30 VIVENDA
Le seigneur de Clérans In heel Europa richt binnenhuisarchitect/vormgever/beeldhouwer Joris van Grinsven opmerkelijke huizen in voor zijn opdrachtgevers. Voor hemzelf had het lot iets bijzonders in petto: het duizend jaar oude Château de Clérans. FOTOGRAFIE MICHAEL PAUL
VIVENDA 31
32 VIVENDA
Het château heeft na de Franse Revolutie veel geleden onder de ag ressie van het volk tegen adellijke f amilies... De conclusie is onontkoombaar: de ommuurde middeleeuwse woontoren in Cause-de-Clérance is voorbestemd voor Joris van Grinsven. Een reeks van gebeurtenissen – te veel toevalligheden om nog van toeval te kunnen spreken – leidde de binnenhuisarchitect naar de donjon in de landelijke Périgord Pourpre, niet ver van Bergerac. Jaren geleden ging hij in de streek op zoek naar een woning in Frankrijk en noteerde dit dorpje als potentiële woonplaats. Toen familieleden naar dezelfde streek wilden verhuizen, kwam hij opnieuw in het plaatsje met ruim 300 inwoners. Uiteindelijk leidde dat tot de aankoop van een huisje in het dorp, mét uitzicht op het Château de Clérans. En dat had weer een ontmoeting tot gevolg met een dame uit een adellijke Frans-Russische familie die het château had geërfd. V E R D E D I G I N G S B O LW E R K E N
“Uit een gevoel van ‘noblesse oblige’ liet ze de muren restaureren,” zegt Joris, “maar verder wist de familie niet goed wat ze met het château moest doen.” De dame kwam vervolgens met een opmerkelijk aanbod. “Ze zei dat ik de enige was die op de juiste wijze met dit château kon omgaan. Tegen een faire prijs kon ik het kopen.” Heel lang hoefde Joris er niet over na te denken. “Ik ging wonen in mijn uitzicht.”
De naam ‘château’ zet je overigens op het verkeerde been. Wie naar de donjon uit de elfde eeuw loopt - midden in het dorp op een ‘motte’ (verhoging) gelegen - ziet dat er weinig over is van het kasteel. In de ommuurde tuin van Joris staan nog wel de circa 30 meter hoge resten van de toren, een van de destijds belangrijkste en ook oudste verdedigingsbolwerken in Frankrijk. Afgezien van een bijgebouw is ook de kapel van het kasteel redelijk ongeschonden uit de strijd gekomen. Joris: “Dat laatste heeft waarschijnlijk te maken met het gewijde karakter van die ruimte. Het château heeft na de Franse Revolutie veel geleden onder de agressie van het volk tegen adellijke families en hun bezit. Er hebben branden in het kasteel gewoed, boeren haalden stenen van het gebouw weg voor eigen gebruik.Van de kapel bleven ze af. Samen met een bijgebouw zijn dat nog de enige bewoonbare plekken van het kasteel.” KAPELACHTIGE SFEER
De binnenhuisarchitect ging dan ook aan de slag met deze ruimtes. De kapel werd volledig gestript en getransformeerd tot een opmerkelijke eetkamer/keuken. De sfeer is, ook na de herinrichting, ‘kapelachtig’ gebleven. Soberheid en sereniteit overheersen. Een houtkachel, een VIVENDA 33
“Je bent hier nooit alleen, als ik het zo mag uitdr ukken...” lange eettafel en een kookeiland hebben een plek gekregen in deze 7,5 meter hoge, gewelfde ruimte. Markant is ook het ronde raam hoog tegen het plafond. De tussenverdieping van de kapel – die door boeren gebruikt werd als opslagruimte – fungeert nu als werkruimte van de bewoner. Via een trap en een tussenverdieping beland je in het tweede deel van Joris’ woning: een 17e-eeuws huisje in vier laagjes dat cosy is ingericht als een ontvangstruimte/bibliotheek met daarboven slaap- en logeerkamers. De ruime tuin buiten is een besloten oase midden in het dorp, waar beelden van Joris figureren: herten met prachtige zilveren ballen tussen de geweistokken. IETS ONGRIJPBAARS...
Maar er is nog iets anders, iets ongrijpbaars dat aan deze plek kleeft. Een gevoel dat ’s avonds sterker wordt als het maanlicht op de oude verweerde stenen valt. Joris noemt het Château de Clérans een magische plek. “Vrijwel iedereen die hier op bezoek komt, begint daarover,” zegt hij. “Je bent hier nooit alleen, als ik het zo mag uitdrukken. Zelf ben ik ook gevoelig voor die indrukken. Ik heb vooral belangstelling voor niet-materiële zaken. Medio jaren negentig maakte ik een aantal zeer 34 VIVENDA
inspirerende reizen die mij naar spirituele plekken en hun bewoners in onder meer Ecuador, Hawaï, India, Nepal, Kenia en Marokko voerden.” Het Château de Clérans heeft niet alleen het leven van Joris van Grinsven veranderd, maar ook zijn naam. Als hij op een officiële gelegenheid in de streek verschijnt, wordt hij steevast aangeduid als ‘Le seigneur de Clérans’. De 11e-eeuwse donjon in het hart van Causede-Clérance geeft nu eenmaal automatisch status en een titel aan de eigenaar ervan. Tijdens het jaarlijkse dorpsfeest gooit Joris de poorten open en mogen de 311 inwoners van het plaatsje in de tuin nippen aan een gratis glaasje champagne. In september vindt een andere highlight plaats, als het Château opengesteld wordt tijdens het Europees Monumenten Weekend. Vorig jaar greep Joris die gelegenheid aan om tegelijkertijd zijn werk te presenteren aan de ruim 800 bezoekers.Voor de rest van het jaar zijn de poorten gesloten voor het publiek en woont Joris als een moderne kasteelheer in zijn veel privacy biedende, ‘magische’ monument. ■ Voor meer informatie over het werk van Joris van Grinsven: www.seigneursdeclerans.com www.le-pigeon-dor.com
VIVENDA 35
