Let op: Deze samenvatting is van een oude versie van het boek!

Let op: Deze samenvatting is van een oude versie van het boek!

Samenvatting: Ruud Szwajcer

Juridische Aspecten van Bedrijfskunde

Studierichting Studiejaar Vakcode Titel Auteur

: BK : 2002/2003 : 189001 :Bedrijfsrecht op een bedrijfskundige manier : A. Brack

Juridische Aspecten van Bedrijfsrecht

Pagina 1

20-2-2003

Inhoudsopgave: Hoofdstuk 1: juridische aspecten van personeelsmanagement .................................... 3 1.1 Inleidend ................................................................................................................... 3 1.2 Juridische aspecten in hoofdlijnen ............................................................................ 4 1.3 Juridische aspecten van arbeidsvoorziening ............................................................. 6 1.4 Juridische aspecten van arbeidsvoorwaarden. .......................................................... 8 1.5 Juridische aspecten van arbeidsomstandigheden .................................................... 10 1.6 Juridische aspecten van arbeidsverhoudingen ........................................................ 11 Hoofdstuk 2 – Juridische aspecten van productiemanagement ................................. 14 2.1 Inleidend: ................................................................................................................ 14 2.2 Productrecht: ........................................................................................................... 16 2.3 Preproductiefase:..................................................................................................... 19 2.4 Primair Proces:........................................................................................................ 23 2.5 After-salesfase: ....................................................................................................... 26 Hoofdstuk 4 – Juridische aspecten van financieel management ................................ 28 4.1 Inleidend ................................................................................................................. 28 4.2 Juridische aspecten in hoofdlijnen .......................................................................... 29 4.3 Treasury .................................................................................................................. 30 4.4 Control .................................................................................................................... 36 Hoofdstuk 5 – Juridische aspecten van Strategisch management.............................. 37 5.1 Inleidend ................................................................................................................. 37 5.2 Juridische aspecten in hoofdlijnen .......................................................................... 38


Pagina 2

20-2-2003

Hoofdstuk 1: juridische aspecten van personeelsmanagement

1.1 Inleidend Personeelsmanagement wordt ook wel eens vertaald naar - sociaal en personeelsmanagement - strategisch personeelsmanagement - Human Resource management Management= besturing en beheersing van menselijk talent Kenmerken van personeelsmanagement: - investeren in de productiefactor arbeid - afstemmen van de individuele en collectieve personeelsbelangen - creëren van ontplooiingmogelijkheden op de interne en externe arbeidsmarkt People business = heeft te maken van een bepaalde visie op personeelsmanagement Personeelsmanagement onderscheiden we in 4 deelgebieden - arbeidsvoorziening - arbeidsvoorwaarden - arbeidsomstandigheden - arbeidsverhoudingen Leitmotiv = de rode draad in het arbeidsrecht Dit houdt in: de zwakkere partijen beschermen tegenover de sterkere partijen Doel: voorkomen misbruik mensen in sterkere posities van zijn onderhandelingspositie die ondergeschikten uitbuit


Pagina 3

20-2-2003

1.2 Juridische aspecten in hoofdlijnen Arbeidsrecht is een geheel van rechtsnormen gericht op regeling tussen werknemers en werkgevers. Onder arbeidsrecht kunnen we de volgende juridische deelgebieden onderscheiden: Soort Arbeidsvoorzieningsrecht

omschrijving Organisatorische regels: doel is om vraag&aanbod op de arbeidsmarkt zo goed mogelijk onderling af te stemmen (arbeidsvoorzieningsorganisatie speelt hierbij een grote rol, ook uitzendbureaus).

Juridische karakter Arbeidsvoorziening

Werving en selectie (sollicitatie codes), loopbaan (scholing, vorming), ontslag (uitputtend geregeld wetten hieronder)

wetten:

BBA= Buitengewoon Besluit Arbeidsverhoudingen: Voor opzegging arbeidsovereenkomst is toestemming nodig van de regionaal directeur BW= Burgerlijk Wetboek: wanneer ontslag regelmatig of onregelmatig is wordt al dan niet een schadevergoedingsplicht mogelijk.

Arbeidsomstandighedenrecht (publiekrechtelijke regels)

CAO’s: afspraken over opzegtermijnen Regels mbt werktijden en omstandigheden (overuren, gezondheid- en veiligheid)

werkveld:

individuele arbeidsovereenkomstenrecht en collectieve arbeidsrecht

Juridische karakter arbeidsvoorwaarden

Bedrijven zijn belast met een overheidsinstantie voor opsporing van onveilige arbeidsomstandigheden en handhaving van de regels (Arbeidsinspectie)

bodemwettelijk geregeld:

minimumloon, vakantie-uitkering, minimaal vakantieverlof (enige contractsvrijheid)

dwangrechtelijk geregeld zijn:

opzegtermijn, getuigschrift, ontslagbescherming (contractvrijheid ter zijde geschoven)


Pagina 4

20-2-2003

Arbeidsomstandigheden: Arbeidsovereenkomsten recht (publiekrechtelijke regels)

Regels mbt het totstandkomen, inhoud en beëindiging van de arbeidsovereenkomst tussen werknemer- gever (ontslagrecht)

werkveld:

arbeidsinhoud, ergonomie, werkstructurering, geneeskunde en veiligheid

Juridische karakter Arbeidsomstandigheden

behandeling van dit soort klachten gebeurt door een kantonrechter

wetten:

1. Het kinderwetje van Van Houten (1874) 2. De Veiligheidswet (1934) – veiligheid en gezonde omstandigheden bevorderen 3. Arbeidswet (1919) - regelingen voer werken rusttijden (maximale werkweek 48 uur, zondagrust, vrije zaterdagmiddag, verbod van nachtarbeid)

Collectief arbeidsrecht (Privaatrechtelijk)

Regels omtrent werkgevers/organisaties en vakbonden over de invloed op arbeidscontracten, voorwaarden, collectieve conflicten (stakingsrecht)

werkveld

werkoverleg, relatie vakbonden, OR, betrokkenheid personeel bij organisatie

Juridische karakter Arbeidsverhoudingen

Wetten

Internationaal arbeidsrecht

Arbo-wet: veilig en gezond werk bevorderen (verplicht) Melding collectief ontslag: overleg met vakbond en OR WOR Wet op ondernemingsraden: informatie, initiatief, advies insteminstemmingsrecht en het beroepsrecht OR Regels tussen staten over allerlei sociaalrechtelijke onderwerpen (ILO international labour organisation, EU, European Social Handvest)


Pagina 5

20-2-2003

1.3 Juridische aspecten van arbeidsvoorziening Onder arbeid- of personeelsvoorziening verstaan we de Instroom, doorstroom en uitstroom van personeel Instroom (precontractuele sfeer): Feitjes • Rechtspositie sollicitant is zwak, weinig wettelijk geregeld • Wetboek strafrecht verbiedt ongelijk behandelen (ras, geloof, sekse (zowel direct als indirect), huwelijkse staat)) • positieve discriminatie mag (achterstandssituatie vrouwen op de arbeidsmarkt) • Onderscheid maken mag wel indien hier objectieve rechtvaardigingsgrond kan worden aangevoerd. • personeelsadvertenties moeten altijd m en v beschreven staan, mits de functie geslacht bepalend is, mag hiervan worden afgeweken (zangeres, actrice, mannequins, hoeren) • Er bestaan gedragscodes, maar die zijn niet juridisch afdwingbaar. (Staat in een rapport van de Stichting van de Arbeid, de aanbevelingen vormen een gedragscode met een indirecte juridische betekenis. Overtreding kan leiden tot schadevergoeding o Non-discriminatie o Voldoende en juiste informatie over de functie o Allen vragen van persoonlijke informatie voor zover nodig voor de functie o Respecteer privacy o Schriftelijke klachten van sollicitanten worden binnen redelijke tijd behandeld • Er mag tijdens sollicitatie gevraagd worden of iemand in aanraking is geweest met justitie. • Proeftijd mag maar een keer voor dezelfde functie worden overeengekomen max twee maanden (beëindiging mag zonder redenering) Æ ijzeren regel • Flexwet: contracten > 2 jr maximaal 2 maand proeftijd <2 jaar maximaal 1 maand proeftijd klachten moeten naar de Commissie gelijke behandeling, zij geven uitspraak in de vorm van een advies, dat vrijblijvend is/niet bindend Æ wel sta je dan sterker bij de rechter direct onderscheid = verwijzingen naar zwangerschap, bevalling en moederschap indirect onderscheid = vaak wordt dan verwezen naar deeltijdarbeid Aanbieders en vragers op de arbeidsmarkt kunnen bij de bureaus van de arbeidsvoorzieningsorganisatie terecht voor dienstverlening op het gebied van: - registratie van vacatures, - bemiddeling werkzoekenden, - voorlichting over beroepskeuze, - programma’s voor om- her en bijscholing, - verkrijgen van subsidies ESF (Europees sociaal fonds), - verlenen van tewerkstellingsvergunningen voor in dienst hebben van buitenlanders


Pagina 6

20-2-2003

Regeltjes voor uistroming: Uitstroom kan vrijwillig (beide partijen hiermee eens) of onvrijwillig (ontslag of outplacement) wordt gekenmerkt door grote regeldichtheid. Gedetacheerd personeel verricht werk buiten de organisatie van de eigen werkgever, die van een derde de opdracht heeft gekregen een bepaal project uit te voeren. Bij detachering wordt dus gewerkt in het bedrijf van de opdrachtgever, maar olv de opdrachtnemer. Onderkruipersverbod voorkomt dat een uitzendorganisatie personeel ter beschikking stelt om een bedrijf draaiende te houden terwijl er gestaakt wordt. Proeftijden: Het BW burgerlijk wetboek voorkomt dat werkgevers steeds tijdelijke contracten verlenen. (Fictieve voortgezette dienstbetrekking) Æ Dit wordt tegengewerkt door een zogeheten draaideur constructie: Nadat de eerste arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd, zonder te zijn verlegd, leende de werkgever hetzelfde personeelslid voor dezelfde werkzaamheden weer in via een uitzendbureau. Na die 6 maand werd die persoon weer op een tijdelijk contract in dienst genomen en na beëindiging weer ingeleend. Regels voor de opzegtermijn: Heeft het dienstverband korter dan 5 jaar geduurd, bedraagt de opzegtermijn een maandag voor elke periode van vijf jaar komt er een maand bij. (max opzegtermijn bedraagt 4 maanden) Ontslag verboden Personeelsleden kunnen een beroep doen op extra ontslagbescherming, omdat zij zich in een zodanig bijzondere omstandigheid of situatie bevinden dat de werkgever niet (geldig) mag opzeggen. 1) Werkgever mag niet opzeggen tijdens de 1e 2 jaar van arbeidsongeschiktheid en/of ziekte, tijdens zwangerschap, tijdens het zitten in de OR 2) Vanwege een bepaalde reden, bijvoor beeld wegens het lidmaatschap van een vakbond, wegens huwelijk of vanwege de cao toegekende rechten


Pagina 7

20-2-2003

Bijzonderheden in het ontslagrecht, nauwelijks of geen ontslagbescherming: -

persoon bevindt zich in de proeftijd zit (mits ervoor een reden wordt gegeven die niet door de beugel kan) ontslag op staande voet (afwijkend gedrag Verplichting tot melding van het voornemen tot een collectief ontslag aan het regionale bureau voor de Arbeidsvoorziening en aan de vakbonden.

Het feit dat er zo geworsteld wordt met ontslagrecht is dat er 2 regelingen gelden die tegenstrijdig zijn maar tegelijkertijd elkaar ook aanvullen.

1.4 Juridische aspecten van arbeidsvoorwaarden. Arbeidsvoorwaarden= Zijn voorwaarden waartegen de arbeid wordt verricht. Ook gaat het om de beloning en tegenprestatie voor verrichte arbeid plus het beding van nonconcurrentie Feitjes: - Arbeidsvoorwaarden worden periodiek meestal een- of tweejaarlijks onderhandeld - Bemoeienis van de overheid met de onderhandelingen over arbeidsvoorwaarden in de marktsector is vastgelegd in de Wet op het algemeen verbindend en onverbindend verklaren van bepalingen van collectieve arbeidsovereenkomsten (AVV/OVV) Cao wordt een collectieve arbeidsovereenkomst, genoemd omdat er aan werknemerszijde minstens een of meerdere vakbonden aanwezig zijn. Belangrijk is dat er onderscheid wordt gemaakt in 2 soorten vanwege de algemeen verbindend verklaren, want gaat iets wel op voor de hele bedrijfstak? 2 soorten 1) Bedrijfs/ondernemings-cao = als een of meer vakbonden een cao afsluiten met een grote werkgever (akzo) 2) Bedrijfstak/vereningings-cao = Als aan werkgeverszijde een of meer verenigingen optreden. Juridische Aspecten van Bedrijfsrecht

Pagina 8

20-2-2003

Het merendeel van de CAO is normatief van aard: (juridisch bepaald over de eigenlijke arbeidsvoorwaarden, zoals): - beloning voor de normale arbeidstijd - vergoedingen voor overwerk - vakantie-uitkering - arbeidstijdverkorting Een verenigings-cao kent ook obligatoire bepalingen (zijn huishoudelijke, organisatorische afspraken, zoals die over de looptijd, de geldigheidsduur van de cao Een vakbond is niet verplicht een cao af te sluiten en een onderneming of een werkgeversvereniging is niet verplicht met vakbonden te onderhandelen. Wel kan Feitelijk druk worden uitgeoefend door het afkondigen van een werkstaking of het organiseren van soortelijke acties. (ESH) Een werkstaking als pressiemiddel bij collectieve onderhandelingen ter verbetering van arbeidsvoorwaarden is geoorloofd, mits deze tijdig wordt aangekondigd, nadat de onderhandelingen zijn vastgelopen. Een stakingsdag hoeft niet te worden uitbetaald, werkwilligen vallen onder de risicosfeer en moeten solidair zijn met de rest. Wel kan iemand beroep doen op de Algemene Bijstandswet als de betrokkene zelf in de noodszakelijke kosten van zijn bestaan kan voorzien. Individuele arbeidsvoorwaarden: o Wet minimumloon en minimum vakantiebijslag, en personen in gelijke functies gelijk behandelen. (macro-niveau) o Niet van de normatieve bepalingen afwijken (meso-niveua) Beding van non-concurrentie: Zonder voorafgaande toestemming van de werkgever is het de werknemer niet toegestaan, gedurende drie jaar na de beëindiging van de arbeidsovereenkomst, in een bedrijf werkzaam te zijn of een onderneming te hebben, waarin producten en/of diensten worden gefabriceerd of aangeboden, die soortgelijk of verwant zijn aan die van de werkgever produceert. Dus hoewel partijen uit elkaar gaan, blijven ze nog een zekere tijd aan elkaar gebonden. Juridische Aspecten van Bedrijfsrecht

Pagina 9

20-2-2003

De kantonrechter kan: • het concurrentiebeding vernietigen • het in stand laten, maar onderdelen gaan matigen, zoals kortere duur, lagere boete • het voorwaardelijk instant laten, afhankelijk van de bereidheid van de ex-werkgever

1.5 Juridische aspecten van arbeidsomstandigheden Kinderwetje van S van Houten – beperking van de arbeid in fabrieken en werkplaatsen door kinderen jonger dan twaalf jaar. Arbo-Wet (Arbeidsomstandighedenwet) Ter bevordering van een veilige en gezonde werkplek. ( Per jaar gemiddeld 2 van de 100 werknemers overkomt een bedrijfsongeval dat ruim 3 weken verzuim tot gevolg heeft).

Werkgeversverplichtingen Een arbo-ondernemigsbeleid moet worden gemaakt door bedrijven >100 mensen, vastleggend in een jaarplan, gepubliceerd in een arbo jaarverslag. VGW-aspecten (Veiligheid, gezondheid en welzijn) deze legt werknemers verplichtingen op zoals voorzichtigheid en zorgvuldigheid in acht nemen, aangebrachte beveiligingen niet veranderen, veiligheidsrisico’s aan de chef melden. Bevoegdheden: •

Arbeidsinspectie, de bedrijfsarts en de veiligheidskundige moeten inlichtingen verstrekken aan de OR, leden van de OR of van de arbo-comissie hebben recht op vertrouwelijk overleg met de deskundigen.

•

Werknemers van een afdeling hebben het recht om regelmatig overleg te voeren over VGW-aspecten met de leiding van die afdeling

Het personeel van de arbeidsinspectie heeft de status van opsporingsamtenaar, dwz is bevoegd proces-verbaal op te maken van in bedrijven geconstateerde strafbare feiten. (in de praktijk veelal een signalerende, voorlichtende en begeleidende taak)


Pagina 10

20-2-2003

De Arbeidsinspectie kan - een aanwijzing geven, eis tot naleving stallen, of stillegging van het werk bevelen. •

De werknemer behoudt het recht op doorbetaling van loon gedurende de werkonderbreking.

•

De wet legt vast dat degene die werkonderbrekende werknemer zijn besluit op lichtvaardige gronden heeft genomen, dit moet bewijzen.

1.6 Juridische aspecten van arbeidsverhoudingen Dit begrip gaat over de relatie met vakbonden; over participatie en medezeggenschap; over verhoudingen tussen werknemers en management. Juridisch gezien gaat het om gradaties van betrokkenheid van personeel en van vertegenwoordigingen van personeel bij het ondernemingsbeleid. Betrokkenheid kent twee richtingen: 1) intern Æ kwalitatieve (wie is waartoe bevoegd in een onderneming) en kwantitatieve (beloning van werk) dimensie 2) extern Æ interactie tussen de onderneming en de omgeving betrokkenheid van personeel bevorderen wordt gezien als management tool: mensen gemotiveerd krijgen door het bij het ondernemingsbeleid te betrekken Voorbeelden van flexibele inzet van personeel - functie verbreding - despecialisatie - job rotation tweefasenmodel: een uitzendbureau besluit een betrokkene wel of niet in te schrijven. Wordt iemand niet ingeschreven dan heeft het interview geen juridische gevolgen (contractsvrijheid) Vind wel een inschrijving plaats, dan ontstaat een juridisch relevante relatie. Tussen inlenend bedrijf en uitzendkracht komt geen contract tot stand. Delegatietheorie: De uitzendkracht heeft twee bazen: een juridische en een afgeleide.


Pagina 11

20-2-2003

Feiten over de flexwet: -

-

Flexwet ontstaan op 1 januari ’99 Flexwet is een verzameling artikelen die onderdelen van de regeling van arbeidsovereenkomst in het BW heeft veranderd en ook wijzigingen in andere wetten heeft aangebracht. Bedoeling is om belangen van werkgevers- nemers beter op elkaar af te stemmen. Personeel mag flexibeler in worden gezet, door minder wettelijke ontslagbescherming van werknemers Werkgever mag vaker een tijdelijk contract met een werknemer verlengen zonder last te krijgen van het ontslagrecht

-

Binnen een periode van 3 jaar mogen 3 tijdelijke contracten met een individu worden gesloten, aansluitend of met tussenpozen van maximaal 3 maanden (tussenpozen tellen wel mee voor die 3 jaar) (bij overschrijding gaat het contract in voor onbepaalde tijd en is ontslagrecht van toepassing)

-

Een tijdelijk contract van 3 jaar of langer mag eenmaal, onmiddellijk aansluitend – dus geen tussenpoos -, worden verlagend voor maximaal 3 maanden.

-

Een uitzendcontract is een arbeidsovereenkomst, dus gelden de regels van het

-

arbeidsrecht en het ontslagrecht! Uitzendkrachten kunnen na 26 weken arbeid te hebben verricht volwaardig beschermde werknemers geworden zijn: recht op doorbetaling enz.

Stand-by-contracten: 2 opvattingen 1) Tussen werkgever en de oproepkracht wordt eerst een voorovereenkomst gesloten: - een wederzijdse intentieverklaring om bij drukte een optoep te doen, dus om op afroep beschikbaar te zijn. 2) Een arbeidsovereenkomst wordt gesloten, maar met een utgestelde prestatieplicht 3 variaties van contracten: ¾ nulurencontract, als er werk is roepen wij u misschien wel op, maar garanderen niet, nog geen uur ¾ mincontract, garantie minstens een aantal uren per week/maand ¾ min/max contract, garantie aantal overeengekomen uren dat de werkgever ten hoogste per week of mand zal oproepen


Pagina 12

20-2-2003

Thuiswerk (freelance) - geen arbeidscontract - uitbetaling geschiedt in stukloon - worden niet ontslagen, krijgen geen opdracht meer Individuen hebben recht tot klagen, de plicht van de werkgever om binnen een redelijke tiermijn op schriftelijk ingediende klacht te antwoorden en het verbod een personeelslid in zijn positie en carrière mogelijkheden te benadelen vanwege het feit dat er een klacht was ingediend. Feiten en Rechten van/over de OndernemingsRaad (OR) Recht < 50 mensen geen OR verplicht, tenzij meerderheid het wil

houdt in nvt

recht van advies

over werkgelegenheid, arbeidsvoorwaarden arbeidsomstandigheden, inkrimping of uitbreiding, belangrijke wijzigingen in de organisatie, investeringen...... Recht op allerlei soorten informatie over de gang van zaken, voor de vergadering en ook tijdig Ze mogen ook zelf met onderwerpen ter bespreking komen Voor een aantal (beloning, functiewaarderingssysteem, werktijd- of vakantieregeling) sociale aangelegenheden moet de directie instemming verkrijgen van de OR Voor een aantal formele geschillen staat de weg naar de kantonrechter open (bijv 35 van de 50 mensen zijn voor een OR, maar directie geeft geen gehoor)

recht op informatie recht van initiatief recht van instemming

recht van beroep


Pagina 13

20-2-2003

Hoofdstuk 2 – Juridische aspecten van productiemanagement

2.1 Inleidend: Doelgerichte systemen: hebben interactie met hun omgeving, waaraan zij hun bestaansrecht ontleden en van waaruit zij mensen rekruteren en middelen aantrekken – om winst en continuïteit te bereiken transformeert een organisatie input naar output. – die weer in de omgeving worden afgezet. Productie management: zodanig organiseren van technologie dat er toegevoegde waarde ontstaat (Omvat ontwerp, planning, productie, controle) Vragen mbt Productie Management: 1) Wat is de bestaansreden 2) Welke producten maken we 3) Wat wordt er geproduceerd 4) Waar is het bedrijf gevestigd 5) Wanneer worden producten afgeleverd Zogenaamde 5 P’s 1) People 2) Plants 3) Parts 4) Processes 5) Planning en controle Contingentiemodellen = Beschrijvingen van de werkelijkheid Primaire processen = Een doorstoommodel met aan het begin een concrete vraag van een klant of een diffuse behoefte in de markt en aan het einde het afleveren naar de klant.


Pagina 14

20-2-2003

Vaagvector: Verzameling eigenschappen v/h product dat de klant (volgens) de producent zou willen kopen. Product Vector: verzameling eigenschappen van het product Kwaliteit Kwantiteit Tijd Plaats Prijs Optimaal productvector als hij gelijk is aan de vraagvector Wat heeft juridisch gezien hier invloed op? - Specificatie en ontwerpfase (mag dat product wel volgens de wet) - Primaire Proces (randvoorwaarden, werving/selectie/aanstelling (Arbeidsrecht van toepassing) Arbeidsomstandigheden, arbeidsverhoudingen, milieu eisen) - After-Salesfase )fabrieksgarantie, betalingsvoorwaarden Specifiek = Wetten voor enkele bepaalde producten Generiek = Zoveel mogelijk producten onder dezelfde wet (Zie afbeeling 2.1 blz 105 mbt het primaire proces) Juridische aspecten verlengen de transformatie processen niet alleen, maar maken het ook cirkelvormig (reden: nakomen van de verplichtingen)


Pagina 15

20-2-2003

2.2 Productrecht: Productenrecht gaat over de juridische normering van enkele vereisten voor de output van het industriële transformatieproces. Publiekrechtelijk = strafrechtelijk dwz, de wetgever heeft op min of meer gedetailleerde wijze (kwaliteit) of in meer algemene zin (veiligheid voorgeschreven aan welke vereisten producten moeten voldoen om rechtmatig in het verkeer te mogen worden gebracht) (Productkwaliteit&productveiligheid) Normen van Kwaliteit zijn opgenomen in de warenwet voorbeelden: - Elektriciteitswet (KEMA) - Bestrijdingsmiddelenwet - Wet op de gevaarlijke voertuigen - Wet milieugevaarlijke straffen - Landbouw kwaliteitswet Indien ook op contractuele basis productspecificaties zijn vastgelegd, waarmee de toeleverancier heeft ingestemd, is er ook sprake van Privaatrechtelijke aard. Privaatrechtelijk = Contractuele vastlegging (bijv. een tolerantiemarge) niet verplicht om eraan te voldoen. Certificatie en technische normen worden steeds belangrijker juridisch gezien, kan er privaat en publiek onderscheid worden gemaakt. De overheid leunt in sterke mate op de inbreng van het particuliere bedrijfsleven. (denk aan ISO normen)


Pagina 16

20-2-2003

Exclusief Recht: Een bedenker van iets nieuws, er kan met dit recht verhinderd worden dat anderen/concurrenten, met het bedenksel aan de haal gaan door het na te maken. Enkele vormen van Exclusief recht: Octrooiwet Auteursrecht Recht op handelsnaam Recht op handelsmerk

Kwekersrecht Tekeningen – en modellen recht Topografie – of chipsrecht

Patent krijgen op een nieuw product © Komt van rechtswege, dus automatisch toe aan de maker, de auteur van een oorspronkelijk werk van letterkunde, wetenschap of kunst Geeft een zekere bescherming aan de ondernemer op een bepaalde naam die een onderneming gebruikt Geeft een ondernemer de mogelijkheid het onderscheidingsteken (woord, beeld, al dan niet in combinatie met kleurgebruik dat hij voor zijn producten of diensten gebruikt, te deponeren en zodoende tegen inbreuk door anderen te beschermen (®) Beschermd de kweker tegen het nabootsen of commercieel kopiëren van een nieuw plantenras Is een kruising tussen het auteursrecht en het merkenrecht Bedenker van een nieuwe chip-layout heeft het exclusieve recht het te exploiteren

¾ Een bepaald product kan door meerdere rechten worden beschermd ¾ Bedrijven kunnen ervan weerhouden zijn een product te beschermen door onrechtmatige daad (industriële eigendomswetten) Primaire proces: Personeelsmanagement in relatie tot de productiefunctie: Productiemedewerkers worden tot de ‘input’gerekend. Het productiemanagement is verantwoordelijk voor het vóórkomen net het voorkómen van bedrijfsongevallen en beroepsziekten. Juridisch gezien valt veel te zeggen over de werving/selecte, aanstelling en het voldoen aan opleidingsbehoeften van productiemedewerkers en valt als taak van personeelsmanagement te zien. Technisch karakter van Productie management - daaronder valt beroepsziekten en bedrijfsongevallen Juridische Aspecten van Bedrijfsrecht

Pagina 17

20-2-2003

Voor inkoop staan er vaak leverantievoorwaarden tegenover, Bij verkoop het spiegelbeeld. Battle of the forms – als opstellers van levervoorwaarden zoveel mogelijk rechten voor te behouden en de wederpartij met zoveel mogelijk plichten op zadelen. B2B – partijen gelijkwaardig - levervoorwaarden minder geldigheidsbeperkingen, meer contractsvrijheid. ¾ Milieurecht: geboden, verboden, vergunningsverplichtingen, heffingsbevoegdheden, fiscale en andere financiële stimuleringsmaatregelen ¾ Hinderwet, bestrijding lucht&bodem vervuiling ¾ Aansprakelijkheid kwesties ¾ Verzekeringmogelijkheden ¾ Wet milieubeheer B2C – partijen ongelijkwaardig – minder contractsvrijheid. – extra wettelijke bepalingen van toepassing die de consument beschermen. Zie hieronder ¾ Wet algemene voorwaarden – deel van BW ¾ Wet Consumentenkoop – deel van BW After Salesfase -

Aan consumenten moet een product worden geleverd van een kwaliteit die zijn redelijkerwijs mochten verwachten De fabrikant mag alleen nog maar veilige producten afzetten en wordt bewaakt door de monitoring duty Schadevergoeding indien product beschadigt


Pagina 18

20-2-2003

2.3 Preproductiefase: Reeds in het ontwerpstadium moet rekening worden gehouden met allerlei regels voor de kwaliteit, inclusief de veiligheid, waaraan de producten wettelijk zullen moeten voldoen om in het handelsverkeer te mogen worden gebracht. Nieuwe aanpak – het wegnemen van technische handelsbelemmeringen bevordert de harmonisatie van nationale wetten die eisen stellen aan de kwaliteit van producten. ( CEMarketing – producten vrij zonder controles door Europa reizen: vrij verkeer van goederen) Voordat producten op de handelsmarkt mogen deelnemen moeten ze aan allerlei voorschriften voldoen. Deze voorschriften hebben oa betrekking op de samenstelling van producten (verpakken hoeveelheden, etikettering veiligheid) Het Wettelijke kader WarenWet (Rijkskeuringsdienst van Waren) – regels mbt productveiligheid. Bevordering van de volksgezondheid en de eerlijkheid in de handel, maar ook de veiligheid van de producten en een goede voorlichting aan de consument van Food en non food. Deze wet maakt ook mogelijk over te gaan op overheidsingrijpen bij het produceren, verhandelen, vervoeren, in voorraad hebben, uitstallen, verkopen, afleveren, gratis monsters..... Verder..... Productieruimten moeten schoon en gemakkelijk schoon te houden zijn, dus geen ruwe, maar gladde want- en vloermaterialen. Regeling Levensmiddelenhygiëne : Voor toiletten is er een wasmogelijkheid in de buurt. Bereidplaatsen zijn vanuit verkoopruimte niet toegankelijk voor het publiek. In bereidplaatsen geen huisdieren aanwezig. Garnalenbesluit: garnalen mogen niet behandeld of verpakt worden door personen die dragers zijn van een kwaal die wordt overgedragen dmv voedsel, wonden, huidinfecties, zweren of diarree hebben.


Pagina 19

20-2-2003

De onderneming staat zelf strafrechtelijk bloot aan vervolging, overtreding van de Warenwet is een economisch delict!!!!! Verticaal karakter = De regels van een besluit van toepassing op 1 of enkele producten Vroegere Warenwetbesluiten hadden allemaal een dergelijke karakter (koffie gewicht, kokswaren, kwark, brood....) Horizontaal karakter = Toepasselijke regels veel algemener van aard; zij grijpen als het ware over meerdere bedrijfskolommen heen. (Bij Europese benadering ligt hier de voorkeur) Wettelijke normen waarmee de overheid de kwaliteit, inclusief de veiligheid van producten kan beïnvloeden, worden onderscheidden in drie categorieën: 1) Bevoegdheidsnormen (overheidsinstantie bevoegd om nadere regels te stellen) a. Typekeuring: controlesysteem waarvan het principe is dat gebruikartikelen die gevaarlijk zijn, alleen mogen worden geproduceerd of verhandeld als ze behoren tot een goedgekeurd type (denk aan uitgifte van Kentekenbewijzen) b. Vergunning: Als in producten gevaarlijke stoffen zitten (Wet milieu gevaarlijke stoffen) c. Verhandelingverbod of hoedanigheideisen: de samenstelling van producten gestelde eisen worden gegoten in een verbod producten te vervaardigen, te verhandelen enzovoort, die niet aan de gestelde eisen voldoen. Denk aan de samenstelling van ingrediënten. Er is een Negatieve (alles wat verboden is te gebruiken in een product) en positieve lijst (wat wel mag worden gebruikt in een product) 2) algemene, rechtstreeks werkende bepalingen: a. Deze leggen uitgangspunten, principes vast, die van toepassing zijn buiten die gevallen waarvoor nadere gedetailleerde regels zijn opgesteld. b. Zorgplichten : iedere ondernemer die een milieugevaarlijke stof of preparaat vervaardigt en in het handel brengt en die weet of er gevaren mee gemoeid zijn, zijn verplicht alle maatregelen te nemen het gevaar zoveel mogelijk te beperken. 3) Urgentiemaatregelen


Pagina 20

20-2-2003

Europese dimensie Supranationaal – dwz regels van afzonderlijke lidstaten, die met de regels van de EU in strijd zijn, zijn onverbindend: niet (langer) geldig Europese verordeningen werken rechtstreeks ; self executing - Europese verordeningen gaan boven nationale wettelijke bepalingen. Europese richtlijnenen werken indirect, omdat de nationale wetgever enige beleidsvrijheid overhoudt. Gemeenschappelijke markt heeft 2 aspecten Intern – Europa zonder binnengrenzen (ter voorkoming van concurrentievervalsing) – was noodzakelijk om de technische handelsbelemmeringen te verminderen, er moest zoveel mogelijk 1 markt ontstaan. Extern – EG tov derde landen niet behorend tot de gemeenschap, een gemeenschappelijke handelspolitiek voert (douanes) Vanaf 1985 spreken we van de nieuwe aanpak – Ter vermindering van technische handelsbelemmeringen voor de interne markt. uitgangspunten: proliferatie (ongebreidelde uuitbreiding) van specifieke, uiterst technische richtlijnene voor elk product te voorkomen. Hiertoe werd de juridische regelgeving beperkt tot Europese richtlijnen die nog slechts algemene genoemde eisen bevatten voor zo mogelijk grote groepen producten. Betreffen veel veiligheidsvoorschriften (CE-markering). Europese Normalisatie: Nieuwe aanpak voltrok in 2 fasen 1e fase – Wederzijdse erkenning van elkaars producteisen door de lidstaten. –ook

wel negatieve integratie (denk aan buitenlands bier dat in Duitsland toch verkocht mag worden) 2e fase- Harmonisatie op Europees niveau; nationale regelingen verliezen hun geldigheid voor zover geharmoniseerde onderwerpen betreft. Totstandkoming van een interne markt, niet op basis van de wederzijdse erkenning van nationale regels, maar ook op basis van supranationale regels van Europees recht. (Positieve integratie)


Pagina 21

20-2-2003

De nieuwe aanpak komt vooral ten goede aan de verbetering van de veiligheid. Zo bestaat er de afspraak van een laagspanningsrichtlijn, elektromagnetische compatibiliteit, een speelgoedrichtlijn en een machine richtlijn Securitel-affaire 1) Het Europees recht is van groot praktisch belang voor de nationale geldigheid van technische voorschriften met betrekking tot de productie en het op de markt brengen van apparatuur 2) De kennis van het Europese recht schiet soms ernstig tekort, zelfs bij wetgevingsambtenaren die ten onrechte meenden dat Nederland nog autonoom was om allerlei technische voorschriften uit te vaardigen. Notificatierichtlijn – Deze richtlijn verplicht de lidstaten elk ontwerp van een technisch voorschrift onmiddellijk aan de Europese Commissie mee te delen, en de vaststelling van zo’n voorschrift drie maanden uit te stellen. Niet aangemelde technische voorschriften zijn ongeldig Beschermingstechnieken Groot octrooi Een octrooi is het exclusieve recht om een technische vinding maximaal 20 jaar te exploiteren. Met een octrooirecht wordt het technische aspect van een productontwerp beschermd. Octrooi is beperkt tot de landen waarvoor het is aangevraagd en verleend. Niet elke vinding is octrooieerbaar. Om ervoor in aanmerking te komen eist de wet dat het gaat om een nieuw procédé of een nieuw product. Ideeën kunnen niet worden beschermd, toepassingen wel. Een octrooiaanvraag wordt altijd openbaar gemaakt, zodat er nog verweer op kan komen. Reden voor aanvragen octrooi: versterking van de onderhandelingspositie, exclusief recht krijgen. Klein octrooi: Geeft bescherming voor zes jaren. Voor de handhaving van een octrooi moet aan het bureau van de octrooiverlenende instantie jaarlijks een vergoeding worden betaald: de taks.


Pagina 22

20-2-2003

Licenties Tegen betaling (royalty) een ander het recht te verlenen de vinding toe te passen.Hierop is het privaatrecht van toepassing. Kruislicentie, Een concurrent die in een nieuwe vinding geïnteresseerd is, kan ertoe worden overgehaald, in ruil voor een licentie, op zijn beurt een licentie te verlenen op een ander aan hem verleend octrooi. Tekeningen en Modellen Als het uiterlijk of vorm (vormmerk – product karakteristieke vormgeving) van een product nieuw is en het heeft een gebruiksfunctie, dan kan het beschermd worden voor drie termijnen van vijf jaar.

2.4 Primair Proces: doorstoommodel met een vraag- en product vector Het KOOP (klantorder-ontkoppelpunt) is het punt waar de wensen van de klant, stroomopwaarts doordringen in het primaire proces. Koopovereenkomsten markeren het begin en het resultaat van productieprocessen: de inkoop verzorgt de input, de verkoop verzorgt de afzet van gereed product. Het ontkoppelpuntconcept is juridisch-bedrijfskundig relevant, omdat een juridisch moment, het sluiten van een koopovereenkomst door het accepteren van een order, het proces van productieplanning beïnvloedt. Vanaf dit moment zijn niet langer de eigen prognoses van het productiemanagement bepalend voor de te realiseren eigenschappen van de output, maar de met de klant overeengekomen productspecificaties. Zolang partijen nog geen overeenstemming hebben bereikt, zijn ten opzichte van elkaar volkomen vrij in hun doen en laten. Juridisch gezien dus gelden vereisten van redelijkheid en billijkheid.


Pagina 23

20-2-2003

Beroepsziekten en bedrijfsongevallen Werkgevers zijn verplicht om de veiligheid en de gezondheid vanpersoneel op de werkplek te bevorderen. (preventie) (Arbo-wet – publiekrechtelijk) Moet er schade worden vergoed en door wie, als preventie heeft gefaald en zich een bedrijfsongeval of een beroepsziekte voordoet. (arbeidsovereenkomst BW – privaatrechtelijk) Werknemers mogen niet verwachten dat zij nooit een beroepsziekte of bedrijfsongeval zullen oplopen, maar wel dat werkgevers met een hoge mate van zorgvuldigheid hun personeel hiertegen moeten beschermen en zo nodig moeten kunnen aantonen dat ze dit inderdaad hebben gedaan. Aanbod en aanvaarding: Als in een aanbod een termijn is genoemd waarbinnen het moet worden aanvaard, dan is het aanbod gedurende die termijn onherroepelijk Garantie en exoneratie: Exonereren en garanderen zijn juridische elementen die bepalen of de order zal worden geplaatst en geaccepteerd tegen welke prijs de overeenstemming wordt bereikt. Garanderen: aantal oorzaken waarvoor men aansprakelijk wil zijn, tov de wettelijke regeling, wordt uitgebreid. Geen wettelijk beschermd begrip!!! (bv Wasmachine met 2jr garantie, in feite moet het veel langer meegaan) (wij garanderen de bekwaamheid van ons personeel, geen uitbreiding, noch een beperking van de aansprakelijkheid ONZIN garantie) Exonereren: Als de leverancier voor minder oorzaken van niet-nakomen aansprakelijk is dan hij zou zijn als de wettelijke regeling zou gelden. Het beperken van de contractuele aansprakelijkheid. Het niet, niet tijdig en niet behoorlijk nakomen van contractuele verplichtingen is een wanprestatie, op grond waarvan de benadeelde partij een aantal rechtsvorderingen kan Juridische Aspecten van Bedrijfsrecht

Pagina 24

20-2-2003

instellen(nakoming of ontbinding van de overeenkomst, al dan niet gecombineerd met vergoeding van schade). Het is gebruikelijk dat een bedrijf zijn aansprakelijkheid zo veel mogelijk probeert te beperken (algemene voorwaarden). Juridisch is op drie manieren iets te zeggen over wanprestaties 1) Er was nauwelijks iets overeengekomen: dan geldt de wettelijke regeling “aanvullend recht 2) Wel een contractuele regeling: dan geld deze specifieke regeling 3) Er is in het algemeen iets overeengekomen (alg voorw) a. Beding in alg voorw. Is Onredelijk of bezwarend b. In strijd met redelijkheid en billijkheid

Algemene voorwaarden Algemene voorwaarden is een serieproduct; ze worden niet een keer, maar meerdere keren gebruikt. De inhoud moet bij de Kamer van Koophandel zijn vastgelegd. (Wet algemene voorwaarden van toepassing – probeert een oplossing te bieden voor het probleem van de battle of forms: als aanbod en aanvaarding naar verschillende voorwaarden verwijzen, dan geldt de tweede verwijzing alleen, indien daarbij tevens de op het aanbod betrekking hebbende voorwaarden uitdrukkelijk van de hand worden gewezen) Zwarte lijst: Een lijst met bedingen die onredelijk bezwarend zijn en dus altijd vernietigbaar zijn (vb de verkoper mag onbeperkt prijsstijgingen doorberekenen aan de consument) Grijze lijst: Bedingen waarvan wordt vermoed dat ze onredelijk bezwarend zijn. (bv ongebruikelijk lange levertijden hanteren)


Pagina 25

20-2-2003

2.5 After-salesfase: Denk hierbij aan klachten verhelpen, eventuele reparaties verrichten, service en onderhoud plegen e.d. dwingend recht: met consumenten mogen geen andersluidende afspraken gemaakt. Twee regelingen van Europees rechtelijk oorsprong completeren met de rechtspositie van de kopende consument. Indien door een gebrek in het product schade ontstaat, dan maakt de regeling voor de productaansprakelijkheid het de consument gemakkelijk om compensatie van financieel nadeel te verkrijgen. Consumentenkoop = als de verkoper handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf en de koper een natuurlijk persoon is, die niet handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf. Wat de koper krijgt, moet conform de overeenkomst zijn. De verkoper heeft een informatieplicht als hij aanleiding heeft te veronderstellen dat het product minder geschikt is voor normaal gebruik. Ook heeft de verkoper een onderzoeksplicht. (Wet consumentenkoop) De verkoper is in principe niet aansprakelijk voor gevolgschade. Producenten hebben een informatieplicht, een monitoring plicht. De nieuwe regeling op productaansprakelijkheid maakt het makkelijker de voor de benadeelde consumenten in zeker opzicht gemakkelijker om productschade op ondernemingen te verhalen. Productaansprakelijkheid is primair bedoeld voor het verhalen van productschade buiten de sfeer van wanprestatie; dus niet de directe wederpartij, de verkoper, wordt aangesproken, maar de voorschakels en in het bijzonder de fabrikant of importeur. Onderscheiden moet worden: •

Schade aan het product (transactieschade) – onder schade valt: Dood of lichamelijk letsel of schade aan andere consumentenproducten.

•

Schade veroorzaakt door het product (gevolgschade) – indien het niet de veiligheid biedt die men daarvan mag verwachten.


Pagina 26

20-2-2003

State-of-the-art defense – de producent gaat vrijuit als hij bewijst dat op het tijdstip waarop het product op de markt is gebracht, het op grond van de toenmalige stand van de wetenschappelijke en technische kennis onmogelijk was het bestaan van het gebrek te ontdekken. Slaagt de producent dit bewijs te leveren, blijft de benadeelde met de schade zitten. Nieuwe regeling product aansprakelijkheid: 1) verjaringstermijn van drie jaar, de benadeelde moet een schadevergoeding indienen binnen drie jaar, na de dag waarop hij bekend is geworden 2) Een vervaltermijn van 10 jaar. Na 10 jaar nadat het product op de markt kwam, kan de producent niet meer aansprakelijk worden gesteld.

EINDE Hoofdstuk 2


Pagina 27

20-2-2003

Hoofdstuk 4 – Juridische aspecten van financieel management 4.1 Inleidend Financieel management is het zorgvuldig beheer en de weloverwogen aanwending van geldmiddelen binnen de organisatie, alsmede het onderhouden van relaties met financiële instellingen zoals banken en financiële markten. Onder financieel managent vallen oa. - financiële planning en controle -

optimaal gebruik van middelen dividend- en reserveringspolitiek liquiditeit beoordelen van investeringsplannen

Je hebt financieel-economische en financieël-administratieve functies (Amerikaanse benaming is treasury resp control) Treasurer (Penningmeester) taak: de zorg voor de beschikbaarheid van financiële middelen en het optimaliseren van vermogensbaten en –lasten. Vervult een makelaarsfunctie: stemt kasstromen op elkaar af en probeert de randvoorwaarden van het topmanagement af te stemmen op de verwachtingen van de vermogensverschaffers. (treed op als navigator, die de kapitein vertelt of het schip nog op koers ligt, terwijl de treasurer voor het geld heeft gezorgd om de beschikking over een vaartuig te krijgen) o financieringsbehoefte en o analyse en beheersing van financieringsinstrumenten financiële risico’s o beheer van vermogen en werkkapitaal

o betalingsverkeer

Controller: Het in hoeverre feitelijke activiteiten in overeenstemming zijn met het beleid. o o

financiële administratie planning en budgetting


o bedrijfseconomische analyses o administratieve organisatie

Pagina 28

20-2-2003

4.2 Juridische aspecten in hoofdlijnen Monetair recht: regelt de publiekrechtelijke aspecten van het financieel verkeer, zoals wisselkoersen van valuta, financieel-conjunctureel beleid van de overheid, de totstandkoming van de EU, bevoegdheden van de Nederlandse Bank bankrecht: verzameling privaatrechtelijke regels betreffende het bankwezen, de contractuele relaties die banken onderhouden met hun cliënten Treasury (penningmeester) 4 taken 1) Financieringsbehoefte en financieringsinstrumenten Denk aan: a. Vermogenstitels (certificaten, aandelen en obligaties) b. Leasing c. Surseance (financieel-juridische adempauze) 2) Beheer van vermogen en werkkapitaal houdt in vooral het in beheer van debiteuren en de crediteurenportefeuille. . Leveranciers en afnemerskrediet zijn gefundeerd in betalingsvoorwaarden. Kopende en verkopende partij te maken met kwesties van incasso van vorderingen en met factoring (uitbesteden van het debiteurenbeheer) 3) Analyse en beheersing van financiële risico’s Heeft te maken met zekerheden. Een onderneming kan zich tegen vele risico’s verzekeren, alleen het ondernemersrisico niet. 4) Betalingsverkeer - De relaties met banken o.a. bankrecht en bankovereenkomst. Controle o De basisverplichting is de boekhoudplicht onafhankelijk van de grootte. o Publicatieverplichtingen – ondernemingen moeten documenten ter inzage leggen bij het Handelsregister. De eisen hiervan staan in het Jaarrekeningenrecht. Hoe groter de onderneming en hoe opener de rechtsvorm is, hoe uitgebreider de financiële informatie is die gepubliceerd moet worden.


Pagina 29

20-2-2003

4.3 Treasury De treasurer (penningmeester) kan je zien als de schakel tussen het interne en externe financiële reilen en zeilen van de onderneming: Randvoorwaarden zijn: - omvang en winstgevendheid van de onderneming - fiscale overwegingen - productietechnische factoren - de rechtsvorm (BV, NV, VOF ... etc zie H5) Verschil eigen en vreemd vermogen: Verschaffers van vreemd vermogen hebben leningen verstrekt (crediteuren, obligaties (schuldbrieven) – niet risicodragend kapitaal)) Onderhandse leningen – gebaseerd op een kredietovereenkomst met een bank. ¾ Solvabiliteit: mate waarin de onderneming in staat is, in geval van liquidatie, haar schulden te voldoen ¾ Liquiditeit: mate waarin de onderneming in staat is op korte termijn aan kortlopende schulden te voldoen Verschaffers van eigen vermogen (risicodragend, aandelen) hebben in de onderneming geïnvesteerd: zijn blijvend met de onderneming verbonden. Bedrag kan niet worden teruggevorderd, want het is geen schuld. Als er geen winst wordt gemaakt, kan er ook geen dividend worden uitgekeerd. (dividend = winst uit onderneming) ¾ Rentabiliteit: mate van winstgevendheid van geïnvesteerd vermogen Vermogenstitel: Aantrekken van eigen en vreemd vermogen om aan de kapitaalbehoefte van een onderneming te voldoen. Emissie = De uitgifte van aandelen heet emissie(vermogenstitel, geeft recht op dividend). Aandelen in BV’s zijn in beperkte kring overdraagbaar (Besloten Vennootschap), aandelen in NV’s zijn volledig vrij verhandelbaar. Emissieprospectus: Een op aanvraag verkrijgbare brochure, waarin prognoses zijn opgenomen op basis van rentabiliteit en andere financiële kengetallen. Juridische Aspecten van Bedrijfsrecht

Pagina 30

20-2-2003

Certificaten van aandelen berusten op een vermogenstitel waaraan nagenoeg uitsluitend financiële rechten worden ontleend. Aandelen en certificaten hebben een nominale waarde: De uitgifteprijs. (Verplichte aanbetaling, de stortingsplicht). Wanneer men meer dan het nominale bedrag voor het aandeel wil betalen, noemen we de uitgiftekoers “Boven Pari” en is er sprake van een emissiewinst Aandelen •

Bonusaandelen – Als gewone aandelen op een bijzondere wijze worden uitgegeven, zoals ten laste van een financiële reserve (niet uitgekeerde, gereserveerde winst)

•

Stockdividend - Als een deel van het dividend niet in geld maar in aandelen wordt uitgekeerd (Zowel EV als het aandelenkapitaal nemen toe, er wordt minder winst uitgekeerd en extra aandelen uitgegeven)

•

Preferente aandelen: bevoorrechtte personen boven houders van gewone aandelen

Premieobligatie: verenigt de belangen van de onderneming en beleggers. De lening wordt verdeeld in secties, op een tevoren tijdstip wordt een van de series uitgeloot en afgelost. Grijs gebied (mengvorm): •

Converteerbare obligatielening. Levert aanvankelijk vreemd vermogen, dat na verloop van tijd gedeeltelijk of geheel tot eigen vermogen gerekend kan worden

•

Achtergestelde lening: blijft vreemd vermogen, maar vervult een met het eigen vermogen vergelijkbare bufferfunctie. Men ontvangt een van tevoren afgesproken rentepercentage onafhankelijk van de winst.

Garantievermogen: Eigen vermogen samen met achtergesteld vermogen.


Pagina 31

20-2-2003

Kopen of Leasen? Wie een apparaat koopt, wordt er de eigenaar van en kan er, binnen toegestane grenzen, mee doen wat hij wil, bijvoorbeeld weer verkopen als het apparaat economisch of technisch verouderd is. Het nadeel van kopen is dat, in principe meteen de volledige koopprijs uit eigen of vreemd vermogen moet worden betaald. Koop of afbetaling (koper meteen eigenaar, ondanks dat de koopsom nog niet volledig is betaald – doorverkopen mấg) Eigendomsvoorbehoud: De koper wordt pas eigenaar als de koopprijs volledig is betaald (huurkoopovereenkomst: het op den duur in eigendom verwerven van een goed tegen betaling in termijnen) Leasing: 2 partijen •

De leverancier

(LESSOR – verkoopt niet en draagt niet in eigendom over, maar blijft eigenaar

•

Klant

(LESSEE)

Operational lease – Bedrijfsmiddel voor een deel van de economische levensduur leasen; de lessor moet maar zien of hij de restwaarde nog terug kan krijgen. (de lessee wil geen eigenaar worden, maar het bedrijfsmiddel slechts gedurende een zekere tijd productief aanwenden) Financial leasing – de lessee wil het bedrijfsmiddel in principe gedurende de gehele economische levenduur ter beschikking hebben. (restwaarde nagenoeg nihil)

Drie-partijen-contract – doordat de lessor veelal niet tegelijkertijd fabrikant/importeur van het bedrijfsmiddel en financier is. 1) Fabrikant biedt als alternatief aan potentiële klanten aan dat goederen niet alleen slechts gekocht, maar ook geleasd kunnen worden. 2) Zelfstandig gevestigde leasemaatschappij gaat samen met haar klant op zoek naar een leverancier, die het gewenste bedrijfsmiddel volgens specificaties van de lessee kan maken.


Pagina 32

20-2-2003

Sale an lease-back – de onderneming heeft het betreffende bedrijfsmiddel al in huis, maar het in deze aanschaf geïnvesteerde vermogen na enige tijd weer wil vrijmaken voor andere doeleinden. Kan een operationele of financiële doelstelling hebben, al naar gelang wie voortaan het economisch risico loopt. Wordt gebruikt om in een bedrijfsmiddel geïnvesteerde gelden alternatief te kunnen aanwenden. Techno-lease – twee-partijen-contract, een aantal of alle immateriële activa van een onderneming (octrooirechten en merkrechten) Reden is om fiscale voordelen ten gunste van en of beide partijen te verkrijgen) Surseance en Faillissement Uitstel (of surseance) van betaling wanneer een bedrijf in financiële moeilijkheden verkeert. Bedoeling is een faillissement te voorkomen. . Gevolg hiervan dat CONCURRENTE crediteuren hun vorderingen niet kunnen verhalen zo lang de surseance duurt. PREFERENTE EN SERPATISTEN kunnen hun vorderingen wel verhalen. Surseance wordt openbaar gemaakt, daardoor worden crediteuren alert en is het eigenlijk snel afgelopen met het bedrijf. Objectief bezien zijn surseance en faillissement neutrale rechtsfiguren; surseance is een slecht voorteken. Ongelijkheid van crediteuren: in deze rangorde 1) separatisten –Crediteuren die hun vorderingen met een absoluut zekerheidsrecht hebben weten te versterken 2) Preferente crediteuren – Zijn bevoorrecht boven de anderen, omdat ze een privilege hebben. Voorbeeld is het retentierecht van reparateur. 3) concurrente crediteuren – alle andere schuldeisers, die daarna pas aan de beurt komen 4) post-concurrenten – staan achter in de rij. Centraal in een faillissement staat de boedel - Het geheel van te liquideren rechten en verplichtingen van de gefailleerde onderneming. Boedelschulden - Kosten die de curator moet maken om het faillissement zo goed mogelijk te laten verlopen.


Pagina 33

20-2-2003

Verificatielijst: Als de curator uit de boekhouden van de gefailleerde onderneming bekende debiteuren benaderen en deze tot betaling manen en bekende crediteuren uitnodigen om hun vorderingen in te dienen. Goedgekeurd akkoord (rechtbank): verliezen de crediteuren hun resterende aanspraken; de gefailleerde is in een klap van al zijn schulden af Paulianeus handelen: (bevoegd optreden) Ondernemers die in betalingsmoeilijkheden verkeren en een faillissement op zich zien afkomen, kunnen in de verleiding komen handelingen te verrichten, die de gezamenlijkheid van crediteuren en de toekomstige boedel schade berokkenen. Paulinaneus is wanneer de curator handelingen achteraf kan terugdraaien, zodat het nadeel voor de boedel kan worden geneutraliseerd. Executoriaal beslag: De deurwaarder mag de beslagen goederen verkopen en – onder aftrek van kosten – uit de opbrengst ervan de vordering van de crediteur voldoen Factoring = zaakgelastigde is een contractuele dienstverlengingsrelatie met een financiële doelstelling en een financieel resultaat, gebaseerd op diverse juridische constructies. Borgstelling/borgtocht is een drie-partijen-verhouding, gevormd door de hoofdovereenkomst tussen crediteur en debiteur en een nevenovereenkomst tussen crediteur en borg. - de crediteur is jegens de borg verplicht zich behoorlijk in te spannen om de vordering eerst op de debiteur te verhalen. - HDe borg onleent her recht van regres, indien hij de schuld aan de credituer heeft voldaan, hij in diens plaats treedt tov de debituer - Borgtocht kan worden gezien als een carrousel van plaatsvervangend optreden Registergoed, zijn alle goederen waarvan de eigendom is geregistreerd en waarvan niemand zonder registratie eigenaar kan zijn. (onroerende zaken zoals gebouwen, vaartuigen en vliegtuigen) Parate executie - een bevoorrechte positie tov van andere crediteuren.


Pagina 34

20-2-2003

Stil pandrecht: de in pand gegeven zaken blijven bij de pandgever en met betrekking tot verpande vorderingen(huisbankier, de onderneming betrekt krediet van de bank) Eigendomsvoorbehoud: Om een aantal redenen is het eigendomsvoorbehoud van de leverancier geen sterke vorm van zekerheid. Het recht wordt namelijk voorbehouden en door twee risico’s bedreigd, waarop de leverancier geen invloed heeft. Zolang de koper/afnemer nog geen eigenaar is, mag ij de afgeleverde zaken niet doorverkopen: hij is nog niet beschikkingsbevoegd. Verzekeren – 3 vormen - De schade is veroorzaakt binnen de looptijd van de verzekering (ACT committed) schade veroorzaakt voor de aanvang van de looptijd niet gedekt en schade veroorzaakt tijdens delooptijd wel gedekt, zodat uitgekeerd wordt ook al minfesteerd de schade zich na beeindiging van de looptijd van de verzekering: geeninloop, maar wel uitloop. -

De schade is ontstaan in de zin van manifest geworden, binnen de looptijd (loss occurrence – dekt de schade die tijdens de looptijd is ontstaan)

-

De claim is binnen de looptijd ontvangen. (claims made – dekking bepaald of de vordering tot schadevergoeding binnen de looptijd is ontvangen door verzekerde of verzekeraar.

Chinese walls – De bescherming van vertrouwelijke informatie, die betrekking heeft op of, afkomstig is van cliënten Boekenclausule: De essentie van deze clausule is de verschuiving van de bewijsplicht van bank naar cliënt. Bankgarantie: Ondernemingen die andere onderneming goeder leveren of diensten verlenen, lopen het risico dat de afnemer insolvent blijft te zijn. Tegen dit insolventierisico zal de treasury de onderneming zo veel mogelijk willen indekken. Een bankgarantie wordt voor een bapaalde tijd verleend en gebonden aan een uiterste datum en een maximumbedrag. G-Rekening – staat voor geblokkeerd. Houdt verband met de Wet ketenaansprakelijkheid, op grond waarvan een aanemer van een werk aansprakelijk kan


Pagina 35

20-2-2003

worden gesteld voor het niet betalen van sociale premies en loonbelasting door onderaannemers aan de sociale fondsen en de belastingdienst. Prospectus-aansprakelijkheid Begeleiding van de uitgifte van effecten, zoals aandelen, certificaten en obligaties. De bank verricht dan op verzoek, in opdracht en uiteraard tegen betaling van de effecten uitgevende onderneming allerlei financieel-organisatorische werkzaamheden. Mocht zo’n prospectus onverhoopt onjuiste informatie bevatten, dan doet zich de raag voor of de bank aansprakelijk gesteld kan worden voor de schade die inschrijvende beleggers hebben geleden doordat zij zijn afgegaan op de onjuiste gegevens.

4.4 Control financieel adminstratieve functie omvat twee deelfuncties: interne controle – controle gerichte management accounting externe verantwoording – financial accounting. (loonbeliasting administratie, btw voorschriften, kostprijscalculatie algemeen maatschappelijke verantworodingsplicht: 1) de boekhoudplicht (aantekeningen omtrent de vermogens toestand. Debiteuren/crediteurenadministratie + archiefplicht 2) de publicatieplicht maakt deel uit van het jaarrekeningenrecht. Commanditaire vennootschap heeft geen publicatieplicht, de recht van de rechtsvormen wel. 3) recht mbt de jaarrekening – bestaat uit de balans, de winst en verliesrekening + toelichting op beide


Pagina 36

20-2-2003

Hoofdstuk 5 – Juridische aspecten van Strategisch management

5.1 Inleidend Strategisch management - gericht op de langere termijn - grenzen stellen aan activiteiten - afstemmen van activiteiten op de omgeving - benutten van eigen potentieel - gericht op toekomstige veranderingen

Het vervult een overkoepelende, coördinerende functie en de leiding van de onderneming is er verantwoordelijk voor. Strategische besluitvorming is gebaseerd op expliciete voorspellingen van ontwikkelingen, bedreigingen en kansen in de toekomstige omgeven van de onderneming. Strategisch management richt zich op vier niveaus: • • • •

Societal: maatschappelijke positie en verantwoordelijkehid Corporate: missie en doelen van de geheel onderneming Business: het concurrentievermogen van onderdelen van de onderneming Functional: operationele sub-strategische doelen voor de managementgebieden productie, marketing, personeel, financieel

Samenwerking tussen ondernemingen kan veel vormen aannemen - joint venture - fusie (concentratie) zonder tussenkomst van juristen niet te realiseren - vijandige overname – gedwongen vorm van samenwerking


Pagina 37

20-2-2003

5.2 Juridische aspecten in hoofdlijnen Bedreigingen strategisch managent: - Overheden kunnen gebruik maken van concrete bevoegdheden, die verbindende voorschriften bieden. - Concurrenten kunnen besluiten om over te gaan op juridische middelen Structuur De keuze van een rechtsvorm is een strategische beslissing. De keuze van de rechtsvorm voor een onderneming is vrij. De keuze kan geschikter of minder geschikt zijn voor een ondermening. Deze overweging is vooral gericht op de betrekken op de kwestie van de persoonlijke aansprakelijkheid van de ondernemers voor (juridische identiteit) - vorderingen van schuldeisers - vereisten voor de oprichting van een juridische ondernemingsvorm - verplichtingen van publicatie van financiële jaarverslagen - Aantrekken van vermogen - Fiscale aspecten - Aspecten van sociale zekerheid - Het ondernemingsrecht: Wet op de formeel buitenlandse vennootschappen – Voor vennootschappen die in een buitenland zijn opgericht en daar zijn gevestigd en geregistreerd gelden in beginsel de regels van dat land. (weinig beperkende en zeer soepele regels) Bedrijven die nauwelijks of geen band met het land van oprichting hebben en dus alleen maar formeel buitenlands zijn en hun activiteiten in Nederland verrichten, vallen onder dezeofde verplichten als die de Nederlandse vennootschappen hebben. (Inschrijving handelsregister, voldoen aan minimum kapitaalvoorschriften, bestuurdersaansprakelijkeheid, boekhoud-, archief- en jaarrekeningplicht. De concern leiding, de Raad van Bestuur is de hoogste baas


Pagina 38

20-2-2003

Let op: Deze samenvatting is van een oude versie van het boek!

Recommend Documents