Leengedrag van studenten

Leengedrag van studenten Panelonderzoek in opdracht van het Ministerie van OCW/Directie Voorlichting Projectnummer 2005583

Anja van den Broek | Edwin van de Wiel

Nijmegen, december 2005

Inhoudsopgave 1

SAMENVATTING EN CONCLUSIES ---------------------------------------------------------------------------1 1.1

Opzet en uitvoering ----------------------------------------------------------------------------------1

1.2

Voormalig en toekomstig leengedrag en leenattitude studielening----------------------------1

1.3

Vormen van lenen en leendoelen-------------------------------------------------------------------2

1.4

Spontane associaties met studielening-------------------------------------------------------------3

1.5

Spontane kennis van leenvoorwaarden------------------------------------------------------------4

1.6

Aantrekkelijkheid van leenvoorwaarden ----------------------------------------------------------5

1.7

De rol van ouders-------------------------------------------------------------------------------------6

1.8

Het effect van ouder- en studentkenmerken op leenattitude en leengedrag ------------------7

1.9

Conclusie ----------------------------------------------------------------------------------------------8

2

TABELLEN -----------------------------------------------------------------------------------------------------9

3

VRAGENLIJST ------------------------------------------------------------------------------------------------ 34

1 1.1

Samenvatting en conclusies Opzet en uitvoering

In opdracht van het ministerie van OCW, afdeling Voorlichting, verrichtte het ITS Nijmegen een onderzoek naar de kennis, attitude en gedrag van studenten in het hoger onderwijs ten aanzien van een studielening. De gegevens zijn verzameld bij het ITS Onderwijspanel, een representatief panel van studenten in het hoger onderwijs, door middel van een webenquête medio november 2005. In totaal zijn 9.902 studenten per e-mail benaderd met de vraag de webenquête in te vullen. De bruto (technische) respons bedraagt 59 procent (5.800). Een deel van de respondenten viel buiten de doelgroep omdat zij niet meer studeren of geen recht hebben op studiefinanciering (315); een deel heeft de vragenlijst niet geheel afgerond (478). Dit brengt de netto (bruikbare respons) op 5.007; een responspercentage van 52 procent. De data zijn gewogen voor steekproefafwijkingen naar analogie van de verdeling in de populatie zoals weergegeven in Tabel 2. De vragenlijst bevatte vragen over de volgende onderwerpen: huidig en toekomstig leengedrag; leendoelen; spontane associaties met studielening; houding tegenover lenen; spontane kennis van leenvoorwaarden; aantrekkelijkheid leenvoorwaarden; effect van terugkoppeling informatie op leenattitude en leengedrag; de rol van ouders. In deze managementsamenvatting geven we kort de belangrijkste resultaten per onderwerp weer. Hoofdstuk 2 bevat alle beschikbare informatie in tabelvorm. 1.2

Voormalig en toekomstig leengedrag en leenattitude studielening

Hoeveel studenten lenen? Zeventig procent van de studenten met leenervaring heeft momenteel een studielening. Dit komt overeen met 22 procent van alle studenten in het onderzoek. Met een studielening doelen we hier op een rentedragende studielening via de Informatie Beheer Groep (IB-Groep). Zeven van de tien lenende studenten hadden ook in het verleden een lening. Studenten die momenteel lenen of studenten die in het verlenen een studielening hebben gehad, worden verder aangeduid als ‘studenten met leenervaring’. Studenten die noch nu, noch in het verleden lenen of hebben geleend noemen we ‘studenten zonder leenervaring’. Welke studenten lenen niet meer? Ruim 30 procent van de studenten met leenervaring – dit is ongeveer tien procent van de studenten in de totale groep – heeft alleen in het verleden een lening ontvangen en heeft momenteel geen lening meer.

2005583 Leengedrag van studenten

1

Redenen hiervoor? Studenten hebben hun uitgaven beperkt (34 procent), zijn (meer) gaan werken (32 procent) of hebben (meer) geld van hun ouders gekregen (20 procent). Voor 12 procent was de lening slechts bedoeld voor een incidentele uitgave. Hoe lang leent men al? Gemiddeld hebben studenten met leenervaring ongeveer 22 maanden een lening ontvangen (19 maanden voor studenten die lenen in de nominale fase en 25 maanden voor studenten die lenen in de leenfase). Toekomstig leengedrag Tweederde van de studenten denkt in de toekomst (waarschijnlijk) niet te gaan lenen (negatieve leenverwachting); eenderde gaat dit (wellicht) wel doen (positieve leenverwachting). Een sterk negatieve leenverwachting zien we bij studenten zonder leenervaring: acht van de tien verwacht ook in de toekomst niet gebruik te maken van leenmogelijkheden. Een positieve leenverwachting laten studenten met leenervaring zien: zeven van de tien verwachten opnieuw te gaan lenen of de bestaande lening te continueren. Leenattitude Gemiddeld twee van de drie studenten hebben een overwegend negatieve leenattitude. Zij gaven op de vraag “Hoe sta jij tegenover lenen voor je studie?” het antwoord: ‘zeer negatief’ of ‘overwegend negatief’ (vraag 11 van de vragenlijst: zie onderdeel 3, pagina 34). Studenten met leenervaring laten een veel positievere houding ten aanzien van lenen zien (60 procent overwegend positief) dan studenten zonder leenervaring (27 procent overwegend positief). Samenvattend Twee van de tien studenten hebben een studielening; drie van de tien studenten hebben ervaring met een studielening. Studenten met leenervaring hebben een positievere leenattitude en een positievere leenverwachting dan studenten zonder leenervaring. Acht van de tien studenten zonder leenervaring verwachten dan ook niet te gaan lenen in de toekomst. 1.3

Vormen van lenen en leendoelen

Lenen en schulden In totaal driekwart van de ondervraagde studenten heeft, buiten een eventuele studieschuld bij de IBGroep, geen lening of schulden op het moment van enquêtering (58 procent van de studenten met leenervaring tegenover 84 procent van de studenten zonder leenervaring). Alternatieve vormen van lenen Aan studenten zijn ook andere vormen van lenen voorgelegd met de vraag of deze van toepassing zijn. Het betreft hier in zijn totaliteit:


2

momenteel studielening

22

roodstand

16

derden

9

bank

3

achterstallige betalingen

3

afbetaling/creditcard

1

0

5

10

15

20

25

Leendoelen De meeste leningen, ook de studielening, worden vooral gebruikt voor huisvesting, studiedoeleinden en levensonderhoud. Tekorten die zich vertalen in roodstand zijn, naast de drie genoemde leendoelen, ook in belangrijke mate ontstaan door uitgaan en de aanschaf van kleding. Achterstallige betalingen hebben veelal betrekking op huur, verzekeringen en de kosten voor mobiele telefonie. Samenvattend Een kwart van de studenten leent, 16 procent staat rood; slechts een klein deel heeft schulden of andere betalingsachterstanden. Deze leenvormen worden vooral ingezet voor huisvesting, studie en levensonderhoud. Studenten met leenervaring op het gebied van studieleningen maken ook meer gebruik van alternatieve leenvormen. 1.4

Spontane associaties met studielening

Aan de studenten is gevraagd uit zeven paren van mogelijke associaties met lenen steeds het item dat te kiezen zij het meest vinden passen bij een studielening. Hieronder een impressie van de spontane associaties die studenten hebben bij een studielening. (1) Noodzakelijk kwaad of (2) Investeren in de eigen toekomst? Meer dan de helft (55 procent) ziet lenen vooral als een noodzakelijk kwaad. Er zijn nauwelijks verschillen tussen studenten met en zonder leenervaring. (1) Geen beurs meer, wat moet je anders of (2) Geen bijbaan en meer tijd voor de studie? Dat een studielening voor meer dan de helft van de studenten vooral noodgedwongen is, blijkt uit het feit dat 56 procent kiest voor het eerste item. Verschillen tussen studenten met en zonder leenervaring zijn minimaal (1) Ik verdien straks genoeg om het terug te betalen of (2) Een torenhoge studieschuld? Hier manifesteren zich grote verschillen tussen studenten met en zonder leenervaring. Van de studenten zonder leenervaring kiest 47 procent voor de eerste optie; van de studenten met leenervaring doet 70 procent dat. (1) Lenen benadrukt MIJN verantwoordelijkheid voor mijn opleiding of (2) Je leeft maar één keer, een lening maakt het leven een stuk aangenamer Bijna van negen van de tien studenten zonder leenervaring en zeven van de tien studenten met leenervaring kiezen voor de eerste keuzemogelijkheid.


3

(1) Gunstige leenvoorwaarden of (2) Geen bijbaan, meer tijd voor de studie Studenten associëren lenen eerder met ‘gunstige leenvoorwaarden’ (60 procent) dan met ‘niet werken, meer tijd voor studie’ (40 procent). Verschillen tussen studenten met en zonder leenervaring zijn gering (1) Sneller afstuderen en gaan werken of (2) Extra luxe Tweederde geeft de voorkeur aan het eerste alternatief. Er zijn nauwelijks verschillen tussen studenten met en zonder leenervaring. (1) Lenen is beter dan werken of (2) Werken is beter dan lenen Massaal kiezen studenten voor het tweede alternatief (90 procent van de studenten zonder leenervaring en 82 procent van de studenten met leenervaring). Samenvattend In het beleid wordt sterk de nadruk gelegd op ‘investeren in de eigen toekomst’ of ‘lenen als alternatief voor het verrichten van betaald werk’. Uit de associaties die studenten hebben met lenen, kunnen we niet opmaken dat studenten deze zienswijze expliciet delen. Werken heeft veruit de voorkeur boven lenen. Wel zijn studenten gevoelig voor argumenten die een appèl doen op de eigen verantwoordelijkheid en beschouwen studenten een studielening niet als een luxeproduct. Meer pragmatische aspecten die met voorwaarden en afbetaling te maken hebben worden door meer dan de helft onderschreven. Het hebben van een ‘torenhoge studieschuld’ is vooral een associatie met lenen die studenten zonder leenervaring hebben. Het ontkrachten of nuanceren van deze associatie is een aanbeveling in de communicatie naar studenten. 1.5

Spontane kennis van leenvoorwaarden

Voorgelegde kennisvragen Door middel van multiple choice vragen is aan studenten een aantal leenvoorwaarden voorgelegd met de vraag uit vier antwoordmogelijkheden het juiste te kiezen. Als aanvulling en correctie is ook aan studenten gevraagd het zekerheidspercentage aan te geven. Er zijn zeven vragen aangeboden die betrekking hadden op: het recht op studielening; het maximale leenbedrag; de maximale leenperiode; tussentijdse wijziging van het leenbedrag; start van de aflossing; de maximale terugbetalingstermijn en het rentepercentage. Aantal goede antwoorden Twee procent van de respondenten had alle vragen fout; 30 procent had minder dan de helft goed; 47 procent beantwoordde ongeveer de helft van de vragen correct en ruim 20 procent koos bij meer dan de helft van de vragen het juiste antwoord. Gemiddeld had men ruim drie van de zeven vragen goed beantwoord. Studenten met leenervaring hebben meer kennis van leenvoorwaarden (vier vragen goed) dan studenten zonder leenervaring (drie vragen goed).


4

Kennisniveau per onderwerp Het percentage goede antwoorden is vermenigvuldigd met het percentage dat het zeker denkt goed te hebben. Dit geeft een reëler beeld van de uitslag omdat zo gecorrigeerd is voor de gokkans. Gemiddeld genomen waren de studenten met leenervaring meer zeker van het antwoord dan studenten zonder leenervaring. Het aantal studenten dat een vraag goed beantwoordde varieert tussen 53 en 15 procent. Het volgende overzicht geeft een beeld van de kennis van de leenvoorwaarden. Wie heeft recht op een studielening? (53 procent); Wat is de hoogte van het rentepercentage? (36 procent); Hoe vaak kan men tussentijdse het leenbedrag wijziging? (32 procent); Wanneer is aanvang aflossing verplicht? (26 procent); Hoe hoog is het maximale leenbedrag? (23 procent); Hoe lang is de maximale leenperiode? (19 procent); Hoe lang is de maximale terugbetalingstermijn (15 procent). Samenvattend De kennis over leenvoorwaarden is matig, ook bij studenten die lenen of geleend hebben. Een uitzondering hierop vormt de informatie over het recht op een studielening. Hiervan is de ruim de helft op de hoogte. Vooral de kennis over leen- en aflossingstermijnen is onder de maat. Studenten met leenervaring zijn op alle punten beter geïnformeerd dan studenten zonder leenervaring. Het is daarom aanbevelenswaardig de informatievoorziening naar studenten te specificeren naar deze twee doelgroepen. 1.6

Aantrekkelijkheid van leenvoorwaarden

Na de multiple choice vragen hebben de studenten een terugkoppeling ontvangen waarin het correcte antwoord op elke vraag werd vermeld. Aan studenten is gevraagd of zij de betreffende voorwaarde aantrekkelijk vonden. Bijna 60 procent van de studenten kwalificeerde vijf of meer van de zeven voorwaarden als aantrekkelijk. Onderstaand overzicht geeft de percentages studenten weer dat de betreffende voorwaarde als aantrekkelijk kwalificeerde. tussentijdse wijziging van het leenbedrag (89 procent); start aflossing (76 procent); maximale terugbetalingstermijn (76 procent); hoogte van het rentepercentage (74 procent); maximale leenbedrag (61 procent); recht op studielening (53 procent); maximale leenperiode (53 procent). Samenvattend Onderstaande figuur brengt de oordelen nog eens grafisch in beeld.


5

53

maximale leenperiode

19 53 53

recht op studielening

61

maximale leenbedrag

23 74

hoogte van het rentepercentage

36 76

maximale terugbetalingstermijn

15 76

start aflossing

26 89

tussentijdse w ijziging van het leenbedrag

32

0 % met kennis

20

40

60

80

100

% aantrekkelijke voorw aarde

Negen van de tien studenten zijn erg gecharmeerd van de mogelijkheid tussentijds het leenbedrag te wijzigen; de kennis op dit terrein is minimaal. Vier van de vijf studenten zonder leenervaring zijn niet van deze voorwaarde op de hoogte. Een ander verschil tussen de kennis van leenvoorwaarden en de mate waarin men de voorwaarden als aantrekkelijk kwalificeert constateren we op de thema’s die te maken hebben met aflossing. Studenten zonder leenervaring zijn onvoldoende op de hoogte van voorwaarden terwijl ze deze voorwaarden na terugkoppeling zeker aantrekkelijk vinden. Ondanks het feit dat studenten met leenervaring een voorwaarde vaker als aantrekkelijk beoordelen dan studenten zonder leenervaring, valt er naar verwachting met een doelgroepspecifieke informatievoorziening en voorlichting nog bij beide groepen nog terrein te winnen. 1.7

De rol van ouders

Houding van ouders tegenover een studielening Eén op de drie studenten geeft aan dat hun ouders een overwegend positieve houding hebben ten aanzien van een studielening. Dit is minder het geval bij studenten zonder leenervaring (26 procent positief) dan bij studenten met leenervaring (54 procent positief). Volgens de studenten zijn ouders positief ten opzichte van een studielening onder voorwaarde dat het echt nodig is of bij onvoldoende draagkracht van de ouders. Ouders vinden over het algemeen het maken van schulden onverstandig. Financiële onafhankelijkheid van studenten en het feit dat studenten zelf moeten investeren in hun studie zijn zaken die volgens studenten door hun ouders neutraal worden beoordeeld. Ouders van studenten met leenervaring vinden de financiële onafhankelijkheid en het feit dat studenten zelf moeten investeren in hun opleiding belangrijker dan ouders van studenten zonder leenervaring. Ouders van studenten zonder leenervaring geven volgens de studenten vaker aan dat zij het maken van schulden onverantwoord vinden dan ouders van studenten met leenervaring. Een adviserende rol van ouders? Bij de helft van de studenten was een adviserende rol van de ouders niet aan de orde of niet van toepassing. Bij ongeveer de helft van de studenten hebben ouders in positieve, negatieve of neutrale zin een (adviserende) rol gehad bij de beslissing al dan niet te gaan lenen. Voor eenderde van de studenten was deze rol niet sturend, maar relatief neutraal. Voor de totale groep studenten betekent dit dat ongeveer 16 procent van alle ouders een adviserende, niet-sturende rol heeft gehad.


6

Bij tweederde van de ouders die een rol hebben gehad, was deze rol sturend. Dit komt overeen met een sturende rol van ouders van 32 procent van de studenten in de totale steekproef. Van 23 procent van alle studenten in de steekproef hebben de ouders een studielening afgeraden. Ongeveer één op de tien studenten uit de totale steekproef kregen het advies van hun ouders om te gaan lenen. Volgen studenten het advies van hun ouders op? In totaal 23 procent van de studenten met leenervaring heeft hiervoor een positief advies gekregen van hun ouders; van de studenten zonder leenervaring heeft drie procent een positief leenadvies gekregen van hun ouders. Bijna acht van de tien studenten hebben het positieve of negatieve leenadvies van hun ouders opgevolgd. Samenvattend Er is een relatie tussen de houding van de ouders ten opzichte van een studielening en het leergedrag van hun kinderen. Studenten nemen het (negatieve of positieve) leenadvies van hun ouders doorgaans serieus. Communicatie naar ouders is daarom naar verwachting essentieel in de voorlichting over lenen. 1.8

Het effect van ouder- en studentkenmerken op leenattitude en leengedrag

Voorspellen van leenattitude en leengedrag In deze paragraaf gaan we in op de vraag of we een verandering van leenattitude en leengedrag kunnen verwachten bij lenende en niet-lenende studenten wanneer we kijken naar de initiële leenattitude, de attitude ten aanzien van een studielening van ouders, de kennis die studenten hebben en de waardering van de teruggekoppeld informatie. Hiervoor zijn twee multivariate analyses uitgevoerd. Eén analyse ter voorspelling van de leenattitude (waarin studenten die momenteel lenen en studenten die momenteel niet lenen zijn opgenomen) en één analyse om mogelijk toekomstig leengedrag te voorspellen (alleen voor studenten die momenteel niet lenen)1. Hieronder volgt een korte impressie van de belangrijkste resultaten. Verandering in leenattitude Voor tweederde van de studenten blijft na de aangereikte informatie de leenattitude onveranderd. Waardoor wordt een verandering in de houding bepaald (zie ook Tabel 27 op pagina 33)? De belangrijkste voorspellende waarde gaat uit van de kwalificatie van de aantrekkelijkheid van de leenvoorwaarden: hoe meer leenvoorwaarden men aantrekkelijk vindt, des te groter de kans dat de houding in positieve zin verandert. Bovenop de kwalificatie van de aantrekkelijkheid van de voorwaarden, komt het effect van kennis over studieleningen. Bij studenten met weinig kennis over leenvoorwaarden alsook bij de nietlenende studenten en/of studenten zonder leenervaring zal naar verwachting met een juiste informatievoorziening de grootste (positieve) houdingsverandering plaatsvinden. Bepalend is ook de starthouding: de initiële leenattitude en de houding van ouders. Bovenop de inbreng van de aantrekkelijkheid van de voorwaarden en de kennis zal een positieve leenattitude van ouders en een initiële positieve leenattitude van de studenten zelf in positieve zin bijdragen aan de verandering in leenattitude.

1

In de beschrijving is alleen ingegaan op de unieke significante inbreng van de factoren, onder constanthouding van de andere factoren. De invloed van de verschillende factoren kan bij elkaar worden opgeteld.


7

Verandering in leengedrag Ongeveer één op de acht (niet-lenende) studenten denkt in de toekomst (mogelijk) te gaan lenen. In een slotanalyse zijn we nagegaan of studenten na een juiste feedback ook daadwerkelijk positief leengedrag zullen gaan vertonen. Deze analyse is alleen uitgevoerd voor studenten die momenteel geen lening hebben (zie ook Tabel 28 op pagina 33). Naast uiteraard ook andere (niet-onderzochte) aspecten die een rol spelen bij lenen kunnen we concluderen dat de leenattitude van ouders en studenten alsook de mate waarin men een aantal leenvoorwaarden als aantrekkelijk heeft gekwalificeerd voor een deel ook verandering in leengedrag kunnen voorspellen. We kunnen dus veronderstellen dat, naarmate men beter in staat zal zijn de aantrekkelijkheid van de leenvoorwaarden naar studenten te communiceren, de kans groter wordt dat zij een positief leengedrag zullen gaan vertonen. 1.9

Conclusie

De voorliggende analyse geeft een eerste beeld van mogelijke effecten van voorlichting en communicatie op de leenattitude en het leengedrag van studenten. De verwachting is dat er winst valt te behalen indien de nadruk wordt gelegd op voorlichting over leenvoorwaarden die voor studenten een grote mate van aantrekkelijkheid hebben. Een voorbeeld hiervan is de mogelijkheid maandelijks het leenbedrag te kunnen wijzigen. Dit is een aspect dat inspeelt op de behoefte van studenten op korte termijn. In nader onderzoek op dit thema is het van belang meer zicht te krijgen op de voor studenten attractieve en niet-attractieve kenmerken van lenen en de kennis die zij hebben op het gebied van lenen. Hierbij is ook de onderscheid van leenvoorwaarden naar hun effect op korte en/of lange termijn essentieel. Het is verder aanbevelenswaardig in de voorlichting ook de rol van ouders serieus te betrekken. Niet alleen is hun attitude ten opzichte van een studielening een bepalende factor in de leenattitude van studenten; studenten zijn ook geneigd om het advies van de ouders op te volgen. Zoals eerder vermeld is deze analyse niet sluitend. Veel studentkenmerken die van invloed kunnen zijn op het leengedrag zijn in deze analyse niet voorhanden. Te denken valt hierbij aan de relatie met studievoortgang, de financiële situatie en de hoogte van de ouderlijke bijdrage, de tijdbesteding aan studie en werk en inkomsten uit betaalde arbeid. Bij nader onderzoek zou de focus ook kunnen liggen op het onderscheid in proactief of reactief lenen in relatie tot studieprogressie. Studenten kunnen gaan lenen als reactie op een slechte studievoortgang, maar ook met een vooruitziende blik naar de toekomst. Indien het leengedrag van studenten voornamelijk als reactief kan worden gekwalificeerd, zou ook dit gevolgen kunnen hebben voor voorlichting en communicatie naar studenten.


8

2

Tabellen

Tabel 1: Tabel 2: Tabel 3: Tabel 4: Tabel 5: Tabel 6: Tabel 7: Tabel 8: Tabel 9: Tabel 10: Tabel 11: Tabel 12: Tabel 13: Tabel 14: Tabel 15: Tabel 16: Tabel 17: Tabel 18: Tabel 19: Tabel 20: Tabel 21: Tabel 22: Tabel 23: Tabel 24: Tabel 25: Tabel 26: Tabel 27:

Tabel 28:

Responsoverzicht.............................................................................................................10 Bruikbare respons en weegfactoren.................................................................................10 Waarom geen lening meer? .............................................................................................11 Lenen in de toekomst?.....................................................................................................12 Overzicht lening en schulden van studenten ...................................................................13 Bestedingsdoelen leningen ..............................................................................................14 Bestedingsdoelen studielening ........................................................................................15 Bestedingsdoelen lening bij bank ....................................................................................16 Bestedingsdoelen lening derden ......................................................................................17 Bestedingsdoelen achterstallige betalingen .....................................................................18 Bestedingsdoelen afbetaling/creditcard ...........................................................................19 Bestedingsdoelen roodstand ............................................................................................20 Spontane associatie met studielening (%) .......................................................................21 Houding tegenover lenen.................................................................................................22 Recht op studielening: kennis leenvoorwaarde, % zeker van antwoord en aantrekkelijkheid voorwaarde..........................................................................................23 Maximaal leenbedrag: kennis leenvoorwaarde, % zeker van antwoord en aantrekkelijkheid voorwaarde..........................................................................................24 Maximaal aantal maanden lenen: kennis leenvoorwaarde, % zeker van antwoord en aantrekkelijkheid voorwaarde..........................................................................................25 Tussentijdse wijziging leenbedrag: kennis leenvoorwaarde, % zeker van antwoord en aantrekkelijkheid voorwaarde..........................................................................................26 Verplichte start aflossing: kennis leenvoorwaarde, % zeker van antwoord en aantrekkelijkheid voorwaarde..........................................................................................27 Maximale termijn terugbetaling: kennis leenvoorwaarde, % zeker van antwoord en aantrekkelijkheid voorwaarde..........................................................................................28 Hoogte rentepercentage: kennis leenvoorwaarde, % zeker van antwoord en aantrekkelijkheid voorwaarde..........................................................................................29 Houding ouders tegenover studielening ..........................................................................30 Oordeel ouders over lenen (1=zeer mee oneens; 5=zeer mee eens) ................................30 Rol ouders bij afsluiten studielening ...............................................................................31 Mate waarin informatie leenattitude mogelijk verandert: Is jouw mening over lenen hierdoor veranderd?.........................................................................................................32 Mate waarin informatie leengedrag mogelijk verandert: Ben je door deze informatie eerder geneigd om te gaan lenen?....................................................................................32 Verklaringsmodel van verandering in leenattitude uit kennis, aantrekkelijkheid voorwaarden, initiële leenattitude en leenkenmerken; ongestandaardiseerde (B) en gestandaardiseerde (β) regressiecoëfficiënten .................................................................33 Verklaringsmodel van leengedrag uit kennis, aantrekkelijkheid voorwaarden, initiële en verandering in leenattitude; ongestandaardiseerde (B) en gestandaardiseerde (β) regressiecoëfficiënten ......................................................................................................33


9

Tabel 1:

Responsoverzicht recht SF

geen recht SF

totaal

vragenlijst niet beëindigd ja, aan een universiteit ja, aan een hogeschool nee, ik ben inmiddels afgestudeerd nee, ik ben voortijdig gestopt met mijn studie

186 292 5 3

8 4

194 296 5 3

vragenlijst beëindigd ja, aan een universiteit ja, aan een hogeschool nee, ik ben inmiddels afgestudeerd nee, ik ben voortijdig gestopt met mijn studie

2.704 2.303 53 18

187 37

2.891 2.340 53 18

totaal

5.564

236

5.800

Tabel 2:

Bruikbare respons en weegfactoren steekproef N

populatie %

N

weegfactor %

hbo nominaal zonder leenervaring leenfase zonder leenervaring nominaal met leenervaring leenfase met leenervaring

1.502 25 655 121

30% 0% 13% 2%

169.812 12.305 46.751 17.233

43% 3% 12% 4%

1,42 6,18 0,90 1,79

wo nominaal zonder leenervaring leenfase zonder leenervaring nominaal met leenervaring leenfase met leenervaring

1.341 89 685 589

27% 2% 14% 12%

74.298 18.877 28.981 30.781

19% 5% 7% 8%

0,70 2,66 0,53 0,66

totaal

5.007

100%

399.038

100%


10

Tabel 3:

Waarom geen lening meer? totaal

nominaal met

leenfase met

leenervaring

leenervaring

N

%

N

%

N

%

totale groep uitgaven beperken anders (meer) gaan werken (meer) geld van mijn ouders incidentele uitgaven/betalingsachterstand leenfase verstreken

159 151 105 96 58 19

34 32 22 20 12 4

135 123 78 75 51 9

36 33 21 20 13 2

24 28 27 21 7 10

27 31 29 23 8 11

hbo anders uitgaven beperken (meer) gaan werken (meer) geld van mijn ouders incidentele uitgaven/betalingsachterstand leenfase verstreken

102 95 58 54 24 14

35 33 20 19 8 5

90 90 49 48 22 7

35 35 19 19 9 3

13 5 9 5 2 7

37 16 26 16 5 21

wo uitgaven beperken anders (meer) gaan werken (meer) geld van mijn ouders incidentele uitgaven/betalingsachterstand leenfase verstreken

64 49 46 42 34 5

35 27 26 23 19 3

45 33 29 27 29 2

37 27 23 22 23 1

19 16 18 16 5 3

33 27 31 27 9 6


11

Tabel 4:

Lenen in de toekomst? nominaal zonder leenervaring

totaal

leenfase zonder leenervaring

nominaal met leenervaring

leenfase met leenervaring

N

%

N

%

N

%

N

%

N

%

totale groep zeker niet waarschijnlijk niet waarschijnlijk wel zeker wel

1258 1929 1180 640

25 39 24 13

933 1479 552 99

30 48 18 3

170 169 46 6

43 43 12 2

88 200 393 269

9 21 41 28

67 80 189 266

11 13 31 44

hbo zeker niet waarschijnlijk niet waarschijnlijk wel zeker wel

905 1218 689 276

29 39 22 9

746 980 346 58

35 46 16 3

56 68 25 6

36 44 16 4

76 140 238 133

13 24 41 23

27 30 80 79

12 14 37 36

wo zeker niet waarschijnlijk niet waarschijnlijk wel zeker wel

354 711 490 364

18 37 26 19

186 499 206 41

20 54 22 4

114 101 21 0

48 43 9 0

12 61 154 136

3 17 42 38

41 50 109 187

11 13 28 48

Vetgedrukte getallen geven opmerkelijke verschillen aan tussen studenten met en zonder leenervaring.


12

Tabel 5:

Overzicht lening en schulden van studenten nominaal zonder leenervaring

totaal N

%

N

%

leenfase zonder leenervaring N

%

nominaal met leenervaring N

%

leenfase met leenervaring N

%

totale groep geen lening/schulden 3.807 momenteel studielening 1.083 roodstand 807 derden 453 bank 142 achterstallige betalingen 134 afbetaling/creditcard 42

76 22 16 9 3 3 1

2.596 0 266 206 40 42 6

85 0 9 7 1 1 0

309 0 30 52 5 3 0

79 0 8 13 1 1 0

570 572 298 103 51 57 28

60 60 31 11 5 6 3

332 511 213 92 46 32 8

55 85 35 15 8 5 1

hbo geen lening/schulden 2.394 momenteel studielening 514 roodstand 474 derden 258 bank 93 achterstallige betalingen 91 afbetaling/creditcard 25

78 17 15 8 3 3 1

1803 0 193 140 33 30 3

85 0 9 7 2 1 0

136 0 6 12 0 0 0

88 0 4 8 0 0 0

346 331 189 72 35 43 19

59 56 32 12 6 7 3

109 182 86 34 25 18 4

50 84 40 16 12 8 2

wo geen lening/schulden 1.414 momenteel studielening 569 roodstand 334 derden 195 bank 49 achterstallige betalingen 43 afbetaling/creditcard 17

74 30 17 10 3 2 1

793 0 73 66 7 13 3

85 0 8 7 1 1 0

173 0 24 40 5 3 0

73 0 10 17 2 1 0

225 240 109 31 16 14 9

62 66 30 9 4 4 2

223 329 127 58 21 14 5

58 85 33 15 5 4 1



13

Tabel 6:

Bestedingsdoelen leningen studielening

lening bank

lening derden

achterstallige betalingen

afbetaling creditcard

N

%

N

%

N

%

N

%

N

%

totale groep studie huisvesting levensonderhoud verzekeringen telefoon uitgaan kleding anders sport vakantie vervoermiddel computer eenmalige uitgave

361 363 296 116 65 61 41 25 14 18 15 10 10

71 71 58 23 13 12 8 5 3 3 3 2 2

57 43 18 15 9 8 12 23 1 9 10 24 27

40 31 13 11 7 5 8 16 0 7 7 17 19

231 139 114 63 25 34 52 42 11 51 42 45 65

51 31 25 14 6 8 12 9 2 11 9 10 14

65 47 28 31 26 10 10 17 5 9 5 12 25

48 35 21 23 19 8 7 13 4 7 4 9 18

10 7 4 1 2 1 14 4 0 14 3 4 11

23 16 9 3 5 3 32 8 0 34 7 10 26

hbo studie huisvesting levensonderhoud verzekeringen telefoon uitgaan kleding anders sport vakantie vervoermiddel eenmalige uitgave computer

201 183 147 62 42 28 17 13 4 5 6 6 4

76 68 55 23 16 10 6 5 2 2 2 2 1

41 27 12 13 6 3 6 16 0 4 7 17 14

44 29 13 14 7 3 7 17 0 5 8 19 15

131 50 51 33 11 16 30 27 5 27 28 47 30

51 19 20 13 4 6 12 10 2 11 11 18 11

48 27 16 26 21 6 2 11 3 3 2 16 12

53 30 17 29 23 7 3 13 3 3 2 18 13

4 4 3 1 1 1 9 2 0 9 2 6 2

18 18 11 4 4 4 35 7 0 35 7 25 7

wo huisvesting studie levensonderhoud verzekeringen uitgaan telefoon kleding vakantie anders sport computer vervoermiddel eenmalige uitgave

181 160 150 54 33 23 24 12 12 9 6 8 4

74 66 61 22 14 10 10 5 5 4 3 3 2

16 16 6 3 4 3 6 5 7 1 11 3 10

33 32 12 6 9 6 11 10 14 1 22 5 21

89 100 64 31 18 14 22 24 15 7 16 14 18

46 51 33 16 9 7 11 12 8 3 8 7 9

20 17 12 5 4 5 8 7 5 2 0 3 9

46 38 28 11 10 12 18 15 13 5 0 7 20

2 5 1 1 1 1 5 5 2 0 2 1 5

13 30 7 3 3 6 28 31 10 0 14 7 28


14

Tabel 7:

Bestedingsdoelen studielening nominaal met leenervaring

totaal


N

%

N

%

N

%

totale groep studie huisvesting levensonderhoud verzekeringen telefoon uitgaan kleding anders sport vakantie vervoermiddel computer eenmalige uitgave

361 363 296 116 65 61 41 25 14 18 15 10 10

71 71 58 23 13 12 8 5 3 3 3 2 2

197 185 140 69 41 31 24 15 10 12 8 8 4

73 69 52 26 15 12 9 5 4 5 3 3 2

164 178 156 47 24 29 17 11 3 5 7 2 6

68 74 65 20 10 12 7 4 1 2 3 1 3

hbo studie huisvesting levensonderhoud verzekeringen telefoon uitgaan kleding anders sport vakantie vervoermiddel eenmalige uitgave computer

201 183 147 62 42 28 17 13 4 5 6 6 4

76 68 55 23 16 10 6 5 2 2 2 2 1

132 116 84 44 26 13 13 10 4 5 4 3 4

78 69 50 26 15 8 8 6 3 3 3 2 2

70 66 63 18 16 14 4 4 0 0 2 4 0

71 67 64 18 16 15 4 4 0 0 2 4 0

wo huisvesting studie levensonderhoud verzekeringen uitgaan telefoon kleding vakantie anders sport computer vervoermiddel eenmalige uitgave

181 160 150 54 33 23 24 12 12 9 6 8 4

74 66 61 22 14 10 10 5 5 4 3 3 2

68 65 56 25 18 15 10 7 5 6 4 3 2

68 64 55 25 18 15 10 7 5 6 4 3 2

112 94 94 30 15 8 14 5 7 3 2 5 3

79 66 66 21 11 6 10 4 5 2 1 4 2


15

Tabel 8:

Bestedingsdoelen lening bij bank nominaal zonder leenervaring

totaal




N

%

N

%

N

%

N

%

N

%

totale groep studie huisvesting eenmalige uitgave computer anders levensonderhoud verzekeringen kleding telefoon vakantie vervoermiddel uitgaan sport

57 43 27 24 23 18 15 12 9 9 10 8 1

40 31 19 17 16 13 11 8 7 7 7 5 0

20 11 4 6 11 2 3 3 3 0 3 1 0

50 29 9 14 29 5 7 7 7 0 7 4 0

0 3 0 0 3 0 0 0 0 0 0 0 0

0 50 0 0 50 0 0 0 0 0 0 0 0

17 17 11 12 6 12 7 3 3 2 3 3 1

33 33 22 23 11 24 13 7 7 5 5 6 1

20 12 12 7 4 4 6 6 3 7 4 3 0

44 27 27 15 8 8 13 12 7 15 10 7 0

hbo studie huisvesting eenmalige uitgave anders computer verzekeringen levensonderhoud vervoermiddel telefoon kleding vakantie uitgaan sport

41 27 17 16 14 13 12 7 6 6 4 3 0

44 29 19 17 15 14 13 8 7 7 5 3 0

17 9 3 10 3 3 1 3 3 3 0 1 0

52 26 9 30 9 9 4 9 9 9 0 4 0

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

12 12 7 4 7 4 9 3 2 2 1 2 0

33 33 21 13 21 13 26 8 5 5 3 5 0

13 7 7 2 4 5 2 2 2 2 4 0 0

50 29 29 7 14 21 7 7 7 7 14 0 0

wo huisvesting studie computer eenmalige uitgave anders levensonderhoud kleding vakantie uitgaan verzekeringen telefoon vervoermiddel sport

16 16 11 10 7 6 6 5 4 3 3 3 1

33 32 22 21 14 12 11 10 9 6 6 5 1

3 3 3 1 1 1 0 0 0 0 0 0 0

40 40 40 10 20 10 0 0 0 0 0 0 0

3 0 0 0 3 0 0 0 0 0 0 0 0

50 0 0 0 50 0 0 0 0 0 0 0 0

5 5 5 4 1 3 2 2 1 2 2 0 1

33 33 30 27 7 20 10 10 7 13 10 0 3

5 8 3 5 2 2 4 3 3 1 1 3 0

25 38 16 25 9 9 19 16 16 3 6 13 0


16

Tabel 9:

Bestedingsdoelen lening derden nominaal zonder leenervaring

totaal




N

%

N

%

N

%

N

%

N

%

totale groep studie huisvesting levensonderhoud verzekeringen eenmalige uitgave kleding vakantie computer vervoermiddel anders uitgaan telefoon sport

231 139 114 63 65 52 51 45 42 42 34 25 11

51 31 25 14 14 12 11 10 9 9 8 6 2

111 49 37 28 40 23 23 22 13 16 14 13 4

54 24 18 14 19 11 11 11 6 8 7 6 2

39 38 25 11 0 3 3 3 14 3 0 0 0

75 73 47 22 0 5 5 5 27 5 0 0 0

37 24 26 11 11 14 16 13 7 14 14 6 2

36 23 25 10 11 13 16 12 7 14 14 6 2

44 28 27 13 14 13 9 8 8 9 6 6 5

48 31 29 14 15 14 10 9 9 9 6 6 5

hbo studie levensonderhoud huisvesting eenmalige uitgave verzekeringen kleding computer vakantie vervoermiddel anders uitgaan telefoon sport

131 51 50 47 33 30 30 27 28 27 16 11 5

51 20 19 18 13 12 11 11 11 10 6 4 2

77 18 21 33 16 16 17 16 10 11 9 9 3

55 13 15 23 11 11 12 11 7 8 6 6 2

12 6 6 0 6 0 0 0 6 0 0 0 0

100 50 50 0 50 0 0 0 50 0 0 0 0

26 19 15 7 9 9 9 10 6 10 7 3 2

36 26 21 10 13 13 13 14 9 14 10 4 3

16 7 7 7 2 5 4 2 5 5 0 0 0

47 21 21 21 5 16 11 5 16 16 0 0 0

wo studie huisvesting levensonderhoud verzekeringen vakantie kleding uitgaan eenmalige uitgave computer anders telefoon vervoermiddel sport

100 89 64 31 24 22 18 18 16 15 14 14 7

51 46 33 16 12 11 9 9 8 8 7 7 3

35 28 18 13 8 7 6 7 5 5 4 3 1

53 42 27 19 12 11 8 11 7 7 6 4 2

27 32 19 5 3 3 0 0 3 3 0 8 0

67 80 47 13 7 7 0 0 7 7 0 20 0

11 8 7 2 6 5 7 4 4 4 4 1 1

34 27 24 5 20 15 22 14 12 14 12 3 2

28 21 20 11 7 8 6 7 5 3 6 3 5

48 36 34 19 13 14 10 11 8 6 10 5 8


17

Tabel 10: Bestedingsdoelen achterstallige betalingen nominaal zonder leenervaring

totaal




N

%

N

%

N

%

N

%

N

%

totale groep studie huisvesting verzekeringen levensonderhoud telefoon eenmalige uitgave anders computer uitgaan kleding vakantie sport vervoermiddel

65 47 31 28 26 25 17 12 10 10 9 5 5

48 35 23 21 19 18 13 9 8 7 7 4 4

23 13 11 11 6 6 6 9 4 3 1 1 1

53 30 25 25 13 15 13 20 8 7 2 2 2

0 0 0 0 0 3 0 0 0 3 3 0 0

0 0 0 0 0 100 0 0 0 100 100 0 0

26 19 16 8 14 8 9 4 4 2 5 3 3

46 33 28 14 24 15 16 6 7 4 9 5 6

16 15 5 9 7 7 2 0 3 2 1 1 1

50 46 15 29 21 23 6 0 10 6 2 4 2

hbo studie huisvesting verzekeringen telefoon eenmalige uitgave levensonderhoud computer anders uitgaan sport kleding vakantie vervoermiddel

48 27 26 21 16 16 12 11 6 3 2 3 2

53 30 29 23 18 17 13 13 7 3 3 3 2

18 7 9 6 4 6 9 4 1 0 1 0 0

62 24 29 19 14 19 29 14 5 0 5 0 0

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

21 13 14 10 6 6 4 7 3 3 1 3 2

48 29 33 23 15 15 8 17 6 6 2 6 4

9 7 4 5 5 4 0 0 2 0 0 0 0

50 40 20 30 30 20 0 0 10 0 0 0 0

wo huisvesting studie levensonderhoud eenmalige uitgave kleding vakantie anders telefoon verzekeringen uitgaan vervoermiddel sport computer

20 17 12 9 8 7 5 5 5 4 3 2 0

46 38 28 20 18 15 13 12 11 10 7 5 0

6 4 5 2 1 1 1 0 2 2 1 1 0

44 33 39 17 11 6 11 0 17 17 6 6 0

0 0 0 3 3 3 0 0 0 0 0 0 0

0 0 0 100 100 100 0 0 0 0 0 0 0

6 5 2 2 2 3 2 4 2 1 2 0 0

46 38 12 15 12 19 15 27 12 8 12 0 0

8 7 6 2 2 1 2 1 1 1 1 1 0

55 50 41 14 14 5 14 9 9 9 5 9 0


18

Tabel 11: Bestedingsdoelen afbetaling/creditcard nominaal zonder leenervaring

totaal



N

%

N

%

N

%

N

%

totale groep vakantie kleding eenmalige uitgave studie huisvesting computer levensonderhoud anders vervoermiddel telefoon verzekeringen uitgaan sport

14 14 11 10 7 4 4 4 3 2 1 1 0

34 32 26 23 16 10 9 8 7 5 3 3 0

1 1 4 1 1 1 0 1 1 0 0 0 0

11 11 67 22 11 11 0 11 11 0 0 0 0

10 9 4 8 6 3 1 3 2 2 1 1 0

35 33 16 29 22 10 5 10 8 7 5 5 0

4 4 2 0 0 1 2 0 0 0 0 0 0

46 46 30 0 0 8 30 0 0 0 0 0 0

hbo kleding vakantie eenmalige uitgave studie huisvesting levensonderhoud computer vervoermiddel anders verzekeringen telefoon uitgaan sport

9 9 6 4 4 3 2 2 2 1 1 1 0

35 35 25 18 18 11 7 7 7 4 4 4 0

0 0 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

0 0 100 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

7 7 2 4 4 1 2 2 2 1 1 1 0

38 38 10 24 24 5 10 10 10 5 5 5 0

2 2 2 0 0 2 0 0 0 0 0 0 0

50 50 50 0 0 50 0 0 0 0 0 0 0

wo vakantie studie kleding eenmalige uitgave computer huisvesting anders levensonderhoud vervoermiddel telefoon verzekeringen uitgaan sport

5 5 5 5 2 2 2 1 1 1 1 1 0

31 30 28 28 14 13 10 7 7 6 3 3 0

1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 0 0 0

20 40 20 40 20 20 20 0 20 0 0 0 0

3 4 2 3 1 2 1 1 1 1 1 1 0

29 41 24 29 12 18 12 6 6 12 6 6 0

2 0 2 1 1 0 0 1 0 0 0 0 0

43 0 43 14 14 0 0 14 0 0 0 0 0


19

Tabel 12: Bestedingsdoelen roodstand nominaal zonder leenervaring

totaal




N

%

N

%

N

%

N

%

N

%

totale groep studie huisvesting levensonderhoud uitgaan kleding verzekeringen telefoon vakantie eenmalige uitgave anders vervoermiddel computer sport

398 346 317 189 149 141 114 106 87 71 50 43 36

49 43 39 23 18 17 14 13 11 9 6 5 4

136 92 94 65 58 59 42 35 29 18 29 18 13

51 34 36 24 22 22 16 13 11 7 11 7 5

14 13 19 8 3 9 0 8 3 5 0 3 0

47 44 65 27 9 29 0 27 9 18 0 9 0

151 125 109 64 55 46 48 36 32 35 13 13 14

50 42 36 22 18 15 16 12 11 12 4 4 5

97 116 95 52 33 27 24 27 23 13 8 9 9

46 54 45 24 15 13 11 13 11 6 4 4 4

hbo studie huisvesting levensonderhoud verzekeringen uitgaan telefoon kleding eenmalige uitgave vakantie vervoermiddel anders computer sport

263 196 170 100 94 72 73 53 50 37 39 29 15

55 41 36 21 20 15 15 11 10 8 8 6 3

108 62 65 50 37 30 35 21 23 26 11 14 9

56 32 34 26 19 15 18 11 12 13 6 7 4

6 0 6 6 0 0 0 0 0 0 0 0 0

100 0 100 100 0 0 0 0 0 0 0 0 0

104 83 64 30 36 31 30 18 20 10 24 9 6

55 44 34 16 19 17 16 9 10 5 13 5 3

45 50 34 14 21 11 7 14 7 2 4 5 0

52 58 40 17 25 13 8 17 8 2 4 6 0

wo huisvesting levensonderhoud studie uitgaan kleding vakantie telefoon verzekeringen eenmalige uitgave anders sport computer vervoermiddel

150 148 136 95 76 56 42 41 34 32 21 14 13

45 44 41 28 23 17 13 12 10 10 6 4 4

29 29 29 28 23 13 12 9 8 7 5 3 3

40 40 39 38 31 17 16 12 10 10 7 5 5

13 13 8 8 3 8 0 3 3 5 0 3 0

56 56 33 33 11 33 0 11 11 22 0 11 0

42 44 47 29 24 16 16 16 14 11 7 4 3

38 40 43 26 22 15 15 15 13 10 7 4 3

66 61 52 30 26 20 14 13 9 9 9 4 6

52 48 41 24 20 15 11 10 7 7 7 3 5


20

Tabel 13: Spontane associatie met studielening (%)

totaal

nominaal zonder leenervaring




totale groep noodzakelijk kwaad investeren in eigen toekomst geen beurs meer niet werken, meer tijd voor studie later voldoende inkomsten voor afbetaling torenhoge studieschuld nadruk op MIJN verantwoordelijkheid voor opleiding lenen maakt het leven een stuk aangenamer gunstige leenvoorwaarden niet werken, meer tijd voor studie sneller afstuderen en gaan werken extra luxe werken beter dan lenen lenen beter dan werken

55 45 56 44 54 46 82 18 60 40 66 34 88 12

56 44 57 43 47 53 88 12 58 42 67 33 90 10

64 36 62 38 47 53 88 12 62 38 71 29 94 6

49 51 43 57 68 32 69 31 62 38 64 36 81 19

54 46 71 29 70 30 67 33 68 32 66 34 83 17

hbo noodzakelijk kwaad investeren in eigen toekomst geen beurs meer niet werken, meer tijd voor studie torenhoge studieschuld later voldoende inkomsten voor afbetaling nadruk op MIJN verantwoordelijkheid voor opleiding lenen maakt het leven een stuk aangenamer gunstige leenvoorwaarden niet werken, meer tijd voor studie sneller afstuderen en gaan werken extra luxe werken beter dan lenen lenen beter dan werken

56 44 56 44 52 48 85 15 60 40 68 32 91 9

56 44 56 44 57 43 89 11 58 42 68 32 92 8

76 24 68 32 64 36 88 12 76 24 84 16 100 0

50 50 45 55 37 63 75 25 63 37 67 33 85 15

58 42 74 26 40 60 70 30 69 31 69 31 88 12

wo noodzakelijk kwaad investeren in eigen toekomst geen beurs meer niet werken, meer tijd voor studie later voldoende inkomsten voor afbetaling torenhoge studieschuld nadruk op MIJN verantwoordelijkheid voor opleiding lenen maakt het leven een stuk aangenamer gunstige leenvoorwaarden niet werken, meer tijd voor studie sneller afstuderen en gaan werken extra luxe werken beter dan lenen lenen beter dan werken

55 45 58 42 64 36 76 24 60 40 63 37 83 17

58 42 60 40 57 43 83 17 59 41 64 36 85 15

56 44 57 43 54 46 89 11 53 47 62 38 90 10

48 52 39 61 78 22 61 39 61 39 59 41 75 25

52 48 69 31 75 25 65 35 67 33 65 35 80 20



21

Tabel 14: Houding tegenover lenen

totaal





totale groep zeer negatief overwegend negatief overwegend positief zeer positief

13 50 33 4

16 57 25 2

21 55 22 2

7 33 52 8

6 34 52 7

hbo zeer negatief overwegend negatief overwegend positief zeer positief

16 51 30 3

18 57 24 2

28 56 12 4

9 36 49 6

7 36 48 8

wo zeer negatief overwegend negatief overwegend positief zeer positief

10 46 39 4

12 57 29 2

17 55 28 0

5 29 56 10

6 32 55 7



22

Tabel 15: Recht op studielening: kennis leenvoorwaarde, % zeker van antwoord en aantrekkelijkheid voorwaarde

totaal





totale groep antwoord aangekruist alle voltijdstudenten tot 34 voltijdstudenten tot 34 zonder SF-recht voltijdstudenten tot 34 zonder aanvullende beurs voltijdstudenten tot 34 zonder ouderbijdrage

85 10 3 2

84 10 4 2

83 12 5

86 10 2 3

85 13 2

% zekerheid van antwoord alle voltijdstudenten tot 34 voltijdstudenten tot 34 zonder SF-recht voltijdstudenten tot 34 zonder ouderbijdrage voltijdstudenten tot 34 zonder aanvullende beurs

63 43 32 30

59 39 30 27

64 47

72 53

37

69 46 37 23

aantrekkelijke voorwaarde ja neutraal/geen mening nee

53 29 18

50 33 18

53 28 19

60 23 18

58 20 22

antwoord aangekruist alle voltijdstudenten tot 34 voltijdstudenten tot 34 zonder SF-recht voltijdstudenten tot 34 zonder aanvullende beurs voltijdstudenten tot 34 zonder ouderbijdrage

82 12 4 2

82 11 5 2

76 16 8

83 11 2 4

83 15 2


59 40 30 27

56 37 27 27

58 44

71 46

35

66 45 37 21


49 32 19

47 35 19

52 32 16

55 26 19

53 25 22

antwoord aangekruist alle voltijdstudenten tot 34 voltijdstudenten tot 34 zonder SF-recht voltijdstudenten tot 34 zonder aanvullende beurs voltijdstudenten tot 34 zonder ouderbijdrage

89 8 2 1

90 7 3 1

88 9 3

90 8 1 1

87 11 2


69 50 40 38

66 44 42 31

67 51

73 58

40

75 48 36 31


59 23 17

57 28 16

54 26 20

67 17 16

61 18 21

50

hbo

33

wo

64

Grijze cel: juiste antwoord.


23

Tabel 16: Maximaal leenbedrag: kennis leenvoorwaarde, % zeker van antwoord en aantrekkelijkheid voorwaarde

totaal





totale groep antwoord aangekruist bijna 800 euro per maand maximaal ongeveer 500 euro per maand dat is afhankelijk van het inkomen van de ouders dat is afhankelijk van het inkomen van de student

34 30 22 14

24 32 26 18

44 35 14 7

36 32 20 12

78 12 9 2

% zekerheid van antwoord bijna 800 euro per maand dat is afhankelijk van het inkomen van de ouders maximaal ongeveer 500 euro per maand dat is afhankelijk van het inkomen van de student

67 43 43 34

53 40 38 33

68 54 48 36

71 50 51 35

86 54 58 55


61 25 14

57 29 15

58 29 12

69 18 13

71 15 14

antwoord aangekruist maximaal ongeveer 500 euro per maand dat is afhankelijk van het inkomen van de ouders bijna 800 euro per maand dat is afhankelijk van het inkomen van de student

31 28 25 16

31 30 20 19

48 28 16 8

34 24 27 15

13 14 70 2


61 42 40 33

50 40 36 33

43 51 44 18

68 49 48 34

87 49 66 53


56 29 16

53 31 16

48 36 16

65 20 15

67 17 16

antwoord aangekruist bijna 800 euro per maand maximaal ongeveer 500 euro per maand dat is afhankelijk van het inkomen van de ouders dat is afhankelijk van het inkomen van de student

50 28 13 9

34 34 17 15

63 26 6 6

49 30 14 7

82 11 6 1


72 48 47 36

57 43 42 32

73 64 54 54

74 53 54 41

86 61 53 56


69 20 12

65 23 12

65 25 10

76 14 10

73 14 13

hbo

wo

Grijze cel: juiste antwoord. Vetgedrukte getallen: opmerkelijke verschillen tussen studenten met en zonder leenervaring.


24

Tabel 17: Maximaal aantal maanden lenen: kennis leenvoorwaarde, % zeker van antwoord en aantrekkelijkheid voorwaarde

totaal





totale groep antwoord aangekruist in totaal 10 jaar, mits je in die periode afstudeert de hele periode dat je studie duurt plus 36 mnd het aantal maanden dat je studie duurt onbeperkt lenen tot je bent afgestudeerd

33 32 22 13

35 28 25 13

22 44 19 16

32 30 24 14

29 50 12 9

% zekerheid van antwoord de hele periode dat je studie duurt plus 36 mnd in totaal 10 jaar, mits je in die periode afstudeert onbeperkt lenen tot je bent afgestudeerd het aantal maanden dat je studie duurt

60 54 42 42

49 49 40 39

75 68 37 49

62 58 50 47

79 64 49 48

aantrekkelijke voorwaarde ja nee neutraal/geen mening

53 21 27

51 19 30

54 21 25

56 21 23

53 28 19

antwoord aangekruist in totaal 10 jaar, mits je in die periode afstudeert de hele periode dat je studie duurt plus 36 mnd het aantal maanden dat je studie duurt onbeperkt lenen tot je bent afgestudeerd

33 28 27 13

35 26 27 12

12 36 28 24

33 26 28 13

31 43 16 10

% zekerheid van antwoord de hele periode dat je studie duurt plus 36 mnd in totaal 10 jaar, mits je in die periode afstudeert het aantal maanden dat je studie duurt onbeperkt lenen tot je bent afgestudeerd

53 52 41 40

47 49 39 39

68 97 48 33

56 57 45 49

76 64 52 38


50 30 20

49 32 19

48 28 24

54 26 21

47 24 29

antwoord aangekruist de hele periode dat je studie duurt plus 36 mnd in totaal 10 jaar, mits je in die periode afstudeert het aantal maanden dat je studie duurt onbeperkt lenen tot je bent afgestudeerd

40 32 16 13

32 34 19 15

49 28 12 10

37 32 16 15

54 27 10 9

% zekerheid van antwoord de hele periode dat je studie duurt plus 36 mnd in totaal 10 jaar, mits je in die periode afstudeert onbeperkt lenen tot je bent afgestudeerd het aantal maanden dat je studie duurt

67 56 46 43

54 52 42 38

78 60 44 52

68 60 52 52

80 64 57 45


57 22 21

56 26 18

58 22 19

60 18 22

56 16 28

hbo

wo



25

Tabel 18: Tussentijdse wijziging leenbedrag: kennis leenvoorwaarde, % zeker van antwoord en aantrekkelijkheid voorwaarde

totaal





totale groep antwoord aangekruist eenmaal per jaar je leenbedrag tussentijds wijzigen per maand bepalen welk bedrag je leent afgesproken bedrag gedurende heel studiejaar afgesproken bedrag gedurende studie

44 43 11 2

54 29 15 2

43 52 6

29 65 6 1

17 80 2 1

% zekerheid van antwoord per maand bepalen welk bedrag je leent eenmaal per jaar je leenbedrag tussentijds wijzigen afgesproken bedrag gedurende heel studiejaar afgesproken bedrag gedurende studie

74 47 38 33

62 45 37 31

69 51 24

82 53 48 34

87 55 44 75


89 6 5

86 7 6

87 6 7

94 3 3

96 1 3

antwoord aangekruist eenmaal per jaar je leenbedrag tussentijds wijzigen per maand bepalen welk bedrag je leent afgesproken bedrag gedurende heel studiejaar afgesproken bedrag gedurende studie

48 35 14 3

56 24 17 3

44 52 4

34 58 7 1

21 74 4 2


69 47 37 34

59 44 37 32

55 60 0

79 53 47 36

87 55 40 75


86 7 7

84 9 7

80 8 12

93 4 4

94 2 4

antwoord aangekruist per maand bepalen welk bedrag je leent eenmaal per jaar je leenbedrag tussentijds wijzigen afgesproken bedrag gedurende heel studiejaar afgesproken bedrag gedurende studie

56 36 7 0

39 50 11 0

52 42 7

75 21 4 0

84 15 1


79 48 40 20

66 46 39 22

79 46 33

86 55 49 7

87 54 53


94 3 3

92 4 4

91 4 4

97 2 1

97 1 2

hbo

wo



26

Tabel 19: Verplichte start aflossing: kennis leenvoorwaarde, % zeker van antwoord en aantrekkelijkheid voorwaarde

totaal





totale groep antwoord aangekruist twee jaar na het afstuderen direct na het afstuderen je kiest zelf wanneer je begint met aflossen vier jaar na het afstuderen

46 24 22 8

41 27 23 8

50 18 25 7

50 22 21 7

65 15 13 7

% zekerheid van antwoord twee jaar na het afstuderen je kiest zelf wanneer je begint met aflossen vier jaar na het afstuderen direct na het afstuderen

55 46 42 41

47 42 38 38

58 53 45 32

62 53 49 50

73 52 55 47


76 12 11

74 14 12

75 12 14

80 12 9

83 9 8

antwoord aangekruist twee jaar na het afstuderen direct na het afstuderen je kiest zelf wanneer je begint met aflossen vier jaar na het afstuderen

41 28 23 7

38 30 24 8

44 24 32

49 24 21 6

59 21 14 7

% zekerheid van antwoord twee jaar na het afstuderen je kiest zelf wanneer je begint met aflossen direct na het afstuderen vier jaar na het afstuderen

53 47 41 41

46 43 38 38

61 64 33

62 53 51 51

74 52 49 56


76 13 11

74 14 12

76 12 12

81 11 9

84 7 8

antwoord aangekruist twee jaar na het afstuderen je kiest zelf wanneer je begint met aflossen direct na het afstuderen vier jaar na het afstuderen

54 20 17 9

49 22 20 9

54 20 13 12

53 20 19 9

68 13 12 7

% zekerheid van antwoord twee jaar na het afstuderen je kiest zelf wanneer je begint met aflossen vier jaar na het afstuderen direct na het afstuderen

58 45 43 41

49 41 38 39

57 41 45 31

63 53 48 49

72 52 54 45


77 12 11

74 13 12

74 11 15

78 13 9

83 10 7

hbo

wo



27

Tabel 20: Maximale termijn terugbetaling: kennis leenvoorwaarde, % zeker van antwoord en aantrekkelijkheid voorwaarde

totaal





totale groep antwoord aangekruist dat is afhankelijk van de hoogte van de schuld maximaal 10 jaar maximaal 15 jaar maximaal 20 jaar

35 26 24 15

39 29 18 14

33 20 28 19

31 25 30 14

24 16 43 17

% zekerheid van antwoord maximaal 15 jaar maximaal 10 jaar maximaal 20 jaar dat is afhankelijk van de hoogte van de schuld

61 53 47 46

52 50 44 44

57 51 43 42

68 65 56 53

73 58 52 53


76 12 12

74 12 14

70 12 18

81 10 9

83 10 6

antwoord aangekruist dat is afhankelijk van de hoogte van de schuld maximaal 10 jaar maximaal 15 jaar maximaal 20 jaar

38 28 20 14

40 30 17 13

40 24 20 16

33 27 27 13

25 17 39 19


59 54 48 46

52 51 43 44

38 58 59 44

70 66 55 53

74 59 60 60


73 14 13

72 15 13

56 24 20

78 11 12

81 7 12

antwoord aangekruist dat is afhankelijk van de hoogte van de schuld maximaal 15 jaar maximaal 10 jaar maximaal 20 jaar

31 30 23 16

36 21 27 16

28 34 17 21

26 36 22 15

24 45 15 16


63 51 46 45

53 46 45 43

64 45 36 40

66 63 57 53

73 57 46 49


82 9 9

79 10 11

79 7 15

86 7 7

85 10 6

hbo

wo

Grijze cel: juiste antwoord. Vetgedrukte getallen: significante verschillen tussen studenten met en zonder leenervaring.


28

Tabel 21: Hoogte rentepercentage: kennis leenvoorwaarde, % zeker van antwoord en aantrekkelijkheid voorwaarde

totaal





totale groep antwoord aangekruist ongeveer 3 procent ongeveer 5 procent ongeveer 8 procent ongeveer 11 procent

67 26 5 1

66 26 6 1

70 27 3

69 25 5 1

67 28 4 1

% zekerheid van antwoord ongeveer 3 procent ongeveer 5 procent ongeveer 8 procent ongeveer 11 procent

53 33 29 29

49 29 27 31

55 33 40

59 39 30 31

63 46 38 19


74 13 13

72 14 14

74 9 18

76 14 10

80 12 8

antwoord aangekruist ongeveer 3 procent ongeveer 5 procent ongeveer 8 procent ongeveer 11 procent

66 27 6 1

65 27 7 1

72 28

68 26 5 1

65 29 4 2


51 31 30 28

48 28 34 27

58 35

57 37 28 30

62 43 5 45


71 15 14

70 15 15

68 8 24

73 16 11

76 15 9

antwoord aangekruist ongeveer 3 procent ongeveer 5 procent ongeveer 8 procent ongeveer 11 procent

69 25 5 1

69 25 5 1

69 27 4

72 23 5 1

68 27 4 1


57 36 31 27

53 30 29 17

53 32 40

63 41 32 37

63 47 34 34


79 11 10

78 12 10

78 13 9

80 10 10

83 7 10

hbo

wo



29

Tabel 22: Houding ouders tegenover studielening nominaal zonder leenervaring

totaal




N

%

N

%

N

%

N

%

N

%

totale groep zeer negatief matig negatief matig positief zeer positief nvt/weet niet

1117 1590 1104 352 845

22 32 22 7 17

773 1064 554 98 574

25 35 18 3 19

123 129 42 33 64

31 33 11 8 16

132 225 306 163 124

14 24 32 17 13

89 171 201 58 83

15 28 33 10 14

hbo zeer negatief matig negatief matig positief zeer positief nvt/weet niet

730 964 627 186 582

24 31 20 6 19

562 723 365 65 416

26 34 17 3 20

43 31 19 25 37

28 20 12 16 24

88 150 177 81 90

15 26 30 14 15

38 59 66 14 39

17 27 31 7 18

wo zeer negatief matig negatief matig positief zeer positief nvt/weet niet

386 626 477 166 263

20 33 25 9 14

211 341 189 33 159

23 37 20 4 17

80 98 24 8 27

34 42 10 3 11

44 75 129 82 34

12 21 35 22 9

51 112 135 44 44

13 29 35 11 11


Tabel 23: Oordeel ouders over lenen (1=zeer mee oneens; 5=zeer mee eens)

totaal





totale groep schulden onverstandig indien echt nodig bij onvoldoende draagkracht ouders student moet zelf investeren financiële onafhankelijkheid studenten belangrijk

4,2 4,0 4,0 3,2 2,9

4,3 4,0 4,0 3,2 2,9

4,1 3,8 3,9 2,9 2,6

3,8 4,0 4,0 3,5 3,0

4,0 4,0 4,0 3,5 3,2

hbo schulden onverstandig indien echt nodig bij onvoldoende draagkracht ouders student moet zelf investeren financiële onafhankelijkheid studenten belangrijk

4,2 4,0 4,0 3,2 2,9

4,4 4,0 3,9 3,2 2,8

3,7 3,7 3,7 2,9 2,6

3,9 4,0 4,0 3,5 3,0

4,2 4,0 4,1 3,5 3,3

wo indien echt nodig schulden onverstandig bij onvoldoende draagkracht ouders student moet zelf investeren financiële onafhankelijkheid studenten belangrijk

4,1 4,1 4,1 3,3 3,0

4,1 4,3 4,1 3,2 2,9

3,9 4,3 4,0 2,9 2,6

4,0 3,6 4,0 3,5 3,0

4,0 3,9 4,0 3,5 3,2



30

Tabel 24: Rol ouders bij afsluiten studielening nominaal zonder leenervaring

totaal N




%

N

%

N

%

N

%

N

%

9 23 16 19 25 8

77 780 397 485 1038 285

3 25 13 16 34 9

30 111 57 56 108 29

8 28 15 14 28 7

253 143 198 222 80 54

27 15 21 23 8 6

107 115 138 176 38 28

18 19 23 29 6 5

242 667 432 569 894 285

8 22 14 18 29 9

47 512 255 350 753 213

2 24 12 16 35 10

25 12 31 0 68 19

16 8 20 0 44 12

131 96 108 154 56 41

22 16 18 26 10 7

39 46 38 64 16 13

18 21 17 30 7 6

226 483 358 371 370 111

12 25 19 19 19 6

31 268 142 135 284 72

3 29 15 14 30 8

5 98 27 56 40 11

2 42 11 24 17 4

122 47 89 68 24 13

34 13 25 19 7 4

68 69 100 112 22 15

17 18 26 29 6 4

totale groep aangeraden 467 afgeraden 1.150 niet aangeraden of afgeraden 790 geen rol 940 nooit ter sprake geweest 1.264 nvt/weet niet 396 hbo aangeraden afgeraden niet aangeraden of afgeraden geen rol nooit ter sprake geweest nvt/weet niet wo aangeraden afgeraden niet aangeraden of afgeraden geen rol nooit ter sprake geweest nvt/weet niet



31

Tabel 25: Mate waarin informatie leenattitude mogelijk verandert: Is jouw mening over lenen hierdoor veranderd? nominaal zonder leenervaring

totaal




N

%

N

%

N

%

N

%

N

%

totale groep veel negatiever iets negatiever onveranderd iets positiever veel positiever

55 157 3134 1543 118

1 3 63 31 2

37 82 1743 1119 82

1 3 57 37 3

6 3 267 103 12

2 1 68 26 3

9 46 646 229 20

1 5 68 24 2

3 26 477 93 4

0 4 79 15 1

hbo veel negatiever iets negatiever onveranderd iets positiever veel positiever

45 87 1876 989 91

1 3 61 32 3

31 52 1231 756 60

1 2 58 35 3

6 0 86 49 12

4 0 56 32 8

7 28 389 146 17

1 5 66 25 3

0 7 170 38 2

0 3 79 17 1

wo veel negatiever iets negatiever onveranderd iets positiever veel positiever

10 70 1258 554 27

1 4 66 29 1

6 30 512 363 22

1 3 55 39 2

0 3 181 53 0

0 1 76 22 0

2 18 257 83 3

1 5 71 23 1

3 19 308 55 2

1 5 80 14 1


Tabel 26: Mate waarin informatie leengedrag mogelijk verandert: Ben je door deze informatie eerder geneigd om te gaan lenen? nominaal zonder leenervaring

totaal




N

%

N

%

N

%

N

%

N

%

totale groep nee, absoluut niet 1581 nee, waarschijnlijk niet 1852 ja, waarschijnlijk wel 482 ja, absoluut wel 10

40 47 12 0

1218 1471 367 8

40 48 12 0

187 145 59 0

48 37 15 0

133 197 47 2

35 52 12 0

43 39 9 0

47 43 10 0

hbo nee, absoluut niet 1103 nee, waarschijnlijk niet 1151 ja, waarschijnlijk wel 313 ja, absoluut wel 7

43 45 12 0

924 962 240 6

43 45 11 0

62 49 43 0

40 32 28 0

103 124 27 2

40 48 11 1

14 16 4 0

42 47 11 0

wo nee, absoluut niet nee, waarschijnlijk niet ja, waarschijnlijk wel ja, absoluut wel

35 52 12 0

294 509 127 2

32 55 14 0

125 96 16 0

53 40 7 0

30 73 20 0

25 59 16 0

29 23 6 0

50 40 10 0

478 701 169 2


32

Tabel 27: Verklaringsmodel van verandering in leenattitude uit kennis, aantrekkelijkheid voorwaarden, initiële leenattitude en leenkenmerken; ongestandaardiseerde (B) en gestandaardiseerde (β) regressiecoëfficiënten

(Constant) aantrekkelijkheid voorwaarden kennis (aantal goede antwoorden) rentedragende lening (0=nee; 1=ja) attitude ouders leenervaring (0=nee; 1=ja) initiële leenattitude

B

std

β

t

sig.

2,84 0,12 -0,07 -0,15 0,05 -0,11 0,03

0,04 0,01 0,01 0,04 0,01 0,03 0,01

0,35 -0,16 -0,10 0,07 -0,08 0,04

78,35 22,85 -10,31 -4,28 3,99 -3,69 2,42

** ** ** ** ** ** **

2

Totaal percentage verklaarde variantie (adjusted R ): 16 procent. ** significant p<0,001; * p<0,05

Tabel 28: Verklaringsmodel van leengedrag uit kennis, aantrekkelijkheid voorwaarden, initiële en verandering in leenattitude; ongestandaardiseerde (B) en gestandaardiseerde (β) regressiecoëfficiënten

(Constant) aantrekkelijkheid voorwaarden initiële leenattitude attitude ouders kennis (aantal goede antwoorden)

B

std

β

t

sig.

0,70 0,08 0,21 0,12 -0,02

0,04 0,01 0,02 0,01 0,01

0,23 0,22 0,16 -0,03

16,52 13,58 12,10 8,86 -1,96

** ** ** ** *

Totaal percentage verklaarde variantie (adjusted R2): 20 procent. ** significant p<0,001; * p<0,05


33

3

Vragenlijst

1 Volg je nog steeds een opleiding in het hoger onderwijs? ja, aan een universiteit ja, aan een hogeschool nee, ik ben inmiddels afgestudeerd nee, ik ben voortijdig gestopt met mijn studie 2 Welke opleiding in het hoger onderwijs volg je? 3 Ontvang je van de IB-Groep momenteel een: basisbeurs aanvullende beurs rentedragende lening ik maak geen gebruik van studiefinanciering of studielening ik heb geen recht op studiefinanciering of studielening 4 Heb je in het verleden (ook) een studielening ontvangen van de IB-Groep? 5 Hoeveel maanden heb je gedurende de tijd dat je studeert in totaal geleend of leen je bij de IBGroep? 6 Waarom heb je momenteel geen studielening meer? ik ben (meer) gaan werken ik krijg (meer) geld van mijn ouders ik probeer mijn uitgaven te beperken ik heb de studielening gebruikt voor een incidentele uitgave of betalingsachterstand ik heb geen leenmogelijkheden meer bij de IB-Groep andere reden 7 Denk je dat je in de toekomst gaat lenen of blijft lenen bij de IB-Groep? zeker niet waarschijnlijk niet waarschijnlijk wel zeker wel 8 Heb je: een (andere) lening bij een bank? een lening bij derden (ouders, vrienden)? openstaande rekeningen en achterstallige betalingen? schulden vanwege kopen op afbetaling of met creditcard? sta je rood? geen van deze leenvormen zijn op mijn situatie van toepassing 9 Waarvoor gebruik je deze lening vooral? studiekosten (collegegeld, boeken) aanschaf computer vaste lasten voor huisvesting (huur, hypotheek) eten, drinken verzekeringen mobiele telefoon sporten uitgaan (bioscoop, uitstapjes, café, uit eten) kleding vakantie auto, fiets, bromfiets, motor of ander vervoermiddel andere eenmalige grote uitgave anders, namelijk


34

10 Paarsgewijs vergelijken a Wat vind jij het beste passen bij een studielening: noodzakelijk kwaad investeren in eigen toekomst b Wat vind jij het beste passen bij een studielening: geen beurs meer, wat moet je anders? geen bijbaan, meer tijd voor de studie

c Wat vind jij het beste passen bij een studielening: ik verdien straks genoeg om het terug te betalen een torenhoge studieschuld d Wat vind jij het beste passen bij een studielening: lenen benadrukt MIJN verantwoordelijkheid voor mijn opleiding je leeft maar één keer, een lening maakt het leven een stuk aangenamer

e Wat vind jij het beste passen bij een studielening: gunstige leenvoorwaarden geen bijbaan, meer tijd voor de studie

f

Wat vind jij het beste passen bij een studielening: sneller afstuderen en gaan werken extra luxe

g Wat vind jij het beste passen bij een studielening: lenen is beter dan werken werken is beter dan lenen 11 Hoe sta jij tegenover lenen voor je studie? zeer negatief overwegend negatief overwegend positief zeer positief 12 Voor de voorlichting aan studenten over studiefinanciering is het van belang dat beleidsmakers zicht hebben op de kennis die studenten nu hebben op het terrein van studiefinanciering en lenen. Onderstaande vragen gaan over leenvoorwaarden. We vragen je deze vragen spontaan te beantwoorden en dus niet op te zoeken. We vragen je ook steeds hoe zeker je bent van je antwoord. Weet je welke studenten recht hebben op een studielening? alle voltijdstudenten tot 34 jaar alleen voltijdstudenten tot 34 jaar die geen recht (meer) hebben op een beurs alleen voltijdstudenten tot 34 jaar die geen bijdrage van hun ouders ontvangen alleen voltijdstudenten tot 34 jaar die geen aanvullende beurs ontvangen

ik weet voor ……% zeker dat ik deze vraag goed heb beantwoord

13 Weet je welk bedrag een student die geen recht meer heeft op een basisbeurs maximaal per maand kan lenen? bijna 800 euro per maand dat is afhankelijk van het inkomen van de ouders dat is afhankelijk van het inkomen van de student maximaal ongeveer 500 euro per maand



35

14 Weet je hoeveel maanden je maximaal kunt lenen? het aantal maanden dat je studie duurt, kun je ook lenen je kunt lenen de hele periode dat je studie duurt plus nog 36 maanden nadat je studieduur is verstreken je kunt in totaal 10 jaar lenen, mits je in die periode ook afstudeert je kunt onbeperkt lenen tot je bent afgestudeerd


15 Welke van de volgende leenvoorwaarden denk je dat correct is: je kunt per maand bepalen welk bedrag je leent als je een leenbedrag hebt afgesproken, zit je daar gedurende het hele studiejaar aan vast als je een leenbedrag hebt afgesproken, zit je daar gedurende je hele studie aan vast je kunt eenmaal per jaar je leenbedrag tussentijds wijzigen


16 Weet je wanneer je moet beginnen met aflossen van de lening? direct na het afstuderen twee jaar na het afstuderen vier jaar na het afstuderen je kiest zelf wanneer je begint met aflossen


17 Weet je hoe lang je maximaal doet over de terugbetaling van je studielening? maximaal 20 jaar maximaal 15 jaar maximaal 10 jaar dat is afhankelijk van de hoogte van de schuld


18 Weet je hoe hoog het rentepercentage voor een studielening is? ongeveer 3 procent ongeveer 5 procent ongeveer 8 procent ongeveer 11 procent


Elke voltijdstudent kan naast de basis- en aanvullende beurs een lening afsluiten. Nadat het recht op een basisbeurs is afgelopen (voor de meeste opleidingen is dit vier jaar) kan een student nog 36 maanden uitsluitend lenen. 19 Vind je dit een aantrekkelijke voorwaarde? ja nee neutraal/geen mening Studenten met een basisbeurs beurs kunnen (afhankelijk van de hoogte van hun eventuele aanvullende beurs) maximaal € 500 per maand lenen. Studenten die geen basisbeurs meer krijgen kunnen nog 36 maanden een bedrag van ongeveer € 790 per maand lenen. 20 Vind je dit een aantrekkelijke voorwaarde? ja nee neutraal/geen mening


36

Je kunt lenen gedurende de periode dat je een basisbeurs en/of een aanvullende beurs ontvangt (de periode van je nominale studieduur): het aantal maanden dat voor je studie staat. Heb je geen recht meer op een basisbeurs dan kun je nog 36 maanden uitsluitend lenen. 21 Vind je dit een aantrekkelijke voorwaarde? ja nee neutraal/geen mening Studenten beginnen met terugbetalen maximaal twee jaar na hun afstuderen (aanloopfase) 22 Vind je dit aantrekkelijke voorwaarden? ja nee neutraal/geen mening Je mag 15 jaar doen over de aflossing van je studielening met een minimum van ongeveer € 45 per maand. Daarna vervalt de schuld. Het terug te betalen maandbedrag hangt af van de hoogte van je schuld en de rente. Vind je dit aantrekkelijke voorwaarden? 23 Vind je dit een aantrekkelijke voorwaarde? ja nee neutraal/geen mening Over een studielening wordt in 2005 3,05 procent rente berekend. 24 Vind je dit een aantrekkelijke voorwaarde? ja nee neutraal/geen mening Hoeveel je wilt lenen bepaal je zelf. Zit je even een tijdje krap? Dan kun je ook één of twee maanden lang een bedrag lenen. Heb je de lening niet meer nodig, dan zet je het bedrag weer op nul. 25 Vind je dit een aantrekkelijke voorwaarde? ja nee neutraal/geen mening 26 Je hebt in de vorige vragen informatie gekregen over een studielening. Is met deze kennis jouw mening over lenen veranderd? Mijn mening over lenen is hierdoor: veel negatiever geworden iets negatiever geworden onveranderd gebleven iets positiever geworden veel positiever geworden 27 Ben je door deze informatie eerder geneigd om te gaan lenen? nee, absoluut niet nee, waarschijnlijk niet ja, waarschijnlijk wel ja, absoluut wel 28 Wat is het oordeel van jouw ouders over een studielening? zeer negatief matig negatief matig positief zeer positief niet van toepassing / dat weet ik niet


37

29 Hebben jouw ouders een rol gespeeld bij jouw keuze om al dan niet te gaan lenen? nee, zij hebben geen rol gespeeld het onderwerp ‘lenen’ is nooit ter sprake geweest zij hebben het me afgeraden zij hebben me aangeraden te gaan lenen zij hebben me noch aangeraden, noch afgeraden om te gaan lenen niet van toepassing / dat weet ik niet 30 In hoeverre vertegenwoordigen onderstaande stellingen de mening van jouw ouders? een studielening is acceptabel onder voorwaarde dat het echt nodig is het is belangrijk dat kinderen zelf financieel investeren in de eigen toekomst het is niet verstandig als je al op jonge leeftijd schulden maakt een studielening is acceptabel als ouders niet kunnen bijdragen het is belangrijk dat studenten in het hoger onderwijs financieel onafhankelijk zijn van hun ouders


38

Leengedrag van studenten

Recommend Documents