Leven als kinderen van toen
In de jaren 30, 40, 50 droegen jongens een korte broek; meisjes een schortje en een grote strik in het haar. Er werd thuis één keer per week brood gebakken. In de winter zat het hele gezin rond de Leuvense stoof omdat er elders in huis geen verwarming was. Het toilet was een plank met een gat in. Kinderen werden zaterdags om beurt in een kuip gewassen. Televisie was de nieuwste uitvinding en de hele straat pakte zijn stoel mee om samen te kijken naar ‘Schipper naast Mathilde’. Hierna vind je suggesties om met kinderen van de lagere school te werken rond 4 thema’s: eten en drinken, kleding, media en wonen. Meer informatie: www.kinderenvantoen.be Streekhuis Midden – West – Vlaanderen, tel. 051/275550 www.kinderenvantoen.be
De kinderen ontdekken aan de hand van concrete opdrachten hoe het dagelijkse leven verliep in de jaren 30, 40, 50 zonder alle voorzieningen en techniek die ze vandaag kennen. Ze leren zowel historische gebeurtenissen als hun eigen familie situeren in die periode. De inhoud en de aanpak sluiten aan bij de eindtermen m.b.t. wereldoriëntatie van het lager onderwijs. Techniek en samenleving: illustreren dat techniek en samenleving elkaar beïnvloeden Maatschappij: kunnen met een zelf gekozen voorbeeld het nut en het belang aangeven van een collectieve voorziening, waarvoor de overheid zorg draagt. Historische tijd: kunnen hun afstamming aangeven tot twee generaties terug. kennen de grote periodes uit de geschiedenis en ze kunnen duidelijke historische elementen in hun omgeving en belangrijke historische figuren en gebeurtenissen waarmee ze kennis maken, situeren in de juiste tijdsperiode aan de hand van een tijdband. kunnen aan de hand van een voorbeeld illustreren dat een actuele toestand, die voor kinderen herkenbaar is, en die door de geschiedenis beïnvloed werd, vroeger anders was en in de loop der tijden evolueert. tonen belangstelling voor het verleden, heden en de toekomst, hier en elders.
1
Documentaire ‘Kinderen van toen – Senioren van nu’ Achttien senioren vertellen over hun kindertijd in de jaren 30, 40, 50: hoe ze woonden, vooral buiten speelden, naar school gingen, vaak straf kregen, welke kleren ze droegen, wat ze aten en dronken, de eerste radio’s en tv’s, de zeldzame uitstapjes, godsdienst en de oorlog. Tien kinderen verplaatsen zich in die situatie van vroeger. De levendige verhalen van de ‘kinderen van toen’ en de frisse reacties van de ‘kinderen van nu’ werden door de jonge filmmaakster Janneke Swinkels samengevoegd met archiefmateriaal en animatiefilm tot een vlotte documentaire voor jong en oud. De documentaire duurt 28 minuten. Meer info over de documentaire : Streekhuis Midden – West – Vlaanderen Tel. 051/275550
De tijd van toen Nodig een (over)grootouder uit om te vertellen in de klas over zijn/haar kindertijd in de jaren 30, 40, 50. Vraag of hij/zij foto’s heeft uit zijn/haar kindertijd om te tonen. Hieronder staan een aantal vragen om de (over)grootouder te helpen bij het vertellen. Eten en drinken Wat at je als kind ’s morgens, ’s middags en ’s avonds? Wat at je graag? Wat at je niet graag? Was je een gemakkelijke of moeilijke eter? Wat gebeurde met moeilijke eters? Wat werd er gedronken bij het eten? Samen aan tafel: hoe was de sfeer aan tafel? Wat waren de tafelmanieren? Waar zaten de kinderen aan tafel? Welk snoep aten jullie? Wonen Waar woonde je toen je kind was? Hoe zag het huis er vanbuiten uit? Hoe zag het huis er vanbinnen uit? Hoeveel kamers, welke vloeren, welke muurbekleding? Welke voorzieningen waren er: verwarming, verlichting, water? Waar was de WC? Waar waste je je? Hoe dikwijls? Waar sliep je? Had je een kafzak? Welke meubels hadden jullie? Hoe gebeurden de was en de strijk? Radio en TV Hoe oud was je toen jullie radio hadden? Hoe oud was je toen jullie TV hadden? Naar welke programma’s keek je? Naar welke programma’s luisterde je? Wat vond je een mooi programma op de radio? Wat vond je een mooi programma op de tv? Kleding Welke kleren of schoenen droeg je als kind – om naar school te gaan, thuis, voor feestelijkheden? Hoeveel kleren had je als kind? Wanneer kreeg je nieuwe kleren? Van waar kwamen die nieuwe kleren? Hoe was je haar geknipt? Wie knipte je haar?
www.kinderenvantoen.be
2
Doe-opdrachten In het kader van het intergemeentelijke erfgoedproject ‘Kinderen van toen – Senioren van nu’ werd het volgende materiaal verzameld voor deze opdrachten: Retro kinderkleding voor 18 jongens en 18 meisjes in maten 110 t.e.m. maten 152. Oude radio met 4 liedjes uit de jaren 30, 40, 50 en de oorlogsjaren Koffiemolen Info over dit materiaal: Streekhuis Midden – West – Vlaanderen, tel. 051/275550 Voor de rest van het materiaal moet je zelf zorgen.
Kleding Laat de kinderen de retrokleding aantrekken. Ze mogen de retrokleding NIET boven hun gewone kleren aantrekken, want zo trekken ze die kapot. Help de meisjes om een strik in hun haar te doen en de jongens om hun haar plat te kammen met gel. Bekijk dan samen met de kinderen oude foto’s. Laat de kinderen poseren zoals op de foto en maak een foto van hen.
Media Laat de kinderen op elke knop drukken en luisteren naar de muziek. Welk liedje vinden ze het mooist?
Eten en drinken Zorg zelf voor het materiaal: brood, smout, smeermes, bordjes, levertraan, koffielepeltjes, koffiebonen Doe een beetje koffiebonen in de koffiemolen en laat de kinderen om beurt een beetje koffie malen. Doe de gemalen koffie in de koffiedoos. Doe een beetje smout op het brood en snijd het brood in kleine stukjes. Laat de kinderen proeven. De meerderheid van de kinderen vindt de smout lekker. Het is dus een goed idee om dat te zeggen voor ze proeven: “Alle kindjes vinden dit lekker!” Als er al een kindje dat toch geen smout lust, neem discreet het stukje brood terug. Hou rekening met moslimkindjes. Voor hen is er brood met hoeveboter. Zeg tegen de kinderen dat ze levertraan mogen proeven maar dat ze dat misschien niet zullen lusten. Het is dus alleen voor de dappere kerels en de moedige meiden. Je zal opkijken hoe dat werkt! Ze willen best allemaal moedig zijn! Doe op elk lepeltje een beetje levertraan. Laat dan de kinderen allemaal tegelijk de lepel met levertraan in hun mond steken.
Wonen Vroeger was er geen centrale verwarming, waren de huizen niet geïsoleerd en bestond er geen dubbel glas. In de slaapkamer was het in de winter vaak berenkoud. En soms stonden er ’s morgens ijsbloemen op de ruiten. Hoe ontstaan die ijsbloemen? Als het vriest, worden de ruiten koud. De lucht in de kamer die in contact komt met de ruit, koelt af. Die koude lucht kan minder vocht bevatten dan warme lucht. Zo ontstaat er waterdamp die neerslaat op de ruit. De damp vriest vast rond een krasje of een vuiltje op de ruit. Van daaruit begint het ijs te groeien tot grote platte kristallen. Dat zijn ijsbloemen.
www.kinderenvantoen.be
3
IJSBLOEMEN KNIPPEN Zorg zelf voor het materiaal: wit papier, scharen, plakband
1.Vouw een A4 blad in het midden (de kortste zijden samen) en leg het met de open zijde naar je toe. Maak bovenaan, precies in het midden een kleine vouw. 2. Plooi nu beide bovenhoeken naar beneden zodat je de lijnen ziet tussen beide ondersten hoeken van het blad en de vouw in het midden bovenaan. 3 en 4. Vouw nu de linker- en de rechterkant langs deze vouwlijnen naar binnen zodat je het resultaat krijgt zoals op de foto. 5. Vouw alles dubbel. 6. Knip het bovenste stuk af, precies langs het papier dat je kan zien in het midden. 7 en 8 en 9. Knip enkele driehoeken uit het gevouwen papier. Je kan ook het puntje afknippen zodat je een klein sterretje in het midden zal zien. 10. Vouw voorzichtig open en… je kan de ijsbloem op de ruit plakken. Klaar! 1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
www.kinderenvantoen.be
4
Zoek de fout We hebben met fotoshop een ‘historische fout’ aan 4 oude foto’s toegevoegd. Bij de foto i.v.m. ‘eten en drinken’ staat een blikje cola op tafel; bij de foto i.v.m. ‘kleding’ staan logo’s van kledingmerken op de kleding; bij het thema ‘radio en TV’ werden een I-Pod en tablets toegevoegd; bij het thema ‘wonen’ een plastic fles shampoo. Laat de kinderen telkens de fout zoeken.
www.kinderenvantoen.be 5
