Lesbrief. Duurzaamheid oké!!!! Maar waar gaat dat eigenlijk over???

1

Lesbrief Duurzaamheid oké !!!! Maar waar gaat dat eigenlijk over??? Een mogelijkheid voor leerkrachten om op een eenvoudige manier het begrip “duurzaamheid” aan leerlingen duidelijk te maken.

Voor vragen of het maken van afspraken: [email protected]

2

Deze lesbrief geeft informatie over: - Duurzaamheid op school.

Pag. 3, 4 en 5

Wat kun je met “Duurzaamheid”op een basisschool doe en wat kan de Ossenbeemd daarin betekenen.

- Bijlage 1: Ontstaan en geschiedenis van Duurzaamheid.

Pag. 6, 7 en 8

Ontdek hoe Duurzaamheid in beeld kwam en welke internationale afspraken daar sinds 1966 d.m.v. besluitvorming in de Verenigde Naties de basis voor hebben gevormd.

- Bijlage 2: Hoe wordt jouw school de duurzaamste van Deurne

Pag. 5

Een extra beloning voor de leerlingen die zich op hun school voor ”Duurzaamheid” hebben ingezet.

- Bijlage 3: Het Duurzaamheidcircuit.

Pag. 10

Tien plekken op de Ossenbeemd waar speciaal aandacht voor Duurzaamheid wordt gevraagd.

- Bijlage 4: Voetafdruk Quiz voor jeugdigen.

Pag. 11 en 12

Een door Canadese wetenschappers ontwikkelde methode om te berekenen hoeveel beslag je persoonlijk legt op de capaciteit van de aarde.

- Bijlage 5: Als de wereld een dorp was zo groot als Deurne……

Pag. 13

Een naar de schaal van Deurne teruggebrachte analyse om de noodaak van Duurzaamheid met jeugdigen te kunnen bespreken. - Bijlage 6: Keurmerken Duurzaamheid

Pag. 14

Veel gebruikte keurmerken die aangeven dat een product duurzaam is geproduceerd, geteeld en/of verhandeld.


3

Duurzaamheid op school. Binnen het lesprogramma voor het basisonderwijs is er weinig aandacht voor Duurzaamheid. Toch is het begrip al bijna 40 jaar oud en komt het steeds vaker dagelijks aan de orde. Burgers kunnen op allerhande deelterreinen keuzes maken die al dan niet Duurzaamheid bevorderen. Scholen of leerkrachten kunnen dus ook de keuze maken om het onderwerp in het lesprogramma op te nemen. Dat kan impliciet binnen leergebieden bijvoorbeeld bij taal, rekenen of wereldoriëntatie. Het kan ook expliciet via speciale ingepaste programmaonderdelen. Het past binnen het kerndoel: “Oriëntatie op jezelf en de wereld” Voorop staat natuurlijk dat je er als team over praat en nadenkt. Het is belangrijk dat de neuzen van het team dezelfde kant uit staan. Duurzaamheid zou kunnen betekenen dat een school in haar doelstellingen Duurzaamheid opneemt en ook toepast op school. Een mooi voorbeeld als startpunt of voor de ontwikkeling van ideeën vind je op http://www.leraar24.nl/video/2824 Heel bruikbaar is ook “Sarah’s Wereld” een educatief spel over duurzaam leven voor de groepen 6,7 en 8 (8-12 jarigen). Er hoort een koffer met spelmateriaal bij. www.sarahswereld.nl . Als je de keuze hebt gemaakt om Duurzaamheid in je school echt een plaats te geven, dan kunnen wij als Ossenbeemd wel wat voor leerkrachten betekenen. Voor leerlingen en waarschijnlijk ook voor de school is het leuk als er een extra wimpel op de activiteiten komt. Daarom hebben we elk jaar een prijs voor de duurzaamste school van Deurne. Die wordt uitgereikt op de jaarlijkse “Markt Groen Deurne” die op het terrein van de Ossenbeemd wordt georganiseerd. Voor deelname aan deze wedstrijd, zie bijlage 2. Binnen de doelstelling van de Ossenbeemd bedoelen we met Duurzaamheid op school ook: een school die de leerlingen wil laten kennismaken met de begrippen Duurzaamheid en Duurzame Ontwikkeling.


4

Wat kan de Ossenbeemd betekenen voor leerkrachten? In het logo van de Ossenbeemd staat sinds enkele jaren “voor een duurzaam Deurne”. Het is de plaats voor jong en oud om op een ongedwongen manier kennis te maken met en zich te laten informeren over natuur, milieu en Duurzaamheid. Voor het basisonderwijs is er al veel aanbod op het gebied van natuur en milieu. Er is nu voor gekozen voor basisscholen het aanbod uit te breiden met het thema “Duurzame Ontwikkeling” zoals geformuleerd door de Verenigde Naties. Deze lesbrief wil voor scholen en leerkrachten een handreiking zijn om hun pedagogische en didactische kwaliteiten in te kunnen zetten voor dit thema. - Dit document geeft al veel informatie en bronnen die in een les gebruikt kan worden. - Een bezoek met een groep aan de Ossenbeemd kan door ons in overleg met de leerkracht worden samengesteld en voorbereid. - Voor de onderbouw is het Kabouterpad al een interessante optie. -Voor de groepen 3, 4 en 5 kan een op hun niveau aangepaste activiteit worden aangeboden. - Voor de groepen 6, 7 en 8 kan een keuze gemaakt worden uit elementen van het duurzaamheidcircuit: tien plekken die educatief interessant zijn. Informatie met kleine opdrachten is beschikbaar. Zie bijlage 3: Duurzaamheidcircuit. - Voor de verwerking is het klassikaal invullen van de Voetafdruk geschikt. Zie bijlage 4: Voetafdrukquiz voor jeugdigen. Met dit logo zijn de plaatsen op de Ossenbeemd gemarkeerd die educatief interessant zijn. Daarover is informatie beschikbaar voor de leerkracht. Het logo toont voetafdrukken. In 1996 is het model van de Mondiale Ecologische Voetafdruk gelanceerd. Het wordt wereldwijd gebruikt. Sinds 1998 gebruikt De Kleine Aarde in Boxtel (tegenwoordig: “ Duurzaamheid in Actie” http://www.duurzaamheidinactie.nl/quickscan/ ) dit model voor educatie en voorlichting. Op die site wordt de methode als volgt omschreven: “ Iedere persoon gebruikt een gedeelte van de ruimte op Aarde. Hoeveel ruimte, hangt af van iemands consumptie. Met behulp van de Mondiale Voetafdruk, kortweg voetafdruk, zijn we in staat om met een getal, uitgedrukt in "mondiale hectares", aan te geven hoeveel oppervlakte Aarde per persoon dat is. Het model is bedacht door Canadese wetenschappers. Het gaat niet alleen om de ruimte die nodig is om uw voedsel te verbouwen. Ook gebruik van papier en transport legt beslag op de Voor vragen of het maken van afspraken: [email protected]

5

beschikbare ruimte. Alles wat u eet, aantrekt en koopt wordt ergens geproduceerd en moet ook worden vervoerd.” Op de site staat een Quick Scan voor volwassen. Voor de Voetafdruk Quiz voor jongeren en gebruik op school ga naar http://www.voetafdruk.eu/uwvoetafdruk/index.html en kies daar voor de 4e optie ‘de voedafdruk quiz’ . Deze kan op de Ossenbeemd gebruikt worden als afsluiting/verwerking van een bezoek aan de Ossenbeemd. Zie bijlage 3. Op deze site staat ook een gratis eBook met de titel “Mijn hemel! Wat gebeurt er op Aarde?”.


6

Bijlage 1.

Ontstaan en geschiedenis van Duurzaamheid.

In september 1962 verscheen het boek Silent Spring van Rachel Carson over het gebruik van pesticiden. In dit boek wordt het gebruik daarvan – met name van DDT – in verband gebracht met de gevolgen voor de oceanen.

Een organisatie van de Verenigde Naties die vanaf 1966 onder de naam “United Nations Development Programme” (UNDP) samenwerkt met mensen en organisaties op alle niveaus in de samenleving. UNDP werkt op vier terreinen: armoedebestrijding en het bereiken van Millennium Ontwikkelingsdoelen (MDS’S), democratisch bestuur, crisispreventie en -herstel, milieu en duurzame ontwikkeling. Zie ook www.undp.org of voor een vertaling in het Nederlands http://translate.google.nl/translate?hl=nl&sl=en&u=http://www.undp.org/&prev= /search%3Fq%3Dundp%26biw%3D1024%26bih%3D694

In 1972 verscheen de publicatie “ Grenzen aan de groei” van de Club van Rome. Dit is een onafhankelijke groep van wetenschappers. Het was een onderzoek naar “5 zorgwekkende globale trends”. De Club van Rome bestaat nog steeds en bracht ook een geactualiseerde versie van het rapport uit. Het rapport kreeg veel aandacht, maar toen die aandacht wegebde heeft de Verenigde Naties het probleem opnieuw aangepakt. Zie ook: http://www.clubofrome.nl/


7

1987. De Verenigde Naties stelden een commissie in: “De wereldcommissie voor milieu en ontwikkeling”. Voorzitter is de Noorse premier Brundtland. In 1987 verschijnt het “Brundtland rapport” van deze commissie met de titel “Onze gezamenlijke toekomst”. In dat rapport wordt de definitie van duurzame ontwikkeling vastgesteld. De commissie Brundtland heeft de wereldgemeenschap vooral aangespoord om duurzame ontwikkeling na te streven. Duurzame ontwikkeling is volgens de Verenigde Naties: “Een ontwikkeling die in de behoeften van vandaag voorziet, maar toekomstige generaties niet belemmert om in hun behoeften te voorzien”. Duurzame ontwikkeling kent drie aspecten: - Sociale rechtvaardigheid. Uit het oogpunt van duurzame ontwikkeling is armoede een niet te dulden toestand, bedreigend voor zowel het milieu als de stabiliteit van de samenleving op lange termijn. - Materiële toereikendheid. Dit is geen statisch begrip; het zegt niet dat er geen groei meer kan plaatsvinden, maar het kan wel beperkingen opleggen aan de groei van sommige sectoren. - Ecologische duurzaamheid. Ecologische duurzaamheid is een ontwikkeling waarbij de draagkracht van de natuur niet onomkeerbaar beschadigd wordt. Wereldwijd is het besef ontstaan dat geïndustrialiseerde landen en ontwikkelingslanden van elkaar afhankelijk zijn bij het leefbaar houden van de wereld.

1992. VN-conferentie in Rio de Janeiro. In juni 1992 vond de “VN Conferentie over Milieu en Ontwikkeling” plaats in Rio de Janeiro, Brazilië. De beslissing van de Algemene vergadering van de VN in 1989 om zulke Conferentie te organiseren was sterk geïnspireerd door het Brundtland rapport. De Conferentie van Rio was een sleutelmoment voor een globaal beleid voor het welzijn van de huidige en toekomstige generaties op economisch, ecologisch en sociaal gebied. Ze is het referentiepunt voor de verwijzing naar 'Duurzame Ontwikkeling' en wordt algemeen beschouwd als een mijlpaal voor een mondiale respons op de wereldwijde milieuproblematiek. 172 landen namen deel aan de conferentie, 106 landen werden door een staatshoofd of regeringsleider vertegenwoordigd (voor Nederland: Minister President Ruud Lubbers). Zie ook: www.ddh.nl/agenda21/rioverklaring Voor vragen of het maken van afspraken: [email protected]

8

De Conferentie van Rio bereikte overeenstemming over twee sleutelteksten: de Verklaring van Rio en de Agenda 21. Met deze twee documenten definieerden de toenmalige wereldleiders een duidelijke agenda voor duurzame ontwikkeling voor de komende 10 jaar. De Verklaring van Rio De Verklaring van Rio is een uitermate beknopte tekst die bestaat uit 27 Principes, de zogenaamde 'Rio Principes'. Een heel aantal van deze principes zijn toonaangevende bouwstenen geworden voor zowel internationale als nationale en lokale beleidsformulering rond leefmilieu en duurzame ontwikkeling. 2002 Agenda 21 Agenda 21 is een zeer lijvig document, dat de karakteristieken heeft van een globaal actiegericht beleidsdocument voor duurzame ontwikkeling. Het document heeft een hoge autoriteit omdat het op intergouvernementeel niveau met consensus werd overeengekomen. De vriendschapsbanden tussen Deurne, Leszno(Polen) en Batouri (Kameroen) zijn indertijd aangegaan mede op grond van de aanbevelingen van Agenda 21.

Millenniumdoelen De millenniumdoelstellingen, ofwel “United Nations Millennium Development Goals”, richten zich op het uitbannen van wereldwijde armoede. Regeringsleiders van 191 landen hebben in september 2000 de “United Nations Millennium Declaration” ondertekend. Daarmee verbinden zij zich aan het behalen van de doelstellingen. De millenniumdoelstellingen zijn vertaald in acht concrete doelen, die in 2015 moeten worden behaald. Per doel zijn prestatie-indicatoren vastgesteld, die apart te meten zijn. De voortgang wordt gemeten ten opzichte van de situatie in 1990. Al veel is bereikt o.a. op het gebied van kindersterfte en onderwijs, maar er blijft nog veel te wensen over. Zie: http://www.ncdo.nl/ Deurne werd in 2013 Millenniumgemeente. Dat betekent dat een aantal groepen en organisaties in Deurne de mogelijkheid krijgen om zich extra te gaan inzetten voor de Millenniumdoelen.


9

Bijlage 2.

Hoe wordt jouw school de duurzaamste van Deurne? ?

Basisscholen in de gemeente Deurne worden uitgenodigd om voor 1 september in maximaal twee A4-tjes aan te geven waarom hun school de duurzaamste van Deurne is. Aandachtspunten voor zo’n beschrijving (niet verplicht) zijn bijvoorbeeld: - Wat doet de school aan Duurzaamheid in het schoolgebouw en op het schoolterrein en in hoeverre zijn schoolbestuur, leerkrachten en leerlingen daarbij betrokken. - Wat doet de school tijdens de lessen aan Duurzaamheid/Duurzame ontwikkeling als onderwerp/leermoment. - Wat doet de school buiten schooltijd aan Duurzaamheid/Duurzame Ontwikkeling. - Wat is de betrokkenheid van ouders. - Indien van toepassing: Hoe maakt de school gebruik van “Zon op school”.

Zend de gegevens naar Ossenbeemd, Haageind 31, 5750 AG, Deurne. E-mail [email protected] En vermeld daarbij de naam van de school, aantal leerlingen en de naam van een contactpersoon.


10

Bijlage 3.

Duurzaamheidcircuit op het terrein van de Ossenbeemd.

De interessantste plekken zijn gemerkt met genummerde bordjes met het Voetafdruk-logo. 1. Bij de ingang van het terrein staat een ontmoetingsplaats. Naar het voorbeeld van wat ze in Batouri (Kameroen) een “Hangar” noemen. Daar wordt het begrip “Mondiale Voetafdruk” toegelicht en een vergelijking gemaakt tussen Deurne, Leszno (Polen) en Batouri, de partnergemeenten van Deurne. 2. Het Sedum dak. Als voorbeeld aangebracht op de dierenstal. Je kunt er zonnepanelen op plaatsen die dan beter werken. 3. De waterpomp zoals die vroeger ook in Deurne gebruikt werd. Pas op! Niet drinkbaar. 4. Composteren. Een mooie plek om kringloop uit te leggen. 5. Biodiversiteit bevorderen met bijen, insectenhotel en houtwallen. 6. De windenergie (nog niet gereed). 7. Watermanagement in de Vlier die langs de Ossenbeemd stroomt. Wat in de afgelopen eeuwen in het klein in de Vlier is gebeurd, gebeurde wereldwijd met het water. 8. De vergeten groenten en kruiden gekweekt zonder kunstmest! Voedsel uit eigen streek bespaart transport, productieprocessen en verpakkingsmateriaal. 9. De gebruikte houtsoorten. Uitleg duurzaam Europees hardhout. Het verschil tussen verduurzaamd en Duurzaam hout. 10. Het hoofdgebouw. Voor zover mogelijk zijn duurzame materialen toegepast. Overal ledverlichting in hergebruikte armaturen. Er staat een zonnepaneel op het dak; binnen kun je zien hoeveel stroom die levert. Je kunt er ook duurzame drankjes proeven. Zelfs de deurbel werkt op zonne-energie. Voor het duurzaamheidcircuit is een folder met uitgebreidere informatie over elke van de plekken beschikbaar.


11

Bijlage 4.

Voetafdruk Quiz Deze Quiz – geschikt voor de groepen 6, 7 en 8 vind je ook op de site van de werkgroep Voetafdruk Nederland: www.voetafdruk.eu Quick Scan/voetafdruk quiz.


12


13

Bijlage 5.

Als de wereld een dorp was met net zoveel inwoners als de gemeente Deurne (32.000), dan zouden er: 19.200 Aziaten wonen, 4.800 Afrikanen, 3520 Europeanen, 2.880 LatijnsAmerikanen en 1.600 Noord-Amerikanen. En dan zouden: 20.832 dorpsbewoners sanitaire voorzieningen hebben, 160 hebben geen toilet en 6.080 hebben iets dat als toilet dienst moet doen. En dan zouden: 27.840 dorpsbewoners over drinkbaar water beschikken en 4.160 dorpsbewoners niet. En dan zouden : 15.360 inwoners moeten rondkomen met minder dan € 1,52 per dag; 7.680 daarvan zelfs met minder dan € 0,95. 16.640 dorpsbewoners kunnen meer dan €1.52 euro per dag besteden. En dan zouden: 320 dorpsbewoners bijna de helft van alle rijkdom bezitten en 31.680 dorpsbewoners zouden samen de andere helft bezitten.

Er is dus nogal wat mis op de wereld.

Wat de wereld nodig heeft, is Duurzame Ontwikkeling: materieel toerijkend, ecologisch duurzaam en sociaal rechtvaardig! Voor vragen of het maken van afspraken: [email protected]

14

Bijlage 6.

Keurmerken Wikipedia: “Een keurmerk is een compact, visueel kwaliteitsoordeel over een product of dienst, afkomstig van een betrouwbare bron. Je ziet (visueel) dus in een oogopslag (compact) dat het product / de dienst in orde is bevonden (kwaliteitsoordeel) door een onafhankelijke, deskundige instantie (betrouwbare bron).”

Er zijn meer keurmerken voor duurzaamheid in omloop; die vindt je voornamelijk op producten die uit andere landen komen. Bijvoorbeeld het eco-keurmerk (3e van links onderste rij) heeft zijn oorsprong in Nederland. Het keurmerk in de bovenste rij tweede van links is een Europees keurmerk dat dezelfde waarde heeft. Omdat het nog vrij nieuw is, scoort het in onderstaande grafiek nog niet hoog.


Lesbrief. Duurzaamheid oké!!!! Maar waar gaat dat eigenlijk over???

Recommend Documents