Leerlijnen in de drinkwatersector
Het belang van drie leerlijnen; “living apart together” In de veranderende wereld speelt (drink)waterdienstverlening een aanhoudend belangrijke rol. De realisatie van de gewenste kwaliteit en beschikbaarheid van (drink)water mondiaal gezien vraagt om continue reflectie en aanpassing, met name van de verantwoordelijke professionele organisaties voor de zuivering en distributie. Eén manier om zorg te dragen voor de noodzakelijke reflectie en aanpassing in Nederland is de Vewin Benchmark. Hierin worden de prestaties van Nederlandse drinkwaterbedrijven objectief inzichtelijk gemaakt op de onderdelen: Waterkwaliteit, Dienstverlening, Milieu en Financiën & Efficiency. De Vewin benchmark levert al jaren interessante informatie voor de (drink)watersector. Het biedt inzicht in prestaties en de mogelijkheid de (eigen) prestatie te relateren aan die van anderen (binnen- en via de internationale benchmark met het buitenland). Het instrument is waardevol gebleken en ontwikkeld naar een algemeen geaccepteerd instrument voor de vergelijking van prestaties van Nederlandse drinkwaterbedrijven. Daarmee is het “de keur” in Nederland als het gaat over prestatievergelijking. Logisch gevolg is dat het instrument een belangrijke plek in de publieke verantwoording heeft verkregen. Dit laatste “kleurt” de wijze waarop de benchmark bijdraagt aan de reflectie in de watersector. En dat is ook te zien aan de resultaten die het boekt; de nieuwe wetgeving die is ontstaan en de mogelijkheid van het “meten” van de realisatie van de eigen prestaties. Daarnaast is het ook zo dat er behoefte is aan andersoortige reflectie; die niet is gericht op prestatievergelijk of publieke verantwoording, maar die het (groeps)proces binnen de watersector uitdaagt tot “the best we can” of reflectie die prikkelt tot vernieuwing. Deze vormen van reflectie geven gezamenlijk invulling aan het leervermogen in de watersector. Dat leren van de watersector is dan te vertalen in drie te onderscheiden leerlijnen. Het zijn drie eigenstandige, volwaardige lijnen, die nog onvoldoende als zodanig worden ingevuld. In dit plan wordt een lans gebroken voor het introduceren van drie leerlijnen die centraal georganiseerd worden. Alle drie de lijnen hebben een eigen functie nl. verantwoorden, verbeteren en vernieuwen. In dit document wordt u ingelicht over het waarom van de lijnen en de waarde ervan voor de drinkwatersector. Daarnaast wordt een schets gegeven van de probleemstelling en ambitie die de lijnen trachten waar te maken. Er wordt tevens een suggestie gedaan voor mogelijkheden die uit de uitwerking van de leerlijn voortvloeien voor de belanghebbenden. Daarna worden deze noties vertaald naar een aantal centrale doelstellingen per lijn, zodat er in de uitvoering van de lijnen inspanningen aan kunnen worden gehangen (en daarmee gepaard gaande organisatie, middelen en kosten).
Karakterschets leerlijnen Er is een fundamenteel verschil in het karakter van de drie leerlijnen. Iedere lijn betreft een eigen functie: verantwoorden, verbeteren en vernieuwen. Om recht te doen aan de verschillen past een andere doelstelling, aanpak, methodiek of instrument en misschien ook wel doelgroep. Karaktereigenschappen drie leerlijnen: -
Verantwoorden: op hoog bestuurlijk niveau over waterkwaliteit, olm, prijs, dienstverlening en milieu. Zo lean en duidelijk/overzichtelijk mogelijk.
-
Verbeteren: ingaan op best practices en een kijk in de keuken. Vooral proces en detail gericht op functioneren van het proces of product. Gericht op kennis en niet op verantwoording. Verbeteren lukt alleen als we eerlijk kunnen zijn zonder de marges van verantwoording in acht te nemen.
-
Vernieuwen: belangrijk is vooral dat dit onderdeel geen verbeter+ traject mag worden. Het gaat hier om „out of the box‟, cross sector, inspiratie, intrinsieke motivatie. Nieuw denken, boven de grenzen van de sector uit, nieuwe verdienmodellen en ons los maken van „het gebruikelijke‟/de norm (we doen het altijd al zo).
Het waarom van dit plan en de drie lijnen is ook gelegen in een constatering die strategisch management- en ondernemingsbeleid hoogleraar Volberda rondom innovaties doet. Het hebben van ideeën is niet het probleem, het organiseren van de verbindingen tussen ideeën van organisaties is de uitdaging. Juist het organiseren van die verbindingen in het netwerk van (water)partners leidt tot innovaties. Dat organiseren is een vak apart, daarin excelleren is de uitdaging van de toekomst. NB. In deze notitie wordt meer dan eens gesproken over interne bedrijfsvoering. Met interne bedrijfsvoering wordt hier bedoeld de manier waarop het drinkwaterbedrijf de interne processen organiseert om tot producten en dienstverlening te komen. Het omvat daarmee alle werkprocessen binnen een drinkwaterbedrijf; zowel primaire als ondersteunende processen.
Hoofdstuk 1: Beschrijving van de leerlijnen
Leerlijn 1: Verantwoorden
“Het nieuwe verantwoorden” Probleemstelling De bedoeling van het nieuwe verantwoorden is dat er op een slimme, snelle en efficiënte manier door drinkwaterbedrijven verantwoording wordt afgelegd over prestaties aan de klant, eigenaren en de toezichthouders. Verantwoording over de publieke dienstverlening. Niet over de manier waarop de dienstverlening intern georganiseerd is, maar vooral de prestaties. Vergelijking tussen bedrijven is daarin interessant. Maar wel op een aantal, voor de klant en toezichthouder, interessante onderwerpen die te maken hebben met het voldoen aan de drinkwaterwet. Niet meer, niet minder. Daarmee keren wij ons tegen de trend om steeds meer te willen gaan meten en vergelijken met als doel de verantwoording. Om dit te realiseren denken wij dat het in deze leerlijn gaat over verantwoording op het niveau van de sector, op het niveau waarop toezicht wordt gehouden door de rijksoverheid. Het gaat niet over een verantwoordingsvariant dat door de toezichthouder gebeurt op het niveau van een enkel waterbedrijf. Dat benoemen wij niet tot onze scope voor deze leerlijn, maar tot de verantwoordelijkheid van (de eigenaar van) het bedrijf zelf.
De uitdaging: sneller de informatie tonen op realtime basis voor een compacte verantwoording op onderwerpen die klanten en stakeholders echt willen weten. Ambitie Dit betekent dat ten opzichte van de huidige situatie er een aantal zaken veranderen moet. Er moet minder worden gemeten in het kader van de verantwoording. De nieuwe slimme methodiek faciliteert ranking en vergelijking en kan door de klant worden gebruikt als inzicht op de geboden dienstverlening en prestaties van bedrijven en kan door de toezichthouder gebruikt worden om op de wettelijke component toezicht te houden. De informatie kan frequent of zelfs realtime door bedrijven worden aangeleverd en is altijd beschikbaar in een vriendelijk dashboard. Frequente, online informatie die vraagt om vernieuwing in de informatievoorziening. Ook is het van belang dat transparantie over de prestaties een belangrijk onderdeel wordt van de sector, een cultuuromslag is daar ongetwijfeld onderdeel van. Mogelijkheden Drinkwaterbedrijven gebruiken de resultaten om mee te nemen in een eigen verbeterplan. De toezichthouder monitort op de toepassing van de drinkwaterwet. De klant krijgt op een transparante wijze inzicht in de prestaties van de drinkwaterbedrijven. Verantwoorden wordt een continuüm, niet een momentopname. En waarom ook niet? Inhoudelijke verantwoordingsonderwerpen De onderwerpen waarover verantwoording moet worden afgelegd: Drinkwaterkwaliteit Leveringszekerheid Prijs Duurzaamheid Dienstverlening Een interessant voorbeeld van de gewenste ontwikkelrichting voor de dienstverlening is een Engels bedrijf dat live (realtime) informatie toont over de wachttijd bij het callcenter. Voor ieder inhoudelijk onderwerp kun je dergelijke voorbeelden bedenken.
Rode draad in de aanpak De scope van de verantwoordingslijn vraagt om een methodiek die het mogelijk maakt om op een aantal te formuleren doelen prestaties te meten. Dit vraagt om een duidelijke vertaling van de strategie (een opvatting over drinkwater in de Nederlandse sector) naar doelstellingen die bedrijven nastreven (zoals bijv.; uitvoering drinkwaterwet, transparante dienstverlening aan klant). De doelstellingen worden kritische succesfactoren en risicofactoren voor de drinkwaterbedrijven (sturingsprincipes), daarmee wordt een meetlat gecreëerd waar de drinkwatersector aan zou moeten voldoen. Iedere dag, niet eenmalig. De toezichthouder kan dan op gezette tijden auditen. En de klant weet op elk moment hoe het met het drinkwater gesteld is. En daar gaat de verantwoording uiteindelijk om. Deze methodiek moet worden ondersteund door een slim dashboard of monitor, die in staat is om realtime, op een efficiënte manier inzicht te verschaffen in de belangrijkste feiten en cijfers op de inhoudelijke onderwerpen per drinkwaterbedrijf. De monitor is lean en mean, snel, slim, gebruiksvriendelijk en vooral ook inzichtelijk voor klant en toezichthouder (misschien wel twee verschillende views). IT-vernieuwing en inzet van nieuwe media gaan leiden tot verzilvering van deze mogelijkheden. En ook vereenvoudigen we de huidige benchmark, maken een vertaling naar de gewenste consequenties op de vijf inhoudelijke onderwerpen naar betekenis voor klant en toezichthouder (Bijv. Wat zijn de gewenste
doelstellingen ten aanzien van kwaliteit etc. voor de klant en vanuit de drinkwaterwet?).
Leerlijn 2: Verbeteren
“Het nieuwe verbeteren” Probleemstelling De benchmark heeft de afgelopen jaren als verbeterinstrument goed gefunctioneerd. Inmiddels is het instrument verworden tot verantwoordingsinstrument, juist omdat op onderwerpen het huis op orde is. Natuurlijk verbeteren individuele drinkwaterbedrijven op onderwerpen. Het collectief in de sector blijft in verhouding met de individuele bedrijven achter. De vraag is dan ook hoe de verbeteringen van individuele drinkwaterbedrijven beter ter beschikking te stellen voor het collectief in de sector. In eerdere tijden, bijvoorbeeld bij start van de benchmark, was er een externe factor om te verbeteren; toen speelde de analyse vanuit het onderzoek van Dijkgraaf in de sector. Het nieuwe verbeteren van deze leerlijn is erop gericht dergelijke leerspanning die toen ontstond, te stimuleren en heeft als doel collectieve verbeteringen voor de sector te realiseren. We willen opnieuw de wetgever voor zijn in het omhoog brengen van kwaliteit van de bedrijven! Er is een breed gedragen idee bij de bedrijven dat we het beter kunnen! En daarmee komt de verantwoordelijkheid om het ook beter te doen als collectief. Nationaal en intersectoraal liggen er talloze mogelijkheden voor het oprapen. Die moeten voor het collectief benut kunnen worden.
Het is niet zo dat er niets gebeurt op het gebied van verbeteren. Er is een aantal initiatieven dat zich buigt over verbeteren, zoals BTO, EBC, waternetwerk en individuele bedrijven hebben mooie initiatieven. Echter, het waardevol laten zijn op collectief niveau, verbeteringen delen en uitwisselen en vooral het verzilveren van kennis kan veel meer opleveren nog! Dat laatste is de grote uitdaging voor de komende periode, niet alleen voor drinkwaterbedrijven, maar voor veel organisaties. Zoals Volberda in het boek Innovatie 3.0 al schetst is het tijd voor valoriseren (verzilveren) van de kennis en niet alleen kennisverwerving. Het gaat nu om meer dan euro‟s investeren in R&D (“innovatie 1.0”) of R&D en opleiding van menselijk kapitaal (kennisverwerving) (“Innovatie 2.0”). Volberda noemt het de schijf van vijf: elke euro die uitgegeven wordt aan vernieuwen wordt gelijkelijk verdeeld over vijf schijven: R&D, menselijk kapitaal, vernieuwend leiderschap, nieuwe organisatievormen en co-creatie met klanten/ leveranciers en kennisinstellingen. Om verbeteringen collectief van waarde te kunnen zijn moeten verbeteringen gaan over die schijf van vijf; niet alleen over technologische verbeteringen, maar ook over sociale verbeteringen (leiderschap, organisatievormen, co-creatie). Het is duidelijk dat het brengen van ideeën hieromtrent naar het organiseren van de collectieve leerspanning tijd en aandacht vraagt. Kennis moet gaan stromen tussen bedrijven, klanten, overheden en kennisinstellingen. En kennis moet leiden tot oplossingen. Ambitie De tweede lijn is gericht op het verbeteren van de processen en producten van een drinkwaterbedrijf. Dat betekent dat de voornaamste focus is om de interne bedrijfsvoering zo goed mogelijk te organiseren, zodat de output van het drinkwaterbedrijf optimaal is. De bedoeling is met drinkwaterbedrijven onderling te zoeken naar mogelijke verbeteringen in de interne bedrijfsprocessen om de eigen output/ prestatie te verbeteren. De intentie van deze lijn is om een manier te vinden om continue met elkaar te blijven verbeteren; waarbij de voornaamste twee vragen zijn: - doen we de goede dingen (de output die we leveren) - doen we de dingen goed (de processen die tot die output leiden) De wijze waarop de beantwoording van de bovengenoemde vragen tot stand komt is er een gebruikmakend van het frame van deze tijd. De kern van het leren en verbeteren is sociale innovatie: het voor de sector toepasbaar maken van goede (nieuwe) ideeën rond sturing en organiseren van processen en producten. Door middel van dynamisch managen, flexibel organiseren en slimmer werken. Dit betekent een verbeteragenda op sectorniveau op basis van geïdentificeerde goede ideeën en een opvatting over hoe de goede ideeën in de praktijk gebracht (georganiseerd) kunnen worden.
De verbeteragenda bevat collectieve uitdagingen in de sector en is erop gericht om tot realisatie te komen. Deze leerlijn faciliteert van denken naar doen. Zorgen dat de goede ideeën waargemaakt worden. Aan de slag dus! Gewenste verandering Verbeteren vraagt een omgeving die los staat van (publieke) verantwoording. Dat betekent dat de doelstellingen van deze lijn niet gerealiseerd kunnen worden door hetzelfde instrument of met dezelfde doelgroep als in de eerste lijn van verantwoorden. Het karakter van deze lijn is er een van van elkaar leren, elkaar helpen beter te worden en mogelijke oplossingen met elkaar te delen, zodat het drinkwaterbedrijf er zelf beter van kan worden en/of andere drinkwaterbedrijven er ook beter van worden. Dit vraagt om een grote mate van kennisdeling en een geregisseerde manier van met elkaar behandelen van verbeterpunten op de interne bedrijfsvoering. Kern van de kennisdeling en het verzilveren daarvan is dat het leidt tot werkende verbeteringen. Niet alleen ideeën, maar werkende oplossingen op verbeterpunten die ertoe doen! Een ander belangrijk verbeterpunt is het op vaardigheden verbeteren in de drinkwatersector. Niet alleen het vergroten van kennis en wetenschap, vooral het leren realiseren. De drinkwatersector benut in collectieve zin nog niet voldoende de mogelijkheden van nu om flexibel te organiseren (in steeds wisselende samenstellingen, co-creatie etc.) en slim te werken (gebruik maken van de nieuwste IT mogelijkheden en nieuwe media en andere sectoren). IT vernieuwing is daar dus een onderdeel van, maar zeker ook de zachtere kant is nodig om te komen van ideeën naar realiseren. Om dat te realiseren moet ook buiten de sector worden gekeken. Slimme toepassingen uit andere sectoren kunnen gebruikt worden, met als centrale doelstelling om geïmplementeerd te worden. Samengevat levert deze leerlijn middels de focus op collectieve thema‟s, vaardigheden in organiseren en benutten van IT, slimme verbeteringen (bestaande toepassingen) en het implementeren in het bedrijf; een belangrijke impuls aan het realiseren van verbeteringen. Mogelijkheden Via deze lijn kunnen drinkwaterbedrijven hun interne processen steeds optimaler organiseren. De mogelijkheid bestaat dat de output daardoor steeds beter wordt. De activiteiten in deze lijn worden echter niet gebruikt om verantwoording over af te leggen. Het zou wel wenselijk zijn dat een drinkwaterbedrijf zijn vooruitgang kan monitoren. Ook is de nationale samenwerking een belangrijke component, drinkwaterbedrijven uit landen kunnen onderling kennis en ervaring uitwisselen en zo de interne processen steeds beter organiseren. Daarnaast kan vanuit dezelfde verbeteroptiek het oor te luister worden gelegd bij diverse koepelorganisaties. Deze aanpak heeft ook de potentie om internationaal samen te werken en te vergelijken.
Belangrijk hierbij is wel dat er een (gezamenlijke) verbeteragenda wordt gedefinieerd waaraan wordt gewerkt. Dat maakt uitwisseling van kennis, ervaringen en oplossingen op het gebied van processen en producten tot een waardevolle (internationale) exercitie. Daarbij zijn er verschillende mogelijkheden: - collectieve verbeterpunten - als er individuele verbeterpunten zijn die drinkwaterbedrijven in dit plan willen uitvoeren is er het commitment om de uitkomsten van de toepassing in het platform te brengen, zodat ieder bedrijf de resultaten tot zich kan nemen. Inhoudelijke verbeteronderwerpen - Doen we de goede dingen (output/producten op): o Drinkwaterkwaliteit o Leveringszekerheid o Prijs o Duurzaamheid o Dienstverlening - Doen we de dingen goed (manier waarop) o Primaire processen (distributie, zuivering, productie) en o Ondersteunend processen (facilitair, HRM, inkoop, kwaliteitszorg, financiën, ICT etc.) o Vaardigheden zoals sturing en management in relatie tot realiseren o Assetmanagement - Organisatievermogen o Leren organiseren door middel van nieuwe organisatievormen (flexibel organiseren buiten de grenzen van de eigen organisatie) o Slimmer werken (gebruik makend van IT mogelijkheden en kennis/oplossingen beschikbaar elders) o Uitdaging op het gebied van verwachte tekort van technische talenten o Komen van ideeën tot realisatie Rode draad in de aanpak De aanpak is erop gericht om hulp aan elkaar te bieden om de interne bedrijfsvoering op een leukere, slimmere, efficiëntere en voor de klant betere manier te verbeteren. Dat gebeurt door een netwerk van (drink)waterbedrijven te organiseren dat elkaar helpt te verdiepen op onderwerpen en de interne bedrijfsvoering wil verbeteren voor betere prestaties door slim en doordacht ondersteund aan kennismanagement te doen en middels internetfora, visitatiecommissies en met experts op onderwerpen te stomen in een hok. Voor het organiseren van een dergelijk netwerk moet een methodiek worden bedacht en opgesteld, dat via verschillende manieren de drinkwaterbedrijven faciliteert (inter)nationaal van elkaar te leren en met elkaar te verbeteren. Door de organisaties heen van “hoog” tot “laag”, gericht op het uitwisselen van
vakmanschap, verrassingen organiseren door bijzondere combinaties mensen binnen de organisatie samen te brengen. Een methodiek die van denken naar doen faciliteert en zorgt voor de implementatie van bestaande slimme toepassingen en goede ideeën, binnen de sector of erbuiten.
Leerlijn 3: Vernieuwen
“Het nieuwe vernieuwen” Probleemstelling Echt vernieuwen is lastig. Volberda schreef erover in Innovatie 3.0 (al eerder aangehaald), maar ook Patrick Vermeulen besteed een heel boek (“de verankerde organisatie”) over het organiseren van innovatie. Waarom het zo lastig is? Kort samengevat zeggen beide hetzelfde: innovatie vraagt om “stretchen” op zoveel aspecten. Het psychologische frame wordt opgerekt en dat is oncomfortabel. Tel daarbij op dat de huidige organisaties voortkomen uit het industriële tijdperk waarbij gebouwd is op routine, rust en regelmaat en streven naar comfort. Dan is al snel duidelijk dat het stretchen van het frame in deze omgeving een onwijze uitdaging is. En zelfs tegennatuurlijk voelt. Er is ook een andere kant; er is een hunkering naar beter, nieuw, spannend, inspirerend, creatief. Naar zoeken in het onbekende en “goud” vinden. Veelal bij individuen, maar goed te gebruiken voor de vernieuwing in de drinkwatersector. Dat moet alleen een voedingsbodem krijgen die
erbij past, op andere principes dan een omgeving die gericht is op continuïteit, productie en regelmaat. We gaan door waar we bij lijn 2 “het nieuwe verbeteren” zijn opgehouden. De bedoeling van vernieuwing in deze lijn is tweeledig. Enerzijds moet deze lijn de ruimte bieden om nieuwe toepassingen of oplossingen voor uitdagingen in de drinkwatersector te bedenken, anderzijds is deze lijn erop gericht individuen uit de drinkwatersector te inspireren zonder dat daar direct een meetbare verbetering of verantwoording tegenover staat. Het gaat uit van het idee dat er per definitie sprake is van onbenut potentieel binnen waterbedrijven, of onbenutte groei. Deze lijn is er om invulling te geven aan het geloof in mogelijkheden. Misschien niet aanwijsbare verbeteringen (die vallen in lijn 2), maar wel de wens om op zoek te gaan naar datgene wat je nog niet mist, omdat je niet weet dat het er is. De trends die in de samenleving herkenbaar zijn, zijn hoe dan ook van impact op de drinkwatersector. Onduidelijk is nog op welke manier. Op zoek gaan naar nieuwe vrijheid van denken moet gaan gebeuren in deze leerlijn. Ambitie De ambitie die van deze lijn uitgaat is het incorporeren van trends uit de nieuwe wereld in de drinkwatersector. Het achterliggende idee daarvan is dat de drinkwatersector op die manier nieuwe netwerken smeden, nieuwe organisatievormen op basis van inspiratie of complementariteit. Zoeken naar andere manieren om verbindingen te maken. Maar ook samen op zoek gaan op nieuwe thema‟s; bijv. rond internettechnologie of oplossingen die in andere sectoren de wenkbrauwen omhoog doen gaan, maar wellicht heel interessant zijn om eens over na te denken in relatie tot de drinkwatersector. Zo is er een mooi voorbeeld uit de medische sector. Waarbij men in een Afrikaans land geconfronteerd werd met steeds falende couveuses door het klimaat en de omstandigheden aldaar. Op zoek naar een oplossing heeft men bedacht om niet vanuit het concept van een couveuse te blijven denken, maar zich de vraag te stellen wat niet steeds kapot gaat in dat Afrikaanse land. Het antwoord: een landrover. Inderdaad een auto. En vanuit die ruimte zijn couveuses gemaakt van landroveronderdelen. Het verhaal gaat dat ze het nog steeds doen. Een heel mooi voorbeeld van wat wij bedoelen te realiseren. Ruimte om anders te denken, ruimte om niet vanuit de oplossingen of een bestaand concept (de couveuse) te denken, maar vanuit de mogelijkheden (wat werkt hier) en de uitdaging (kinderen warmhouden) We willen, kunnen en moeten dergelijke “stretch” organiseren. Dat gebeurt niet vanzelf, zeker niet op collectief gebied. Dan gaat het om verrassen en verbazen, ontframen, luisteren, andere sectoren ontmoeten en geïnspireerd raken om te excelleren door mogelijkheden en meningen en ideeën uit nieuwe werelden of van nieuwe mensen. Covey noemt dit synergie; het ontstaan van mooiere en betere
oplossingen dan die je zelf had kunnen bedenken. Kennis maken met nieuwe mogelijkheden, verdienmodellen en de nieuwe economie zijn belangrijke bronnen van input. Maar ook vanuit de drinkwatersector de ambitie hebben om waarde toe te voegen aan de maatschappij en ook aan andere sectoren is van belang. Kennis blijft een belangrijk onderwerp in onze kenniseconomie. Met de vergrijzing en steeds minder mensen op de arbeidsmarkt wordt het van steeds groter belang als drinkwatersector om goede mensen te boeien en te binden. Onderdeel daarvan is het inspelen op de mogelijkheden van deze tijd. Het toepassen van (succesvolle) mogelijkheden uit andere sectoren voor de drinkwatersector, maar ook het faciliteren van benutting van de persoonlijke groei van het menselijk kapitaal. Meer dan in voorgaande jaren wordt het voor het voortbestaan en het bestendigen van de juiste kennis van belang om daar ruimte aan te geven. Daarin ligt ook een noodzaak gelegen voor deze derde lijn van vernieuwen. Gewenste verandering In deze lijn gaat het om het (centraal) faciliteren van hersenruimte, voor alle doelgroepen. Ook nieuwe doelgroepen (bijv. de wetenschap). De gewenste verandering is dat er ruimte komt voor de professionals die werkzaam zijn in de drinkwatersector voor de vraag; wat inspireert jou? Dat wordt gefaciliteerd door een inspiratieprogramma met interessante bijeenkomsten, uitvindingen, voorbeelden etc. om nieuwe dingen te ontdekken en nieuwe manieren te vinden om het eigen blikveld te verruimen. Denk bijvoorbeeld aan het wereldwijde en succesvolle TED netwerk. De bijeenkomsten zijn inmiddels zo ongeveer overal, bestaan uit sprekers die in 18 minuten hun verhaal doen vanuit alle markten. Geen samenhang in de verhalen. En algemeen beoordeeld als een van de meest inspirerende ontmoetingen over de wereld. Voor zulk soort initiatieven is het tijd. Het kan! En nu ook in de drinkwatersector! Mogelijkheden De mogelijkheden die vanuit deze lijn voortvloeien gaan met name over de mogelijkheden voor individuen op alle niveaus die binnen drinkwaterbedrijven werkzaam zijn, om kennis te maken met en zich te laten inspireren door andere professionals (juist uit andere sectoren). Voor de drinkwaterbedrijven is het een (verkapte) manier om de professionals die zij binnen hun organisatie hebben te blijven binden en boeien en van de nodige inspiratie te (laten) voorzien om geïnspireerd en vernieuwend aan het werk te zijn. Een mogelijkheid daarbij is het bedenken van innovatieve toepassingen voor (generieke) uitdagingen in de drinkwatersector, mits er individuen zijn die dat willen aangaan. Een dergelijke leerlijn maakt het tevens voor jonge mensen interessanter een kijkje te nemen in de drinkwatersector.
Inhoudelijke vernieuwingsonderwerpen Verder dan benoemen dat er twee mogelijkheden zijn, gaan we niet. Inspiratie is voor ieder individu anders en wordt op andere manieren getriggerd. De kracht van deze lijn ligt in het bedenken van allerlei manieren waarop allerlei individuen geïnspireerd raken. De twee mogelijke inhoudelijke lijnen zijn dan; - Het inspireren van individuen in de drinkwatersector met mogelijk vernieuwing tot gevolg - Het vinden van nieuwe oplossingen/ innovatieve toepassingen voor (generieke) uitdagingen in de drinkwatersector, gebruikmakend van kennis etc. uit compleet andere sectoren Rode draad in de aanpak De aanpak lijkt hier het meest gericht te zijn op “mogelijk maken” en “initiëren” en “verbinden”. Er is niet sprake van een gezamenlijk gedefinieerde agenda van onderwerpen waarop werkgroepjes met elkaar aan de slag gaan of een vaste organisatie die bezig is met een aantal doelen dat moet worden gerealiseerd. Er is sprake van momenten waarop inspiratie en vernieuwing gefaciliteerd wordt. Waarbij mensen worden samengebracht. Waarbij er buiten de eigen kaders kan worden gedacht, kennis kan worden gemaakt met werelden die de eigen opvattingen/ systemen en structuren doen wankelen, waarbij opvolging niet het belangrijkste is. Een leerlijn als deze bestaat uit een aantal momenten per jaar waarbij er een programma wordt aangeboden dat verrast, verbaast, verwondert, conflicteert, schuurt, wrijft en daardoor energie oplevert, inspireert, glanst en ruimte voor vernieuwing en synergie maakt. Nieuwe netwerken, nieuwe organisatievormen, nieuwe ideeën, nieuwe oplossingen, nieuw binnen de drinkwatersector!
Hoofdstuk 2: Leerlijnen in een uitvoeringsprogramma
Inleiding In het vorige hoofdstuk zijn de drie leerlijnen beschreven. In dit hoofdstuk wordt de beschrijving door vertaald naar een programma-aanpak. Dat betekent dat er per leerlijn doelen worden geformuleerd, voortkomend uit de beschrijving van de leerlijn. Aan de doelen kunnen inspanningen gehangen worden die bijdragen aan het bereiken van de doelen. Dat kunnen projecten of andere activiteiten zijn. In dit document beperken wij ons tot het formuleren van de doelen en het definiëren van een aantal (eerste) inspanningen. Als er gekozen wordt voor het verder uitwerken van deze drie leerlijnen voor de drinkwatersector ligt het in de lijn der verwachting dat de partij waarbij het programma of een leerlijn wordt belegd, een nadere uitwerking doet in inspanningen en middelen, wijze van besturing, autorisatie, afstemming met andere initiatieven en omgevingen en de wijze van samenwerking. De vijf-eenheid van programmabesturing. Het is de verwachting dat bij een positieve grondhouding ten aanzien van deze leerlijnen in de tweede helft van 2012 de voorbereidingen starten voor het beleggen en de uitwerking van de leerlijnen op de vijf-eenheid. Voor nu vatten wij de doelen per leerlijn samen, voortkomend uit de probleemstelling en ambitie die in het vorige hoofdstuk beschreven staan. Doelen voor een programma worden beschreven als een –er doel. Dat betekent dat er door de toevoeging van –er aangegeven wordt wat de gewenste verbetering is ten opzichte van de huidige situatie. Hierna volgt een overzicht van een doelen-inspanningen-netwerk die de samenhang tussen de gedefinieerde doelen en de nog nader te definiëren inspanningen en middelen illustreert.
Figuur 1. Doelen-inspanningen-netwerk
Ruggegraat uitvoering leerlijn Verantwoorden Centraal thema: Verantwoording van de prestaties van drinkwaterbedrijven ten aanzien van de uitvoering van de drinkwaterwet Doelen leerlijn: slimmer ondersteund (IT), met een efficiëntere organisatie, een snellere werkwijze, waarbij er minder gemeten wordt en realtime Suggestie voor beleggen: Vewin Wanneer: 2013 Resultaat: verantwoording op het publieke deel van de dienstverlening en wetgeving Kosteninschatting: € 100.000,-- (nader te bepalen vanuit actieplan) Baten: duidelijke lijnen met ILT, doelmatiger informatie organisatie, stijging van de informatiefrequentie zonder extra inspanning. Ruggegraat uitvoering leerlijn Verbeteren Centraal thema: Verbeteren van de prestaties van drinkwaterbedrijven door het genereren van leerspanning tussen en met elkaar Doelen leerlijn: optimalere en doelmatiger bedrijfsvoering, betere producten, betere dienstverlening, meer kennisdeling, betere vaardigheden
Suggestie voor beleggen: samenwerking waarbij nieuwe benchmarkorganisatie voortouw neemt (en/of EBC) en partners; bijv. KNW, KWR, DWSI, etc. Aanhaken bij de rapportage van Boer & Croon. Wanneer: uitwerking programma t/m dec. 2012; 2013 realisatie Resultaat: een uitgewerkte verbetercyclus voor de drinkwatersector Kosten en baten: tegenover de onderzoekskosten die worden gedragen door de deelnemers staan minimaal gelijke baten, of in de vorm van euro‟s of in de vorm van kwaliteitsverbetering. Deelname aan initiatieven is facultatief en niet perse voor de gehele sector.
Ruggegraat uitvoering leerlijn Vernieuwen Centrale thema‟s: slim en snel toepassen van (innovatieve) toepassingen uit andere sectoren en het inspireren van individuele professionals binnen de drinkwatersector Doelen: aantrekkelijkere positie arbeidsmarkt, meer gebruik maken (innovatieve) toepassingen andere sectoren, meer inspiratie voor professionals in drinkwatersector Suggestie voor beleggen: wisselende samenstelling. Voor de aftrap: groepje Henk/ Peter/ Ingrid Wanneer: eind 2012 eerste ontmoeting Resultaat: een mooie dag met 5 slimme toepassingen uit andere sectoren en (hopelijk) geïnspireerde drinkwaterprofessionals Kosten: eerste organisatie € 30.000,- Baten: innovatie en tevreden medewerkers, lange termijnfocus met groot vliegwiel bij resultaten.
