Lessen ICT-Lyceum ‘Studeren op afstand’ - Een verbindingsconcept Situatie De ICTopleidingen van het Deltion staan op nummer 1 in de MBO-keuzegids. Hierdoor trekt de opleiding studenten uit een groot deel van het land. Studenten van het ICT-Lyceum van het Deltion College komen uit regio Zwolle, maar dus ook van ver daar buiten. Hun reistijd is in een aantal gevallen zo lang, dat zij (delen van) lessen missen. Het is organisatorisch niet altijd mogelijk dat er bij het maken van de lesroosters specifiek rekening mee wordt gehouden. De lessen zouden voor deze groep later moeten beginnen en eerder moeten eindigen om op een verantwoord tijdstip weer thuis te kunnen zijn, maar daardoor wordt hun lesdag ongewenst ingekort. Oplossing Variant 1 Eén dag in de week volgen bepaalde studenten de lessen oline. Deze studenten die in aanmerking willen komen om een deel van hun opleiding op afstand te volgen worden bij aanvang van hun opleiding in één groep geplaatst, waardoor er mogelijkheden komen hen in ieder geval gedurende een hele dag in te roosteren voor het leren op afstand. Hierbij maken we gebruik van Virtual Classroom, een aanvullende module op N@tschool, onze elektronische leeromgeving. Variant 2 Het behoort tot de mogelijkheden dat deze groep ‘op afstand’ meewerkt met een parallelgroep, die die lesdag hetzelfde rooster heeft. De docent geeft les aan de eigen groep op school, studenten ‘op afstand’ werken virtueel mee.
Deltion College 2014: ‘ICT-Lyceum - Studeren op afstand’. Een verbindingsconcept.
Uitwerking variant 1 Opleiding: ICT-beheerder, niveau 4, BOL. Het rooster voor de ‘leren op afstand’-dag gaat er als volgt uitzien: 8.30 t/m 10.00 uur
vak a wordt verzorgd door docent 1
10.00 t/m 10.15 uur
koffiepauze
10.15 t/m 11.45 uur
vak b wordt verzorgd door docent 2
11.45 t/m 12.30 uur
lunchpauze
12.30 t/m 14.00 uur
vak c wordt verzorgd door docent 3
14.00 t/m 14.15 uur
koffiepauze
14.15 t/m 15.45 uur
vak d wordt verzorgd door docent 4
Studenten zorgen ervoor dat zij voor 8.30 uur zijn ingelogd in Virtueel Classroom. Zij werken op een PC/laptop met camera en audiovoorziening op een betrouwbare internetverbinding. De docent geeft zijn les vanuit een speciaal voor dit doel ingerichte lesruimte met alle benodigde hulpmiddelen om een goede les op deze manier te verzorgen. Benodigdheden lesruimte:
- beamer of scherm(en) waarop alle studenten via hun webcam te zien zijn - een active panel waarop de docent kan tekenen - goede webcam en audiovoorziening - een betrouwbare internetverbinding.
Beschrijving van de lesopzet Als eerste vindt de aanwezigheidsregistratie plaats, de docent vult hiervoor het registratiesysteem in. Dit is ook het moment om een correcte werking van Virtual Classroom te controleren. Zijn er problemen, dan lost de docent dit niet zelf op, maar schakelt hij of de student de dienst Informatisering en Automatisering in. Zo kan de les in ieder geval doorgaan. De docent begint de les met de doelstelling van die les te bespreken en hierna volgt een presentatie/instructie. De presentatie/instructie wordt af en toe onderbroken met een vraag/stelling waarop de deelnemers moeten antwoorden/reageren. Om het onderwerp nog extra toe te lichten is er een korte film / videoles, gemaakt met DStream. Deze videoles is voorzien van (interactieve) elementen als controlevragen tijdens de videoles en een eindtoets. Tijdens de film heeft de docent tijd om – indien nodig - per student persoonlijk nog even wat toe te lichten. Dit doet hij in een één op één gesprek. De film is eventueel later door de studenten terug te kijken via een link in N@tschool. Het tweede deel van de les gaan de studenten aan het werk met het maken van een opdracht, waarvan de uitwerking na afloop van de les wordt geüpload in N@tschool. De docent blijft beschikbaar via Virtual Classroom voor het beantwoorden van vragen en het geven van extra uitleg. Tot slot rond de leraar les af en checkt hij of alle uitwerkingen inderdaad geüpload zijn in N@tschool. Hij onderneemt actie als dit (nog) niet het geval is. De studenten nemen even pauze en worden om 10.15 uur weer verwacht in een nieuwe meeting met Deltion College 2014: ‘ICT-Lyceum - Studeren op afstand’. Een verbindingsconcept.
een andere docent. Deze heeft een soortgelijke structuur als hierboven beschreven. Studenten die de les (even) niet via de afstandsleren-manier willen volgen hebben de mogelijkheid aan te schuiven in het kantoor van de begeleidende leraar.
Uitwerking variant 2 Het rooster voor de ‘leren op afstand’-dag gaat er als volgt uitzien: 8.30 t/m 10.00 uur
vak a wordt verzorgd door docent 1
10.00 t/m 10.15 uur
koffiepauze
10.15 t/m 11.45 uur
vak b wordt verzorgd door docent 2
11.45 t/m 12.30 uur
lunchpauze
12.30 t/m 14.00 uur
vak c wordt verzorgd door docent 3
In deze variant werken twee groepen gelijktijdig onder leiding van een docent. De ene groep is fysiek aanwezig in het leslokaal, de afstandslerengroep werkt virtueel mee. Dit is een extra belasting voor de docenten en studenten. Daarom worden er die dag minder lessen aangeboden. Alle studenten zijn op tijd aanwezig in een gewoon leslokaal met voorzieningen voor leren op afstand. De ‘afstand-studenten’ zorgen ervoor dat zij voor 8.30 uur zijn ingelogd in Virtueel Classroom. Zij werken op een PC/laptop met camera en audiovoorziening op een betrouwbare internetverbinding. Benodigdheden lesruimte:
- Groot scherm (schermen) op bureau leraar waar alle ‘afstandstudenten’ via hun webcam te zien zijn, bij voorkeur niet in het zicht van de andere studenten. - een active panel waarop de docent kan tekenen - goede webcam en audiovoorziening - een betrouwbare internetverbinding.
Beschrijving van de lesopzet Als eerste vindt de aanwezigheidsregistratie plaats, de docent vult hiervoor het registratiesysteem in. Dit is ook het moment om een correcte werking van Virtual Classroom te controleren. Zijn er problemen, dan lost de docent dit niet zelf op, maar schakelt hij of de student de DigiDesk in. Zo kan de les in ieder geval doorgaan. De docent begint de les met de doelstelling van die les te bespreken en hierna volgt een presentatie, die door beide groepen leerlingen te volgen is. De presentatie wordt af en toe onderbroken met een vraag/stelling waarop de deelnemers moeten antwoorden/reageren. Om het onderwerp nog extra toe te lichten is er een korte film / videoles, gemaakt met DStream. Deze videoles is voorzien van (interactieve) elementen als controlevragen tijdens de videoles en een eindtoets. Tijdens de film heeft de docent tijd om – indien nodig - per student persoonlijk nog even wat toe te lichten. Dit doet hij in een één op één gesprek. De film is eventueel later door de studenten terug te kijken via een link in N@tschool. Het tweede deel van de les gaan de studenten aan het werk met het maken van een opdracht, waarvan de uitwerking na afloop van de les wordt geüpload in N@tschool. De docent blijft beschikbaar via Virtual Classroom voor het beantwoorden van vragen en het geven van extra uitleg.
Deltion College 2014: ‘ICT-Lyceum - Studeren op afstand’. Een verbindingsconcept.
Tot slot rond de les af en checkt hij of alle uitwerkingen inderdaad geüpload zijn in N@tschool. Hij onderneemt actie als dit (nog) niet het geval is. De studenten nemen even pauze en worden daarna weer verwacht in een nieuwe meeting met een andere docent. Deze heeft een soortgelijke structuur als hierboven beschreven. Onderwijstijd in variant 1 In deze variant is geen onderwijstijd te winnen. Het voordeel zit in het vervallen van de reistijd voor de student en het niet hoeven inroosteren van een grote lesruimte voor de docent. Onderwijstijd in variant 2 In deze variant is onderwijstijd te winnen. Gedurende 40 lesweken krijgt de afstandslerengroep les via Virtual Classroom. Zij leren en werken mee met een parallelgroep die fysiek aanwezig is in een lesruimte. 40 lesweken 6 lesuren per week
=
240 lesuren per schooljaar
Extra (technische) voorbereiding in de aanvangsfase per deelnemende docent 20 lesuren per jaar = 60 lesuren. Dit aantal wordt mogelijk kleiner na de aanvangsfase. Blijft er over: 180 lesuren per jaar per twee groepen studenten.
Deltion College 2014: ‘ICT-Lyceum - Studeren op afstand’. Een verbindingsconcept.
Criteria onderwijstijd
Variant 1– ‘Studeren op afstand’ We maken hier gebruik van Virtual Classroom, waardoor de studenten thuis, met hun eigen PC/laptop gedurende een lesdag lessen volgen welke live gegeven worden door docenten. We kiezen er in het begin voor om de vakken die we via deze methode aanbieden voor de helft van de tijd via Virtueel Classroom aan te bieden met daarnaast bijeenkomsten via les op het Deltion college. 1 Onderwijstijd De uren worden voor de ‘afstandslerengroep’ ingeroosterd als een normale lesdag, met docent, maar zonder lesruimte. De lessen hebben een verplicht karakter. 2 De leraar De lessen worden door bevoegde en bekwame leraren gegeven. Er is voor gekozen een aantal leraren te begeleiden bij de invoering van deze werkwijze. Dit voorkomt kwetsbaarheid en biedt de betreffende leraren een klankbord. In geval van ziekte of afwezigheid moet een andere docent de lessen kunnen overnemen om lesuitval te vermijden. 3 Onderwijsdoelen De activiteiten in dit concept zijn gericht op het realiseren onderwijsdoelen en zijn in het reguliere onderwijsprogramma opgenomen. De activiteiten worden zo opgezet dat zij attractief zijn voor de studenten. 4 De student Studenten wordt bij de intake van hun nieuwe opleiding gevraagd of zij een bepaald deel van hun opleiding via afstandsleren willen gaan doen. De Deltion medewerker die de intake doet beoordeelt via vaste (nog te ontwikkelen) criteria of de student hier voor in aanmerking kan komen. De student is bij de start van het traject duidelijk wat er van hem of haar verwacht wordt en gaat daar mee akkoord door een handtekening te plaatsen. Hierdoor krijgt het afstandsleren een formeel karakter. Uiteraard zet ook de school een handtekening onder dot document. Wij gaan er van uit de activiteiten uitdagend, inspirerend en leerzaam zijn. Het op afstand volgen van de lessen en het contact via Virtual Classroom met iedereen het gevoel ‘er bij te horen’. Door te werken met gerichte opdrachten zijn de lessen voor niemand vrijblijvend. 5 Registratie Alle ingelogde studenten in Virtual Classroom zijn daadwerkelijk zijn wie ze zeggen te zijn door de aanwezigheid van een webcam en het onmiddellijk aanspreekbaar zijn voor de docent. Via het groepsoverzicht is altijd te zien wie er aan- of afwezig is. Uiteraard wordt bij het begin van de les gewoon gebruik gemaakt van het aanwezigheidsregistratiesysteem van het Deltion College, waarin aangegeven wordt wie wel en wie niet aanwezig is. Studenten melden zich aan het einde van de les persoonlijk af in Virtual Classroom. 6 Leerrendement Dit concept is niet specifiek opgezet om het leerrendement te verhogen. Mogelijk wordt het leerrendement verhoogd toch door het ontbreken van reistijd voor de studenten. Verder kan het bij het maken van opdrachten een voordeel zijn dat de student geen last van mede studenten in dezelfde
Deltion College 2014: ‘ICT-Lyceum - Studeren op afstand’. Een verbindingsconcept.
ruimte hoeven te hebben. 7 Differentiatie Er is hier sprake van een groepsproces. In de bijeenkomst kan elke student zijn of haar eigen ervaringen delen met anderen. 8 Contextrijk leren Het concept afstandsleren wordt uitgevoerd bij studenten van het ICTlyceum van het Deltion College. Het deelnemen aan een online meeting is iets wat deze studenten later in hun loopbaan ook steeds vaker gaan tegenkomen. Het ervaren hoe zo’n systeem werkt is een positief neveneffect bij deze manier van werken. 9 Faciliteiten Studenten dienen te beschikken over een goede pc of laptop met camera en audiovoorzieningen. Zij kunnen de laptop op school laten keuren, waarbij de dienst I&A studenten ondersteuning kan verlenen bij het verhelpen van problemen. Omdat het hier om leerlingen van het ICT-Lyceum gaat, is te verwachten dat zijn mogelijke technische problemen zelf kunnen oplossen. 10 Deskundigheid personeel Leraren hebben de cursus e-didactiek gevolgd. Daarnaast hebben zij een training in het technisch en didactisch gebruik van Virtual Classroom gevolgd. 11 Meerwaarde concept o
o
o
De ICTopleidingen van het Deltion staan op nummer 1 in de MBOkeuzegids. Hierdoor trekt de opleiding studenten uit een groot deel van het land. Met dit concept spaart de student reistijd uit. Door het gebruik van een virtual classroom kan de student ongezien voor zijn of haar medestudenten vragen stellen aan de leraar. Hiermee wordt de drempel om hulp te vragen verlaagd. Relatief veel studenten van ict-opleidingen hebben last van ruis in een normale klassituatie. Tijdens het maken van opdrachten thuis ondervindt de student in dit concept hiervan geen last. De verwachting is dat de student beter zal presteren. In een verkennend onderzoek dat met studenten is gevoerd over dit concept werd dit door de studenten beaamd.
12 Plan van aanpak Er is nog geen vastgesteld plan van aanpak. Op dit moment wordt er een pilot uitgevoerd met Virtual Classroom met variant 1. Drie leraren begeleiden op deze manier een ‘afstandslerengroep’. Aan de hand van bevindingen van deze pilot, wordt variant 2 uitgevoerd.
Deltion College 2014: ‘ICT-Lyceum - Studeren op afstand’. Een verbindingsconcept.
Realisatie van variant 2
Variant 2 – ‘Studeren op afstand’ met een online-parallelgroep In wezen is deze variant gelijk aan variant 1. Er zit echter verschil in het aantal studenten dat door de leraar begeleid wordt. Doordat de leraar tegelijkertijd een offline en een online klas begeleidt vergt dit meer van de leraren die in dit concept participeren. Wij denken dat deze variant geschikt is voor lessen van het ICT-lyceum die zelfwerkzaamheid van de student vragen. Wij denken hierbij bijvoorbeeld aan lessen waarin de student na een introductie van de leraar praktisch aan het werk gaat met het inrichten van servers of het configureren van online applicaties.
Zwolle, juni 2014 Deltion College, Iede Hoexum, Arend Kok en JaapJan Vroom
Deltion College 2014: ‘ICT-Lyceum - Studeren op afstand’. Een verbindingsconcept.
