BROEIHOPEN AANLEGGEN EN ANDERE ACTIVITEITEN Inleiding De werkgroep ringslang Zuid‐Holland heeft de afgelopen 2 jaar diverse activiteiten georganiseerd, waaronder het aanleggen van broeihopen. De aanleg van de broeihopen wordt uitgevoerd in samenwerking en samen met de beheerder of eigenaar van het terrein. De broeihopen worden bij voorkeur aangelegd aan de rand van het leefgebied van de ringslang, in de buurt van water en begroeiing. Zo hebben we begin mei 2013 samen met Staatsbosbeheer een broeihoop aangelegd aan de Enkele Wiericke, nabij de A12.
Leerlingen van het Gemini College Lekkerkerk met de boswachter van ZHL bij de broeihoop.
In april 2014 hebben we een broeihoop aangelegd in de Krimpernerwaard aan de Elserkade in Berkenwouden met leerlingen van het Gemini College Lekkerkerk en ondersteund door een boswachter van Zuid‐Hollands Landschap. Begin mei 2014 hebben we in Boskoop twee broeihopen aangelegd, één bij de heemtuin aan het Zwartepad en één op de “natuurtuin” van Fred Booy aan het Rijneveld. Om te controleren of de broeihopen ook door de ringslangvrouwtjes worden gebruikt, moeten de broeihopen worden omgezet. Dit kan in het najaar van het jaar van aanleg, maar ook in het daarop volgende voorjaar. De broeihoop wordt dan uit elkaar gehaald en gecontroleerd op uitgebroede eieren. In het najaar kunnen ook jonge ringslangen (juveniele) aangetroffen worden. Een andere manier is het leggen van zeiltjes, maar daarover straks meer. 1
Bijeenkomst Om de werkzaamheden van de werkgroep te promoten en eventueel uit te breiden hebben we op 2 oktober 2014 een informatieavond georganiseerd in bezoekerscentrum “Bakkerswaal” in Lekkerkerk. Hieraan hebben we een excursie gekoppeld voor zaterdag 4 oktober om enkele broeihopen gezamenlijk te gaan omzetten. Bij het bezoekerscentrum, dat eigendom is van het Zuid‐Hollands Landschap, was een eendenkooi aanwezig en binnen had de beheerder een verzameling aangelegd van zelf opgezette dieren uit de polder. Koos Rust vertelt over activiteiten van de WRZH. Tijdens de bijeenkomst, waar 10 geïnteresseerden zich voor hadden opgegeven, gaf Richard Struijk een presentatie over de populaties ringslangen in Zuid Holland en gaven Richard Slagboom en Koos Rust een overzicht van de activiteiten van de werkgroep met behulp van foto’s. Tevens hebben we met elkaar van gedachten gewisseld over hoe we samen een bijdrage kunnen leveren in het onderzoek en de bescherming van de ringslang in Zuid Holland. Er hebben zich die avond 6 nieuwe leden aangemeld voor de werkgroep. De ochtendexcursie Aan het eind van de informatieavond hebben we een indeling gemaakt voor de excursie van zaterdag 4 oktober. We wilden met een ochtendgroep naar Boskoop en de Wiericke en met een middaggroep naar de Krimpernerwaard. Het bleek dat iedereen met de ochtend groep mee wilde. Dus hebben we ons op zaterdag ochtend om 10.00 uur verzameld bij het bedrijf van Fred Booy. Het was prachtig weer, de zon scheen en het was een graad of 18. Fred Booy ontving ons met koffie en thee en vertelde iets over het bedrijf.
De deelnemers van de excursie. Fred Booy geeft uitleg.
Op het bedrijf worden bomen en struiken gekweekt voor het inrichten van landschapsparken. Zij doen dit op een zeer duurzame manier, door de bomen niet keurig in bedden te kweken maar zij laten de natuur zoveel mogelijk het werk doen. De broeihoop lag 2
op een stil gedeelte van de kwekerij en was behoorlijk geslonken en begroeid. We hebben hem met rieken uit elkaar gehaald maar vonden geen juvenieltjes of eieren. Wel kwamen we veel padden tegen. Ook onder de golfplaten die we in het voorjaar neergelegd hadden waren alleen padden te vinden. We hebben daarna een rondgang over het bedrijf gemaakt, een windakker (een smalle strook land tussen twee sloten met ruige begroeiing) was toegankelijk.
Ideale biotoop voor ringslangen. En voor padden.
Na ongeveer een uur op het bedrijf van Fred Booy geweest te zijn, zijn we met z’n allen naar de Enkele Wiericke langs de A12 gegaan. Omdat de broeihoop daar al circa 1,5 jaar lag, was hij behoorlijk gekrompen en begroeid met riet. We hadden moeite om hem te vinden. Na de broeihoop vrijgemaakt te hebben van de begroeiing, hebben we voorzichtig met de meegebrachte rieken de hoop opengemaakt.
Het uitgraven en omzetten van de hoop.
Als eerste vonden we een afgeworpen huid van een ringslang, en niet lang daarna een nog jonge ringslang die kennelijk net een pad verorberd had. Helaas braakte hij die uit nadat we hem op de grond gelegd hadden. Na verloop van tijd kwam de pad weer tot leven en hebben we de ringslang en de pad weer naast de broeihoop gelegd.
3
De afgeworpen huid. De ringslang na het uitbraken van de pad.
De pad direct na het uitbraken. De pad is weer tot leven gewekt.
We hebben verder geen uitgebroede eieren of ringslangen gezien.
De middagexcursie Een deel van de deelnemers bezochten na de ochtendexcursie de Krimpenerwaard, waar zij onder leiding van Richard Slagboom een aantal broeihopen bezochten. De meeste broeihopen in de Krimpenerwaard liggen op terrein van het Zuidhollands Landschap (ZHL). Begin augustus hebben wij over enkele broeihopen (bouw)zeiltjes gespannen. Dit maakt het makkelijker om aan te tonen of de broeihoop is gebruikt door ringslangen om eieren in af te zetten. Je hoeft namelijk niet de gehele hoop om te zetten, want de juveniele ringslangetjes liggen graag onder het vochtige warme zeiltje, waar het ook goed toeven is als het weer wat minder is. Onder het zeil vonden we 4 ringslangen 4
Op de eerste hoop, die we bezochten, was het gelijk raak. We vonden 3 juveniele en één adulte ringslang, die wist te ontsnappen. De juveniele ringslangen lieten zich uitgebreid bewonderen, waarna ze weer netjes werden teruggezet op het warme plekje onder het zeil. Leuk om te zien dat deze hoop, die ieder jaar wordt aangevuld door medewerkers van ZHL, ook dit jaar weer werd gebruikt om eieren in af te zetten. Op de weg naar de andere broeihoop hielp Richard de brandweer een handje om een koe uit de sloot te trekken. Waarschijnlijk had hij hier zoveel energie bij verspild dat het ten koste was gegaan van zijn reactievermogen, want de eerste de beste Ringslang die we tegenkwamen liet hij ontsnappen. Huidjes op de broeihoop Op de andere broeihoop vonden we wel een aantal huidjes. Juveniele ringslangen vervellen al snel nadat ze uit het ei zijn gekropen. Op de terugweg naar de auto ving Saskia nog een mooie ringslang, waarvan we het buikpatroon hebben gefotografeerd voor de database van de WRZH
Een mooie afsluiting van deze leuke excursiedag.
Richard Slagboom en Koos Rust. Werkgroep ringslang Zuid‐Holland.
5
