11/19/11
leren in en tussen organisaties: perspectieven, barrières en praktijk peter van der knaap algemene rekenkamer
lerende organisatie ‘A golden concept, everone is for it!’
(googlelab resultaten “organisational learning” 30-10-2011 ngrams.googlelabs.com)
1
11/19/11
• leren • perspectieven op leren • leerbarrières • praktijk
2
11/19/11
3
11/19/11
4
11/19/11
lerende overheid • lerende overheid = een overheid die
voortdurend en met enig succes streeft naar verbetering van beleid en uitvoering
• lerend vermogen: de capaciteit om
informatie / kennis over succes en falen van beleid en/of uitvoering (1) te genereren en (2) te benutten om beleid en/of uitvoering te verbeteren
5
11/19/11
lerende organisatie • lerende organisatie = een organisatie die
met succes kennis verwerft en die kennis gericht benut om haar functioneren en presteren te verbeteren
• normatief • spontaan / georganiseerd
perspectieven • systeemleren • cognitief leren • sociaal leren • variëteit/selectie & analyse/instructie
6
11/19/11
systeemleren • principes: doelstellingen en bijsturing op basis van terugkoppeling (feedback)
• niveaus van leren: eerste orde / tweede orde (single loop / double loop)
• meetbaarheid, centraal beslispunt • risico’s: geen feedback, leren op verkeerde niveau
7
11/19/11
leerniveaus • de dingen goed doen: iets doen met een goede verhouding tussen kosten en kwaliteit
• de goede dingen doen: datgene doen dat leidt tot het realiseren van de gekozen (beoogde) doelstellingen
8
11/19/11
cognitief leren • zingeving dmv cognitieve schema’s • sturende werking op waarneming, interpretatie en geheugen
• cognitieve dissonantie = aanzet tot leren • risico’s: starheid, vooringenomenheid, blindheid
9
11/19/11
19
cognitief leren • zingeving dmv cognitieve schema’s • sturende werking op waarneming, interpretatie en geheugen
• cognitieve dissonantie = aanzet tot leren • risico’s: starheid, vooringenomenheid, blindheid
10
11/19/11
leercyclus david kolb:
concrete ervaring reflectie
handelen
besluit
van onbewust onbewaam naar onbewust bekwaam:
bewust onbekwaam
bewust bekwaam
onbewust onbekwaam
onbewust bekwaam
11
11/19/11
sociaal leren
• leren van anderen: • •
anderen als stimulus-configuratie
• •
sociale constructie van werkelijkheid
lerende partij is autonoom
• leren met anderen:
•
lerende partij is min of meer gehouden aan uitkomst proces risico’s: groepsdenken, besluitvorming
12
11/19/11
variëteit/selectie & analyse/instructie (WRR)
•AI-leren: bij
getemde vraagstukken
•VS-leren: bij
ongetemde vraagstukken
13
11/19/11
leerbarrières (foutenreceptuur) ontbreken / te late kritische feedback karakter leerproces: corrigerend terwijl innovatie vereist is blindheid / selectieve perceptie (risico = risico-management, doelstellingen en prestatie-indicatoren) “missen” van sleutelhouders / externe oriëntatie defensieve routines, filteren van informatie, groupthink onduidelijkheid over gewenste bandbreedte uitkomsten leerproces (management van verwachtingen) onduidelijkheid over uiteindelijke verantwoordelijkheden eind van leerproces (wie hakt knopen door?) procesdominantie en consensus-terreur
14
11/19/11
interventielogica als leerstrategie (optie) voordeel
nadeel
ontwikkeling
focus
simplisme, blindheid, tunnelvisie
debat
referentiekader
geslotenheid
uitvoering
verbeteren en vernieuwen
automatische piloot
evaluatie
ijkpunt
defensieve routines
15
11/19/11
leren vergt: • doel • stimuli, impulsen, terugkoppeling • interactie • dissonantie, dreiging • luwte, veiligheid, capaciteit • plezier
leren en toezicht •
bewust omgaan met bijsturen en veranderen, verbeteren en vernieuwen
•
uit uw schulp als kennispartner!organiseer feedback!
•
nabijheid, taal, mensenwerk
16
11/19/11
leerstijlen: bewust inzetten
(optie)
•georganiseerd, formeel • individueel • ratio/rede • behoudend, reparerend • reagerend • gesloten, immuun, intern • procedure • theorie
dingen om te doen (david garvin)
• leer van de best practices van anderen • experimenteer met nieuwe aanpakken • leer van eigen successen en mislukkingen • moedig het systematisch oplossen van problemen aan • verspreid kennis door de organisatie • stel vragen, luister, wees bereid inzicht, gedrag en vaste waarden te veranderen
•maar: bewust, met mate en lang volhouden!
17
11/19/11
in de praktijk: niet liegen! 1. we willen een lerende organisatie zijn 2. leren is een doel op zich 3. we weten wat een LO is en hoe je dat kunt organiseren 4. een LO is een organisatie die als geheel leert
www.rekenkamer.nl www.petervanderknaap.nl
18
