Lesmap Labyrint. THEATER FROEFROE Namenstraat 7, 2000 Antwerpen tel: e- mail:

 

    Lesmap  Labyrint  

        THEATER  FROEFROE  –  Namenstraat  7,  2000  Antwerpen  –  tel:  03  248  72  21  –  e-­‐mail:   [email protected]  –  www.froefroe.be  

Inhoudstafel   1. Inleiding   2. Labyrint  van  FroeFroe   2.1. Korte  inhoud   2.2. De  titel  -­‐  Labyrint   2.3. Verschillende  speel-­‐/vertelvormen   2.4. Personages  in  Labyrint   2.5. Credits   2.6. Verwijzingen   3. Het  verhaal   3.1. De  mythe   3.2. Myten  –  fabels  –  sprookjes  -­‐  legendes   3.3. Bewerkingen   3.4. De  mythologische  personages   3.5. Griekse  spreekwoorden   4. Achtergrondinformatie  –  situering  in  tijd  en  ruimte   4.1. Tijd   4.2. Ruimte   5. Theatercodes   6. Bijlage   6.1. Een  versie  van  de  mythe   6.2. Tekstfragment  uit  Labyrint      

 

 

 

2  

   

    1. Inleiding         Beste  leraren,     Jullie  komen  met  jullie  klas  kijken  naar  de  voorstelling  Labyrint.  De  voorstelling  is  gebaseerd  op  de   mythe  van  de  Minotaurus.  Toch  zullen  jullie  merken  dat  de  voorstelling  niet  helemaal  hetzelfde  is  als   de  mythe.     Deze  lesmap  bestaat  uit  vier  delen.  Het  eerste  deel  gaat  over  de  benadering  van  FroeFroe.  Het   tweede  deel  gaat  over  het  verhaal  en  de  werken  waarop  Labyrint  gebaseerd  is.  In  het  derde  deel   vinden  jullie  wat  achtergrondinformatie  die  kan  helpen  om  de  tijd  en  omgeving  uit  voorstelling  te   plaatsen.  Tot  slot  vinden  jullie  nog  enkele  theatercodes  terug  in  het  vierde  deel.     In  deze  begeleidingsmap  wordt  veel  informatie  aangereikt.  Bij  een  aantal  topics  stellen  we  zelf  een   voor-­‐  of  naverwerkingsopdracht  voor.  Deze  worden  aangeduid  met  een  klein  logo  van  FroeFroe.   Uiteraard  zijn  jullie  zelf  vrij  om  andere  opdrachten  bij  te  verzinnen  of  de  onze  om  te  vormen  of  over   boord  te  gooien.     Wij  kijken  samen  met  jullie  uit  naar  de  schoolvoorstellingen  van  Labyrint.       Het  FroeFroe-­‐team          

3  

 

    2. Labyrint  van  FroeFroe     2.1. Korte  inhoud  

Minos  is  de  koning  van  Kreta.  Hij  heeft  een  prachtige  gouden  zeestier.  De  zeegod,  Poseidon,  vraagt   hem  om  deze  stier  aan  hem  te  offeren.  Maar  Minos  wil  de  gouden  zeestier  voor  zichzelf  houden  en   offert  daarom  een  gewone  koe.  En  daar  begint  de  miserie.  Poseidon  wil  wraak  en  zorgt  ervoor  dat  de   vrouw  van  Poseidon  verliefd  wordt  op  de  zeestier.  En  van  het  één  kwam  het  ander…   Negen  maanden  later  wordt  de  Minotaurus  geboren.  Bij  de  bevalling  sterft  de  vrouw  van  koning   Minos  en  Minou  wordt  opgevoed  door  zijn  zusje  Ariadne.  In  het  begin  gaat  het  goed,  al  heeft  hij  een   sterke  voorkeur  voor  vlees.  Op  een  dag  gaat  het  echter  helemaal  mis  en  begint  hij  de  inwoners  van   Kreta  te  verslinden.  Koning  Minos  is  ten  einde  raad  en  vraagt  de  orakels  om  raad.  Deze  zeggen  hem   Icarus  erbij  te  halen,  de  beroemde  architect  uit  Athene.  Hij  bouwt  een  labyrint  waar  de  Minotaurus   vrij  in  kan  rondlopen,  maar  nooit  meer  uit  kan  ontsnappen.     Ariadne  wil  dolgraag  vrij  zijn  en  met  Icarus  wegvliegen  van  het  eiland.  Maar  voordat  ze  kan   vertrekken,  wil  ze  eerst  afscheid  nemen  van  haar  broer.  Koning  Minos  wordt  ondertussen  steeds   wreder.  Ieder  jaar  moet  Griekenland  7  knapen  en  7  maagden  offeren.  Deze  gaan  dan  over  de  muur   van  het  Labyrint  en  worden  opgegeten  door  de  Minotaurus.  Thesseus,  de  zoon  van  de  koning  van     Griekenland  trekt  naar  Kreta  om  de  Minotaurus  te  verslaan.       2.2. De  titel  –  Labyint   De  titel  verwijst  naar  het  Labyrint  waarin  de  Minotaurus  wordt  opgesloten.     Het  labyrint  is  de  oudste  vorm  van  de  doolhof.  Het  heeft  maar  één  gang,  zo  wordt  diegene  die  het   labyrint  in  loopt  vanzelf  begeleid  naar  het  eindpunt.  De  oudste  afbeelding  van  een  labyrint  komt  uit   Pylos  en  is  3200  jaar  oud.     Klassieke  labyrinten  kunnen  vierkant  of  rond  zijn,  maar  zijn  altijd  volgens  hetzelfde  principe   opgebouwd,  zoals  hieronder  geïllustreerd  is.      

4  

  Meer  informatie  over  verschillende  vormen  van  een  labyrint  en  bekende  doolhoven  vind  je  op  de   website.  http://nl.wikipedia.org/wiki/Doolhof   Labyrint  in  films/kinderboeken:   •

Alice  in  Wonderland  

•

Harry  Potter  en  de  vuurbeker  

Labyrint  in  spelletjes   •

In  spellen  als  de  betoverde  doolhof,  waarbij  de  doolhof  steeds  van  vorm  verandert,  is   duidelijk  een  doolhof  te  herkennen.  Op  bepaalde  plekken  ligt  een  bijzonder  voorwerp  of   moet  een  opdracht  worden  volbracht,  maar  deze  plekken  moeten  eerst  worden  bereikt.  Er   zijn  ook  doolhofspellen  als  puzzellabyrinten,  kleurlabyrinten  en  springlabyrinten.  

•

Bordspellen,  bordspellen  zoals  ganzenbord  en  levensweg  lijken  in  feite  op  een  labyrint,  en   ook  bij  Monopoly  is  er  een  soort  levenspad.  De  speler  moet  een  doel  bereiken,  en  onderweg   moeten  opdrachten  worden  volbracht.  Bepaalde  plekken  kunnen  beter  worden  gemeden,   andere  plekken  leveren  een  bonus  op,  bijvoorbeeld  de  gevangenis  of  de  put  bij  ganzenbord.  

•

Bij  computerspellen  zoals  Pac-­‐man,  Pengo,  God  of  War  en  Tomb  Raider  moet  de   hoofdrolspeler  een  traject  afleggen  om  het  doel  te  bereiken.  Er  komen  verschillende   opdrachten  op  het  pad.  Ook  hier  kan  de  speler  een  bonus  ontvangen  als  een  bepaalde  plek,   met  eventueel  een  uitdaging,  wordt  bereikt.  Soms  is  het  bereiken  van  het  doel  al  genoeg,   maar  de  speler  krijgt  meer  punten  als  het  gehele  pad  wordt  afgelegd.   Laat  de  leerlingen  zelf  een  Labyrint  ontwerpen.  Spel  een  labyrint-­‐spel  met  de  leerlingen.    

In  de  voorstelling  wordt  het  Labyrint  gemaakt  door  een  elastiek.  Er  bestaan  verschillende   spelletjes  met  elastieken.  Je  kan  met  je  handen  en  een  elastiek  vormen  maken  (en  deze  eventueel   doorgeven)  of  je  kan  ook  springen  in  een  elastiek.   http://www.youtube.com/watch?v=EaaY7XpDK0U   http://www.youtube.com/watch?v=PvJ45Xk5_yU    

5  

    2.3. Verschillende  speel-­‐/vertelvormen     SPEELVORMEN   In  Labyrint  van  FroeFroe  wordt  het  verhaal  op  verschillende  manieren  gespeeld,  nl.  door  de  acteurs,   door  poppen  (grote  poppen,  bavetpoppen,  barbiepoppen),  door  de  muziek,  door  video  /   (tekst)projecties…       Naverwerking:  Laat  de  leerlingen  in  groepjes  zelf  aan  de  slag  gaan  met  verschillende   speelvormen.  Dit  kan  een  zelfverzonnen  verhaal  zijn,  of  één  of    ander  mythologisch  verhaal,  of  het   verhaal  van  de  Minotaurus.  Als  bijlage  vindt  u  een  stukje  tekst  uit  de  voorstelling  waarmee  jullie  aan   de  slag  kunnen.     Een  paar  ideetjes  om  het  op  een  andere  manier  aan  te  pakken:   •

Beeldt  het  verhaal  uit  zonder  iets  te  zeggen  

•

Laat  een  leerling  een  andere  leerling  als  pop  bespelen,  zijn  armen  en  benen  

•

Laat  een  leerling  de  tekst  zeggen  en  laat  de  andere  leerlingen  enkel  ‘bekken’,  dus  juist   dezelfde  tekst  zeggen  zonder  klank  

•

Vertel  een  verhaal  aan  de  hand  van  muziek  

Als  tool  kan  je  ook  het  geschelschapsspel  Time’s  Up  gebruiken.    

 

•

Korte  omschrijving:  In  Time's  Up  wordt  drie  keer  met  dezelfde  set  persoonsnamen  gespeeld.   De  eerste  keer  worden  ze  (uitvoerig)  beschreven,  daarna  met  slechts  één  woord  getypeerd   en  vervolgens  uitgebeeld.  De  hoogste  score  wint.    

•

Uitbreiding:  je  kan  nog  een  vierde  ronde  toevoegen  waarin  er  enkel  geneuried  mag  worden  

•

Benodigdheden:  papiertjes  3  x  deelnemers,  een  pot  om  de  papiertjes  in  te  verzamelen,  een   timer  

•

Spelregels:  http://www.speldatabase.be/spelinfo.php?id=6026&zoekcriteria=no   6  

VERTELVORMEN   Het  verhaal  wordt  ook  op  verschillende  manieren  verteld,  nl.  vertellend,  voorspellend,  dialoog,   speech,  stripverhaal,  liedjes  (in  het  Nederlands  of  het  Engels)  of  enkel  beelden…     Geef  leerlingen  in  groepjes  hetzelfde  verhaal  en  een  andere  vertelvorm.  Schuif  eventueel   door  zodat  ze  elke  vorm  kunnen  uitproberen.     Naverwerking:  Welke  scènes  worden  op  welke  manier  verteld?  Meerdere  vertelvormen  per   scène  zijn  mogelijk.       2.4. Personages  in  Labyrint     KONING  MINOS  is  de  koning  van  Kreta  en  de  vader  van  Ariadne.    Hij  is  niet  blij  met  het  monster   Minotaurus,  het  liefst  van  al  zou  hij  hem  dood  willen,  maar  zijn  dochter  verzet  zich  hier  tegen.  Dus   laat  hij  Icarus  een  Labyrint  bouwen  waarin  hij  de  Minotaurus  opsluit  en  zijn  vijanden  aan  hem  offert.   Zou  houdt  hij  zijn  dochter  tevreden  en  schrikt  hij  zijn  vijanden  af.     Stem:  Benjamin  Op  de  Beeck;  poppenspel:  Benjamin  Op  de  Beeck,  Gert  Dupont  en  Vik  Noens.       ARIADNE  is  de  prinses  van  Kreta.  Toen  haar  moeder  stierf,  heeft  ze  haar  beloofd  goed  voor  Minou  te   zorgen.  Ariadne  wordt  verliefd  op  Icarus.  Ze  droomt  er  van  om  vrij  te  zijn,  om  weg  te  gaan  van  het   eiland  met  Icarus.  Dit  mislukt,  maar  dan  komt  Thesseus,  misschien  neemt  hij  haar  wel  mee.     Gespeeld  door  Nele  Goossens;  bavetpop:  Nele  Goossens  en  Filip  Peeters.       MINOU  is  de  Minotaurus.  Zijn  moeder  is  de  koningin  van  Kreta  en  echtgenote  van  koning  Minos.  Zijn   vader  is  de  goudenstier.  Zelf  is  hij  half  mens  en  half  stier.  Hij  wordt  opgevoed  door  zijn  halfzusjes   Ariadne.  Hij  wordt  geboren  met  horens  en  al  van  jongs  af  aan  wordt  hij  gepest.  Hij  eet  het  liefst  vlees.   Doorheen  het  verhaal  evolueert  hij.  Hij  wordt  meer  en  meer  stier,  meer  en  meer  monster  en  doodt   en  eet  mensen.  Hij  wordt  uiteindelijk  opgesloten  in  het  Labyrint  en  is  daarom  boos  op  zijn  zijn.  Ook   hij  wil  vrij  zijn.     Stem:  Ilse  Uitterlinden;  poppenspel  baby:  Vik  Noens;  poppenspel  kinder-­‐,  tiener-­‐  en  volwassenpop:   Vik  Noens,  Filip  Peeters  en  Gert  Dupont.     ICARUS  is  een  grote  architect  uit  Athene.  Koning  Minos  laat  hem  naar  Kreta  komen  om  een  labyrint   te  bouwen  voor  de  Minotaurus.  Ariadne  wordt  verliefd  op  hem  en  hij  belooft  haar  mee  te  nemen.  Hij   komt  in  ongenade  bij  Koning  Minos,  die  hem  over  de  muur  wil  gooien.  Icarus  besluit  al  vliegend  te   vluchten,  het  liefst  samen  met  Ariadne,  als  zij  tenminste  op  tijd  is…   Gespeeld  door  Benjamin  Op  de  Beeck.      

 

7  

AEGEUS  is  de  koning  van  Griekenland.  Hij  heeft  geen  reden  tot  feesten.  Griekenland  moet  zeven   mannen  en  zeven  vrouwen  offeren  aan  koning  Minos.  Zij  zullen  dienen  als  voer  voor  de  Minotaurus.   Gelukkig  is  er  nog  zijn  zoon  Thesseus,  die  het  volk  zal  redden.     Poppenspel  en  stem:  Filip  Peeters.       THESSEUS  is  een  halfgod.  Hij  kan  Griekenland  redden.  Hij  gaat  de  Minotaurus  doden,  maar  heeft   daarvoor  de  draad  van  Ariadne  nodig.  Hij  belooft  Ariadne  vrijheid…   Gespeeld  door  Benjamin  Op  de  Beeck.       DE  ORAKELS  weten  alles.  Al  moeten  ze  er  soms  wel  even  over  nadenken.  Ze  geven  goede  raad  en   voorspellen  de  toekomst  van  koning  Minos  en  koning  Aegus.   Stemmen  orakel:  Vik  Noens,  Filip  Peeters  en  Gert  Dupont;  poppenspel  orakel:  Vik  Noens,  Filip   Peeters,  Gert  Dupont,  Ilse  Uitterlinden  en  Nele  Goossens.         HET  VOLK  VAN  KRETA  staat  aan  de  zijde  van  koning  Minos.  Maar  niet  meer  als  de  Minotaurus   moordlustig  wordt.  En  al  helemaal  niet  meer  wanneer  zij  zelf  één  voor  één  in  het  labyrint  belanden.     Poppenspel  en  stemmen:  Ilse  Uitterlinden,  Filip  Peeters.  In  het  labyrint:  cast.       Naverwerking:  vergelijk  de  personages  uit  het  oorspronkelijke  verhaal  met  de  personages  van   FroeFroe.      

           

8  

2.5. Credits   De  tekst  is  van  Dimitri  Duquennoy,  Joost  Van  den  Branden  en  de  cast.  Hun  inspiratie  haalden  zij  bij   Ovidius  en  Michael  De  Cock.     De  regie  neemt  Marc  Maillard  voor  zijn  rekening.     De  acteurs  en  poppenspelers:   ILSE  UITTERLINDEN  is  de  stem  van  de  Minotaurus,  stem  van  Pasiphaë,  vrouw  van  koning  Minos  en   het  volk.   NELE  GOOSSENS  speelt  Ariadne.     FILIP  PEETERS  speelt  het  orakel  (stem  en  poppenspel),  het  volk  en  koning  Aegeus.     BENJAMIN  OP  DE  BEECK  speelt  Icarus,  Thesseus  en  koning  Minos  (stem  en  poppenspel).  Hij  is  ook  de   stem  van  de  gouden  zeestier.   GERT  DUPONT  speelt  de  Minotaurus  (poppenspel),  koning  Minos  (poppenspel)  en  het  orakel  (stem   en  poppenspel).     VIK  NOENS  speelt  koning  Minos  (poppenspel),  het  orakel  (stem  +  poppenspel),  Minotaurus   (poppenspel)   De  muziek  is  van  en  door  Nelle  en  Dienne  Bogaerts  (Lili  Grace)  en  Nele  Goossens.     Techniek,  decor  en  productie  daar  zorgen  Steven  Bosmans,  Lien  Verlinden  en  Jonas  Dewulf  voor.     De  poppen  en  kostuums  werden  gemaakt  door:  Ina  Peeters,  Janneke  Hertoghs,  Tina  Heylen  en  Marc   Maillard.       Voorverwerking:  Lili  Grace  zorgt  voor  muziek  bij  de  voorstelling.  Laat  de  leerlingen  meer   informatie  over  hen  opzoeken.  Wie  zijn  zij?  Welke  muziek  maken  zij?  Welke  instrumenten  gebruiken   zij?                              

9  

2.6. Verwijzingen   In  Labyrint  zitten  er  een  hele  hoop  verwijzingen.  Hieronder  een  viertal  voorbeelden.  

  DE  WOLKENMETER  –  JAN  FABRE   http://www.buitenbeeldinbeeld.nl/Fabre/Hemelmeter.htm   DE  DENKER  –  RODIN   http://nl.wikipedia.org/wiki/De_Denker   THE  LONE  RANGER  –  trailer   http://www.youtube.com/watch?v=Ro5U0PlS-­‐gc   LADY  EN  DE  VAGEBOND  –  trailer   http://www.youtube.com/watch?v=N_h0n0MTuzA   Naverwerking:  Welke  verwijzingen  hebben  de  leerlingen  zelf  gezien?  Laat  hen  deze  vier  foto’s   zien  en  vraag  hen  waar  deze  in  het  stuk  terug  te  vinden  waren.  

 

10  

VLIEGEN   Daarnaast  heeft  Icarus  het  op  verschillende  momenten  over  vliegen.  De  mens  heeft  al  van  in  de   oudheid  het  verlangen  gehad  te  kunnen  vliegen,  zoals  ook  aangetoond  wordt  in  de  mythe  van   Daedalus  en  Icarus.   http://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_de_luchtvaart   Leonardo  Da  Vinci  ontwerpt  voor  de  eerste  keer  iets  dat  op  een  vliegtuig  lijkt.  

  Panamarenko,  de  hedendaagse  kunstenaar,  maakt  ook  schaalmodellen  van  vliegtuigen.  

     Ga  zelf  aan  de  slag  met  satéstokjes  en  tape  en  ontwerp  zelf  je  ‘vliegtuig’.        

 

 

11  

3. Het  verhaal     3.1. De  mythe     Meer  informatie  over  de  oorspronkelijke  mythe  vind  je  online.   http://nl.wikipedia.org/wiki/Minotaurus   In  bijlage  vind  je  één  van  de  vele  versies.    

Voorverwerking:  laat  de  leerlingen  de  mythe  opzoeken  op  internet  en  in  hun  eigen  woorden   vertellen  of  opschrijven.      

 Voorverwerking:  laat  de  leerlingen  bij  het  verhaal  in  bijlage  of  bij  de  verhalen  online  de   volgende  vragen  oplossen.     Voorbeeldvragen:   a. Waar  speelt  het  verhaal  zich  af?   b. Wie  zijn  de  hoofdpersonages?  En  wat  is  hun  relatie?   c. Wie  en  wat  is  de  Minotaurus?   d. Wie  heeft  het  labyrint  gebouwd?  Waarom  wordt  het  labyrint  gebouwd?   e. Om  de  hoeveel  tijd  moeten  er  jongens  en  meisjes  geofferd  worden?   f.

Met  wat  dood  Thesseus  de  Minotaurus?  

g. Waarom  is  Aegeus  dood?      Naverwerking:  Vergelijk  het  verhaal  uit  de  mythe  met  het  verhaal  van  FroeFroe.  Welke   elementen  zijn  er  anders?    

   

12  

  3.2. Mythen  –  fabels  –  sprookjes  -­‐  legendes   MYTHEN   De  Griekse  mythologie  is  het  geheel  van  Oudgriekse  mythen  en  sagen.  Dit  zijn  verhalen  over  goden,   halfgoden  en  het  contact  tussen  goden  en  mensen.  Deze  verhalen  gaven  de  oude  Grieken   verklaringen  voor  het  ontstaan  van  de  wereld,  de  mensen,  de  goden,  het  kwaad  en  ziekten.  Maar   ook  voor  natuurverschijnselen.  Ze  vormde  de  basis  van  het  geloven  en  denken  van  de  oude  Grieken.   Vaak  wordt  precies  vermeld  waar  en  wanneer  het  verhaal  zich  afspeelt.  Ook  het  verhaal  van  de   Minotaurus  is  een  verhaal  uit  de  Griekse  mythologie.       FABELS   Een  fabel  is  een  kort  verhaal  of  gedicht  waarin  dieren  de  hoofdrol  spelen.  Deze  dieren  kunnen   spreken  en  doen  dezelfde  dingen  die  mensen  doen.  Aan  het  slot  van  het  verhaal  komt  er  een  moraal,   een  soort  wijze  les  die  je  leert  wat  juist  is  en  wat  fout.        

    SPROOKJES   Oorspronkelijk  was  een  sprookje  een  mondeling  overgeleverd  volksverhaal.  Hier  kwam  veel  magie  en   fantasie  in  voor.  Vaak  begint  het  met  de  woorden  “Er  was  eens…”.  Waar  er  eens  iets  was,  of  wanneer   er  eens  iets  was,  wordt  nooit  duidelijk  vermeld  (meestal  lang  geleden  in  een  land  hier  ver  vandaan).       LEGENDES   Een  legende  is  een  verhaal  waarvan  men  zegt  dat  het  waar  is,  maar  dat  nooit  wetenschappelijk   bewezen  kan  worden.  Oorspronkelijk  is  de  legende  echter  enkel  het  levensverhaal  van  een  heilige  die   dan  vaak  fantastische  dingen  gedaan  had.       Voorverwerking:  Laat  de  leerlingen  een  mythe,  een  fabel,  een  sprookje  en  een  legende   opzoeken.          

13  

3.3. Bewerkingen     De  voorstelling  van  FroeFroe  is  er  gebruik  gemaakt  van  volgend  boeken:                

METAMORPHOSEN    -­‐  OVIDIUS   http://nl.wikipedia.org/wiki/Metamorfosen_(Ovidius)  

 

VLIEGEN  TOT  DE  HEMEL  –  MICHAEL  DE  COCK   http://www.pluizer.be/kinderboeken-­‐jeugdboeken/vliegen-­‐tot-­‐de-­‐hemel   HELD  VAN  HET  LABYRINT  –  IMME  DROS   http://www.archief.pluizuit.be/boeken12+/Held%20van%20het%20labyrint.htm     Daarnaast  zijn  er  ook  nog  andere  werken  geschreven  met  als  basis  de  mythe  van  de  Minotaurus.   Enkele  van  deze  werken  zijn:   HELDINNENBRIEVEN  –  OVIDIUS   http://nl.wikipedia.org/wiki/Heldinnenbrief   EEN  DRAAD  IN  HET  DONKER  –  HELLA  HAASSE   http://www.mpobooks.nl/recensies/haasse-­‐eendraadinhetdonker.htm   ARIADNE  –  WILLY  SCHUYESMANS   http://www.schuyesmans.be/pages/bib_bk_ar.html     Voor  een  meer  intensieve  voorbereiding  of  naverwerking  kan  je  aan  de  slag  gaan  met  één  van   deze  bewerkingen  of  alle  bewerkingen.  Misschien  kunnen  de  leerlingen  zelf  nog  andere  bewerkingen   van  de  mythe  vinden.  Je  kan  deze  vergelijken  met  bewerking  van  FroeFroe.        

 

14  

3.4. De  mythologische  personages    

Voorwerwerking:  In  het  verhaal  komen  verschillende  personages  voor.  Deze  personages   hebben  verschillende  avonturen  meegemaakt.  Laat  de  leerlingen  de  personages  opzoeken  op   internet.  Welke  familiebanden  hebben  de  personages  met  elkaar?  Wat  is  hun  verhaal?  Zoek  een   afbeelding  van  elk  personage.     Personages  uit  het  verhaal:   - De  Minotaurus   - Ariadne   - Minos   - Pasiphaë   - Thesseus   - Icarus   - Aegeus   - Daedalus   - Stier  van  Martahon        Icarus  door  Henri  Matisse          

  De  stamboom  van  Ariadne  en  de  Minotaurus  kan  u  hier  vinden:   http://nl.wikipedia.org/wiki/Pasipha%C3%AB    

 

 

HET  ORAKEL   Een  orakel  is  een  persoon  of  een  bemiddelaar,  die  de  toekomst  voorspelt  of  raad  kan  geven.  Een   orakel  komt  voor  in  de  Griekse  mythologie  en  in  de  religieuze  praktijk  van  de  oude  Grieken.  Het  was   het  communicatiepunt  tussen  de  Grieken  en  hun  goden.  Het  orakel  beweerde  de  wil  van  de  goden   weer  te  geven.  De  voorspellingen  kwamen  uiteindelijk  ook  altijd  uit,  ook  al  werden  ze  niet  altijd  juist   begrepen.  Het  bekendste  orakel  is  het  orakel  van  Delphi.     Het  orakel  van  Delphi  bevond  zich  in  het  centrum  van  Delphi.  Het  was  een  zeer  belangrijk  orakel,   gewijd  aan  de  god  Apollon.  Jaarlijks  begaven  duizenden  mensen  zich  naar  Delphi  om  het  orakel  te   raadplegen  en  de  goden  goede  raad  te  vragen  bij  het  nemen  van  belangrijke  en  moeilijke    

15  

beslissingen.  Apollon  werd,  als  god  van  het  licht,  verondersteld  dingen  te  zien   wat  aan  het  oog  van  de  mensen  ontgaat.     In  de  tempel  zat  een  bijzondere  priesteres:  Pythia.  Zij  fungeerde  als   “doorgeefluik”  van  deze  raadgevingen.  De  pythia  was  een  vrouw  van   eenvoudige  afkomst,  speciaal  voor  deze  functie  gekozen.  Ze  zat  op  een   driepotige  kruk  en  raakte  op  geregelde  tijdstippen  in  religieuze  vervoering.  Als   zij  in  trance  was,  begon  Pythia  onsamenhangende  klanken  uit  te  stoten.   Niemand  begreep  hier  iets  van,  maar  men  nam  aan  dat  dit  de  boodschap  van   de  goden  was.  Enkele  priesters  die  dan  meeluisterden,  gaven  hier  dan  een   vertaling  van.  Ondertussen  weet  met  dat  er  bedwelmende  dampen  uit  een   rotsspleet  kwamen  en  dat  deze  waarschijnlijk  verantwoordelijk  waren  voor  de   trance  van  Pythia.     Pythia  door  John  collier  

 

Voorverwerking:  Een  horoscoop  is  eigenlijk  een  soort  moderne  versie  van  het  orakel.  Het  is   een  voorspellende  boodschap  van  de  sterren  (en  niet  zoals  in  de  mythologie  van  de  goden).  Laat  de   leerlingen  hun  sterrenbeeld  zeggen  en  een  horoscoop  lezen.  Later  kan  je  dan  vragen  wat  er  is   uitgekomen  van  de  “voorspellingen”.     Op  de  volgende  site  kan  je  je  horoscoop  vinden:  http://www.elle.nl/horoscoop     3.5. Griekse  spreekwoorden   Ook  in  onze  taal  vinden  we  nog  restanten  van  de  Griekse  oudheid.  Zo  vind  je  een  aantal  Griekse   namen  terug  in  sommige  spreekwoorden.  Of  zijn  sommige  spreekwoorden  gebaseerd  op  een  verhaal   uit  de  Griekse  Oudheid.     Voorverwerking:  elk  van  deze  spreekwoorden  heeft  wel  iets  te  maken  met  de  Griekse   Oudheid,  laat  de  leerlingen  zelf  uitzoeken  wat.  Achter  sommige  spreekwoorden  staat  tussen   vierkante  haakjes  een  tip  om  de  link  met  de  Griekse  Oudheid  en  de  herkomst  te  kunnen  vinden.     Eureka:  (Griekse  uitspraak)  ik  heb  het  gevonden.   De  draad  van  Ariadne:  het  juiste  middel  om  een  moeilijk   probleem  op  te  lossen.     Hoogmoed  komt  voor  de  val:  als  je  van  jezelf  steeds  maar   denkt  dat  je  heel  erg  goed  bent,  zal  het  op  een  keer  fout   lopen.     Tantaluskwelling:  een  kwelling  waarbij  iets  wat  je  wil  heel   dichtbij  is,  maar  het  toch  onbereikbaar  blijft.     Iets  met  argusogen  bekijken:  iets  wantrouwend  bekijken.     Het  zwaard  van  Damocles:  een  gevaar  dat  steeds  aanwezig  is.    

 

16  

De  augiasstal  reinigen:  op  een  plaats  waar  heel  veel  dingen  slecht  geregeld  zijn,  de  zaken  eindelijk   goed  gaan  regelen;  een  plaats  waar  veel  rommel  ligt,  schoonmaken.     De  doos  van  Pandora:  iets  wat  voor  veel  narigheid  zorgt.     Een  homerisch  gelach:  een  daverend  gelach  dat  maar  door  blijft  gaan.     Mindere  goden:  degenen  die  minder  goed  zijn  dan  de  rest.     De  gordiaanse  knoop  doorhakken  of  de  knoop  doorhakken:  een  beslissing  nemen  na  lang  getwijfeld   te  hebben.   Op  je  lauweren  rusten:  het  rustig  aan  gaan  doen  nadat  je  een  succes  hebt  behaald.     In  Morpheus’  armen  liggen:  slapen.     Het  paard  van  Troje  binnenhalen:  iemand  in  huis  halen  of  met  iemand   gaan  samenwerken  met  wie  later  alleen  maar  problemen  ontstaan   Sisyfusarbeid:  een  zware  klus  die  geen  resultaat  zal  hebben.     Iemand  uit  de  tent  lokken:  iemand  zover  proberen  te  krijgen  dat  hij  of  zij   ergens  op  reageert.   Achilleshiel:  een  kwetsbare  of  zwakke  plek.     De  lier  aan  de  wilgen  hangen:  ergens  mee  stoppen.   Uilen  naar  Athene  dragen:  iets  doen  dat  totaal  geen  zin  heeft.     Een  bodemloos  vat:  iets  waar  datgene  wat  je  erin  stopt  meteen  weer  uit  verdwijnt.     Dat  is  de  goden  verzoeken:  als  je  dat  doet,  krijg  je  beslist  problemen.   Je  in  het  hol  van  de  leeuw  wagen:  naar  de  plaats  toe  gaan  waar  dingen  zijn  waar  je  bang  voor  bent.   [Aesopus]   Die  moet  je  met  een  lantaarntje  zoeken:  die  kun  je  bijna  niet  vinden  omdat  er  zo  weinig  van  zijn.   [Diogenes]   Schoenmaker,  blijf  bij  je  leest:  houd  je  alleen  maar  bezig  met  dingen  waar  je  verstand  van  hebt.   [Apelles]   Pronken  met  andermans  veren:  doen  alsof  je  iets  geweldigs  hebt  gedaan  terwijl  niet  jij  maar  iemand   anders  het  gedaan  heeft.  [Aesopus]    

 

 

           

 

17  

4. Achtergrondinformatie  –  situering  in  tijd  en  ruimte     4.1. Tijd     Het  verhaal  is  gesitueerd  3500  v.  Chr.,  het  begin  van  de  Minoïsche  beschaving.     De  Minoïsche  beschaving  begon  waarschijnlijk  met  koning  Minos.  Meer  hierover  vindt  u  op:   http://nl.wikipedia.org/wiki/Mino%C3%AFsche_beschaving     4.2. Ruimte     KRETA  is  een  Grieks  eiland.  Koning  Minos  leefde  hier  in  het  paleis  van   Knossos.  Meer  info  over  Kreta  vindt  u  hier:   http://nl.wikipedia.org/wiki/Kreta.   Kreta  had  vroeger  een  eigen  vlag,  meer  informatie  hierover  vindt  u   hier:  http://nl.wikipedia.org/wiki/Vlag_van_Kreta                 GRIEKENLAND  is  het  land  van  koning  Aegeus.  Meer  info  over   Griekenland  vindt  u  hier:  http://nl.wikipedia.org/wiki/Griekenland   De  Griekse  vlag  is  blauw  met  wit,  waar  deze  voor  staat  vindt  u  hier:   http://nl.wikipedia.org/wiki/Vlag_van_Griekenland     In  de  voorstelling  wordt  er  in  een  scène  op  Kreta  gebruik  gemaakt  van  de  Griekse  vlag.       Voorverwerking:  Waar  ligt  Griekenland   op  de  kaart  van  Europa?  Waar  ligt  België?   Waar  ligt  Kreta  op  de  kaart  van  Griekenland?   Waar  ligt  Athene?  Hoever  ligt  Kreta  in   vogelvlucht  van  Athene?     Een  kaart  van  Europa  vindt  u  hier:   http://gnuatlas.wikispaces.com/Europa+lande n   Een  grotere  versie  van  de  kaart  van   Griekenland  vindt  u  op:   http://www.grieksegids.be/kaart-­‐ griekenland.php          

 

18  

SYRTAKI   De  Syrtaki  is  een  van  oorsprong  Griekse  dans.  Het  is  geen  traditionele  volksdans,  maar  een  mengeling   van  snelle  en  langzame  versies  van  de  Hassapikos  (diverse  traditionele  dansen).  De  dans  werd   bekend  door  het  gebruik  ervan  in  de  film  Zorba  de  Griek  uit  1964.  Giorgos  Provias  zorgde  voor  de   choreografie  van  die  dans  in  de  film,  dit  is  tegenwoordig  de  bekendste  manier  om  de  Sirtaki  te   dansen.  Ook  de  muziek  uit  de  film  door  Míkis  Theodorakis  is  tegenwoordig  de  traditionele  muziek.    

    Op  1  september  2012  werd  in  de  Griekse  havenstad  Volos  het  wereldrecord  sirtakidansen  gevestigd.   Maar  liefst  5600  mensen  vormden  toen  één  lange  keten  en  dansten  gelijktijdig  de  Sirtaki.  De  oudste   deelnemer  was  89  jaar,  de  jongste  16.  Hoe  dit  wereldrecord  eruitzag,  kan  u  hier  zien:   http://www.youtube.com/watch?v=v9H1vXKkmDQ      

 

 

19  

  5. Theatercodes     Een  uitgebreide  versie  van  de  theatercode  vindt  u  op:  http://cchetloo.dsc-­‐ services.be/images/Theatercode%20Secundair.pdf.  Deze  theatercode  is  een  handleiding  waarmee    u   het  theaterbezoek  met  uw  leerlingen  vlot  kan  laten  verlopen.  Het  focust  vooral  op  de  spelregels  en   gedragscodes  en  de  organisatorische  kant  van  het  theaterbezoek.     De  belangrijkste  spelregels  en  gedragscodes  in  het  theater  zijn  hier  opgelijst:   Voor  de  leerlingen:   -­‐ -­‐ -­‐

Jassen  en  tassen  horen  aan  de  kapstok.  Mobiele  telefoons  worden  uitgeschakeld.     Tijdens  de  voorstelling  blijft  het  publiek  zitten.  Er  wordt  ook  niet  naar  het  toilet  gegaan.     Tijdens  de  voorstelling  is  het  publiek  stil.  Er  mag  natuurlijk  wel  gelachen  worden  als  iets   grappig  is,  maar  het  is  niet  de  bedoeling  dat  je  je  medeleerlingen  gaat  storen.     Tijdens  de  voorstelling  wordt  er  niet  gegeten  of  gedronken.      

-­‐   Voor  de  begeleider:   -­‐ -­‐

-­‐ -­‐  

 

Wees  op  tijd  (10  minuten  voor  aanvang  van  de  voorstelling)     De  begeleider  gaat  bij  de  eigen  klasgroep  zitten.  Zo  kan  er  ingegrepen  worden  als  ze  blijven   roepen  of  rumoerig  blijven.  Dit  betekent  echter  niet  dat  ze  niet  mogen  meeleven  met  wat  er   op  de  scène  gebeurt!     Mobiele  telefoons  worden  uitgeschakeld.     Als  een  leerling  toch  naar  het  toilet  moet,  gaat  er  altijd  een  begeleider  mee.      

20  

     

6. Bijlage  

  6.1. Een  versie  van  de  mythe   Lang  geleden,  op  het  eiland  Kreta,  leefde  koning  Minos  met  zijn  vrouw  Pasiphaë  en  zijn  dochter   Ariadne.  Maar  hier  leefde  ook  de  Minotaurus.  Dit  was  een  bijzonder  woest  schepsel,  half  mens,  half   stier  en  hij  voedde  zich  met  mensenvlees.  Hij  was  geboren  uit  Pasiphaë  en  zijn  vader  was  een  stier.   Het  was  een  straf  van  Poseidon  voor  Minos,  omdat  hij  de  stier  niet  wilde  offeren.     Maar  koning  Minos  liet  het  hier  niet  bij.  Hij  liet  door  Daedalus  een  Labyrint  bouwen  waarin  hij  de   Minotaurus  kon  opsluiten.  Het  was  een  vreselijke  plek  –  het  was  er  zo  donker  en  het  was  er  zo’n   wirwar  van  slingerende,  kronkelende  gangen  dat  wie  er  inging  met  geen  mogelijkheid  ooit  nog  de   weg  naar  buiten  kon  vinden.       In  die  tijd  was  koning  Minos  oppermachtig  in  het  gebied  van  de  Middellandse  Zee  en  om  het  woeste   beest  te  voeden  vaardigde  hij  een  wrede  wet  uit:  de  landen  aan  de  overkant  van  de  zee  moesten  elk   jaar  in  de  lente  om  beurten  zeven  jongens  en  zeven  meisjes  sturen,  die  dan  één  voor  één  het  labyrint   in  gedreven  zouden  worden.     Acht  jaren  gingen  voorbij  en  de  Minotaurus  kreeg  zijn  voedsel.  Toen  kwam  het  negende  jaar.  Het  was   lente.  De  zon  scheen,  de  vogels  zongen  en  de  amandelbomen  waren  roze  van  de  bloesem.  Maar  in   Athene  heerste  droefenis.  Het  was  de  beurt  van  de  stad  om  door  het  lot  zeven  jongens  en  zeven   jonge  meisjes  aan  te  wijzen  en  hen  naar  Kreta  te  sturen.   Toen  Thesseus,  de  zoon  van  koning  Aegeus  van  Athene,  zag  hoe  verdrietig  iedereen  was,  zei  hij  tot   zijn  vader:  “Het  is  mijn  plicht  om  naar  Kreta  te  gaan  en  de  Minotaurus  proberen  te  doden!”   ”Nee,  ga  niet!”  zei  de  koning.  “Dat  betekent  een  wisse  dood.  Je  kunt  dit  beest  niet  doden.  En  zelfs  al   zou  het  je  lukken,  dan  nog  zou  je  nooit  de  weg  uit  het  labyrint  terugvinden.”     Vlak  voordat  Thesseus  en  de  andere  jongens  en  meisjes  aan  boord  ging  van  het  schip  dat  hem  naar   Kreta  zou  brengen,  omhelsde  koning  Aegeus  zijn  zoon.  Thesseus,  beloof  me  één  ding,”  zei  hij.  “Het   schip  is  uitgerust  met  de  zwarte  zeilen  van  de  dood.  Welnu,  als  je  aan  boord  bent  als  het  schip   terugkeert,  hijs  dan  de  witte  zeilen.  Dan  zal  ik  zelfs  van  grote  afstand  al  kunnen  zien  dat  je  leeft  en   veilig  bent.”  En  dat  beloofde  Thesseus.     Een  paar  dagen  later  kwamen  Thesseus  en  zijn  metgezellen  aan  in  Knossos,  de  voornaamste  stad  van   Kreta.  Gewapende  wachten  kwamen  hen  tegemoet  en  voerden  hen  over  steile  paden  en  over  stenen   trappen  naar  boven  en  naar  binnen  in  het  immense  koninklijke  paleis  dat  zich  hoog  op  een  heuvel   uitstrekte.     In  het  paleis  waren  koning  Minos  en  zijn  dochter  Ariadne.  Koning  Minos  keurde  de  jongens  en   meisjes  en  liet  hen  toen  naar  de  kerkers  brengen.  Maar  Ariadne  was  al  na  één  blik  verliefd  geworden   op  Thesseus  en  ging  hem  achterna.  In  de  kerkers  hoorde  zij  zijn  plannen  om  de  Minotaurus  te  doden   en  Ariadne  besloot  om  hem  te  helpen.  Maar  enkel  als  hij  haar  mee  zou  nemen  naar  Athene  en  met   haar  zou  trouwen.  Thesseus  beloofde  dit  te  doen.     Ariadne  nam  het  zwaard  van  haar  vader  en  gaf  het  aan  Thesseus.  “Hiermee  kun  je  de  Minotaurus   doden,”  zei  ze.  En  toen  gaf  ze  hem  een  bol  touw  mee.  “Rol  het  touw  af  tot  je  bij  de  Minotaurus   bent,”  zei  ze.  “Ik  zal  het  uiteinde  vasthouden  en  hier  op  je  wachten.”    

21  

  Thesseus  ging  het  labyrint  binnen.  Hij  liep  door  totdat  hij  het  hart  van  het  labyrint  had  bereikt  en   daar  was  de  Minotaurus.  Het  beest  werd  woest  en  blies  en  stampte.  Toen  liet  hij  zijn  schouders   zakken  en  viel  aan,  met  zijn  scherpe  horen  vooruitgestoken.  Thesseus  zette  zich  schrap  en  klemde   zijn  zwaar  stevig  vast.  Toen  de  Minotaurus  bijna  bij  hem  was,  sprong  hij  opzij  en  stak  hij  het  zwaard   in  de  nek  van  het  monster.  De  Minotaurus  viel  op  de  grond  en  bewoog  niet  meer.  Het  was  hem   gelukt,  Thesseus  had  de  Minotaurus  gedood.     Thesseus  volgde  het  touw  om  zo  uit  het  labyrint  te  ontsnappen.  Eenmaal  buiten  wekte  hij  samen  met   Ariadne  de  andere  jongens  en  meisjes.  Samen  gingen  ze  naar  de  haven  en  daar  vetrokken  ze.  Ariadne   ging  met  hen  mee.     Onderweg  naar  Athene  hielden  ze  nog  even  halt  op  het  eiland  Naxos.  Thesseus  had  spijt  van  zijn   belofte  aan  Ariadne,  hij  wilde  helemaal  niet  met  haar  trouwen.  Daarom  vertrok  hij  stiekem  terug   naar  Athene  nog  voor  de  zon  opging  en  liet  hij  Ariadne  op  het  eiland  achter.  In  al  zijn  haast  om  weg   te  komen  vergat  Thesseus  de  belofte  aan  zijn  vader.  Hij  vergat  te  witte  zeilen  te  hijsen  en  voer  met   zwarte  zeilen  terug  naar  Athene.     Koning  Aegeus  stond  zoals  elke  dag  vanaf  de  klippen  op  uitkijk.  Toen  hij  op  een  ochtend  een  schip   zag  met  zwarte  zeilen,  dacht  hij  dat  zijn  enige  zoon  dood  was.  Overmand  door  verdriet  stortte  hij  zich   in  zee.     Toen  Thesseus  weer  aan  land  kwam,  werd  hij  als  een  held  onthaald.  Pas  toen  hij  het  bericht  kreeg   van  zijn  vaders  dood,  dacht  hij  weer  aan  zijn  belofte  en  zag  hij  zijn  fout  in.  Ter  ere  van  zijn  vader   besloot  hij  de  zee  waarin  Aegeus  verdronken  was,  de  “Aegaeïsche  zee”  te  noemen.  En  zo  heet  die   nog  steeds.     *  *  *  EINDE  *  *  *      

   

 

22  

  6.2. Tekstfragment  uit  Labyrint     Ariadne:  

Alle  jong,  dat  is  keispannend.  Gij  zijt  echt  bijna  overal  geweest!  

Icarus:   En  nu  ben  ik  hier  op  Kreta.   Ariadne:  

Ja,  ja,  ja  waarom  eigenlijk.  

Icarus:   Uw  vader  heeft  mij  gevraagd  om  de  Minotaurus  te  stoppen.   Ariadne:  

Gij  gaat  hem  toch  niet  doden  ?  

Icarus:   Ik  ben  geen  moordenaar,  ik  ben  een  architect.      

 

Ariadne:  

Ik  heb  iets  bedacht  om  de  Minotaurus  op  te  sluiten...   Opsluiten  ...DAT  IS  ...  

Icarus:   Niet  gemakkelijk,  ‘k  weet  het  ...   Ariadne:  

Nee  fantastisch  Icarus  !  Dit  is  fantastisch  ...  

 

Hij  mag  blijven  leven,  hij  mag  blijven  leven,  verstaat  ge  ?  

 

Icarus:   Euh  ja  ...  wat  had  gij  anders  gedacht  ?   Ariadne:  

Gij  zijt  mijn  held  gij  ...    

Icarus:  

Dat  heb  ik  nog  al  gehoord.  Zeg  wat  denk  ge,  zullen  we  er  eens  aan  beginnen.  

Ariadne  

Aan  wat  ?  

Icarus    

Een  Labyrint  te  bouwen  ?  

Ariadne:  

Een  wat  ?  

Icarus  

 Een  labyrint.  Mijn  uitvinding,  uw  broer  kan  heel  de  dag  vrij  rond  lopen  maar  de   uitgang  vindt  hij  nooit…  

Ariadne  

Een  Labyrint,  hoe  maakt  ge  dat  ?  

Icarus    

Ge  begint  vanbuiten  en  werkt  zo  naar  binnen.  

Ariadne  

Maar    als  het  klaar  is  zitten  we  vanbinnen  vast  !  

Icarus    

Maar  door  mijn  draad  te  volgen  kunnen  wij  buiten  ...  

Ariadne    

...  en  terug  binnen...  

Icarus    

...als  ge  dat  zou  willen  ...  

 

23  

 Ariadne  

En  kunnen  wij  dat  maken  

Icarus    

Nou  en  of.  

   

 

 

24