Lekker werken in de praktijk Inspirerende praktijkvoorbeelden uit de Koek- en Snoepsector
Inhoud Inzetbaarheid: training “communicatie met medewerkers”
Lekker werken in eigen land! 4
Het arboconvenant Koek en Snoep loopt eind 2006 af. Wat me nog het meest heeft geraakt, is
Flexibele en mobiele palletrobot
6
het enthousiasme waarmee iedereen met arbo-oplossingen kwam. Koekjesscheppen,
Koekjesschep
8
flexibele robots en andere slimme apparaten. De techniek staat voor niets. Ook is er in veel
De integrale aanpak
10
bedrijven gesleuteld aan de manier van werken. Op alle niveaus is er met elkaar gepraat en
Tankwasautomaat
12
getraind om het aantal klachten terug te brengen en de werkplekken prettiger te maken. Daar
Aanpak klachten bewegingsapparaat
14
mogen we trots op zijn.
Flexibilisering van de roosters
16
Het is natuurlijk erg zonde om niet allemaal te profiteren van die handige arbo-oplossingen en andere tips. Daarom dit fraaie boekje. Uw collega’s laten hier hun goede praktijken zien. Onder het motto: wat voor de één werkt, is misschien ook handig voor een ander. Natuurlijk vertellen ze niet alleen wat ze hebben gedaan. Maar ook hoeveel tijd en geld het heeft gekost. U leest de ervaringen van leidinggevenden en hoort hoe de werkvloer heeft gereageerd. Kortom: doe er uw voordeel mee! Mijn werk zit er op. Ik zal het arboconvenant missen. Ik heb zoveel fijne mensen ontmoet; wat is koek en snoep toch een héérlijke branche om in te werken! Maar maakt u zich over mij geen zorgen. De sociale partners hebben besloten het goede arbowerk voort te zetten. Dus de komende jaren blijft u van advies en ondersteuning verzekerd. Blijft u vooral kijken op de website: www.datwerktwelzolekker.nl. Met hartelijke groet, Tilly
2
3
1
‘Gesprekken vanuit betrokkenheid’
Inzetbaarheid: training “communicatie met medewerkers” van Bolletje
Gerard de Kruijk, Directeur Operations bij Bolletje
De goede praktijk van Bolletje uit Almelo
“We hebben een proef gedaan met een speciale productielijn voor medewerkers in arbeidstherapie. De leidinggevende
Bekend van koek, beschuit en brood. Heeft op drie locaties
Medewerkers zijn zich hierdoor bewust geworden
kon dan alle aandacht aan deze mensen
fabrieken waar in totaal ruim 500 mensen werken, van
van hun eigen verantwoordelijkheid als het gaat om
besteden. Ondertussen kon op de andere
wie ruim 300 op de productievloer.
gezond en lekker werken.
lijnen vol worden doorgewerkt zonder met minder inzetbare collega’s rekening
Wat was het probleem?
Wat kunnen andere bedrijven hiermee?
te hoeven houden. Dat experiment
Evenals in de gehele branche is ook bij Bolletje de werkdruk
Bolletje heeft geprobeerd niet de werkdruk an
werd door beide groepen met gejuich
nog niet gedaald. Vooral de tweede helft van het jaar met de
sich aan te pakken, maar heeft concrete acties
ontavangen. Natuurlijk kan zoiets alleen
productie van Sinterklaas- en kerstproducten werkt jaarlijks
ingezet die er toe moeten leiden dat medewerkers
als de bedrijfseconomische kant van de
drukverhogend. Werkdruk kan leiden tot lichamelijke klachten,
werkdruk beter kunnen beheersen. Communiceren
bedrijfsvoering is afgedekt, maar het is
ziekmeldingen en een onprettige werksfeer. Leidinggevenden
met medewerkers is daarbij een belangrijk middel.
waren zich onvoldoende bewust van het feit dat door te
Met werkoverleg, maar ook met kleine middelen
praten over werk en werkbeleving je werkdruk beter kan
zoals het verspreiden van een lokale nieuwsbrief bij
beheersen. Aan de andere kant voelden medewerkers te weinig
het loonstrookje geschreven door de eigen direct
verantwoordelijkheid voor hun eigen gezondheid. Ze keken te
leidinggevende, kan een bedrijf de communicatie
veel naar het bedrijf voor oplossingen.
over ontwikkelingen binnen de vestiging sterk verbeteren.
Wat is de oplossing?
��� ����������� ����� ��������
“Met ons nieuwe verzuimbeleid krijgt iedere medewerker nu de aandacht die hij of zij verdient”
een manier om aandacht te besteden aan lekkerder werken. Bij alle maatregelen draait het er om de beleving van werkdruk te verminderen. Leidinggevenden weten dat open, duidelijk en eenduidig communiceren een preventieve werking heeft. Zo is ons aangescherpte verzuimbeleid eenduidig
Bolletje heeft een benadering gezocht waarbij niet verzuim,
Hoeveel tijd en/of geld heeft het gekost?
maar inzetbaarheid de aandacht krijgt. Een meer pro-actieve
Mede onder invloed van nieuwe mensen binnen
en open. En ook de training van de
benadering die kan leiden tot minder uitval en verzuim. Hoe
Bolletje is arbo weer nadrukkelijker op de agenda
leidinggevenden was daarop gericht.
meer mensen er beschikbaar zijn, des te gemotiveerder blijft
gezet. Maar arbo is ook de verantwoordelijkheid van
Medewerkers kunnen een bepaalde druk
de totale groep. Als er maar speciale aandacht is voor hen die
de directe leiding in plaats van de afdeling P&O.
veel langer aan, als ze over problemen
een beperking hebben. Om dit te bereiken zijn het management
Het aangescherpte verzuimbeleid en de training
kunnen praten. Over het gesprek met
en de leidinggevenden getraind in het communiceren met
over inzetbaarheid maakte deel uit van een breder
de baas van de baas na een derde
medewerkers. En specifiek in het bespreken van het thema
programma om de kwaliteit van werken bij Bolletje
ziekmelding dachten medewerkers eerst
inzetbaarheid. De training kwam tot stand samen met de Arbo
te verbeteren, dat al liep voor de komst van het
‘ojee’. Ze zien nu dat de gesprekken
Unie. Met rollenspellen en behulp van een acteur hebben de
arboconvenant.
worden gevoerd vanuit betrokkenheid.”
leidinggevenden geoefend hoe om te gaan met medewerkers die niet goed in hun vel zitten en zich mogelijk ziek gaan
Werkt het?
melden. Leidinggevende leerden doorvragen en afspraken
De brede aanpak van verzuim met de juiste
maken met deze medewerkers.Voorafgaand daaraan was het
aandacht voor individuele situaties heeft succes.
verzuimbeleid voor Bolletje aangescherpt. Een onderdeel van
Het verzuim binnen Bolletje is mede hierdoor
dit beleid is dat een medewerker die zich voor de derde keer in
gedaald. Wat betreft de training met acteurs, waren
een jaar ziek meldt, een gesprek heeft met zijn direct en naast
de leidinggevenden zeer enthousiast. Het werken
hoger leidinggevende. Dit gesprek is bedoeld om te achterhalen
met rollenspellen werd als zeer leerzaam ervaren. Er
wat de belemmeringen zijn voor normaal functioneren en welke
wordt gestreefd naar een herhaling in de loop
oplossingen daar samen voor te vinden zijn. Dit beleid is in de
van 2007.
volle breedte binnen Bolletje door de eigen leidinggevende, en niet de afdeling P&O, gepresenteerd aan de medewerkers.
4
5
2
‘Niks meer te klagen’
Flexibele en mobiele palletrobot van Continental Chocolate
Shiftleader van Continental Chocolate
De goede praktijk van Continental Chocolate Amsterdam
“Wij zijn zo tevreden over de Mobile Spider, dat we er nu al twee hebben en één in bestelling. Het model is compacter dan
Continental Chocolate uit Amsterdam maakt chocolade-
Werkt het?
eerdere modellen die te veel ruimte kostten.
producten. Er werken totaal 60 mensen, 48 van hen werken
De robot is sinds de zomer in actie bij Continental
Deze robot past op de verschillende
in de lijn.
Chocolate. Binnen twee uur was de robot aan
productielijnen en kan verschillende
het werk. Sindsdien draait de elektrische ‘collega’
formaten dozen stapelen.
Wat was het probleem?
storingsvrij mee in twee ploegen naar volle
Verbazingwekkend snel konden de
Het stapelen van zware dozen. Het werk was saai en zwaar.
tevredenheid van werknemers en leidinggevenden.
medewerkers met de robot aan de slag.
Eerdere hulpmiddelen, zoals verstelbare hefplateaus, boden
Door de eenvoudige bediening kunnen ook
De bediening wijst zichzelf. Werknemers
onvoldoende hulp. Medewerkers moesten nog steeds te ver
werknemers zonder technische achtergrond er
vinden het positief dat de robot weinig extra
of te hoog reiken. Ook een eerdere robot bood geen uitkomst,
mee aan de slag. De robot heeft veel rust gebracht
aandacht vergt.
omdat deze te weinig flexibel inzetbaar was op de verschillende
op de lijn en er zijn geen stapelaars meer nodig en
Het inzetten van de robot voorkomt vooral
productielijnen.
dat bespaart arbeidskosten.
geklaag vooraf. Dames die aangeven dat ze geen dozen kunnen stapelen, hebben nu
Wat is de oplossing?
niks meer te klagen. En de heren hoeven
De Mobile Spider, een flexibele, mobiele palletrobot. Een
het zware werk niet meer op te knappen.”
compacte robot die voorkomt dat medewerkers bij het stapelen hoog en ver moeten reiken en strekken. De robot werkt met verschillende assen waardoor hij zeer flexibel in te zetten is. Verder is de robot eenvoudig verrijdbaar door een motor die de wielen aandrijft. Wat kunnen andere bedrijven hiermee? Juist vanwege het compacte en flexibele karakter van de Mobile Spider is de robot ook voor andere bedrijven inzetbaar in het stapelproces. Hoeveel tijd en/of geld heeft het gekost?
��� ����������� ����� ��������
Continental Chocolate kocht de robots bij Wals Systems uit Soest. Samen met Wals Systems heeft Continental Chocolate actief geparticipeerd in de ontwikkeling van de robot. Afhankelijk van de uitvoering ligt de aanschafprijs rond de 60.000 euro.
“Het stapelen was saai en zwaar. De robot heeft mijn werk prettiger gemaakt.”
6
7
‘Het viel niet mee’
3
Koekjesschep van Roka
Jan van Klaveren, Operationeel Manager Roka “Pas toen een medewerkster via de bond een
De goede praktijk van Roka uit Emmeloord
claim bij Roka neerlegde, omdat ze door de slechte werkomstandigheden volledig was afgekeurd, is men maatregelen gaan nemen.
Roka uit Emmeloord. Het bedrijf maakt al sinds 1946
TNO heeft uiteindelijk een koekjesschep
Het bedrijf was vijf jaar geleden redelijk
brosse kaaskoekjes en andere snacks waarin kaas is
ontwikkeld, die na één aanpassing geschikt
chaotisch georganiseerd. Er was geen
verwerkt. Gemiddeld –afhankelijk van het seizoen – werken
bleek. Met dit hele traject van onderzoek tot
regelmaat, geen duidelijke hiërarchie,
er 50 mensen, van wie 40 op de productievloer.
ontwerp was ruim 100.000 euro gemoeid. Een
veel stress en degene met de grootste
instrumentenmaker maakt de koekjesschep voor
mond bepaalde de gang van zaken op de
Roka zat vijf jaar geleden in een organisatorisch moeilijke
ongeveer 150 euro per stuk. Verder hebben
werkvloer. Dat de lichamelijke klachten bij
periode. Mensen werkten te veel uren, onder te grote werkdruk
medewerkers training gekregen over een betere
de medewerkers zo ernstig waren, kwam
en voor lichamelijke klachten was geen aandacht. Het
werkhouding. Een fysiotherapeut komt elke
als een verrassing. We zijn begonnen om de
ziekteverzuim en uitval wegens lichamelijke belasting en RSI
drie maanden langs om nieuwe medewerkers
boel op orde te brengen, nu na vijf jaar zijn de
lag hoog. Klachten waren er voornamelijk bij de inpakkers aan
te trainen en oude medewerkers op het goede
zaken een stuk verbeterd. Het belangrijkste
nek, schouder en aan duim en wijsvinger.
spoor te houden.
– ook voor de arbeidsomstandigheden – is dat de rust en structuur is teruggekeerd in
��� ����������� ����� ��������
“Het is erg wennen. Maar ik werk liever zo, dan dat ik straks geen kopje koffie meer kan vasthouden.”
8
Wat is de oplossing?
Werkt het?
het bedrijf, daardoor is er ruimte ontstaan
Na een reorganisatie, waardoor de werksfeer verbeterde
Het ziekteverzuim is bij Roka in vijf jaar met
voor gezonde groei. Het viel niet mee om
en de werkdruk verminderde, is de Arbo Unie ingeschakeld.
17 procent afgenomen en de efficiëntie is
de koekjesschep in te voeren. In eerste
Een ergonoom heeft de werkplekken en werkhouding van de
met 24 procent toegenomen. Het aantal
instantie was het oorlog, toen we hiermee
medewerkers onderzocht. Daaruit kwam een lijst met punten
personeelsleden is hetzelfde gebleven. Verder is
kwamen. Uit onderzoek van de ergonoom
die volgens de wet en voor het welzijn van de medewerkers
besloten dat inpakkers maximaal zes uur achter
bleek dat handmatig inpakken van de
moest worden verbeterd. Eén van de oplossingen is een
elkaar mogen werken. De laatste klacht die toe
koekjes tot blijvende schade kon leiden.
koekjesschep waarmee de inpakker de brosse kaaskoekjes in
te schrijven was aan de arbo-omstandigheden,
Toch wilden sommige medewerkers de
de verpakking kan schuiven. Hiervoor gebeurde dit handmatig
dateert van vorig jaar. Die medewerkster is
schep niet gebruiken, omdat ze nog geen
waardoor klachten aan duim en wijsvinger ontstonden. Er zijn
meteen doorverwezen voor een individueel
klachten hadden. ‘Ik doe het al jaren zo,
zowel linkse als rechtse koekjesschep, zodat medewerkers het
traject naar een fysiotherapeut. Ondanks
dus waarom zou ik het veranderen?’ was
werk kunnen afwisselen. Ook kunnen de medewerkers met de
het succes denkt Roka aan het inzetten van
de stelling. Omdat wij niet wilden dat meer
koekjesschep rechtstandig werken, waardoor draaien met de
een robot in het inpakproces. Hierop wordt
mensen blijvende schade zouden oplopen
rug niet meer nodig is.
momenteel gestudeerd.
en het bij de wet verboden is dat mensen ziek worden van het werk, hebben we ze
Wat kunnen andere bedrijven hiermee?
de keus gelaten: of met de koekjesschep
De koekjesschep is vooral geschikt voor producten zoals
werken, of vertrekken. Medewerkers die
Roka’s brosse kaaskoekjes, omdat deze dakpansgewijs worden
wel klachten hadden, hebben de schep
uitgegeven en daardoor met de schep goed op te pakken zijn.
sneller geaccepteerd. Nog altijd houdt Roka de vinger aan de pols door regelmatig een
Hoeveel tijd en/of geld heeft het gekost?
fysiotherapeut uit te nodigen die kijkt of de
De reorganisatie was de opmaat naar de komst van de
mensen in de juiste houding werken en de
koekjesschep. Al met al heeft het bedenken en maken van de
koekjesschep op de juiste manier gebruiken.
koekjesschep anderhalf jaar geduurd. De eigen prototypes en
Want voor alle partijen geldt: beter voorkomen
een model van een plaatselijke staalboer bleken niet werkbaar.
dan genezen.”
9
4
‘Constant mee bezig blijven’
De integrale aanpak van Fennema
Olga Bodewes, hoofd P&O bij Fennema.
De goede praktijk van Fennema uit Deventer
“Het spreekt voor zich dat wij eerder dan het arboconvenant begonnen waren met het verbeteren van de
Fennema (onderdeel van Cargill) uit Deventer levert onder
een aantal plaatsen een luchtbehandelingsysteem
arbeidsomstandigheden voor onze
meer chocola aan industriële partners. Bij Fennema werken
geïnstalleerd. De automatisering van zwaar tilwerk
medewerkers. Daaruit zijn verbeteringen
47 mensen.
is momenteel in onderzoek.
van de klimaatbeheersing en de invoering van hulpmiddelen voortgekomen. We
Wat was het probleem?
Wat kunnen andere bedrijven hiermee?
werken nu veel bewuster. Wat ons betreft
Fennema is één van de bedrijven die al voor het afsluiten
Fennema is een goed voorbeeld van een bedrijf
had het convenant en met name de
van het arboconvenant, stevig aan de slag was met
dat het arboconvenant heeft aangegrepen om het
hulpmiddelen minimaal vijf jaar eerder
arbeidsomstandigheden. Bij het oplossen van problemen
bestaande arbobeleid structureler aan te pakken
mogen komen. Dankzij de hulpmiddelen
als ziekteverzuim en fysieke belasting van medewerkers
op alle terreinen.
zoals de RI&E, de werkwijzers, de
werd echter reactief in plaats van preventief te werk gegaan.
voorlichting en trainingen zijn we aardig op
De oorzaak van de klachten werd hierdoor niet bij de bron
Hoeveel tijd en/of geld heeft het gekost?
streek. De hulpmiddelen werken zodanig,
aangepakt. Werknemers die een langere periode bij Fennema
De RI&E heeft in totaal één maand in beslag
dat je door de kant-en-klare structuur die
werkten, bleken door de jarenlange fysieke arbeid een
genomen, inclusief rapportage en het plan van
het arboconvenant aanlevert, meer zelf
hogere risicofactor op termijn te zijn voor langer en frequent
aanpak. De training van de medewerkers is
kunt voorzien in de benodigde kennis en
ziekteverzuim. Dit verzuim bleek veelal te worden veroorzaakt
verspreid over een periode van twee maanden.
inzichten. Indien alle hulpmiddelen goed
door nek-, rug- en knieklachten.
De RI&E van Ergo Invent kostte circa 6.000
worden ingezet, is het slechts een kwestie
euro en de daaropvolgende trainingen aan de
van bijhouden en upgraden. Binnen de
Wat is de oplossing?
medewerkers productie en kantoor kwamen op
branche geven de trainingen toegevoegde
Fennema heeft Ergo Invent gevraagd mee te denken. De
3.000 euro. Veel aanpassingen binnen Fennema
kennis en zorgen voor mogelijkheden tot
uitgangspunten waren inventarisatie van risicobronnen op de
waren klein en daardoor waren de meeste
netwerken en benchmarken. We dienen er
werkplek en bewustwording van de medewerkers over hun
investeringen tot op heden redelijk laag terwijl de
constant mee bezig te blijven, omdat we
eigen rol bij klachten over arbeidsomstandigheden. Er zijn
arbeidsomstandigheden sterk verbeterd zijn.
nog wel vaak merken dat leidinggevenden
toen drie onderzoeken geweest. Medewerkers hebben een
Een grote investering zoals de automatisering van
de medewerkers aanwijzingen moeten
vragenlijst ingevuld over hun werkplek, de werkplekken zijn
het vulproces om zwaar tilwerk uit te bannen, is
geven om gezond te blijven werken.
onderzocht en er is een Risico-inventarisatie en Evaluatie
momenteel in onderzoek.
Borging is een thema waar we nu nog mee
(RI&E) uitgevoerd. Hieruit kwam een lijst met knelpunten voort
��� ����������� ����� ��������
“De drempel om met mijn leidinggevende over klachten te praten, is veel lager geworden.”
aan de slag moeten.
die vervolgens zijn gecategoriseerd in een prioriteitenlijst.
Werkt het?
Ondertussen moet je oppassen dat je
Allereerst was een instructie op de werkplek nodig. Hierna
Fennema merkt dat de structurele aanpak
medewerkers niet kapot enquêteert met alle
kwamen de kleine veranderingen of investeringen op korte
op basis het arboconvenant en de daarvoor
maatregelen die naast arboregels spelen.
termijn, en de grotere investeringen op langere termijn.
aangeboden hulpmiddelen aanslaat. Door
Onderwerpen als veiligheid, HACCP en
Na de presentatie van de inventarisatie hebben de
inventarisatie en verdergaand onderzoek is bij
arbo moet je gedoseerd en op een logische
medewerkers instructies en training op de werkplek gekregen
leidinggevenden en werknemers het bewustzijn
manier brengen, anders overvoer je
voor een betere til- en werkhouding, Verder zijn er bepaalde
vergroot en de manier van communicatie binnen
mensen.”
werkwijzen aangepast. Onder meer worden sindsdien geen
het bedrijf verbeterd. Het aantal klachten over
zeecontainers meer met de hand maar per pallet gevuld. Verder
arbeidsomstandigheden van medewerkers is
zijn op een aantal plaatsen vacuümheffers geïnstalleerd en
sterk afgenomen.
om de omgevingstemperatuur te verbeteren, werd dit jaar op
10
11
5
‘Een prettig en schoon resultaat’
Tankwasautomaat van Lonka
Patrick de Grave kwaliteitsmanager bij Lonka.
De goede praktijk van Lonka uit Roosendaal
“De tankwasautomaat is een eenvoudig en doeltreffend hulpmiddel, maar we hebben lang moeten zoeken. Uiteindelijk kwamen
Lonka uit Roosendaal. Maakt sinds 1920 snoepgoed,
we via-via bij een bedrijf in Italië terecht.
waaronder caramels en fudge. Er werken 65 mensen, 45
Daarna hebben we zelf het apparaat op
daarvan in het productieproces.
maat gemaakt. Deze automaat is robuust en kan langer mee dan veel plastic
Wat was het probleem?
varianten. De bediening is eenvoudig: er zit
De negen ketels waarin de verschillende producten worden
alleen een aan-uitknop op.
gekookt, vergden een ingewikkeld schoonmaakproces.
Door het aankoppelen van 30 meter slang
Medewerkers moesten met een borstel in de hete ketel om
en snoer, kan de tankwasautomaat bij alle
met veel water en schoonmaakmiddel suiker- en vetresten
Wat kunnen andere bedrijven hiermee?
ketels komen. Op die manier gebruiken
te verwijderen. Dit betekende twee keer per dag driekwartier
De houder van de tankwasinstallatie is kegelvormig
medewerkers het apparaat nog makkelijker.
lang onnatuurlijke bewegingen maken met een risico op
en past daardoor op alle tanks en kan diep of
Het is grappig dat werknemers vooral
brandwonden. Bovendien konden er haren van de borstels
ondiep in de tank worden gestoken. Ook andere
enthousiast zijn over de tijdwinst van een
achterblijven, die vervolgens in het product terecht konden
bedrijven kunnen het systeem op maat laten
half uur per schoonmaakbeurt. Wat eerst
komen.
aanpassen.
driekwartier duurde, kan nu in 10 tot 15 minuten. Binnenkort evalueren we of ook
Wat is de oplossing?
Hoeveel tijd en/of geld heeft het gekost?
het aantal klachten en het ziekteverzuim is
Een hogedrukreiniger waarop een tankwasautomaat is aange-
Lonka heeft na vijf maanden zoeken de onderdelen
afgenomen.”
sloten die op alle soorten tanks past. De tankwasinstallatie
van de tankwasautomaat verkregen via Corsmit in
heeft een kleine, bewegende kop die onder hoge druk water
Kruisland. Corsmit had contacten met een Italiaans
van 75 graden in de tank sproeit en zo alle hoeken bereikt.
bedrijf dat de kleine tankreiniger leverde. Lonka
Schoonmaakmiddel is niet meer nodig: suiker en vet lossen op
heeft zelf een koppelstuk op maat gemaakt, zodat
in het hete water. De lichamelijke belasting van werknemers
de installatie op een reguliere hogedrukreiniger
neemt sterk af en de kans op brandwonden is nihil, omdat het
past. De tankwasinstallatie en de hogedrukreiniger
apparaat het werk doet.
heeft Lonka ongeveer 3000 euro gekost. Daarbij komen nog wat ontwikkelkosten van de kegel, het koppelstuk en 30 meter verbindingsnoer – en
��� ����������� ����� ��������
slang. Werkt het? Hoewel de tankwasautomaat pas een paar weken in gebruik is, is het personeel enthousiast over de tijdwinst. Lonka verwacht dat het aantal klachten
“Schoonmaken gaat nu vanzelf. Ondertussen kan ik wat anders doen.”
over verbranding zal afnemen. Hoewel het met andere lichamelijke klachten tot heden meeviel, denkt Lonka dat lichamelijke klachten in de toekomst met de installatie zijn voorkomen. Verder kan Lonka een schoner product garanderen door het afschaffen van borstels in de schoonmaak.
12
13
6
‘Mensen volgen heel trouw de training’
Aanpak klachten bewegingsapparaat bij Merba
Jaap Visser, bedrijfsleider bij Banketbakkerij Merba
De goede praktijk van Banketbakkerij Merba
“Wij hebben er bewust voor gekozen om alleen medewerkers met klachten te trainen. Die zijn echt gemotiveerd om van
Banketbakkerij Merba uit Oosterhout maakt koekjes die
van werknemers en de verzuimbegeleiding op
hun klachten af te komen. We hebben heel
verkocht worden aan afnemers in 35 landen in de wereld.
de werkvloer (Preventie in huis). Voor Merba
praktische trainingen georganiseerd, zodat
Er zijn 160 mensen aan het werk, van wie er 20 in twee- en
kwamen de kosten op jaarbasis uit op circa 20.000
het nut voor iedereen direct duidelijk was.
120 in een drieploegendienst werken.
euro. Daar staat tegenover dat de kosten van
Vooral voor de grote groep medewerkers
ziekteverzuim sterk zijn gedaald.
van buitenlandse afkomst is zo’n training
Wat was het probleem?
��� ����������� ����� ��������
“Ik heb thuis en op mijn werk geen last meer van mijn rug. Ook mijn man is daarom blij met de training die ik heb gevolgd.”
14
effectiever, omdat taal een ondergeschikte
Bij Merba was 38 procent van het ziekteverzuim over het jaar
Werkt het?
rol heeft. De medewerkers zijn ontzettend
2004 toe te schrijven aan klachten aan het bewegingsapparaat.
Het ziekteverzuim wegens werkgerelateerde,
trouw in het volgen van de trainingen. Ze
Van de 140 medewerkers die in ploegendiensten werken,
lichamelijke klachten is met driekwart afgenomen
zien er het nut van in. Een medewerker
vielen 60 enige tijd helemaal uit en werkten daarna voor lange
tot 10 procent van het totale ziekteverzuim. De
van STEP komt nog een keer in de één á
of kortere tijd op arbeidstherapeutische basis. Met de reguliere
keuze om de trainingen te richten op medewerkers
twee weken langs om de medewerkers te
voorzieningen lukte het niet dit verzuim terug te dringen.
met klachten resulteerde in grote trainingstrouw.
begeleiden. Je merkt dat mensen makkelijk
Het wekelijkse bezoek van een trainer van STEP
in het oude patroon vervallen als ze een
Wat is de oplossing?
en de begeleiding door de zorgmanager zorgt er
paar weken bepaalde werkzaamheden
Er is gekozen voor een ‘hands-on’ aanpak. Medewerkers
voor dat medewerkers de aanwijzingen voor lekker
niet hebben gedaan. Gedrag is moeilijk te
van STEP (Stichting Ergonomie en Preventie) hebben
werken blijven naleven.
veranderen. Kijk, één keer dozen boven
trainingen gegeven aan medewerkers die uitvielen wegens
schouderhoogte op een pallet stapelen gaat
werkgerelateerde, lichamelijke klachten. STEP realiseerde
nog maar tien keer niet. Dus ook die eerste
hierbij een inzet binnen 48 uur na de aanmelding. Veel sneller
keer moet je al een opstapje pakken. Dan
dan bij een fysiotherapeut. Medewerkers hebben geleerd
kun je dit werk tot je 80e doen.
hun klachten te herkennen, zodat erger wordt voorkomen. De
Verder hebben we werk gemaakt van het
trainingen waren laagdrempelig zodat ze voor werknemers van
rouleren van de werkzaamheden in een
alle achtergronden toegankelijk waren. Een medewerker van
nieuw rooster, want het werk bestaat nog
STEP kwam iedere week langs om de gezonde werkhouding
steeds voor een deel uit stapelen, reiken
te borgen. De zorgmanager begeleidt en bewaakt het proces.
en grijpen. Het mooiste voorbeeld is een
Ook is STEP op afroep beschikbaar om direct op klachten van
van onze medewerksters die de afgelopen
medewerkers in te spelen.
jaren iedere keer een paar weken ziek was vanwege lichamelijke klachten. Sinds
Wat kunnen andere bedrijven hiermee?
de training is zij niet meer ziek geweest.
De op-maattraining bij Merba is zeker ook op andere bedrijven
Dat is voor ons prettig, maar bedenk
toepasbaar. STEP was flexibel in het geven van de training om
ook wat het voor haar betekent dat ze
het systeem van drieploegendienst niet onnodig te verstoren.
nooit meer ziek is. Je hebt als werkgever de verantwoordelijkheid om ziekte te
Hoeveel tijd en/of geld heeft het gekost?
voorkomen. Je kunt daarom beter geld
De kosten van de aanpak van STEP bestaan uit een
besteden aan het voorkomen van verzuim
groepscursus voor leidinggevenden, individuele training
dan aan het verzuim zelf.”
15
7
‘Dit is de toekomst’
Flexibilisering van de roosters bij Verkade
Sonja Karstanje, Manager P&O UB Verkade “We hebben heel trouw personeel
De goede praktijk van UB Verkade uit Zaandam
en nauwelijks verloop. Hierdoor is de gemiddelde leeftijd half veertig. We moesten daar wat mee doen. Uit onderzoek
UB Verkade uit Zaandam. Bekend van koek en chocolade.
Wat kunnen andere bedrijven hiermee?
blijkt dat drie nachten eigenlijk het
Totaal werken er circa 450 mensen waarvan zo’n 350 in de
Volgens Verkade is het flexibiliseren van roosters
maximum is wat een mens aan kan om
fabriek.
op ieder productiebedrijf toepasbaar. Het gebeurt
weer snel te herstellen. We probeerden dit
ook al bij andere fabrieken, maar in de ‘koek’ is
te ondervangen door bijvoorbeeld een vijfde
Verkade een voorloper.
nacht een ATV-dag in te zetten.
Wat was het probleem? De gemiddelde leeftijd van de productiemedewerkers kwam
Het was niet eenvoudig om over
steeds hoger te liggen, omdat er weinig verloop is in personeel.
Hoeveel tijd en/of geld heeft het gekost?
roosterwijzigingen te beginnen. Niet alleen
Met een drieploegensysteem betekende dit dat de nachten voor
Verkade was al voor de invoering van het
vanwege een inbreuk op het salaris,
de oudere werknemers steeds zwaarder werden. Dit leidde
arboconvenant actief in de werkgroep ‘Samen
maar ook omdat ze hun leven om de
tot een hoger ziekteverzuim, wegens onvoldoende herstel na
beter, samen ouder’. Het bespreekbaar maken
drieploegendienst hebben georganiseerd
nachtdiensten en klachten aan het bewegingsapparaat.
van mogelijk ingrijpen in roosters kostte veel tijd
met gezin en sport. Mensen zijn nou
en veel communicatie, omdat het een gevoelig
eenmaal niet zo flexibel. We hebben
Wat is de oplossing?
punt is onder het personeel. Minder nacht- en
daarom goed geëvalueerd en goed
Flexibilisering van de roosters. Verkade heeft vooruitlopend op
weekenddiensten betekent uiteindelijk op langere
gecommuniceerd met de medewerkers:
de nieuwe regelgeving over flexibeler arbeidstijden, een pilot
termijn ook lagere toeslagen en dus een lager
dat het ons niet zozeer om minder
uitgevoerd met een van te voren overeengekomen rooster
inkomen. Daarom is er eerst met een pilot gewerkt
kosten te doen was, maar om betere
waarin minder nachten en minder weekenden wordt gewerkt.
en wordt de komende jaren steeds gewerkt aan
inzetbaarheid van het personeel. Het
Dit werd wel regelmatig door de volume-ontwikkelingen
een verdere flexibilisering van de roosters.
bewustwordingsproces van veranderingen
opgeschaald. Met de teams en ondernemingsraad is het
in roosters komt nu veel meer op gang. Wij
rooster samengesteld, waarbij er geen arbeidsvoorwaardelijke
Werkt het?
hebben de discussie geopend want dit is de
consequenties werden afgesproken. Dit rooster is uitgevoerd
De roosterwijziging heeft nog geen zichtbaar effect
toekomst.”
op een productielijn die qua volume ontwikkeling veel pieken en
op het ziekteverzuim. Wel is er bewustwording
dalen laat zien.
gekomen in een omgeving die gewend was te werken in een vast patroon van een drieploegendi
��� ����������� ����� ��������
Vooruitlopend op de mogelijke invoering van de klokurenmatrix
enstrooster. Hoewel de medewerkers in het begin
per 1 januari 2008 op bedrijfstakniveau, kan besloten
huiverig naar de veranderingen keken, vinden ze
worden om bijvoorbeeld jaarlijks roosters samen te stellen
de variatie inmiddels zeer plezierig en zien ze de
die flexibel zijn afgestemd op behoefte van de productielijn.
toekomst met optimisme tegemoet.
Op die manier kan er beter op drukke en rustiger periodes worden ingesprongen. Dat kan resulteren in een fabriek met gevarieerde ploegendienstroosters. Hierdoor kunnen oudere of herstellende medewerkers ook kiezen voor een minder
“Met die flexibele roosters houd ik het wel tot mijn pensioen vol hier.”
16
belastende werkplek. Flexibilisering van werkroosters is steeds in overleg met de OR en de medewerkers via werkgroepen besproken.
17
Het goede werk gaat door... Het arboconvenant Koek en Snoep loopt in 2006 ten einde, maar het werken aan arbo-oplossingen gaat door. Het Arbo Adviespunt Koek & Snoep is hét kenniscentrum over lekker werken en gezond blijven in de koek- en snoepsector. Het heeft de meest actuele en volledige informatie over arbobeleid, regelgeving en praktijkoplossingen, toegesneden op de branche. Alle bedrijven uit de branche - werkgevers en werknemers - kunnen met hun vragen terecht bij het Arbo Adviespunt. Een team van deskundigen staat u graag te woord. Op www.arboadviespuntkoekensnoep.nl vindt u alle benodigde informatie. Over wetten en regels bijvoorbeeld, aanvullende verzekeringen, trainingen en de RI&E. En krijgt u antwoord op de meest gestelde vragen. Verder kunt u inspiratie opdoen van bedrijven die u voorgingen in goed arbobeleid. Zoekt u meer informatie over een technische oplossing of machine of de leverancier: Kijk dan in het Oplossingenboek RSI en fysieke belasting op de website www.datwerktwelzolekker.nl. Doe er uw voordeel mee!
Colofon Uitgave November 2006, in opdracht van de partijen in het arboconvenant van de Koek- en Snoepsector: VBZ, FNV Bondgenoten, CNV BedrijvenBond, De Unie en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Tekst & Vormgeving DST Experience Communicatie, Baarn Met dank aan alle deelnemende bedrijven
18
19
