwongen worden te laten zien wat ze presteren. Veranker afspraken



over het meten van effectiviteit van aanbieders.

6. Kijk breed: er zijn raakvlakken met werk, jeugd, infrastructuur, sport, ruimtelijke ordening. Leg daarbij met name

verbanden met VVD-speerpunten, zoals economie en veiligheid.

7. Let op samenwerking met (passend) onderwijs 8. Wordt er binnen de arbeidsmarktregio door de gemeente samengewerkt om te komen tot een werkgeversbenade

ring voor de Participatiewet? Is de gemeente al aan de slag met het implementeren van de instrumenten uit deze wet,

zoals loonkostensubsidie, jobcoaching, 0-riskpolis en loonwaardebepaling?

Eén ding is zeker. De structuur waarin wij werken in ons land, met een Senaat, Tweede Kamer, Provinciale Staten, gemeenteraden, gemeenschappelijke regelingen en waterschappen, wringt op belangrijke plaatsen met de netwerksamenleving waar we vandaag de dag onderdeel van zijn. Landelijk lijkt het al jaren moeilijk te zijn daadwerkelijk veranderingen door te voeren in de formeel politiek-bestuurlijke structuur van ons land. Het is jammer dat het ministerie van BiZa al lang niet meer creatief of leidend te noemen is bij de agendasetting op dit punt. Ook de Tweede kamer en de politieke partijen kleuren deze agenda te flets in. Toch moet deze handschoen opgepakt worden willen we ook in de toekomst de democratie vitaal houden. Intern moeten we ook met deze discussie aan de gang in de partij. Het is heel makkelijk om louter naar bestuursstructuur in ons land te kijken zonder een analyse van hoe wij het binnen de VVD zelf doen. Wij liberalen staan minder bureaucratie voor en minder structuur. Als je eerlijk bent, kan het bij de VVD ook wel wat minder. Naast het primaat van de Algemene Ledenvergadering, lijkt een vergadering van afgevaardigden en andere substructuren niet meer van deze tijd. Bovendien, waar hebben de leden écht positie?! Dat geldt wat mij betreft ook voor de veelheid aan kamercentrales (weet iemand nog waar dat woord voor staat?) en onvoldoende functionerende afdelingsbesturen. Als u een suggestie heeft voor de commissie die ideeën moet leveren voor de herijking van de partijstructuur, dan mag u mailen naar [email protected]

9. Koppel het veiligheidsplan in brede zin aan sociaal beleid. Koppel daarbij de veiligheidshuizen aan het jeugdbeleid:

Arno Brok

het sociaal domein is van burgemeester en wethouders samen.

Voorzitter VVD-Bestuurdersvereniging en

10. Maak afspraken over privacy van gegevens en de beveiliging van systemen.

vervolg op pagina 2

Burgemeester van Dordrecht

2

P&G 04

vervolg van pagina 1 De wethouders Economie en Arbeidsmarkt hebben een grote uitdaging. Mensen kunnen alleen aan het werk als er ook banen zijn. Die komen niet uit de overheid, daar moet je het bedrijfsleven ruimte en kansen voor bieden. De discussie in gemeenteraden mag wat mij betreft daar over gaan.” Een andere verbinding is die met het veiligheidsbeleid. Woordvoerster Jeugdzorg in de Tweede-Kamerfractie Brigitte van der Burg: “De effectiviteit van de jeugdhulp straalt ook uit naar het terugdringen van overlast en criminaliteit. Dat kan beter als verschillende taken, ook de jeugdhulp, in handen van de gemeente komen. De gemeente kan dan

verbanden leggen. Tussen jeugdhulp, de politie, de leerplichtambtenaar, wijkmanagers, noem maar op. De functionarissen in de ‘ring’ rond deze figuren gaan eindelijk samenwerken. Dat begint bij informatie-uitwisseling. De spijbelaar blijkt al een paar keer opgepakt te zijn. Het jongere broertje heeft al ettelijke malen vandalisme gepleegd. Een nog jonger zusje heeft moeite op school. Papa is werkloos en zit in de schuldhulpverlening. In plaats van dat talloze instanties elkaar tegenwerken, moet de gemeente, als het aan de VVD ligt, hier één lijn trekken waarbij één hulpverlener verantwoordelijk is. Een regelrechte lijn van niet-sociaal gedrag, in welke vorm dan ook, naar meedoen in de maatschappij. We schrijven niemand af, zijn bereid te helpen, maar eisen wel dat iedereen zijn best doet.”

Benoemingen burgemeesters CONTACT - Een paar weken geleden vertrok mijn collega Pieter Litjens uit de Tweede Kamerfractie. Amsterdam is een goede bestuurder rijker, en de fractie een plezierige collega armer. Pieter was onder meer contactpersoon burgemees-

kennen vanwege sociale huisvesting, bouwaangelegenheden of krimpregio’s. Daar komt nu de portefeuille burgemeestersbenoemingen bij. Als contactpersoon leg ik de link tussen de

» 2014

De decentralisaties in schema: WMO-AWBZ

TK: april 2014

| EK: half juli 2014 | beleidsplan door raad vastgesteld inclusief

meetbare doelen: voor september

| aanbesteding: oktober/november | 4,3 mld in sociaal deelfonds

let op: binnen budget, heldere doelen, indicatoren en outcome Jeugdzorg

TK: oktober 2013 | EK: feb 2014

meetbare doelen: voor juli

| beleidsplan door raad vastgesteld inclusief

| aanbesteding: juli/oktober

| 3,9 mld in sociaal deelfonds

let op: binnen budget, heldere doelen, indicatoren en outcome Participatiewet TK: februari 2014 | EK: 24 juni 2014

| beleidsplan door raad vastgesteld inclusief

meetbare doelen: voor september | aanbesteding: oktober/november

| 2,9 mld in sociaal deelfonds

let op: binnen budget, heldere doelen, indicatoren en outcome

Nieuwe bestuursleden Schepenbank VOORSTELLEN - De Schepenbank is het wethoudersplatform van de VVDBestuurdersvereniging. De vereniging organiseert door het jaar heen diverse activiteiten waaronder een jaarlijkse bijeenkomst voorafgaand aan het Congres van de VVD Bestuurdersvereniging. De activiteiten staan in het teken van ontmoeting, kennis delen en het leggen van verbindingen met collega wethouders en collega bestuurders van onder andere de Eerste en Tweede kamer.

wonen, toerisme, recreatie en sport weer een mooie uitdaging voor de boeg. Zeist

en natuurlijk de VVD. Het bestuurslidmaatschap van de Schepenbank is daar een mooie aanvulling op, het is een prima platform om in een ontspannen sfeer ervaringen met elkaar te delen en van elkaar te leren. Graag draag ik mijn steentje bij om deze waardevolle functie van de Schepenbank in de toekomst verder vorm te geven. Allereerst door verbindingen te leggen tussen de wethouders en onze collega-bestuurders in de Eerste en Tweede Kamer, de Provincies en de waterschappen, maar daarnaast door ook vooral gesprekken aan te knopen met andere stakeholders. Bijvoorbeeld in de zorg of op het gebied van financiën of toerisme en recreatie.

Tijdens het Voorjaarscongres van de Bestuurdersvereniging op 13 juni is er een nieuw bestuur van de Schepenbank gekozen. Graag stelt dit bestuur zich aan u voor.

Christianne van der Wal

Een mooie klus om met een mooie club mensen aan te gaan. Ik heb er zin in!

Op 15 mei jl. ben ik beëdigd als wethouder in Harderwijk. Ik ben 40 jaar, ge-

Jasper Mos krijgt voor het eerst een wethouder Werk. Naast het wethouderschap zet ik mij graag in voor andere initiatieven. Zo heb ik deelgenomen aan de VNG Denktank Commissie Jaarbericht Maatschappelijke Initiatieven en ben ik ambassadrice voor Stichting Kika.

tersbenoemingen. Die fakkel neem ik van hem over. Ik ben in de Tweede kamer woordvoerder Wonen en Bouwen, een portefeuille met grote maatschappelijke belangen en lokale bijzonderheden. Velen van u zullen me inmiddels

concrete vraag naar lokale bestuurders en het aanbod van ervaren VVDpolitici, daarbij ondersteund door Ronald de Rooij en Graciela Duran van het partijbureau. Contact kunt u het best leggen via [email protected]

COLOFON

Redactie: Algemeen Secretariaat en het netwerk van leden van de VVD-Bestuurdersvereniging i.s.m. Saffier Public Relations, Leidschendam P&G (ISSN: 1384-7562) is een uitgave van de VVD Bestuurdersvereniging en verschijnt 8 maal per jaar. Het blad wordt als bijlage bij Liber gratis toegezonden aan (buitengewonen) leden van de VVDBestuurdersvereniging. Voor niet-leden bedraagt de abonnementsprijs € 53,00 per kalenderjaar. Opzeggingen: [email protected]

Bladmanagement: Iris van Delden Fotografie: Marc van Voorst, Mariëlle Ernst, Shutterstock.com Grafische vormgeving en pre-press: Meere Reclamestudio, Den Haag

Kopij volgende editie vóór 13 augustus 2014

Druk: Janssen/Pers Rotatiedruk, Gennep

Samenstelling en productie VVD Algemeen Secretariaat Laan Copes van Cattenburch 52, Den Haag Postbus 30836, 2500 GV Den Haag Telefoon: (070) 3613041 E-mail: [email protected] Website: www.vvdbv.nl

Verspreiding: Sandd B.V., Apeldoorn Reacties en advertenties: [email protected] COPYRIGHTS HET AUTEURSRECHT OP DE IN DEZE KRANT VERSCHENEN ARTIKELEN WORDT DOOR DE VVD-BESTUURDERSVERENIGING VOORBEHOUDEN.

trouwd en moeder van vier kinderen, en woonachtig in Hierden. Ik heb de mooie portefeuilles Economische zaken en werkgelegenheid, Sociale zaken en participatie, Recreatie &toerisme en Sport. Al langere tijd zet ik mij in voor de VVD, onder andere als Haya – trainer, lid van de partijraad en de informele scouting. De afgelopen periode was ik raadslid in Harderwijk.

Ik ben 42 jaar, getrouwd met Ingmar en samen hebben wij twee zonen Pieter Bas (10 jaar) en Pepijn Donald (8 jaar). Ik mijn schaarse vrije tijd ben ik te vinden op mijn racefiets. De Schepenbank is een van de vele mooie initiatieven binnen de VVD. De afgelopen vier jaar heb ik al zitting gehad in het bestuur van de Schepenbank. Ontmoeten, verbinden, samenwerken en kennisdelen zijn wat mij betreft de sleutelwoorden waar ik mij ook de aankomende vier jaar graag voor inzet.

Mark van Oosterhout Op 24 april van dit jaar is mijn tweede termijn als wethouder van de gemeente

Graag zet ik mij in voor de Schepenbank, vooral om ‘samen op te trekken’, en de relatie tussen wethouders onderling, en met andere gremia binnen de VVD te verstevigen. We kunnen van elkaar leren en kennis delen, en daar is denk ik veel behoefte aan. Ik ben wethouder namens de VVD, en daarom doe ik graag iets terug om met elkaar zoveel mogelijk te kunnen bereiken in de verschillende afdelingen. Ik zie er naar uit om samen op te trekken!

Jacqueline Verbeek-Nijhof Sinds mei van dit jaar ben ik herbenoemd als wethouder van de gemeente Zeist. Ik heb met mijn portefeuille werk (participatie, arbeidsmarktbeleid en sociale zaken), economie en werkgelegenheid, coördinatie decentralisaties (beleid en financieel) ruimtelijke ordening en

Drimmelen begonnen. Ik ben dus niet nieuw in dit boeiende vak, vooral ook omdat ik naast het wethouderschap ook actief ben binnen de regio West-Brabant, de VNG, diverse stakeholders in de zorg

Kennis delen, elkaar inspireren, de lat hoger leggen en uiteraard ook gewoon leuke activiteiten organiseren. Dat zijn mijn ambities met de Schepenbank. Ik heb de afgelopen jaren veel kunnen en mogen leren dankzij de VVD. Het is voor mij dan ook vanzelfsprekend om mijn steentje bij te dragen aan de ontwikkeling van onze partij en haar bestuurders. Met elkaar ervoor zorgen dat wij als VVD’ers beter in staat zijn onze liberale beginselen in de praktijk te brengen. Op 7 mei ben ik herbenoemd als wethouder in Dordrecht, in een iets andere samenstelling en met licht gewijzigde portefeuille: weer mooie nieuwe dossiers om mijn tanden in te zetten. Als bestuurder heb ik vooral ervaring op de ‘hardere’ portefeuilles: Economische Zaken, Grondbedrijf, Vastgoed, Cultuur, Verkeer, Zee- en Binnenvaarthavens, diverse grote complexe bouwprojecten en sinds kort Financiën. Ik ben 36 jaar, getrouwd, trotse vader van een 6-jarige zoon, wekelijks te vinden op de racefiets, sinds 1999 lid van de VVD, in 2010 in de gemeenteraad gekomen, kort daarna fractievoorzitter en sinds maart 2011 wethouder in Dordrecht.

INTERVIEW

P&G 04

satie nodig is? “We moeten inderdaad staan voor een overheid die klaar is voor de ontwikkelingen in de komende 20 jaar. Er zal een groter beroep op de zorg worden gedaan en er zullen minder bedrijventerreinen nodig zijn. Goed en passend onderwijs is een randvoorwaarde om te overleven in een mondiaal concurrerende kenniseconomie. De burger mag bovendien eisen dat een overheid wettelijke taken, zoals vergunningverstrekking, handhaving en toezicht, naar behoren uitvoert.”

» 2014

3

kunnen een samenwerkingsverband immers niet afrekenen op hun daden. Brabant is trots op Brainport, we hebben er veel aan te danken. Echter, ook Brainport krijgt het lastig zonder strategische herijking. De aanpak waarbij ondernemers en kennisinstellingen initiatieven nemen, vraagt om meer samenwerking binnen Europa, NoordBrabant en Nederland. Die samenwerking is nodig om ons in de mondiaal snel veranderende concurrentie staande te houden.”

Opdracht In de media is veel aandacht geweest voor de rapporten van de commissieHuijbegts. Die resultaten werden niet altijd juichend ontvangen. Wat is uw visie op het werk van de commissie? “Het effect van de rapporten van de commissie-Huijbregts is dat er in ieder geval een steen in de vijver is gegooid. Er wordt in gemeenten over de toekomst gesproken, de discussie staat op de agenda. Veel gemeenteraden en col-

Identiteit Rondom herindeling speelt steeds weer de discussie van de eigen cultuur en identiteit. Inwoners van dorpen willen niet dat ‘hun’ dorp verdwijnt. “Kijk bijvoorbeeld eens naar Veghel, Schijndel en Sint-Oedenrode. Zij zijn bezig met een fusieplan. Op den duur zit daar één gemeenteraad en is er één gemeentehuis. Zo’n compacte bestuurlijke organisatie vergroot de slagkracht en

“Er wordt nog teveel weggedoken in de vormdiscussie” leges zagen het probleem niet. De discussie gaat al snel over koste wat het kost zelfstandig willen blijven, gemeenten zien bestuurlijke samenwerking als een bedreiging.

Bert Pauli, gedeputeerde van Economische Zaken en Bestuur in Brabant

Samengaan voor vooruitgang Gemeenten staan de komende jaren voor grote opgaven op maatschappelijk, ruimtelijk en economisch gebied. De drie decentralisaties bijvoorbeeld zijn een enorme verantwoordelijkheid. Gemeenten moeten daarom klaar zijn voor deze taken. In opdracht van de Vereniging Brabantse Gemeenten en de provincie Noord-Brabant onderzocht de commissie-Huijbregts de bestuurlijke slagvaardigheid van gemeenten. Naar aanleiding van dit onderzoek riep gedeputeerde Bert Pauli in een brief gemeenten op om in de nieuwe bestuursperiode die opgaven in beeld te brengen. Bij sommige gemeenten leidde de brief tot kritiek. Tijd voor een gesprek.

Door Marlon Poppelaars

Heroriëntatie In de werkkamer van Bert Pauli, met uitzicht op een groen Brabant met in de verte een kerktoren, spreken we eerst over het werk van de commissie-Huijbregts. Waarom is dit voor Pauli een aanleiding om op te roepen tot verandering in de bestuurlijke organisatie? “De VVD roept al jaren dat een kleinere, efficiënte en toekomstbewuste overheid nodig is. Dit moeten we niet alleen roepen, maar ook waarmaken. Dit doen

provincies en gemeenten door zich te heroriënteren op de taken.” Wat is daarbij de rol voor de provinciale overheid? “Als provincie besteden we bijvoorbeeld meer uit aan Zelfstandige Publieke Professionals. Die nieuwe overheid initieert en faciliteert vooral. We werken goed samen met alle bestuurslagen en stakeholders zoals ondernemers, het onderwijs en het maatschappelijke middenveld. Die overheid schept ruimte voor initiatieven. Zo ontstaat er een (veer-)krachtig bestuur. Dat is nodig: de overheid staat voor grote taken.

Behalve de decentralisaties krijgen we te maken met vergrijzing, krimp, teruglopende economische activiteiten op het platteland en jongeren die naar de grote steden trekken. We moeten ervoor zorgen dat Brabant, met een prachtige verwevenheid van stad en platteland, een aantrekkelijk woon-, leef-, en werkgebied blijft voor de volgende generatie.”

Toekomst Dus u maakt zich op voor de komende veranderingen. Wat zijn die uitdagingen waarvoor bestuurlijke reorgani-

Het is daarom beter eerst te kijken naar de inhoud.” In de media bestaat het beeld dat u hebt opgeroepen tot herindeling. “In een brief heb ik gemeenten opgeroepen in kaart te brengen voor welke opgaven ze staan en scenario’s op te stellen hoe hier bestuurlijk mee om te gaan. Bij voorkeur voor het eind van dit jaar ligt er voor iedere Brabantse gemeente een visie op de toekomst. Dat gebeurt op de Brabantse manier. Niet de provincie maar vooral de Brabantse gemeenteraden moeten hun verantwoordelijkheid nemen, zij initiëren, bediscussiëren en komen tot een standpunt. De provincie kan en wil dat proces ondersteunen. Er wordt nog teveel weggedoken in de vormdiscussie. De inhoud moet echter voorop staan!”

kansen van de nieuwe gemeente. Dat de identiteit van dorpen verdwijnt als ze bij een grotere gemeente worden gevoegd of besluiten tot een fusie, vind ik onzin. Een kerkdorp als Empel, dat bij Den Bosch is gevoegd, kan via de bestuursraad nog steeds meepraten over zaken die de maatschappelijke kwaliteit en de culturele identiteit van Empel bepalen. Dorpen stellen zich soms defensief op, ze zijn bang dat de ‘grote broer’ komt vertellen hoe het moet.” Is dit niet terecht dan? “Je moet het niet zien als concurrentie tussen gemeenten binnen een regio. Die gemeenten moeten elkaar niet beconcurreren maar elkaar complementair versterken. Een stad als Eindhoven concurreert eerder met de Randstad en het Ruhrgebied als het gaat om economische versterking, vestigingsklimaat en de strijd om expats (buitenlandse kenniswerkers) aan zich te binden. De stad investeert daarom in goede, noodzakelijke voorzieningen. De regio profiteert mee van zulke ontwikkelingen.”

Mix Wanneer wordt er dan overgegaan tot bestuurlijke herindeling? “Het is niet zo dat herindeling de enige oplossing is voor bestuurlijke vraagstukken. Noord-Brabant vormt een mooie mix van grote, middelgrote en kleine gemeenten. Dat moeten we ook zo houden. Als een gemeente financieel gezond is, er komen weinig grote taken bij en de huidige worden aantoonbaar goed vervuld, dan is opschalen niet op voorhand nodig. Maar als gemeenten de taken structureel niet aankunnen, dan zullen we erop aandringen dat zij zich stevig bezinnen op hun zelfstandige toekomst. In een extreme situatie kunnen Provinciale Staten besluiten de ARHI-procedure (Algemene Regels Herindeling) in werking te stellen. De rol van de provincie is dan om het herindelingsproces te dirigeren en in goede banen te leiden. Wenselijker is dus dat gemeenten en gemeenteraden zelf hun verantwoordelijkheid nemen.”

Brabantse aanpak Hoe gaan andere provincies om met de komende bestuurlijke uitdagingen? “Niet in alle provincies wordt zo intensief over het besturen in de toekomst gesproken. Den Haag noemt de aanpak van Noord-Brabant als goed voorbeeld en Gelderland gaat ook op die manier aan de slag. Dit is echt de Brabantse manier van werken. We willen graag dat vanuit de gemeenten actie wordt ondernomen. Er moet een bewustwordingsproces in gang worden gezet. Deze aanpak zorgt ervoor dat de opgaven en gewenste bestuurlijke aanpak de komende tijd op de agenda van gemeenteraden staan.”

Bert Pauli, geboren en getogen in Den Bosch, is sinds 2011 gedeputeerde van Economische Zaken en Bestuur in Brabant. In zijn portefeuille heeft hij

Er was wat kritiek te horen dat u het bestuur van succesvolle samenwerkingsverbanden als Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE) en Brainport naar de provincie wilde halen. Speelt dit een rol in uw oproep? “Nee, het gaat mij erom dat alleen samenwerken, zoals in de SRE, niet voldoende is. Gemeenteraden delegeren taken naar de SRE, maar het democratisch instituut, de gekozen gemeenteraad, kan daardoor worden uitgehold. De burgers

onder andere innovatie, bestuurlijke organisatie en financieel toezicht op gemeenten. Tot 2007 was hij werkzaam in het bedrijfsleven, onder meer bij Ahold en als zelfstandig ondernemer. Daarna was hij van 2007 tot 2011 wethouder in ’s-Hertogenbosch.

4

CONGRES

P&G 04

» 2014

Liberale inhoud:

Provincies en waterschappen UNANIEM - De VVD kiest voor een herkenbaar liberaal geluid in de verkiezingsprogramma’s voor provincies en waterschappen. In de provincies staat het faciliteren van economische groei en werkgelegenheid door goede ruimtelijke ordening en investeringen in infrastructuur centraal. In de programma’s voor de waterschappen is vooral aandacht voor waterveiligheid en beschikbaarheid van voldoende zoetwater. Zowel in provincies als waterschappen zet de VVD in op lage belastingen en beleid zonder poespas. Provincies en waterschappen moeten excelleren in hun kerntaken. Een commissie onder leiding van Tanja Klip-Martin en Jaap Lodders schreef een conceptprogramma voor alle provincies en waterschappen. Tijdens het voorjaarscongres is deze leidraad door de aanwezige bestuurders besproken in verschillende deelsessies en vervolgens in de algemene

vergadering. De aanwezige leden gingen unaniem akkoord met de inhoud van de leidraad die zal dienen als fundament voor de verschillende verkiezingsprogramma’s in het land ter voorbereiding van de verkiezingen op 19 maart 2015.

Dimensie Het is voor de eerste keer dat de verkiezingen voor het middenbestuur (provincies en waterschappen) tegelijk plaatsvinden. Kiezers kunnen op dezelfde dag stemmen voor de leden van het algemeen bestuur van de waterschappen en voor de leden van Provinciale Staten, die op hun beurt in mei de leden van de Eerste Kamer kiezen. Dat laatste zorgt ervoor dat de verkiezingen een sterke landelijke dimensie krijgen. Het zal dan ook een campagne zijn waarbij de inhoud goed moet worden afgestemd. Het gezamenlijk opstellen van de leidraad voor provincies en waterschappen is daarvan een voorbeeld.

Workshop:

Regionale samenwerking WINST - Trainer en Tweede Kamerlid Rudmer Heerema vertelt uit eigen ervaring de voordelen van samenwerking tussen VVD afdelingen. In zijn eigen regio, Alkmaar, hebben inmiddels tien VVD afdelingen elkaar gevonden. “Het is begonnen met acht afdelingen die winst wilden halen door intensiever samenwerken. Er wordt bijvoorbeeld gezamenlijk gekeken naar bijdrages voor de begroting en de voorjaarsnota, naar moties over, onder andere, gemeenschappelijke regelingen en er worden casussen van grote onderwerpen als huisvuilcentrale of sociale werkplaats besproken. De media blijkt het interessant te vinden als een VVD standpunt gedragen wordt door meerdere afdelingen. Onze afdelingen hebben vaak met gecoördineerde acties in de grootste lokale krant gestaan en daarmee veel aandacht gegenereerd. Het streven is om maandelijks overleg te hebben, waarbij elke afdeling maximaal twee leden vanuit de fractie stuurt. In de workshop heb ik uitgelegd hoe deze samenwerking tot stand is gekomen, hoe het gegroeid is en hoe we steeds meer zaken gezamenlijk aanpakken.

en kunnen heikele zaken snel besproken en opgelost worden door de woordvoerders meteen bij elkaar te zetten. De contactgegevens inclusief portefeuilleverdeling zijn onderling bekend. Dat is belangrijk, want hoe vaak komt het niet voor dat raadsleden uit gemeente A de raadsleden uit buurgemeente B niet eens kennen?

Ambities Wat ik persoonlijk ook een mooi neveneffect vind is de clustering van VVD jongeren. In de dorpen om Alkmaar heen is het aantal jongeren niet heel hoog. Maar door ze via deze samenwerking in kaart te krijgen en met elkaar in contact te brengen, ontstaat er een jongerengroep die elkaar elke maand ziet, samen trainingen en opleidingen doen en ambities waar kunnen maken. Het gaat echter niet alleen om politiek inhoudelijke samenwerking. Politiek bedrijven gaat beter, sneller en makkelijker als je elkaar ook buiten de vergaderzalen ziet. Vanuit deze groep worden bijvoorbeeld ook gezamenlijke bbq’s georganiseerd, een Nieuwjaarsborrel, varen we op een gaypride boot mee en helpen we elkaar met campagne voeren.

Effect Het effect van een intensieve samenwerking is enorm. Niet alleen is er politiek inhoudelijk succes en wordt vaak de media gehaald. Ook verbeteren de onderlinge verhoudingen

Kortom, er valt veel te winnen als we over de grenzen van onze eigen afdeling kijken en meer structuur aanbrengen in onderlinge samenwerking!”

CONGRES

P&G 04

» 2014

5

Workshop waterschapsbestuurders UNIEK - Tijdens het voorjaarscongres van de VVD Bestuurdersvereniging heeft de ir. LelyKring voor waterschapsbestuurders een workshop gehouden. Deze workshop stond in het teken van de Leidraad voor de waterschapsverkiezingen. Een commissie, waarin ook vertegenwoordigers van de Ir LelyKring, heeft een concept leidraad opgesteld. Het unieke van deze leidraad is dat deze is afgestemd op de leidraad voor de Provinciale Statenverkiezingen. Beide verkiezingen worden op één dag gehouden en dan moet er natuurlijk binnen één partij geen lucht zitten tussen beide programmaleidraden. Naast het schrappen van enkele vage begrippen, is er extra aandacht gevraagd voor een goede zoetwatervoorzieningen voor alle sectoren en economische belangen. Een ander belangrijk punt is de aandacht voor communicatie om het waterbewustzijn van burgers te vergroten en het betrekken van zoveel mogelijk partners bij de ontwikkeling en uitvoering van beleid. Voorzitter Jan Geluk heeft deze punten tijdens de bespreking in de algemene ledenvergadering helder verwoord en de vergadering stemde hiermee in.

Mutaties Algemeen Bestuur Afgetreden: Jeltje Hoekstra Chris Simons Adrie Scheidema Toon Mans Jeroen Diepemaat Wouter Kolff

(Fractievoorzittersplatform) (Zeeland) (Groningen) (P.J. Oud gezelschap) (Overijssel) (Utrecht)

Benoemd: Eric van der Burg Leon van Noort Loes Meeuwisse Jan Batelaan Annemieke Vermeulen Arjen Maathuis Arjen Gerritsen

(VNG) (Fractievoorzittersplatform) (Zeeland) (Groningen) (P.J. Oudgezelschap) (Overijssel) (Utrecht)

Barbara Visser, Tweede Kamerlid, is sinds begin dit jaar woordvoerder Water voor de VVD. Zij nam de aanwezigen mee in de actualiteit. Overigens was die zeer beperkt, waarschijnlijk stilte voor de storm. Zij heeft aangegeven dat het goed is dat er overleg gaat plaatsvinden met de farmaceutische industrie over het medicijngebruik. In het afvalwater komen steeds meer medicijnresten voor en dat is niet alleen schadelijk voor het milieu maar ook voor waterschappen moeilijk om deze resten te verwijderen. Zij zegt dat dit wel in Europees verband moet worden opgepakt en dat Nederland dat beleid moet volgen. Zij constateert ook dat overleg met die industrie lastig is omdat het vaak “zetbaasjes zijn waarbij de directie buiten Europa is gevestigd”. Tegelijkertijd waarschuwt ze voor ridicule acties om dit onderwerp onder de aandacht te brengen. De plaszakken in een ziekenhuis waarin patiënten moeten plassen maken het onderwerp alleen maar belachelijk.

Barbara ging ook nog in op de discussie rondom schaliegasboringen. Dit onderwerp leverde veel reacties op. Enkele aanwezigen wonen in een ‘schaliegasvrije gemeente’. Barbara vindt het vreemd dat gemeenten zich schaliegasvrij verklaren. Gevraagd maar het standpunt van de Tweede Kamer geeft ze aan dat ze eerst de voors en tegens wil weten. Hoe kun je nu oordelen als je de voor- en nadelen niet kent? Omdat dit onderwerp ook de waterschappen raakt is afgesproken daarover op een later moment een artikel te schrijven in dit blad. Restte nog één besluit. De verkiezingen van een nieuw bestuurslid voor de ir. LelyKring. Door het vertrek van een bestuurslid, de heer Damen, is er een vacature. Tanja Klip, dijkgraaf van waterschap Vallei en Veluwe, is gekozen door de leden en zal toetreden tot het bestuur. Henk Peterse, secretaris

6

P&G 04

» 2014

Wet ‘weigerambtenaren’ aangenomen PRINCIPIEEL - De eerste vraag die wij

Aan de andere kant:

ons in de Eerste Kamerfractie stellen bij ieder wetsvoorstel is: “welk probleem lost deze wet op?” Meestal is dat meteen duidelijk. Bijvoorbeeld doorstroming op de woningmarkt. Of beperking van medische zorgkosten. Echter, bij het onderwerp ‘weigerambtenaren’ was dat niet zo duidelijk.

• Godsdienstvrijheid en erkenning van gewetensbezwaren; • Gelijke benoembaarheid in openbare functies; • Er zijn in de praktijk geen problemen.

In 2001 werd in ons land het huwelijk mogelijk tussen twee mensen van hetzelfde geslacht. Vanaf dat moment bleek dat er ambtenaren van de burgerlijke stand (ABS) waren, die weigerden een dergelijk huwelijk te voltrekken. Populair gezegd ‘weigerambtenaren’ die geen homohuwelijk wilden sluiten. Naar schatting tachtig in het hele land. In de praktijk werd dit probleem opgelost door homohuwelijken aan andere ABS’en op te dragen. Ook om te voorkomen dat een homopaar met een weigering zou worden geconfronteerd.

Ons VVD-verkiezingsprogramma is duidelijk: voor de ‘weigerambtenaar’ is in ons land geen plaats. Tijdens het VVDcongres in Den Bosch op 23 november 2013 is dat nog eens bevestigd. Maar ons verkiezingsprogramma zegt ook: geen overbodige regels. Stuk voor stuk terechte eisen. Maar onderling moeilijk te verenigen. Aan deze tegenstrijdigheden wil het wetsontwerp uitkomst bieden.

Allereerst de onbezoldigd ambtenaar van de burgerlijke stand (OBABS) voor één dag. Een vriend, vader, moeder, familielid of bekende die uitgenodigd wordt door het bruidspaar om hun huwelijk te sluiten. Ook van deze OBABS

Een tweede punt van kritiek betreft de positie van de bestuursrechter. Een gemeente kan een weigerambtenaar ontslaan of niet (her)benoemen. Daartegen kan de weigerambtenaar een beroep doen op de bestuursrechter. Maar – zo zegt de wet – dan mag hij de gemeente niet verwijten dat zij hem discrimineert. Immers, hij zou kunnen zeggen: mijn godsdienstige overtuiging verbiedt mij om een homohuwelijk te voltrekken. De gemeente wijst mij af. Zodoende discrimineert de gemeente op grond van godsdienst en dat is verboden. Dit argument moet volgens de wet buiten beschouwing blijven. Want de kans bestaat dat de rechter dit argument zou honoreren.

voor één dag eist de wet een verklaring dat hij alle huwelijken zal voltrekken. Dat vonden wij echt onjuist. Want hij voltrekt maar één huwelijk. Dan moet de overheid geen irrelevante vragen stellen. Aan dit bezwaar is tegemoet gekomen. Minister Plasterk zal aan de gemeenten laten weten dat van de nieuwe benoemingseis kan worden afgezien bij benoeming voor één dag of één huwelijk.

Daarmee zou de rechter tot een oordeel kunnen komen dat strijdig is met de bedoelingen van de wetgever. Dat betekent dat de rechter beperkt wordt in zijn beoordelingsruimte. Hij mag een casus slechts ten dele beoordelen. Juist bij D66 vinden wij dit moeilijk te begrijpen. De rechter behoort een volledige beoordeling te kunnen geven. Op grond van alle ter zake doende argumenten. Minister

Maar D66 wilde met dit initiatief van de Tweede Kamerleden Pia Dijkstra en Gerard Schouw de principiële knopen doorhakken. Wij voelen ons gebonden aan het VVD-verkiezingsprogramma. Daarbij gaven de argumenten van een neutrale overheid en de ambtelijke plicht om de wet uit te voeren, de uiteindelijke doorslag. Echter niet kritiekloos. Op drie punten hadden wij bezwaren.

De verwachting was dat de categorie weigerambtenaren vanzelf zou verdwijnen. Al zou dat lang kunnen gaan duren. Praktisch was er dus geen probleem. Maar principieel wel.

Op dit punt komen belangrijke principes met elkaar in botsing. Aan de ene kant: • De overheid moet neutraal zijn; • Ambtenaren moeten de wet uitvoeren; • Artikel 1 van de Grondwet, het verbod tot discriminatie is in het geding; • Wie gewetensbezwaren heeft, moet geen ABS willen worden.

Opmerkelijk CAMPAGNE - De redactie van P&G kreeg een enthousiaste email binnen van de afdeling Hattem (Gelderland). Wat was namelijk het geval: Hattem mag voor het eerst een VVD wethouder leveren. De afdeling behaalde veel meer stemmen dan tijdens de vorige verkiezingen, wat dus is beloond met een plaats in het college. “Nog nooit eerder vertoond!”, schreef de afdeling. Natuurlijk is P&G dan bereid om daar aandacht aan te besteden. “De eerste VVD wethouder is Hattem is Doret Tigchelaar. Zij zorgde samen met Monique Zuidwijk, de nieuwe fractievoorzitter van de VVD, in een constructief overleg met het CDA en D66, voor een nieuw college. Evenwichtige tijden voor politiek Hattem herleven! De VVD koos in haar verkiezingsprogramma voor een ‘nieuw Hattem’; een stabiel financieel beleid, minder knellende regelgeving, investeren in behoud van de kwaliteit van de historische binnenstad vanwege het toerisme, zorg voor bossen en een strikte maatvoering van een vestigingsbeleid voor bedrijven. Hattem is immers een groene gemeente! Redelijk nieuw is het liberale initiatief om veel meer dan vroeger kennis en deskundigheid onder de Hattemers bewust op te zoeken en te gebruiken in het openbaar bestuur van Hattem. Dat is zelfs een expliciete taak voor onze nieuwe wethouder. De lokale democratie heeft tijdens het vorige college toch wel een flinke deuk opgelopen. De nieuwe wethouder en fractievoorzitter kiezen voor een nieuwe lokale democratie.

In twee richtingen. Aan nieuw te benoemen ABS’en wordt de eis gesteld dat zij alle huwelijken zullen voltrekken. En wat zittende ABS’en betreft: wel of geen ontslag, wel of niet herbenoembaar, dat wordt aan de gemeenten overgelaten. De Eerste Kamerfractie is met deze benadering akkoord gegaan. Liever hadden we vertrouwd op de bestaande praktijk.

In Hattem verloren de PvdA en Christen Unie, die tot de verkiezingen B & W vormden. De PvdA ging van vijf naar twee zetels en is nu de kleinste partij in Hattem. De VVD bestreed hen met open vizier en met feiten, zoals hun onzalige plan een nieuw openbaar zwembad te bouwen in deze crisistijd, waarbij men weigerde met omliggende gemeenten te overleggen over een gezamenlijke aanpak van het gebruik van zwembaden in die gemeenten. Dankzij de PvdA hebben we nu een instabiele openbare financiële positie en zal de exploitatie van het nieuwe zwembad, een investering van ruim 6 miljoen euro, de inwoners dun door de broek lopen. Dat geldt ook voor een nieuw bedrijventerrein in Hattemerbroek, H2O genaamd. Alweer een financiële ramp van PvdA en Christen Unie Hattem ! “, aldus Gerhard Fliehe Boeschoten. Maar het komt dus, met VVD wethouder Doret Tigchelaar, allemaal goed in Hattem. P&G wenst de afdeling natuurlijk veel succes.

En passant hadden de initiatiefnemers kritiek op de huidige gemeentelijke gang van zaken bij huwelijken. De BABS’en zouden zich teveel gedragen als feestredenaar. Zij zijn zich te weinig bewust van de ‘staatsrechtelijke context’ waarbinnen zij hun ambt vervullen. Een van de ‘kerntaken’ van de overheid is ‘weg geprivatiseerd’ en er is teveel keuzevrijheid. De huwelijksvoltrekking zou moeten worden heroverwogen, zo schrijven de indieners. De VVD is het hiermee niet eens. Het huwelijk is zeer persoonlijk. Daarom is het goed dat de voltrekking van het huwelijk veel ruimte biedt aan persoonlijke keuzevrijheid. De locatie, de (O)BABS, muziek, aankleding, ringen, de kus. Het mag ook zonder: de gratis huwelijkssluiting. Het kan allemaal. Daarbij is het goed als gemeenten zich realiseren dat zij een monopolie hebben. Zij moeten zich dan ook matigen bij het stellen van eisen aan de huwelijksceremonie. Niet een staatsrechtelijk correcte formaliteit. Maar een feestelijke dag, geheel volgens de wensen van het bruidspaar. Zo kreeg het omstreden wetsvoorstel toch een happy end. Al zal met deze wet – vermoedelijk – de weigerambtenaar niet lang en gelukkig meer leven. Koos Schouwenaar Lid VVD-fractie Eerste Kamer

Lidmaatschap loont! De gekozen en benoemde gemeente- en provinciebestuurde rs zijn sinds 1992 automatisch lid van de Bestuurdersvereniging. Liberale gemeente- en provin ciebestuurders hebben gezamenlijk de verantwoordelijkheid voor de instandhouding van de kwaliteit van de voorzieningen die het goed functioneren van liberalen in die functie te bevord eren. De vereniging ondersteunt haar lokale en provinciale VVD-be stuurders en is een platform voor kennisuitwisseling en discussie. Bovendien bewaakt de vereni ging de rechtspositie van gekozen en benoemde VVD bestuurders. Er valt, kortom, veel te halen uit het lidmaatschap van de VBV. De vereniging biedt u een veelzijdig pakket aan trainin gen voor gemeente- en provinciebestuurders. U breidt uw netwerk uit op de bijeenkomst en van de vereniging, zoals tijdens de landelijke congressen. En de vereniging is uw bemiddelaar tussen het lokale en provinciale bestuur en de landelijke en Europese politiek. Natuurlijk is het secretariaat van de Bestuurdersvereniging dagelijks telefonisch en digitaal te bereiken voor al uw vragen! [email protected] / 070- 3613050

Doret Tigchelaar

Plasterk heeft toegezegd dat hij bij de eerstkomende wijziging van de Algemene Wet Gelijke Behandeling dit wetsartikel zal schrappen. Dan krijgt de rechter dus weer alle ruimte.