LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS

LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS Vakken: TV /Elektriciteit/elektronica/elektromechanica/ (7/7 lt/w)

Specifiek gedeelte Studierichting: Industriële wetenschappen Studiegebied: Mechanica - elektriciteit Onderwijsvorm: TSO Graad: derde graad Leerjaar: eerste en tweede leerjaar Leerplannummer: 2016/026 (vervangt 2013/012, 2013/014 en 2009/028)

Nummer inspectie: 2016/1247/1//V18 (vervangt 2013/864/1//V15 en 2013/865/1//V15 en 2009/14//1/N/SG/1/III/D/)

Pedagogische begeleidingsdienst Huis van het GO! Willebroekkaai 36 1000 Brussel

TSO – derde graad – Specifiek gedeelte Industriële wetenschappen TV /Elektriciteit/Elektronica/elektromechanica/ (1e leerjaar: 7 lestijden/week, 2e leerjaar: 7 lestijden/week)

Inhoud 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Visie Beginsituatie Algemene doelstelling Leerplandoelstellingen en leerinhouden Algemene pedagogisch-didactische wenken Minimale materiële vereisten Evaluatie Bibliografie

3 4 5 6 20 21 22 24


1.

Visie

Deze studierichting streeft er vooral naar de leerlingen in staat te stellen om succesvol studies hoger onderwijs van het niveau professionele dan wel academische bachelor binnen het domein mechanica elektriciteit aan te vatten. Het gestructureerd inzichtelijk en creatief denken en handelen, in het kader van het technologisch proces staat centraal in deze vorming. Er is voldoende aandacht voor concrete studies van realisaties, met zin voor kwaliteit en preventie. De doelstellingen hebben een grote transfer- en abstraherende waarde. Zij zijn gericht op het verwerven van leercompetenties en de noodzakelijke kennis met een bijzondere aandacht voor vaardigheden en vakgebonden attitudes. Over de verschillende leerplandoelstellingen, leert de leerling:      

de technische technologische aspecten eigen aan de opgegeven inhouden; technische instructies lezen en interpreteren; meetopdrachten uitvoeren om de waarden te bepalen; problemen analyseren en er een oplossing voor zoeken; een (labo-) verslag maken van de werkzaamheden; zelfstandig een tekening en een schema:  analyseren  ontwerpen en tekenen;  lezen, begrijpen en communiceren;  beoordelen;  omgaan met specifieke software en ICT middelen eigen aan het vak;  omgaan met de principes van de kwaliteitszorg, veiligheidsvoorschriften.


2.

Beginsituatie

De logische vooropleiding is de studierichting industriële wetenschappen tso tweede graad. De studierichting Industriële wetenschappen tso derde graad bouwt dan ook vooral verder op basisinzichten en vaardigheden verworven in de tweede graad Industriële wetenschappen tso. Van de leerlingen die in Industriële wetenschappen tso derde graad instromen wordt verwacht dat zij reeds basisinzichten en vaardigheden hebben opgedaan tijdens de vooropleiding wat betreft, de realisatietechnieken, veiligheid, meettechnieken, fysische en wetenschappelijke kennis, ict- en rekenvaardigheden in functie van mechanica en elektriciteit. De leerlingen kunnen eenvoudige problemen zelfstandig oplossen, zijn daarbij kritisch en analytisch ingesteld en zoeken daarbij creatieve invullingen om hun leer- en evaluatieproces te sturen. Het nauwgezet rapporteren en het bijhouden van gegevens in functie van het leerproces zijn essentiële vaardigheden. Mocht blijken dat er voor sommigen een bijwerking nodig is, dan zal dit hoofdzakelijk moeten gebeuren door inhaallessen buiten het normale lessenrooster en/of door binnenklasdifferentiatie.


3.

Algemene doelstelling

De studierichting industriële wetenschappen heeft componenten uit de mechanica, de elektriciteit en de algemene vorming, waarvan een herkenbare samenhang moet gerealiseerd worden binnen de opleiding. De leerling verwerft de nodige kennis om zelfstandig meetopdrachten uit te voeren, technischetechnologische problemen te analyseren, oplossingen voor te stellen en storingen op te sporen binnen de context van dit leerplan. Tijdens de opleiding wordt aandacht besteed aan:        

leerstof kunnen samenvatten en structureren; verbanden zoeken tussen de verschillende onderdelen uit het leerplan; besluiten kunnen treffen uit de onderzoeken; leerstof kunnen toepassen; leren uit de gemaakte fouten; de basisveiligheidsregels toepassen; toepassen van de specifieke normen; schrijf- en rekenvaardigheden toepassen.

Naast de technische vaardigheden zal ook de nodige aandacht besteed worden aan de volgende vakgerichte attitudes:  Kwaliteitsbewustzijn: actief en pro-actief gericht zijn op kwaliteit door oog te hebben voor orde en netheid.  Verantwoordelijkheidszin: zich ervan bewust zijn dat ordelijk en nauwkeurig werken de veiligheid voor zichzelf en de anderen verhoogt.  Zin voor samenwerking: bereid zijn om samen te werken om tot een optimaal resultaat te komen; samenhorigheid en collegialiteit hoog in het vaandel dragen.  Leergierigheid: ingesteldheid om nieuwe dingen te ontdekken en nieuwe uitdagingen aan te gaan.  Welzijnsbewustzijn: actief en pro-actief gericht zijn op veiligheid, gezondheid en hygiëne.  Milieubewustzijn: zich bewust zijn van de impact van eigen handelingen op het milieu.  Klantgerichtheid: leren luisteren naar de klant en zich kunnen terugvinden in diens wensen.  Zin voor zelfevaluatie: ingesteldheid om via reflectie over het eigen handelen de professionaliteit te verhogen.  Flexibiliteit: bereid zijn om zich aan te passen aan wisselende flexibele werkomstandigheden.


4.

6

Leerplandoelstellingen en leerinhouden

 D: deze leerplandoelstellingen worden voorzien om aan differentiatie te doen zodat de leerkracht kan inspelen op de verschillende interesses, leerstatus en leerprofielen van de leerlingen. Deze differentiatiedoelstellingen worden cursief gedrukt en aangeduid met een D.

DECR. LEERPLANDOELSTELLINGEN NR De leerlingen kunnen Veiligheid en milieu 1.

2.

de persoonlijke beschermingsmiddelen gebruiken en zorg dragen voor de eigen veiligheid/gezondheid en deze van andere personen.

LEERINHOUDEN

 Persoonlijke beschermingsmiddelen

risico’s beoordelen met het oog op het te nemen voorzorgsmaatregelen zoals machine of installatie in veiligheid plaatsen en ze beveiligen tegen ongecontroleerd  Voorzorgsmaatregelen herinschakelen. volgens de richtlijnen het afval sorteren en/of afvoeren en/of scheiden.

 Recycleren

4.

hulpmiddelen (hef- en hijswerktuigen) veilig gebruiken bij het verplaatsten van voorwerken (D)

 Verplaatsen van voorwerpen

5.

op de voorziene signalisatie gepast reageren en ernstige (vastgestelde) gebreken in de beschermingssystemen melden.

 Signalisatie

volgens de gekregen instructies, de machinerichtlijnen en veiligheidskaarten (conform de richtlijnen uit het ARAB, AREI, Codex en de gegevens van de constructeur) toepassen.

 Veiligheidsnormen

3.

6.

Voorbereidende werkzaamheden 7.

aan de hand van criteria de werkzaamheden en/of probleemstellingen analyseren en de realisaties voorbereiden.

 Analyse


7

8.

informatie raadplegen (handleidingen, schema’s, logboeken…) en dit zelfstandig verwerken.

 Informatie

9.

de tijdsbesteding inschatten van de werkzaamheden en de werkplanning opstellen / bijsturen.

 Tijdsbesteding

10.

een werkvolgorde vastleggen voor de opgelegde taken of onderzoeken of experimenten.

 Werkvolgorde

11.

beslissen welke materialen en gereedschappen gebruikt moeten worden voor het uitvoeren van de opdrachten en de keuze verantwoorden.

 Materialen - gereedschappen

12.

met de leidinggevende, gebruikers of andere betrokkenen overleggen over de werkzaamheden.

 Overleg

handleidingen raadplegen in een andere taal om de specificaties te bepalen.

 Handleidingen in een vreemde taal

13.

Realiseren – Controleren - Evalueren de werkvolgorde respecteren die voorkomen in het stappenplan.

 Stappenplan opvolgen

15.

de opgedragen opdrachten vakkundig uitvoeren conform de veiligheidsvoorschriften en de gemaakte afspraken.

 Uitvoeringstechnieken

16.

de hand-, meet- en draagbaar elektrisch gereedschap vakkundig gebruiken om de werkzaamheden te realiseren.

 Gereedschappen

17.

gestructureerd zoeken naar mogelijke fouten en de mogelijke oorzaken van de fouten elimineren.

 Foutzoeken

de zintuigen gebruiken om afwijkingen op te sporen.

 Afwijkingen

de meest geschikte meetinstrumenten / meetmethode gebruiken om de goede werking na te gaan of defecten te detecteren.

 Meetinstrumenten

14.

18. 19.


20. 21.

8

aan de hand van zelfevaluatie de kwaliteit van het werk beoordelen en bewaken.

 Zelfevaluatie

reflecteren over de resultaten en verbetervoorstellen formuleren.

 Reflecteren

de nodige software gebruiken om gegevens te verwerken.

 Gegevens verwerken

het verloop van de werkzaamheden opvolgen en de gegevens bijhouden

 Gegevens bijhouden

een (labo)verslag maken voorzien van de nodige besluiten aan de hand van ICT mogelijkheden

 Verslaggeving

Administratie 22. 23. 24.

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Informeer de leerlingen vooraf over de werking van het gereedschap en de machine, alvorens zij hiermee aan de slag gaan en wijs hen op de mogelijke gevaren tijdens het gebruik.  Respecteer tijdens de werkzaamheden de instructies opgegeven door de constructeur en de onderhoudsfiches.  Gebruik concrete voorbeelden uit de leefwereld van de leerlingen.  Gebruik visueel materiaal om de beroepsmogelijkheden te duiden (zoals bijvoorbeeld de beroepenfilms van de VDAB)  Schenk aandacht aan het taalgebruik naast de gebruikelijke instructies.  Schenk voldoende aandacht aan het structuren van de leerstof.  Demonstreer de technieken die van toepassing zijn.  Gebruik de ict mogelijkheden om informatie op te zoeken en te verwerken.  Overleg met andere leerkrachten over de inhoudelijke aspecten, de samenhang van de lessen en het toepassen van de gemaakte afspraken.  Verloop van de werkzaamheden kan gebeuren aan de hand van een logboek


DECR. NR

LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen

9

LEERINHOUDEN

Normen en richtlijnen 25. 26. 27.

het AREI toepassen bij de uitvoering van de projecten.

 Normen

de procedure i.v.m. BA4/BA5 toelichten.

 Basiskwalificaties

de vitale 8 toelichten.

 Veiligheid

Technisch Tekenen 28. 29. 30. 31.

schema’s lezen.

 Symbolen

schema’s interpreteren.

 Aanpassingen

schema’s ontwerpen.

 Ontwerpen

schema’s tekenen met CAD programma.

 Tekenen

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Schema’s tekenen die geïntegreerd worden in labo’s en projecten.  Aandacht besteden klem- en componentnummering.  Aandacht besteden aan stuur- en vermogenkring. Netwerktheorie 32. 33.

de kirchofftheorie toepassen.

 Netwerktheorie

Norton – Thevenin - superpositiemethode toepassen (D).

 Netwerktheorie (U)


10

Wisselstroomketens 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42.

de eigenschappen van de samengestelde wisselstroomkringen omschrijven.

 Begrippen / kenmerken van samengestelde wisselstroomkringen

samengestelde wisselstroomkringen berekenen.

 Vectoriële / complexe voorstelling

samengestelde wisselstroomkringen uitmeten met behulp van een oscilloscoop.

 Wisselstroomkring met weerstand, spoel en condensator

de toepassingen van samengestelde wisselstroomkringen toelichten

 Resonantieverschijnsel

de eigenschappen van de vermogens van de samengestelde wisselstroomkringen omschrijven.

 Begrippen / kenmerken van de vermogens bij samengestelde wisselstroomkringen

de vermogens van samengestelde wisselstroomkringen berekenen.

 Vermogensdriehoek

de vermogens van samengestelde wisselstroomkringen uitmeten.

 Vermogen van een wisselstroomkring

de toepassing om het actief vermogen van een elektrische installatie te verbeteren toelichten.

 Arbeidsfactor

de waarde van de condensator berekenen om een arbeidsfactor te verbeteren (D).

 Verbetering arbeidsfactor (D)

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Samengestelde wisselstroomkringen : serie, parallel en gemengde kringen bestaande uit weerstand, spoel en condensator.  Onder complexe voorstelling bedoelen we zowel de polaire en cartesische vorm.  Het uitmeten van samengestelde wisselstroomkringen gebeurt op zijn minst met één parallel en één serie opstelling.  Bij het toepassen van samengestelde wisselstroomkringen kan men verwijzen naar passieve filters.  De vermogen van samengestelde kringen : actief, reactief en schijnbaar vermogen.  http://mathlets.org/mathlets/series-rlc-circuit/


11

Driefasenspanning 43.

de structuur van productie en distributie (opwekken, transformeren en transport) definiëren.

 Blokschema van productie en distributie

44.

de eigenschappen van de driefasige wisselspanning omschrijven.

 Begrippen / kenmerken van driefasige wisselspanning

spanningen en stromen van een driefasige wisselspanning berekenen.



het belang van een nulleider aantonen door middel van een meting.

 Nulleider

de toepassingen van driefasige wisselspanning toelichten.

 Soorten netstelsels

de eigenschappen van de vermogens van de driefasige wisselspanning omschrijven.

 Begrippen / kenmerken van de vermogens driefasige wisselspanning

de vermogens van driefasige wisselspanning berekenen.

 Vermogensdriehoek

de vermogens van driefasige wisselspanning uitmeten.

 Vermogen van een driefasige belasting

de toepassing om het actief vermogen te verbeteren toelichten.

 Arbeidsfactor van een driefasige spanning

45. 46. 47. 48. 49. 50. 51.

Symmetrisch en asymmetrische belastingen

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Energiemarkt : verklaar hoe onze energiemarkt is opgebouwd (energiebeheerders, energiedistributeurs,… tot verbruiker). Hiervoor kan men terecht op ‘welkom bij eandis’ (youtube).  Begrippen / kenmerken van driefasige wisselspanning : hierbij worden alle schakelmethodes van drie- en viergeleidernetten bedoeld (ster en driehoek zowel voor generator als verbruiker).  Voor het aantonen van het belang van een nulleider door middel van een meting : zie proefbeschrijving boek Elektriciteit en lab 3de graad deel 1 van Plantyn.  Behandel ook personenbeveiligingen in verschillende netstelsels.  De toepassing om het actief vermogen te verbeteren toelichten.


12

Alternatieve energie 52. 53. 54. 55.

een vergelijking maken tussen de klassieke, hernieuwbare en duurzame energie.

 Begrippen / kenmerken

de verschillende systemen voor hernieuwbare energieopwekking verklaren.

 Principe

de problematiek van de koppeling van de geproduceerde energie op het distributienet toelichten.

 Omvormers

een toepassing voor hernieuwbare energieopwekking integreren (D).

 Energie opwekken (D)

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Problematiek van de koppeling van de geproduceerde energie op het distributienet toelichten : zonnecel gelijkspanning, windsnelheid niet stabiel,…  Vermeld ook de smartmeters, monitoring van vermogenverbruik,…  Vermeld het gebruik van asynchrone wisselstroomgenerator bij windturbines.  Betrek ook het vak elektronica bij het uitwerken van de omvormers.  Website : www.betavakken.nl (natuurkunde) : applets om werking van centrales aan te tonen. Transformatoren 56. 57. 58. 59. 60. 61.

de samenstelling van een éénfasige transformator omschrijven.

 Begrippen / kenmerken éénfasige transformator

de principiële werking van een éénfasige transformator omschrijven.

 Equivalent schema

de eigenschappen van een éénfasige transformator uitmeten.

 Eigenschappen van een éénfasige transformator

de juiste keuze van de éénfasige transformator in functie van de toepassing verantwoorden.

 Gegevens van een éénfasige transformator

de samenstelling en principiële werking van een driefasige transformator omschrijven.

 Begrippen / kenmerken driefasige transformator

de juiste keuze om een driefasige transformator te schakelen verantwoorden.

 De verschillende schakelmethodes


62. 63.

13

het beveiligen van een driefasige transformator beschrijven.

 Beveiligen tegen elektrische gevaren

toepassingen van transformatoren toelichten.

 Soorten transformatoren

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Om tot het equivalent schema te komen, maak je gebruik van de nullastproef en kortsluitproef.  Eigenschappen van een transformator : vermogen, rendement, kortsluitstroom, verliezen,…  Soorten transformatoren : scheidingstransformator, meettransformatoren, lastransformatoren, elektronische transformatoren, ….  Verwijzen naar transport en distributie in functie van hoogspanning. Synchrone wisselstroomgeneratoren 64.

de samenstelling en principiële werking van een éénfasige wisselstroomgenerator omschrijven.

 Begrippen / kenmerken éénfasige wisselstroomgenerator

65.

de samenstelling en principiële werking van een driefasige wisselstroomgenerator omschrijven.

 Begrippen / kenmerken driefasige wisselstroomgenerator

het beveiligen en toepassing van een wisselstroomgenerator integreren.

 Werking van een wisselstroomgenerator

66.

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Behandel ook de verliezen en de vermogens.  De term alternator is verouderd en wordt vervangen door wisselstroomgenerator. Wisselstroommotoren 67. 68. 69. 70.

de samenstelling en principiële werking van een synchrone motor omschrijven.

 Begrippen / kenmerken synchrone motor

de samenstelling en principiële werking van een driefase asynchrone motor omschrijven.  Begrippen / kenmerken driefase asynchrone motor de eigenschappen van een driefasige asynchrone motor toelichten  Soorten asynchrone motoren de koppel-snelheidskarakteristiek van een driefasige asynchrone motor uitmeten.

 Belastingskarakteristiek


71. 72. 73.

14

een aanloopmethode integreren.

 Aanloopmethodes

de samenstelling en principiële werking van een snelheidsregeling verklaren.

 Frequentieregelaar  Dhalander (D)

de samenstelling en principiële werking van een éénfasige asynchrone motor omschrijven.

 Begrippen / kenmerken éénfasige asynchrone motor

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Frequentieregelaar : samenwerking met elektronica zoals pulsbreedtesturing  Aanloopmethodes : ster- driehoek – softstarter – direct on line Speciale motoren 74. 75. 76. 77.

de samenstelling en principiële werking van een servomotor beschrijven.

 Begrippen / kenmerken servomotor

de samenstelling en principiële werking van een stappenmotor beschrijven.

 Begrippen / kenmerken stappenmotor

de samenstelling en principiële werking van een universele motor beschrijven.

 Begrippen / kenmerken universele motor

de samenstelling en principiële werking van gelijkstroommotoren beschrijven.

 Begrippen / kenmerken gelijkstroommotoren

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Servomotor : samenwerking met elektronica (sturing – terugkoppeling a.d.h.v. blokschema) Bedieningselementen 78. 79. 80.

soorten bedieningselementen aanduiden.

 Symbolen

de werking van de bedieningselementen integreren.



de juiste keuze van de bedieningselementen in functie van de toepassing verantwoorden.

 Schakelaars - sensoren – actoren

Gegevens van bedieningselementen


15

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Bedieningselementen: drukknoppen, noodstop, signalisatietoestellen, eindelopen, lichtgordijnen ….  Mogelijk toe te passen sensoren: benaderingssensoren, lichtsensoren, temperatuursensoren, druksensoren, debietsensoren, niveausensoren, stralingssensoren, NPN en PNP,…  De keuze kunnen verantwoorden aan de hand van de technische specificaties.  Bespreek ook het reedcontact i.f.v. elektropneumatica  Verwerk dit onderdeel in de projecten. Motorschakelingen 81. 82.

83.

soorten elektromagnetische schakelaar aanduiden.

 Symbolen

de werking van de elektromagnetische schakelaar integreren.



Gegevens van elektromagnetische schakelaar

project motorschakeling met elektromagnetische schakelaars (aan de hand van een eigen ontworpen aansluitschema een sturing plaatsen, aansluiten, bedraden en de functionaliteit testen) uitvoeren.



Toepassingen

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN 

Elektromagnetische schakelaar : Contactor, relais, tijdsrelais, veiligheidsrelais,…



Toepassingen : Directe aanloop , Links/rechts-omkeerschakeling, Ster/driehoekschakeling, Snelheidsregeling d.m.v. frequentiesturing, softstarter,…  Project : juiste componenten kiezen adhv opgezochte informatie en criteria Domotica / Immotica 84. 85. 86.

de samenstelling en principiële werking van domotica / immotica beschrijven.


de basisbeginselen van de programmeertechnieken toepassen (D).

 Programmeren (D)

project domotica ontwerpen aan de hand van een opgave (D).

 Toepassingen (D)


16


Knx cursus online In google ingeven KNX ecampus Kies voor de link ETS eCampus – KNX Association http://www.knx.org/sea/training/knx-eacademy/ets-ecampus/index.php Daar kies je in de rechterbovenhoek voor My KNX Bovenaan aanmelden en daar kan je als nieuwe gebruiker registreren. Daarna kan je je aanmelden en ga je naar ETS ecampus. Daar terug aanmelden met deze gegevens en je kan de leersessies volgen.  Behandel ook gebruikte bussysteem. Logische stuurmodule 87. 88.

89.

de samenstelling en principiële werking van een logische stuurmodule toelichten.

 Begrippen / kenmerken logische stuurmodule

de basisbeginselen van de programmeertechnieken toepassen.

 Programmeren

project logische stuurmodule (aan de hand van een eigen ontworpen aansluitschema, programmeerbare logische module in een opstelling plaatsen, aansluiten, bedraden en  Toepassingen met een eigen gerealiseerd programma de functionaliteit testen ) uitvoeren.

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Aandacht voor combinatorische schakelingen – sequentiële schakelingen - programmeertalen  Voorbeeldprojecten logische stuurmodule : motorschakelingen zoals in project elektromagnetische schakelaars PLC 90. 91.

de samenstelling en principiële werking een PLC beschrijven.

 Begrippen / kenmerken PLC

de basisbeginselen van de programmeertechnieken toepassen.

 Programmeren: ladderdiagram, FBD en STL


92.

project PLC (aan de hand van een eigen ontworpen aansluitschema, PLC in een opstelling plaatsen, aansluiten, bedraden en met een eigen gerealiseerd programma de functionaliteit testen ) uitvoeren.

17

 Toepassingen


Aandacht voor combinatorische schakelingen – sequentiële schakelingen - programmeertalen



Aandacht voor configuratie van PLC en het IP / MAC / Ethernet adres

 

Maak eventueel de link naar een eenvoudige interface kunnen instellen en programmeren. Bv. HMI, koppeling, frequentieregeling, touch-panel, bussystemen,…



Voorbeeldenprojecten PLC : garagepoort, zonnewering, toegangspoort …. Eventueel ook projecten in combinatie met elektropneumatica. Elektropneumatica 93.

de samenstelling en principiële werking van een elektropneumatisch systeem beschrijven.

 Begrippen / kenmerken elektropneumatica

94.

de juiste keuze van de bedieningselementen in functie van de toepassing verantwoorden.

 Cilinders en ventielen

95.

project elektropneumatica (aan de hand van een eigen ontworpen uitvoeringsschema, een elektropneumatische schakeling met cilinders en ventielen realiseren en de  Toepassingen functionaliteit testen ) uitvoeren.

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  www.pneumatica.be 

Voorbeeldprojecten elektropneumatica : sturen van een verpakkingslijn, sturen van een afkortzaag, sturen van een transportband, sturen van een sorteerinstallatie …

Basiscomponenten elektronica 96. 97.

de technologie van de actieve componenten (Diode – LED – Zenerdiode – Transistor) toelichten.


de opbouw van een regelbare voeding omschrijven.

 Blokschema regelbare voeding


98. 99. 100.

18

de werking van een operationele versterker omschrijven.

 Operationele versterker

de eigenschappen / werking van de actieve componenten uitmeten.

 Eigenschappen

project regelbare voeding (aan de hand van een aansluitschema, aansluiten, bedraden , functionaliteit testen ) uitvoeren (D).

 Toepassing

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Vrijloopdiode kan eventueel ook behandeld worden.  Aandacht voor enkelzijdige - dubbelzijdige en driefasige gelijkrichter, afvlakking, stabilisatie.  Behandel de transistor en opamp als schakelaar. Vermogencomponenten 101. 102. 103.

de technologie van de vermogencomponenten toelichten.


De werking van een vermogencomponenten integreren.

 Werking

de eigenschappen / werking van de vermogencomponenten uitmeten (D).

 Eigenschappen (D)

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Thyristor – JFET – MOSFET – DIAC – Triac – GTO – IGBT - H Brug 

Aandacht voor beveiliging tegen overstroom – overspanning – oververhitting (koeling)

Microcontroller 104. 105. 106.

een analyse maken van het probleem.

 Analyse

een programma opstellen.

 Algoritme

de hardware-componenten van het project toelichten.

 Hardware-componenten


107.

project microcontroller (aan de hand van een eigen aansluitschema, een opstelling plaatsen, aansluiten, bedraden en met een eigen gerealiseerd programma de functionaliteit testen ) uitvoeren.

19

 Toepassing

SPECIFIEKE PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN  Microcontroller : Arduino – Dwenguino - … 

Implementatie : programmeeromgeving - constanten en variabelen - operatoren, standaardfuncties, toekenning - sequentie, selectie, iteratie - functies met of zonder parameters

PC techniek 108. 109. 110. 111. 112. 113.

de samenstelling en de principiële opbouw van een PC beschrijven.

 Begrippen / Kenmerken

de hardware-onderdelen van een computersysteem installeren (D).

 PC hardware

het besturingssysteem van een PC installeren of updaten op een bestaande computerinstallatie (D).

 PC software (D)

een softwarepakket kunnen downloaden, installeren en configureren.

 Softwarepakket

de samenstelling en de principiële opbouw van een netwerk beschrijven.

 Begrippen / Kenmerken

project netwerk (PC - printer - randapparatuur) uitvoeren (D).

 Toepassing (D)


Softwarepakket : Arduino – Antivirus – Backupsysteem - …



Netwerk : Hub – Router - …

 Verwijs naar het bussysteem die gebruikt wordt bij het programmeren van de PLC’s in jouw klas.


5.

20

Algemene pedagogisch-didactische wenken

DIFFERENTIATIE Er worden leerplandoelstellingen voorzien om aan differentiatie te doen zodat de leerkracht kan inspelen op de verschillende interesses, leerstatus en leerprofielen van de leerlingen. Deze differentiatiedoelstellingen worden cursief gedrukt en aangeduid met een (D). PROJECTMATIG WERKEN Een project bestaat uit verschillende fasen:  Toelichten van de opdracht  Plan van aanpak  Uitvoeren volgens plan van aanpak  Tonen van het resultaat  Evaluatie Voorbeelden van projecten kan je terugvinden op de virtuele klas elektronica/elektriciteit. HANDELINGSWERKWOORDEN Kennis Herkennen: Aanduiden: Toelichten:

Beschrijven: Omschrijven: Verklaren: Definiëren:

het juiste gereedschap, materiaal,… kunnen nemen. juiste benaming kunnen geven (bijv. normalisatie en types). kennis die nodig is om het juist te gebruiken (bijv. gebruik van gereedschappen toelichten). aan de hand van (concrete) voorbeelden begrijpelijk maken. principiële werking geven, in woorden schetsen. theoretisch benadering/begrippen. nauwkeurig de bijzonderheden van iets aangeven. formules verklaren (de formule ter beschikking krijgen en uitleggen). (blok)schema krijgen en uitleggen. formules kunnen weergeven en uitleggen.

Vaardigheden De keuze verantwoorden: Lezen: Begrijpen: Interpreteren: Integreren:

linken leggen met de theorie en berekeningen. schema kunnen volgen en toepassen. schema’s kunnen begrijpen om uiteindelijk geen schema meer nodig te hebben en uitbreiding aan toevoegen. werking verstaan, fouten zoeken, wijzigingen aanbrengen. integreren kan op verschillende manieren bereikt worden: verwerken in een project of via praktijklessen op verplaatsing of a.d.h.v. een laboproef: vb. uitmeten van een werking van een component of a.d.h.v. een bedrijfsbezoek of a.d.h.v. een demonstratie


21

Minimale materiële vereisten1

6.

Klas:  Printer  Labotafels met veiligheidssnoeren met verschillende lengten en kleuren  Beamer of smartboard  PC’ s met aangepast CAD tekenprogramma en internetverbinding; Per groep leerlingen is er nodig:  Set didactische componenten basiselektriciteit bestaande uit weerstanden, spoelen, condensatoren;  Breadboard of didactisch paneel  Drie multimeters;  Stroomtang;  Regelbare labovoeding (gelijkspanning);  Regelbare wisselspanningsvoeding;  Functiegenerator;  3 éénfasige wattmeters;  1 cos phi-meter;  1 (didactische) transformator;  1 (didactische) driefasige asynchrone motor;  Toerentalmeter;  Belastingskoppelmeter;  Regelbare belastingsmachine;  1 driefasige spanningsbron;  1 oscilloscoop;  Bassisset bedieningselementen (schakelaar, sensoren en actoren)  Set relais en contactoren met bijhorende beveiligingselementen;  1 programmeerbare logische stuurmodules;  1 PLC;  Basisset alternatieve energie;  Basisset elektropneumatica (ventielen en cilinders) + persluchtinstallatie;  Basiscomponenten elektronica  1 basisset met een microcontroller met toebehoren;  Documentatie van de verschillende besproken systemen;  Schema van industriële geautomatiseerde schakelingen

1

Inzake veiligheid is de volgende wetgeving van toepassing: Codex ARAB AREI Vlarem Deze wetgeving bevat de technische voorschriften die in acht moeten genomen worden m.b.t.: De uitrusting en inrichting van lokalen; De aankoop en het gebruik van toestellen, materiaal en materieel. Zij schrijven voor dat: Duidelijke Nederlandstalige handleidingen en een technisch dossier aanwezig moeten zijn; Alle gebruikers de werkinstructies en onderhoudsvoorschriften dienen te kennen en correct kunnen toepassen; De collectieve veiligheidsvoorschriften nooit mogen gemanipuleerd worden;

-

De persoonlijke beschermingsmiddelen aanwezig moeten zijn en gedragen worden, daar waar de wetgeving het vereist.


7.

22

Evaluatie

Doelstelling Evaluatie wordt beschouwd als de waardering van het werk waarmee leraar en leerlingen samen bezig zijn. Het is de bedoeling dat zowel de leraar als de leerling informatie krijgen over het bereiken van de doelstellingen en over het leerproces. De leraar gebruikt deze informatie bij toekomstige besluiten over de manier van lesgeven. Daarenboven is evaluatie – de evaluatie- en rapporteringspraktijk – een belangrijke pijler binnen de kwaliteitszorg van de school en als dusdanig spoort de evaluatie met de schoolvisie op leren. Omdat evaluatie naar de leerlingen toe eenvormigheid moet vertonen over de vakken en de leerjaren heen, is het logisch dat:  

de school hierover haar visie ontwikkelt; de betrokken leerkrachten deze visie concretiseren voor hun vak in de vakgroepwerking.

De leerling en zijn ouders vinden in de rapportering (score, commentaar, remediëring) bruikbare informatie over de doelmatigheid van de gevolgde studiemethode. Kwaliteitsvol evalueren De leraar houdt rekening met verschillende criteria die bijdragen tot kwaliteitsvolle leerlingenevaluatie: Geïntegreerde evaluatie De leraar stemt de doelstellingen, het lesgeven en de evaluatie op elkaar af. Er zijn verschillende vragen of opdrachten voorzien voor verschillende doelstellingen. De lat ligt voldoende hoog voor iedereen. De leerlingen weten wat ze moeten doen. Het is ook nuttig om eventueel de evaluatietaak te maken voor je de les uitwerkt. Representativiteit/validiteit De leraar ontwerpt een evaluatietaak die de competenties die hij wil beoordelen goed weerspiegelt. Daarvoor moet wat de leraar wil meten geëxpliciteerd zijn en moet hij meten wat hij wil weten. Transparantie De leraar maakt aan de leerlingen duidelijk wat hij evalueert, hoe hij evalueert en welke beoordelingscriteria hij gebruikt. Reproduceerbaarheid/betrouwbaarheid De leraar zorgt dat evaluatieresultaten niet worden beïnvloed door toevalligheden en storende factoren. De vragen zijn onderling onafhankelijk en er zijn voldoende vragen voorzien. Een leerling moet steeds een vergelijkbaar resultaat halen, ongeacht wie de evaluatietaak afneemt en beoordeelt of in welke omstandigheden de evaluatietaak wordt afgenomen. Bij twijfel kan per twee beoordeeld worden. Eerlijkheid De leraar zorgt ervoor dat de evaluatie fair is voor alle leerlingen (ongeacht geslacht, etnische achtergrond, sociaaleconomische status, beperking …). Betrokkenheid De leraar laat leerlingen mee participeren in het evaluatieproces (voor, tijdens (bv. via zelf-, peer of coevaluatie) en/of na de evaluatie).


23

Authenticiteit De leraar gaat in de evaluatietaak uit van levensechte, reële situaties. Cognitieve complexiteit De leraar daagt leerlingen uit om in de evaluatietaak hogere cognitieve vaardigheden toe te passen (bv. probleemoplossend denken, kritisch denken, redeneren …). Verantwoording De leraar rechtvaardigt de beoordeling van de evaluatietaak. Impact De leraar houdt rekening met de invloed die de evaluatie heeft op het leergedrag van de leerlingen en op de eigen onderwijspraktijk. Differentiatie In de evaluatie kan de leraar differentiëren door keuzevragen te voorzien, voorbeeldvragen uit de les als toetsvragen aan te bieden, verschillende wijzen van toetsen toe te laten voor dezelfde doelstellingen, te variëren in toetsmateriaal … Feedback geven (mondeling en schriftelijk) is een goede manier om via evaluatie gedifferentieerd te werken met leerlingen. Door feedback te geven stimuleert en motiveert de leraar het leerproces van de leerlingen zodat ze de vooropgestelde doelstellingen kunnen bereiken. Feedback geven kan op taakniveau (juist of fout), op procesniveau (het leerproces, de gebruikte strategie), zelfregulatie (gericht op zelf evalueren en zelfstandig werken) en op persoonlijk niveau. Effectieve feedback beantwoordt volgende vragen: hoe doet de leerling het, wat is het doel van de leerling en wat nu? Soorten Er bestaand verschillende evaluatievormen: observeren, co-evaluatie (waarbij leerling en leraar samen evalueren), peerevaluatie (waarbij leerlingen elkaars werk beoordelen), zelfevaluatie, portfolio, toets, projectwerk … Het gaat niet zozeer om welke evaluatievorm de beste is, wel om afwisseling te brengen in de evaluatiepraktijk gezien de verscheidenheid aan leerlingen. Het kiezen van de juiste evaluatievorm hangt bovendien af van het doel van de evaluatie (bv. vaststellen, rapporteren, remediëren, onderwijsaanpak evalueren, vaardigheden evalueren …) en het moment waarop je evalueert.


8.

Bibliografie

Zie virtuele klas.

24

LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS

Recommend Documents