Lezers onder de loep – studies naar leesgedrag, MLP en 4You! Cedric Stalpers
1
Onderwerpen • • • • • •
Waarom lezen kinderen en tieners? Waarom lezen ze niet? Wat kan de bibliotheek nu en in de toekomst verbeteren? Welke oordelen hebben kinderen over het Makkelijk Lezen Plein? Welke oordelen hebben tieners over 4You? Wat zijn de effecten van 4You?
•
Vijf onderzoeken – – – – –
Leesmotieven (scholieren 12-17) Veranderingen bieb (scholieren 12-17) Digitale bieb (volwassenen) MLP (kinderen 8 – 12 ) 4You! (scholieren 12 -17)
2
(1) Waarom lezen kinderen en tieners? •
•
Leesmotievenonderzoek – Bewuste, intrinsieke drijfveren om te lezen – Gerelateerd aan persoonlijkheid (‘toon mij uw boekenkast en ik zal zeggen wie u bent’) – Gereflecteerd in genrevoorkeuren – Gaat om ‘willen’, eerder dan ‘mogen’ of ‘kunnen’ – Omvat de vragen: wat, hoeveel en waarom? 275 leerlingen over bevraagd, op alle niveaus (vmbo, havo, vwo)
3
(1) Welke leesmotieven zijn er? 1. 2. 3. 4. 5.
Fantasie: in een droomwereld stappen Absorptie: alles om zich heen vergeten, meeleven met anderen Intellectuele verdieping: kennis, reflectie, leren van anderen Esthetische motieven: genieten van de schrijfstijl Wensvervulling: in een verhaal kunnen doen wat in het echt niet kan
4
(1) Relaties leesmotieven met leesvoorkeuren 1. 2. 3. 4. 5.
Fantasie: science fiction / fantasy Absorptie: literatuur, spanning en romantiek Intellectuele verdieping: juist niet met fantasy / sf Esthetische motieven: literatuur Wensvervulling: spanning, fantasy / sf, griezelverhalen
5
(1) Clustering van lezers o.b.v. leesmotieven en voorkeuren 1. Niet-lezers (25%): geringe motivatie om te lezen, met name jongens en vmbo-leerlingen 2. Indicentele lezers (35%): leest met name spanning en fantasy 3. Omnivoren: meisjes met breed smaakpalet, sterk gemotiveerd 4. Spanninglezers: griezelverhalen, fantasy, spanning; met name jongens 5. Literatuurlezers: met name bovenbouw vwo, esthetische leesmotieven
6
(2) Waarom lezen leerlingen niet? •
• • • •
Lage leesvaardigheid – Objectief gezien (toetsen) – Relatief gezien (rapportcijfers; meisjes 0.3 punt hoger cijfer) – Psychologisch gezien (vergelijking met klasgenoten; zelfbeeld 12% tot 15% negatief); self-efficacy Geringe stimulans door ouders en vrienden Geringe leesbevordering door bibliotheek (26% verschil) Gering boekenaanbod door bibliotheek (25% verschil) Presentatie boeken in de bibliotheek
7
(3) Wat zouden ze verbeteren aan de bibliotheek? • •
•
In welke opzichten moet de bibliotheek veranderen? Scenario-onderzoek – Interviews met experts (o.a. Frank Huysmans, Rob Bruijnzeels) – Interviews met jongeren zelf – Schriftelijke enquête onder 400 scholieren Onderzoek onder scholieren: consumenten van de toekomst, grootste ledenverloop hier geconcentreerd
8
(3) Meest gewenste verbeteringen? - Volgens experts en jongeren zelf: a) Vergroting aanbod adolescentenromans b) eBooks c) Mediadossiers d) Digitale nieuwsbrief e) Verbeteren sfeer en gebouw f) Speciale afdeling voor tieners
9
(3) Belang veranderingen uitgedrukt als percentage Belang Mediadossiers
22,6%
Meer adolescentenromans
21,6%
Speciale jongerenafdeling
20,6%
Moderner uiterlijk
14,9%
Nieuwsbrief
14,6%
eBooks
6,9%
10
(3) En de digitale bibliotheek dan? • • •
Overgrote meerderheid consumenten wil niet dat bibliotheek volledig digitaal gaat Sluiten offline filiaal om alle diensten online aan te bieden, valt (nog) niet in goede smaak: 57% is (fel) tegen. Indien je als bibliotheek volledig digitaal gaat, dan zijn er volgens leners de volgende eisen: – Grotere collectie – eBooks – Goede informatie per titel (1 hoofdstuk als voorproefje) – Gepersonaliseerde pagina (+ leessuggesties) – Themafiles – Bezorgen van boeken 11
(4) Wat vinden kinderen van Makkelijk Lezen Plein? • • • • •
Afstudeeronderzoek Erik van der Horst Onderzoek op 8 verschillende basisscholen 204 leerlingen Kinderen van 8 t/m 12 met taal- en leesproblemen Wat vinden zij van het MLP?
12
(4) Wie zijn deze lezertjes? • • • • •
Thuis worden zeer weinig leesbevorderende activiteiten ondernomen (boeken voorlezen, naar de bieb gaan, zelf lezen door ouders) Lezen is moelijk (51%) maar toch leuk (66%) Hetzelfde geldt voor kennis van boeken en (afwezigheid van) vrees voor miskoop Leesattitude is matig positief, al is er een bandbreedte Favoriete auteurs: – Paul van Loon (51%) – Geronimo Stilton (34%) – Carry Slee (21%)
13
(4) Oordelen over MLP Medewerkers zijn vriendelijk
90%
Medewerkers weten veel
87%
Medewerkers helpen goed
80%
Gezellig
71%
Kan gemakkelijk boek vinden
70%
Genoeg leesboeken
75%
Genoeg films en cd-roms
65%
Zal terugkeren naar MLP
69% 14
(4) Oordelen MLP • •
Des te positiever kinderen oordelen over MLP, des te groter de kans dat ze terugkeren Genoemde verbeterpunten – Meer boeken: spanning, voetbal, dieren, hobby’s, liefdes, Stilton – Computers en opzoeken – Zitplekken voor de lezers
15
(5) Wat vinden tieners van 4You? • • •
Uitgezet in twee bibliotheken 188 vmbo-scholieren Opvallend – Modus (46%) heeft (zeer) negatieve leeshouding – Thuis is precair leesklimaat: 56% praat nooit over boeken – Lezen is geen gespreksthema onder vrienden (83%) – 41% vindt eigen leesvaardigheid zwak – 55% komt zelden tot nooit in de bibliotheek
16
(5) Wat vinden tieners van 4You! • • • •
Opvallend: bibliotheken werden sterk verschillend beoordeeld (zat een vol rapportcijfer tussen) Leerlingen vol lof over personeel (76% positief) Modus is positief over inrichting (49%) collectie (43%). Wat zouden leerlingen veranderen? – Sfeer: kleuren en muziek – Indeling & overzichtelijkheid – Meer computers en plaatsen om te lezen – ‘houden zo’ (14%)
17
(5) Effect 4 You op leengedrag C-boeken Verandering in uitleen (in percentages ’08/’09 versus ’06/’05)
Zonder 4You!
-2.60%
Met 4You!
14.50%
18
Algemene bevindingen • • • • •
Verschillen tussen scholieren po en vo: eerste groep positiever Trendbreuk tussen voor en na primair onderwijs Scholieren vo diverse populatie (5 groepen) Bij vmbo’ers opvallend weinig zelfvertrouwen Bibliotheek kan verschil maken – Door 4You! concept hogere uitleen: +14% ipv –2.6% – MLP positief beoordeel door leerlingen – Positieve oordeel hing samen met voornemen terug te keren
19
Aanbevelingen • • •
Effecten doorvoering MLP meten (uitleen) Naar convergentie in uitwerking 4You! Concept streven Doorlopende leeslijn essentieel: breuklijn po-vo
20
