LEASING
EEN WETENSCHAPPELIJKE PROEVE OP HET GEBIED VAN DE RECHTSGELEERDHEID
PROEFSCHRIFT TER VERKRIJGING VAN DE GRAAD VAN DOCTOR AAN DE KATHOLIEKE UNIVERSITEIT NIJMEGEN, VOLGENS BESLUIT VAN HET COLLEGE VAN DECANEN IN HET OPENBAAR TE VERDEDIGEN OP WOENSDAG 2 JULI 1997 DES NAMIDDAGS OM 3.30 UUR PRECIES
DOOR JACOBUS JOHANNES VAN HEES geboren op 16 September 1963 te Zaltbommel
W.E.J. TJEENK WILLINK —1997
INHOUDSOPGAVE
1 1.1 1.2 1.3 1.4
INLEIDING LEASING: EEN ZELFSTANDIG JURIDISCH BEGRIP? MAATSCHAPPELIJKE BETEKENIS VAN LEASING PLAN VAN BEHANDELING TERMINOLOGIE
2 2.1 2.2 2.3 2.4
DE LEASEOVEREENKOMST INLEIDING HET BEGRIP "LEASING" TWEE VORMEN VAN LEASING FINANCIAL LEASE 2.4.2 Kenmerken 2.4.2 Leasing heeft betrekking op een kapitaalgoed 2.4.3 Het gebruik van het leaseobject ligt bij de leasenemer 2.4.4 Volledige vergoeding van de investering 2.4.5 Verband met de econotnische levensduur van het leaseobject 2.4.6 Het leaseobject vormt zekerheid voor de leasegever OPERATIONAL LEASE NADERE KWALIFICATIE VAN DE LEASEOVEREENKOMST 2.6.1 Typering van de leaseovereenkomst 2.6.2 Artikel 7A:1584 e.v. BW (huur en verhuur) 2.6.3 Titel 7A.5A BW (huurkoop roerende zaken ca.) 2.6.4 Tijdelijke zvet huurkoop onroerende zaken 2.6.5 Ontwerp afdeling 7.1.12 BW (huurkoop onroerende zaken) 2.6.6 Wet op het consumentenkrediet
2.5 2.6
3 3
-l 3-2 3.3
EIGENDOM ALS ZEKERHEIDSRECHT INLEIDING ZEKERHEIDSOVERDRACHTENEIGENDOMSVOORBEHOUD HET FIDUCIAVERBOD VAN ARTIKEL 3:84 LID 3 BW 3.3.1 Hetfiduciaverbod en het stil pandrecht 3.3.2 Het Sogelease-arrest 3.3.3 Demaatstafvanartikel3:84lid3BW 3.3.4 Toetsing van de sale and lease back 3.3.5 Nadere analyse
1 1 2 3 5 7 7 8 10 11 11 12 13 14 17 19 20
21 21 24 29 39 42 50 55 55
57 63 63
68
V
Inhoudsopgave
3.4
3.5 3.6
4 4.1 4.2
4.3
4.4 4.5
VI
3.3.6 Hetfiduciaverbod en splitsing van eigendom 3.3.7 Een andere maatstaf voor het fiduciaverbod ZEKERHEIDSEIGENDOMINDERECHTSPRAAK 3.4.2 Inleiding 3.4.2 Relativering van de zekerheidsoverdracht 3.4.3 Analoge toepassing van de pandbepalingen 3.4.4 De kwalificatie van de zekerheidsoverdracht door de Hoge Raad 3.4.5 Resume ZEKERHEIDSEIGENDOM ALS BIJZONDER EIGENDOMSRECHT EIGENDOM ONDER VOORWAARDE 3.6.2 Overdracht als gemeenschappelijke ontstaansgrond 3.6.2 Zekerheidseigendom als voorwaardelijk recht 3.6.3 Tzvee visies: Kortmann en Vriesendorp 3.6.4 Bestrijding opvattingen Kortmann en Vriesendorp 3.6.5 Zekerheidseigendom en relativering van eigendom 3.6.6 Conclusie OVERGANG EN OVERDRACHT IN LEASEVERHOUDINGEN INLEIDING OVERGANG VAN DE LEASEVERHOUDING 4.2.2 Contractsoverneming 4.2.2 Contractsoverneming en subleasing OVERGANG VAN INDIVIDUELE RECHTEN EN VERPLICHTINGEN 4.3.2 Overgang van verplichtingen 4.3.2 Overdracht en verpanding van leasetermijnen 4.3.3 Leasetermijnen: bestaande of toekomstige vorderingen? VERVULLING VAN DE VOORWAARDE WAARAAN HET EIGENDOMSRECHT IS ONDERWORPEN BESCHIKKINGSHANDELINGEN VAN DE LEASEGEVER 4.5.2 Algemeen 4.5.2 Vervreemding bij een operational lease 4.5.3 Vervreemding bij eenfinancial lease 4.5.4 Vervreemding in geval van een voorwaardelijk eigendomsrecht 4.5.5 Vervreemding in geval van een onvoorwaardelijk eigendomsrecht
77 80 82 82 84 86 89 92 93 98 98 101 103 105 107 111 115 115 116 116 118 120 120 123 124 130 133 133 134 138 139 140
Inhoudsopgave
4.6
5 5.1 5.2
5.3
5.4
4.5.6 Rechtvaardiging van het goederenrechtelijk karakter van de aanspraken van de beneficiaris 4.5.7 De kwaliteitsrekening 4.5.8 Artikel 3:110 BW 4.5.9 Derdenwerking bij lastgevingsverhoudingen 4.5.20 De Haagse Trust 4.5.22 Resume 4.5.22 Bescherming van verkrijgers van de leasegever BESCHIKKINGSHANDELINGEN VAN DE LEASENEMER 4.6.2 Algemeen 4.6.2 Vervreemding bij een operational lease 4.6.3 Vervreemding bij een financial lease TEKORTKOMING EN INSOLVENTIE INLEIDING INVLOEDFAILLISSEMENTOPHETLEASECONTRACT 5.2.2 Algemeen 5.2.2 Artikel 37 Fiv 5.2.3 Artikel 38a Fw 5.2.4 Artikel 39 Fw 5.2.5 Surseance van betaling 5.2.6 Toepasselijkheid van de bijzondere bepalingen inzake wederkerige overeenkomsten op leaseovereenkomsten 5.2.7 De afkoelingsperiode van de artikelen 63a en 241a Fw UITOEFENING VAN HET ZEKERHEIDSRECHT DOOR DE LEASEGEVER 5.3.2 Algemeen 5.3.2 Wijze van verhaal door de financial leasegever 5.3.3 Voordeelafdracht bij ontbinding VERHAALSUrrOEFENING DOOR DE OVERIGE SCHULDEISERS VAN DE LEASENEMER 5.4.2 Algemeen 5.4.2 Uitwinning door een individuele schuldeiser 5.4.3 Schuldeisers met een bijzondere positie: het retentierecht, kosten tot behoud en kosten wegens bearbeiding van het leaseobject 5.4.4 Schuldeisers met een bijzondere positie: defiscus 5.4.5 Faillissement van de leasenemer
143 145 146 149 151 153 153 156 156 157 157 161 161 162 162 164 168 170 172 174 177 182 182 183 184 187 187 187
190 192 195
VTf
Inhoudsopgave 5.5
6
VERHAALSUITOEFENING DOOR SCHULDEISERS VAN DE LEASEGEVER 5.5.2 Algemeen 5.5.2 Faillissement van de leasegever
198 198 200
SAMENVATTING EN CONCLUSIES
201
SUMMARY
207
LIJST VAN DE BELANGRIJKSTE GERAADPLEEGDE LITERATUUR
213
CURRICULUM VITAE
vm
