Leidraad voor gelijke behandeling in de particuliere sector

Guide to Equal Treatment in the Private Sector

Leidraad voor gelijke behandeling in de particuliere sector ders e i b n a a r o o v n Aanbevelinge en diensten van goederen

‘GET in’ wordt financieel ondersteund door het ‘Community Action Program to Combat Discrimination 2001-2006’ van de Europese Commissie

Leidraad voor gelijke behandeling in de particuliere sector

1. Inleiding Het project “GET in” - “Guide to Equal Treatment in the Private Sector” - richt zich op discriminerende handelingen die gepleegd worden op het gebied van “openbaar aangeboden goederen en diensten” in hoofdzakelijk het particuliere bedrijfsleven. Als gevolg van de activiteiten in het eerste jaar concentreert het project zich op verschillende sectoren, zoals de detailhandel, huisvesting, openbaar vervoer, discotheken (Duitsland en Polen) en op de sector financiële dienstverlening (Nederland). De betreffende soorten discriminatie variëren van ongelijke behandeling bij verkooppraatjes, door klantenservices, tijdens het opstellen en voorleggen van contracten, tot de toegang weigeren tot bepaalde bedrijfspanden. Doel van het project is indicatoren in kaart te brengen om discriminerende handelingen vast te stellen op grond van de EG-richtlijnen 2000/43/EG en 2000/78/EG voor gelijke behandeling. Vervolgens zullen richtlijnen worden ontworpen om te voorzien in de behoeften van personen die te maken hebben met rassendiscriminatie. Met behulp van deze richtlijnen zullen slachtoffers de ongelijke behandeling die zij uit eerste hand hebben ondervonden, kunnen categoriseren en in staat zijn te procederen op grond van het EU-beleid betreffende ongelijke behandeling. Het opnemen van de doelgroep in het proces van richtlijnontwikkeling is cruciaal.

Tegelijkertijd beoogt dit project zelfregulering van de kant van aanbieders van goederen en diensten te stimuleren om rassendiscriminatie tegen te gaan. Als gevolg van de dialoog met desbetreffende verenigingen en bedrijven is het doel aanbevelingen te ontwikkelen voor niet-discriminerende bejegening van klanten en voor gedragscodes overeenkomstig de eisen van de EG-richtlijnen.

2


EU-richtlijnen en beleid Op grond van Artikel 13 van het EG-Verdrag heeft de Europese Raad in 2000 vier richtlijnen aangenomen om het beginsel van gelijke behandeling te implementeren en om discriminatie op grond van etnische afkomst, geslacht, godsdienst, ideologie, beperking en seksuele geaardheid te voorkomen. Deze richtlijnen moeten door de EU-lidstaten worden omgezet in nationale wetgeving.

Duitsland Op 18 augustus 2006 werd de “Allgemeines Gleichbehandlungsgesetz” (AGG) van kracht met als oogmerk de vier EG-richtlijnen voor gelijke behandeling om te zetten in Duitse wetgeving. Doel van de wet is discriminerende handelingen op de bovengenoemde gronden in zowel de arbeidssfeer als bij transacties in het particuliere bedrijfsleven te voorkomen en uit te bannen. Het landelijke college “Antidiskriminierungsstelle des Bundes” dat is toegewezen aan het federale ministerie voor Gezinsaangelegenheden, Ouderen, Vrouwen en Jeugd is opgezet om de AGG uit te voeren met de volgende opdracht: 1. informatie verschaffen over rechten en mogelijkheden voor rechtszaken krachtens de wettelijke regels voor de preventie van discriminatie 2. adviezen overbrengen van andere instellingen 3. betrokkenen proberen te brengen tot een minnelijke schikking Sportschool Een man belt een sportschool en stelt zich voor met zijn Koerdische achternaam. Hij wil graag weten wat de voorwaarden zijn voor lidmaatschap en wanneer hij daar kan beginnen te sporten. De medewerker van de sportschool antwoordt via de telefoon dat er op dat moment geen trainingsmogelijkheden zijn voor nieuwe leden. Na een uur belt een Duitse vriend de sportschool opnieuw om te informeren of hij lid kan worden. De medewerker van de sportschool nodigt hem uit naar de sportschool te komen en direct met sporten te beginnen.

3


Nederland De Algemene Wet Gelijke Behandeling (AWGB) werd in 1994 van kracht. Deze wet verbiedt discriminatie op grond van onder andere ras en nationaliteit op diverse terreinen, waaronder het aanbieden van goederen en diensten. Indirect onderscheid is eveneens verboden, tenzij hiervoor een geldige en objectieve reden bestaat. De Commissie Gelijke Behandeling (CGB) is het landelijk orgaan dat verantwoordelijk is voor de naleving van deze wet (www.cgb.nl). Bankrekening Een man met de Dominicaanse nationaliteit wil bij een bank een rekening openen. De bank wijst zijn verzoek af omdat hij geen Engels of Nederlands spreekt. Nadat de bank ter ore komt dat de man een verzoekschrift heeft ingediend bij de Commissie Gelijke Behandeling, stuurt de bank een brief met excuses en biedt hem de mogelijkheid de bankrekening toch te openen. Tegelijkertijd maakt de bank haar eisen voor het openen van een bankrekening bekend op internet zonder melding te maken van taaleisen. Volgens de Commissie heeft de taaleis indirect onderscheid op grond van ras tot gevolg. Een onderscheid dat niet objectief valt te rechtvaardigen. De Commissie acht het niet nodig dat de man Engels of Nederlands spreekt om een bankrekening te openen, omdat zijn partner bereid is als tussenpersoon op te treden. Ook concludeert de Commissie dat de klachtafhandeling onvoldoende zorgvuldig en deugdelijk is geweest (CGB oordeel 2006-169).

4


Polen De meest fundamentele antidiscriminatieregelgeving is verankerd in de Grondwet van 1997. De meest uitvoerige antidiscriminatiebepalingen zijn te vinden op het gebied van werkgelegenheid, met name het Arbeidswetboek, het Wetboek van Strafrecht en het Burgerlijk Wetboek. Artikelen van het Poolse Wetboek van Strafrecht voorzien in straffen voor ‘hate crime’ (misdaden en gevallen van overlast met een discriminatoir karakter). Het gewijzigde Poolse Arbeidswetboek en de gewijzigde Arbeidswet stroken met de twee relevante richtlijnen van de Europese Commissie (2000/43/EG en 2000/78/EG). Gelijke toegang tot professionele counseling en training wordt geregeld door de Wet Bevordering van Werkgelegenheid en Arbeidsmarktinstellingen van 20 augustus 2004. Hotel Een hotel weigert Roma te bedienen en beweert dat er geen onbezette kamers zijn, terwijl men op hetzelfde moment telefonisch een kamer kan boeken. Uit nader onderzoek bleek dat het geen op zichzelf staand incident betrof, maar de regel was bij dit hotel. De directeur van het hotel weigerde elk commentaar en beweerde dat het een misverstand was. Er werden geen verdere acties ondernomen. Overeenkomstig deze wet gelijke behandeling zijn er verschillende middelen om te voorzien in de rechten en behoeften van uw gevarieerde klantenkring.

2. Gelijke behandeling als concurrentievoordeel Tegemoet komen aan de wensen en rechten van een gevarieerde klantenkring is niet alleen een plicht en een kwestie van gezond verstand, maar ook winstgevend voor uw bedrijf. Het opnemen van de beginselen van gelijke behandeling in uw onderneming leidt tot:

5


• Imagoverbetering van uw bedrijf • Marktoegang tot uiteenlopende doelgroepen door uw ondernemingscultuur te veranderen • Meer klanttevredenheid • Sneller inspelen door uw bedrijf op marktveranderingen • Versterking van de motivatie van uw verschillende medewerkers • Beter gebruik van human resources • Verbetering van uw internationale contacten • Hogere omzet Huisvesting Een vluchteling uit Tsjetsjenië wordt weggestuurd bij een aantal opeenvolgende plaatsen waar hij een flat wil huren. De officiële reden is dat de flats al verhuurd zijn. Opgemerkt wordt dat de flats enige tijd leeg blijven. Na veel pogingen vindt hij onderdak.

3. Zelfregulering, waar van toepassing de beste methode Gedragscodes Naast wetgeving is het belangrijk zelfregulering te stimuleren door middel van gedragscodes. Zelfregulering betreft regelgeving die door organisaties wordt opgesteld. Deze regelgeving omvat maatregelen die aangesloten leden moeten uitvoeren om waarden te implementeren, bijvoorbeeld gelijke behandeling en het tegengaan van ongewenst gedrag, zoals discriminatie. Er zijn geen vaste regels voor het opstellen van een gedragscode. Algemene principes, zoals een heldere reeks normen en een goede klachtenprocedure, vormen echter de grondslag voor een effectieve gedragscode. Om een effectieve gedragscode te ontwikkelen, is het belangrijk ondernemingsraadleden, werknemers en klanten met een verschillende etnische achtergrond bij de ontwikkelingsfase te betrekken.

6


Inhoud • Algemene betrokkenheid bij gelijke behandeling • Definities van discriminatie • Ongewenst gedrag vastleggen • Afhandeling van klachten • Sancties • Registratie van gevallen van discriminatie Om de uitvoering van de code te bewaken, is regelmatige evaluatie en, zo nodig, aanpassing van de code belangrijk. Na het opstellen moet de gedragscode worden geïmplementeerd door cursussen. Afgezien van de inhoud van de gedragscode kunnen deze cursussen de volgende elementen bevatten: - training tegen vooroordelen - interculturele training - wettelijke verplichtingen - specifieke gevallen Tascontroles Van klanten met een donkere huidskleur worden tassen gecontroleerd in supermarkten en warenhuizen omdat zij verdacht worden van winkeldiefstal. Beveiligingspersoneel gaat er onterecht van uit dat ze in staat zijn tot criminele handelingen op grond van hun “buitenlandse uiterlijk”. Dezelfde houding leidt vaak tot selectieve/willekeurige kaartjescontroles in bussen en treinen. Interne klachtenprocedures Interne klachtenprocedures dienen eerst te worden doorlopen, alvorens er andere procedures worden ingezet. Als er geen procedure is voor het afhandelen van klachten over discriminatie, dan moet de bestaande algemene procedure worden gewijzigd of een nieuwe procedure worden ontwikkeld. De voorwaarden voor effectieve klachtenprocedures zijn: Laagdrempelig en transparant voor consumenten, een onafhankelijke instantie die bevoegd is klachten te onderzoeken door de betrokken partijen rechtstreeks te ondervragen en die volledig toegang heeft tot de dossiers. Een effectieve klachtenprocedure vereist: 7


• duidelijke definities van discriminatie • heldere regels voor genoegdoening voor klanten • samenwerking op het gebied van gelijke behandeling met - Consumentenorganisaties - Antidiscriminatiebureaus en expertiseorganisaties - Advocaten - Ondernemingsraad Als de klachten over discriminatie structureel zijn, moet het klachteninstituut een ander klantenbeleid aanbevelen. Wanneer er geen mogelijkheden zijn voor het ontwikkelen van een interne klachtenprocedure, dan kunt u overwegen een klachteninstituut voor de branche in te schakelen. Hypotheken Een man met de Marokkaanse nationaliteit is in het bezit van een verblijfsvergunning bepaalde tijd regulier om samen te leven met zijn vrouw. Zijn vrouw heeft de Spaanse nationaliteit. De man en zijn vrouw dienen via een hypotheekadviseur gezamenlijk een hypotheekaanvraag in bij een financiële instelling. De instelling toetst de hypotheekaanvraag aan het acceptatiebeleid en wijst de aanvraag af omdat de aanvrager alleen in het bezit is van een tijdelijke verblijfsvergunning. De Commissie Gelijke Behandeling oordeelt dat het uitsluiten van mensen met een tijdelijk verblijfsdocument zonder nader onderzoek naar de verblijfstitel of andere relevante omstandigheden een onwettig onderscheid op grond van nationaliteit betekent (CGB oordeel 2006-152). Mediation Mediation is een methode van conflictbemiddeling waarbij een onafhankelijke en neutrale derde, de mediator, partijen begeleidt om vanuit hun werkelijke belangen in een kort tijdsbestek tot een gezamenlijke bijdrage en voor ieder van hen optimale dan wel acceptabele oplossing te komen van hun onderlinge conflict.

8


4. Links en adressen Meer informatie over gelijke behandeling bij goederen en diensten vindt u bij:

Europa EU-Campaign against Discrimination: www.stop-discrimination.info Commission for Racial Equality (UK): „The economic case for racial equality“ http://www.cre.gov.uk/gdpract/wwb_economiccase.html www.getin-online.net

Nederland www.belgelijk.nl (landelijk telefoonnummer 0900-BelGelijk of 0900-2 354 354 en website waar discriminatie kan worden gemeld en hulp kan worden verkregen) www.lbr.nl (Landelijk Bureau ter bestrijding van Rassendiscriminatie) www.cgb.nl (Commissie Gelijke Behandeling) www.discriminatie.nl (website met informatie over alle vormen van discriminatie) www.hetjl.nl (het Juridisch Loket) www.nederlandsmediationinstituut.nl www.mediationrechtspraak.nl www.div-management.nl (Landelijk Netwerk Diversiteitsmanagement) Enige voorbeelden van gedragscodes www.abu.nl (branchevereniging voor uitzendondernemingen) http://www.bedr-horeca.nl/ (bedrijfschap horeca en catering) www.verbondvanverzekeraars.nl www.nvb.nl (Nederlandse vereniging van banken) www.gedragscodes.nl

Duitsland Antidiskriminierungsstelle des Bundes:Tel: 030 18555 1865 Ombudsmänner Versicherungswesen www.versicherungsombudsmann.de

9


Deutsche Banken: Kundenbeschwerdestelle beim Bundesverband deutscher Banken: www.bankenverband.de/index.asp?channel=101833 Bundesverband der Verbraucherzentralen: www.verbraucherzentrale .de Informationen zum Diversity-Marketing von Ungleich Besser Diversity Consulting: www.diversity-marketing.de/

Polen Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich (Ombudsman’s Office) Al. Solidarno_ci 77, 00-090 Warszawa tel.: (0-22) 551 77 60, 811, 832, fax: (0-22) 827 64 53 www.brpo.gov.pl Zespó_ ds. Monitorowania Rasizmu i Ksenofobii Departament Wyzna_ Religijnych oraz Mniejszo_ci Narodowych i Etnicznych Ministerstwo Spraw Wewn_trznych i Administracji (Ministry of Internal Affairs and Administration) ul. Batorego 5, 00-591 Warszawa tel.: (0-22) 60 115 48, 60 141 36, fax: (0-22) 60 116 96 [email protected] www.mswia.gov.pl Urz_d Ochrony Konkurencji i Konsumentów (Office of Competition and Consumer Protection) Plac Powsta_ców Warszawy 1 00-950 Warszawa tel.: (22) 55 60 800 [email protected] Federacja Konsumentów (Consumers’ Federation) Pl. Powsta_ców Warszawy 1 00-030 Warszawa tel. (22) 827 11 73 fax.: (22) 827 90 59, [email protected]

10


Deze folder is tot stand gekomen in het kader van een Europees project over discriminatie binnen de goederen- en dienstensector. Het project is genaamd “GET in” en wordt samen met Duitse en Poolse partners uitgevoerd. De buitenlandse partners zijn onder meer ARIC-NRW, Caritas Duitsland en Caritas Polen. Het “GET in” project-Guide to equal treatment in the private sector – richt zich op het terrein van discriminatie bij het openbaar aanbieden van goederen en diensten in de particuliere sector. In Nederland concentreert het project zich op de financiële dienstverlening. Het doel van het project is het ontwikkelen van indicatoren voor het vaststellen van discriminatie overeenkomstig de EG Richtlijn 2000/43. Daarnaast zijn voor medewerkers van adviescentra, antidiscriminatiebureaus, adviescentra voor migranten en consumentenorganisaties richtlijnen opgesteld worden voor adequate aanpak van klachten. Voor meer informatie zie de website: www.getin-online.net Deze publicatie wordt ondersteund door het Actieprogramma ter bestrijding van discriminatie van de Europese Unie (2001-2006). Dit programma is opgesteld om een doeltreffende invoering van de nieuwe antidiscriminatiewetgeving van de EU te ondersteunen. Het zesjarige programma richt zich tot alle betrokkenen die kunnen helpen bij de ontwikkeling van een passende en doeltreffende antidiscriminatiewetgeving in de EU-25, EFTA en de kandidaatleden van de EU. Het Actieprogramma heeft drie hoofddoelen: 1. Verbeteren van het inzicht in zaken die te maken hebben met discriminatie 2. Ontwikkelen van het vermogen om discriminatie doeltreffend aan te pakken 3. Bevorderen van de achterliggende waarden van de strijd tegen discriminatie Voor meer informatie, zie: http://europa.eu.int/comm/employment_social/fundamental_rights/index_en.htm De inhoud van deze publicatie weerspiegelt niet noodzakelijkerwijs de opinie of positie van het Directoraat-Generaal voor Werkgelegenheid, Industriële Betrekkingen en Sociale Zaken van de Europese Commissie. Noch de Europese Commissie noch enig persoon die in haar naam handelt, is aansprakelijk voor het doel waarvoor de informatie in deze publicatie mogelijk wordt gebruikt. Foto´s van: © Gernot Krautberger, fux (2), Tom Davison, Gautier Willaume, Gencay Emin, Erick Jones, Elio Zoppi, Jason Smith, Garry Woo - Fotolia, Photocase, Pixelquelle, Hartmut Reiners.


Deutscher Caritasverband e. V. Abteilung Soziales und Gesundheit Referat Migration und Integration Karlstraße 40 · 79104 Freiburg Isabell Zwania +49 761 200-331 E-Mail: [email protected] Anti-Rassismus Informations-Centrum ARIC-NRW e.V. Friedenstraße 11 · 47053 Duisburg Hartmut Reiners +49 203 28 48 73 E-Mail: [email protected] Diözesan Caritasverband für das Erzbistum Köln Georgstr. 7 · 50676 Köln Heike Lammertz +49 221 2010-310 E-Mail: [email protected] Landelijke Bureau ter bestrijding van Rassendiscriminatie LBR Schaatsbaan 51 · NL - 3013 AR Rotterdam Leyla Hamidi +31 10 20 10 201 E-Mail: [email protected] Caritas Polska Skwer Kard.St.Wyszynskiego ´ 9 Pl 01-015 Warszawa Mirek Bieniecki +48 22 33 48 522 E-Mail: [email protected] Caritasverband für die Stadt Köln Antidiskriminierungsbüro Stolzestr. 1 a · 50674 Köln Kornelia Meder +49 221 56046-0 E-Mail: [email protected]

Homepage: http://www.getin-online.net E-Mail: [email protected]

Leidraad voor gelijke behandeling in de particuliere sector

Recommend Documents