Les 2. Het opstellen van een notariële akte

201506 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page i Thursday, June 18, 2015 9:09 AM

Studenteneditie Notarieel Familierecht 2015 Inhoud

Voorwoord ter inleiding I.

Overzicht van de cursus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3

II.

Waarschuwing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4

Les 1. Samenwoningsrelatie, gezin en familie I.

II.

Terminologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Samenwoningsrelatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Gezinsrelatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Familie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9 9 11 11

Huwelijk, wettelijke of feitelijke samenwoning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Situering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Samenwoningsvormen – civielrechtelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Huwelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Wettelijke samenwoning. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Feitelijke samenwoning. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Samenwoningsvormen - fiscaal. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Directe belastingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Registratierechten op schenkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Successierechten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Samenwoningsvormen - sociaalzekerheidsrechtelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Pensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Arbeidsongeval of beroepsziekte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Conclusie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Over de keuze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Over een overeenkomst tot modalisering van de relatievorm . . . . . . . . . . . .

13

III. Bibliografie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

39

IV. Voorbeelden van examenvragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

40

13 14 14 21 27 30 30 30 34 35 35 36 36 37 37

Les 2. Het opstellen van een notariële akte I.

Algemeen over de notariële akte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

43

II.

Opdracht van de notaris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Voorbereiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De akte verlijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Na het verlijden van de akte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

45

1 april 2015

KnopsBooks.com

45 45 46

i

201506 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page ii Thursday, June 18, 2015 9:09 AM

Studenteneditie Notarieel Familierecht 2015 Prof. em. dr. Hélène Casman

III. Algemene aanbevelingen voor het opstellen van een akte . . . . . . . . . . . . . . . A. Geldigheidsvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Een geldige wilsuiting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Een geldig voorwerp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Een geoorloofde oorzaak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Vereisten voor de leesbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Taalkeuze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Taalgebruik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Woordkeuze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Zinsbouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Structuur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Het dispositief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Wat? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Hoe? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

47

IV. Modellen van akten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

60

V.

Creativiteit in het notariaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

61

VI. Redactieoefeningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

64

47 47 48 49 50 50 51 52 54 56 56 56 57 58

Les 3. Huwelijksovereenkomsten I.

Terminologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

69

II.

Hoofdkenmerk van het huwelijksstelsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Vermogensrechtelijk statuut van het echtpaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Niet langer onveranderlijk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Contracten tussen echtgenoten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Kenbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

71

III. Notariële tussenkomst vereist . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemene regel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Wijziging vóór het huwelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Conventionele wijziging tijdens het huwelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Vrijheid om te wijzigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Notariële akte vereist . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Soms boedelbeschrijving vereist . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Bekendmakingsvereisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Tegenwerpelijkheid van de huwelijksovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Bekendmaking van het voorhuwelijks huwelijkscontract . . . . . . . . . . . . . . . 3. Bekendmaking van de wijziging van het huwelijkscontract vóór het huwelijk

74

ii

KnopsBooks.com

71 71 72 73

74 74 75 76 76 76 79 79 79 81

1 april 2015

201506 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page iii Thursday, June 18, 2015 9:09 AM


4. Bekendmaking van de wijziging van het huwelijkscontract tijdens het huwelijk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Uitwerking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Tussen echtgenoten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Tegenover derden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

81 83 83 83

IV. Contractuele aspecten van de huwelijksovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Toelichting. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Toestemming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Bekwaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Oorzaak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Voorwerp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Contractsvrijheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Het principe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Geen strijdigheid met de goede zeden en de openbare orde. . . . . . . . . . . . . 3. Geen afwijking aan de regels van het primair stelsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Geen afwijking van de regels betreffende het ouderlijk gezag en de voogdij . 5. Geen afwijking van de regels die de wettelijke orde van de erfopvolging bepalen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Vereiste van eerbied voor de gelijkheid van de echtgenoten . . . . . . . . . . . . . 7. Vereiste van coherentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Rechten van schuldeisers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

84

V.

92

Bespreking en voorbereiding van het contract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Bespreking van het huwelijkscontract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Leeftijd en leeftijdsverschil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Familiale situatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Overgang van samenwoning naar huwelijk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Professionele situatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Vermogenssituatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Vermogensplanning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Successieplanning. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Adviesverlening over de keuze van het huwelijkscontract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Hoe verloopt het gesprek hierover? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Evolutieve benadering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Waarschuwing tegen gevaar voor simplificatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. De notaris adviseert, maar laat de keuze aan het (a.s.) echtpaar over . . . . C. Opstellen van het huwelijkscontract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Opbouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Modellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Formaliteiten na het verlijden van de akte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1 april 2015

KnopsBooks.com

84 84 84 86 86 87 87 87 88 88 88 89 90 90

92 92 92 93 93 94 94 94 95 95 95 96 97 97 97 98 99 99

iii

201506 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page iv Thursday, June 18, 2015 9:09 AM


VI. Voorbeelden van examenvragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

100

Les 4. Huwelijkscontract met keuze voor een gemeenschap I.

II.

iv

Situering: kiezen voor een stelsel met gemeenschap? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Het wettelijk stelsel, de zero-situatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De gemeenschap van aanwinsten als wettelijk stelsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Betekenis van de term ‘gemeenschap’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Betekenis van de term ‘aanwinsten’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Betekenis van de term ‘gemeenschap van aanwinsten’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Waarom kiezen voor een gemeenschapsstelsel? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

103

Bij keuze voor een gemeenschap: welke opties? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Actieve samenstelling van de vermogens - algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Tegenwoordige en toekomstige goederen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Nog andere eigen goederen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Juwelen en collectievoorwerpen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Inkomsten van eigen goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Aandelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Professionele goederen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Handelszaak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Cliënteel vrij beroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Auteursrechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Oplijsting van eigen goederen?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Levensverzekeringen en pensioenen: eigen of gemeenschappelijk? . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Individuele levensverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Groepsverzekeringen – Aanvullende pensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Conventionele pensioencompensatie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Eigen goederen gemeenschappelijk maken? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Inbreng van roerende zaken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Inbreng van onroerend goed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Inbreng van een toekomstig goed. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Afstand van het recht van natrekking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Algehele gemeenschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Uitbreng uit gemeenschap? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G.Met betrekking tot het passief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . H.Bescherming van de gezinswoning?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I. Met betrekking tot het bestuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . J. Met betrekking tot de ontbinding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

110

KnopsBooks.com

103 103 104 107 108 109

110 110 110 110 111 113 115 115 116 117 118 120 120 122 124 125 125 125 128 129 130 131 132 132 134 135

1 april 2015

201506 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page v Thursday, June 18, 2015 9:09 AM


K. Met betrekking tot de vereffening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Vereffeningsverrichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Principe van de vergoeding: standpunt van rechtspraak en rechtsleer . . . . . 3. Tijdstip waarop de vergoeding kan geëist of toegekend worden . . . . . . . . . 4. Vergoedingsgronden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Omvang van de vergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Intresten op de vergoedingsrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Vergoeding voor arbeidsprestaties? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . L. Met betrekking tot de verdeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Onderscheid overlijden-echtscheiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Specifiek bij echtscheiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Toewijzing bij voorrang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

136 136 136 136 137 138 138 139 140 140 140 141

III. Voorbeelden van examenvragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143

Les 5. Huwelijkscontracten met gemeenschap – successieplanning – overlevingsrechten I.

Wat is successieplanning? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147

II.

Instrumenten van vermogensplanning en successieplanning . . . . . . . . . . . . . . 148

III. Het huwelijkscontract als instrument van successieplanning . . . . . . . . . . . . . . A. Inbreng in gemeenschap - Uitbreng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Drie vaak voorkomende bedingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Vooruitmaking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Ongelijke verdeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Verblijvingsbeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Civiel effect: huwelijksvoordelen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Wat is een huwelijksvoordeel? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Gevolgen van de regel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Als er bij overlijden van een echtgenoot, kinderen zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Beperking van het risico van inkorting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Fiscaal effect: wanneer zijn huwelijksvoordelen belastbaar? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Huwelijksvoordelen worden niet erfrechtelijk verkregen; toch zijn ze soms belastbaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Draagwijdte van art. 5 W.Succ. (in Vlaanderen nu 2.7.1.0.4 VCF) . . . . . . . 3. Herleiding van de omvang van het belastbaar voordeel ter vermijding van de belastbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Clausulering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Niet op grond van art. 5 W.Succ. (2.7.1.0.4 VCF) belastbare huwelijksvoordelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1 april 2015

KnopsBooks.com

149 149 150 150 151 151 152 152 154 156 157 159 159 160 160 162 163

v

201506 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page vi Thursday, June 18, 2015 9:09 AM


E. Contractuele erfstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Voorkinderen en Valkeniersbedingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Ter herinnering: erfrecht van de langstlevende echtgenote . . . . . . . . . . . . . . 2. Valkeniersbeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G.Voordelen en echtscheiding: art. 299 BW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Art. 299 BW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Art. 1429 BW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Hoe de hypothese van echtscheiding in het beding verwerken? . . . . . . . . . . 4. Wat bij verstoorde verstandhouding tussen de echtgenoten? . . . . . . . . . . .

167

IV. Beknopte bibliografie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

175

V.

176

Voorbeelden van examenvragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

169 169 170 171 171 172 173 173

Les. 6. Huwelijkscontracten met keuze voor het stelsel van scheiding van goederen I.

II.

vi

Scheiding van goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Keuze voor scheiding der goederen: slechte redenen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. ‘Er zijn kinderen uit een vorig huwelijk’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. ‘Een van de echtgenoten oefent een zelfstandige beroepsactiviteit uit’ . . . . 3. ‘Minstens een van de echtgenoten is vermogend’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. ‘Vermogen bij de andere parkeren’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. ‘Uitsluiting van erfrecht’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Keuze voor scheiding van goederen: goede redenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

179

Conventionele regeling. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Bevestiging van de wettelijke regels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Verfijning van de wettelijke regels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Activa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Passiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Vermoeden van dagdagelijkse bijdrage in de gezinslasten . . . . . . . . . . . . . . 4. Welke lasten of kosten vallen onder de proportionele bijdrage en dus onder het vermoeden van dagdagelijkse afrekening? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Bestuur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Vereffening en verdeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Correctiemechanismen ter verrekening van aanwinsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Verrekenbeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Uitkeringsbeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Toegevoegd intern gemeenschappelijk vermogen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Kwalificatie van huwelijksvoordelen bij scheiding van goederen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Civielrechtelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

184

KnopsBooks.com

179 179 180 181 181 182 182

184 184 184 185 186 187 188 189 192 193 194 194 196 196

1 april 2015

201506 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page vii Thursday, June 18, 2015 9:09 AM


2. Fiscaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

198

III. Bibliografie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 IV. Voorbeelden van examenvragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202

Les 7. Samenwoningsovereenkomsten voor ongehuwd samenwonenden I.

Terminologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205

II.

Hoofdkenmerken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206

III. Notariële tussenkomst vereist?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 IV. Uitwerking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 V.

Contractuele aspecten van de samenwoningsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . A. Toelichting. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Toestemming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Bekwaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Voorwerp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

209 209 209 209 209

VI. Waarom dan een samenwoningscontract sluiten? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 VII. Contractsvrijheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Wat zeker niet kan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Geen gemeenschap bedingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Scheiding van goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Het vermoeden van onverdeeldheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Het wettelijk vermoeden van onverdeeldheid voor wettelijk samenwonenden 2. Het vermoeden van onverdeeldheid bij feitelijk samenwonen. . . . . . . . . . . . E. Mogelijke bedingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Correctiemechanismen invoeren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G.Punctuele problemen oplossen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

212

VIII. Regeling voor de gezinswoning voor het geval van een breuk . . . . . . . . . . . . . A. De woning is gehuurd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Slechts één partner is huurder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Ze huren samen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De woning behoort één partner toe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Ze zijn samen eigenaars van de woning. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

219

212 213 213 214 214 214 215 215 217

219 219 219 220 220

IX. Afrekeningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222 X.

Uitkering na een breuk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224

XI. De gevolgen van het overlijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225 A. Wettelijke regeling met betrekking tot de gezinswoning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225 1 april 2015

KnopsBooks.com

vii

201506 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page viii Thursday, June 18, 2015 9:09 AM


B. Conventionele toekenning van aanspraken op de gezinswoning na overlijden? . . . . . . . . 225 XII. Voorbeelden van examenvragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

228

XIII. Bibliografie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

229

Les 8. Schenkingen I.

Actualiteit van de schenking in de notariële praktijk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233 A. Invloed van de fiscaliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233 B. Een schenking is echter véél meer dan een fiscale aangelegenheid! . . . . . . . . . . . . . . . . 234

II.

Definitie en essentiële elementen van een schenking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Verarming en verrijking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Dadelijke verarming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Onherroepelijkheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De regel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Nadere toelichting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. De uitzonderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Soorten schenkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Handgift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Onrechtstreekse schenking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Vermomde schenking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Onderscheid met andere kosteloze handelingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Verzaking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Aanwas en tontine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Natuurlijke verbintenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Vergeldende schenking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

236

III. Grondvoorwaarden van de schenking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Toestemming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Bekwaamheid van de schenker . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Bekwaamheid van de begiftigde. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Oorzaak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Voorwerp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Schenking van onderneming. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

257

IV. Schenking bij notariële akte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Essentiële vormvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Uitdrukkelijke aanvaarding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Volmacht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

266

viii

KnopsBooks.com

236 237 238 238 239 239 241 242 244 252 254 254 254 255 256

257 257 259 262 264 264 264

266 266 266

1 april 2015

201506 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page ix Thursday, June 18, 2015 9:09 AM


V.

Enkele bijzondere bedingen en modaliteiten bij schenkingen bij notariële akte A. Inbreng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Schenking aan een wettelijke erfgenaam: voorschot op erfdeel of vrijstelling van inbreng? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Inbreng van roerende goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Inbreng van onroerende goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Vrijstelling van inbreng in natura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Inbreng door en aan de langstlevende echtgenoot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Geen inbreng door de langstlevende wettelijk samenwonende partner . . . . B. Schenking met termijnbepaling of onder voorwaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Termijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Voorwaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Potestatieve voorwaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Schenking met terugkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Wettelijke terugkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Conventionele terugkeer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Schenking met voorbehoud van vruchtgebruik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Fiscale gevolgen van het voorbehoud van vruchtgebruik . . . . . . . . . . . . . . . 3. Civielrechtelijke gevolgen van het voorbehoud van vruchtgebruik . . . . . . . . 4. Oneigenlijk vruchtgebruik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Art. 918 BW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Aanwas en terugval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Schenking met last . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Fiscale gevolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Civielrechtelijke gevolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Niet toegelaten lasten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Lasten vs. voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Enkele specifieke lasten en vragen die daaromtrent rijzen . . . . . . . . . . . . . .

268

VI. Twee bijzondere schenkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. De ouderlijke boedelverdeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Begrip en nut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Nadelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Alternatieven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Dubbele akte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De erfstelling over de hand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Begrip en nut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Nadelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

292

1 april 2015

KnopsBooks.com

268 268 269 270 270 271 273 273 273 274 274 275 275 276 277 277 277 278 279 280 283 284 284 284 284 285 285 286

292 292 292 293 293 294 294 294 295 295 ix

201506 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page x Thursday, June 18, 2015 9:09 AM


4. Alternatief: fidei-commis de residuo of doorgeefplicht . . . . . . . . . . . . . . . .

295

VII. Schenking tussen echtgenoten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Schenkingen bij huwelijkscontract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Schenking buiten huwelijkscontract . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Wederzijdse schenking met conventioneel beding van terugkeer . . . . . . . . . . . . . . . . . .

297

VIII. Bibliografie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

300

IX. Voorbeelden van examenvragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

301

297 297 298 298

Les 9. Testamenten I.

Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Definitie en terminologie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De geïnformeerde testator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. De onwetende testator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Vermogensrechtelijke beschikkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Andere beschikkingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Uitvaart . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Voogdij en opvoeding van kinderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

305

Essentiële kenmerken van het testament . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Het testament is een gift. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Geestesgezondheid (art. 901 BW) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Wat als de testator onder een beschermingsstatuut is geplaatst? . . . . . . . . 3. Minderjarige testator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Onbekwaamheid om te krijgen (art. 909 BW) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Het testament is een eenzijdige, toekomstige, herroepelijke, persoonlijke, plechtige akte 1. Eenzijdig . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Toekomstig . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Herroepelijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Persoonlijk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Plechtig. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

314

III. Eigenhandig testament . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Drie geldigheidsvereisten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Het geschrift. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Handtekening. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Datum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Bewaring van het eigenhandig testament . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Bij leven van de testator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Na de dood van de testator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

323

II.

x

KnopsBooks.com

305 305 306 306 311 312 312

314 314 314 316 316 318 318 319 319 320 321

323 323 325 326 329 329 330

1 april 2015

201506 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page xi Thursday, June 18, 2015 9:09 AM


3. Sancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330 C. Voor- en nadelen van het eigenhandig testament. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330 IV. Authentiek of notarieel testament . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Bijkomende voorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Bespreking van elk van deze formaliteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Notaris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Getuigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Dictee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Geschrift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Voorlezing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Vermelding van de formaliteiten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Handtekeningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Aansprakelijkheid van de notaris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Opname in het centraal register van testamenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Voor- en nadelen van het authentiek testament. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

332

V.

341

Testament in internationale vorm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Wettelijke voorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Schriftelijk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Aanwezigheid van getuigen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Notariële verklaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Opname in het CRT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Voor- en nadelen van het internationaal testament . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

332 332 333 333 333 334 336 337 338 338 339 339 340

341 341 341 341 342 342 343 343

VI. Herroeping van vorige wilsbeschikking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344 VII. Legataris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Vrijheid van de testator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Voorwaarden in hoofde van de legataris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Vereiste verduidelijkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Wat als de legataris vooroverlijdt? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Wat als de legataris verwerpt of door ondankbaarheid zou vervallen? . . . . 3. Het legaat vervalt bij verwerping door de legataris (art. 1043 BW). . . . . . . 4. De verwerping van een bijzonder legaat komt ten goede aan de algemene legataris, of aan de wettelijke erfgenamen. De verwerping van het algemeen legaat komt ten goede aan de overige algemene legatarissen, en indien die er niet zijn, aan de wettelijke erfgenamen (art. 1044 BW). . . . . . . . . . . . . . . . 5. Een legaat kan door de erfgenamen worden herroepen wegens ondankbaarheid van de legataris (art. 1046 dat naar art. 955 verwijst, en art. 1047 BW). 6. Wat als er verschillende legatarissen zijn?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 april 2015

KnopsBooks.com

345 345 345 346 346 347 347

347 347 347

xi

201506 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page xii Thursday, June 18, 2015 9:09 AM


D.Aanstelling bij wijze van onterving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348 E. Erfgenamen als legatarissen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349 VIII. Legaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemeen legaat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Roeping tot het geheel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Hoe wordt dit verwoord? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Legaat onder algemene titel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Hoe wordt dit verwoord? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Bijzonder legaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Kenmerken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Voorbeelden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Belang van het onderscheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Aanwas. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Saisine of inbezitstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Schulden en lasten van de nalatenschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Heling (art. 792 BW) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Vruchten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

351

IX. Legaten met modaliteiten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Legaat onder voorwaarde of met tijdsbepaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Legaat van andermans zaak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Legaat van een toekomstige zaak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Legaat van een onverdeeld aandeel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Legaat van een zaak in onverdeeldheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Schuldvordering bij testament . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . G.Legaat van het vruchtgebruik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

358

X.

361

xii

Bijzondere testamentaire clausules. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Strafbeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Doel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Aandachtspunten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Oplossing: alternatief beding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Formulering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Restlegaat of legaat de residuo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Doel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Aandachtspunten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Formulering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

KnopsBooks.com

351 351 351 352 352 353 353 353 354 354 354 354 355 356 357 357

358 358 358 358 359 360 360

361 361 361 361 362 362 364 364 365 366 374

1 april 2015

201506 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page xiii Thursday, June 18, 2015 9:09 AM


C. Bewindclausules . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Doel: het Ferrari-syndroom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Aandachtspunten bij meerderjarigenbewind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Minderjarigenbewind? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Formulering van ‘mentorschap’ voor een meerderjarige erfgenaam . . . . . . . D.Testamentuitvoerder. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

375

XI. Elementaire successieplanning ‘in extremis’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. ‘Spreiding over meerdere personen’ of ‘generation skipping’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. ‘Ik-Opa testament’ en zijn varianten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. ‘Voorrang voor rechte lijn’ of ‘kinderloos vrijgezel testament’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.‘Overslaan van een generatie’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. ‘Vermijding van dubbele heffing’ bij snel opvolgend overlijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

385

XII. Nader over successierechten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Bondige opmerking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Betaling van successierechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Duo-legaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Omschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Doel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Aandachtspunten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Formulering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Legaat van 99,5% van de gezinswoning? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

389

XIII. Bibliografie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Restlegaat of legaat de residuo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Duo-legaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Strafbeding en alternatief beding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

397

375 376 376 379 382 383

385 386 387 388 388

389 389 390 390 391 392 394 395

397 397 398 399

XIV. Voorbeelden van examenvragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400

Les 10. Echtscheiding door onderlinge toestemming I.

Echtscheidingswetgeving sedert 2007 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Echtscheiding in het algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Echtscheiding door onderlinge toestemming (EOT) en echtscheiding op gezamenlijk verzoek (EGV) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. EOT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. EGV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Voorkeur voor EOT boven EGV? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1 april 2015

KnopsBooks.com

403 403 404 404 405 406

xiii

201506 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page xiv Thursday, June 18, 2015 9:09 AM


II.

Overzicht van de grondvoorwaarden voor een EOT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Volgehouden toestemming? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Oorsprong van dit vereiste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Hoger beroep tegen echtscheidingsvonnis? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Andere gevolgen van de inkorting van de procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Geen overgang meer van EOT naar EOO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Geen leeftijdsvoorwaarde noch voorwaarde in verband met de duur van het huwelijk . . . C. Geen boedelbeschrijving meer vereist . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Voorafgaande overeenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Inhoud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Authentiek of onderhands? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Stijl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

409

III. Overzicht van de procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Verzoekschrift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Verplichte vermeldingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Bijlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Aantal exemplaren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Advies van de procureur des Konings . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Eventuele (eenmalige) persoonlijke verschijning. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Hoger beroep. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Overschrijving in de registers van de burgerlijke stand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Gevolgen van de echtscheiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

418

IV. Het opstellen van de voorafgaande overeenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Vermogensoverzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Geen boedelbeschrijving verplicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Vergeten goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Verzwegen goederen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Onvermelde schulden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Vermogensrechtelijke overeenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Dading . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Afstand van herroepelijkheid van schenkingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Uitwerking in de tijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Aankoop tijdens de procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Roerende goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Onroerende goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Vergoedingsrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Overdracht van een eigen goed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Schenking van goederen aan de kinderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Schulden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11. Erfrecht en andere overlevingsrechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

423

xiv

KnopsBooks.com

409 409 410 411 411 412 412 413 413 414 415

418 418 419 419 420 420 421 421 422

423 423 423 424 424 425 425 430 431 432 433 434 438 438 439 440 442

1 april 2015

201506 - Cursus Notarieel Familierecht.book Page xv Thursday, June 18, 2015 9:09 AM


C. De overeenkomst tussen echtgenoten over alimentatie en verblijf . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. De overeenkomst m.b.t. de verblijfplaats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Onderhoudsuitkering tussen echtgenoten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Regeling met betrekking tot de kinderen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Welke kinderen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Welke regeling? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Beheer over de goederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Gevolgen voor kinderbijslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Fiscale gevolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

447

Wijziging van de voorafgaande overeenkomsten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Wijzigingen met betrekking tot de overeenkomsten tussen de echtgenoten . . . . . . . . . . 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Wijziging tijdens de procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Tegenbrief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Wijziging na echtscheiding in onderling overleg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Wijziging na echtscheiding op vordering van één gewezen echtgenoot?. . . . B. Wijzigingen met betrekking tot de overeenkomsten t.a.v. kinderen . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Wijziging tijdens de echtscheidingsprocedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Wijziging na echtscheiding, in onderling overleg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Wijziging na de echtscheiding, op vordering van één van de ouders. . . . . . .

462

VI. Bibliografie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Commentaren op de wet van 27 april 2007 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Na de invoering van de familierechtbank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D.Bijzonderheden over de voorafgaande overeenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

469

V.

448 449 452 452 453 460 460 461

462 462 462 462 464 464 466 466 466 466 467

469 469 470 470

VII. Voorbeelden van examenvragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 472

1 april 2015

KnopsBooks.com

xv

Les 2. Het opstellen van een notariële akte

Recommend Documents