LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS

LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS Vakken: /Elektromechanica/Mechanica/Elektriciteit/Elektronica/ PV Praktijk/TV (incl. stage) (17/17 lt/w) Specifiek gedeelte Studierichting: Elektromechanica Studiegebied: Mechanica-elektriciteit Onderwijsvorm: TSO Graad: derde graad Leerjaar: eerste en tweede leerjaar Leerplannummer: 2016/024 (vervangt 2013/012, 2009/031, 2013/014, 2009/031 en 2009/028)

Nummer inspectie: 2016/1245/1//V18 (vervangt 2013/864/1/V15, 2009/17//1/N/SG/1/III//D/, 2013/865/1//V15, 2009/17//1/N/SG/1/III//D, 2009/14//1/N/SG/1/III//D/)

Pedagogische begeleidingsdienst Huis van het GO! Willebroekkaai 36 1000 Brussel

TSO – derde graad – Specifiek gedeelte Elektromechanica /Elektromechanica/Mechanica/Elektriciteit/Elektronica/ PV Praktijk/TV (incl. stage) (1e leerjaar: 17 lestijden/week, 2e leerjaar: 17 lestijden/week)

2

Inhoud 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Visie Beginsituatie Leerplandoelstellingen en leerinhouden Algemene pedagogisch-didactische wenken Minimale materiële vereisten Evaluatie Bibliografie

3 4 5 28 30 33 35


1.

3

Visie

Deze studierichting streeft er naar de leerlingen in staat te stellen om succesvol studies hoger onderwijs binnen het domein mechanica - elektriciteit aan te vatten. Het inzichtelijk en creatief denken en handelen, in het kader van het technologisch proces staat centraal in deze vorming. Er is voldoende aandacht voor concrete studies van realisaties, met zin voor kwaliteit en preventie. De studierichting “Elektromechanica derde graad” bereidt de leerlingen voor op het plannen en uitvoeren van correctieve en preventieve acties teneinde de functionaliteit (prestaties, betrouwbaarheid, beschikbaarheid, veiligheid …) zoals industriële machines, installaties of systemen te behouden en de verwachte levensduur ervan te verzekeren. Over de verschillende leerplandoelstellingen, leert de leerling:      

de technische technologische aspecten eigen aan de opgegeven inhouden; technische instructies lezen en interpreteren; meetopdrachten uitvoeren om de waarden te bepalen; problemen analyseren en er een oplossing voor zoeken; een (labo-) verslag maken van de werkzaamheden; zelfstandig een tekening en een schema:  analyseren;  ontwerpen en tekenen;  lezen, begrijpen en communiceren;  beoordelen.  omgaan met specifieke software en ICT middelen eigen aan het vak;  omgaan met de principes van de kwaliteitszorg, veiligheidsvoorschriften.


2.

4

Beginsituatie

De logische vooropleiding is de studierichting Elektromechanica TSO tweede graad. De studierichting Elektromechanica TSO derde graad bouwt dan ook vooral verder op basisinzichten en vaardigheden verworven in de tweede graad Elektromechanica TSO. Van de leerlingen die in Elektromechanica TSO derde graad instromen wordt verwacht dat zij reeds basisinzichten en vaardigheden hebben opgedaan tijdens de vooropleiding wat betreft de realisatietechnieken, veiligheid, meettechnieken, fysische en wetenschappelijke kennis, ICT- en rekenvaardigheden in functie van mechanica en elektriciteit. De leerlingen kunnen eenvoudige problemen zelfstandig oplossen, zijn daarbij kritisch en analytisch ingesteld en zoeken daarbij creatieve invullingen om hun leer- en evaluatieproces te sturen. Het nauwgezet rapporteren en het bijhouden van gegevens in functie van het leerproces zijn essentiële vaardigheden. Mocht blijken dat er voor sommigen een bijwerking nodig is, dan zal dit hoofdzakelijk moeten gebeuren door inhaallessen buiten het normale lessenrooster en/of door binnenklasdifferentiatie.


3.

5

Leerplandoelstellingen en leerinhouden

 D: deze leerplandoelstellingen worden voorzien om aan differentiatie te doen zodat de leerkracht kan inspelen op de verschillende interesses, leerstatus en leerprofielen van de leerlingen. Deze differentiatiedoelstellingen worden cursief gedrukt en aangeduid met een D.

DECR. NR

LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen

LEERINHOUDEN

Veiligheid en milieu 1.

2.

de persoonlijke beschermingsmiddelen gebruiken en zorg dragen voor de eigen veiligheid/gezondheid en deze van andere personen.

 Persoonlijke beschermingsmiddelen

risico’s beoordelen met het oog op het te nemen voorzorgsmaatregelen zoals machine of installatie in veiligheid plaatsen en ze beveiligen tegen ongecontroleerd  Voorzorgsmaatregelen herinschakelen. volgens de richtlijnen het afval sorteren en/of afvoeren en/of scheiden.

 Recycleren

4.

hulpmiddelen (hef- en hijswerktuigen) veilig gebruiken bij het verplaatsten van voorwerpen (D).

 Verplaatsen van voorwerpen (D)

5.

op de voorziene signalisatie reageren en ernstige (vastgestelde) gebreken in de beschermingssystemen melden.

 Signalisatie

volgens de gekregen instructies, de machinerichtlijnen en veiligheidskaarten (conform de richtlijnen uit het ARAB, AREI, Codex en de gegevens van de constructeur) toepassen.

 Veiligheidsnormen

3.

6.


6

Voorbereidende werkzaamheden 7.

aan de hand van criteria de werkzaamheden en/of probleemstellingen analyseren en de realisaties voorbereiden

 Analyse

8.

informatie raadplegen (handleidingen, schema’s, logboeken…) en dit zelfstandig verwerken.

 Informatie

9.

de tijdsbesteding inschatten van de werkzaamheden en de werkplanning opstellen / bijsturen.

 Tijdsbesteding

10.

een werkvolgorde vastleggen voor de opgelegde taken of onderzoeken of experimenten.

 Werkvolgorde

11.

beslissen welke materialen en gereedschappen gebruikt moeten worden voor het uitvoeren van de opdrachten en de keuze verantwoorden.

 Materialen - gereedschappen

12.

met de leidinggevende, gebruikers of andere betrokkenen overleggen over de werkzaamheden.

 Overleg

handleidingen raadplegen in een andere taal om de specificaties te bepalen.

 Handleidingen in een vreemde taal

13.

Realiseren – controleren - evalueren de werkvolgorde respecteren die voorkomen in het stappenplan.

 Stappenplan opvolgen

15.

de opgedragen opdrachten vakkundig uitvoeren conform de veiligheidsvoorschriften en de gemaakte afspraken.

 Uitvoeringstechnieken

16.

de hand-, meet- en draagbaar elektrisch gereedschap vakkundig gebruiken om de werkzaamheden te realiseren.

 Gereedschappen

de preventieve onderhoudsactiviteiten uitvoeren.

 Preventief onderhoud

gestructureerd zoeken naar mogelijke fouten en de mogelijke oorzaken van de fouten

 Fout zoeken

14.

17. 18.


7

elimineren. 19. 20. 21. 22. 23. 24.

een technisch systeem demonteren en/of monteren door gebruik te maken van de gepaste technieken.

 Demontage- en montagetechnieken

de kwaliteitseisen eigen aan de opdracht toepassen en controleren.

 Kwaliteitseisen

de zintuigen gebruiken om afwijkingen op te sporen.

 Afwijkingen

de meest geschikte meetinstrumenten / meetmethode gebruiken om de goede werking na te gaan of defecten te detecteren.

 Meetinstrumenten

aan de hand van zelfevaluatie de kwaliteit van het werk beoordelen en bewaken.

 Zelfevaluatie

reflecteren over de resultaten en verbetervoorstellen formuleren.

 Reflecteren

de nodige ICT gebruiken om gegevens te verwerken.

 Gegevens verwerken

het verloop van de werkzaamheden opvolgen en de gegevens bijhouden

 Gegevens bijhouden zoals bijvoorbeeld:  de gebruikte materialen,  het tijdsverloop,  de aard van de storing,  eventuele afwijkingen,  mogelijke alternatieve oplossingen,

Administratie 25.

26.

27.

een (labo)verslag maken voorzien van de nodige besluiten aan de hand van ICT mogelijkheden.

 Verslaggeving

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Informeer de leerlingen vooraf over de werking van het gereedschap en de machine, alvorens zij hiermee aan de slag gaan en wijs hen op de mogelijke gevaren tijdens het gebruik.  Respecteer tijdens de werkzaamheden de instructies opgegeven door de constructeur en de onderhoudsfiches.


 Gebruik concrete voorbeelden uit de leefwereld van de leerlingen.  Gebruik visueel materiaal om de beroepsmogelijkheden te duiden (zoals bijvoorbeeld de beroepenfilms van de VDAB).  Schenk aandacht aan het taalgebruik naast de gebruikelijke instructies.  Schenk voldoende aandacht aan het structuren van de leerstof.  Demonstreer de technieken die van toepassing zijn.  Gebruik de ICT-mogelijkheden om informatie op te zoeken en te verwerken.  Overleg met andere leerkrachten over de inhoudelijke aspecten, de samenhang van de lessen en het toepassen van de gemaakte afspraken.  Verloop van de werkzaamheden kan gebeuren aan de hand van een logboek

8


DECR. NR


9

LEERINHOUDEN

Technisch tekenen – ontwerpen 28.

met voorbeelden aantonen dat door aanpassingen in een ontwerp de ecologische afdruk kan beïnvloed worden van een product.

 Ecologische afdruk van een werkstuk

29.

voor een technische probleemstelling een ontwerp maken van de mogelijke constructie en deze verantwoorden.

 Technisch ontwerp

30.

een technische tekening of technische schets maken van een constructie, conform de normalisatie, op basis van een omschrijving of een probleemstelling.

 Technische tekening of schets

31.

de juiste tekenmogelijkheden toepassen van het gebruikte CAD tekenprogramma om onderdelen te tekenen in 2D en 3D voorzien van de nodige aanduidingen.

 CAD - tekenen

32.

de geometrische en technologische gegevens interpreteren aan de hand van een industriële tekening.

 Tekening lezen

de volgende begrippen en symbolen toelichten en opzoeken

 Normalisatie en begrippen:  tolerantie,  passing,  referenties,  vormen plaatstoleranties,  oppervlakteruwheden,  coördinaten,  lasaanduidingen,  schroefdraadaanduiding.

een samenstellingstekening maken van een technisch systeem en voorzien van de nodige aanduidingen.

 CAD - Samenstellingstekening

van een samengestelde tekening een ploftekening ontwikkelen.

 CAD - Ploftekening

33.

34. 35.


36.

door gebruik te maken van een CAD tekenprogramma een simulatie uitvoeren

10

 Simulaties

37.

van het ontwikkelde werkstuk via een CAD Programma een rendering uitvoeren om een  Rendering (D) reëel getrouwe weergave te bekomen (D)

38.

het CAD getekende werkstuk uitprinten door gebruik te maken van 2D- en 3D printer om af te toetsen aan de vooropgestelde vormgeving.

 Printen in 2D en 3D

Theoretische mechanica 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. Sterkteleer

het begrip vrij en gebonden lichamen duiden met een praktisch berekeningsvoorbeeld.

 Vrij en gebonden lichamen

het begrip vrijmaken van lichamen duiden met een praktisch berekeningsvoorbeeld.

 Vrijmaken van lichamen

het begrip evenwichtsvoorwaarden duiden met een praktisch berekeningsvoorbeeld.

 evenwichtsvoorwaarden

het begrip wrijvingskracht duiden met een praktisch berekeningsvoorbeeld.

 wrijvingskracht

het begrip massatraagheid duiden met een praktisch berekeningsvoorbeeld.

 massatraagheid

het begrip centripetale kracht duiden met een praktisch berekeningsvoorbeeld.

 Centripetale kracht

het begrip koppel duiden met een praktisch berekeningsvoorbeeld.

 koppel

het begrip translatie en rotatie duiden met een praktisch berekeningsvoorbeeld.

 Translatie en rotatie

het moment van een kracht ten opzichte van een as definiëren en toepassen in een berekeningsvoorbeeld.

 Moment van een kracht

coplanaire - en niet coplanaire krachten samenstellen en ontbinden.

 Ontbinden en samenstellen van coplanaire - en niet coplanaire krachten

een arbeidsvergelijking van een eenvoudig werktuig opstellen en toelichten. (D)

 Arbeidsvergelijking (D)


50. 51. 52. 53. 54. 55. 56.

11

de trek en drukspanning met een praktisch rekenvoorbeeld toelichten.

 Trek en druk

een afschuiving toelichten en berekenen.

 Afschuiving

het begrip traagheidsgrootheden toelichten en in een praktisch berekeningsvoorbeeld  Begrip traagheidsgrootheden toepassen. een ingeklemde balk op buiging berekenen en grafisch weergeven.

 Buiging bij een ingeklemde balk

een balk op twee steunpunten berekenen op buiging en grafisch weergeven.

 Buiging bij een balk op twee steunpunten

het begrip knik in een praktisch rekenvoorbeeld toepassen (D)

 Knik (D)

het begrip wringing in een praktisch berekeningsvoorbeeld toepassen.

 Wringing

Toegepaste mechanica 57. 58.

de voorkomende eenheden en afgeleide eenheden die van toepassing zijn bij de berekeningen correct toepassen.

 Eenheden

de wet van Casteli en – Bernoulli toepassen in een praktisch berekeningsvoorbeeld.

 Wetmatigheden

59.

de functie en het werkingsprincipe van het pv-diagram toelichten aan de hand van een  P-V diagram praktisch voorbeeld.

60.

de werking en toepassingsgebied van de voornaamste pompen compressoren omschrijven.

 Pompen en compressoren

pompdiagrammen interpreteren op basis van:

 Pompdiagrammen:  druk,  debiet,  opvoerhoogte,  zuighoogte.

de verschillende componenten die voorkomen in een pneumatisch schema aanduiden

 Componenten uit een pneumatische kring

61.

62.


12

en de functie ervan toelichten. het belang van de elementen van een conditioneringseenheid van perslucht toelichten.

 Conditionering van perslucht

een eenvoudige pneumatisch kring mechanisch opbouwen aan de hand van een schema, simuleren en de werking testen.

 Pneumatische kring

een hydraulisch schema lezen in functie van de werking van het mechanisme.

 Hydraulische schema’s

de verschillende componenten die voorkomen in een hydraulisch schema aanduiden en de functie ervan toelichten.

 Componenten uit een hydraulische kring

de werking van verbrandingsmotoren (benzine en diesel) toelichten.

 Verbrandingsmotoren

68.

de begrippen toelichten en met een praktisch voorbeeld de materiaaleigenschappen verduidelijken

 Materiaaleigenschappen  hardheid,  kerfwerking,  taaiheid,  broosheid,  geleidbaarheid,  vervormbaarheid,  lasbaarheid.

69.

de relatie tussen de verlenging en de kracht bij een trekdiagram bij staal toelichten en de verlenging in het diagram weergeven.

 Trekdiagram

een trekproef realiseren met behulp van een trekbank (D)

 Trekproef (D)

de fasen en samenstellingen toelichten die voorkomen in het ijzer-koolstof diagram. (D)

 Ijzer-koolstof diagram (D)

de thermische behandelingsprocessen omschrijven van:

 Thermische behandelingen:  harden,  oppervlakte harden,

63. 64. 65. 66. 67. Materialenleer

70. 71. 72.


13

 ontlaten. het begrip corrosie toelichten.

 Corrosie

de soorten corrosiebeschermingen opsommen en de behandeling toelichten.

 Corrosiebescherming

75.

praktische voordelen van composiet en kunststoffen in een technisch systeem met voorbeelden toelichten.

 Composieten en kunststoffen

76.

het belang van koel- smeer- en reinigingsproducten verduidelijken met een praktisch voorbeeld.

 Vloeistoffen gebruikt in de mechanische constructies

73. 74.

Machine elementen 77.

voor een opgegeven probleemstelling de gepaste verbindingstechnieken uitwerken en  Verbindingstechnieken de gegevens van de elementen opzoeken.

78.

de genormaliseerde symbolische voorstellingen van verschillende schroefdraden weergeven en de kenmerken ervan opzoeken.

 Schroefdraadvoorstellingen

79.

verschillende borgmiddelen met elkaar vergelijken in functie van het toepassingsgebied en de genormaliseerde aanduiding opzoeken.

 Borgen van schroefdraadverbindingen

80.

de type lagers bespreken in functie van hun toepassingsgebied en de inwerkende krachten.

 Lager types

voor een praktisch voorbeeld de bestelgegevens van een lager opzoeken.

 Lager gegevens

de opstelling van de lagers verklaren in een technisch systeem.

 Lager opstellingen

de mogelijkheden en toepassingsgebied van verschillende afdichtingsmiddelen toelichten.

 Afdichtingen

de voornaamste soorten askoppelingen toelichten.

 Askoppelingen

81. 82. 83. 84.


85. 86.

14

de begrippen module, tand vorm, steek, steekcirkeldiameter, tandhoogte en –breedte toelichten.

 Tandwieloverbrengingen

De kinematische keten met een praktisch voorbeeld toelichten.

 Kinematische keten

Realisatietechnieken

88.

van een opgegeven werkstuk de verschillende realisatietechnieken en ondersteuningstechnieken verantwoorden in functie van:  verspanende bewerkingen,  niet- verspanende bewerkingen. het belang van de juiste span- of richttechnieken toelichten en deze vakkundig gebruiken om een werkstuk of machineonderdeel nauwkeurig te richten en spannen.

89.

bij het verspanen de juiste snijgereedschap kiezen en de symbolische aanduiding verklaren.

 Snijmateriaal

90.

werkstukken veilig en vakkundig naar vorm maken of afwerken door gebruik te maken van manuele bewerkingen. (D)

 Algemene manuele bewerkingstechnieken (D)

aan de hand van een tekening of probleemstelling een werkstuk machinaal (conventioneel of cnc) realiseren conform de opgegeven werkmethode en kwaliteitscriteria.

 Algemene machinale bewerkingstechnieken

werkstukken afwerken met opgegeven toleranties om een passing te realiseren.

 Realiseren van een passing

een eenvoudig programma schrijven door gebruik te maken van de mogelijkheden binnen de gebruikte CNC software.

 CNC programma

het geschreven programma simuleren en dit indien nodig aanpassen.

 Simulatie

een realisatieprocedure opvolgen en waar nodig bijsturen.

 CNC realisatietechnieken

een ontwikkeld tekening doorsturen via een CAD-CAM software systeem. (D)

 CAD-CAM (D)

87.

91.

92. 93. 94. 95. 96.

 Realisatietechnieken

 Span- en richttechnieken


15

Onderhoud 97.

aan de hand van een voorbeeld het verschil aantonen tussen preventief en correctief onderhoud.

 Preventief en correctief onderhoud

98.

aan de hand van parameters of gegevens van de constructeur een technisch systeem onderzoeken en het preventief onderhoud uitvoeren.

 Onderzoek van een technisch systeem

99.

de handleiding van een technische systeem of machine gebruiken om informatie op te  Herstel- en onderhoudsinstructies zoeken in functie van de onderhouds- of herstelopdracht.

een technisch systeem vakkundig en veilig demonteren en monteren aan de hand van 100. de opgegeven instructie om het correctief onderhoud uit te voeren.

 Demontage en montage

een lager constructie vakkundig demonteren en monteren met het gepaste 101. gereedschap.

 Demontage en montage van lagers

de gepaste meetinstrumenten gebruiken om slijtage vakkundig te detecteren van een 102. technisch systeem.

 Slijtage detecteren

het principe van de smeertechnieken toelichten en gebruiken om een technisch 103. systeem vakkundig en veilig te onderhouden.

 Smeertechnieken

bij een mechanisme de in- of afsteltechniek toepassen om de goede werking te 104. verzekeren volgens de opgegeven instructies. (D)

 Afsteltechnieken (D)

het belang van mechanische metingen toelichten in functie van de 105. onderhoudswerkzaamheden.

 Meettechniek in het kader van onderhoud  Slag  Speling  trilling

het gebruik van eenvoudige hef- en hijswerktuigen toelichten en veilig toepassen in 106. functie van de opdracht. (D)

 Hef- en hijswerktuigen (D)

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN


 De vakonderdelen uit mechanica en elektriciteit waar kan, en liefst zoveel mogelijk, geïntegreerd aanbieden om de samenhang van de studierichting te benadrukken.  Bezoek vakbeurzen om de vernieuwing binnen de sector bij te houden.  Demonstreer de specifieke technieken waar kan om de leerlingen een duidelijk beeld te geven van de werkzaamheden.  Gebruik concrete voorbeelden uit de industrie.  Schenk aandacht aan het juiste taalgebruik en tracht waar kan interactie en taalsteun in te bouwen.  De leerlingen voldoende tijd geven tijdens het uitwerken, oplossen en onderzoeken van problemen.  Remedieer de leerlingen tussentijds zodat de fouten zich niet opstapelen.  Tracht een specifiek zelfevaluatieformulier op te maken, eigen aan de werkzaamheden.  Laat geen foute technieken toe en reageer onmiddellijk.  Telkens het gepaste didactisch materiaal gebruiken.  Heb de nodige aandacht aan het planmatig werken en voorzie hierbij passende instructies.  De gehanteerde werkvormen staan doordacht in functie van de leerinhouden en doelstellingen.  Bedenk motiverende opdrachten en gebruik gepaste didactische werkvormen om alle leerlingen de beste kansen te geven.  Wijs de leerlingen op hun attitudes in functie van orde en netheid om degelijk werk te kunnen afleveren.  Laat waar kan leerlingen samenwerken om tot oplossingen te komen en bespreek deze oplossing in de groep.  Schenk de nodige aandacht aan de nauwkeurigheid en de afwerking van de werkstukken.  Stel ondersteunende materialen ter beschikking om het leren te versterken zoals een Excel document om de kostprijs te berekenen…  Informatie over de vakspecifieke aspecten zijn onder meer terug te vinden in de virtuele ruimtes.

16


DECR. NR


17

LEERINHOUDEN

Normen en richtlijnen 107. 108. 109.

het AREI toepassen bij de uitvoering van de projecten.

 Normen

de procedure i.v.m. BA4/BA5 toelichten.

 Basiskwalificaties

de vitale 8 toelichten.

 Veiligheid

Technisch tekenen 110. 111. 112. 113.

schema’s lezen.

 Symbolen

schema’s interpreteren.

 Aanpassingen

schema’s ontwerpen.

 Ontwerpen

schema’s tekenen met CAD programma.

 Tekenen

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Schema’s tekenen die geïntegreerd worden in labo’s en projecten.  Aandacht besteden klem- en componentnummering.  Aandacht besteden aan stuur- en vermogenkring. Netwerktheorie 114. 115.

de kirchofftheorie toepassen.

 Netwerktheorie

Norton – Thevenin - superpositiemethode toepassen (D).

 Netwerktheorie (D)

Wisselstroomketen 116. de eigenschappen van de samengestelde wisselstroomkringen omschrijven.

 Begrippen / kenmerken van samengestelde wisselstroomkringen


117. 118. 119.

samengestelde wisselstroomkringen berekenen.

 Vectoriële / complexe voorstelling

samengestelde wisselstroomkringen uitmeten met behulp van een oscilloscoop.

 Wisselstroomkring met weerstand, spoel en condensator

De toepassingen van samengestelde wisselstroomkringen toelichten

 Resonantieverschijnsel

de eigenschappen van de vermogens van de samengestelde wisselstroomkringen 120. omschrijven. 121. 122.

 Begrippen / kenmerken van de vermogens bij samengestelde wisselstroomkringen

de vermogens van samengestelde wisselstroomkringen berekenen.

 Vermogensdriehoek

de vermogens van samengestelde wisselstroomkringen uitmeten.

 Vermogen van een wisselstroomkring

de toepassing om het actief vermogen van een elektrische installatie te verbeteren 123. toelichten. 124.

18

de waarde van de condensator berekenen om een arbeidsfactor te verbeteren (D).

 Arbeidsfactor  Verbetering arbeidsfactor (D)

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Samengestelde wisselstroomkringen : serie, parallel en gemengde kringen bestaande uit weerstand, spoel en condensator.  Onder complexe voorstelling bedoelen we zowel de polaire en cartesische vorm.  Het uitmeten van samengestelde wisselstroomkringen gebeurt op zijn minst met één parallel en één serie opstelling.  Bij het toepassen van samengestelde wisselstroomkringen kan men verwijzen naar passieve filters.  De vermogens van samengestelde kringen : actief, reactief en schijnbaar vermogen.  http://mathlets.org/mathlets/series-rlc-circuit/ Driefasenspanning de structuur van productie en distributie (opwekken, transformeren en transport) 125. definiëren.

 Blokschema van productie en distributie


126. de eigenschappen van de driefasige wisselspanning omschrijven. 127. 128. 129. 130. 131. 132. 133.

19

 Begrippen / kenmerken van driefasige wisselspanning

spanningen en stromen van een driefasige wisselspanning berekenen.



het belang van een nulleider aantonen door middel van een meting.

 Nulleider

de toepassingen van driefasige wisselspanning toelichten.

 Soorten netstelsels

de eigenschappen van de vermogens van de driefasige wisselspanning omschrijven.

 Begrippen / kenmerken van de vermogens driefasige wisselspanning

de vermogens van driefasige wisselspanning berekenen.

 Vermogensdriehoek

de vermogens van driefasige wisselspanning uitmeten.

 Vermogen van een driefasige belasting

de toepassing om het actief vermogen te verbeteren toelichten.

 Arbeidsfactor van een driefasige spanning

Symmetrisch en asymmetrische belastingen

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Energiemarkt : verklaar hoe onze energiemarkt is opgebouwd (energiebeheerders, energiedistributeurs,… tot verbruiker). Hiervoor kan men terecht op ‘welkom bij eandis’ (youtube).  Begrippen / kenmerken van driefasige wisselspanning : hierbij worden alle schakelmethodes van drie- en viergeleidernetten bedoeld (ster en driehoek zowel voor generator als verbruiker).  Voor het aantonen van het belang van een nulleider door middel van een meting : zie proefbeschrijving boek Elektriciteit en lab 3de graad deel 1 van Plantyn.  Behandel ook personenbeveiligingen in verschillende netstelsels.  De toepassing om het actief vermogen te verbeteren toelichten. Alternatieve energie 134. 135.

een vergelijking maken tussen de klassieke, hernieuwbare en duurzame energie.

 Begrippen / kenmerken

de verschillende systemen voor hernieuwbare energieopwekking verklaren.

 Principe

136. de problematiek van de koppeling van de geproduceerde energie op het distributienet

 Omvormers


20

toelichten. 137.

een toepassing voor hernieuwbare energieopwekking integreren (D).

 Energie opwekken (D)

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Problematiek van de koppeling van de geproduceerde energie op het distributienet toelichten : zonnecel gelijkspanning, windsnelheid niet stabiel,…  Vermeld ook de smartmeters, monitoring van vermogenverbruik,…  Vermeld het gebruik van asynchrone wisselstroomgenerator bij windturbines.  Betrek ook het vak elektronica bij het uitwerken van de omvormers.  Website : www.betavakken.nl (natuurkunde) : applets om werking van centrales aan te tonen. Transformatoren 138. 139. 140.

de samenstelling van een éénfasige transformator omschrijven.

 Begrippen / kenmerken éénfasige transformator

de principiële werking van een éénfasige transformator omschrijven.

 Equivalent schema

de eigenschappen van een éénfasige transformator uitmeten.

 Eigenschappen van een éénfasige transformator

de juiste keuze van de éénfasige transformator in functie van de toepassing 141. verantwoorden.

 Gegevens van een éénfasige transformator

de samenstelling en principiële werking van een driefasige transformator omschrijven.  Begrippen / kenmerken driefasige transformator de juiste keuze om een driefasige transformator te schakelen verantwoorden. 143.  De verschillende schakelmethodes 142.

144. 145.

het beveiligen van een driefasige transformator beschrijven.

 Beveiligen tegen elektrische gevaren

toepassingen van transformatoren toelichten.

 Soorten transformatoren

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN


21

 Om tot het equivalent schema te komen, maak je gebruik van de nullastproef en kortsluitproef.  Eigenschappen van een transformator : vermogen, rendement, kortsluitstroom, verliezen,…  Soorten transformatoren : scheidingstransformator, meettransformatoren, lastransformatoren, elektronische transformatoren, ….  Verwijzen naar transport en distributie in functie van hoogspanning. Synchrone wisselstroom generatoren de samenstelling en principiële werking van een éénfasige wisselstroomgenerator 146. omschrijven.

 Begrippen / kenmerken éénfasige wisselstroomgenerator

de samenstelling en principiële werking van een driefasige wisselstroomgenerator 147. omschrijven.

 Begrippen / kenmerken driefasige wisselstroomgenerator

148.

het beveiligen en toepassing van een wisselstroomgenerator integreren.

 Werking van een wisselstroomgenerator

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Behandel ook de verliezen en de vermogens.  De term alternator is verouderd en wordt vervangen door wisselstroomgenerator. Wisselstroommotoren 149.

de samenstelling en principiële werking van een synchrone motor omschrijven.

de samenstelling en principiële werking van een driefase asynchrone motor 150. omschrijven. 151. 152. 153. 154.

 Begrippen / kenmerken synchrone motor  Begrippen / kenmerken driefase asynchrone motor

de eigenschappen van een driefasige asynchrone motor toelichten

 Soorten asynchrone motoren

de koppel-snelheidskarakteristiek van een driefasige asynchrone motor uitmeten.

 Belastingskarakteristiek

een aanloopmethode integreren.

 Aanloopmethodes

de samenstelling en principiële werking van een snelheidsregeling verklaren.

 Frequentieregelaar


22

 Dhalander (D) de samenstelling en principiële werking van een éénfasige asynchrone motor 155. omschrijven.

 Begrippen / kenmerken éénfasige asynchrone motor

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Frequentieregelaar : samenwerking met elektronica zoals pulsbreedtesturing  Aanloopmethodes : ster- driehoek – softstarter – direct on line Speciale motoren 156. 157. 158. 159.

de samenstelling en principiële werking van een servomotor beschrijven.

 Begrippen / kenmerken servomotor

de samenstelling en principiële werking van een stappenmotor beschrijven.

 Begrippen / kenmerken stappenmotor

de samenstelling en principiële werking van een universele motor beschrijven.

 Begrippen / kenmerken universele motor

de samenstelling en principiële werking van gelijkstroommotoren beschrijven.

 Begrippen / kenmerken gelijkstroommotoren

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Servomotor : samenwerking met elektronica (sturing – terugkoppeling a.d.h.v. blokschema) Bedieningselementen 160. 161.

soorten bedieningselementen aanduiden.

 Symbolen

de werking van de bedieningselementen integreren.

 Gegevens van bedieningselementen

de juiste keuze van de bedieningselementen in functie van de toepassing 162. verantwoorden.

 Schakelaars – sensoren – actoren

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Bedieningselementen: drukknoppen, noodstop, signalisatietoestellen, eindelopen, lichtgordijnen ….  Mogelijk toe te passen sensoren: benaderingssensoren, lichtsensoren, temperatuursensoren, druksensoren, debietsensoren, niveausensoren,


23

stralingssensoren, NPN en PNP,…  De keuze kunnen verantwoorden aan de hand van de technische specificaties.  Bespreek ook het reedcontact i.f.v. elektropneumatica  Verwerk dit onderdeel in de projecten. Motorschakelingen 163. 164.

soorten elektromagnetische schakelaar aanduiden.

 Symbolen

de werking van de elektromagnetische schakelaar integreren.

 Gegevens van elektromagnetische schakelaar

project motorschakeling met elektromagnetische schakelaars (aan de hand van een eigen ontworpen aansluitschema een sturing plaatsen, aansluiten, bedraden en de 165. functionaliteit testen) uitvoeren.

 Toepassingen

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Elektromagnetische schakelaar : Contactor, relais, tijdsrelais, veiligheidsrelais,…  Toepassingen : Directe aanloop , Links/rechts-omkeerschakeling, Ster/driehoekschakeling, Snelheidsregeling d.m.v. frequentiesturing, softstarter,…  Project : juiste componenten kiezen adhv opgezochte informatie en criteria Domotica / immotica 166. 167. 168.

de samenstelling en principiële werking van domotica / immotica beschrijven.


de basisbeginselen van de programmeertechnieken toepassen (D).

 Programmeren (D)

project domotica ontwerpen aan de hand van een opgave (D).

 Toepassingen (D)

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Knx cursus online In google ingeven KNX ecampus Kies voor de link ETS eCampus – KNX Association


24

http://www.knx.org/sea/training/knx-eacademy/ets-ecampus/index.php Daar kies je in de rechterbovenhoek voor My KNX Bovenaan aanmelden en daar kan je als nieuwe gebruiker registreren. Daarna kan je je aanmelden en ga je naar ETS ecampus. Daar terug aanmelden met deze gegevens en je kan de leersessies volgen.  Behandel ook gebruikte bussysteem. Logische stuurmodule 169. 170.

de samenstelling en principiële werking van een logische stuurmodule toelichten.

 Begrippen / kenmerken logische stuurmodule

de basisbeginselen van de programmeertechnieken toepassen.

 Programmeren

project logische stuurmodule (aan de hand van een eigen ontworpen aansluitschema, programmeerbare logische module in een opstelling plaatsen, aansluiten, bedraden en 171.  Toepassingen met een eigen gerealiseerd programma de functionaliteit testen ) uitvoeren. SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Aandacht voor combinatorische schakelingen – sequentiële schakelingen - programmeertalen  Voorbeeldprojecten logische stuurmodule : motorschakelingen zoals in project elektromagnetische schakelaars PLC 172. 173.

de samenstelling en principiële werking van een PLC beschrijven.

 Begrippen / kenmerken PLC

de basisbeginselen van de programmeertechnieken toepassen.

 Programmeren: ladderdiagram, FBD en STL

project PLC (aan de hand van een eigen ontworpen aansluitschema, PLC in een opstelling plaatsen, aansluiten, bedraden en met een eigen gerealiseerd programma de 174.  Toepassingen functionaliteit testen ) uitvoeren. SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN


25

 Aandacht voor combinatorische schakelingen – sequentiële schakelingen - programmeertalen 

Aandacht voor configuratie van PLC en het IP / MAC / Ethernet adres

 Maak eventueel de link naar een eenvoudige interface kunnen instellen en programmeren.  Bv. HMI, koppeling, frequentieregeling, touch-panel, bussystemen,…  Voorbeeldenprojecten PLC : garagepoort, zonnewering, toegangspoort …. Eventueel ook projecten in combinatie met elektropneumatica. Elektropneumatica de samenstelling en principiële werking van een elektropneumatisch systeem 175. beschrijven.

 Begrippen / kenmerken elektropneumatica

de juiste keuze van de bedieningselementen in functie van de toepassing 176. verantwoorden.

 Cilinders en ventielen

project elektropneumatica (aan de hand van een eigen ontworpen uitvoeringsschema, een elektropneumatische schakeling met cilinders en ventielen realiseren en de 177.  Toepassingen functionaliteit testen ) uitvoeren. SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  www.pneumatica.be  Voorbeeldprojecten elektropneumatica : sturen van een verpakkingslijn, sturen van een afkortzaag, sturen van een transportband, sturen van een sorteerinstallatie … Basiscomponenten elektronica de technologie van de actieve componenten (Diode – LED – Zenerdiode – Transistor) 178. toelichten. 179. 180. 181.


de opbouw van een regelbare voeding omschrijven.

 Blokschema regelbare voeding

de werking van een operationele versterker omschrijven.

 Operationele versterker

de eigenschappen / werking van de actieve componenten uitmeten.

 Eigenschappen


26

project regelbare voeding (aan de hand van een aansluitschema, aansluiten, bedraden , 182. functionaliteit testen ) uitvoeren (D).  Toepassing SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Vrijloopdiode kan eventueel ook behandeld worden.  Aandacht voor enkelzijdige - dubbelzijdige en driefasige gelijkrichter, afvlakking, stabilisatie.  Behandel de transistor en opamp als schakelaar. Vermogencomponenten 183. 184. 185.

de technologie van de vermogencomponenten toelichten.


De werking van een vermogencomponenten integreren.

 Werking

de eigenschappen / werking van de vermogencomponenten uitmeten (D).

 Eigenschappen (D)

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Thyristor – JFET – MOSFET – DIAC – Triac – GTO – IGBT - H Brug  Aandacht voor beveiliging tegen overstroom – overspanning – oververhitting (koeling) Microcontroller 186. 187. 188.

een analyse maken van het probleem.

 Analyse

een programma opstellen.

 Algoritme

de hardware-componenten van het project toelichten.

 Hardware-componenten

project microcontroller (aan de hand van een eigen aansluitschema, een opstelling plaatsen, aansluiten, bedraden en met een eigen gerealiseerd programma de 189. functionaliteit testen ) uitvoeren.

 Toepassing


27

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Microcontroller : Arduino – Dwenguino - … 

Implementatie : programmeeromgeving - constanten en variabelen - operatoren, standaardfuncties, toekenning - sequentie, selectie, iteratie - functies met of zonder parameters

PC techniek 190. 191.

de samenstelling en de principiële opbouw van een PC beschrijven.

 Begrippen / Kenmerken

de hardware-onderdelen van een computersysteem installeren (D).

 PC hardware (D)

het besturingssysteem van een PC installeren of updaten op een bestaande 192. computerinstallatie (D). 193. 194. 195.

 PC software (D)

een softwarepakket kunnen downloaden, installeren en configureren.

 Softwarepakket

de samenstelling en de principiële opbouw van een netwerk beschrijven.

 Begrippen / Kenmerken

project netwerk (PC - printer - randapparatuur) uitvoeren (D).

 Toepassing (D)

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN 

Softwarepakket : Arduino – Antivirus – Backupsysteem - …



Netwerk : Hub – Router – …

 Verwijs naar het bussysteem die gebruikt wordt bij het programmeren van de PLC’s in jouw klas.


4.

28

Algemene pedagogisch-didactische wenken

PROJECTMATIG WERKEN Een project bestaat uit verschillende fasen:     

Toelichten van de opdracht Plan van aanpak Uitvoeren volgens plan van aanpak Tonen van het resultaat Evaluatie

Voorbeelden van projecten kan je terugvinden op de virtuele klassen. GEÏNTEGREERD LEERPLAN  In het leerplan wordt de integratie van technische vakken (TV) en praktijk (PV) vooropgesteld.  Het is vanuit pedagogisch-didactisch standpunt absoluut noodzakelijk om een samenhang te brengen tussen praktijk en theorie.  Een geïntegreerd leerplan houdt in dat er in de opbouw geen onderverdeling is van vakken. Dit betekent dus geen afzonderlijk leerplanonderdeel voor tekenen, technologie en praktijk. De leerplandoelstellingen en leerinhouden worden zodanig aangeboden dat de praktijk en de theorie als een geheel ervaren wordt waardoor de afstemming van de theorie op de praktijk optimaal wordt. DIFFERENTIATIE Er worden leerplandoelstellingen voorzien om aan differentiatie te doen zodat de leerkracht kan inspelen op de verschillende interesses, leerstatus en leerprofielen van de leerlingen. Deze differentiatiedoelstellingen worden cursief gedrukt en aangeduid met een (D). AANDACHTSPUNTEN  Het leerplan is opgesteld op basis van 25 lesweken per schooljaar.  De leerlingen krijgen zoveel mogelijk de kans om zelf uit te voeren. Bij het uitvoeren van opdrachten wordt ruime aandacht besteed aan de werkvolgorde. Er wordt gebruikgemaakt van reële werksituaties om de specifieke doelen te realiseren.  De leerkracht maakt gebruik van verschillende didactische werkvormen gedurende de les en beperkt het frontaal lesgeven. De lessen worden met diverse didactische tekeningen en voorbeelden uit de praktijk geïllustreerd.  Bij het creëren van een onderwijssituatie wordt bijzondere aandacht besteed aan de evenwichtige opbouw van de opeenvolgende lesfases. De lesdoelen worden steeds op een eenvoudige en aanschouwelijke manier voorgesteld, kort en gestructureerd, aangepast aan het niveau van de leerlingen.  De leerlingendocumenten en het cursusmateriaal worden in functie van de nieuwe ontwikkelingen steeds bijgewerkt.  Succes beleven is voor elke leerling belangrijk en is een middel tot waardering.


29

TIMING – JAARPLAN  In samenspraak met de vakgroep zal de leerkracht zelf de tijdbesteding per hoofdstuk bepalen. Hierbij zal rekening gehouden worden met verschillende factoren zoals het onderwerp zelf, het tempo, inzet, de werkvorm, de leesvaardigheid, de probleemstelling, soort project.  Tijdens het schooljaar zullen de vorderingen van de leerlingen regelmatig geëvalueerd worden. Aan de hand van de resultaten kunnen de jaarplannen aangepast worden om het leerplan volledig en met voldoende diepgang te realiseren. ORGANISATIE VAN DE GEÏNTEGREERDE PROEF (GIP) en STAGE De geïntegreerde proef (GIP) en de leerlingenstages zijn een verplicht onderdeel in de opleiding. Hiervoor verwijzen wij naar de vingerende regelgeving en de virtuele klassen in smartschool. ENKELE HANDELINGSWERKWOORDEN Kennis Herkennen: Aanduiden: Toelichten:

Beschrijven: Omschrijven: Verklaren: Definiëren: Duiden: Ontwikkelen: Onderzoeken:

het juiste gereedschap, materiaal,… kunnen nemen. juiste benaming kunnen geven (bijv. normalisatie en types). kennis die nodig is om het juist te gebruiken (bijv. gebruik van gereedschappen toelichten). aan de hand van (concrete) voorbeelden begrijpelijk maken. principiële werking geven, in woorden schetsen. theoretisch benadering/begrippen. nauwkeurig de bijzonderheden van iets aangeven. formules verklaren (de formule ter beschikking krijgen en uitleggen). (blok)schema krijgen en uitleggen. formules kunnen weergeven en uitleggen. zeggen, specifiëren of uitleggen wat het betekent. het ontwerpen en uitvoeren, vormen uitwerken. de oorzaak of reden van iets bestuderen.

Vaardigheden De keuze verantwoorden: Lezen: Begrijpen: Interpreteren: Integreren:

Toepassen: Samenstellen: Detecteren:

linken leggen met de theorie en berekeningen. schema kunnen volgen en toepassen. schema’s kunnen begrijpen om uiteindelijk geen schema meer nodig te hebben en uitbreiding aan toevoegen. werking verstaan, fouten zoeken, wijzigingen aanbrengen. integreren kan op verschillende manieren bereikt worden: verwerken in een project. of via praktijklessen op verplaatsing. of a.d.h.v. een laboproef: vb. uitmeten van een werking van een component. of a.d.h.v. een bedrijfsbezoek. of a.d.h.v. een demonstratie. er zo mee omgaan of aanwenden dat je er wat aan hebt. uit verschillende delen een geheel maken, onderdelen ineenzetten. iets zoeken, opsporen of achterhalen en vinden.


30

Minimale materiële vereisten1

5.

Om de leerplandoelstellingen geïntegreerd te realiseren is het noodzakelijk dat de lessen steeds gegeven worden in een daartoe aangepast vaklokaal. De degelijk en modern ingerichte vaklokalen zal de leerlingen inspireren tot een algemene attitude van netheid, zorg en veiligheid. Algemeen  Wettelijke voorzieningen en veiligheidsuitrusting;  Een modern uitgerust klaslokaal;  PC’s (voldoende aantal) met aangepast software, aangesloten op internet;  CAD tekenprogramma voor elektriciteit;  Aangepast 3D tekenprogramma voor mechanica;  Printer;  Beamer + projectiescherm of smartbord;  Labotafels met veiligheidssnoeren met verschillende lengten en kleuren;  Een was- en kleedplaats;  Aangepaste werkbanken en overlegruimte met didactische materialen;  Simulatiesoftware eigen aan het vak. Machinale bewerkingen (zie ook algemeen)  3D printer;  Werkbanken + bankschroeven;  Afkortzaagmachine;  Tafelboormachine ;  Slijpmolen of bandschuurmachine;  Plaatschaar;  Plooibank;  Universele draaibanken met aangepast span en snijgereedschap;  Freesmachine met aangepast span- en snijgereedschap;  Ter beschikking hebben in de scholengroep, VDAB, RTC, stage/werkplekleren van een (didactische) CNC–machine.

1

Inzake veiligheid is de volgende wetgeving van toepassing: Codex ARAB AREI Vlarem Deze wetgeving bevat de technische voorschriften die in acht moeten genomen worden m.b.t.: De uitrusting en inrichting van lokalen; De aankoop en het gebruik van toestellen, materiaal en materieel. Zij schrijven voor dat: Duidelijke Nederlandstalige handleidingen en een technisch dossier aanwezig moeten zijn; Alle gebruikers de werkinstructies en onderhoudsvoorschriften dienen te kennen en correct kunnen toepassen; De collectieve veiligheidsvoorschriften nooit mogen gemanipuleerd worden;

-

De persoonlijke beschermingsmiddelen aanwezig moeten zijn en gedragen worden, daar waar de wetgeving het vereist.


31

Montage demontage  Klein gereedschap voor montage en demontage technieken;  Hamers: diverse bank en montagehamer;  Set tangen: montagetangen, klemtang, universeeltangen, splitpentang, waterpomptang;  Handboormachine: snoerloze schroef- boormachine;  Sleutels: Set plattesteek-, universele pot-, inbussleutels, momentensleutel;  Schroevendraaiers: Set schroevendraaiers (recht, kruis, slag…);  Haakse slijpmachine;  Metalen handbeugelzaag;  Knabbelschaar;  Schroefdraad: set tappen, set snijkussenhouders, Set verstelbare wringijzers voor tappen en handruimers;  Soldeerbout;  Set vijlen en –borstel;  Set riemschijftrekkers, binnentrekkers voor kogellagers;  Set borgveertangen voor binnenringen;  Set borgveertangen voor buitenringen;  Montagetafel en montagegereedschappen;  Set penuitdrijvers;  Platte stalen beitel voor mecanicien. Pneumatische- hydraulische uitrusting  Compressorgroep met luchtconditioneringsgroep;  Pneumatica schakelingen simulatiesoftware;  Cilinders, ventielen;  Diverse schakelaars: vermogen, differentieel, elektrisch;  Diverse sensoren;  Diverse micro plc’s;  Didactische panelen met bijvoorbeeld: diverse actoren, kleine elektromotoren, ventielen en cilinders;  Mechanische constructies voor het monteren van materiaal en toebehoren. Meet-, afteken- en handgereedschappen  Controlegereedschap en meetgereedschap om leerinhouden te realiseren;  Meetlat;  Schuifmaat;  Set winkelhaken;  Hoekmeter;  Schroefmaat: binnen – buiten;  Vlakplaat;  Meetklok.


32

Elektriciteit; per groep leerlingen is nodig:  Set didactische componenten basiselektriciteit bestaande uit weerstanden, spoelen, condensatoren;  Breadboard of didactisch paneel;  Drie multimeters;  Stroomtang;  Regelbare labovoeding (gelijkspanning);  Regelbare wisselspanningsvoeding;  Functiegenerator;  3 éénfasige wattmeters;  1 cos phi-meter;  1 (didactische) transformator;  1 (didactische) driefasige asynchrone motor;  Toerentalmeter;  Belastingskoppelmeter;  Regelbare belastingsmachine;  1 driefasige spanningsbron;  1 oscilloscoop;  Bassisset bedieningselementen (schakelaar, sensoren en actoren);  Set relais en contactoren met bijhorende beveiligingselementen;  1 programmeerbare logische stuurmodules;  1 PLC;  Basisset alternatieve energie;  Basisset elektropneumatica (ventielen en cilinders) + persluchtinstallatie;  Basiscomponenten elektronica;  1 basisset met een microcontroller met toebehoren;  Documentatie van de verschillende besproken systemen;  Schema van industriële geautomatiseerde schakelingen.


6.

33

Evaluatie

Doelstelling Evaluatie wordt beschouwd als de waardering van het werk waarmee leraar en leerlingen samen bezig zijn. Het is de bedoeling dat zowel de leraar als de leerling informatie krijgen over het bereiken van de doelstellingen en over het leerproces. De leraar gebruikt deze informatie bij toekomstige besluiten over de manier van lesgeven. Daarenboven is evaluatie – de evaluatie- en rapporteringspraktijk – een belangrijke pijler binnen de kwaliteitszorg van de school en als dusdanig spoort de evaluatie met de schoolvisie op leren. Omdat evaluatie naar de leerlingen toe eenvormigheid moet vertonen over de vakken en de leerjaren heen, is het logisch dat:  

de school hierover haar visie ontwikkelt; de betrokken leerkrachten deze visie concretiseren voor hun vak in de vakgroepwerking.

De leerling en zijn ouders vinden in de rapportering (score, commentaar, remediëring) bruikbare informatie over de doelmatigheid van de gevolgde studiemethode. Kwaliteitsvol evalueren De leraar houdt rekening met verschillende criteria die bijdragen tot kwaliteitsvolle leerlingenevaluatie: Geïntegreerde evaluatie De leraar stemt de doelstellingen, het lesgeven en de evaluatie op elkaar af. Er zijn verschillende vragen of opdrachten voorzien voor verschillende doelstellingen. De lat ligt voldoende hoog voor iedereen. De leerlingen weten wat ze moeten doen. Het is ook nuttig om eventueel de evaluatietaak te maken voor je de les uitwerkt. Representativiteit/validiteit De leraar ontwerpt een evaluatietaak die de competenties die hij wil beoordelen goed weerspiegelt. Daarvoor moet wat de leraar wil meten geëxpliciteerd zijn en moet hij meten wat hij wil weten. Transparantie De leraar maakt aan de leerlingen duidelijk wat hij evalueert, hoe hij evalueert en welke beoordelingscriteria hij gebruikt. Reproduceerbaarheid/betrouwbaarheid De leraar zorgt dat evaluatieresultaten niet worden beïnvloed door toevalligheden en storende factoren. De vragen zijn onderling onafhankelijk en er zijn voldoende vragen voorzien. Een leerling moet steeds een vergelijkbaar resultaat halen, ongeacht wie de evaluatietaak afneemt en beoordeelt of in welke omstandigheden de evaluatietaak wordt afgenomen. Bij twijfel kan per twee beoordeeld worden. Eerlijkheid De leraar zorgt ervoor dat de evaluatie fair is voor alle leerlingen (ongeacht geslacht, etnische achtergrond, sociaaleconomische status, beperking …). Betrokkenheid De leraar laat leerlingen mee participeren in het evaluatieproces (voor, tijdens (bv. via zelf-, peer of coevaluatie) en/of na de evaluatie).


34

Authenticiteit De leraar gaat in de evaluatietaak uit van levensechte, reële situaties. Cognitieve complexiteit De leraar daagt leerlingen uit om in de evaluatietaak hogere cognitieve vaardigheden toe te passen (bv. probleemoplossend denken, kritisch denken, redeneren …). Verantwoording De leraar rechtvaardigt de beoordeling van de evaluatietaak. Impact De leraar houdt rekening met de invloed die de evaluatie heeft op het leergedrag van de leerlingen en op de eigen onderwijspraktijk. Differentiatie In de evaluatie kan de leraar differentiëren door keuzevragen te voorzien, voorbeeldvragen uit de les als toetsvragen aan te bieden, verschillende wijzen van toetsen toe te laten voor dezelfde doelstellingen, te variëren in toetsmateriaal … Feedback geven (mondeling en schriftelijk) is een goede manier om via evaluatie gedifferentieerd te werken met leerlingen. Door feedback te geven stimuleert en motiveert de leraar het leerproces van de leerlingen zodat ze de vooropgestelde doelstellingen kunnen bereiken. Feedback geven kan op taakniveau (juist of fout), op procesniveau (het leerproces, de gebruikte strategie), zelfregulatie (gericht op zelf evalueren en zelfstandig werken) en op persoonlijk niveau. Effectieve feedback beantwoordt volgende vragen: hoe doet de leerling het, wat is het doel van de leerling en wat nu? Soorten Er bestaand verschillende evaluatievormen: observeren, co-evaluatie (waarbij leerling en leraar samen evalueren), peerevaluatie (waarbij leerlingen elkaars werk beoordelen), zelfevaluatie, portfolio, toets, projectwerk … Het gaat niet zozeer om welke evaluatievorm de beste is, wel om afwisseling te brengen in de evaluatiepraktijk gezien de verscheidenheid aan leerlingen. Het kiezen van de juiste evaluatievorm hangt bovendien af van het doel van de evaluatie (bijv. vaststellen, rapporteren, remediëren, onderwijsaanpak evalueren, vaardigheden evalueren …) en het moment waarop je evalueert.


7.

35

Bibliografie

Informatie is terug te vinden op de virtuele klassen in smartschool van het GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap. Extra informatie over handboeken kan je zoeken door gebruik te maken van het internet. Je zoekt naar de uitgeverij waar je nuttige informatie over vakgerichte boeken kan terugvinden. (deze opgeven lijst is een niet limitatieve lijst en is enkel opgegeven als voorbeeld).     

Uitgeverij De Boeck Uitgeverij Pelckmans Uitgeverij Van In Uitgeverij Wolters Plantijn (en Novum) Uitgeverij Standaard

 Innovam  Academic Service catalogus  Algemene informative

http://www.uitgeverijdeboeck.be http://www.pelckmans.be http://www.vanin.be http://www.woltersplantijn.be http://www.standaardboekhandel.be http://www.internetboekhandel.nl/elec.htm http://www.uitgeverijinnovam.nl http://www.sdu.nl/pdf/Techniek exact-final.pdf http://www.lerarenlinks.be/index.php?page=home&cat

=7  PipeTech Academy

http://www.pipetech.be

LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS

Recommend Documents