LESPAKKET LEERKRACHTENHANDLEIDING 2DE EN 3DE GRAAD. Voedings atelier. Een duurzame kijk op voeding

LESPAKKET LEERKRACHTENHANDLEIDING 2DE EN 3DE GRAAD

Voedings atelier Een duurzame kijk op voeding

Dit lespakket kwam tot stand met steun van de provincie Vlaams Brabant en in samenwerking met Velt en Ecolife.

Auteurs: Dorien Pelckmans (Velt), Leentje Speybroeck (Velt), Stijn Bruers (Ecolife), Ann Van Aperen Ontwerp omslag: Banananas.net Opmaak binnenwerk: Integra Plantyn Motstraat 32, 2800 Mechelen T 015 36 36 36 F 015 36 36 37 [email protected] www.plantyn.com

© Plantyn nv, Mechelen, België Alle rechten voorbehouden. Uitgeverij Plantyn heeft alle redelijke inspanningen geleverd om de houders van intellectuele rechten op het materiaal dat in dit leermiddel wordt gebruikt, te identificeren, te contacteren en te honoreren. Mocht u ondanks de zorg die daaraan is besteed, van oordeel zijn toch rechten op dit materiaal te kunnen laten gelden, dan kunt u contact opnemen met uitgeverij Plantyn.

Een duurzame kijk op voeding leerkrachtenhandleiding

Een duurzame kijk op voeding

In deze les worden verschillende aspecten van duurzame voeding op een speelse manier aangebracht. In een eerste fase bekijken en analyseren de leerlingen de inhoud van hun favoriete belegd broodje. Nadien maken zij een effectenrapport van de ecologische voeten waterafdruk van hun broodje. In een tweede fase gaan zij met de opgedane kennis zelf een duurzaam broodje samenstellen. Daarvoor krijgen zij een uitgebreide ingrediëntenlijst. lesduur: 3 x 50 min

1 Lesdoelstellingen De leerlingen kunnen:

leerplandoelen VVKS0 –STW (voeding)

leerplandoelen GO! – STW (praktijk huishoudkunde)

1. uitleggen waarom lokale voeding duurzamer is

LPD6

2. voorbeelden geven van handelingen om voedselverspilling te voorkomen

LPD6

3. het verschil tussen bio- en niet-bio-voeding verwoorden

LPD4

LPD6

4. aantonen dat lokale voeding minder belastbaar is voor het milieu

LPD6

5. voorbeelden geven van lokale en ingevoerde voedingsproducten

LPD6

6. een vegetarisch gerecht naar keus beschrijven 7. verklaren waarom het raadzaam is te kiezen voor verse voeding.

LPD6

8. manieren formuleren voor het vermijden van verpakking

LPD6

9. de milieu-impact van verpakking staven 10. bereidingsmethodes opsommen met een laag energieverbruik

LPD5

11. vergeten groenten herkennen

LPD5

12. verklaren waarom gevarieerde voeding gezonder is 13. onderbouwen waarom een ‘faire prijs’ voor voeding en boer van belang is 14. een standpunt verdedigen 15. informatie kritisch verwerken

4

Voedingsatelier - Een duurzame kijk op voeding - Plantyn, Mechelen

LPD6


leerplandoelen VVKS0 –STW (voeding)

leerplandoelen GO! – STW (praktijk huishoudkunde)

16. een standpunt formuleren 17. de betekenis van een etiket op de verpakking van een voedingsproduct toelichten

LPD4

18. a. aantonen dat duurzame voeding op maatschappelijk, economisch, ecologisch en sociaal vlak gevolgen heeft b. staven met voorbeelden dat de impact van deze gevolgen met elkaar verbonden zijn. Behandelde vakoverschrijdende eindtermen: zie bijlage 5.

2 Lesinhoud Het begrip ‘duurzame voeding’ kan op verschillende manieren worden ingevuld. Hieronder vind je tien tips die het verhaal concreet en tastbaar maken. Deze tekst is in eerste plaats bedoeld om jou als leerkracht te informeren. Het staat je vrij om dit ook als extra informatiemateriaal aan je leerlingen te bezorgen.

Gezonde voeding: gezond voor jezelf én voor het klimaat! Ons huidige voedingspatroon is voor 30% verantwoordelijk voor de klimaatverandering. Bovendien eten we vaak te vet en ongezond. Het kan gelukkig anders! Hieronder vind je tien hapklare tips om direct mee aan de slag te gaan.

1 Elk seizoen weer anders Kies voor producten van het seizoen. Denk maar aan zongerijpte tomaten, de eerste asperges in het voorjaar of de pompoenen bij Halloween. Zo vermijd je dat je voeding onnodige kilometers afleggen of gekweekt zijn in verwarmde serres. Een extra stimulans: groenten en vruchten van het seizoen zijn qua smaak op z’n best doordat ze gerijpt zijn door de natuurlijke zon, ze bevatten de meeste voedingsstoffen en zijn het vriendelijkst voor je portemonnee. Profiteer van de troeven van het seizoen en leg je voorraad aan voor de volgende maanden. Zo kan je in het volle aardbeienseizoen goedkoop én milieubewust zelf confituur maken. www.velt.be: Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren www.groentekalender.be: De groente-en fruitkalender online

2 Voedsel is te waardevol om weg te werpen Als je enkel naar de huishoudens kijkt, dan gooit elke Vlaming gemiddeld 50 kg vast eetbaar voedsel per jaar weg (in GFT en restafvalzak) en 30 liter vloeibaar eetbaar voedsel per persoon per jaar (door de gootsteen). Als je daar de landbouw, nijverheid en diensten bijtelt, worden die aantallen nog groter. Er zijn heel wat trucjes om dit te voorkomen. Ga winkelen met een winkellijstje en hou je daaraan. Bovendien ga je best niet winkel als je honger hebt; je laat je dan sneller verleiden om dingen te kopen die je niet nodig hebt. Als je kiest voor een vaste ‘restjesdag’ per week, zullen ook de restjes van de vorige maaltijden niet in de vuilnisbak belanden. Zo kunnen de worteltjes en erwtjes die je maandag at, gemakkelijk verwerken in de stoofschotel van woensdag.


5


3 Bioproducten voor minder pesticiden De biologische landbouw pakt de teelt van voedsel resoluut anders aan. De vruchtbaarheid van de bodem staat voorop met behulp van een gedoseerde bemesting met compost en groenbemesters. Een uitgekiende vruchtwisseling zorgt ervoor dat de bodem zich kan herstellen en dat plagen minder kans maken. Zo zet een bioboer zijn aardappelen niet elk jaar op hetzelfde veld. Op die manier beschermt hij zijn pootgoed tegen schimmelziektes. Indien nodig worden de planten tegen belagers beschermd met plantaardige bestrijdingsmiddelen. Consumenten vinden doorgaans dat biologisch geteelde groenten voller en sterker smaken. In biologische verwerkte producten zoals kaas, koekjes, brood en sauzen is slechts een beperkt aantal natuurlijke toevoegstoffen – de zogenaamde E-nummers – toegestaan. De smaak wordt niet opgepept met synthetische aroma’s en zoetstoffen of met geharde oliën en vetstoffen. www.biomijnnatuur.be: Adressen en informatie over biologische landbouw en producten

4 Vers van hier In de supermarkt vind je producten van over de hele wereld. Toch kies je, zeker voor verse producten, beter voor producten van eigen makelij. Elk seizoen kunnen we uitgebreid kiezen uit producten die we vers uit de tuin of bij de boer halen, aangevuld met gedroogde peulvruchten en gedroogd fruit, noten, pitten, zaden of koel opgeslagen bewaargroenten en -fruit. Zo beperken we het aantal kilometers dat onze voeding aflegt. Bij een overaanbod kun je confituren, sapjes... maken. 5 Van vleeseter tot flexitariër Kies ervoor om enkele dagen in de week een vegetarische maaltijd de bereiden. Op die manier leer je tal van nieuwe gerechten kennen en draag je jouw steentje bij voor een beter milieu. Ook vis eet je best met mate. Er zijn heel wat vissoorten bedreigd omdat ze te vaak worden opgevist. Als je vis koopt, neem je best even een kijkje op de viswijzer. http://ecosmos.velt.be/: Heerlijk broodbeleg met lokale seizoensgroentjes http://jongesla.com/category/broodbeleg-2/: Broodbelegreceptjes van Dorien Knockaert www.evavzw.be: Vereniging voor vegetarisme http://www.groeneprinses.be/category/recepten/broodbeleg/: Verrukkelijke broodsmeersels van De Groene Prinses www.goedevis.nl: website met de viswijzer die je vertelt welke vis je nog kan eten http://watervoetafdruk.be/: website met een calculator om de ecologische en watervoetafdruk van maaltijden te berekenen en vergelijken http://www.voedingscentrum.nl/nl/mijn-boodschappen/milieu-en-klimaat/voedselafdruk.aspx: calculator om je totale voedselafdruk te berekenen

6 Zelf bereid in plaats van kant-en-klaar Kant-en-klare producten bevatten vaak heel wat kunstmatige bewaar- en kleurstoffen. Bovendien worden ze vaak gemaakt van ‘minderwaardige’ grondstoffen. Zo bestaat de kaas op je diepvriespizza meestal voor een groot stuk uit ‘nepkaas’ of imitatiekaas. Als je zelf aan de slag gaat in de keuken, weet je perfect waaruit je gerecht bestaat. En wat gaat er boven de geur van zelfgebakken cake? 7 Vermijd verpakkingen en afval Kies bij het winkelen voor producten met weinig verpakking. Koeken hoeven niet noodzakelijk apart verpakt te zijn en kan je in een luchtdichte doos bewaren. Groenten en fruit kan je ook los kopen. Heb je na het koken of eten toch nog afval? Doe het in de juiste vuilbak of -zak. http://nl.observ.be/article/4170-x.html?1&show=7 http://www.fetra.be/Verpakking_-_hefboom_voor_Duurzaamheid.pdf www.voedingscentrum.nl: informatie over voedselverspilling, tips en recepten met restjes http://www.nietgenoeg.be/Nieuws/65/Lees-ons-basisdossier-over-voedselverspilling.aspx: de campagne van 11.11.11 tegen voedselverspilling

6



http://www.milieucentraal.nl/themas/milieubewust-eten/voorkom-voedselverspilling: tips en ideeën om voedselverspilling tegen te gaan

8 Bewust bereiden is energie besparen Als je je groenten kookt, doe je dit best in een pot met kokend water. Dit water kan je daarna gebruiken als bouillon voor de soep. Daarnaast zijn er heel wat bereidingswijzen die minder energie vragen zoals stoven, stomen, blancheren of wokken. Bovendien past op elk vuur een pot. Zet een grote pot op het grote vuur en een kleine pot op het kleine. Zo spaar je heel wat energie en centen uit. http://documentatie.leefmilieubrussel.be/documents/100tipsenergie_nl.pdf 9 Gevarieerd eten is voedzaam en lekker Nooit eerder hebben we in winter en zomer zo kunnen genieten van een waaier aan seizoengroenten en -fruit, met extra dank aan de vele ‘vergeten’ groenten zoals pastinaak, warmoes, koolrabi en aardpeer. Aarzel niet om ze op je menu te zetten. In een ecologische voeding krijgen ook granen (gerst, boekweit, spelt) en peulvruchten (kapucijners, tuinbonen) een belangrijke rol toebedeeld. Voedingsmiddelen afwisselen zorgt ervoor dat we alle noodzakelijke vitamines, mineralen en spoorelementen in evenwichtige en goed opneembare dosissen aangeleverd krijgen. www.groentekalender.be: De groente-en fruitkalender online

10 Geef de boer geld voor zijn waar Zowel in het zuiden als het noorden krijgen de kleinere boeren vaak niet het loon dat ze verdienen. Ze hebben moeite om de eindjes aan elkaar te knopen. Een goede prijs moet de boer in staat stellen om zijn investeringen in zaai- en plantgoed, stallingen en machines op een redelijke termijn terug te verdienen, zijn kinderen naar school te laten gaan in plaats van hen te moeten inzetten bij de oogst, en een appeltje voor de dorst over te houden op zijn oude dag. Kies daarom voor producten met het Max Havelaarlabel. In eigen land kan je via hoevewinkels, op boerenmarkten en via groentenabonnementen rechtstreeks bij de boer je groenten en fruit kopen. www.oxfamwereldwinkels.be http://www.befair.be/nl/content/eerlijke-handel http://www.oxfamwereldwinkels.be/recepten www.voedselteams.be www.rechtvanbijdeboer.be

3 Lesverloop 1. Introductie: welkom in de broodjeszaak

20 min

De leerlingen kiezen uit de bestellijst hun favoriete broodje. De leerlingen die hetzelfde broodje kozen, vormen een groepje. Een groep bestaat maximum uit vier leerlingen. Elk groepje krijgt een blad in A3-formaat en dikke kleurstiften. Zij maken een tekening van hun favoriete broodje. Ze maken daarnaast een oplijsting van de ingrediënten. Bij drie ingrediënten noteren zij: Waar het vandaan komt: beschrijving van het hele proces van boer tot bord. Hoe elk ingrediënt verpakt wordt Benodigdheden: bijlage 1: bestellijst broodjes 6-tal A3-bladeren


7


2. Vraaggesprek

15 min

In dit vraaggesprek worden de ervaringen van de leerlingen bevraagd. Van daaruit worden opstapjes gecreëerd naar enkele begrippen van de duurzame voeding.

Was het een eenvoudige oefening? Wat is er je opgevallen bij de beschrijving van het hele proces van boer tot bord?

i i i

Hoeveel tussenstappen had je nodig voor het vlees? En voor de mayonaise of cocktailsaus? Hoe vaak moet iets worden vervoerd? Hoeveel mensen werken mee aan de verwerking van bijv. het brood, het vlees? Hoeveel verschillende verpakkingen hebben jullie gevonden? Uit welke materialen bestaan de verpakkingen?

i

3. Leergesprek over de milieueffecten

25 min

Vraag de leerlingen de zes broodjes te rangschikken van minst naar meest milieuvervuilend. Hierna krijgen de leerlingen het milieueffectenrapport van hun broodje. Op het milieueffectenrapport kunnen de leerlingen zien hoeveel land er nodig is geweest om dat ene broodje te maken. Dit is de ecologische voetafdruk van hun broodje. benodigdheden: bijlage 2: milieueffectenrapport per broodje Het vraaggesprek gaat verder:

Welk broodje scoorde laag? Welk broodje scoorde hoog? Waarom scoort het broodje gezond beter dan het broodje américain? Waarom scoort het broodje tonijnsalade zo hoog? Hoe denken jullie dat dit komt? Welke aspecten van de ingrediënten kunnen meespelen? Hou de antwoorden bij aan de hand van een mindmap op het bord. Vraag de leerlingen hetzelfde te doen. Hiervoor kunnen ze gebruik maken van pagina 3 in de leerlingenbundel. Volgende aspecten kunnen aan bod komen (je hoeft niet alle thema’s te bespreken, behandel zeker de vet gedrukte): Ingrediënten van biologische oorsprong Seizoensgroenten Lokale groenten Minder vlees/vis Ingrediënten van eerlijke landbouw Ingrediënten met minder verpakking Ingrediënten waarvan minder wordt weggegooid Zelf bereide maaltijden ipv kant-en-klaar Energie besparen tijdens het bereiden Gevarieerd eten

8



Uitbreiding: + 20 min Je kan hier gebruik maken van enkele vergelijkende grafieken waarin te zien is wat er gebeurt met de ecologische voetafdruk als je kiest voor producten van het seizoen, lokale of biologische producten. benodigdheden: bijlage 3: grafieken met verschillende ingrediënten Uitbreiding: + 20 min Je kan op de verschillende principes ook doorgaan met je leerlingen. Hieronder vind je enkele suggesties voor vragen en opdrachten. Waarom is een broodje met tonijnsla niet duurzaam? Geef een voorbeeld van een veggie broodje. Noem voor elk seizoen één groente. Noem drie redenen waarom je beter je biologische eitjes bij de boer om de hoek koopt dan in de supermarkt? Bestaan er duurzame bananen? Leg uit. Geef een supertip om minder voedsel te verspillen.

4. Korte en lange naverwerking Vanaf hier heb je de keuze uit twee verschillende verwerkingsopdrachten.

4a. groepswerk/integrale opdracht

6 x 50 min

Na dit lesgedeelte kan je eventueel starten met een groepswerk of integrale opdracht. Deze staat omschreven in het ‘lespakket - Een duurzame kijk op voeding’.

4b. Duurzaam broodje

40 min

Rond je deze les liever af met een korte groepsopdracht, dan kan je opteren voor onderstaand lesverloop. Vraag de leerlingen om met hun groepje zelf een broodje samen te stellen volgens de principes van duurzame voeding. Vraag hen om er één te maken voor de winter en één voor zomer. Geef de leerlingen een groentekalender en ingrediëntenlijst. Op de achterzijde van de A3’s uit vorige opdracht kunnen ze hun broodje tekenen en de ingrediënten oplijsten. Je kan hen suggereren dat er naast vlees en kaas ook tal van groentebelegjes bestaan. Nadien stellen de leerlingen hun broodje voor aan hun medeleerlingen en geven ze aan welke principes van duurzame voeding aan bod komen in hun broodje. Ze kunnen een naam en leuze voor hun broodje bedenken als uitgangspunt voor hun betoog. Na deze voorstelling wordt er gestemd welk broodje het meest duurzame is. Benodigdheden: A3-papier groentekalender: printversie op www.groentekalender.be bijlage 4: ingrediëntenlijst


9


Uitbreiding: Laat de leerlingen de ecologische en watervoetafdruk van hun broodje berekenen op www. watervoetafdruk.be. Via de simulator kunnen ze ook bekijken hoe ze hun broodje nog kunnen verduurzamen.

5. Evaluatie

10 min

Bespreek samen met je leerlingen het verloop en hun ervaringen uit deze les. Hieronder vind je enkele richtvragen.

Ben je tevreden met je duurzaam broodje? Denk je dat het even lekker is als je eerste lievelingsbroodje?

Was het moeilijk om overeen te komen over de samenstelling van het broodje? Met welk van de duurzaamheidscriteria hield je het meest rekening? Denk je dat je rekening zal houden met de criteria bij het kopen van je volgende broodje? Hoe?

10



Bijlage 1

Broodjesbestellijst

smos kaas

kaas, ei, mayonaise, sla, tomaat, geraspte wortel , komkommer

€ 2,90

club

préparé, ei, augurk, cresson, cocktailsaus, tomaat

€ 3,00

martino

préparé, versnipperde ui, tabasco, ansjovis, mosterd, ketchup, sla

€ 3,20

smos gezond

eiersla, geraspte wortel, cresson, tomaat, komkommer

€ 2,90

smos hawaï

hesp, cocktailsaus, ananas, eieren

€ 3,00

smos tonijn

tonijnsalade, eieren, tomaat, sla, mayonaise

€ 3,20


11


Bijlage 2

Milieueffectenrapport per broodje

Deel deze grafieken uit aan je leerlingen. Aan de hand hiervan kunnen ze de broodjes rangschikken van meest tot minst milieuvriendelijk. Deze grafieken geven aan hoeveel oppervlakte er nodig was om één broodje te maken. Dit gaat over de landbouwgrond waarop de tomaat werd geteeld, maar ook het stukje bos dat nodig was om de CO2-uitstoot tijdens de productie van het broodje te compenseren.

smos kaas (5,82 m2)

oliën en vetten vlees, vis en zuivel brood groenten fruit

club (5,93 m2)


a

12



martino (9,51 m2)


smos gezond (4,03 m2)



13


smos Hawaï (5,93 m2)


tonijnsla (9,98 m2)


14



Bijlage 3

Vergelijkende grafieken van de 6 broodjes met ingrediënten van verschillende oorsprong

Deze grafieken kan je projecteren. Samen met je leerlingen kan je via een vraaggesprek nagaan welke ingrediënten van de broodjes de grootste impact hebben op de ecologische voetafdruk. ecologische voetafdruk van 6 broodjes 12

10

8 fruit groenten

6

brood vlees, vis en zuivel

4

oliën en vetten

2

0 smos kaas (5,82 m2)

club (5,93 m2)

martino (9,51 m2)

smos gezond smos Hawai (5,93 m2) (4,03 m2)

tonijnsla (9,98 m2)

ecologische voetafdruk van 6 broodjes vergelijking tussen gewone en biologische ingrediënten 12

10

9,98 9,54

9,51 8

7,92

6 5,82 4

5,93 4,81

gewoon

5,55 4,85

biologische producten

4,49 4,03 3,38

2

0 smos kaas

club

martino

gezond

hawai

tonijnsla


15


ecologische voetafdruk van 6 broodjes vergelijking tussen gewone en seizoensgebonden ingrediënten 12

10 9,51

9,98 9,43

9,6

8

6 5,82 5,29

gewoon

5,935,86

5,93 5,63

seizoensgroenten

4

4,03 3,5

2

0 smos kaas

club

martino

smos gezond

smos Hawaï

tonijnsla

ecologische voetafdruk van 6 broodjes vergelijking tussen gewone en lokale producten 12

10 9,51

9,989,81 9,28

8

6 5,82

5,93 5,93

gewoon

5,555,38

5,57

lokale producten

4

4,034,03 4,03 4,03

2

0 smos kaas

16

club

martino

gezond

hawai

tonijnsla



ecologische voetafdruk van 6 broodjes vergelijking tussen gewone en duurzamere broodjes 12

10

9,98 9,51

9

8 7,62 6

5,93

5,82 4

4,03

gewoon

5,55 4,32

seizoensgebonden, biologische en lokale producten

4,24

4,03 2,61

2

0 smos kaas

club

martino

gezond

hawai

tonijnsla


17


Bijlage 4

Ingrediëntenlijst

Ingrediëntenlijst duurzame broodjes

Spreads, slaatjes en ander lekkere broodsmeersels EVA’s groentepaté (tofu, worteltjes, prei)

Tofutartaar (tofu, mayonaise, dille)

Pompoenspread (pompoen, prei, walnoten)

Tomatentapenade (zongedroogde tomaten, olijfolie)

Pittaslaatje (prei, cocktailsaus, sojagehakt)

Italiaanse wittebonenpaté van Jamie Oliver (wiite bonen, olijfolie, citroensap, look)

Komkommerslaatje ( schijfjes komkommer, dressing)

Seldersalade (geraspte knolselder, mayonaise)

Huzarenslaatje (aardappelen, augurk, witte kool, mayonaise, radijsjes)

Veggie préparé (wortel, ui, augurk, cocktailsaus, kappertjes)

Bloemkoolspread (bloemkool, mayonaise)

Champignons à la Grecque (tomatensaus, champignons)

Avocadospread (avocado)

Rodebietenmieriksworteltapenade (rode biet, mierikswortel, mayonaise)

Paprikaspread (paprika, kikkererwten)

Linzenpaté (linzen, nootjes, prei)

18



Garnituur Tomatenschijfjes Geraspte wortel Cresson Sla Gekookt ei Augurk Komkommer Radijsjes Uiringen Geraspte wittekool Geraspte rodebiet Witloof Appelschijfjes Aardbeien Perenschijfjes Schijfjes meloen Schijfjes mango Prinsessenboontjes


19


Kaas/vlees/vis Gouda

Brie

Kruidenkaas

Fetakaas

Mozarella

Biologische kaas

Geitenkaas

Préparé

Ham

Biologische ham

Spek

Biologisch spek

Zalm

Tonijn

Makreel

Ansjovis

Sardientje

20



Bijlage 5

Behandelde Vakoverschrijdende Eindtermen

4 Voeten Gemeenschappelijke stam 1. De lln brengen belangrijke elementen van communicatief handelen in praktijk 2. De lln kunnen originele ideeën en oplossingen ontwikkelen 5. De lln houden rekening met de situatie, opvattingen en emoties van anderen 11. De lln kunnen gegevens, handelwijzen en redeneringen ter discussie stellen aan de hand van relevante criteria 12. De lln zijn bekwaam om alternatieven af te wegen en een bewuste keuze te maken 13. De lln kunnen onderwerpen benaderen vanuit verschillende invalshoeken 17. De lln toetsen de eigen mening over maatschappelijke gebeurtenissen en trends aan verschillende standpunten 18. De lln gedragen zich respectvol 26. De lln gaan om met verscheidenheid 27. De lln dragen zorg voor de toekomst van zichzelf en de ander

Context 1: Lichamelijke gezondheid en veiligheid 1. De lln maken gezonde keuzes in hun dagelijkse voeding 15. De lln beseffen dat maatschappelijke fenomenen een impact hebben op veiligheid en gezondheid

Context 3: Sociorelationele ontwikkeling 6. De lln doorprikken vooroordelen, stereotypering, ongepaste beïnvloeding en machtsmisbruik


21


Context 4: Omgeving en duurzame ontwikkeling 2. De lln herkennen in duurzaamheidsvraagstukken de verwevenheid tussen economische, sociale en ecologische aspecten en herkennen de invloed van techniek en beleid 3. De lln zoeken naar mogelijkheden om zelf duurzaam gebruik te maken van ruimte, grondstoffen, goederen, energie en vervoermiddelen 4. De lln zoeken naar duurzame oplossingen om de lokale en globale leefomgeving te beïnvloeden en te verbeteren 5. De lln tonen interesse en uiten hun appreciatie voor de natuur, het landschap en het cultureel erfgoed

Context 5: Politiek-juridische samenleving 1. De lln geven aan hoe zij kunnen deelnemen aan besluitvorming in en opbouw van de samenleving 2. De lln passen inspraak, participatie en besluitvorming toe in reële schoolse situaties 13. De lln geven voorbeelden die duidelijk maken hoe de mondialisering voordelen, problemen en conflicten inhoudt

Context 6: Socio-economische samenleving 2. De lln toetsen de eigen opvattingen aan de verschillende opvattingen over welzijn en verdeling van welvaart 3. De lln zetten zich in voor de verbetering van het welzijn en de welvaart in de wereld 4. De lln hebben bij het kopen van goederen en het gebruiken van diensten zowel oog voor prijs-kwaliteit en duurzame ontwikkeling als voor de rechten van de consument 8. De lln geven kenmerken, mogelijke oorzaken en gevolgen van armoede aan

Context 7: Socioculturele samenleving 3. illustreren het belang van sociale samenhang en solidariteit

22


In deze les worden verschillende aspecten van duurzame voeding op een eenvoudige manier aangebracht. In een eerste fase bekijk en analyseer je de inhoud van jouw favoriete belegde broodje. Nadien maak je een effectenrapport van de ecologische voeten waterafdruk van dat broodje. In een tweede fase ga je met de opgedane kennis zelf een duurzaam broodje samenstellen. Daarvoor krijg je een uitgebreide ingrediëntenlijst.

in samenwerking met

Dorien Pelckmans Leentje Speybroeck Stijn Bruers Ann Van Aperen

www.plantyn.com/voedingsatelier

LESPAKKET LEERKRACHTENHANDLEIDING 2DE EN 3DE GRAAD. Voedings atelier. Een duurzame kijk op voeding

Recommend Documents