Langs de Diefdijk rijgen we groene parels aaneen

Eeuwenoude duinen op Goeree hersteld

Wandelplezier dankzij 100 vrijwilligers

1 | 2015

www.zhl.nl

Langs de Diefdijk rijgen we groene parels aaneen Fotowedstrijd: stuur uw mooiste lente-foto’s in

foto: Anita Melenboer

foto: Anita Melenboer

FOTOWEDSTRIJD

Samen met u starten we een fotowedstrijd. Elk seizoen gaan we op zoek naar creatieve, mooie, verrassende natuurfoto’s. Het eerste thema is HOERA, LENTE! foto: Jordy Kortekaas

U kunt uw eigen lente-foto’s insturen tot 16 april 2015 op www.zhl.nl/fotowedstrijd

Win met uw mooiste

lente-foto’s!

Zo werkt het

Doe mee

Prijswinnaars

Tot 16 april kunt u op de website uw mooiste en leukste natuurfoto’s uploaden. Daar vindt u ook de spelregels voor deze fotowedstrijd. www.zhl.nl/fotowedstrijd

In het volgende tijdschrift publiceren we de drie winnende foto’s. DOET U MEE? Dat kan op twee manieren, door... 1. uw eigen foto’s in te sturen en 2. te stemmen op mooie inzendingen.

Er wordt een top 3 gekozen op basis van de mening van het publiek (het aantal stemmen op de site) én het oordeel van de jury.

2

Zuid-Hollands Landschap • 1 • 2015

De drie winnaars ontvangen een fraaie afdruk van 30 bij 40 cm.

SOCIAL MEDIA

Vind ons op Facebook, Twitter en YouTube

www.zhl.nl/volg-ons

INHOUDSOPGAVE

4 6 9

0 1 2 1

Veldnieuws Parels langs de Diefdijk De Provinciale Statenverkiezingen

14

Dunea

16

Sponsornieuws

Maasvlakte & Oostvoorne

Wandelplezier dankzij vrijwilligers

KIJK op Zuid-Holland:

Extra

Wandelen langs de Diefdijk

VOORWOORD

Een nieuwe lente... MOOIE PLEKJES

Als Beschermer weet u hoe aantrekkelijk uw groene woonomgeving is die voor een deel ook door ons beheerd wordt. Om met elkaar de mooiste plekjes te delen hebben we een leuke fotowedstrijd ontwikkeld. U leest er in de pagina hiernaast meer over. Ik ben nu al benieuwd naar de beelden! 18 maart: verkiezingen voor de Provinciale Staten, oftewel provinciebestuur. Zij bepalen wat er in de provincie Zuid-Holland gaat gebeuren en zijn hoeder van natuur, landschap en erfgoed. Diezelfde dag zijn ook de waterschapsverkiezingen. Mag ik u oproepen om de natuur een stem te geven en uw groene hart te laten spreken? Het Groene Kieskompas helpt om uw keuze te maken.

www.groenekieskompas.nl

MOOIE PROJECTEN

Uw Landschap doet steeds meer op eigen kracht, en daar zijn we trots op. Dankzij nalatenschappen en fondsen kunnen we investeren in de aankoop van nieuwe natuurgebieden. Voor 2015 staan mooie projecten op stapel. Zoals de verdere restauratie van de Molen achter Haastrecht, inrichting van natuureiland De Zaag, herstel van Landgoed Nieuw Leeuwenhorst en de Dag van de Zandmotor. Het ZuidHollands Landschap (en de andere Landschappen) is daarnaast bezig om een aantal gebouwtjes om te toveren tot vakantiewoningen waar u met

korting kan genieten van prachtige natuur.

BITTERE NOODZAAK

Dankzij uw steun blijft het Zuid-Hollands groen in stand en waar kansen liggen willen we zorgen voor uitbreiding van de natuur (zie bijvoorbeeld de reportage over de Diefdijk). Ons werk is hard nodig, want in Zuid-Holland is nog maar 6% beschermde natuur over. Verhoudingsgewijs is dat minder dan de longinhoud van het menselijk lichaam... Natuurbescherming is daarom bittere noodzaak om nu en in de toekomst opgelucht adem te kunnen halen! Het Zuid-Hollands Landschap blijft zich daar sterk voor maken. Uw steun én die van uw vrienden en kennissen blijft daarbij onontbeerlijk. Michiel Houtzagers Directeur Zuid-Hollands Landschap [email protected] @Houtzagers

COLOFON Eeuwenoude duinen op Goeree hersteld

Wandelplezier dankzij s 100 vrijwilliger

1 | 2015

www.zhl.nl

Langs de Diefdijk rijgen we aaneen groene parels

Fotowedstrijd: stuur uw mooiste lente-foto’s in

UITGAVE is het kwartaaltijdschrift van Stichting Het Zuid-Hollands Landschap. Jaargang 44, 1/2015. CONTACT Oude Delft 116 | 2611 CG Delft | (010) 272 22 22 | [email protected]| www.zhl.nl | De minimale bijdrage is € 20,- per kalenderjaar of € 2,- per maand, per gezin. Wilt u de stichting steunen zonder tijdschrift of mailing, bel (010) 272 22 22. Graag bij verhuizing gebruikmaken van de PostNL verhuisservice. Opzeggen kan telefonisch of schriftelijk, voor 1 oktober. Volgende nummer verschijnt in mei 2015.

OPLAGE BESCHERMERADMINISTRATIE ANDERE GIFTEN REDACTIE REDACTIONELE BEGELEIDING REDACTIE KLANKBORD VORMGEVING EN DRUK ADVERTENTIEVERKOOP

54.000 ING Bank 307176 | IBAN NL94INGB0000307176 | BIC INGBNL2A ING Bank 66.29.75.367 | IBAN NL41INGB0662975367 | BIC INGBNL2A Marie-Louise Govers (eindredactie), Michiel Houtzagers (hoofdredactie), Tim Remmel (social media). Kees Loogman. Constance Alderlieste, Annelies Gras, Ineke Journee, Idde Lammers, Evelien Masselink, Boudewijn Swart. Drukkerij Verloop | www.verloop.nl | (078) 69 128 99. A2 | [email protected] | (023) 526 04 05. Het drukproces van dit blad voldoet aan de meest strenge eisen op het gebied van milieu en gezondheid. Dit tijdschrift wordt gedrukt op FSC®gecertificeerd papier. Dit tijdschrift is soms verpakt in polyethyleen krimpfolie. In het bijbehorende certifaat staat o.a. dat deze folie volledig kan worden verbrand, daarbij komen geen gevaarlijke stoffen vrij; niet giftig is naar de normen van de Europese wetgeving en 100% recyclebaar is.


3

VELDNIEUWS

VERGADERING VAN BESCHERMERS: zaterdag 6 juni a.s. 10 – 11 uur

Steeds méér groene vrijwilligers In weer en wind (wat valt het weer vaak méé als je buiten bent!) zijn wekelijks groene vrijw illigers actief in de gebieden van het Zuid-Hollands Land schap. Wilgen knotten, weidevogels bescherm en, excursies begeleiden, soorten tellen, snoeien... Om natuur en landschap op orde te houden zijn ze onmisbaar. Doet u mee? 2015 is uitgeroepen tot het Jaar van de Groene Vrijwilliger. Een extra reden om nu met anderen wekelijks een portie gezo nde buitenlucht te tanken.

foto: Niek Koppelaar

NIEUW STUKJE ZUIDHOLLANDS LANDSCHAP

Dit voorjaar kunt u schapen aantreffen op de Slikken van Voorne. Te veel aan stikstof (door uitstoot van verkeer, landbouw en industrie) deed daar het gebied dichtgroeien. Schapen grazen de begroeiing weg.

In december hebben we de Vosseen Weerlanerpolder bij Hillegom officieel in beheer gekregen. Daarna is er in samenwerking met agrariërs, vrijwilligers en andere betrokkenen hard gewerkt om de polder voor weidevogels in te richten. Ook zijn er enkele wandel-, struinen fietspaden aangelegd met bruggetjes. De weidevogelpolder is nu open voor iedereen, waarbij we als Zuid-Hollands Landschap natuurlijk wel rekening houden met het broedseizoen. U bereikt hem onder andere via de Oude Weerlaan in Hillegom.

Win-win

In zorginstelling ASVZ in Rotterdam wonen mensen met een verstandelijke beperking. ASVZ is een samenwerking aangegaan met het Zuid-Hollands Landschap. Dat levert voor iedereen winst op! “De bewoners van ASVZ beleven veel plezier aan het werken in de natuur en wij kunnen hun hulp bij het onderhoud goed gebruiken”, aldus Niek Koppelaar van het Zuid-Hollands Landschap.

Ivo ten Hagen, gedeputeerde Jaap Bond van Noord-Holland, gedeputeerde Han Weber van ZuidHolland en wethouder Den Ouden waren aanwezig bij de opening van weidevogel- en recreatiegebied Vosse- en Weerlanerpolder.

Doe mee met onze

WORKSHOPS NATUUR- EN

LANDSCHAPSFOTOGRAFIE Meer info: www.VanellusVanellus.com/workshops

Heerlijk! Binnenkort kunt u weer genieten van kleurige voorjaarsbloeiers. Bijvoorbeeld van stinzenplanten in Mildenburg op Oostvoorne (1), os wilde hyacinten in het Hyacintenb in de Haagse Duinen (2), spindotters in Klein Profijt langs de Oude Maas bij Rhoon (3) en van sneeuwklokjes in Kasteelgaarde Rhoon (4).

De rozentuinvertelster Over landgoederen en buitenplaatsen is veel te vertellen. Erfgoedhuis Zuid-Holland maakte een serie filmpjes bij enkele bijzondere verhalen. Zo beleeft u het verhaal van de tweehonderd jaar oude boom met oorlogsschade op Landgoed Te Werve in Rijswijk. En het verhaal van het ‘tillenbeest’ op Kasteel Oud-Poelgeest, een ornament dat ooit ontvreemd werd door Jan Wolkers! Of u laat zich meeleiden over landgoed Berbice (foto) door het verhaal van de rozentuinverstelster. www.geschiedenisvanzuidholland.nl

4


V A C AT U R E In verband met het aftreden volgens rooster van twee bestuursleden zoekt het Zuid-Hollands Landschap kandidaten voor de functie van:

Bestuurslid (m/v)

14 en 21 maart start een nieuwe cursus Molengids

foto: Ministerie van Beeld

foto: Eppo Notenboom

Bestuursleden hebben affiniteit met de missie en de waarden van het Zuid-Hollands Landschap, zijn Beschermer, hebben bestuurlijke ervaring en de bereidheid zich circa 10 dagdelen per jaar voor de stichting in te zetten. Het Zuid-Hollands Landschap zoekt twee kandidaten. Vacature 1 - afkomstig uit bedrijfsleven, havenbedrijf of industrie; - ervaring op het gebied van bedrijfssponsoring en/of fondsenwerving; - woonachtig in, of bekend met de regio Rijnmond of Den Haag Vacature 2 - financieel specialist met aantoonbare deskundigheid in beleggingen/Treasury beleid; - vormt samen met een ander bestuurslid de Financiële Commissie; - woonachtig in, of bekend met de regio Rijnmond of Den Haag Uw reactie zien wij graag uiterlijk 7 maart 2015 tegemoet. Zie voor de complete vacature en het correspondentieadres: www.zhl.nl/bestuur

foto: Janneke van Lith

www.molennetwerkzh.nl

1

2

3

4

Verborgen achter een haag van groen, midden in de open Krimpenerwaard, ligt Eendenkooi Bakkerswaal. Het voorjaar is de beste periode om een kijkje achter de schermen van deze klassieke eendenkooi krijgen. Een excursie boeken kan op www.zhl.nl/bakkerswaal

De drie grootste natuurorganisaties van ons land, Natuurmonumenten, De12Landschappen en Staatsbosbeheer, bundelen hun verhuuractiviteiten. Via Buitenleven Vakanties boekt u vakantiewoningen op bijzondere plekjes in de mooiste Nederlandse natuur. Tot 3 april geldt een eenmalige kennismakingskorting van 100 euro. U vindt de actie op www.buitenlevenvakanties.nl

Otters & Bevers Leven er wél of géén otters in de Zederikse Zouweboezem? De beheerder van het gebied, het Zuid-Hollands Landschap wil dat natuurlijk weten. Daarom is deze winter een onderzoek gestart. Vrijwilligers zochten in de maanden december, januari en februari de watergangen af naar ottersporen. Toen dit tijdschrift naar de drukker ging was het onderzoek nog aan de gang. Houdt u onze website in de gaten? www.zhl.nl/otter

En in het Stormpoldervloedbos langs de Nieuwe Waterweg was recent een bever actief!

Stilletjes

In het gebied rond Huys te Warmont is het een stuk stiller geworden. Voor het beheer is een elektrisch voertuig aangeschaft (de oude wagen gaat naar de Oostvlietpolder). Als deze milieuvriendelijke en stille wagen goed bevalt, wordt hij mogelijk in meer gebieden van het Zuid-Hollands Landschap ingezet.


5

REPORTAGE

Parels

In de Vijfheerenlanden boven Leerdam beheert het ZuidHollands Landschap een groot aantal natuurgebieden. Stap voor stap rijgen we de groene pareltjes aaneen tot een lange, natuurlijke ketting.

Fietsend of wandelend over de Diefdijk tussen Schoonrewoerd en Leerdam komt u interessant cultureel erfgoed, afgewisseld met grotere en kleinere natuurgebieden tegen. “We beheren langs de Diefdijk mooie natuur”, vertelt Warner Reinink, regiohoofd Veenweiden, met gepaste trots. “Vanaf de dijk zie je de gebieden liggen: Schaayk, het Schoonrewoerdse Wiel, Sonsbrug en De Waai. Sommige zijn voor wandelaars toegankelijk. Momenteel voeren we langs een deel van de dijk een groot natuurontwikkelingsproject uit. Vanaf eind maart is de dijk overal en voor iedereen weer toegankelijk en kunt u er volop genieten.”

tekst en foto’s: Idde Lammers e.a.

KLEINSCHALIG

Wat direct opvalt is de kleinschaligheid van het landschap. Bloemrijke graslanden, fruitboomgaarden, hakhoutpercelen en griendjes wisselen elkaar. Eeuwenoude boerderijen zoals De Kruithof en het monumentale Dordtse Huis (beide in bezit van het ZuidHollands Landschap) en aansprekende diersoorten als ree, blauwborst en steenuil maken het plaatje compleet. Wat minder opvalt, maar minstens zo veel bijdraagt aan het bijzondere karakter van de streek, is de grote variatie aan bodemtypes. Door de ligging in het rivierengebied is er een afwisseling van klei-, veen- en zandgronden. Alle bodemtypes kennen een eigen, karakteristieke flora. Van de brede orchissen op veen, moeraskartelblad op schraal grasland tot margrieten en gele morgensterns op de dijktaluds. Het zand is achter de Diefdijk terechtgekomen na een dijkdoorbraak in 1573. Hierdoor ontstond niet alleen het Schoonrewoerdse Wiel, maar kwam door het wassende

6


water ook een laag zand terecht op de veengrond achter de dijk. Deze ‘overslaggronden’ zijn botanisch zeer interessant. Vooral als de voedselrijke toplaag die er de afgelopen eeuwen op is ontstaan, wordt afgegraven.

NIEUWE KANSEN

Het Zuid-Hollands Landschap zit niet stil. De afgelopen jaren wisten we met steun van Beschermers, het VSBfonds en de Nationale Postcode Loterij tien percelen aan te kopen. Vooral bij het Schoonrewoerdse Wiel. Hier is nu een omvangrijk inrichtingsproject in uitvoering. Door de bodem tot op het kale zand af te plaggen en slootkanten te verbreden ontstaan er nieuwe kansen voor veel zeldzame plantensoorten. Op deze manier wint de natuur langs de Diefdijk nog meer aan waarde. En het kan nóg beter. Het Zuid-Hollands Landschap blijft percelen aankopen om de natuurgebieden met elkaar te kunnen verbinden. Zo gaan de afzonderlijke natuurparels samen een unieke en robuuste ketting vormen.

De Dag van de Diefdijk

Zaterdag 25 april, 10 - 15 uur, bent u van harte welkom op de Dag van de Diefdijk. Een unieke gelegenheid om te struinen door onze natuurgebieden daar. Zo ziet u met eigen ogen wat we aan deze groene parels hebben verbeterd. Locatie: ter hoogte van Diefdijk 37, Leerdam; parkeergelegenheid staat ter plaatse aangegeven. Meldt u zich wel vooraf aan via de website, want vol = vol! www.zhl.nl/natuuragenda

Schoonrewoerdse Wiel, wanneer de winter alles wit kleurt

Sonsbrug, ideaal leefgebied voor de blauwborst. foto: T.Tanhai/123RF.com

langs de Diefdijk

Schaayk, poel met gele lissen in bloei

Schaayk

Schoonrewoerdse Wiel

- Aangekocht vanaf 1969 - 78 hectare - Omschrijving: gevarieerd gebied met grienden, elzenbos, rietruigtes, bloemrijke hooilanden, poelen en hoogstamfruitboomgaarden. - Bijzonder: belangrijk rustgebied voor reeën. In en rond de vele poelen leven kamsalamander, heikikker en kleine watersalamander. In de grienden en rietruigtes broeden o.a. blauwborst en rietzanger. Belangrijk jachtgebied voor kerkuil en steenuil. In juni geeft moeraskartelblad de hooilanden een paarse gloed. - Toegankelijk: door het westelijke deel van Schaayk loopt een wandelpad van 2 km over de Donkere Kade.

- Aangekocht vanaf 1955 - 13 hectare - Omschrijving: het wiel is ontstaan bij een dijkdoorbraak in 1573. Rondom de plas liggen hoogstamboomgaarden, graslanden, rietkragen, een populierenbos en erven. - Bijzonder: ’s winters oefent het wiel een grote aantrekkingskracht uit op ganzen en eenden zoals smient en wintertaling. De hoogstamboomgaarden zijn een belangrijk leefgebied voor de steenuil, er broeden verschillende paartjes. - Toegankelijk: rondom het wiel loopt de gemarkeerde Groene Kikkerroute (wandelen, 2,5 km) www.zhl.nl/groenekikkerroute


7

REPORTAGE

Sonsbrug - Aangekocht vanaf 1970 - 13 hectare - Omschrijving: gevarieerd gebied met grienden, populierenbos, rietland, bloemrijke hooilanden, poelen en boomgaard. - Bijzonder: de hakhoutgrienden in Sonsbrug worden in een driejaarlijkse cyclus gehakt. Dit maakt het gebied zowel interessant voor vogelsoorten die van openheid als van beschutting houden. Rietzanger, blauwborst, fitis, grote lijster en rietgors hebben hier een ideaal leefgebied. - Toegankelijk: Sonsbrug is goed te overzien vanaf de Diefdijk.

In het statige Dordtse Huis, Diefdijk 47, vergaderden en overnachtten de heren van het waterschap als ze de Diefdijk kwamen inspecteren. In de voorgevel zitten de gebeeldhouwde wapens van Holland en de Alblasserwaard.

8


- Aangekocht vanaf 1973 - 22 hectare - Omschrijving: aaneengesloten complex van grienden, populierenbos, rietland, bloemrijke hooilanden, poelen, dijkbermen en een hoogstamfruitboomgaard. - Bijzonder: De Waai is een belangrijk leefgebied voor de kamsalamander. Reeën houden zich verscholen in de bosjes en grienden. De natte, schrale graslanden zijn begroeid met moeraskartelblad en dotterbloemen. In de amfibieënpoelen groeit waterviolier. Ooievaars profiteren van de kikkerrijkdom. - Toegankelijk: door het oostelijke deel van De Waai is een wandeling mogelijk over de Bruine Kade.

le jaren il binnen enke w ap h sc d n e nds La Diefdijk op d Het Zuid-Holla den langs de ie eb rg u u at n nog méér zetten. kaart kunnen

nk kaart: Harry Bu

De Waai, amfibieënpoel met waterviolier

De Waai

Stem groen! VERKIEZINGEN PROVINCIALE STATEN

Op 18 maart kunnen we naar de stembus om de nieuwe leden te kiezen van de Provinciale Staten, het algemeen provinciebestuur. Zij bepalen op hoofdlijnen wat er in Zuid-Holland gebeurt en zijn hoeder van het landschap. Diezelfde dag zijn ook de waterschapsverkiezingen. “Laat uw groene hart spreken en stem groen!” Dat zegt

foto’s: Rob Keeris

Michiel Houtzagers, directeur van het Zuid-Hollands Landschap.

“Stemmen is cruciaal! De natuur in Zuid-Holland heeft uw steun hard nodig. Het Groene Kieskompas van de Natuur- en Milieufederatie Zuid-Holland laat zien hoe de verschillende partijen over allerlei natuur- en milieukwesties denken.”

WAT SPEELT ER ZOAL?

“Het belangrijkste is het afronden van het natuurnetwerk. Zuid-Holland bestaat nog maar voor zes procent uit beschermde natuur. Daar willen we tien procent van maken! In bijvoorbeeld de Gouwe Wiericke (Reeuwijk) en bij de Nieuwkoopse Plassen liggen prachtige kansen. Ook in de Krimpenerwaard, onder Gouda, willen we bestaande natuurgebieden met elkaar verbinden. Dan keert een mooi dier als de otter weer terug in de Krimpenerwaard waar het ZuidHollands Landschap veel gebieden mag beheren.”

EN VERDER?

“Beheer en toezicht in natuurgebieden kunnen flink verbeteren. De subsidies voor het terreinbeheer zijn de afgelopen jaar aanzienlijk verminderd. Ten minste 20 toezichthouders (BOA’s) verloren hun baan. Dat

leidt tot wildwest taferelen. Er wordt rotzooi in natuurgebieden gedumpt. Loslopende honden jagen achter hazen en reeën aan. Laatst werd in de Duinen van Oostvoorne, nota bene een kwetsbaar en kostbaar Natura 2000 gebied, een complete wietplantage opgerold. Recreanten voelen zich minder veilig als het toezicht zo tekort schiet. Ook hier ligt volgens Zuid-Hollands Landschap een belangrijke taak voor de provincie!”

tekst: Marion de Boo

WAAROM IS STEMMEN BELANGRIJK?

EN DE WATERSCHAPSVERKIEZINGEN?

“Zowel waterkwaliteit als waterpeilbeheer zijn heel belangrijk voor de natuur in Zuid-Holland. Schoon en voldoende water zijn cruciale levensvoorwaarden voor planten en dieren. En zolang het waterpeil op de landbouw is afgestemd krijgen weidevogels en oeverplanten te weinig kansen. Grutto’s hebben de weilanden graag natter, anders zitten de regenwormen te diep.”

WAT STEMT U ZELF?

“Dat blijft privé. Het Zuid-Hollands Landschap geeft geen stemadvies. Maar ga vooral naar de stembus en laat uw groene hart spreken!”

Groene Kieskompas

Op www.groenekieskompas.nl kunt u aan de hand van tien stellingen over groene kwesties de verkiezingsprogramma’s van de diverse partijen die deelnemen aan de verkiezingen voor de Provinciale Staten in Zuid-Holland vergelijken.


9

Openingstijden De Tapuit, bezoekerscentrum Dunea April t/m oktober: • dinsdag t/m zaterdag 10.00 tot 16.00 uur • zondag 10.00 tot 17.00 uur maandag gesloten November t/m maart: • dinsdag t/m vrijdag 10.00 tot 16.00 uur • zaterdag 12.00 tot 16.00 uur • zondag 10.00 tot 17.00 uur Tijdens schoolvakanties op maandag open. Meer info op www.dunea.nl. Volg ons op twitter: @detapuit. Tefefoon: (088) 347 48 49 of e-mail: [email protected] Adres: Meijendelseweg 40, Wassenaar

Soort in beeld

Baardman Dat het door goed natuurbeheer van Dunea steeds beter gaat met de flora en fauna in Solleveld toont de waarneming van deze unieke vogel wel aan. Op 19 januari namelijk trof onze duinwachter Leo Loijenga een baardmannetje voor zijn lens. Gelukkig kon hij deze unieke waarneming tijdig vastleggen.

Excursieoverzicht Woensdag 6 mei Kinderen beleven Meijendel (6-10 jaar) 14.00 uur bij De Tapuit, bezoekerscentrum Dunea, Meijendel, Wassenaar.

Zaterdag 7 maart, zaterdag 21 maart en zaterdag 4 april Speuren naar reeën in Meijendel 08.00 uur bij De Tapuit, bezoekerscentrum Dunea, Meijendel, Wassenaar

Zaterdag 11 april De baardman is een echte rietvogel. Het mannetje heeft karakteristieke ‘bakkebaarden’, maar ook vrouwtjes, zonder bakkebaarden, moeten als baardman door het leven. Het geluid van de baardman klinkt als een racefietsbel, waardoor hij in Solleveld meteen opvalt. Fietsen mag daar tenslotte niet. De klanken worden gedragen door de wind over het veelzijdige landschap van dit natuurgebied. Het vogeltje zit graag op overjarig riet. Wat langs de oevers van de infiltratieplannen voorkomt. In de winter zwerven baardmannetjes vaak. Ze strijken dan neer in kleinere rietvelden. Buitelend tussen de riethalmen verzamelt deze behendige kleine vogel insecten. Strenge winters kunnen de populatie sterk reduceren. Gelukkig compenseert de baardman dit door fanatiek broedgedrag: in één jaar kan een paartje tot wel 20 jongen grootbrengen. De laatste tijd gaat het gelukkig weer wat beter doordat rietmoerassen beter beheerd worden. De Oostvaardersplassen in Flevoland vormen het belangrijkste broedgebied in Nederland en nu hebben ze ons Solleveld ook gevonden.

10

Dunea • 1 • 2015

Op verkenning door Solleveld 09.30 uur bij Watertoren Monster, Solleveld

Woensdag 6 mei Wandeling naar de klok van Waalsdorp 10.00 uur bij De Tapuit, bezoekerscentrum Dunea, Meijendel, Wassenaar Kosten en aanmelden • Voor volwassenen bedragen de kosten voor een excursie € 5,- p.p. • Voor kinderen t/m 12 jaar bedragen de kosten voor een excursie € 2,50 p.p. Aanmelden kan via de website van Dunea: www.dunea.nl/bezoekerscentrum

Noteer alvast de volgende data in uw agenda: Zondag 28 juni Open dag Kikkervalleien Gratis toegang. Openingstijden van 11.00 uur tot 15.00 uur.

Zondag 13 september Natuurfeestdag in Meijendel Gratis toegang. Openingstijden 11.00 uur tot 16.30 uur.

Terug naar de natuur

Grenspaal 10 Wethouders Joris Wijsmuller van Den Haag, Inge Zweerts-de Jong van Wassenaar en Georgette Leltz, sectormanager van Dunea, hebben donderdag 22 januari een grenspaal op de gemeentegrens van Den Haag en Wassenaar terug op het duin geplaatst. De paal met nummer 10 was ooit door winderosie losgeraakt. een verhaal van historische stadsgrenzen, wegen en koninklijk jachtgebied. Door aanleg van gebouwen en wegen zijn veel palen in de loop der tijd verdwenen. Op de gemeentegrens tussen het Noorderstrand en de Landscheidingsweg hebben ooit 20 palen gestaan. Daarvan zijn er nu nog zes over. Met de herplaatsing van grenspaal 10 willen de archeologen aandacht vragen voor het beheer van dit culturele erfgoed. De wethouders en Dunea hebben de intentie uitgesproken om er samen voor te zorgen dat de grenspalen worden behouden. De paal met nummer 10 is oorspronkelijk na de grenswijziging in 1885 geplaatst. Wij als beheerder van het duingebied Meijendel, hebben ons jarenlang over de losliggende paal ontfermd, maar we zijn blij te zien dat deze nu weer fier rechtop staat.

Terug op de kaart Aanleiding voor de ceremonie is het verschijnen van een rapport van de afdeling Archeologie van de gemeente Den Haag over alle nog bestaande grenspalen in de gemeente. Daarbij zijn 60 grenspalen letterlijk weer ‘op de kaart gezet’. Ze vertellen

Verborgen en zichtbare schatten Het rapport van de afdeling Archeologie over alle nog bestaande grenspalen is een mooi voorbeeld van wat bedoeld wordt in het Convenant ‘Cultuurhistorie voor duingebieden Meijendel en Berkheide’. Dit convenant is opgesteld en getekend door de gemeenten Den Haag, Wassenaar en Katwijk samen met beheerders Staatsbosbeheer en Dunea. Dit is gedaan om alle verborgen en zichtbare schatten die door de eeuwen heen door de aanwezigheid van mens en natuur in het duin zijn ontstaan, te beschermen en te behouden.

Jarenlang was het gebied van camping De Molenslag in Monster, gemeente Westland ingericht als kampeerterrein. In 1990 is het door de Provincie Zuid-Holland aangewezen als Natura 2000 gebied. Een kampeerfunctie op deze plek was strijdig met de natuurwaarden. De camping moest in 2014 plaatsmaken voor de natuur.

Natuurherstel Dunea heeft in opdracht van de Provincie het natuurherstelproject in 2014 uitgevoerd. Dunea kreeg de opdracht vanwege haar kennis en ervaring op het gebied van natuurontwikkeling en natuurbeheer (Berkheide, Kikkervalleien (foto), Helmduinen in Meijendel). De uitvoer is gedaan volgens het Natura 2000 beheersplan. Dit plan is opgesteld door de Provincie Zuid-Holland, Hoogheemraadschap van Delfland, Gemeente Westland en Dunea (beheerder van dit gebied).

Kalkarm grijs duin Op dit moment lijkt het gebied een kale zandvlakte. Net als bij alle natuurherstelprojecten duurt het even voordat de oorspronkelijke flora en fauna weer zichtbaar zijn. Uiteindelijk zijn ook hier weer prachtige kalkarme, grijze duinen te zien. Het habitattype ‘grijze duinen (kalkarm)’ is een belangrijk habitattype voor het duingebied Solleveld. Dit habitattype is in de afgelopen jaren zowel in kwaliteit als in kwantiteit afgenomen. Dat had deels te maken met de stikstofdepositie op het duin en het ontbreken van konijnen (door sterfte). Door het natuurherstel voldoet het gebied aan de Natura 2000-doelstelling van de Provincie.

Colofon Deze spread is een uitgave van Dunea. Tekst: Sandra Zittersteijn, Debbie Koorn. Foto’s en illustraties: Dunea Beeldbank, Leo Loijenga, Jurriaan Brobbel. Vormgeving: T2 Ontwerp, Katwijk. Dunea, Postbus 756, 2700 AT Zoetermeer www.dunea.nl, (088) 347 47 47

Dunea • 1 • 2015

11

SPONSORNIEUWS

Dankzij de Nationale Postcode Loterij

Genieten van de duinen Niek Koppelaar, assistent regiohoofd Eilanden, verheugt zich op de bezoekers die in het voorjaar komen genieten van het prachtige schurvelingengebied bij Ouddorp. Met 15 mille van de Nationale

Postcode Loterij is weer een deel van dit eeuwenoude cultuurlandschap hersteld. Én toegankelijk gemaakt voor publiek. Dit gebiedje aan de Doornweg net buiten Ouddorp grenst aan de

foto’s: Hans Visser

tekst: Roza van der Veer

Wandelen, fietsen en picknicken. De lente lonkt dit jaar meer dan ooit in de duinen bij Ouddorp!

12


Westduinen op de Kop van Goeree. Boeren creëerden hier eeuwen geleden vruchtbare akkertjes door zand weg te graven. Het zand legden ze op langgerekte dijkjes met de mooie naam ‘schurvelingen’. Koppelaar: “Het landschap met al lang die dijkjes werd niet meer onderhouden, het leverde agrariërs niets meer op. Vrijwilligers hebben de nog aanwezige verhogingen schoongemaakt en het land is met de herkenbare schurvelingen weer als eeuwen geleden.’’ Met het geld van de Nationale Postcode Loterij is het terrein toegankelijk gemaakt. Houten hekken in de stijl van Ouddorp en afrasteringen houden het grazende vee op zijn plek. Voor wandelaars zijn er opstapjes om gemakkelijk over de hekken te stappen en er is een picknickplek. Koppelaar: “Wij trappen even op de rem zodat je kunt zien hoe het landschap rond Ouddorp vroeger was. Een knipoog naar het verleden!’’

Groen & Fit

Dankzij giften van bedrijven en Beschermers konden we in 2013 de Ommeloop bij het Brielse Meer aankopen. Eind vorig jaar zijn we gestart met het inrichten van het gebied. De Nationale Postcode Loterij financiert dit werk. Wat houdt het werk in? Opruimen; kleine duikers, die snel dicht zitten en waar dieren niet doorheen kunnen vervangen door grotere; de waterhuishouding optimaal maken voor de ontwikkeling van de natuur; paden aanleggen et cetera. We komen soms uitdagingen tegen die het werk vertragen, maar nu al is te zien dat het herstellen van een zeer oud cultuurland een prachtig landschap oplevert!

Ter herinnering “Na mijn overlijden een bankje van mij in het bos bij Huys te Warmont... Die gedachte zat al jaren in mijn achterhoofd. Uiteindelijk heb ik contact opgenomen met het Zuid-Hollands Landschap. En zo liep ik op een mooie dag met beheerder Pieter van Dam door het bos op zoek naar een goede plek voor dat bankje. De plek was snel gevonden. Wilde ik er een bordje op met mijn naam of een gedicht, vroeg Pieter. Ook dat is nu geregeld. Ik hoop dat mijn bankje straks zorgt voor mooie momenten en herinneringen.”

Samen eropuit en actief bezig zijn in de natuur is leuk en gezond. Uit verschillende onderzoeken blijkt steeds weer dat bewegen in de buitenlucht gezondheidsklachten helpt voorkomen. Vanuit deze achterliggende gedachte is de samenwerking met De Friesland Zorgverzekeraar ontstaan. Samen streven we naar een gezonde en vitale samenleving. Meer informatie: www.zhl.nl/groenenfit

We ontvangen veel giften of spontane verhogingen van de jaarlijks bijdrage. U kunt bijvoorbeeld bij een verjaardag of jubileum aan de gasten een donatie vragen voor het Zuid-Hollands Landschap. Dit kwartaal geven we aandacht aan de volgende giften: € 25,- Dhr. R.M. Grootenhuis, schenking € 30,- Dhr. van ’t Zelfde, ISW Hoogeland, eenmalige gift € 50,- Mw. M.J. Teegelaar-Bijl, schenking € 100,- Dhr. D.J.C. Zegelaar, gift € 150,- Mw. W.H.P. Bakkeren-de Groot, schenking € 350,- Dhr. en mw. Keehnen Beeftink t.g.v. van 40-jarig huwelijksfeest € 577,50 Giften t.h.a. dhr. mr. T. Landheer, i.p.v. bloemen € 530,- Giften t.g.v. de geboorte van Willem Tamboer € 30.000,- Dhr. G. Helleman, legaat € 30.211,05 Mw. J.H.M. van der Krogt- Horters, legaat

DE ZUID-HOLLANDSE NATUUR HEEFT UW GIFTEN, GROOT EN KLEIN, ECHT NODIG. ALLE GULLE GEVERS HARTELIJK BEDANKT!

Ruim 11 miljoen voor de Landschappen De12Landschappen, waar ook het Zuid-Hollands Landschap deel van uitmaakt, heeft € 11.250.000,ontvangen van de Nationale Postcode Loterij. Hier heeft Judith Lingeman (hoofd goede doelen NPL) de cheque overhandigd aan Hank Bartelink (directeur De12Landschappen). Wij zijn de Nationale Postcode Loterij en haar deelnemers zeer dankbaar voor deze bijdrage. Het stelt ons in staat natuur aan te kopen, in te richten en recreatiemogelijkheden te realiseren. Het project bij de Westduinen, zie de pagina hiernaast, en de Ommeloop zijn daar voorbeelden van.

BEDRIJVEN VRIENDENNETWERK Samen met bedrijven en partners zijn we nog slagvaardiger in wat ons verbindt: de natuur! Neem contact op met Sandra te Morsche, [email protected], (010) 272 22 22 of kijk op www.zhl.nl/vriend Roy Beusker Fotografie

Update Ommeloop

GIFTEN EN DONATIES

VRIENDEN EN PARTNERS

AkzoNobel Archeon BP Raffinaderij Rotterdam De Friesland Zorgverzekeraar dS+V Gemeente Rotterdam Europe Container Terminals (ECT) Gemeente Noordwijk HD Projectrealisatie Nationale Postcode Loterij Shell Thuiszorgorganisatie Florein

Het Zuid-Hollands Landschap besteedt giften verantwoord. Periodieke Schenkingen, giften en nalatenschappen zijn voor u fiscaal aftrekbaar en de stichting hoeft over het binnengekomen bedrag geen belasting te betalen. Kijkt u ook eens op www.belastingdienst.nl/giften of www.cbf.nl


13

VRIJWILLIGERS

aaneengesloten gewandeld worden. Vrijwilligers zorgen nu

van de rV l

de hand van knooppunten kan er wel honderd kilometer

u

ie raf

Sve n

De Bollenstreek kent sinds kort een Wandelnetwerk. Aan

to g Fo gt

tekst: Nadine Mussert

dat het netwerk er piekfijn bij blijft liggen.

Jan Hoogeveen en Wim Turnhout kennen de wandelpaden in de Bollenstreek als hun broekzak. Maar aaneengesloten en bewegwijzerde routes, die misten ze. Toen ze hoorden van het idee voor een wandelnetwerk in hun streek, oorspronkelijk een idee van de inmiddels overleden Bollenstreek- en wandelliefhebber Wim van den Ende, waren ze dan ook direct enthousiast. Even voorstellen? Jan Hoogeveen is voormalig bollenkweker en voorzitter van de Agrarische Natuur- en Landschapsvereniging Geestgrond. Wim Turnhout is voorzitter van de wandelwerkgroep van Geestgrond. Beiden zijn fervente wandelaars.

DOOR DE VOORTUIN

Turnhout en Hoogeveen reisden de hele Bollenstreek door en benaderden (bollen)boeren met de vraag of het wandelnetwerk over hun land mocht lopen. “Op die manier konden we namelijk bestaande routes aan elkaar knopen’’, legt Turnhout uit. Dertien agrariërs gaven toestemming om over hun land te wandelen. “Dat is nogal

wat; in wezen vraag je ze of je door hun voortuin mag lopen.’’ Toen het netwerk eenmaal op papier bestond, zijn de nodige bruggetjes en overstapjes over hekken gemaakt. Bij Hillegom kunnen wandelaars via trekpontjes bijvoorbeeld de Leidsevaart oversteken. Informatiepanelen, bankjes, picknicktafels en honderdvijftig knooppuntpaaltjes maken het netwerk compleet. “Die zaken hebben regio Holland Rijnland, de provincie en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling voor hun rekening genomen.’’

VRIJWILLIGERS AAN ZET

Vanaf nu is het de taak van vrijwilligers om het netwerk in goede staat te houden. “We hebben in samenwerking met de Groene Motor een informatieavond georganiseerd om vrijwilligers aan te trekken en in te lichten over de werkzaamheden. Daar kwamen wel honderd mensen op af. Allemaal liefhebbers van het buitenleven en de natuur, er zitten vogelaars tussen, wandelaars en fietsers. Geweldig, dat enthousiasme.’’

Vrijwilligers kunnen een handje helpen bij het onderhoud van het Wandelnetwerk. De vrijwilligers krijgen ieder een deel van het netwerk toegewezen om te controleren. “Als er iets mankeert aan een brug, een routepaal of weggetje dan melden zij dat. Kleine reparaties gaan ze zelf doen, ze houden de markeringen schoon en de paden toegankelijk. Het grote onderhoud laten de betrokken gemeenten doen.’’

UITBREIDEN

De kans is groot dat het wandelnetwerk binnenkort uitgebreid wordt. Turnhout heeft al vijftien kilometer wandelroute over onverharde paden op het oog. “Het is een uitdaging om de mooiste en onbekende routes te vinden die door het veld gaan.’’ Het Zuid-Hollands Landschap en Landgoed Keukenhof werken actief mee om deze onverharde paden, bijvoorbeeld in de Lageveense Polder bij Lisse, te realiseren.

Over verrassende

Wandelplezier

foto: Marca Bultink

met dank aan

14


ie raf

Sve n

van de rV l

u

to g Fo gt

foto: Maikel

Ho ma n

De Groene Motor

Het Wandelnetwerk Bollenstreek werkt aan de hand van een knooppuntensysteem.

uw

foto

AH CO We gen W a

o rb te

De favoriete route van Wim Turnhout staat op de kaart van het Wandelnetwerk aangeduid als ‘Dagwandeling 3 door De Zilk en Hillegom’. De wandeling is zo’n twaalf kilometer lang en gaat over zandpaden en bollenland. Ook gaat de route met een trekpontje de Leidsevaart over.

paden door de Bollenstreek

vrijwilligers

Wandelnetwerk Bollenstreek schakelde De Groene Motor in voor het werven van vrijwilligers en het ontwikkelen van een plan van aanpak. De Groene Motor stimuleert en ondersteunt vrijwilligerswerk in de groene leefomgeving. Marga Alferink is één van de vaste krachten daar. ”We combineren de ervaring en deskundigheid van Erfgoedhuis ZuidHolland en Zuid-Hollands Landschap, zodat vrijwilligers die kunnen benutten”, vertelt ze. “Dit wandelproject past heel goed bij ons werk. We coördineren een jaar lang, zodat zich een zelfstandige vrijwilligersgroep kan vormen voor het Wandelnetwerk Bollenstreek. De vrijwilligers voorzien met onze steun in het klein onderhoud. Net als bij andere vrijwilligersgroepen ondersteunen wij dat werk met materiaal en kennis van zaken. Het grotere onderhoud melden de vrijwilligers bij de gemeente.’’ Een volgende stap voor De Groene Motor is het leggen van contacten met soortgelijke initiatieven. Wandelnetwerk Bollenstreek wil graag verbinding leggen met andere netwerken. Ook daar kunnen we bij helpen. We hebben veel contacten in de regio, dus als we horen van plannen en vrijwilligersgroepen die we in contact met elkaar kunnen brengen, dan gaan we daarmee aan de slag.’’

Vrijwilligers kunnen altijd bellen of e-mailen met medewerkers van De Groene Motor: (015) 2154 38 [email protected] www.landschaperfgoedzh.nl/degroenemotor

De routekaart van Wandelnetwerk Bollenstreek is gratis verkrijgbaar bij gemeentehuizen en toeristencentra in het gebied. Of te downloaden via www.bollenstreek.info/wandelen


15

foto: © Eurosense B.V., tekst: Marloes Wellenberg

KIJK OP ZUID-HOLLAND

Twee werelden: Oostvoorne en Maasvlakte

Natuur en industrie: de 35 kilometer lange fietsroute van het Zuid-Hollands Landschap door dit gebied heet niet voor niets de Twee Werelden Fietsroute. Het groene gebied rechtsonder is het duingebied van Oostvoorne. In de middeleeuwen was het een geliefd gebied om op konijnen te jagen. Door de adel uiteraard, want voor gewone lieden was dit niet weggelegd. In Oostvoorne staat nog de ruïne van de middeleeuwse burcht waar de roemruchte Jacoba van Beieren (1401-1436) meer dan eens verbleef. Van oudsher lagen er veel kleine duinboerderijtjes in dit gebied. In Openluchtmuseum De Duinhuisjes, tussen Oostvoorne en Rockanje, zijn dergelijke huisjes te bekijken. Het museum ligt vlak bij bezoekerscentrum Tenellaplas van het Zuid-Hollands Landschap. Beide zijn op deze luchtfoto niet of nauwelijks te onderscheiden tussen al het groen. Het industriële landschap is onderdeel van de haven van Rotterdam. Op de Tweede Maasvlakte (linksboven) kunnen gigantische containerschepen laden en lossen. Bij de aanleg is zand gebruikt uit de bodem van de zee en dat leverde bijzondere vondsten op. Schelpen van honderdduizenden jaren oud, resten van mammoeten, wisenten en hyena’s. Uniek is ook het archeologische onderzoek dat is uitgevoerd in de Yangtzehaven, 20 meter onder water. De bodem bestaat uit oude rivierduinen waar sporen van jagers en verzamelaars uit de prehistorie zijn gevonden, zoals vuurstenen werktuigen,

verbrande botten, noten en zaden. Liefhebbers van fossielen moeten zeker eens een kijkje nemen op het Maasvlaktestrand. Er is altijd wat te vinden. U kunt uw vondsten aanmelden op www.oervondstchecker.nl. Een aanrader, deze site, ook als u zelf geen wereldvondst gedaan heeft.

FIETSEN TUSSEN NATUUR EN INDUSTRIE?

U kunt de Twee Werelden Fietsroute (35 km) downloaden op: www.zhl.nl/twee-werelden-route

Langs de Diefdijk rijgen we groene parels aaneen

Recommend Documents